ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ Ακαδηµαϊκό Έτος: 2015-16 Ζ εξάµηνο - Χειµερινό -Υποχρεωτικό]. ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ Διδάσκoντες: Επίκουρη Καθηγήτρια Μ. Ντ. Μαρούδα (mail danmarouda@hotmail.com ) Επίκ. Καθηγήτρια Ο. Τσόλκα Συµµετοχή υπ.δρ. Μ. Ρωσσίδη, Δρ. Β. Σαράντη Ώρες Γραφείου: Τρίτη 14.30-15.30 (Γραφείο: Κτήριο ΔΕΣ-ΚΟΙ, Γ12. τρίτος όροφος). Περισσότερα στοιχεία για το µάθηµα βλ. Υλικό Εργασιών καθώς και παρουσιάσεις στο www.ekekdaad.org/moodle (ειδική διαδικτυακή πλατφόρµα) Ι. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στο µάθηµα εξετάζονται οι βασικές αρχές λειτουργίας και τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήµατος της διεθνούς δικαιοσύνης µέσα από την ιστορική διαδροµή και την εξελικτική πορεία ανάπτυξής της στον 21 ο αιώνα. Στα πλαίσια αυτά εξετάζονται, το Διεθνές Δικαστήριο των Ηνωµένων Εθνών, οι θεσµοί της Διεθνούς Ποινικής Δικαιοσύνης, το Διεθνές Δικαστήριο Δικαίου Θαλάσσης και Περιφερειακά Δικαστήρια δικαιωµάτων του ανθρώπου (ευρωπαϊκό, αµερικανικό, αφρικανικό), το Δικαστήριο Ε.Ε. αλλά και το σύστηµα ΠΟΕ κ.α. Επίσης, µέσα από µια συγκριτική προσέγγιση, εξετάζονται, οι µορφές εκδήλωσης συναίνεσης, η γνωµοδοτική αρµοδιότητα των δικαστηρίων, οι προδικαστικές ενστάσεις, τα προσωρινά µέτρα, και η ισχύς κι εκτέλεση των αποφάσεων των εν λόγω δικαιοδοτικών οργάνων. Ιδιαίτερη έµφαση δίνεται στο έργο των δικαστηρίων, ιδίως τη σχετική µε ελληνικές υποθέσεις. ΙΙ. ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ/ΥΛΗ Ι. Η Διεθνής Δικαιοσύνη τον 21 ο αιώνα: µια εισαγωγή Αρχές, χαρακτηριστικά, λειτουργία, ρόλοι /Θεωρίες Διεθνούς Δικαιοσύνης Μαρούδα ΙΙ. Θεσµικές εκφάνσεις της διεθνούς δικαιοσύνης Α. Διεθνής Διαιτησία Ντ.Μαρούδα i.αξιώσεις Ιδιωτών: Από την διαιτησία Jay σε σύγχρονες Επιτροπές Αξιώσεων /Επανορθώσεων (Ιραν /ΗΠΑ, Ερυθραία /Αιθιοπία) ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ /ΥΛΗ 2015/2016 ΜΑΡΟΥΔΑ 1
ii. Διακρατική διαιτησία: Από την Alabama στη διαιτησία Γαλλίας /ΗΠΑ (Air Services) ή Γαλλία /Νέα Ζηλανδία (Rainbow Warrior) iii. Διαρκές Διαιτητικό Δικαστήριο: από την στην Abyei) Β. Δικαστήρια που δηµιουργούνται µετά τον Α Παγκόσµιο Πόλεµο i. ΔΔΔΔ /Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης Ντ.Μαρούδα Θεσµική /Λειτουργική ταυτότητα, Δικαιοδοσία, Μορφές Εκδήλωσης Συναίνεσης, Διαδικασία, Απόφαση, Προσωρινά Μέτρα, Προδικαστικές Ενστάσεις, Το έργο συνοπτικά ii/ Διεθνής Ποινική Δικαιοσύνη : Από τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο Μαρούδα Περιλαµβάνει εξέταση των διεθνών ποινικών δικαστηρίων, µόνιµων, ειδικών, ή µεικτών όπως είναι τα: - Ad hoc Διεθνών Ποινικά Δικαστήρια για την πρώην Γιουγκοσλαβία και τη Ρουάντα - Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο - Ειδικά Μικτά Ποινικά Δικαστήρια (Σιέρα Λεόνε, Βοσνία, Καµπότζη κλπ.) και άλλα ειδικά «διεθνή» δικαστήρια (για Λίβανο κλπ.) iii.διεθνή Διοικητικά Δικαστήρια (Ο. Τσόλκα) Γ. Περιφερειακά όργανα που δηµιουργούνται µετά το 1945 i. Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωµάτων του Ανθρώπου (Μαρούδα Ρωσσίδη) ii. Αµερικανικό και Αφρικανικό Δικαστήριο Δικαιωµάτων του Ανθρώπου (Μαρούδα Σαράντη) iii. Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης Τσόλκα iv. Άλλα περιφερειακά δικαστήρια σε Ευρώπη, Αφρική και Λατινική Αµερική Μαρούδα -Β.Σαράντη Δ. Ειδικά δικαιοδοτικά συστήµατα Σεµινάρια Φοιτητών i. Διεθνή δικαιοδοτικά όργανα δικαίου θαλάσσης ii. Panels ΠΟΕ ΙΙΙ. Διεθνής Δικαιοδοσία και εκδίκαση διαφορών Σεµινάρια Φοιτητών i. Μορφές συναίνεσης για δικαιοδοτική επίλυση διαφορών (συνυποσχετικό κλπ.) ii. Παρεµπίπτουσες διαδικασίες Προδικαστικές ενστάσεις Προσωρινή προστασία Παρέµβαση Ανταίτηση iii. Γνωµοδότηση iv. Απόφαση (εκτέλεση απόφασης και επιδίκαση αποζηµίωσης) 2 TYPE THE DOCUMENT TITLE 2
ΙV.Ελλάδα και διεθνής δικαιοσύνη Σεµινάρια Φοιτητών i. Η Ελλάδα στο ΔΔΔΔ και στο ΔΔ ii. Η Ελλάδα στο ΔΕΚ iii. Η Ελλάδα στο ΕυρΔΔΑ iv. Η Ελλάδα στο ΔΔΔ ΙΙΙ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Εύδοξος: Στ. Περράκης ΜΝτ.Μαρούδα, Διεθνής Δικαιοσύνη, Εκδ. ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ, Θεσσαλονίκη 2014 Νοµολογία Διεθνές Δικαστήριο αρχείο υποθέσεων στο επίσηµο site (un.org/cij-icj) αλλά και στα I.C.J. Reports, ανάλογα µε την χρονολογία κάθε υπόθεσης, π.χ. Fisheries Jurisdiction (Spain v. Canada), Jurisdiction of the Court, Judgment, I.C.J. Reports 1998, p. 432. Συνήθως δηµοσιεύονται και στο International Legal Materials το οποίο θα βρείτε σε όλες τις σηµαντικές βιβλιοθήκες διεθνούς δικαίου Ε.Ε. ΔΕΚ/ΠΕΚ στο επίσηµο site του ECJ s website Μέσα από το Eur-Lex, εντοπίζουµε σηµαντικές αποφάσεις αλλά και στο Court of Justice of the European Communities, Reports of Cases Before the Court. Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωµάτων του Ανθρώπου Μέσω του HUDOC Portal έχουµε πρόσβαση στη νοµολογία του ΕΔΔΑ. Δηµοσιεύονται και στα Publications de la Cour Européenne des Droits de l'homme. Série A, Arrêts et Décisions = Publications of the European Court of Human Rights. Series A, Judgments and Decisions. (Strasbourg: Greffe de la Cour, Conseil de l'europe, 1961-1996) and Recueil des Arrêts et Décisions (Köln: Carl Heymanns Verlag, 1996- ). Διαµερικανικό Δικαστήριο Δικαιωµάτων του Ανθρώπου /Inter-American Court of Human Rights Έχει στο επίσηµο site συνδέσεις µε τις αποφάσεις και γνωµοδοτήσεις (decisions and advisory opinions). Αλλά και το Πανεπιστήµιο της Minnesota διατηρεί mirror site του ΔιΑΔΔΑ. Επίσηµες δηµοσιεύσεις του Δικαστηρίου είναι οι Inter-American Court of Human Rights Serie A, Fallos y Opiniones/ Series A, Judgments and Opinions (San José, Costa Rica: Secretaría de la Corte, 1982- ). Serie B, Memorias, Argumentos Orales y Documentos / Series B, Pleadings, Oral Arguments and Documents. Serie C--Resoluciones y Sentencias/ Series C--Decisions And Judgments Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο /International Criminal Court Επίσηµο site http://www.icc-cpi.int/ Σηµαντικοί ιστότοποι και ιστολόγια: Για ενηµέρωση αναφορικά µε τις εξελίξεις και την επικαιρότητα