ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 2 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Περιεχόμενα ενότητας 1. Διάφορες συμβάσεις μεταξύ κράτους και θρησκευμάτων 2. Οι δύο διεθνείς διμερείς συμφωνίες μεταξύ Αγίας Έδρας και του Κράτους του Ισραήλ. 4
Σκοποί ενότητας 1. Μελέτη συμβάσεων μεταξύ κράτους - θρησκευμάτων και 2. Εξέταση και ανάλυση των δύο διεθνών διμερών συμφωνιών μεταξύ Αγίας Έδρας και του κράτους του Ισραήλ. 5
Εισαγωγή 1. Πρώτη διεθνής συμφωνία : Η θεμελιώδης συμφωνία μεταξύ Αγίας Έδρας και του κράτους του Ισραήλ που υπογράφηκε στις 30/12/ 1993. 2. Δεύτερη διεθνής συμφωνία: Η διεθνής συμφωνία για τη νομική προσωπικότητα των καθολικών οργανισμών στο κράτος του Ισραήλ. 6
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η θεμελιώδης συμφωνία μεταξύ Αγίας Έδρας και του κράτους του Ισραήλ της 30/12/1993.
Προοίμιο Η Αγία έδρα και το κράτος του Ισραήλ λαμβάνοντας υπόψη το μοναδικό χαρακτήρα και την παγκόσμια σημασία της Αγίας Γης, έχοντας επίγνωση της μοναδικής φύσης της σχέσης μεταξύ της καθολικής εκκλησίας και του εβραϊκού λαού και της ιστορικής διαδικασίας συμφιλιώσεως και αυξήσεως της αμοιβαίας κατανόησης και φιλίας μεταξύ καθολικών και εβραίων, έχοντας αποφασίσει στις 29/7/1992 να ιδρύσουν μια διμερή μόνιμη επιτροπή εργασίας προκειμένου να μελετήσει και να καθορίσει από κοινού ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος και ενόψει της ομαλοποιήσεως των σχέσεων τους, αναγνωρίζοντας ότι η εργασία της παραπάνω επιτροπής έχει παράγει επαρκές υλικό για την πρώτη και θεμελιώδη συμφωνία, αναγνωρίζοντας ότι η εν λόγω συμφωνία θα παρέχει μια υγιή και διαρκούσα βάση για τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη των παρουσών και των μελλοντικών σχέσεων και για την επέκταση του καθήκοντος της επιτροπής, συμφωνούν στα ακόλουθα άρθρα: 8
Σχολιασμός προοιμίου Επισημάνσεις: 1. Υπογραμμίζεται ο μοναδικός χαρακτήρας και η παγκόσμια σημασία της Αγίας Γης. Η Αγία Γη αποτελεί ένα κοινό σημείο αναφοράς για τους εβραίους, τους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους, επομένως για την Αγία Γη έχουν ενδιαφέρον και τα τρία μονοθεϊστικά θρησκεύματα 9
Σχολιασμός προοιμίου (2) 2. Επισημαίνεται η μοναδική φύση της σχέσης μεταξύ της καθολικής εκκλησίας και του εβραϊκού λαού. Η μοναδική φύση της σχέσης αυτής σημαίνει ότι υπάρχει ένας κοινός σύνδεσμος,η Παλαιά Διαθήκη, που συνδέει από τη μία την καθολική εκκλησία και από την άλλη τους εβραίους. 3. Γίνεται λόγος για την ιστορική διαδικασία της συμφιλίωσης και ανάπτυξης στην αμοιβαία κατανόηση και φιλία μεταξύ καθολικών και εβραίων. 10
