Γιορτή της Μητέρας χθες και είναι πολύ σημαντικά αυτά που μας κάνουν να τη γιορτάζουμε κάθε χρόνο. Είναι η σημασία της μητρότητας, ο καταλυτικός ρόλος της μάνας στη ζωή και στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας, η απέραντη αγάπη και ευγνωμοσύνη μας γι αυτήν. Είναι και πολλά όμως και τα πράγματα που δεν μας επιτρέπουν να μείνουμε μόνο σε ένα απλό εορτασμό. Στην αυγή του 21ου αιώνα η προστασία της μητρότητας παραμένει ένας από τους πρωταρχικούς στόχους του κοινωνικού κράτους και της κοινωνίας αλληλεγγύης. Διότι, ως προς τον κοινωνικό περίγυρο θα έλεγε κανείς, ο ρόλος της γυναίκας-μητέρας αντί να διευκολύνεται φαίνεται να δυσκολεύει σε μεγάλο βαθμό. Δυστυχώς, η παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου και του εμπορίου δεν συνοδεύεται από την παγκοσμιοποίηση των δικαιωμάτων. Όσο περισσότερο η οικονομία μιας χώρας συνδέεται με τη διεθνή αγορά, τόσο παρατηρείται μείωση των κρατικών οικονομικών παροχών και των δαπανών του κοινωνικού τομέα, που είναι άρρηκτα δεμένος με την ισότητα, με τη γυναίκα και την οικογένεια. Τα παραπάνω αποτελούν εκτίμηση του ΟΗΕ κατά τη διαδικασία του «Πεκίνο 95», της αξιολόγησης δηλαδή της πορείας εφαρμογής των αποφάσεων της Τετάρτης Παγκόσμιας Διάσκεψης του ΟΗΕ για τις Γυναίκες στο Πεκίνο. Η εισαγωγή της μερικής απασχόλησης και άλλων ελαστικών μορφών, που τείνουν να γενικευθούν, υπονομεύει τη βάση στην οποία στηριζόταν οι κοινωνικο-οικονομικοί όροι πραγματοποίησης της ισότητας και εφαρμογής των δικαιωμάτων των γυναικών. Το κοινωνικό κράτος της Ενωμένης Ευρώπης, το μικρό ακόμη κοινωνικό κράτος στη χώρα μας απειλείται, καθώς η τάση εμπορευματοποίησης των πάντων πλήττει τον δημόσιο τομέα και μάλιστα όχι μόνο τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας αλλά και αυτό τον σκληρό πυρήνα των δημοσίων υπηρεσιών που είναι : η υγεία, παιδεία και η κοινωνική ασφάλιση. Ετσι, λοιπόν, οι υποστηρικτικές υποδομές προς την οικογένεια δοκιμάζονται σκληρά θα έλεγα και μέσα εκεί η μητέρα επωμίζεται το συντριπτικό βάρος της «άτυπης φροντίδας». Σε αυτές τις συνθήκες οι νέες γυναίκες και ιδιαίτερα στη χώρα μας διστάζουν να κάνουν πολλά παιδιά ή να δημιουργήσουν μεγάλη οικογένεια. Ο δείκτης γονιμότητας είναι 1,2 ενώ θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον διπλάσιο για την αναπλήρωση των γενεών. Αν τελικά αποφασίσουν οι γυναίκες να κάνουν πολλά παιδιά, πολλές δεν αναζητούν εργασία ή παρά τις οικονομικές τους ανάγκες αφήνουν την εργασία τους, άλλες περιορίζουν τις επαγγελματικές τους φιλοδοξίες ή την επιστημονική τους ανέλιξη και το σημαντικότερο οι περισσότερες περιορίζουν έως μηδενίζουν την κοινωνική και πολιτική τους συμμετοχή και δράση στα κοινά. Εκεί δηλαδή που η ισότιμη με τους άνδρες συμμετοχή τους είναι όσο ποτέ απαραίτητη για την ποιότητα της ζωής μας, για την διεύρυνση της δημοκρατίας, για την βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του πλανήτη μας για τις νέες γενιές, τα παιδιά μας, για τον εκπολιτισμό της πολιτικής, για την απελευθέρωση τελικά όλων αυτών των δυνατοτήτων του μισού και πλέον πληθυσμού της γης, των γυναικών. Και είναι φυσικό σε όλα αυτά να υπάρχουν οι εξαιρέσεις, που όλο και πολλαπλασιάζονται. Γιατί όσες/οι ασχολούμαστε, αγωνιζόμαστε για να γίνει η ισότητα πράξη, θέλουμε η ισόρροπη σχέση της γυναίκας, της