των εφαρµογών και της θεωρίας του διεθνούς δικαίου, σηµαντικά είναι και τα στοιχεία που αντλούµε από τα σχετικά blogs, όπως το: International Law Observer International Law Reporter Ejil:Talk Opinio Juris TRIAL (για διεθνές ποινικό δίκαιο) International Law Prof Blog Peace Palace Library Blog ECHR Blog Hague Justice Portal IV. ΕΡΓΑΣΙΕΣ /ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ Η εκπαιδευτική διαδικασία περιλαµβάνει διαλέξεις, σεµινάρια µε συµµετοχή όλων των φοιτητών. Οι φοιτητές επιλέγουν µια εργασία από το θεµατολόγιο εργασιών του ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ /ΥΛΗ 2015/2016 ΜΑΡΟΥΔΑ 3
µαθήµατος (δείτε παρακάτω). Με το πέρας του εξαµήνου παραδίδεται µια γραπτή εργασία, η οποία και αξιολογείται µαζί µε την παρουσίαση. Σεµινάρια Νοµολογίας Διεθνούς Δικαστηρίου (µετά από συνεννόηση µε διδάσκοντες θα διανεµηθεί ειδικό υλικό τεκµηρίωσης) Διεθνής Διαιτησία i.αξιώσεις Ιδιωτών: Από την διαιτησία Jay σε σύγχρονες Επιτροπές Αξιώσεων /Επανορθώσεων (Ιραν /ΗΠΑ, Ερυθραία /Αιθιοπία) ii. Διακρατική διαιτησία: Από την Alabama στη διαιτησία Γαλλίας /ΗΠΑ (Air Services) ή Γαλλία /Νέα Ζηλανδία (Rainbow Warrior) iii. Διαρκές Διαιτητικό Δικαστήριο: από την στην Abyei) - Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο - Ad hoc Δικαστήρια για πρώην Γιουγκοσλαβία και Ρουάντα - Αλλα υβριδικά δικαστήρια (ΣΙέρρα Λεόνε, Καµπότζη, Λίβανο κ.α.) - Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωµάτων του Ανθρώπου - Διαµερικανικό και Αφρικανικό Δικαστήριο Δικαιωµάτων του Ανθρώπου - Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης - Άλλα περιφερειακά δικαστήρια σε Ευρώπη, Αφρική και Λατινική Αµερική - Διεθνή δικαιοδοτικά όργανα δικαίου θαλάσσης (ΔΔΔΘ και διαιτησία) - Πάνελ ΠΟΕ - Παρεµπίπτουσες διαδικασίες - Γνωµοδοτική αρµοδιότητα Διεθνών Δικαστηρίων - Ελλάδα και διεθνής δικαιοσύνη ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ø Αντωνόπουλος Κ., Η Επίλυση των Διαφορών από το Διεθνές Δικαστήριο των Ηνωµένων Εθνών. Νοµολογία και Πρακτική, Β εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2005 Ø Δίπλα Χ., Δούση Ε., Το Διεθνές Δικαστήριο των Ηνωµένων Εθνών, τ. Β : Σύνοψη νοµολογίας 1980-2000, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2001 Ø Ιωάννου Κρ., Περράκης Στ., Εισαγωγή στη Διεθνή Δικαιοσύνη, τοµ. Α Γενική Θεωρία και Θεσµικές Εφαρµογές, γ έκδοση αναθεωρηµένη και συµπληρωµένη, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2009, Και ο Τόµος Β Διεθνής νοµολογία και πρακτική, Αντ.Ν.Σάκκουλα, 1984 Ø Μαρούδα Μ.-Ντ., Η διεθνής ευθύνη για παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Η κρατική και ατοµική ευθύνη σε κίνηση, Σπουδές Διεθνούς Δικαίου 1, Εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2006 Ø Περράκης Στ., Το Δικαστήριο των Ηνωµένων Εθνών. Ανιχνεύσεις µίας Δικαιοδοτικής Διαδροµής στην Ειρηνική Επίλυση Διεθνών Διαφορών, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2001 Ø Περράκης Στ., Διαστάσεις της Διεθνούς Προστασίας των Δικαιωµάτων του Ανθρώπου, τ. Α, γ έκδοση αναθεωρηµένη µε συµπλήρωµα, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2009 ΕΙΔΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ Ø Antonopoulos C., Counterclaims before the International Court of Justice, T.M.C. Asser Press, 2011 Ø Βαλτικός Ν., Δώδεκα Χρόνια στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωµάτων του Ανθρώπου. Εντυπώσεις ενός Έλληνα Δικαστού, ΤοΣ, 2002, σελ. 5-12 4 TYPE THE DOCUMENT TITLE 4
