Εφημερίδα μηνός Αυγουστου 2013 τεύχος Νο 52 Σάββας Τοουλιάς
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΑΛΑΙΣΤΗΣ Ο Χαράλαμπος Τοουλιάς πρώην εκπαιδευτικός και νυν ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου «ΗΛΙΟΣ» στη Χλώρακα, αναπολώντας το παρελθόν στρέφει το μυαλό του πίσω στα παλιά και ενθυμείται ιστορίες που του έλεγε ο παππούς του. Ενθυμείται που του έλεγε για τη σωματική ρώμη που είχαν όλοι της οικογένειας, αλλά προπάντων για τη μεγάλη δύναμη που είχε ένας εκ των προγονών τους ο Σάββας το παλικάρι, όπως τον φώναζαν. Ήταν πολύ δυνατός, που μια φορά όταν τον έστειλε ο πατέρας του να πάρει το γαϊδούρι τους κάτω στους αγρούς για να βοσκήσει και το έπιασε το γαϊδουρινό γινάτι και δεν περπατούσε, αυτός θύμωσε και το άρπαξε στα χέρια, το φορτώθηκε, και το κουβάλησε στους ώμους. Από μικρό παιδί είχε μεγάλη φυσική δύναμη που την όφειλε στα γονίδια της οικογένειας. Ο πατέρας του και ο παππούς του ήταν και αυτοί δυνατοί, σωστά λιοντάρια. Από την Κισσόνεργα καταγόταν ο πρώτος πρόγονος που έφερε το επίθετο Ττοουλιάς, επίθετο το οποίον προήλθε από το μικρό του όνομα ως Χριστόδουλος - Ττοουλής - Ττοουλιάς, παρατσούκλι που έμεινε σαν επώνυμο επίθετο και στις επόμενες γενιές έως σήμερα. Ήταν μεγαλόσωμος με πολλή δύναμη και δυνατό σωματικό σκαρί, χαρακτηριστικά που φέρουν αρκετοί απόγονοι του που επίσης διακρίνονται για τη μεγάλη σωματική τους δύναμη. Οι πληροφορίες φέρουν δυο από τα παιδιά του να μετοικεί ένας στη Χλώρακα και άλλος στην Αυγόρου. Στην Αυγόρου μετανάστευσε από μικρό παιδί ο Γεώργιος που πήγε δουλειά σαν μισταρκός και όταν μεγάλωσε παντρεύτηκε και δημιούργησε οικογένεια εκεί. Ένα από τα παιδιά του ο Χριστόδουλος παντρεύτηκε στην Άχνα και έκαμε πέντε παιδιά τους Γιαννή, Δέσποινα, Γεώργιο, Κυριάκο, και Σάββα. Οι τελευταίοι τρεις μετανάστευσαν στην Αμερική όπου έζησαν και οι απόγονοι τους ευρίσκονται εκεί. Εκ των τριών μεταναστών, ο Σάββας ήταν παλικάρι και είχε τεράστια σωματική δύναμη. Ήταν άφοβος και ανίκητος, έτσι που φυσιολογικά κατέληξε να γίνει επαγγελματίας παλαιστής. Ανακάλυψε ένα προπονητήριο όπου μπορούσε να παλεύει. Αφοσιώθηκε με μανία στην προπόνηση, και γρήγορα με τον καιρό κέρδισε πολλούς αγώνες. Τον καλούσαν σε όλες τις πολιτείες της Αμερικής όπου έγινε πολύ γνωστός. Είχε αποκτήσει φήμη και γνώρισε μεγάλη δόξα, ήταν πάντα ο νικητής και μεγάλα στοιχήματα παίζονταν υπέρ του. Κέρδισε πολλά