ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Άρθρο γραµµένο από την Ειδική ιατµηµατική Επιτροπή του ιατµηµατικού Προγράµµατος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Παραγωγή και ιαχείριση Ενέργειας» του ΕΜΠ 1. Σύγχρονες εξελίξεις στον ενεργειακό τοµέα Η σηµασία και η συµβολή της ενέργειας στην ανάπτυξη της οικονοµίας και της σύγχρονης κοινωνίας γενικότερα είναι αυτονόητη και αποδεικνύεται από την ιστορική πορεία και εξέλιξη των κοινωνιών, όπου η διαθεσιµότητα ενεργειακών πόρων συνέβαλε καθοριστικά στην τεχνολογική και οικονοµική τους ανάπτυξη. Η πρωτοφανής σε µέγεθος κατανάλωση ενέργειας από τη σύγχρονη κοινωνία έχει διευρύνει σηµαντικά τις ανθρώπινες δυνατότητες (διάρκεια και ποιότητα ζωής), συνοδεύτηκε όµως από την εµφάνιση νέων µεγάλων προβληµάτων, τα οποία απαιτούν διεπιστηµονική προσέγγιση για την αντιµετώπισή τους (ταχεία ανάλωση των συµβατικών πηγών ενεργείας, µόλυνση του περιβάλλοντος, προβλήµατα ασφάλειας κ.ά.). Για τη διασφάλιση και προαγωγή του επιπέδου διαβίωσης και της ανάπτυξης των κοινωνιών, απαιτείται τόσο η ορθολογική χρήση των ήδη διαθέσιµων ενεργειακών πόρων και τεχνολογιών παραγωγής ενέργειας, όσο και η εκµετάλλευση των δυνατοτήτων νέων ενεργειακών πηγών και τεχνολογιών. Ειδικότερα, στον τοµέα της παραγωγής ενέργειας νέες εξελίξεις που αποκτούν συνεχώς αυξανόµενη σηµασία είναι η αποδοτικότερη εκµετάλλευση των συµβατικών πηγών (συµπαραγωγή, µονάδες συνδυασµένου κύκλου, βελτίωση της απόδοσης των µηχανών εσωτερικής καύσης, ευρεία χρήση αντιρρυπαντικών τεχνολογιών κλπ.) και η αξιοποίηση νέων και φιλικών προς το περιβάλλον πηγών ενέργειας (ηλιακή και αιολική ενέργεια, γεωθερµία, βιοµάζα, θαλάσσια ενέργεια, κυψέλες καυσίµου κλπ.). Στον τοµέα των ενεργειακών χρήσεων, η εφαρµογή τεχνολογιών εξοικονόµησης ενέργειας παίζει πρωτεύοντα ρόλο σε όλες τις σχετικές εφαρµογές, ενώ η εγκατάσταση κέντρων ελέγχου & διαχείρισης ενέργειας επεκτείνεται σε µια µεγάλη ποικιλία ενεργειακών συστηµάτων. Ο ρόλος της διαχείρισης και εξοικονόµησης ενέργειας καθίσταται ολοένα σηµαντικότερος σε κάθε παραγωγική δραστηριότητα (από τη βαριά βιοµηχανία µέχρι τον τριτογενή τοµέα των υπηρεσιών) και ήδη έχει θεσµοθετηθεί ο ρόλος του Ενεργειακού Επιθεωρητή. Εκτός από τις ταχείες εξελίξεις των τεχνολογιών παραγωγής και χρήσης ενέργειας, ραγδαίες µεταβολές συµβαίνουν τα τελευταία χρόνια και στο θεσµικό πλαίσιο που διέπει την ενεργειακή αγορά (καθιέρωση ρυθµιστικών αρχών και διαδικασιών, ανοικτή πρόσβαση, ανταγωνισµός κλπ.). Ιδιαίτερα εντυπωσιακές είναι οι εξελίξεις στον τοµέα της ηλεκτρικής ενέργειας, όπου ήδη εγκαινιάστηκε η λειτουργία της απελευθερωµένης αγοράς, µε την ελεύθερη πρόσβαση ανεξάρτητων παραγωγών, την επιλογή προµηθευτών από