Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 283

- - 27 28 1940,..,,.,, -,,,., 28 '40 -,,. -. o.,.,. - 45.. -,.,. 40., -. -. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 283

- -,. -,, -. - 1940,. -., - -.,,, -... 284 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 ἀντρειοσύνη ἡφαίστειο μές στήν καρδιά, πάνω στ ἀλόγου του τά φτερά ὁρμᾶ. Γιά τήν πατρίδα ὀμπρός. Ὁ ἔφιππος νιός ἀετός. Ξε διπλώνει τίς φτεροῦγες του, τίς γοργοκτυπᾶ καί πετᾶ... Ἀπό τά χαράκια καί τίς χιο νοσκέπαστες Σφακιανές μαδάρες γιά τῆς Κόνιτσας τίς πλαγιές. Ἀπό τούς πρώτους στήν πρώτη γραμμή, ὅπου ἡ πατρίδα τόν καλεῖ. Χάϊδεψε τήν κοκκινόξανθη χαίτη τ ἀλόγου του, σφίχτηκε κολλητός πάνω του, τό σπιρούνιασε μέ δύναμη κι ὁρμᾶ... «Ἐκεῖ πού πᾶν οἱ δυνατοί κι οἱ λίγοι ὡραῖος μέσα στῶν 20του χρόνων τήν ὁρμή...». Ἦταν οἱ πρῶτες μέρες τοῦ πολέμου, Νοέμβρης μήνας τοῦ 1940. Ὁ νεαρός λοχίας τοῦ 3ου Συντάγματος ἱππικοῦ Γιάννης Παπαδάκης (Μπεχτάσης), τοῦ μπάρμπα Μανώλη μέ τά 9 παιδιά ὁ 3ος γυιός. Ἄφησε τόν ὄμορφο Καλλικράτη, τό ὀρεινό χωριό τῶν Σφακίων κι ἔτρεξε νά ἀναχαιτίσει τόν βέβηλο ἐχθρό... Νά ταν τότε πού ἡ ἱστορία γράφει: «Τά τμήματα τῆς Τζούλια (3η Μεραρχία Ἀλπι νιστῶν) προσπάθησαν νά ξεφύγουν πρός τά Γρεβενά καί ὅταν συνειδητοποίησαν ὅτι ἡ δίοδος φυλασσόταν ἀπό τήν ταξιαρχία Ἱππικοῦ, ἐξαπέλυσαν ἐναντίον της μιά τρομερή ἐπίθεση. Οἱ ἱππεῖς κινδύνεψαν νά ἀποδεκατιστοῦν, ἄν δέν ἐπενέβαινε τήν κατάλληλη στιγμή ἡ μικρή Ἑλληνική Ἀεροπορία πού βομβάρδισε τούς Ἰταλούς ἀπό χαμηλό ὕψος βοηθώντας τούς ἱππεῖς...» 1 ; Νά ταν τότε πού «μία ἡμιλαρχία τῆς 1ης Ἐπιλαρχίας τοῦ 3ου Συντάγματος Ἱππικοῦ διετάχθη νά καταδιώξει τά πει νασμένα ἀπομεινάρια τοῦ 8ου Συντά γματος τῆς Τζούλια πρός Κόνιτσα...» 2 ; Πότε νά ταν πού ἦρθε γοργή, θανατερή γιά τόν νιό ἀετό ἡ ἱερή στιγμή; Πού τό βόλι κατάστηθα τόν βρῆκε; Μάζεψε τίς φτεροῦγες, κι ἔγειρε αἱμόφυρτος μέ τή στερνή κρωξιά. Ἐκεῖ στῆς Κόνιτσας κάποια πλαγιά. Ἐκεῖ ἔθαψαν τό παλληκάρι. Χέρια Ἠπειρώτικα, φιλόξενα, πονετικά τοῦ σφάλισαν τά μεγάλα μαῦρα ματόφρυδα. Καί κάποια κυκλάμινα ἔσταξαν δάκρυαδροσοστάλες στό νιόσκαφτο μνῆμα του....