χρήματα, που όμως δεν τα λογάριασε. Το χειροκρότημα των θεατών ήταν η μεγαλύτερη του ανταμοιβή. Όμως όπως συμβαίνει σε όλο τον κόσμο και περισσότερο στην Αμερική, στις δουλειές αυτές όπου διακινούνται τεράστια ποσά χρημάτων, τον έλεγχο κάθε μεγάλης νίκης πάντα τον έχουν άνθρωποι του υποκόσμου. Με διάφορους τρόπους πάντα καταφέρνουν να γίνεται αυτό που τους συμφέρει. Είναι τόσο ασύλληπτα τα ποσά χρημάτων που διακινούνται στα στοιχήματα που περιπλέκονται στο συνδικάτο της διαχείρισης των αποτελεσμάτων κάθε αγώνος, που οι άνθρωποι και οι πέριξ αυτών που τα διαχειρίζονται, δρουν παράνομα και ανενόχλητα χωρίς η δικαιοσύνη να μπορεί να τους ακουμπήσει. Κανονίζουν τα αποτελέσματα με ένα τους λόγο και προωθούν στον πρωταθλητισμό όσους αυτοί και μόνον αποφάσιζουν, ασχέτως εαν αξίζουν πραγματικώς. Ο Κύπριος παλαιστής Σάββας Τουουλιάς είχε τα φόντα για μια σπουδαία καριέρα εκεί στη μακρινή ήπειρο της νέας γης όπου η μια νίκη του διαδεχόταν την άλλη, σημάδι βέβαιο πως θα κατακτούσε την πρωτιά. Με αισθήματα πατριωτισμού να τον διακατέχουν, είχε μια μεγάλη επιθυμία στην καρδιά, ήθελε να κάμει το όνομα του και την άγνωστη μικρή πατρίδα του φημισμένα και ξακουστά ονόματα εκεί στη μεγάλη 2
χώρα. Σύντομα το όνομα του έγινε αρκετά γνωστό, και τα χρήματα γέμιζαν τις τσέπες του, παρ όλο που δεν τον ενδιέφεραν τόσο αυτά, όσο η προσωπική του δόξα. Δεν δέχτηκε συμβιβασμούς, ούτε υπέκυψε σε εκβιασμούς, ήταν όμως αυτό αιτία να τον σκοτώσουν, να τον δολοφονήσουν. Ήταν ένας αγώνας πάλης, ένα παιχνίδι στημένο που εάν τελεσφορούσε θα επέφερε πολλά εκατομμύρια κέρδη χρημάτων στους ανθρώπους της μαφίας που κυριαρχούσαν και εκβίαζαν, που δωροδοκούσαν ή τιμωρούσαν ή και δολοφονούσαν για παραδειγματισμό εάν χρειαζόταν. Που είχαν καταντήσει τα αθλήματα κυρίως της πάλης και του μποξ, καθαρά παράνομες κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που προκαθορίζονταν τα αποτελέσματα από τους νονούς με απώτερο καθαρό σκοπό το οικονομικό όφελος από τα στοιχήματα. Γι αυτό όταν ο Σάββας Ττοουλιάς δεν υπάκουσε στην προσταγή τους, αυτοί θεώρησαν πως αυτός ο ασήμαντος ανθρωπάκος από ένα άγνωστο μέρος του κόσμου, έπρεπε να τιμωρηθεί και να γίνει μικρό παράδειγμα για τους υπόλοιπους συναδέλφους του, ώστε να υπακούν στο σύστημα που είχαν δημιουργήσει και που αποτελείτο από μπράβους και δολοφόνους, αλλά και «καθώς πρέπει» ανθρώπους της κοινωνικής και πολιτικής ελίτ. Έτσι όταν