Ιστορική αναφορά Ως γνωστόν για ιστορικούς λόγους υπήρξε μια διασπορά του εβραϊκού λαού μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ και του ναού του Σολομώντα, που είχε χτιστεί απ τον Ηρώδη τον Μέγα, από τα ρωμαϊκά στρατεύματα επί Βεσπασιανού και Τίτου. Απ το 70 μ.χ. μέχρι την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, ο εβραϊκός λαός στερείτο πατρίδας. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα υπήρξε μία έλλειψη κατανόησης και φιλίας μεταξύ καθολικών και εβραίων. στις καθολικές χώρες ιστορικά υπήρχαν διώξεις σε βάρος των εβραίων. Από το 19 ο αιώνα και μετά αρχίζει να γίνεται κατανοητό στην Ευρώπη, ότι πρέπει να διασφαλιστεί η θρησκευτική ελευθερία καθώς και το καθεστώς του εβραϊκού θρησκεύματος. 11
Η 2 η βατικανή σύνοδος Σε επίπεδο εκκλησιαστικών αρχών της καθολικής εκκλησίας, το ζήτημα της αμοιβαίας κατανόησης και φιλίας μεταξύ καθολικών και εβραίων άρχισε να αναπτύσσεται από τη 2 η σύνοδο του Βατικανού ή την 21 η οικουμενική σύνοδο της καθολικής εκκλησίας που διεξήχθη μεταξύ των ετών 1962-1965. Η 2 η Βατικανή σύνοδος, στα σχετικά κείμενά της που αφορούν τις σχέσεις με τους εβραίους, αρχίζει να αναπτύσσει την κατανόηση και τη φιλία μεταξύ των καθολικών και των εβραίων. Επί του Πολωνού Πάπα Ιωάννη Παύλου του 2 ου αρχίζει να πραγματοποιείται στην πράξη μια ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ καθολικής εκκλησίας και εβραϊκού θρησκεύματος και μάλιστα υπάρχει αντίστοιχος οργανισμός της Αγίας Έδρας που είναι υπεύθυνος για τις σχέσεις με το εβραϊκό θρήσκευμα. 12
Άρθρο 1 Παράγραφοι: 1. Το κράτος του Ισραήλ, υπενθυμίζοντας τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του, επιβεβαιώνει τη συνεχή δέσμευση να αναγνωρίζει και να σέβεται το ανθρώπινο δικαίωμα στην ελευθερία της θρησκείας και συνείδησης όπως αναγνωρίζεται στην οικουμενική διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε άλλες διεθνείς πράξεις στις οποίες αποτελεί μέρος. 13
Άρθρο 1 (2) 2. Η Αγία Έδρα, υπενθυμίζοντας τη διακήρυξη για τη θρησκευτική ελευθερία της 2 ης βατικανής οικουμενικής συνόδου, επιβεβαιώνει τη δέσμευση της καθολικής εκκλησίας να αναγνωρίζει το ανθρώπινο δικαίωμα στην ελευθερία θρησκείας και συνείδησης όπως αναγνωρίζεται στην οικουμενική διακήρυξη ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε άλλες διεθνείς πράξεις στις οποίες αποτελεί μέρος. Η Αγία Έδρα επιθυμεί να επιβεβαιώσει επίσης το σεβασμό της καθολικής εκκλησίας για άλλες θρησκείες και τους πιστούς τους, όπως πανηγυρικά αναφέρεται από τη 2 η βατικανή οικουμενική σύνοδο στη διακήρυξή της για τη σχέση της καθολικής εκκλησίας με τις μη χριστιανικές θρησκείες. 14
Σχολιασμός άρθρου 1 Παράγραφοι: 1. Tο κράτος του Ισραήλ υπενθυμίζει τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας επιβεβαιώνει τη δέσμευσή του στην αναγνώριση και το σεβασμό της θρησκευτικής ελευθερίας. 2. H Αγία Έδρα υπενθυμίζει τη διακήρυξη της 2 ης βατικανής συνόδου για τη θρησκευτική ελευθερία επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της στην αναγνώριση και το σεβασμό της θρησκευτικής ελευθερίας. 15
Σχολιασμός άρθρου 1 (2) Στο εδάφιο 2 του α.1, 2 της θεμελιώδους συμφωνίας μεταξύ Αγίας έδρας και του κράτους του Ισραήλ, η Αγία Έδρα επιβεβαιώνει το σεβασμό της για τις άλλες θρησκείες και τους πιστούς τους, όπως αυτός διακηρύσσεται επίσημα από τη 2 η βατικανή σύνοδο στη διακήρυξή της για τις σχέσεις της καθολικής εκκλησίας με τα μη χριστιανικά θρησκεύματα. 16