τόν κλάψαν οἱ δικοί του. Τόν μοιρολόγησαν. Μέ δίχως τήν παρηγοριά νά τόν ἰδοῦν γιά ὑστερινή φορά. Μαχαίρι ὁ πόνος καί διπλός στῆς μάνας τήν καρδιά. Τά σπλάχνα της μακριά... Ἄχ! ποὖν τον; Νά τόν νεκροφιλήσει, νά τόν σφίξει ἀγκαλιά; Νά τοῦ χαϊδέψει τά σγουρά μαῦρα μαλλιά; Δέν τόν καμάρωσε τόν Γιάννη της γαμπρό (εἶχε στό νοῦ του τήν ὄμορφη τοῦ χωριοῦ τους, τή Χρυσούλα, γιά νύφη...). Μά οὔτε στό μνῆμα δέν τόν τίμησε νεκρό...... Πέρασαν χρόνοι. Πεθάναν κι οἱ γονιοί κι οἱ περισσό-

τεροι ἀδελφοί. Κι ὁ Γιάννης ὁ λοχίας, ὁ ἥρωας, εἶχε μείνει κεῖ πάνω, στῆς Κόνιτσας τίς πλαγιές. Μά ἡ μνήμη του γλυκειά, πονετικιά μές στῶν δικῶν του τίς καρδιές. Κι ἦρθε τοῦ χρέους ἡ ὥρα. Χρόνια τόν εἶχε τόν καημό. Καί ξεκίνησε προσκυνήτρια, μυροφόρα ἡ Μαρία, ἡ εὐγνώμονη ἀνηψιά. Ἀπό τήν Κρήτη ταξίδι μακρινό. Νά παραλάβει τά ὀστά τά ἁγιασμένα. Καί νά τά θάψει κατά πώς τούς πρέπει στόν τόπο τους. Ἐδῶ ν ἀναπαυτεῖ ὁ ἥρωας μπάρμπας της. Κι ἔγινε εὐλαβικά τό Τρισάγιο ἀπό τόν στρατιωτικό ἱερέα, τόν Διοικητή τῆς Μεραρχίας καί τούς ὁπλίτες της στό Στρατιωτικό Μαυσωλεῖο τῆς Κόνιτσας. Καί γλυκοφίλησε στοργικά τό ἱερό «ὀστεο κιβωτίδιο» τό σκεπασμένο εὐγνώμονα μέ τή γαλανόλευκη. Τό βρεξε μέ τά καυτά της δάκρυα. Πῶς ἔτρεμαν τά χέρια, πῶς ἔπαλλε ἡ καρδιά πονετικά καί ὑπερήφανα! Κι ἦλθε ὁ Γιάννης στήν πατρική του γῆ. Τή γῆ πού τίμησε μέ τή θυσία του. Τώρα ἐκείνη τόν τιμᾶ, τόν ὑποδέχεται σεβαστικά στήν ἀγκαλιά. Στίς 24 Αὐγούστου 2008 ἔγινε ἡ ταφή μέ μουσικές καί δόξες καί τιμές. Τόν συνόδεψαν στήν ὁριστική ἐπίγεια κατοικία του κόσμος πολύς, συγγενεῖς, συγχωριανοί. Τιμητικό ἄγημα στρατοῦ ἀπέδωσε τίς προβλεπόμενες τιμές. Μέσα στίς γαλανό - λευκες, τίς δάφνες καί τά λούλουδα τῆς Κρητικῆς γῆς. Στό Φραγκοκάστελλο, στό μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπη, πλάι στούς δικούς του. Στή γῆ πού μερόνυχτα τοῦ Λιβυκοῦ τά κύματα φιλοῦν. Νά τοῦ γλυκομιλοῦν. Καί ἀπό τίς Σφακιανές μαδάρες περήφανο τό ἀγέρι νά τόν χαϊδεύει. Κι ὁ ἀετός ἀναπαυμένος καί τιμημένος κοιμᾶται πιά στῆς μάνας γῆς του τήν ἀγκαλιά. Καί ἡ ψυχή στούς δρόμους τ οὐρανοῦ μέ τῶν ἀγγέλων τοῦ φωτός τή σύναξη ἀλαφροπετᾶ... Σ.Π. 1. Καλπάκι-Πίνδος, Αὐγούστου Ζενάκου. 2. Τμῆμα Μελέτης Στρατ. Ἱστορίας, Πολιτι στική Ἑται ρεία Θεσσαλονίκης. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 285

