Αξιοποίηση Ολυμπιακών Εργων: Η Περίπτωση του Κλειστού Ολυμπιακού Γυμναστηρίου στο Γαλάτσι (Παλαί) και η μετατροπή του σε Εμπορικό Κέντρο Τίτλος μαθήματος: Ευνοϊκοί και περιοριστικοί παράγοντες του σχεδιασμού με όρους αειφορίας Υπεύθυνοι καθηγητές: Σ. Αυγερινού, Π. Ηλιοπούλου, Ν. Μπελαβίλας, Ε. Κλαμπατσέα, Ε. Χανιώτου Μεταπτυχιακή σπουδάστρια: Σοφία Αλεξανδροπούλου
ΓΕΝΙΚΑ Γαλάτσι Είναι από τις περιοχές της πρωτεύουσας με το μεγαλύτερο ποσοστό πρασίνου αλλά και ταυτόχρονα μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες. Μέχρι το 1850, το Γαλάτσι ήταν μια ακατοίκητη περιοχή με το όνομα Εύμορφη Εκκλησιά (Ομορφοκκλησιά) από τον ομώνυμο ναό της περιοχής 1954 το Γαλάτσι αποσχίζεται από τον δήμο Αθηναίων ως ομώνυμη κοινότητα 1963 έχοντας πλέον περίπου 14.000 κατοίκους γίνεται δήμος - Διαθέτει δύο ξεχωριστά μνημεία: το άλσος Βεϊκου και ακριβώς απέναντι την Ομορφοκκλησιά. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου κτίστηκε τον 12ο αιώνα. Η πρώτη εφορία βυζαντινών αρχαιοτήτων, έχει κηρύξει την Ομορφοκκλησιά, διατηρητέο μνημείο από το 1921. Ο ναός έχει κτιστεί πάνω από παλαιοχριστιανική εκκλησία ενώ πριν από αυτήν, στοίδιοσημείουπήρχεαρχαίοςναός. Ο περιβάλλον χώρος (το κτήμα της Ομορφοκκλησιάς όπως ονομάζεται) ήταν σημαντικά μεγαλύτερος πριν λίγα χρόνια. - ΟΜΩΣ για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ένα τμήμα του χρησιμοποιήθηκε για την ανέγερση του Ολυμπιακού Γυμναστηρίου Γαλατσίου (κλειστό γυμναστήριο αντισφαίρισης «πίνγκ πόνγκ» και ρυθμικής γυμναστικής) σε απόσταση περίπου 200 μέτρωναπότοναό.
Κλειστό Ολυμπιακό Γυμναστήριο (Παλαί) Απλώνεται σε μια έκταση 36 στρεμμάτων χωρητικότητας 6.000 θεατών. Διαθέτει εξωτερικούς χώρους προπόνησης και προθέρμανσης, οι οποίοι συνδέονται με τον αγωνιστικό χώρο μέσω διαδρομών αποκλειστικής χρήσης από τους αθλητές. Επίσης, διαθέτει αποδυτήρια, ειδικούς χώρους για τους επισήμους και τους δημοσιογράφους (κάτω από τις κερκίδες), χώρους εστίασης και γραφείων, αποθήκες και χώρους στάθμευσης. Οι κερκίδες είναι διατεταγμένες και στις τέσσερις πλευρές του κύριου αγωνιστικού χώρου. Όσον αφόρα τη στέγη, είναι κατασκευασμένη από μεταλλικά δικτυώματα, που σχηματίζουν καμπύλη, η οποία δίνει στο Γυμναστήριο μια hi tech όψη Σχεδιάστηκε από το Γραφείο Μελετών Αλέξανδρου Τομπάζη και κατασκευάστηκε από την εταιρία Έμπεδος Το κόστος του ανέρχεται σε 43.000.000
ΠΡΙΝ ΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ 2004 Κατά τη διάρκεια της κατασκευής των Ολυμπιακών έργων γινόταν ήδη λόγος για την μεταολυμπιακή αξιοποίηση στο σύνολο τους. Σύμφωνα με την Ολυμπιακά ακίνητα Α.Ε.( Αθήνα 2004), επειδή το κόστος συντήρησης είναι πάρα πολύ υψηλό, «προτάσσει νέα συστήματα διαχείρισης που περιορίζουν τις δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης.» «Οι νέες εγκαταστάσεις πρέπει, να αντιμετωπιστούν με όρους διαχείρισης ακινήτων(real estate). Ένα προφανές περαιτέρω βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη διαχείριση των εγκαταστάσεων.» Μελέτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου αναλύεται για κάθε Ολυμπιακή εγκατάσταση το κόστος συντήρησης και λειτουργίας και προτείνεται η μεταολυμπιακή της χρήση. Σύμφωνα με τη μελέτη το κόστος συντήρησης είναι πιο ακριβό για τα κλειστά στάδια (60 ευρώ/τ.μ. το χρόνο). Το κόστος λειτουργίας μιας μέσης αθλητικής εγκατάστασης υπολογίζεται σε 22 ευρώ/τ.μ. ετησίως Όσον αφορά τον αριθμό των εργαζομένων που χρειάζονται σε μια Ολυμπιακή εγκατάσταση, υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψη το δείκτη παραγωγικότητας της εργασίας σε σχέση με το κόστος λειτουργίας και συντήρησης, π.χ, αν μια αθλητική εγκατάσταση έχει ετήσιο κόστος συντήρησης και λειτουργίας(χωρίς τους μισθούς)4.000.000 ευρώ, χρειάζεται να απασχολεί περίπου 100 άτομα.