αντί να ηττηθεί στον αγώνα όπως είχε λάβει προσταγή αυτός νίκησε, η καταδίκη του είχε προδιαγραφεί. Η διαταγή δόθηκε και ο παλαιστής με το λαμπρό μέλλον διαγράφηκε δια παντός από τους αγώνες, βρέθηκε σκοτωμένος σε μια γωνιά του δρόμου ένα πρωί ξημέρωμα από την αστυνομία. Είχε δολοφονηθεί ένα δείλις αργά ενώ επέστρεφε στο ξενοδοχείο που διέμενε, με τρόπο ενδεικτικό και επιδεικτικό που φανέρωνε τους λόγους του άδικου σκοτωμού. Υ.Γ. Συγγενείς του μεγάλου παλαιστή Σάββα Ττοουλιά σήμερα ευρίσκονται στην Αυγόρου, στην Άχνα, στη Λευκωσία, στη Λεμεσό, στη Κισσόνεργα, στη Χλώρακα, και τα τελευταία χρόνια με το μηδενισμό των αποστάσεων, σε όλη την Κύπρο και ακόμα παραπέρα. Στη Χλώρακα έζησε ο Σάββας που παντρεύτηκε την Δεσποινού αδερφή του Μουχτάρη της Χλώρακας Χριστόδουλου Αζίνα. Απόγονοι τους ήταν οι Θεόδωρος (Τριανταφύλλης), Χαράλαμπος, Νικόλας (Εύζωνας), Καλλιστένη και Αγαθονίκη. Ο Θεόδωρος ειχε απογόνους τους Χριστόδουλο, Χαμπή (Χαμπιάς) και Ανδρέα. Ο Χαράλαμπος έκαμε απογόνους τους Νικόλα (Νικολάτσιη), Χριστόφορο (Ττόφας), Χριστόδουλο (Πάρπας), τον Γιωρκή (Κορκής), και την Μαρουλλα Μενελάου Μελιου. Ο Νικόλας Εύζωνας έκαμε απογόνους τους Μιχάλη, Χριστάκη, Ανδρέα, Θέκλα, Παναγιώτα, Μαρία, Αγγελική και Λυδία. Η Αγαθονίκη παντρεύτηκε στη Γεροσκήπου και έκαμε απόγονους τη Μαρία Σιαμμά Μαυρονικόλα, το Φιλιππο (υπασπιστής του Μητροπολίτη Πάφου Φώτιου) και το Γιώργο Κούπανο. Η Καλλιστενη παντρευτηκε το Αντωνούϊ (Κολόιδο) και έκαμαν παιδια τους οι Νικόλα (Πίνος), Χριστόδουλο, Κατίνα, Γιώρκο (Κκελούϊ), Μιχάλη Κέρβερο και Παναγιωτού Χάμπου Πούρνελλου. 3
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΣΠΗΛΙΑΣ Ο Χριστόδουλος Αζίνας ήταν εγγονός του Χριστόδουλου Μίτζιη αντάρτη και ήρωα της εξέγερσης ενάντια στους Τούρκους το 1833. Διετέλεσε Μουχτάρης στη Χλώρακα το 1923 έως το 1932. Πήρε το παρατσούκλι Αζίνας γιατί σαν κοινοτάρχης ήταν πολύ αυστηρός και επέβαλλε ποινές στους κατοίκους για μικροπαραβάεις, τιμωρίες «φωτιά». Κατά άλλους του κόλλησαν το παρατσούκλι γιατί στις κινήσεις του ήταν γρήγορος και σβέλτος όπως μια αζίνα φωτιάς. Η ιστορία εξιστορεί ένα γεγονός που θα ήταν ασήμαντο και πολλοί θα έλεγαν της φαντασίας περιστατικό, που καταδικνειει όμως την αλήθεια περί ενός λαϊκού μύθου που για αιώνες διαδίδεται ως αληθινή δοξασία την οποίαν πολλοί πιστεύουν και με την οποία πολλοί αρχαιολόγοι και κυνηγοί θησαυρών έχουν ασχοληθεί κατά καιρούς. Ένα