., 28 1940, 7.500.000 40.000.000, -. -, -,.,, -. 286 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009, -,, 1940-41. «-», 1942 -,,., 1940, - -, -

,. 28 1940-28,.,, - -,,.,, 6 1941. 5, - -,, 1941,. - Leni Riefen stahl, : «. -, -,,».,,,., - 28 1940., - -. 1942 Pierre Bourdan BBC : «1940,, -, 2.400..». 28 1940, -,,,,. 27 1941, 25, 6 1941 -,. 1991 -,..,, 1991,,,. Bourdan -.., -,,. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 287

ό βαθύ κράτος τῆς «δημοκρατικῆς»(!) Τουρκίας μέ τά ὄργανά του στήν κατε χόμενη Κύπρο ὀργιάζουν ἐδῶ καί 35 χρόνια. Παραβιάζουν συστηματικά, ἀνενό - χλη τοι, νταϊλίδικα τή συμφωνία τῆς Γ Βιέννης τοῦ 1975. Αὐτή προνοεῖ ὅτι οἱ ἐγκλωβισμένοι ἔχουν τό «δικαίωμα τῆς ἐλεύθερης ἐγκατά - στασης, διακίνησης, ἐπικοινωνίας, μόρφω σης καί ἐξάσκησης τῶν θρησκευτικῶν τους καθηκόντων». Ὅμως ἐπί 35 χρόνια οἱ Τοῦρκοι ἐπιδίδονται συστηματικά στό ἐθνικό ξεκαθάρισμα μέ τήν ἀλλαγή τοῦ δη μογραφικοῦ χαρακτήρα τῶν κατεχο μένων περιοχῶν. Οὐσιαστικά ἐνερ γοῦν μιά γενοκτονία καί ἐθνοκάθαρση ὑπό τά ἀπαθῆ βλέμματα τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς καί ἰδιαίτερα τῶν μεγάλων προστατῶν τους Ἄγγλων καί Ἀμερικανῶν. Ἀλλά καί μέ τήν ἀνοχή καί τήν ἄκρα τοῦ τάφου σιωπή τῶν ἡμετέρων πολιτικῶν ὅλων τῶν ἀποχρώ σεων καί πεποιθήσεων!... Τί γίνεται στά κατεχόμενα; Συνοψί ζουμε: 1. Ὅταν ἔγινε ἡ ἀναίτια τό τονίζουμε αὐτό, ὅσο κι ἄν δέν ἀρέσει σέ κάποιους ἡμέτερους ληστρική εἰσβολή τῶν Τούρκων στήν Κύπρο, 3.500 Ἕλληνες τῆς περιοχῆς Κυρηνείας κατέφυγαν στό ξενοδοχεῖο Ντόουμ (στήν Κερύνεια) καί στό Μπέλλαπαϊς. Οἱ ἄλλοι διέφυγαν στή νότια Κύπρο καί ἔγιναν πρόσφυγες, ἐκτός ἐκείνων πού οἱ «εἰρη νιστές» τοῦ Ἐτζεβίτ ἐκτέλεσαν ἐν ψυχρῷ ἐπί τόπου!.... 288 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009,.

