ΓΕΛ ΠΑΡΑΒΟΛΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 Ερευνητική εργασία: Β2 λυκείου ΘΕΜΑ: ''Η Χημεία είναι χρώματα, αρώματα και γεύσεις'' Ομάδα Δ: Μαριάμ Χριστογιάννη Μαρία Χριστοπούλου Χριστίνα Σταμάτη Βάσω Σιρμιντζέλη Ασημίνα Σαμαρά Ενότητα: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 1 ο ΠΕΙΡΑΜΑ:ΔΕΙΚΤΕΣ Παίρνοντας εξι δοκιμαστικούς σωλήνες τοποθετούμε σε αυτούς τα εξής υλικά: -μαγειρική σόδα -καθαριστικό τζαμιών -ξύδι -νερό -λεμόνι -χλωρίνη Στο σωλήνα με χλωρίνη βάζουμε νερό για να το αραιώσουμε Το ίδιο κάνουμε στο σωλήνα με τη σόδα Με δείκτη κόκκινο λάχανο 1)το καθαριστικό τζαμιών παίρνει χρώμα ανοικτό κόκκινο(ρη=6) 2)Η σόδα πράσινο σκούρο (ΡΗ=7-8)
3)Το νερό κόκκινο ανοιχτό (ΡΗ=5) 4)Το ξύδι έντονο κόκκινο (ΡΗ=4) 5)Το λεμονί έντονο κόκκινο (ΡΗ=4) 6)Η χλωρίνη κίτρινο χρώμα (ΡΗ=14) 2ο ΠΕΙΡΑΜΑ:ΑΠΟΣΤΑΞΗ Βάζουμε κόκκινο κρασί στη σφαιρική φιάλη. Τοποθετούμε το θερμόμετρο στη συσκευή απόσταξηςσε τέτοιο ύψος, ώστε το άκρο του θερμομέτρου να βρίσκεται στο ύψος του πλάγιου σωλήνα και στη συνεχεία προχωρούμε στη θέρμανση του κρασιού Οι ατμοί που παράγονται εισέρχονται στον ψυκτήρα(σωλήνας με δίπλα τοιχώματα από μέσα του περνά το υγρό ψύξεως-νερό) Στον ψυκτήρα συμπυκνώνονται οι ατμοί του κρασιού και έπειτα συλλέγονται στον υποδοχέα. Αυτό αποτελεί το απόσταγμα. Το κρασί που παρέμεινε στη σφαιρική φιάλη είναι το υπόλειμμα της απόσταξης. 3ο ΠΕΙΡΑΜΑ:ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΜΕ ΥΔΡΟΧΛΩΡΙΚΟ ΟΞΥ 1)Σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα βάζουμε ψευδάργυρο και HCl. Το αέριο H2 που ελευθερώνεται το καίμε ώστε να ακουστεί ο χαρακτηριστικός θόρυβος 2)Σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα βάζουμε ρινίσματα αλουμινίου ή αλουμινόχαρτο το αέριο H2 που ελευθερώνεται το καίμε ώστε να ακουστεί ο χαρακτηριστικός θόρυβος
4ο ΠΕΙΡΑΜΑ:ΑΠΑΝΘΡΑΚΩΣΗ ΖΑΧΑΡΗΣ ΜΕ H2SO4 Σε δοκιμαστικό σωλήνα ή ένα ψηλό ποτήρι που περιέχει ζάχαρη προσθέτουμε πυκνό διάλυμα H2SO4. H ζάχαρη απανθρακώνεται. 5ο ΠΕΙΡΑΜΑ:ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ ΑΠΟ ΠΥΡΟΛΟΥΣΙΤΗ 1)Σε δοκιμαστικό σωλήνα ή μικρό ποτηράκι βάζουμε μικρή ποσότητα διαλύματος υπεροξειδίου του υδρογόνου (Η2Ο2). 2)Προσθέτουμε 2-3 κόκκους πυρολουσίτη (MnO2) (H μαύρη σκόνη των μπαταριών είναι MnO2). 3)Παρατηρούμε έκλυση αερίου Ο2 στα σημεία που είναι οι κόκκοι. Ο πυρολουσίτης επιταχύνει τη διάσπαση του υπεροξειδίου του υδρογόνου 6ο ΠΕΙΡΑΜΑ:ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΧΛΩΡΙΚΟΥ ΚΑΛΙΟΥ ΜΕ ΖΑΧΑΡΗ Όταν επιδράσει θειικό οξύ σε υδατάνθρακα (ζάχαρη,γλυκόζη,βαμβάκι κ.ά.), δρα αφυδατικά και ο υδατάνθρακας απανθρακώνεται. Με τη θερμότητα που παράγεται διασπάται το χλωρικό κάλιο και παράγεται οξυγόνο. Το οξυγόνο αντιδρά έντονα με τον άνθρακα που προέκυψε από τον υδατάνθρακα. Δηλαδή έχομε ένα φωτοθερμικό φαινόμενο Β. ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΟΥΣΙΕΣ 1. Κάψα πορσελάνης και ξύλινη λαβίδα 2. Ποτήρι ζέσεως
3. Δύο κουταλάκια και ράβδος ανάδευσης 4. Γυαλί ωρολογίου ή τζάμι 5. Ζάχαρη ή άλλος υδατάνθρακας 6. Χλωρικό κάλιο 7. Θειικό οξύ πυκνό και σιφώνιο Γ. ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ 1. Στην κάψα της πορσελάνης βάζομε 1 κουταλάκι ζάχαρη και μισό κουταλάκι χλωρικό κάλιο και τα ανακατεύομε με τη ράβδο ανάδευσης πολύ καλά. 2. Τοποθετούμε την κάψα, με τη ξύλινη λαβίδα, μέσα στο ποτήρι. 3. Με το σιφώνιο προσθέτομε λίγες σταγόνες πυκνό θειικό οξύ και σκεπάζομε αμέσως το ποτήρι με το γυαλί ωρολογίου, για να προστατευτούμε από πιθανή εκτόξευση σταγόνων θειικού οξέος. 4. Παρατηρούμε ανάφλεξη του μίγματος και δυνατή φλόγα.
7ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ ΑΠΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ Σαπούνια ονομάζουμε τα άλατα των ανώτερων μονοκαρβοξυλικών οξέων και κυρίως του παλμιτικού, στεατικού και ελαϊκού, με νάτριο (σκληρά σαπούνια) ή με κάλιο (μαλακά σαπούνια). Σα σαπούνια ως άλατα μπορούν να παρασκευάζονται με εξουδετέρωση των αντίστοιχων οξέων από τις βάσεις ΝαΟΗ και ΚΟΗ. Πηγή καρβοξυλικών οξέων, επομένως και οι πρώτες ύλες για την παραγωγή σαπουνιών, είναι τα λίπη και τα έλαια, που είναι οι εστέρες της γλυκερίνης με αυτά τα οξέα. ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ 1ο βήμα: σε ποτήρι ζέσεως των 250 ml προσθέτουμε 5 ml ελαιόλαδο και 10 ml αιθανόλη και αναδεύουμε. 2ο βήμα: Ρίχνουμε 2-3 κομματάκια πορσελάνης στο ποτήρι ζέσης και αρχίζουμε να το θερμαίνουμε ήπια πάνω στον τρίποδα και το πλέγμα, με το λύχνο, αποφεύγοντας τον βρασμό, ενώ ρίχνουμε σταδιακά και με συνεχή ανάδευση 2 ml από το διάλυμα του ΝαΟΗ. Η διαδικασία αυτή απαιτεί 15-20 λεπτά. 3ο βήμα: Όταν τελειώσει η αντίδραση και οι ατμοί πια δεν έχουν την οσμή της αλκοόλης έχει σχηματιστεί μια παχύρρευστη μάζα. Είναι το σαπούνι που επειδή όμως σε τούτη τη φάση περιέχει γλυκερίνη αλλά και περίσσεια αλκαλίων πρέπει να καθαριστεί. 4ο βήμα: Αφήνουμε το μίγμα να ηρεμήσει για 10 λεπτά. Κατόπιν προσθέτω 40 ml νερό.με θέρμανση και ανάδευση αναδιαλύουμε τελείως το σαπούνι. Απομακρύνουμε τα κομματάκια πορσελάνης. 5ο βήμα: Ρίχνουμε περίπου 50 ml από το κορεσμένο διάλυμα του χλωριούχου νατρίου. Ανακατεύουμε έντονα, οπότε το σαπούνι γίνεται ιο δυσδιάλυτο, ανέρχεται στην επιφάνεια ως ελαφρύτερο και αποχωρίζεται από
το υπόλοιπο διάλυμα. Σβήνουμε τη φωτιά και τοποθετούμε το ποτήρι στο υδατόλουτρο με παγάκια για να ψυχθεί. Όταν το μίγμα ηρεμήσει, έχει σχηματιστεί στην υπερκείμενη φάση το σαπούνι. 6ο βημα:με το διηθητικό χαρτί τοποθετημένο κατάλληλα στο χωνί, διηθούμε. Ξεπλένουμε το στερεό σαπούνι με ελάχιστο νερό και το συλλέγουμε από το χαρτί σε μία ύαλο ωρολογίου. Κατόπιν το ξηραίνουμε. Χρειάζονται περίπου 2 ημέρες για να σκληρύνει. 8ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΛΑΔΙΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ:μίγμα εστέρων της γλυκερίνης με οργανικά (λιπαρά) οξέα, κυρίως ελαϊκό (ακόρεστο), στεατικό και παλμιτικό (κορεσμένα). Οι εστέρες αυτοί, λόγω υδρόλυσης, διασπώνται εν μέρει σε γλυκερίνη και ελεύθερα οξέα. Η παρουσία ελεύθερων οξέων μειώνει την ποιότητα του ελαιολάδου. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ζυγίζουμε m = 10g ελαιολάδου μέσα σε κωνική φιάλη. Προσθέτουμε 25 ml αιθανόλης, 25 ml αιθέρα, και σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης. Ανακατεύουμε καλά για τη διάλυση του ελαιολάδου και το ογκομετρούμε με διάλυμα ΝaΟΗ γνωστής μοριακότητας C (0,1Μ) μέχρι να εμφανιστεί το ρόδινο χρώμα στο διάλυμα. Αν καταναλώθηκαν V ml από το διάλυμα του ΝaΟΗ τότε η οξύτητα του ελαιολάδου σε ελαϊκό υπολογίζεται ως εξής: C17H33COOH + NaOH -> C17H33COONa + H2O n(mmol)οξεος = n(mmol) βασης= C*V
mελαίκου= C*V*10^-3*282=0,282*C*V gr. Οξυτητα%= 0,282*C*V/m ελαιολαδου * 100= 28,2 C*V/m ελαιολαδου (g ελαίκου/100g ελαιολάδου)