καλοκαιρινό βράδυ ενωρίς όπου ο ήλιος έδυε στον κοντινό ορίζοντα της θάλασσας της Χλώρακας, ενώ ο Αζίνας επέστρεφε από το καφενείο για το σπίτι του, είδε μια μεγάλη λάμψη σαν του ήλιου, να βγαίνει και να φωτίζει άπλετα το σύθαμπο του δειλινού, στην περιοχή των «Κλούνων». Ήταν μια απίστευτα λαμπερή λάμψη που θάμπωνε τα μάτια του, και έδειχνε να βγαίνει από τα βάθη του γκρεμμού και να φέγγει πιότερο από τον ήλιο. Ένιωσε μια κατήφεια στη σκέψη και μια εσωτερική έλξη να πηγάζει από άγνωστες δυνάμεις και παρορμητικά να τον καθοδηγούν προς το μέρος εκείνο. Έσυρε το βήμα του βιαστικά, και σχεδόν τρέχοντας για να προλάβει ίσως το κάλεμα της πύρινης φωτιάς, σκουντουφλώντας στις πέτρες και στις άγριες σχοινιές που βλάσταιναν παντού, έφτασε στους Κλούνους και στάθηκε στην άκρια του γκρεμνού που από κάτω απλωνόταν κατάφυτη πυκνή άγρια βλάστηση, και από μέσα έ- βγαινε η μεγάλη έκθαμβη λάμψη. Μια χρυσή φωτιά, μια όμορφη και μαγευτική λάμψη που τον μαγνήτισε και οδήγησε τα βήματα του εκεί. Κυριευμένος από άγνωστες ερινύες που τον καθοδηγούσαν, ήταν έτοιμος να δρασκελίσει τον γκρεμνό και να βουτήξει μέσα στη μεγάλη λάμψη που διαχυόταν από κάτω προς τα πάνω, να ριχτεί μέσα της και να λουστεί στο χρυσαφένιο φως που έβγαινε από τα βάθη της γης. Δια μιας όμως, το φως έσβησε και χάθηκε το ίδιο απότομα όπως είχε εμφανιστεί. Ο Αζίνας ξύπνησε από το λήθαργο και βρήκε τον εαυτό του έτοιμο για το μεγάλο σάλτο, το μεγάλο πήδημα που θα τον οδηγούσε στα βάθη του γκρεμνού, στο βέβαιο θάνατο. Κούνησε το κεφάλι πέρα δώθεν, και εκστατικός δόξασε το θεό που τον γλύτωσε. Ο νους του πήγε στις συναφορές που άκουγε από τους γέρους του χωριού, που μίλαγαν για το σπήλαιο της Αγίας Μαρίνας. Για ένα θεόρατο κτίριο γεμάτο χρυσάφι από τάματα στην θαυματουργή Αγία που είχαν κτίσει το εκκλησάκι της εκεί άνθρωποι πιστοί Χριστιανοί, αλλά που θάφτηκε και χάθηκε μέσα στη γη κατά τον μεγάλο σεισμό του 1943. Και από τότες λένε οι άνθρωποι, ότι στην περιοχή αυτή, στο τρίγωνο ανάμεσα της εκκλησιάς του Αγίου Στεφάνου της Λέμπας και της εκκλησιάς του Μιχαήλ Αρχάγγελου στη Χλώρακα, υπάρχει η σπηλιά μέσα στη γη γεμάτη με χρυσάφι αμύθητης αξίας. Είναι το χρυσάφι της Αγίας Μαρίνας που το έχει η Αγία ταγμένο να χρησιμοποιηθεί σε χρόνια και καιρούς όταν θα έρθει η ώρα για το λευτέρωμα της Πόλης, -λένε οι φανατικοί πιστοί- Και αν βρεθεί λένε, για να ξοδευτεί θα χρειαστεί να περάσουν αιώνες, ώστε να περάσουν πλούσια και καλά όλοι οι κάτοικοι στο νησί της Κύπρου. Ακόμα λένε ότι το 4