πλευράς πελατών, τη λειτουργία του ανεξάρτητου ιαχειριστή του Συστήµατος και τις µεταβολές στο ρόλο της ΕΗ. 2. Ανάγκες κατάρτισης εξειδικευµένων στελεχών Με τη µορφή που προσλαµβάνει η οργάνωση και λειτουργία του ενεργειακού συστήµατος, δηµιουργείται µια νέα κατάσταση, όπου η αντιµετώπιση των σύνθετων προβληµάτων ενεργειακού χαρακτήρα απαιτεί οριζόντια γνώση τεχνικών θεµάτων και δυνατότητα εµβάθυνσης σε επιµέρους προβλήµατα (ηλεκτρολογικά, µηχανολογικά κλπ.), οι οποίες πρέπει να συνυπάρχουν µε ικανοποιητική ικανότητα οικονοµοτεχνικής ανάλυσης και αντίληψης των αρχών διαχείρισης. Από την άλλη πλευρά, η εξαιρετική διεύρυνση του γνωστικού αντικειµένου κάθε βασικής ειδικότητας (ηλεκτρολόγου µηχανικού, µηχανολόγου µηχανικού κλπ.) έχει ως αποτέλεσµα την εµφάνιση και διαρκή

ενίσχυση της τάσης διαχωρισµού των βασικών κατευθύνσεων σε επιµέρους πιο εξειδικευµένες, ώστε να καλύψουν στο αναγκαίο βάθος τις αντίστοιχες επιστηµονικές περιοχές. Απόρροια του γεγονότος αυτού είναι το ότι οι βασικές σπουδές οι οποίες παρέχονται από τα ιδρύµατα της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης της χώρας µας, αλλά και διεθνώς, και κατά κύριο λόγο από τις πολυτεχνικές σχολές, είναι κατ ανάγκην επικεντρωµένες στις επί µέρους γνωστικές περιοχές κάθε ειδικότητας, χωρίς να παρέχουν στον φοιτητή και µέλλοντα µηχανικό την αναγκαία ευρύτητα και γενικότερη εποπτεία για την αντιµετώπιση ακόµη και βασικών διεπιστηµονικών προβληµάτων. Η αναγκαιότητα αυτή καλύπτεται στην πράξη εκ των υστέρων, µέσω της αποκτούµενης εµπειρίας και παραστάσεων στον χώρο εργασίας, σε συνδυασµό µε την αυτο-επιµόρφωση, διαρκή ενηµέρωση και παρακολούθηση των εξελίξεων, η οποία είναι ούτως ή άλλως αναγκαία. Παράλληλα, η θεσµοθέτηση και λειτουργία κέντρων συνεχιζόµενης εκπαίδευσης από επαγγελµατικούς φορείς και ΑΕΙ επίσης συµβάλει σηµαντικά προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά εκ του χαρακτήρα της δεν µπορεί να λειτουργήσει ως υποκατάστατο των οργανωµένων προπτυχιακών ή µεταπτυχιακών προγραµµάτων σπουδών. Ιδιαίτερα στα πλαίσια των µεταπτυχιακών σπουδών, παρέχεται η δυνατότητα συστηµατικής εµβάθυνσης σε επιµέρους γνωστικά αντικείµενα, µέσω της διδασκαλίας µαθηµάτων προχωρηµένου επιπέδου και κυρίως µε την εκπόνησης ερευνητικής µεταπτυχιακής εργασίας υψηλής στάθµης. 3. Το ΠΜΣ «Παραγωγή και ιαχείριση Ενέργειας» Προκειµένου να καλύψει την παραπάνω βασική ανάγκη της οικονοµίας και της αγοράς για µηχανικούς µε ευρεία κατάρτιση και ενηµέρωση επί των σύγχρονων ενεργειακών θεµάτων και τεχνολογιών, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο λειτουργεί από το 1998 το ιατµηµατικό Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών ( ΠΜΣ) «Παραγωγή και ιαχείριση