μητέρας με τους πολλαπλούς της ρόλους και δραστηριότητες, που μπορεί να αναπτύξει, να αποτελέσει προοδευτικά αλλά σταθερά τον κανόνα. Ακούγεται πολύ συχνά ότι στις σημερινές συνθήκες που στο νομοθετικό μας πλαίσιο έχει κατοχυρωθεί η ισότητα ότι η ισότιμη και πολλαπλή δράση της γυναίκας και μητέρας, είναι μόνο θέμα βούλησης και δύναμης της γυναίκας. Αυτό ισχύει για τις εξαιρέσεις, όμως εμείς θέλουμε να ισχύσει στην πράξη, με ίσες ευκαιρίες για όλες. Οσες/οι ασχολούμαστε με την ισότητα και τις ισότιμες σχέσεις στην οικογένεια γνωρίζουμε το εξής απλό: Ότι κριτήριο για την επιτυχία των μέτρων και των πολιτικών που κάθε φορά εξαγγέλλονται για την υποστήριξη 1 / 5
της μητρότητας και της οικογένειας είναι οι πόροι που τις συνοδεύουν και οι μηχανισμοί ελέγχου της εφαρμογής των μέτρων αυτών. Γι αυτό και εμείς αυτή την ημέρα της Μητέρας πρέπει να ανανεώσουμε την απόφασή μας ότι θα αγωνιστούμε μαζί με όλες τις γυναίκες, ώστε κάθε γυναίκα να έχει τα παιδιά που θέλει και να αισθάνεται αυτή την μεγάλη χαρά! Να μπορεί να τα μεγαλώσει σωστά και με ίσες ευκαιρίες, μέσα από τις υποδομές και τις υπηρεσίες ενός ισχυρού κοινωνικού κράτους. Αυτό θα πρέπει να ισχύει και για τις μόνες μητέρες, τις μονογονεϊκές και πολύτεκνες οικογένειες, τις μετανάστριες και τις πρόσφυγες. Η συζήτησή μας σήμερα γίνεται στο Δήμο Κηφισιάς και οργανώθηκε όπως κατάλαβα καλά από τις γυναίκες εκλεγμένες και εργαζόμενες στον πολιτιστικό σύλλογο του Δήμου, με τη παρότρυνση σίγουρα του Δημάρχου. Θέλω να πιστεύω ότι εδώ και αρκετό καιρό τώρα έχουμε αντιληφθεί όλες και όλοι το πόσο σημαντική είναι η συμμετοχή των γυναικών στις θέσεις ευθύνης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ως κριτήριο περαιτέρω εκδημοκρατισμού του πολιτικού και διοικητικού συστήματος, ως ενίσχυση των χαρακτηριστικών του θεσμού που είναι κατ' εξοχήν λαϊκός. Μία προοδευτική δημοτική πολιτική οπωσδήποτε πρέπει να περιλαμβάνει: Τη στήριξη του αιτήματος για ισόρροπη συμμετοχή των φύλων στα κέντρα των αποφάσεων της Αυτοδιοίκησης Α και Β βαθμού. Την αξιοποίηση των αιρετών γυναικών στις θέσεις διοίκησης της Αυτοδιοίκησης. Κοινωνικές Δομές, που αποτελούν βασικό παράγοντα για την στήριξη των γυναικών στους πολλαπλούς τους ρόλους, την ενσωμάτωση της στην αγορά εργασίας και για να διευκολύνουν την εναρμόνιση εργασιακής και οικογενειακής ζωής του ζευγαριού. Επομένως όλες αυτές οι υπηρεσίες πρέπει να είναι δημόσιες, στο μεγαλύτερο μέρος τους να παρέχονται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε να τις απολαμβάνουν όλοι οι πολίτες. Υπηρεσίες όπως : Α) Δημόσιοι βρεφονηπιακοί και παιδικοί σταθμοί στα πλαίσια της ΤΑ Α βαθμού. Δεσμεύσεις για επέκταση του δικτύου, προσαρμογή των ωραρίων σε αυτά των εργαζόμενων γονέων και ποιοτική αναβάθμισή τους. Είναι πολύ λίγοι σε σχέση με τις ανάγκες των δήμων. Και βέβαια το πέρασμα των βρεφονηπιακών σταθμών στην ΤΑ όταν γίνεται χωρίς τους αντίστοιχους πόρους αποδεικνύεται μία περιπέτεια. Για τη συντήρησή τους σε μερικούς Δήμους σήμερα πληρώνονται τροφεία από τους γονείς. β) Ολοήμερα δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία. Το ολοήμερο σχολείο, ενταγμένο σε μια συνολική δημοκρατική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα νέο τύπο σχολείου που θα ανταποκρινόταν πρωτίστως στις ανάγκες των μαθητών αλλά και