στόμιο της σπηλιάς ανοίγει μια φορά κάθε εφτά χρόνια και παραμένει ανοιχτό ελάχιστες στιγμές και αμέσως ξανακλείνει. Και ο πρώτος που θα προλάβει να μπει μέσα και να αντικρύσει το εσωτερικό της σπηλιάς, μόλις που θα προλάβει να δεί τα πλούτη, και θα πεθάνει στη στιγμή. Είναι μια κατάρα που υπάρχει ώστε να προστατευτούν τα αμύθητα πλούτη στον αιώνα τον άπαντα, έως το πλήρωμα του χρόνου όπως ίσως έταξε ο ίδιος ο Θεός. Κάποιοι γέροντες ισχυρίζονται πως το χρυσό σπήλαιο δεν είναι γεμάτο με θησαυρούς της Αγίας Μαρίνας, αλλά μέσα ευρίσκεται η χρυσή άμαξα της Ρήγαινας των Παλαιοκάστρων που κυβερνούσε την Πάφο τα παλαιότερα χρόνια όπου Σαρακηνοί πειρατές κατέπλεαν στις ακτές για πλιάτσικο, και άλλοι πως μέσα ευρίσκεται η χρυσή άμαξα της Αφροδίτης την οποία οι κάτοικοι έκρυψαν για να μην την αρπάξουν λάφυρο οι οχτροί. Ηταν μια χρονικη περιοδος που οι κάτοικοι για να γλυτώνουν τις περιουσίες τους και τις ζωές τους από επιδρομεις πειρατες, έκτιζαν τις καλύβες τους σε υψώματα και κατόπτευαν τη θαλασσα ώστε όταν έβλεπαν στα βάθη της να πλέουν άπιστοι σαρακηνοί, έκρυβαν τα υπάρχοντα τους σε κρυψώνες και σπηλιές που είχαν έτοιμες γι αυτές τις περιπτώσεις. Παρακάτω από τους ψηλούς γκρεμμούς κοντά στη θάλασσα, ήταν μια χωμάτινη στράτα που οδηγούσε στα λουτρά της Αφροδίτης, που όπως λέει ο τοπικός μύθος την διάβαινε με τη χρυσή της άμαξα η Ρήγαινα καθώς και στα αρχαιότερα χρόνια η Θεά Αφροδίτη πηγαίνοντας στην Πόλη της Χρυσοχούς όπου λούζονταν στα ξακουστά ιαματικά λουτρά που βρίσκονται εκεί. Όταν μια μέρα η Ρήγαινα θεά Αφροδίτη περνούσε στη στράτα, φάνηκαν από τα πελάη οι πειρατές να πλέουν κατά τις ακτές της Χλώρακας, οπότε η βασίλισσα πρόσταξε τους χωρικούς να κρύψουν τη χρυσή αμαξά της για να μην την αρπάξουν οι Σαρακηνοί. Την άμαξα την έκρυψαν μέσα σε μια σπηλιά και γλύτωσε, και από τότες έμεινε καλά κρυμμένη και ανεύρετη καθώς η σπηλιά δεν ξαναβρέθηκε. Η φήμες όμως έπαιρναν και έφερναν, με αποτέλεσμα πολλοί Αρχαιολόγοι και κυνηγοί θησαυρών, Κύπριοι και από άλλες χώρες, ήρθαν στα μέρη της Χλώρακας και έ- καμαν ανασκαφές και εκσκαφές, όμως τίποτα χρυσό δεν βρέθηκε, και από τότε έμεινε η ιστορία σαν παραμύθι που λένε στα παιδιά. 5
