Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων Ρόλος και Προοπτικές Ιάσων Αγγελόπουλος, PhD Πρόεδρος Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων Σεπτέμβριος 2017
Περιεχόμενα Τι είναι η ΡΑΛ; Αποστολή Γιατί δημιουργήθηκε; Ελληνικό Λιμενικό Σύστημα Λιμενικές Υπηρεσίες Αρμοδιότητες Λειτουργία και Έσοδα Κανονισμός (ΕΕ) 2017/352 Προοπτικές 2
Τι είναι η ΡΑΛ; Ο οικονομικός ρυθμιστής των λιμενικών υπηρεσιών Ασκεί τα συμβατικά δικαιώματα του Ελληνικού Δημοσίου που απορρέουν από Συμβάσεις Παραχώρησης Η Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων (Ρ.Α.Λ.) συστήθηκε τον Μάιο του 2014 με τους Ν. 4150/2013, 4254/2014 και 4258/2014 ως Αυτοτελής Δημόσια Υπηρεσία υπαγόμενη Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια Μετατράπηκε τον Μάιο του 2016 σε Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή με τον Νόμο 4389/2016, Άρθρο 108 και υπάγεται στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής 3
Αποστολή Η Ρ.Α.Λ. έχει ως γενικότερη αποστολή την εποπτεία και τη διασφάλιση της νομιμότητας των σχέσεων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων του εθνικού λιμενικού συστήματος, με έμφαση στην τήρηση της συμβατικής τάξης και την εφαρμογή της νομοθεσίας περί ελεύθερου ανταγωνισμού Η Ρ.Α.Λ υπάρχει για τους χρήστες των λιμένων, άμεσους και έμμεσους Προστατεύει τα λιμάνια και την Πολιτεία 4
Γιατί Δημιουργήθηκε; Μέγεθος και πολυπλοκότητα του εθνικού λιμενικού συστήματος σε σύγκριση με άλλα Μέλη Ε.Ε. Προαπαιτούμενο των Θεσμών για τη διασφάλιση σταθερού πλαισίου παρακολούθησης και ελέγχου των συμβάσεων παραχώρησης Ανάγκη για ρύθμιση των λιμενικών υπηρεσιών και επαρκούς κρατικής εποπτείας των σχετικών αγορών Ανάγκη αναδόμησης του συστήματος θεσμικού ελέγχου Εφαρμογή της νομοθεσίας περί ελεύθερου ανταγωνισμού και τήρηση της νομιμότητας και διαφάνειας στον τομέα του εθνικού λιμενικού συστήματος 5
Ελληνικό Λιμενικό Σύστημα (1/2) Η Ελλάδα, είναι η 11η στον κόσμο σε μήκος ακτογραμμών, με μεγάλο αριθμό μικρών νησιών, μεγάλο βαθμό γεωγραφικής διασποράς, μικρή πληθυσμιακή ενότητα και εποχικά αυξομειούμενες ανάγκες σε πόρους και ανθρώπινο δυναμικό 1.068 λιμενικές εγκαταστάσεις. 400 εμπορικοί, επιβατικοί και μικτής χρήσης λιμένες 13 Οργανισμοί Λιμένων (Α.Ε.): 1 ιδιωτικός, 11 στο ΤΑΙΠΕΔ, 1 στο Υπουργείο Ναυτιλίας 12 Λιμενικά Ταμεία (ΝΠΔΔ) 70 Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία και 2 Λιμενικά Γραφεία (ΝΠΔΔ) 79 ιδιωτικά τερματικά / εγκαταστάσεις εκτός φορέων διαχείρισης που αφορούν εμπορικές δραστηριότητες (ΕΛΠΕ, Motor Oil, ΔΕΗ κ.α.) και 27 τερματικά ναυπηγείων 6