Ενέργειας». Στόχος του Προγράµµατος είναι η συστηµατική κατάρτιση των µηχανικών σε ζητήµατα που σχετίζονται µε την παραγωγή και διαχείριση της ενέργειας και η εξοικείωσή τους µε τις διεπιστηµονικές µεθόδους και τεχνικές προσέγγισης των σχετικών προβληµάτων. Ειδικότερα, το Πρόγραµµα προσφέρει µεταπτυχιακή εκπαίδευση στις παρακάτω θεµατικές περιοχές: Παραγωγή ενέργειας Σταθµοί και σύστηµα ηλεκτροπαραγωγής (διατάξεις ατµοηλεκτρικών και υδροηλεκτρικών σταθµών, συµπαραγωγή, ρύθµιση και βέλτιστη κατανοµή φορτίου κλπ.) Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας (ηλιακή και αιολική ενέργεια, µικροί υδροηλεκτρικοί σταθµοί, γεωθερµία, θαλάσσια ενέργεια κλπ) Καύσιµα (άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, βιοκαύσιµα, «πράσινη βενζίνη» κλπ.) Χρήσεις και εξοικονόµηση ενέργειας Ενέργεια και κτήρια (παθητικά και ενεργητικά συστήµατα θέρµανσης-ψύξης, κτηριακές κατασκευές ελάχιστων απωλειών, συστήµατα διαχείρισης ενέργειας κλπ.) Ενέργεια και βιοµηχανικές εγκαταστάσεις (θερµικές και ηλεκτρικές χρήσεις, συµπαραγωγή, ανάκτηση θερµότητας κλπ.) Ενέργεια και µεταφορές (κίνηση µε συµβατικά µέσα. ηλεκτρική κίνηση κλπ.) ιαχείριση ενέργειας (συστήµατα ελέγχου, µετρητικά συστήµατα, λογιστικές διαδικασίες) Ενεργειακό σύστηµα Αρχές ενεργειακής ανάλυσης - Οικονοµία και προγραµµατισµός του ενεργειακού συστήµατος Οικονοµική ανάλυση της ηλεκτρικής ενέργειας και των άλλων µορφών ενέργειας Ενέργεια και περιβάλλον Το αντικείµενο του Προγράµµατος είναι κατ εξοχήν διεπιστηµονικό και για την υλοποίησή του συνεργάζονται τα παρακάτω πέντε Τµήµατα του ΕΜΠ: Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Μηχανολόγων Μηχανικών Χηµικών Μηχανικών 2

Πολιτικών Μηχανικών Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών Στη διδασκαλία των µαθηµάτων συµµετέχουν 45 µέλη ΕΠ των συνεργαζόµενων Τµηµάτων και µεγάλος αριθµός εξειδικευµένων συνεργατών υψηλού επιπέδου. Η σύνθεση του διδακτικού προσωπικού αντικατοπτρίζει και εξασφαλίζει τον διεπιστηµονικό χαρακτήρα του Προγράµµατος και την πλήρη κάλυψη του γνωστικού του αντικειµένου. Η διοικητική υποστήριξη παρέχεται από το συντονίζον Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, ενώ σηµαντική είναι και η συµµετοχή του Τµήµατος Μηχανολόγων Μηχανικών. Το Πρόγραµµα απευθύνεται σε διπλωµατούχους µηχανικούς (κατά κύριο λόγο, αλλά όχι αποκλειστικά, ηλεκτρολόγους, µηχανολόγους, χηµικούς, πολιτικούς και ναυπηγούς-µηχανολόγους µηχανικούς), αλλά και σε αποφοίτους ΑΕΙ θετικής κατεύθυνσης, µε συναφείς προς το αντικείµενο του Προγράµµατος βασικές σπουδές (π.