Στήν περιοχή Καρπασίας τό 1974 ζοῦσαν 25.000 Ἑλληνοκύπριοι. Σήμερα στήν ἐπαρχία Κυρηνείας καί Μόρφου δέν ὑπάρχει οὔτε ἕνας Ἑλληνοκύπριος. Ἐνῶ στήν περιοχή Καρπασίας ζοῦν περί τούς 350 γέροντες. Ὅλα δέ τά παιδιά στό νηπιαγωγεῖο, δημο τικό, Γυμνάσιο καί Λύκειο μόλις φθάνουν τά 50. 2. Οἱ ἐλάχιστοι ἐγκλωβισμένοι πού ζοῦν στήν Καρπασία στό Ριζοκάρπασο καί τήν Ἁγ. Τριάδα γιά νά ἀσκήσουν τά θρη σκευτικά τους καθήκοντα πρέπει νά πά ρουν ἄδεια ἀπό τό Τουρκικό στρα τιωτικό κατεστημένο! Ἡ ἀστυνομία ὑπάγεται στό στρατό, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀπόλυτος κυρίαρ χος. Οἱ πολιτικοί τῆς κατ εὐφημισμόν «Τουρκοκυπριακῆς Δημοκρατίας» εἶναι ὑπο χείριοι καί μαριονέττες τοῦ τουρκικοῦ στρα τοῦ. 3. Στήν αὐλή τοῦ ναοῦ τοῦ Ριζοκαρπάσου οἱ Τοῦρκοι ἔκτισαν ἐτσιθελικά τζαμί καί ὁ Χότζας ἀπό τό μιναρέ του ἐξαγγέλλει τήν... προσευχή του μέ μεγάφωνα τήν ὥρα τῆς θείας Λειτουργίας. 4. Οἱ ἐλάχιστοι ἐγκλωβισμένοι, παρακο λου - θοῦνται ἄγρυπνα ἀπό τά ὄργανα τοῦ στρατοῦ. Ἡ ἐλευθερία τοῦ λόγου εἶναι ἀδια νόητη. 5. Ὑπάρχει μόνο ἕνας ἱερέας οἱ Τοῦρκοι δέ δέχονται ἄλλο πού ἐξυπηρετεῖ τό Ριζο κάρ - πασο, τήν Ἁγ. Τριάδα καί τό προσκύνημα- Μονή τοῦ Ἀπ. Ἀνδρέα. Μετά τή δύση τοῦ ἥλιου ἀπαγορεύεται ὁποιαδή ποτε θρησκευ τική ἀκολουθία. 6. Οἱ ἐλάχιστοι δάσκαλοι πού διακονοῦν στά σχολεῖα πρέπει νά εἶναι ἀρεστοί στόν Τοῦρκο κατακτητή. Διαφορετικά ἀποκλείο νται. Στά κτίρια πού στεγάζονται τά σχολεῖα μέ τά λίγα παιδιά, κυματίζει ἡ τουρκική σημαία τό βδέλυγμα τῆς ἐρη μώ σεως. 7. Πεθαίνοντας κάποιος ἐγκλωβισμένος Ἑλ - ληνοκύπριος τήν περιουσία του δέν ἔχουν δικαίωμα νά τή διεκδικήσουν οἱ συγγενεῖς του. Τήν οἰκειοποιοῦνται ἀμέσως οἱ Τοῦρκοι. 8. Ἡ θρησκευτική μειονότητα τῶν Μαρω - νιτῶν, πού ζοῦν στόν Κορμακίτη (ΒΔ τῆς ἐπαρχίας Κυρηνείας), ἔχει πᾶσαν ἄνεση κινήσεως καί ἀσκήσεως τῶν θρησκευτικῶν της καθηκόντων, διότι βρίσκονται ὑπό τήν προστασία τοῦ Πάπα... 9. Στούς Ὀρθόδοξους ναούς τῆς Ἁγ. Τριάδος, Ἁγ. Θερίσσου (Θύρσου), Ἁγ. Συνε σίου (Ριζοκαρπάσου) καί Ἀπ. Ἀνδρέα οἱ Τοῦρκοι δέν δίνουν ἄδεια νά μπεῖ οὔτε ἕνα χαλίκι οὔτε νά τούς ἀγγίξει ἕνα πινέλλο! Γι αὐτό μέρα-μέ τή μέρα καταρρέουν, ἰδιαίτερα ὁ ναός καί τό