ΣΤΟ ΛΑΟΥΜΙ Η Κύπρος πάντα υπέφερε από ανομβρίες και τα περισσότερα χρόνια η γη ήταν ξερή από βλάστηση, ενώ ο πληθυσμός ήταν αραιός αφού δύσκολα μπορεί να υπάρξει ζωή σε οποιοδήποτε τόπο χωρίς νερό. Οι κάτοικοι διάλεγαν περιοχές με τρεξιμιό νερό για να εγκατασταθούν, και ήσαν τυχεροί όσοι τα κατάφερναν, καθώς οι πηγές νερού ήταν αραιές. Ένα μεγάλο τρεξιμιό νερό υπήρχε στην περιοχή του Αγίου Νικολάου που ερχόταν από μεγάλο λαγούμι μήκους χιλιομέτρων το οποίον έσκαψαν πρωτινοί άνθρωποι για να ποτίζουν τον κάμπο που απλωνόταν κάτω από τον Άγιο. Το αρχαίο παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου ευρίσκεται στην άκρια του οροπεδίου της Χλώρακας που πάνω του είναι κτισμένο το κυρίως χωριό και αγναντεύει το πέλαγος. Κάτω στα πόδια του η χέρσα γη ξεκινά στενή και ανοίγεται πλαταίνοντας φτάνοντας μέχρι την άκρη της θάλασσας, ενώ δυο ποταμάκια που τρέχουν ολοχρονίς τη διασχίζουν και ενώνονται στα μισά της απόστασης και γίνονται ένα, και συνεχίζει ώσπου τα γλυκά νερά του σμίγουν με τα αλμυρά της θάλασσας. Είναι νερό τρεξιμιό από το λαγούμι και άλλες πηγές που ανέβλυζαν στα ριζά του οροπεδίου κάτω από το μικρό εκκλησάκι και πότιζαν όλο τον κάμπο κάνοντας τον καταπράσινο από συστάδες θεόρατων δενδρών δρυών και τρεμιθιών που παλαιότερα βλάσταιναν πυκνά γύρω από τα χωράφια, ενώ τη γη των χωραφιών που ήταν εύφορη οι ιδιοκτήτες την καλλιεργούσαν ολόχρονα έχοντας πλούσιες σοδιές. Ο Νικόλας ή Νικολόυην όπως τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά, ήταν προεστός και επίτροπος της εκκλησιάς του χωριού και έριζε την μισή κοιλάδα. Τον ένα χρόνο φύτευε κηπευτικά, ενώ τον άλλο έσπερνε σιτάρι. Με αυτό τον τρόπο η γη ξεκουραζόταν και παρήγαγε περισσότερους καρπούς. Τη χρονιά του 1938 του φάνηκε να φυτέψει λουβιές, ένα είδος κηπευτικού που οι γεωργοί δεν συνήθιζαν να φυτεύουν στις χαμηλές περιοχές, και καθώς το χωράφι ήταν 6
πναστό, μεγάλωσαν και φορτώθηκαν πλούσιο καρπό. Ήταν μια καλή χρονιά που τα λουβιά έπιασαν καλή τιμή, και λογάριαζε ότι θα του άφηναν ένα καλό κέρδος, γι αυτό όρισε στα αναγιωτά παιδιά του να προσέχουν τα αδέσποτα ζώα, αλλά και τους κλέφτες, να μην πλησιάζουν το χωράφι. Ο αναγιωτός του ο Πολεμίτης βάζοντας στο μυαλό του την ριτσιά (παραγγελιά) του πατέρα του, είχε το νου του προσεχτικά και καθημερινά, ώστε κανείς να μην πειράζει το περβόλι. Ένα πρωινό όμως, από μακριά είδε το περβόλι αντί για πράσινο να έχει χρωματιστεί άσπρο. Ξαφνιασμένος παρατήρησε καλύτερα, και διαπίστωσε πως ήταν ένα κοπάδι πρόβατα που έβοσκαν στις