χ. φυσικούς). Είναι ιδιαίτερα επιθυµητή η προσέλκυση υποψηφίων οι οποίοι διαθέτουν επαγγελµατική εµπειρία σε συναφή αντικείµενα και πρόκειται να αξιοποιήσουν στην εργασία τους τις γνώσεις που θα αποκτήσουν, χωρίς βέβαια να αποκλείονται πρόσφατοι απόφοιτοι οι οποίοι επιθυµούν να αποκτήσουν µεταπτυχιακή εκπαίδευση. Το Πρόγραµµα, µετά από σπουδές ενός ακαδηµαϊκού έτους, χορηγεί το Μεταπτυχιακό ίπλωµα Ειδίκευσης (Μ Ε) στην «Παραγωγή και ιαχείριση Ενέργειας», το οποίο αποτελεί αναγνωρισµένο από την Πολιτεία µεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, ενώ δίνεται επιπλέον η δυνατότητα συνέχισης των σπουδών για εκπόνηση ιδακτορικής ιατριβής σε ένα από τα συνεργαζόµενα Τµήµατα. Το πεδίο απασχόλησης των αποφοίτων του Προγράµµατος είναι ευρύτατο και περιλαµβάνει φορείς και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται άµεσα στο χώρο της ενέργειας ( ΕΗ, ΕΦΑ, ΕΠΑ, ιυλιστήρια κλπ.), βιοµηχανίες µε µεγάλες ενεργειακές ανάγκες, βιοµηχανίες κατασκευής ενεργειακού εξοπλισµού, εταιρείες παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, κατασκευαστικές εταιρείες, εταιρείες συµβούλων, επιµελητήρια και άλλους κρατικούς φορείς, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης κ.ά. Αποτελεί δε στόχο του Προγράµµατος η ανάπτυξη στενών σχέσεων µε τους παραπάνω φορείς και επιχειρήσεις, για τη σύναψη προγραµµατικών συµφωνιών εκπαίδευσης στελεχών τους. Το ΠΜΣ «Παραγωγή και ιαχείριση Ενέργειας» λειτούργησε για πρώτη φορά το ακαδηµαϊκό έτος 1998-99 και ήδη έχουν αποφοιτήσει οι πρώτες δύο σειρές µεταπτυχιακών φοιτητών. Κατά τα πρώτα έτη λειτουργίας του, το Πρόγραµµα υποστηρίζεται από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ.) του Υπ.Ε.Π.Θ., καθώς και από κονδύλια του Γ ΚΠΣ, και συνεπώς δεν ετέθη θέµα διδάκτρων. Επιπλέον, χορηγήθηκε σηµαντικός αριθµός υποτροφιών σε φοιτητές οι οποίοι διακρίθηκαν στις επιδόσεις τους ή συνέβαλαν στην υποστήριξη των µεταπτυχιακών µαθηµάτων. 4. Οι σπουδές στο Πρόγραµµα Τον Μάιο κάθε ακαδηµαϊκού έτους δηµοσιεύεται στον Τύπο ανοικτή προκήρυξη εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την επιλογή των µεταπτυχιακών φοιτητών του επόµενου ακαδηµαϊκού έτους. Η διαδικασία υποβολής αιτήσεων ολοκληρώνεται εντός του Ιουνίου και µέχρι το τέλος Ιουλίου επιλέγονται οι επιτυχόντες και επιλαχόντες υποψήφιοι. Οι εγγραφές στο Πρόγραµµα γίνονται τον Σεπτέµβριο και τα µαθήµατα αρχίζουν τον Οκτώβριο. Η διαδικασία επιλογής των µεταπτυχιακών φοιτητών πραγµατοποιείται µε βάση τα κριτήρια του εσωτερικού κανονισµού λειτουργίας, λαµβάνοντας υπόψη τους τίτλους σπουδών και τη σχετική βαθµολογία, την επαγγελµατική ή ερευνητική εµπειρία και τα εν γένει προσόντα των υποψηφίων, χωρίς τη διενέργεια εισαγωγικών εξετάσεων. Ιδιαίτερα σηµαντική είναι η προσωπική συνέντευξη στην οποία καλούνται οι υποψήφιοι από την Ε Ε, όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Ο αριθµός των υποψηφίων που γίνονται δεκτοί κάθε χρόνο είναι µέχρι 40. Τα προηγούµενα έτη ο αριθµός των αιτήσεων υποψηφίων φοιτητών ήταν σηµαντικά µεγαλύτερος (για το ακαδηµαϊκό έτος 2000-2001 άνω των 120). Η διάρκεια σπουδών του Προγράµµατος είναι ένα πλήρες ακαδηµαϊκό έτος υποδιαιρούµενο σε τρία τετράµηνα. Το 1ο τετράµηνο (περίοδος Οκτωβρίου Ιανουαρίου) περιλαµβάνει κυρίως µαθήµατα 3

