ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 0 ΜΑΪΟΥ 202 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ A Για τις ερωτήσεις Α και Α2 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α. Κατά την ογκομέτρηση ισχυρού οξέος με ισχυρή βάση, το ph στο ισοδύναμο σημείο είναι: α. β. 5 γ. 7 δ. 9 Μονάδες Α2. Ποια από τις επόμενες χημικές ουσίες, όταν διαλυθεί σε νερό, δεν μεταβάλλει το ph του; α. NH 4 NO β. CH COONa γ. CaCl 2 δ. KF Μονάδες Α. Να χαρακτηρίσετε καθεμιά από τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας σωστό (Σ) ή λάθος (Λ), δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση (μονάδες 2). α. Κατά την προσθήκη στερεού NaF σε υδατικό διάλυμα HF η K a του HF αυξάνεται. β. Κατά την προσθήκη H 2 Ο, παρουσία H 2 SO 4 -HgSΟ 4, σε αιθίνιο προκύπτει ως προϊόν η αιθανάλη. Να αιτιολογήσετε όλες τις απαντήσεις σας (μονάδες 4). Μονάδες 6 Α4. Να συμπληρωθούν οι επόμενες χημικές εξισώσεις: CH CHCH 2 CH + NaOH (υδατικό)... Cl (μονάδες 2) ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ CH CHCH 2 CH + NaOH (αλκοολικό) κύριο προϊόν +... (μονάδες ) Cl Μονάδες 5 Α5. Προπένιο αντιδρά με HCl και δίνει ένωση Α (κύριο προϊόν). Η ένωση Α αντιδρά με Mg, σε απόλυτο αιθέρα, και δίνει ένωση Β, η οποία στη συνέχεια αντιδρά με μεθανάλη και δίνει ένωση Γ. Η ένωση Γ με υδρόλυση δίνει οργανική ένωση. Να γραφούν οι χημικές εξισώσεις των παραπάνω αντιδράσεων (oι οργανικές ενώσεις να γραφούν με συντακτικούς τύπους). Μονάδες 8 ΘΕΜΑ Β ιαθέτουμε τα παρακάτω υδατικά διαλύματα: ιάλυμα : NaOH συγκέντρωσης 0,0 Μ ιάλυμα 2 : CH COOH συγκέντρωσης 0, Μ ιάλυμα : CH COONa συγκέντρωσης 0, Μ Β. Αραιώνουμε με νερό 0 ml διαλύματος μέχρις όγκου 00 ml και 0 ml διαλύματος 2 μέχρις όγκου 00 ml. Να υπολογιστεί το ph καθενός από τα δύο αραιωμένα διαλύματα. Μονάδες 8 Β2. Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμείξουμε τα διαλύματα και 2, για να προκύψει διάλυμα με ph=6; Μονάδες 8 Β. Πόσος όγκος (L) H 2 Ο πρέπει να προστεθεί σε 500 ml του, για να μεταβληθεί το ph του κατά μία μονάδα; Μονάδες 9 ίνεται ότι: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία 25 C Κw=0 4, K a (CH COOH) = 0 5 Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν να γίνουν οι γνωστές προσεγγίσεις. θ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΘΕΜΑ Γ ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Γ. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω προτάσεις συμπληρωμένες με τους σωστούς όρους: Από τις πρωτεΐνες που έχουν... ρόλο, η... είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά Ο 2 στο αίμα, ενώ η... είναι υπεύθυνη για την πρόσληψη Ο 2 από τους μυς. Μονάδες 6 Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στο σωστό συμπλήρωμα της παρακάτω πρότασης. Το t-rna α. αποτελεί δομικό συστατικό των ριβοσωμάτων. β. μεταφέρει κατά τη διάρκεια της πρωτεϊνοσύνθεσης, αμινοξέα από το κυτταρόπλασμα στα ριβοσώματα. γ. αποτελείται από αμινοξέα. δ. μεταφέρει γενετικές πληροφορίες από το DNA στα ριβοσώματα. Μονάδες Γ. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Τα αμινοξέα που μπορούν να συντεθούν από τον οργανισμό ονομάζονται απαραίτητα. β. Η πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα συγκροτείται με τη βοήθεια δεσμών υδρογόνου. γ. Ένα πενταπεπτίδιο είναι μείγμα πέντε πεπτιδίων. δ. Όταν ένα αμινοξύ με pi=5,6 διαλυθεί σε διάλυμα HCl 0,Μ, τότε το αμινοξύ εμφανίζεται φορτισμένο θετικά. Μονάδες 8 Γ4. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα γράμματα της Στήλης Ι και, δίπλα σε κάθε γράμμα, έναν από τους αριθμούς της Στήλης ΙΙ, ώστε να προκύπτει η σωστή αντιστοίχιση. (Ένα στοιχείο της Στήλης Ι περισσεύει). ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Στήλη Ι α. Φωσφοδιεστερικοί δεσμοί β. Πεπτιδικοί δεσμοί γ. Γλυκοζιτικοί δεσμοί δ. ισουλφιδικοί δεσμοί ε. εσμοί υδρογόνου Στήλη ΙΙ. Ομοιοπολικοί δεσμοί μεταξύ ατόμων θείου δύο κυστεϊνών 2. Ενώνουν τα διαδοχικά νουκλεοτίδια μιας πολυνουκλεοτιδικής αλυσίδας. Συγκρατούν μεταξύ τους τις συμπληρωματικές βάσεις του DNA 4. Ανιχνεύονται με την αντίδραση της διουρίας. Μονάδες 8 ΘΕΜΑ. Σε ποιες περιπτώσεις ενεργοποιείται η σύνθεση γλυκόζης από μη υδατανθρακικές πηγές στον ανθρώπινο οργανισμό; (μονάδες 5) Πώς ονομάζεται αυτή η μεταβολική πορεία (μονάδα ); Σε ποια όργανα του ανθρώπινου οργανισμού πραγματοποιείται η πορεία αυτή και σε τι βοηθάει τις μεταβολικές του ανάγκες; (μονάδες 4) Μονάδες 0 Με βάση το παρακάτω σχήμα να απαντήσετε στα 2,, 4. γλυκογόνο E (ένζυμο) E 2 (ένζυμο) γλυκόζη (Γ) πυροσταφυλικό γαλακτικό E (ένζυμο) ( ) Ε 4 (πολυενζυμικό συμπλεγμα) (Φ) αιθανόλη ακετυλο-coa Ο 2 ΑΤP (Θ) ΑDP+P i e (Κ) CoA 2CO 2 ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2. Να ονομαστούν οι μεταβολικές πορείες (Γ), ( ), (Κ), (Θ), (Φ) Μονάδες 5. Να ονομαστούν τα ένζυμα Ε, Ε 2, Ε καθώς και το πολυενζυμικό σύμπλεγμα Ε 4. Μονάδες 4 4. Σε ποια περιοχή του κυττάρου πραγματοποιείται η μεταβολική πορεία (Γ) και σε ποια η (Κ); Μονάδες 6 Ο ΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους). Στο τετράδιο να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, εξεταζόμενο μάθημα). Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. εν επιτρέπεται να γράψετε καμιά άλλη σημείωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα. 4. Να γράψετε τις απαντήσεις σας μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό. 5. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 6. ιάρκεια εξέτασης: τρεις () ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 7. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 0.0 π.μ. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΧΗΜΕΙΑ-ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Α.. γ Α.2. γ Α.. α. ΛΑΘΟΣ : Η k a του οξέος δεν μεταβάλλεται. Εξαρτάται μόνο από τη θερμοκρασία. Για σταθερή θερμοκρασία έχει σταθερή τιμή. β. ΣΩΣΤΟ : Σύμφωνα με την παρακάτω αντίδραση: HSO 2 4 HgSO 4 CH CH + H-OH CH =CH -OH CH -CH=O A4. CH-CH-CH -CH +NaOH Cl Υ ΑΤΙΚΟ 2 2 2 2 I I ΑΛΚΟΟΛΙΚΟ 2 ΑΙΘΕΡΑ CH - CH-MgCl I I CH CH CH - CH-CH -CH + NaCl OH CH-CH-CH2-CH +NaOH CH-CH=CH-CH + NaCl + H2O I Cl Α5. CH -CH=CH +H-Cl CH -CH(Cl)-CH (A) CH -CH-Cl + Mg 2 I I CH CH 2 2 2 I I CH CH (B) CH - CH-MgCl + HCH=O CH - CH-CH -C-OMgCl (Γ) CH - CH-CH -OMgCl+H O CH - CH-CH -OH + Mg(OH)Cl ( )