Ø Δίπλα Χ., Ο πολλαπλασιασµός των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων: µια νέα απειλή για την ενότητα του διεθνούς δικαίου; στο Σ. Περράκη (επιµ.), Παγκόσµια διακυβέρνηση. Διεθνές Δίκαιο και Διεθνείς Σχέσεις στην αυγή του 21 ου αιώνα, Ελληνική Εταιρεία Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων, Εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2006, 61-70 Ø Ιωάννου Κρ., Στρατή Α., Δίκαιο της Θάλασσας, β έκδοση, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα- Κοµοτηνή, 2000 Ø Κλάδη-Ευσταθοπούλου Μ., Η νοµολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιου της Θάλασσας. Μια καταγραφή και αποτίµηση, στο Περράκης Σ. (επιµ.), Η Σύµβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Εφαρµογές και εξελίξεις 20 χρόνια από την υπογραφή της, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, 2005. 97-151 Ø Κούφα Κ., Παζαρτζή Φ. (δ/νση εκδ.), Η διεθνή ποινική δικαιοσύνη ως µηχανισµός επιβολής του διεθνούς δικαίου, Ένωση Διεθνούς Δικαίου (ILA) - Ινστιτούτο Διεθνούς Δηµοσίου Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων Θεσσαλονίκης, Εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2007 Ø Μαρούδα Μ. Ντ., Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία και η Εξέλιξη του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, ιδίως όσον αφορά τα Εγκλήµατα Πολέµου και τα Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας. Ζητήµατα Εφαρµογής τους σε Συρράξεις µη Διεθνούς Χαρακτήρα, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2001 Ø Μαρούδα Μ. Ντ., Διεθνής Ποινική Δικαιοσύνη: Από τα ad hoc Διεθνή Ποινικά Δικαστήρια για την πρώην Γιουγκοσλαβία και Ρουάντα σε ένα Μόνιµο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, Επιθεώρηση της Σχολής Εθνικής Άµυνας Αθηνά, Οκτώβριος-Δεκέµβριος 2002 Ø Μαρούδα Μ.-Ντ., Απειλείται η συνοχή του διεθνούς δικαίου από τον πολλαπλασιασµό των διεθνών δικαιοδοτικών θεσµών που επιλαµβάνονται ζητηµάτων ποινικής καταστολής παραβιάσεων του ανθρωπιστικού δικαίου; στο Κούφα Κ., Παζαρτζή Φ. (δ/νση εκδ.), Η διεθνή ποινική δικαιοσύνη ως µηχανισµός επιβολής του διεθνούς δικαίου, Ένωση Διεθνούς Δικαίου (ILA) - Ινστιτούτο Διεθνούς Δηµοσίου Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων Θεσσαλονίκης, Εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2007. 95-105 Ø Νάσκου-Περράκη Π., Προσωρινά µέτρα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2000 Ø Παπαδηµητρίου Γ., Ο Έλληνας Δικαστής και η ΕΣΔΑ, ΤοΣ, 2002, σελ. 673-676 Ø Περράκης Στ., Διεθνής Προστασία Δικαιωµάτων του Ανθρώπου. Περιφερειακά Θεσµικά Συστήµατα, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 1984 Ø Περράκης Στ., Η Σηµασία της Υπόθεσης Λοϊζίδου και οι Επιπτώσεις των Αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωµάτων του Ανθρώπου στη Διεθνή Δικαιοταξία. Μερικές Παρατηρήσεις, Επετηρίδα Ι.