απαραίτητα για την οµογενοποίηση του θεωρητικού υπόβαθρου φοιτητών διαφορετικών βασικών σπουδών και γνωστικών αντικειµένων. Το 2ο τετράµηνο (περίοδος Φεβρουαρίου Μαΐου) περιλαµβάνει µαθήµατα εξειδίκευσης τα οποία καλύπτουν όλο το εύρος της γνωστικής περιοχής του Προγράµµατος (σταθµοί παραγωγής, οικονοµική λειτουργία του συστήµατος ηλεκτρικής ενέργειας, περιβάλλον απελευθερωµένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ενέργεια και µεταφορές, ανανεώσιµες πηγές, χρήσεις και εξοικονόµηση ενέργειας, διαχείριση ενέργειας, διοίκηση έργων κ.ά.). Ιδιαίτερη σηµασία δίνεται στην προσέλευση των φοιτητών στις παραδόσεις και τις εργαστηριακές ασκήσεις των µαθηµάτων. Για τον λόγο αυτό, η παρακολούθηση των µαθηµάτων και των εργαστηρίων είναι υποχρεωτική, µε µέγιστο επιτρεπόµενο όριο απουσιών ανά µάθηµα το 25% των διδακτικών του ωρών. Στο τέλος του 1ου και 2ου τετραµήνου πραγµατοποιούνται οι τελικές εξετάσεις των αντίστοιχων µαθηµάτων, οι οποίες είναι γενικά γραπτές, χωρίς να αποκλείονται και άλλες µορφές εξέτασης (προφορική, εκπόνηση εργασίας κλπ.), ανάλογα µε τον χαρακτήρα του µαθήµατος. Στην τελική βαθµολογία συµβάλλουν, εκτός από την τελική εξέταση, και άλλες ενδιάµεσες εξετάσεις, εργασίες προς παράδοση, εργαστήρια, case studies κλπ., τα οποία πραγµατοποιούνται κατά τη διάρκεια του τετραµήνου για την καλύτερη εµπέδωση της ύλης. Κατά το 3ο τετράµηνο οι φοιτητές αναλαµβάνουν την εκπόνηση της µεταπτυχιακής διπλωµατικής εργασίας, το γνωστικό αντικείµενο της οποίας εντάσσεται στα πλαίσια ενός από τα µαθήµατα των δύο πρώτων τετραµήνων. Στόχος της εργασίας είναι αφενός η εµπέδωση και εφαρµογή εξειδικευµένων γνώσεων που αποκτήθηκαν και αφετέρου η εµβάθυνση σε ένα συγκεκριµένο αντικείµενο, ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τον φοιτητή. Η εκπόνηση της µεταπτυχιακής διπλωµατικής εργασίας είναι δυνατό να παραταθεί και πέραν του 3ου τετραµήνου, κατά τη διάρκεια του επόµενου ακαδηµαϊκού έτους. Η παρουσίαση και εξέταση των µεταπτυχιακών διπλωµατικών εργασιών πραγµατοποιείται σε ανοικτή ηµερίδα, µε την παρουσία διδασκόντων, φοιτητών και άλλων προσκεκληµένων, ώστε τα αποτελέσµατά τους να γίνονται ευρύτερα γνωστά. Οι εργασίες πραγµατοποιούνται είτε στα Εργαστήρια του Ιδρύµατος, είτε σε φορείς, επιχειρήσεις και ερευνητικά κέντρα εκτός ΕΜΠ, ώστε οι φοιτητές να εκτίθενται στο περιβάλλον της αγοράς και να εξοικειώνονται µε τη µελέτη και αντιµετώπιση εφαρµοσµένων προβληµάτων. Κατά το προηγούµενο ακαδηµαϊκό έτος οι µισές περίπου διπλωµατικές εργασίες εκπονήθηκαν σε συνεργασία µε φορείς εκτός ΕΜΠ, υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός µέλους ΕΠ του Προγράµµατος. 