Ελληνικό Λιμενικό Σύστημα (2/2) Λιμένες Διεθνούς Ενδιαφέροντος: (Κατηγορία Κ1: 16 λιμένες): Πειραιώς, Θεσσαλονίκης, Βόλου, Πάτρας, Ηγουμενίτσας, Καβάλας, Αλεξανδρούπολης, Ηρακλείου, Κέρκυρας, Ελευσίνας, Λαυρίου, Ραφήνας, Μυκόνου, Μυτιλήνης, Ρόδου και Σούδας Χανίων Λιμένες Εθνικής Σημασίας (Κατηγορία Κ2: 16 λιμένες): Αργοστολίου, Ζακύνθου, Θήρας, Καλαμάτας, Κατάκολου, Κορίνθου, Κυλλήνης, Κω, Λάγος, Πάρου, Πρέβεζας, Ρεθύμνου, Βαθέως Σάμου, Σύρου, Χαλκίδος και Χίου Λιμένες Μείζονος Ενδιαφέροντος (Κατηγορία Κ3: 25 λιμένες): Αγ. Κηρύκου Ικαρίας, Αγ. Κωνσταντίνου Φθιώτιδας, Αγ. Νικολάου Λασιθίου, Αίγινας, Αιγίου, Γυθείου, Θάσου, Ιτέας, Κύμης, Λευκάδας, Μεσολογγίου, Μύρινας Λήμνου, Νάξου, Ναυπλίου, Ν. Μουδανιών, Πάτμου, Σαμοθράκης, Πόρου Κεφαλληνίας, Σκιάθου, Σκοπέλου, Σητείας, Σπετσών, Στυλίδας, Τήνου και Ύδρας. 7
Λιμενικές Υπηρεσίες Υπηρεσίες Κανονισμού 352.2017 εφοδιασμός με καύσιμα και ενέργεια φορτοεκφόρτωση φορτίων πρόσδεση υπηρεσίες επιβατών συλλογή αποβλήτων πλοίου και καταλοίπων φορτίου πλοήγηση ρυμούλκηση βυθοκόρηση (μερικώς) Λοιπές Βοηθητικές Υπηρεσίες υπηρεσίες προστιθ. αξίας (αποθήκευση, ανασυσκευασία κ.α.) υπηρεσίες ασφάλειας υδροδότηση λοιπές παροχές πλοίων εφοδιασμοί πλοίων απολυμάνσεις λεμβουχικές εργασίες καθαρισμός χώρων φορτίων φάροι 8
Αρμοδιότητες Σύμφωνα με τα Άρθρα 112,113, και 114 του Ν. 4389/2016 η Ρ.Α.Λ. έχει σειρά αρμοδιοτήτων: για έκδοση κανονιστικών, άμεσα εκτελεστών ρυθμιστικών και γνωμοδοτικών πράξεων, άσκηση συμβατικών δικαιωμάτων του Ελληνικού δημοσίου από συμβάσεις παραχωρήσεως Λήψη προσωρινών μέτρων σε έκτακτες καταστάσεις, όταν διαπιστώνεται παράβαση νομοθεσίας Σε συνεργασία με αρμόδια δικαστικά όργανα, ελέγχους σε επιχειρήσεις κ.α. Όργανο επίλυσης διαφορών μεταξύ λιμένων και χρηστών Συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας σε θέματα λιμένων, νομοθετικού πλαισίου και σχεδιασμού (ΕΣΑΛ) 9
Στόχευση Η Ρ.Α.Λ. καλείται να εποπτεύει τις εμπορικές μεθόδους και πρακτικές των παρόχων λιμενικών υπηρεσιών, με αναβαθμισμένο εποπτικό ρόλο, ώστε να δύναται να λαμβάνει ρυθμιστικά μέτρα για τη διασφάλιση: της ακώλυτης παροχής λιμενικών υπηρεσιών στους χρήστες, της ακώλυτης πρόσβασης σε λιμενικές υπηρεσίες και της εύρυθμης λειτουργίας της συναφούς αγοράς λιμενικών υπηρεσιών διασφάλιση της νομιμότητας Σύμφωνα με το κοινοτικό και εθνικό δίκαιο Σε ολόκληρη την Ελληνική Επικράτεια 10