ΔΙ.Σ. 2000, εκδ. Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 2000, σελ. 169-180 Ø Περράκης Στ., Ζητήµατα Εφαρµογής Αποφάσεων Διεθνών Δικαιοδοτικών και Πολιτικών Οργάνων. Μία Γενική Προσέγγιση Θεωρίας και Πρακτικής, Επετηρίδα Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (Ι.ΔΙ.Σ.) 2001-2002, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2003 Ø Περράκης Σ., Η ελληνική κυβέρνηση ως παράγων της κοινοτικής δίκης, στο Φραγκάκης Ν. (επιµ.), Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων µετά από πενήντα χρόνια λειτουργίας, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2004. 99-132 Ø Περράκης Στ., Η Ελλάδα και το Διεθνές Δικαστήριο, Υφαλοκρηπίδα, Κυπριακό, Σκόπια και γερµανικές αποζηµιώσεις, Foreign Affairs, Νοέµβριος 2012. 74-95 Ø Ροζάκης Χ., Έγκληµα και Τιµωρία, Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο στη Νέα Παγκόσµια Τάξη, εκδ. Παπαζήση, 2004 Ø Σαράντη Β., Η ετεροδικία του κράτους στο διεθνές δίκαιο: Σύγχρονο καθεστώς και νέες τάσεις στο πεδίο των δικαιωµάτων του ανθρώπου και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή, 2008 ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ /ΥΛΗ 2015/2016 ΜΑΡΟΥΔΑ 5
Ø Στάγκος Π., Το Καθεστώς Επίλυσης Διαφορών του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου, στο: Α. Φατούρος, Κ. Στεφάνου (επιµ.), Οι Συµφωνίες του Γύρου της Ουρουγουάης για το Διεθνές Εµπόριο Αγαθών και Υπηρεσιών, Ελληνική Εταιρία Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων, 1995 Ø Ταγαράς Χ., Το Δικαιοδοτικό Σύστηµα (της ΕΚ/ΕΕ), στο: Εισαγωγή στις Ευρωπαϊκές Σπουδές, τ. Α, β έκδοση, Ελληνική Πανεπιστηµιακή Ένωση Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΕΠΕΕΣ), εκδ. Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 2006, 357-381 Ø Τσάλτας Γ., Το Διεθνές Καθεστώς των Θαλασσών και των Ωκεανών, τ. Β, εκδ. Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 2003, σελ. 67-85 Ø Χριστιανός Β., Η Συµβολή του ΔΕΚ στην Ευρωπαϊκή Ενοποίηση και οι Προκλήσεις των Καιρών, Εφαρµογές Δηµοσίου Δικαίου 2002/ΙΙΙ, σελ. 959-968 V. ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Η αξιολόγηση των φοιτητών γίνεται µέσα από την συνολική παρουσία τους στη διάρκεια του εξαµήνου. Προβλέπεται υποχρεωτική παρουσίαση θεµατικής που θα οριστεί στην αρχή του εξαµήνου, καθώς και γραπτή εργασία πάνω στο ίδιο θέµα. (βαθµός προόδου). Οι παρουσιάσεις /εργασίες που βαθµολογούνται µε βαθµό πάνω από 7 είναι απαλλακτικές. Διαφορετικά προβλέπονται προφορικές εξετάσεις. Εναλλακτικά, αντί για παρουσίαση /εργασία οι φοιτητές συµµετέχουν σε Προσοµοιώσεις Δίκης (π.χ. Jessup Moot Court) ή Jean Pictet Humanitarian Law Competition και ο βαθµός τους καθορίζεται από την επίδοσή τους στη διάρκεια της προετοιµασίας (γραπτής και προφορικής). Μ.Ντ.Μαρούδα 2015 6 TYPE THE DOCUMENT TITLE 6