στις ανάγκες της οικογένειας, ιδίως όταν και οι δύο γονείς είναι εργαζόμενοι. Και όμως τα 28 πιλοτικά ολοήμερα σχολεία που είχαν δημιουργηθεί δεν έχουν στηριχθεί, δεν υπήρξε βελτίωση του θεσμού, αντίθετα υπήρξε μείωση των λειτουργικών δαπανών και των αποδοχών των ωρομισθίων εκπαιδευτικών. γ) Κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, με ποιοτική φροντίδα και φύλαξη. δ) Χώρους άθλησης και ερασιτεχνικής πολιτιστικής δημιουργίας των νέων. ε) Κέντρα ανοιχτής προστασίας των ηλικιωμένων. στ) Προγράμματα βοήθειας στο σπίτι για άτομα υπερήλικα, ανήμπορα και μοναχικά. ζ) Προγράμματα "βοηθών μητέρων" η) Κατά περίπτωση δημοτικά ιατρεία με υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας. θ) Σε επίπεδο νομού Κέντρα Οικογενειακού Προγραμματισμού. ι) Κέντρα αρωγής στα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας και της εμπορίας για λόγους σεξουαλικής εκμετάλλευσης δηλ. Ξενώνες, άσυλα καθώς και συμβουλευτική. κ) Πολεοδομικές παρεμβάσεις και ρυθμίσεις τέτοιες ώστε η πόλη να απευθύνεται και στα δύο φύλα και στα παιδιά : δρόμοι, πεζοδρόμια, ωράρια υπηρεσιών, καταστημάτων, σχολείων και παιδικών σταθμών, δρομολόγια, φωτισμοί δρόμων και πλατειών. Οι υπηρεσίες αυτές στη συντριπτική τους πλειοψηφία χρηματοδοτούνται κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Ένωση και κατ 25% από το κράτος ( 2 / 5
κοινοτικά πλαίσια στήριξης). Όμως ο ρυθμός δημιουργίας των δομών αυτών είναι πολύ αργός και δεν εφαρμόζονται όλες σε όλους τους δήμους. Αλλά και αυτές που λειτουργούν πολλές καρκινοβατούν, διότι το κράτος δεν αξιοποιεί το Σύνολο των κονδυλίων της ΕΕ, επειδή δεν χρηματοδοτεί με το δικό της ποσοστό. Έτσι η σταματά η λειτουργία τους, η οι εργαζόμενοι σε αυτές, που σημειωτέον οι περισσότερες είναι γυναίκες, μένουν απλήρωτοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα έως και ένα χρόνο. Είναι, δε, απορίας άξιον τι κοινωνική πολιτική θα ασκείται, όταν δεν θα υπάρχουν πλέον οι χρηματοδοτήσεις της ΕΕ, αφού όλες σχεδόν οι κοινωνικές υπηρεσίες που προσφέρουν σήμερα οι δήμοι στηρίζονται σε χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ. Η πρόσφατη έρευνα της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για το ποιός φροντίζει τα παιδιά κάτω των 12 ετών, δείχνει ξεκάθαρα ότι: τη φροντίδα των παιδιών, ειδικά στις μικρές ηλικίες, την έχουν επωμιστεί οι γιαγιάδες των παιδιών! Αποτελεί λοιπόν καθήκον των αιρετών της ΤΑ, η υπεράσπιση του δημόσιου κοινωνικού κράτους και η συνεχής προσπάθεια και προσφορά για τη βελτίωση των υποστηρικτικών προς τις γυναίκες και την οικογένεια κοινωνικών δομών. Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΗΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΛΛΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ : ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΗ, ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΝΕΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΚΟΙΝΑ Τα τελευταία χρόνια έχουμε μιλήσει αρκετά για την ισότιμη και εναλλακτική συμμετοχή των γυναικών σε όλα τα κέντρα αποφάσεων, σε όλες τις διεργασίες του κοινωνικού και πολιτικού βίου και έχουμε τονίσει ότι είναι από τις βασικότερες αρχές και προϋποθέσεις για μία δίκαιη και με ποιότητα δημοκρατίας κοινωνία. Η ισότητα των ευκαιριών και για τις γυναίκες είναι πολύτιμο συλλογικό