Άρθρο 2 Παράγραφοι: 1. Η Αγία Έδρα και το κράτος του Ισραήλ δεσμεύονται στην κατάλληλη συνεργασία για την καταπολέμηση όλων των μορφών αντισημιτισμού και όλων των ειδών ρατσισμού και θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και στην προαγωγή της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ των εθνών, της ανοχής μεταξύ κοινοτήτων, και του σεβασμού για την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια. 2. Η Αγία Έδρα παίρνει την ευκαιρία να επαναλάβει την καταδίκη της για το μίσος, τη δίωξη, και άλλες μορφές εκδηλώσεων αντισημιτισμού που κατευθύνονται εναντίον των εβραϊκού λαού και των επιμέρους εβραίων οπουδήποτε, οποτεδήποτε κι από οποιονδήποτε. Συγκεκριμένα η Αγία Έδρα καταδικάζει τις επιθέσεις εναντίον εβραίων και τη βεβήλωση εβραϊκών συναγωγών και κοιμητηρίων, πράξεις που προσβάλλουν τη μνήμη των θυμάτων του ολοκαυτώματος ειδικά όταν συμβαίνουν στους ίδιους τόπους στους οποίους συνέβη αυτό. 17
Σχολιασμός άρθρου 2 Παράγραφοι: 1. Η Αγία Έδρα και το κράτος του Ισραήλ δεσμεύονται να i. συνεργαστούν κατάλληλα για να πολεμήσουν όλες τις μορφές αντισημιτισμού, ρατσισμού και θρησκευτικής μισαλλοδοξίας. ii. προάγουν από κοινού την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των κρατών, την ανοχή μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων και τον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής κι αξιοπρέπειας. Η ανθρώπινη ζωή κι αξιοπρέπεια αναφέρεται στα επιμέρους άτομα. Η ανοχή αναφέρεται στις θρησκευτικές κοινότητες, τα θρησκεύματα, και η αμοιβαία κατανόηση αναφέρεται στα κράτη. 18
Σχολιασμός άρθρου 2 (2) 2. Η Αγία Έδρα: επαναλαμβάνει την καταδίκη της για το μίσος, τις διώξεις κι όλες τις εκδηλώσεις αντισημιτισμού εναντίον του εβραϊκού λαού και των επιμέρους εβραίων, σε οποιοδήποτε μέρος της γης, σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο κι αν συνέβησαν, δηλαδή κι αυτές του παρελθόντος, κι από οποιονδήποτε κι αν έγιναν. καταδικάζει τις προσβολές των εβραίων και τη βεβήλωση των εβραϊκών συναγωγών και κοιμητηρίων, γιατί είναι πράξεις που προσβάλλουν τη μνήμη των θυμάτων του εβραϊκού ολοκαυτώματος. 19
Άρθρο 3 Παράγραφοι: 1. Η Αγία έδρα και το κράτος του Ισραήλ αναγνωρίζουν ότι και οι δύο είναι ελεύθεροι στην άσκηση των αντίστοιχων δικαιωμάτων και εξουσιών τους και δεσμεύονται να σέβονται αυτή την αρχή στις αμοιβαίες σχέσεις τους και στη συνεργασία τους για το καλό του λαού. 2. Το κράτος του Ισραήλ αναγνωρίζει το δικαίωμα της καθολικής εκκλησίας να διεξάγει τις θρησκευτικές, ηθικές, εκπαιδευτικές και φιλανθρωπικές δραστηριότητές της και να έχει τους δικούς της οργανισμούς και να εκπαιδεύει, διορίζει και να παύει το δικό της προσωπικό στους εν λόγω οργανισμούς ή για τις εν λόγω δραστηριότητες προς αυτούς τους σκοπούς. Η καθολική εκκλησία αναγνωρίζει το δικαίωμα του κράτους του Ισραήλ να αναπτύσσει τις δραστηριότητές του όπως εκείνες της προαγωγής, της προστασίας, της ευημερίας και της ασφάλειας του λαού. Τόσο το κράτος του Ισραήλ όσο και η καθολική εκκλησία αναγνωρίζουν την ανάγκη για διάλογο και συνεργασία για ζητήματα που από τη φύση τους το απαιτούν. 20