Λειτουργία και Έσοδα Το Δ.Σ. της ΡΑΛ συγκροτείται από 9 Μέλη εκ των οποίων οι 4 πλήρους απασχόλησης (Πρόεδρος, Αντιπρόεδρος, 2 Εισηγητές) Επικουρείται από οργανικές μονάδες. 7 στελέχη σήμερα, 20 στελέχη έως το τέλος του έτους Η Ρ.Α.Λ. έχει δικό της προϋπολογισμό τα έσοδα του οποίου προέρχονται αποκλειστικά από ανταποδοτικό τέλος, το οποίο επιβάλλεται στους φορείς διοίκησης και εκμετάλλευσης των λιμένων (Άρθρο 124, Ν. 4389/2016) και δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. 0,2% επί των ετήσιων εσόδων για τα Λιμενικά Ταμεία και σε ποσοστό 0,3% για τους Οργανισμούς Λιμένων 11
Κανονισμός (ΕΕ) 2017/352 για τη θέσπιση πλαισίου όσον αφορά την παροχή λιμενικών υπηρεσιών και κοινών κανόνων για τη χρηματοοικονομική διαφάνεια των λιμένων. Εφαρμογή από τις 24 Μαρτίου 2019 2003 2006 Δεύτερη προσπάθεια 2016 Τρίτη προσπάθεια 2017 Έκδοση 1997 Πρώτη προσπάθεια Πράσινη Βίβλος 12
Κανονισμός (ΕΕ) 2017/352 Δίνει τη δυνατότητα στα Κ.Μ. να καθιερώσουν περιορισμούς ή ελάχιστες απαιτήσεις για τους παρόχους λιμενικών υπηρεσιών, ή να μην επιβάλλουν καθόλου προϋποθέσεις (ελεύθερη παροχή) Αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες των Κ.Μ. Σέβεται το Εθνικό Δίκαιο σε σοβαρά θέματα, όπως τα εργατικά δικαιώματα του προσωπικού των λιμένων Διασφαλίζει τη διαφάνεια και την αντικειμενικότητα σε θέματα χρηματοδοτήσεων και περιορισμού των παρόχων λιμενικών υπηρεσιών 13
Κανονισμός (ΕΕ) 2017/352 Δεν είναι ίδιος για όλους Δεν εγκαθιδρύει «Ευρωπαϊκό λιμενικό μοντέλο» Δεν είναι φτιαγμένος για συγκεκριμένο λιμάνι/ χώρα Δεν εξαρτάται από το ιδιοκτησιακό καθεστώς Δεν αποτελεί το πλαίσιο για να λύσουμε άλλα ζητήματα 14
Κανονισμός (ΕΕ) 2017/352 Οργάνωση Λιμενικών Υπηρεσιών Με τον κανονισμό, η πρόσβαση στην αγορά για παροχή λιμενικών υπηρεσιών μπορεί να υπόκειται σε: ελάχιστες απαιτήσεις για την παροχή λιμενικών υπηρεσιών περιορισμούς στον αριθμό των παρόχων υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας περιορισμούς σχετικά με τους εγχώριους φορείς Τα ΚΜ μπορούν να αποφασίσουν να μην επιβάλλουν προϋποθέσεις σε μία ή περισσότερες κατηγορίες Λιμενικών Υπηρεσιών 15
Προοπτικές Τόνωση εξωστρέφειας ΡΑΛ, σε συνάρτηση με την επικείμενη στελέχωση με επιστημονικό προσωπικό Υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 352/2017 για τον ανταγωνισμό στις λιμενικές υπηρεσίες Μείωση των λιμενικών τελών μέσω της βελτίωσης του ανταγωνισμού Ενίσχυση της διαφάνειας των χρεώσεων Ανάδειξη της ΡΑΛ ως εργαλείο διαμεσολάβησης και επίλυσης διαφορών μεταξύ φορέων και χρηστών Στις Συμβάσεις Παραχώρησης, διασφάλιση του τρίπτυχου: Επενδύσεις, Λειτουργία Λιμένα, Εξυπηρέτηση Χρηστών 16
Συμπεράσματα - Σύνοψη Η Ρ.Α.Λ υπάρχει για τους χρήστες των λιμένων, άμεσους και έμμεσους Προστατεύει τα λιμάνια και την Πολιτεία Διασφαλίζει τη συνέχεια στη διαχείριση Συμβάσεων Παραχώρησης Το πεδίο δράσης και οι παρεμβάσεις της διευρύνονται 17