αγαθό και αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα, συνυφασμένο πάντοτε με την εξέλιξη του πολιτισμού. Η Γυναίκα ως πολιτικός Έχουμε χαρακτηρίσει την υποαντιπροσώπευση των γυναικών στους θεσμούς και στα όργανα της δημοκρατίας, ως ιδιόμορφο δημοκρατικό έλλειμμα, ως δυσμορφία της πολιτικής, της δημόσιας ζωής. Γιαυτό και σήμερα στην αρχή του 21ου η συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα των αποφάσεων θεωρείται βασικός δείκτης για τη θέση των γυναικών στην κοινωνία. Πενήντα χρόνια μετά την κατάκτηση του δικαιώματος του εκλέγειν, η κατοχύρωση στην πράξη του δικαιώματος του εκλέγεσθαι δηλαδή η εκπροσώπηση των γυναικών στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, στην Αυτοδιοίκηση και γενικά στα κέντρα λήψης των αποφάσεων είναι ακόμη περιορισμένη. Οι Ελληνίδες αγωνίζονται ακόμη για το δικαίωμα στη συμμετοχή τους σε όλους τους τομείς και τις βαθμίδες της δημόσιας ζωής. Η εκπροσώπηση των γυναικών στο Ελληνικό Κοινοβούλιο είναι ακόμη περιορισμένη. Ο ρόλος των γυναικών πολιτικών-μελών του Κοινοβουλίου και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του απασχολεί σοβαρά τους γυναικείους φορείς και τις γυναίκες. Πολλοί απαντούν ότι δεν έχει απονεμηθεί στις γυναίκες ιδιαίτερος ρόλος. Μια δεύτερη συχνή απάντηση είναι ότι έχουν ιδιαίτερο ρόλο οι γυναίκες στο βαθμό που θα πρέπει να λειτουργούν ως εκπρόσωποι του φύλου τους και να προωθούν τα ιδιαίτερα αιτήματα των γυναικών. Η δική μας απάντηση είναι ότι οι γυναίκες πολιτικοί αναπτύσσουν δραστηριότητα εφ όλης της πολιτικής ύλης, γιατί τα προβλήματα στον κόσμο είναι πολλά, χωρίς όμως να παραλείπουν να τη συνδέουν με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των γυναικών ως κοινωνικό φύλο. Είναι γεγονός, ότι προς τις γυναίκες πολιτικούς αναπτύσσονται προσδοκίες εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών και των ιδίως των γυναικών. Από την άλλη πλευρά, οι γυναίκες εξακολουθούν να είναι ελάχιστες στο χώρο της πολιτικής. Για να ανταποκριθούν στα σύνθετα αυτά καθήκοντά τους απαιτούνται ειδικά μέτρα και πολιτικές συνεργασίας. Είναι φανερό ότι η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική πρέπει να συνοδευτεί με στόχους και πολιτικές που έχουν ανάγκη σήμερα οι πολίτες. Έτσι θα δικαιωθεί, έτσι θα αποκτήσει δύναμη και κύρος. Χρειάζεται άλλη ηθική 3 / 5
ποιότητα στην πολιτική και οι γυναίκες την έχουν και οφείλουν να την εκφράσουν υπηρετώντας έτσι το φύλο τους και την κοινωνία. Η απασχόληση των γυναικών Το μεγάλο αίτημα των πολιτών της Ενωμένης Ευρώπης, που παραμένει ακόμη στοίχημα των χωρών της, είναι το κοινωνικό κράτος, το κράτος της απασχόλησης, της ισότητας και της κοινωνικής συνοχής. Επιμένουν οι ηγέτες της ότι τα θέματα της απασχόλησης και της κοινωνικής πολιτικής είναι κορυφαία σε κάθε συζήτηση και γι αυτό τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια του ʼμστερνταμ, της Λισσαβόνας και της Νίκαιας ήταν σταθμοί στην ιστορία αυτή. Στα πλαίσια αυτά, στη Λισσαβόνα τέθηκε ο στόχος της αύξησης της συμμετοχής των γυναικών από 53% στο 60% μέχρι το 2010 και δόθηκε η εντολή να διερευνηθούν οι λόγοι για τις διαφορές στην αγορά εργασίας. Καταγράφεται έτσι ότι οι άνδρες αμείβονται τουλάχιστον 14% περισσότερο από τις γυναίκες, η εκπροσώπηση των γυναικών είναι σημαντικά μικρότερη στις επιχειρήσεις, καθώς και σε κάθε πολιτικό και θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ βασικά δικαιώματα στο χώρο εργασίας δε γίνονται πάντα σεβαστά. Παρά το γεγονός ότι οι διαφορές των δυο φύλων αμβλύνθηκαν σε όλες τις χώρες, στο θέμα της απασχόλησης παραμένουν σημαντικές, με εντονότερες αυτές στα νότια κράτη-μέλη της Ε.