Άρθρο 3 (2) 3. Όσον αφορά την νομική προσωπικότητα των καθολικών οργανισμών κατά το κανονικό δίκαιο, η Αγία Έδρα και το κράτος του Ισραήλ θα διαπραγματευτούν για να δώσουν πλήρη ισχύ κατά το ισραηλινό δίκαιο, ύστερα από μία έκθεση από κοινή υποεπιτροπή ειδικών. 21
Λεπτομέρειες στις διατάξεις του Παράγραφοι: άρθρου 3 1. Τα δύο υψηλά συμβαλλόμενα μέρη: αναγνωρίζουν την αμοιβαία ανεξαρτησία στα πλαίσια των δικαιοδοσιών που έχουν μεταξύ των δύο οργανισμών (κράτος του Ισραήλ- Αγία Έδρα). δεσμεύονται να σέβονται την αρχή της ανεξαρτησίας καθενός απ τους δύο οργανισμούς τόσο στις μεταξύ τους σχέσεις όσο και στη συνεργασία τους προς το συμφέρον του εβραϊκού λαού. 22
Λεπτομέρειες στις διατάξεις του άρθρου 3 (2) 2. Το κράτος του Ισραήλ αναγνωρίζει στην καθολική εκκλησία το δικαίωμα: να αναπτύσσει θρησκευτικές, ηθικές, εκπαιδευτικές και φιλανθρωπικές δραστηριότητες να έχει τους δικούς της θρησκευτικούς οργανισμούς να εκπαιδεύει, να διορίζει, να παύει το δικό της προσωπικό σε αυτούς τους θρησκευτικούς οργανισμούς της, ή για τις δραστηριότητές της που αποβλέπουν σ αυτούς τους σκοπούς, δηλαδή θρησκευτικούς ηθικούς, εκπαιδευτικούς, φιλανθρωπικούς. 23
Λεπτομέρειες στις διατάξεις του άρθρου 3 (3) Η καθολική εκκλησία αναγνωρίζει στο κράτος του Ισραήλ το δικαίωμα: να αναπτύσσει τις δικές του δραστηριότητες, όπως είναι εκείνες της προαγωγής και της προστασίας, της ευημερίας και της ασφάλειας του εβραϊκού λαού. Το κράτος του Ισραήλ και η καθολική εκκλησία θα αναπτύξουν διάλογο και συνεργασία και αναγνωρίζουν αυτή την ανάγκη, για ζητήματα τα οποία τα απαιτούν, δηλαδή για ζητήματα που απαιτούν διάλογο και συνεργασία μεταξύ τους. 24
Λεπτομέρειες στις διατάξεις του άρθρου 3 (4) 3. Όσον αφορά το ζήτημα της αναγνώρισης της νομικής προσωπικότητας των καθολικών οργανισμών κατά το κανονικό δίκαιο από το κράτος του Ισραήλ, γι αυτό το ζήτημα θα συνεχίσουν να διαπραγματεύονται, κι εδώ τίθεται ο στόχος αυτής της διαπραγμάτευσης, προκειμένου η νομική προσωπικότητα των καθολικών οργανισμών κατά το κανονικό δίκαιο της καθολικής εκκλησίας να αποκτήσει πλήρη ισχύ κατά το ισραηλινό δίκαιο, με βάση μία έκθεση μεικτής υποεπιτροπής ειδικών. Έχουμε ήδη το αποτέλεσμα αυτής της διαπραγμάτευσης η οποία προβλέπεται στο α.3, 3 της θεμελιώδους συμφωνίας, και είναι η διεθνής συμφωνία μεταξύ του κράτους του Ισραήλ και της Αγίας Έδρας για τη νομική προσωπικότητα των καθολικών οργανισμών κατά το ισραηλινό δίκαιο της 10/11/1997. 25
Βιβλιογραφία 1. Θεμελιώδης συμφωνία μεταξύ της Αγίας Έδρας και του κράτους του Ισραήλ 26
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Τέλος Ενότητας Επεξεργασία: Γιώργος Μαριάς Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2016