5. ιοίκηση και επιστηµονική υποστήριξη Η εποπτεία και διοίκηση του Προγράµµατος και η διαχείριση όλων των θεµάτων που σχετίζονται µε αυτό ασκείται από την Ειδική ιατµηµατική Επιτροπή (Ε Ε), στην οποία συµµετέχουν µέλη ΕΠ των συνεργαζόµενων Τµηµάτων. Ενδεικτικά, στη δικαιοδοσία της Ε Ε υπάγονται η διαµόρφωση του προγράµµατος σπουδών, η επιλογή των φοιτητών, ο ορισµός των διδασκόντων των µαθηµάτων και η αντιµετώπιση όλων των θεµάτων της φοίτησης στο Πρόγραµµα. Το Πρόγραµµα διαθέτει οργανωµένη Επιστηµονική Γραµµατεία, η οποία ιδρύθηκε και λειτουργεί από την έναρξη της πρώτης περιόδου εφαρµογής του και µεριµνά για τα θέµατα των φοιτητών, των µαθηµάτων και των άλλων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Υπεύθυνο για τη γραµµατειακή υποστήριξη του Προγράµµατος είναι το Γραφείο Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών. Από την ηµεροµηνία εγγραφής κάθε φοιτητή στο Πρόγραµµα, ορίζεται ο ακαδηµαϊκός του σύµβουλος, ο οποίος ανήκει στα µέλη ΕΠ που συµµετέχουν στη διδασκαλία των µαθηµάτων του Προγράµµατος. Οι φοιτητές µπορούν να συνεργάζονται και να ζητούν την υποστήριξη του συµβούλου οσοδήποτε συχνά και για οποιοδήποτε ζήτηµα αφορά τη φοίτησή τους στο Πρόγραµµα. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών του Προγράµµατος, τα µαθήµατα διδάσκονται σε αίθουσες της Πολυτεχνειούπολης Ζωγράφου. Προς διευκόλυνση του µεγάλου αριθµού εργαζόµενων φοιτητών, οι ώρες διεξαγωγής των µαθηµάτων είναι αποκλειστικά απογευµατινές. Για την διεξαγωγή εργαστηριακών ασκήσεων και την εκπόνηση των µεταπτυχιακών διπλωµατικών εργασιών οι µεταπτυχιακοί φοιτητές µπορούν να χρησιµοποιούν τις εργαστηριακές εγκαταστάσεις των συνεργαζοµένων Τµηµάτων, ενώ στη 4

διάθεση των φοιτητών βρίσκεται και το εργαστήριο υπολογιστών του Προγράµµατος. Οι ανάγκες βιβλιογραφικής αναζήτησης και έρευνας καλύπτονται από τη βιβλιοθήκη του Προγράµµατος, η οποία διαθέτει περίπου 400 τίτλους βιβλίων και άλλου εκπαιδευτικού υλικού, όπως επίσης και από την Κεντρική Βιβλιοθήκη του ΕΜΠ και τις βιβλιοθήκες των Τοµέων και Εργαστηρίων. Η φοίτηση στο Πρόγραµµα περιλαµβάνει επίσης εκπαιδευτικές εκδροµές και επισκέψεις σε ενεργειακές εγκαταστάσεις (σταθµούς παραγωγής, εγκαταστάσεις του συστήµατος µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αιολικά πάρκα κλπ.). Επιπλέον, διοργανώνονται τακτικά διαλέξεις από επιστήµονες και καταξιωµένα στελέχη του χώρου της