Ε., Ισπανία, Ελλάδα και Ιταλία. Δυσμενής είναι επίσης σε όλες τις χώρες η θέση των γυναικών στην αγορά εργασίας, αφού εργάζονται σε χαμηλόβαθμες θέσεις, με μερική απασχόληση κυρίως στον κλάδο των υπηρεσιών και το δημόσιο τομέα, ενώ η μεγαλύτερη επαγγελματική ομάδα μεταξύ των γυναικών είναι οι πωλήτριες, οι οικιακοί και προσωπικοί βοηθοί κα. Γιαυτό για την καταπολέμηση της ανεργίας των γυναικών, εκτός από τη θεσμική θωράκιση της ισότητας, που και στη χώρα μας έγινε σε ικανοποιητικό βαθμό και συμπληρώθηκε με την τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος (αρ.16, παρ.2), απαιτούνται -πέρα από τις γενικότερες αναφορές- κατ αρχήν κοινωνικές υποδομές που θα στηρίξουν την οικογένεια (για να μην αποτελεί εμπόδιο στην ένταξη ή επανένταξη των γυναικών στην εργασία), αλλά και επιμέρους βραχυπρόθεσμα και μακροχρόνια μέτρα για την πρόσβαση στην εργασία, την επαγγελματική προώθηση και κατάρτιση, τη εξειδίκευση, τον έλεγχο των συνθηκών εργασίας, την προστασία και ασφάλεια της εργαζόμενης και τις αποδοχές της, γιατί εκτός από τα υψηλά ποσοστά ανεργίας έχουμε και χαμηλές αμοιβές και παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας. Η γυναίκα ως επιστήμων, ως στέλεχος στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα Είναι γεγονός ότι η προτίμηση και ο προσανατολισμός των γυναικών είναι κυρίως σε δραστηριότητες που επενδύουν στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Δεν θέλουν να έχουν πολύ σχέση, και ως ένα βαθμό δικαιώνονται από τα πράγματα σήμερα, με τις δραστηριότητες στον επιχειρηματικό και πολύ περισσότερο στον τεχνικό τομέα. Οι γυναίκες επιστήμονες θεωρούν απαραίτητη την επιμόρφωση τους και μάλιστα παρακολουθούν σε υψηλότερο βαθμό προγράμματα επιμόρφωσης απότι οι άνδρες συνάδελφοι τους. Οι γυναίκες θεωρούν για την επαγγελματική σταδιοδρομία τους είναι πολύ σημαντική η ικανότητα συνεργασίας και επικοινωνίας, η αναλυτική και συνθετική σκέψη καθώς και οι Διοικητικές ικανότητες και η ανάληψη πρωτοβουλιών στην λήψη αποφάσεων. Επίσης απαραίτητα χαρακτηριστικά θεωρούν την Μεθοδικότητα, την Δημιουργικότητα και την Αποτελεσματικότητα. Οι γυναίκες Επιστήμονες εμφανίζονται περισσότερο «κριτικές» απέναντι στις γνώσεις που τους παρέχουν ως εφόδια οι Πανεπιστημιακές σχολές για τις απαιτήσεις της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας. Φαίνονται περισσότερο «απαιτητικές» για υψηλότερο επίπεδο. Η ανταγωνιστικότητα που νοιώθουν ότι υπάρχει σε συνδυασμό με την ανάγκη για την βελτίωση των αποδοχών και της θέσης τους στο χώρο εργασίας τις ωθούν στο να απαιτούν από τους φορείς «γνώσεις» καλύτερα εφόδια & από τους Κυβερνώντες. Μέτρα για αύξηση της απασχόλησης. Κυρίως 4 / 5
όμως ζητούν από τον εαυτό τους υψηλό βαθμό πτυχίου, μεταπτυχιακές σπουδές, προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης, καθώς και ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας με τους συνεργάτες, σε συνδυασμό με τη μεθοδική και αποτελεσματική σκέψη. 5 / 5