λουβιές. Έτρεξε κουνώντας τα χέρια και φτάνοντας τα έδιωξε με δυνατούς αλαλαγμούς, αλλά το κακό γίνηκε, στο περβόλι έμειναν μόνο οι κορμοί των λουβιών χωρίς φύλλα και καρπό. Λαχανιασμένος από το τρέξιμο στάθηκε να ανασάνει με την αγανάχτηση και το θυμό να τον πνίγουν, αλλά πριν προλάβει να στενοχωρηθεί πολύ, άκουσε φωνές να βγαίνουν από τα βάθη της γης. Σαστισμένος και παραξενευμένος χωρίς να μπορεί να καταλάβει, έμεινε να ακούει τις υπόκωφες φωνές. Φοβισμένος και ξαφνιασμένος κοίταζε πέρα δώθε, και ακολουθώντας τον ήχο της κραυγής, είδε μια τρύπα μέσα στο χώμα που από μέσα έβγαινε η αγωνιώδης φωνή. Ένας λάκκος είχε ανοίξει μέσα στη γη, μια στενή τρύπα και μέσα λίγο βαθιά, είδε έ- ναν άνθρωπο φυτεμένο με την κεφαλή του να φαίνεται όπως το κεφάλι του Ηρώδη πάνω στο δίσκο μοναχό χωρίς κορμό. Είχε πάρει καθίζηση το χώμα πάνω από ένα υπόγειο λαγούμι την ώρα που ο Φυτός του Λεωνή, ο βοσκός του κοπαδιού στεκόταν από πάνω, και τον ρούφηξε μέσα στο έδαφος. Έμειναν τα πρόβατα αφύλαχτα να βόσκουν στο περβόλι, και ο φτωχός βοσκός σφηνωμένος να φωνάζει βοήθεια. Ευτυχώς στην τύχη του σφηνώθηκε και δεν έπεσε στο βαθύ λαγούμι να πνιγεί και να χαθεί παντοτινά, αλλά τον βρήκε ο Πολεμίτης που τον γλύτωσε με απακόλουθο μόνο μικρά γδαρσίματα στο κορμί, αλλά με μεγάλο φόβο στην καρδιά που του έμεινε συντροφιά για πολλά επόμενα έτη. Υστερόγραφον: Παρ ολίγον να ελάμβανε χώραν το απόγευμα της προχθές Δευτέρας τραγικό δυστύχημα εις Χλώρακα με θύμα νεαρόν ποιμένα, υπο τάς ακολούθως περιστάσεις: Κατά το απόγευμα της προαναφερθήσας ημέρας, ενώ ο εκ του χωρίου μας δεκαεξαετής ποιμήν Νεόφυτος Λεωνίδα έβοσκε τα πρόβατα του εις την τοποθεσίαν Καμαρούδι, το έδαφος υπεχώρησεν αιφνηδίως και ο ατυχής ποιμήν ευρέθη εις υπόγειον γαλαρίαν πλήρη ύδατος και βάθους πέντε ποδών. Ο ατυχής Νεόφυτος ήρχισε αμέσως να κραυγάζη εις βοήθειαν, πλήν, όμως, λόγω του ερημικού του τόπου, ουδείς τον ήκουε, ε- κινδύνευε δε, τον έσχατον κίνδυνον. Ευτυχώς δι αυτόν τα πρόβατα του παραμείναντα ακυβέρνητα εισήλθον εις μέρος απηγορευμένον δια βοσκήν, επισύραντα ούτω την προσοχήν του επίσης εκ Χλώρακας Γεωργίου Νικόλα, ο οποίος εν τη προσπαθεία του όπως εκβάλει εκ της απηγορευμένης περιοχής τα προβατα, αντελήφθη τον Νεόφυτον εντός της γαλαρίας. Αμέσως ούτος εκάλεσε και άλλους συγχωρίους του, τη βοηθεία των οποίων ο ποιμήν ανεσύρθη. Δημοσίευμα της Εφημερίδας Ανεξάρτητος το 1938 7
Χριστόδουλος Αζίνας 8