ενέργειας, οι οποίες αποσκοπούν στην ενηµέρωση των φοιτητών επί εξειδικευµένων θεµάτων ειδικού ενδιαφέροντος. Για τη συνεχή βελτίωση των παρεχόµενων σπουδών και την προσαρµογή στις διαρκώς εξελισσόµενες ανάγκες της αγοράς και της οικονοµίας, η Ε Ε του Προγράµµατος και οι διδάσκοντες των µαθηµάτων διατηρούν στενές σχέσεις και πραγµατοποιούν συστηµατικές επαφές µε εκπροσώπους ενεργειακών φορέων και επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα όµως εφαρµόζεται αδιάλειπτα και ένα ολοκληρωµένο σύστηµα αξιολόγησης από τους διδάσκοντες και τους φοιτητές τόσο του Προγράµµατος συνολικά, όσο και των επιµέρους µαθηµάτων. Η αξιολόγηση βασίζεται σε γραπτά ερωτηµατολόγια τα οποία συµπληρώνουν όλοι οι συµµετέχοντες (φοιτητές και διδάσκοντες) στη λήξη των τετραµήνων και στο τέλος κάθε ακαδηµαϊκού έτους. Από αυτά διαµορφώνεται η ετήσια έκθεση αξιολόγησης του Προγράµµατος, η οποία λαµβάνεται υπόψη από την Ε Ε για την υλοποίηση τροποποιήσεων και βελτιώσεων του προγράµµατος σπουδών. Επιπλέον, ήδη έχει πραγµατοποιηθεί αξιολόγηση από επιτροπή εξωτερικών κριτών στην οποία συµµετείχαν επιστήµονες διεθνούς κύρους, µε πολύ θετικά αποτελέσµατα. 6. Στατιστικά στοιχεία από τη λειτουργία του Προγράµµατος Από τα τρία πρώτα έτη λειτουργίας του Προγράµµατος έχει ήδη διαµορφωθεί η εικόνα του προφίλ των φοιτητών και µπορούν να βγουν ορισµένα συµπεράσµατα, τα οποία σε αδρές γραµµές παρουσιάζονται στη συνέχεια. Στο ιάγραµµα 1 φαίνεται ο αριθµός των φοιτητών του Προγράµµατος για τα τρία πρώτα έτη λειτουργίας του, ο οποίος, όπως είναι φυσικό, αυξάνεται σταδιακά, καθώς ο χαρακτήρας, η δοµή και το περιεχόµενο των σπουδών παγιώνονται. Στο ιάγραµµα 2 εικονίζεται η αναλογία ανδρών-γυναικών µεταξύ των φοιτητών. Το ποσοστό συµµετοχής των γυναικών είναι αυξηµένο σε σχέση µε αυτό των προπτυχιακών σπουδών, αλλά σε γενικές γραµµές αντιστοιχεί στα ποσοστά που συναντώνται στα επαγγέλµατα των µηχανικών. Οι σχολές προέλευσης των φοιτητών του Προγράµµατος φαίνονται στο ιάγραµµα 3. Οι φοιτητές είναι κατά κύριο λόγο ηλεκτρολόγοι και µηχανολόγοι µηχανικοί (ποσοστό 30-35% για κάθε ειδικότητα). Ένα 10-15% είναι χηµικοί µηχανικοί και το υπόλοιπο 20% προέρχεται από άλλες πολυτεχνικές σχολές (πολιτικοί µηχανικοί, ναυπηγοί, µεταλλειολόγοι κλπ.) ή άλλα ΑΕΙ θετικής κατεύθυνσης (κυρίως φυσικοί). Ένα άλλο σηµαντικό χαρακτηριστικό των φοιτητών είναι ότι περίπου οι µισοί εργάζονται παράλληλα µε τις σπουδές τους, όπως φαίνεται στο ιάγραµµα 4, παρ ότι το Πρόγραµµα δεν έχει χαρακτήρα µερικής (part-time) φοίτησης, γεγονός που αντικατοπτρίζει την απήχησή του και τη βαρύτητα που του αποδίδουν οι ίδιοι οι φοιτητές. Η µέση διάρκεια της φοίτησης στο Πρόγραµµα είναι περίπου 16 µήνες. Συγκεκριµένα, περί το των