ΠΡΙΝ ΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ 2004 Σύμφωνα, με την έκθεση του Πανεπιστημίου για το Κλειστό Γυμναστήριο Γαλατσίου, προτείνεται μεικτή διαχείριση από διαφορετικούς φορείς. Συγκεκριμένα προτείνεται η αξιοποίηση του για δραστηριότητες: Ερασιτεχνικού αθλητισμού Πολιτιστικών εκδηλώσεων Συνεδρίων
Διαφήμιση την εποχή των Αγώνων στον Τύπο
Παλαί Χωροθετήθηκε σε τμήμα περίπου 92.807 τ.μ. της Δημόσιας έκτασης του Κτήματος Βέϊκου. (Υπουργική απόφαση χαρακτηρισμού Δ3954/756/20.07.1987). Το σύνολο των περίπου 1200 στρ. της Δημόσιας αυτής έκτασης ήταν δάσος το οποίο καταστράφηκε στο παρελθόν. Για να προστατευτεί ο δασικός χαρακτήρας της εκδόθηκαν η Υπουργική Απόφαση 108424/13.09.1934 που τη χαρακτηρίζει Δασική Αναδασωτέα και η απόφαση Νομάρχη 1147/1994 που επαναλαμβάνει και επικαιροποιεί την προηγούμενη, εις εφαρμογή της οποίας αναδασώθηκαν μέχρι στιγμής περισσότερα από 500 στρέμματα. Η χωροθέτηση Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις Πολίτες προσέβαλαν στο ΣτΕ την απόφαση χωροθέτησης των εγκαταστάσεων, χωρίςόμωςεπιτυχία Έπρεπε να αξιολογηθούν στις πραγματικές τους διαστάσεις αντικειμενικά δεδομένα όπως: η παράνομη παρέμβαση και καταστροφή Δασικής Αναδασωτέας Έκτασης, η άμεση γειτνίαση (50μ) από την Ομορφοκκλησιά, και αναμφίβολα ανησυχίες για προβλέψεις ότι το Δημόσιο Ολυμπιακό Γυμναστήριο μετά τους αγώνες θα παραχωρηθεί σε ιδιώτες για εμπορική εκμετάλλευση με ότι αυτό συνεπάγεται για τη κοινωνική πολιτισμική και οικονομική ανάπτυξη της πόλης
ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ 2004 2005 ψηφίστηκε στη Βουλή ο νόμος 3342/06.06.2005 σύμφωνα με τον οποίο επιτρέπεται η αλλαγή χρήσης των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων, και σημαίνει την παραχώρηση τους σε ιδιώτες για εμπορική αξιοποίηση. Το Δημοτικό Συμβούλιο Γαλατσίου, μπροστά στους προδιαγραφόμενους κινδύνους, εξέδωσε ομόφωνο Ψήφισμα στη Συνεδρίασή του την 29η/5/2006 με το οποίο διαμαρτυρόταν για την αλλαγή χρήσης των εγκαταστάσεων, ζητούσε να μην απολέσουν το δημόσιο χαρακτήρα τους και το σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκαν δηλαδή να μείνουν για κοινωφελή χρήση και αθλητική και πολιτιστική δραστηριότητα.
ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ 2004 Ιούνιος 2006 η Εταιρία Ολυμπιακά Ακίνητα παραχώρησε έπειτα από διαγωνισμό στον όμιλο ΑΚΡΟΠΟΛ Χαραγκιώνη / Sonae Sierra τις εγκαταστάσεις προς εμπορική εκμετάλλευση για 40 χρόνια, με δικαίωμα εξαετούς παράτασης Τα σχέδια του παραχωρησιούχου ομίλου είναι: η κατασκευή ενός νέου εμπορικού κέντρου με δραστηριότητες καταστημάτων ένδυσης, τεχνολογίας, είδη σπιτιού, αίθουσες κινηματογράφου κλπ, ενός νέου MALL δηλαδή, καθόσον στη σύμβαση παραχώρησης δίνεται σαφώς η δυνατότητα επιπλέον δόμησης. Ιανουάριο του 2007 Ο Δήμος Γαλατσίου προσέβαλε στο ΣτΕ την μη σύννομη διαδικασία που ακολουθήθηκε για τη Σύμβαση Παραχώρησης από την Εταιρεία Ολυμπιακά Ακίνητα. Ενώ για όλα τα λοιπά Ολυμπιακά Κέντρα ετίθετο όριο για τις εμπορικές χρήσεις από 10 έως 20% του συντελεστή δόμησης, και κατά τα λοιπά προβλέπονταν σε αυτά αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες και χρήσεις, για το ΠΑΛΑΙ Γαλατσίου η ρύθμιση του νόμου ήταν άκρως δυσμενής, αφού προέβλεπε την δημιουργία αμιγούς εμπορικού κέντρου, δηλαδή το 100% του συντελεστή του.» 14 Ιανουαρίου 2008 εκδόθηκε οικοδομική άδεια για κατεδαφίσεις στο χώρο του Παλαί από το Υ.Π.Ε.Χ.Ω.Δ.Ε.,ΟΜΩΣ ο Δήμος Γαλατσίου κατάφερε να αναστήλει την οικοδομική άδεια
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Οι πολεοδομικές, οι κυκλοφορικές, οι περιβαλλοντικές και οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις είναι τεράστιες. Δεν υπάρχει καµία µελέτη για τη χωροθέτηση ή την πολεοδομική βιωσιμότητα. Στο σχεδιαζόμενο MALL Γαλατσίου αναµένονται 10-12 εκατ. επισκέπτες µόνο τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους. Κοντά σε αυτό δεν υπάρχει στάση μετρό ούτε προβλέπεται τα επόµενα χρόνια, επομένως η εξάρτηση των επισκεπτών από το ΙΧ θα είναι σχεδόν ολοκληρωτική. Το MALL Γαλατσίου θα απαξιώσει το Άλσος Βεΐκου, και τα Τουρκοβούνια δεν θα μπορέσουν να προστατευθούν και να αναδασωθούν. Οι θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν στα νέα MALL θα αντισταθμίσουν µόνο εν µέρει τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν µε το κλείσιμο των καταστημάτων στις τοπικές αγορές Στη μέση της οικονομικής κρίσης γιατί να δημιουργούνται νέα υπερμεγέθη εμπορικά κέντρα, που θα πλήξουν ανεπανόρθωτα τη βιωσιμότητα των μικρών επιχειρήσεων της ευρύτερης περιοχής που τα φιλοξενεί. Όπως προαναφέρθηκε, η κατασκευή ενός υπερμεγέθους εμπορικού κέντρου θα επιβαρύνει το κυκλοφοριακό της πόλης εξαιρετικά, ενώ σε συνδυασμό και με την συρρίκνωση του Άλσους του Βεΐκου ενδέχεται να υποβαθμιστεί κατακόρυφα η ποιότητα ζωής των κατοίκων του Γαλατσίου. Άρα, πρόκειται για σχεδιασμό με όρους αειφορίας;
Απόψεις πολιτών Έως σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί πολλές συγκεντρώσεις και πορείες στην περιοχή