ΘΕΜΑ Β Β. ιάλυμα ΝaOH : c = 0-2 M, v = 0-2 L, n = 0-4 mol Αραιωμένο διάλυμα : c = 0 - M, v =0 - L, n = 0-4 mol (Μ) NaOH Na + + OH - c c c - - άρα [ΟΗ ] = c = 0 M - - POH = - og[οη ] = - og0 = PH + POH = 4 άρα PH = ιάλυμα 2 CH COOH : c 2 = 0 - M, v 2 = 0-2 L, n 2 = 0 - mol Αραιωμένο διάλυμα 2 : c 2 = 0-2 M, v =0 - L, n 2 = 0 - mol (Μ) CH COOH + H 2 O CH COO - + H O + αρχ. c 2 ιον. x παρ. x x Ι.Ι. c 2 - x x x επειδή τα δεδομένα επιτρέπουν τις προσεγγίσεις [CH COΟΗ] = c - x c 2 2 x K =, άρα x = K c = 0 0 = 0 = [Η Ο ] 2-5 -2 -,5 + α α 2 c2 + -,5 PH = - og[ηο ] = -og0 =,5 B2. ιάλυμα ιάλυμα τελικό διάλυμα δ.ο. NaOH δ.ο. CH COOH v L v 2 L v + v 2 L c = 0-2 M c 2 = 0 - M n = 0-2 v mol n 2 = 0 - v 2 mol Οι ουσίες αντιδρούν μεταξύ τους.πρέπει όμως n < n 2 διότι PH < 7 Για n = n 2 στο τελικό διάλυμα θα είχαμε CH COONa CH COO - + Na + CH COO - + H 2 O CH COOH + OH - άρα PH > 7 Για n > n 2 στο τελικό διάλυμα θα είχαμε NaOH Na + + OH - άρα PH > 7 και CH COOΝa
(Μ) CH COOH + NaOH CH COOΝa + H 2 O αρχ 0 - v 2 0-2 v αντ 0-2 v 0-2 v παρ 0-2 v τελ 0 - v 2-0 -2 v - 0-2 v Άρα το τελικό διάλυμα είναι ρυθμιστικό διάλυμα με PH = 6 + -6 PH = - og[η Ο ] = -og0 + -6 [Η Ο ] = 0 - -2-2 0 v2-0 v 0 v ο A v + v2 v + v2 CH COΟΗ : c = M και CH COΟNa : c = M Στα ρυθμιστικά ισχύει c [Η Ο ] = Κ [Η Ο ] c = Κ c 0 c = 0 c c + ο + -6-5 α Α α ο Α ο c Α -2 - -2 0 v 0 v2-0 v -2 - Α = 0c ο = 0 0 v = v2-0 v v + v2 v + v2 v 00 v = 00v2-0v v = 00v 2 = v2 Β4. ιάλυμα CH COOΝa : c = 0 - M (Μ) CH COONa CH COO - + Na + αρχ. c c c (Μ) CH COO - + H 2 O CH COOH + OH - I.I. c - y y y Ισχύουν οι προσεγγίσεις, άρα [CH COΟ ] = c - y c M - -4 K W 0-9 α b W b -5 Kα 0 2 y -9 - -5 - b b c - -5 K K = K, άρα K = = = 0 K =, άρα x = K c = 0 0 = 0 = [ΟΗ ] POH = - og[οη ] = -og0 = 5 PH = 4 - POH = 4-5 = 9 2 0
ιάλυμα H 2 O τελικό διάλυμα δ.ο. CH COONa δ.ο. CH COONa 5. 0 - L v L (5. 0 - + v ) L c = 0 - M c n = 5. 0-2 mol n = 5. 0-2 mol PH = 9 PH = 8 - -6 PH = 8 POH = 6 [OH ] = 0 M -2 n 50 c = = M 5 0 + v - v (Μ) CH COONa CH COO - + Na + αρχ. c c c (Μ) CH COO - + H 2 O CH COOH + OH - I.I. c - z z z Ισχύουν οι προσεγγίσεις, άρα z z 0 2 2-2 - K b = c = = = 0 M -9 c Kb 0-2 50 - -4 - -2 = 0 5 0 + 0 v = 5 0-50 + v -4 - -2 50 0 v 50 + = - - - 0 0 0 0,5 + v = 50 v = 49,5L
ΘΕΜΑ Γ Γ. Από τις πρωτεΐνες που έχουν μεταφορικό ρόλο, η αιμοσφαιρίνη είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά Ο 2 στο αίμα, ενώ η μυοσφαιρίνη είναι υπεύθυνη για την πρόσληψη Ο 2 από τους μυς. Γ2. β Γ. α. Λάθος, β. Λάθος, γ. Λάθος, δ. Σωστό Γ4. α 2, β 4, δ, ε ΘΕΜΑ Δ Δ Προκειμένου όμως να μπορέσει ο οργανισμός να επιβιώσει για μεγαλύτερη περίοδο ασιτίας, πρέπει να συνθέσει γλυκόζη από μη υδατανθρακικές πηγές. Ακόμη είναι απαραίτητη σε περιόδους εντατικής άσκησης, οπότε παράγεται μεγάλη ποσότητα γαλακτικού οξέος. Γλυκονεογένεση ονομάζουμε τη μεταβολική πορεία σύνθεσης της γλυκόζης από μη υδατανθρακικές πρόδρομες ενώσεις. Το κύριο όργανο της γλυκονεογένεσης είναι το ήπαρ. Σύνθεση γλυκόζης γίνεται επίσης και στο φλοιό των νεφρών, αλλά η ολική ποσότητα της παραγόμενης γλυκόζης στους νεφρούς είναι το /0 της ποσότητας που παράγεται στο ήπαρ. Η γλυκονεογένεση βοηθά όταν στη διατήρηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα σε φυσιολογικά όρια, ώστε ο εγκέφαλος και οι μυς να αντλούν τη γλυκόζη που χρειάζονται, για να ικανοποιήσουν τις μεταβολικές τους ανάγκες. Δ2. Γ γλυκόλυση γαλακτική ζύμωση Φ αλκοολική ζύμωση Κ κύκλος του κιτρικού οξέος Θ οξειδωτική φωσφορυλίωση Δ. Ε φωσφορυλάση Ε2 συνθετάση Ε γαλακτική αφυδρογονάση Ε4 πυροσταφιλική αφυδρογονάση
Δ4. Οι αντιδράσεις του κύκλου του κιτρικού οξέος (Κ) πραγματοποιούνται μέσα στα μιτοχόνδρια, ενώ οι αντιδράσεις της γλυκόλυσης (Γ), οι οποίες επιτελούνται στο κυτταρόπλασμα.