φοιτητών ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε ένα ακαδηµαϊκό έτος (12 µήνες), ένα ποσοστό 25% αποφοιτεί στην εξεταστική περίοδο Φεβρουαρίου-Μαρτίου του επόµενου ακαδηµαϊκού έτους (18 µήνες) και το υπόλοιπο 25% εξαντλεί τον µέγιστο χρόνο φοίτησης των δύο ακαδηµαϊκών ετών (24 µήνες), λαµβάνοντας το Μεταπτυχιακό ίπλωµα Ειδίκευσης στην εξεταστική περίοδο Σεπτεµβρίου του δεύτερου ακαδηµαϊκού έτους. Από τους 23 φοιτητές του πρώτου έτους λειτουργίας (1998-99) έχουν αποφοιτήσει οι 22, έχοντας λάβει το Μ Ε στην «Παραγωγή και ιαχείριση Ενέργειας». Επίσης ήδη αποφοίτησαν οι 18 από τους 30 φοιτητές του ακαδηµαϊκού έτους 1999-2000 και οι υπόλοιποι ολοκληρώνουν σταδιακά τη µεταπτυχιακή διπλωµατική τους εργασία. Τρεις από τους αποφοίτους του Προγράµµατος συνεχίζουν για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στα συνεργαζόµενα Τµήµατα. Η κατανοµή της τελικής βαθµολογίας του Μ Ε των φοιτητών που έχουν αποφοιτήσει από το Πρόγραµµα εικονίζεται στο 5

ιάγραµµα 5. Περίπου τα 2/3 των αποφοιτησάντων έχουν λάβει βαθµό διπλώµατος άνω του 8, γεγονός που υποδηλώνει το υψηλό επίπεδο των φοιτητών και τη σηµαντική προσπάθεια την οποία κατέβαλαν. 7. Πληροφορίες Πληροφορίες για το Πρόγραµµα και για τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων για το επόµενο ακαδηµαϊκό έτος παρέχονται από τη Γραµµατεία του ΠΜΣ (κ. Φ. Κουτσογιάννη, τηλ. 772 3655) και τη Γραµµατεία του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών (κ. Α. Μουρελάτου, τηλ. 772 3999). Πλούσιο πληροφοριακό υλικό διατίθεται επίσης στο web-site του Προγράµµατος (http://www.e3mlab.ntua.gr/epm). 6

Αριθµός Φοιτητών 40 35 30 25 20 37 15 30 10 23 5 0 98-99 99-00 00-01 Ακαδηµαϊκό Έτος ιάγραµµα 1. Αριθµός φοιτητών του Προγράµµατος Αναλογία Ανδρών-Γυναικών 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% 98-99 99-00 00-01 Ακαδηµαϊκό Έτος Άνδρες Γυναίκες ιάγραµµα 2. Αναλογία ανδρών-γυναικών στους φοιτητές. 7

Βασικές Σπουδές Φοιτητών 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% 98-99 99-00 00-01 Ακαδηµαϊκό Έτος Ηλεκτρολόγοι Μηχ. Μηχανολόγοι Μηχ. Χηµικοί Μηχ. Πολιτικοί Μηχ. Ναυπ ηγοί Μηχ. Άλλοι Μηχ. Φυσικοί Χηµικοί ιάγραµµα 3. Σχολές προέλευσης των φοιτητών. Συµµετοχή Εργαζοµένων 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% 98-99 99-00 00-01 Ακαδηµαϊκό Έτος Εργαζόµενοι Μη εργαζόµενοι ιάγραµµα 4. Ποσοστά εργαζόµενων φοιτητών. 8

Τελική Βαθµολογία Μ Ε 60% Ποσοστό Αποφοιτησάντων 40% 30% 20% 10% 26% 15% 0% 3% 6% 7.0-7.5 7.5-8.0 8.0-8.5 8.5-9.0 9.0-9.5 Βαθµός Μ Ε ιάγραµµα 5. Κατανοµή τελικών βαθµολογιών των Μ Ε (αποφοιτήσαντες ακαδηµαϊκών ετών 98-99 και 99-00). Φωτογραφία από την τελετή απονοµής Μεταπτυχιακών ιπλωµάτων Ειδίκευσης του Φεβρουαρίου 2001. 9