Απόψεις πολιτών - Στοιχεία από συνεντεύξεις που πραγματοποίησα Στην πρώτη περίπτωση άνδρας 26 ετών, κάτοικος Γαλατσίου, επάγγελμα ηλεκτρονικός αναφέρει ότι θα ήθελε το Παλαί να παραμείνει χώρος αθλητισμού «Έχουμε εμπορικά κέντρα κοντά μας...καιστομαρούσιαλλάκαιστη Ν.Ιωνια...Δεν χρειάζεται άλλο!!!» Όσον αφορά το ζήτημα της κυκλοφορίας, θεωρεί πως «Αν τελικως γίνει το εμπορικό πριν την κατασκευή του σταθμού μετρο, τότε εννοείται οτι θα επιβαρυνθεί κατά πολύ η κυκλοφορία στην γύρω περιοχή» Στην δεύτερη περίπτωση γυναίκα 27 ετών, κάτοικος Γαλατσίου, επάγγελμα Καθηγήτρια Πληροφορικής υποστηρίζει ότι θα ήθελε να παραμείνει το Παλαί χώρος αθλητισμού και πολιτισμού με ελεύθερη πρόσβαση, χωρίς να συνδυαστεί με εμπορικά καταστήματα και κινηματογράφους γιατί θα έχει επιπτώσεις στην καθημερινότητα. Θεωρεί πως «Η μετατροπή του Παλαί σε εμπορικό κέντρο θα επιφέρει δραματική επιδείνωση των όρων διαβίωσης και υποβάθμιση του υπάρχοντος φυσικού, πολιτισμικού και οικιστικού περιβάλλοντος.» και «θα υπάρξει κυκλοφοριακό φόρτο από τον αριθμό των επισκεπτών όπως και με την δημιουργία του Μall στο Μαρούσι». Επίσης, πιστεύει πως «η μετατροπήτου θα προκαλέσει αναστάτωση στην τοπική κοινωνία για τις επιβαρύνσεις και τις επιπτώσεις που θα έχει στην καθημερινότητα τους»
Δημοσκόπηση που διεξήχθη τηλεφωνικά, για λογαριασμό του Δήμου Γαλατσίου, πραγματοποιήθηκε κατά το χρονικό διάστημα του μηνός Ιανουαρίου (13/1/09) Καταλυτικό είναι το ποσοστό (54%),που προτιμά ως καλύτερη λύση την αμιγή χρήση του Ολυμπιακού Γυμναστηρίου ως χώρου αθλητικού και μόνο. Αξιοσημείωτο όμως είναι και το γεγονός ότι ένα 33% προκρίνει τη λύση του συνδυασμού, Εμπορικού Κέντρου και αθλητικών εγκαταστάσεων, μια μεικτή χρήση η οποία όμως είναι δύσκολο να αναλυθεί και να εκτιμηθεί στο σύνολο των λεπτομερειών της, αφού στην ουσία τέτοιο ζήτημα δεν έχει τεθεί σε πραγματική βάση, αλλά μόνο πιθανολογείται. Η πλειοψηφία συντάσσεται με τις συντονισμένες ενέργειες του Δήμου όπου με τη συνεργασία όλων των φορέων, εργάζεται προς την κατεύθυνση της ανατροπής των δεδομένων και της παραμονής του χώρου, ως χώρου αθλητισμού και πολιτισμού.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ - ΕΠΙΛΟΓΟΣ Το λεκανοπέδιο αντιμετωπίζει πρόβλημα πρασίνου. Σύμφωνα με μετρήσεις, η Αθήνα έχει αναλογία πρασίνου μόλις 2,8 τ.μ. ανά κάτοικο, ενώ οι περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έχουν περίπου 10 τ.μ. ανά κάτοικο (Λονδίνο και Ρώμη 9 τ.μ., Παρίσι 8,54, αλλά και Βιέννη 20 τ.μ., Χάγη 27 τ.μ. και Βερολίνο 13 τ.μ.) Στο πυκνοδομημένο Γαλάτσι, θα μπορούσε να διατηρηθεί το υπάρχον πράσινο και να ενισχυθεί. Το Γαλάτσι δεν έχει έλλειψη καταστημάτων αλλά έχει έλλειψη πρασίνου και χώρων αθλητισμού. Το Παλαί θα μπορούσε να παραμείνει χώρος αθλητισμού για τις επόμενες γενιές και να συνεχίσει να λειτουργεί διοργανώνοντας αθλητικά γεγονότα και να απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Επίσης, θα μπορούσε να κατασκευαστεί γέφυρα μεταξύ άλσους και Παλαί, άνωθεν της λεωφόρου Βεϊκου, ώστε να υπάρχει σύνδεση αθλητισμού και πρασίνου. Κάτι τέτοιο θα επρόκειτο, κατά τη γνώμη μου, για σχεδιασμό με όρους αειφορίας. Με την κατασκευή του Εμπορικού Κέντρου, η περιοχήδενμπορείνααντέξει τέτοιο κυκλοφοριακό φόρτο και η κατασκευή σταθμού ΜΕΤΡΟ δεν προβλέπεται να γίνει άμεσα Πως θα κατασκευαστεί ένα Εμπορικό Κέντρο μεγάλων διαστάσεων σε ένα χώρο που δεν έχει γίνει καμία μελέτη για το τι θα επιφέρει; Τι θα προσφέρει στην περιοχή και τους γύρω Δήμους η κατασκευή του; Μήπως πρόκειται για υποβάθμιση της περιοχής και όχι αναβάθμιση; Γιατί σε μια πυκνοδομημένη περιοχή; Τελικά, ταολυμπιακάέργαέγινανγιαεμάς; Θα μείνουν σε εμάς;