ἱστορικό μοναστήρι τοῦ Ἀπ. Ἀνδρέα, πού εἶναι ἤδη ὑπό κατάρρευση! Οἱ ἄλλοι ναοί τῆς περιοχῆς ἔχουν γίνει τζαμιά ἤ σταῦλοι ἤ ἀποθῆκες ἤ κατεδαφίστηκαν. Παράλληλα ξεφυτρώνουν σάν τά μανιτάρια τζαμιά καί μιναρέδες, χάρη στόν πακτωλό. τῶν δολλαρίων πού ἔρχονται ἀπό τή Σαου δική Ἀραβία. Καί ἐνῶ αὐτά τά ἀπαράδεκτα συμβαίνουν στήν Τουρκοκατεχόμενη Καρπασία καί στήν ὑπόλοιπη περιοχή, στίς ἐλεύθερες περιοχές τά τζαμιά συντηροῦνται, διατηροῦνται σέ ἄριστη κατάσταση καί οἱ χοτζάδες ἀπό τά μικρόφωνα ξεκουφαίνουν τόν τόπο. Χωρίς... ἄδεια τῆς... ἀστυνομίας! Τό ἀρχιεπισκοπικό μέγαρο Λευκωσίας μάλιστα βρίσκεται σέ πολύ μικρή ἀπόσταση μεταξύ δύο μεγάλων τζα μιῶν. Τό ἕνα εἶναι στή βόρεια πλευρά τήν Τουρκοκατεχό- Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 289

μενη Λευκωσία τό ἄλλο στή νότια, στήν ἐλεύθερη Λευκωσία. Καί ἔτσι ὁ ἀρχιεπίσκοπος δέχεται τίς διαπεραστικές φωνές τοῦ μουεζίνη 5 φορές τό ἡμερονύ κτιο!... 10. Ἐνῶ στήν Τουρκοκατεχόμενη περιοχή οἱ ἐλάχιστοι Ἕλληνες πού ἀπέμειναν (κυρίως στήν Καρπασία) ζοῦν ὑπό καθεστώς τρό μου, ἀβεβαιότητος, καταπιέσεως, καχυπο ψίας, οἱ Τουρκο - κύπριοι πού ζοῦν στίς ἐλεύ θερες περιοχές καί ὅσοι μπαινοβγαίνουν κα θημερινά ἀπό τά κατεχόμενα στίς ἐλεύθερες περιοχές, κινοῦνται ἀνενόχλητοι, ἄνετα. Ἐρ γάζονται. Ἀσφαλίζονται. Νοσηλεύονται ἤ ὑποβάλλονται σέ ἐγχειρήσεις δωρεάν στά δημόσια Νοσοκομεῖα κ.ο.κ. Αὐτά συμβαίνουν σήμερα, στόν 21ο αἰώνα, στήν τουρκοκατεχόμενη Κύπρο, ὅπου ἑδρεύουν 40.000 Τοῦρκοι στρατιῶτες. Ὅ που ζοῦν ἄνετα ἀπολαμβάνοντας τήν ὄμορφη φύση τῆς Κύπρου στά σπίτια τῶν Ἑλλήνων πού ἀγόρασαν ἀπό τόν ἐγκλημα τία πολέμου Ντενκτάς κλεπταποδόχοι «εὐγενεῖς» Ἄγγλοι καί Γερμανοί... Αὐτά συμβαίνουν, γιά τά ὁποῖα ὅμως οἱ ἡμέτεροι πολιτικοί καί ἄλλοι ἐπίσημοι ἐπί σκοποι, καθηγητές Πανεπιστημίου, δή μαρχοι κλπ. πού πηγαινοέρχονται στήν Κύπρο, δέν κάνουν κανένα λόγο! Συζητοῦν οἱ δικοί μας ἐδῶ καί 35 χρόνια, χωρίς ὅμως νά καταγγέλλουν τό σύγχρονο ἔγκλημα τῆς γενοκτονίας καί ἐθνοκαθάρσεως πού ἀπεργάζονται οἱ Τοῦρκοι στήν ἀπό τήν αὐγή τῆς Ἱστορίας ἑλληνική Κύπρο. Ἄν ἐξαιρέσουμε τή φωνή τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου κ. Χρυσοστόμου, τοῦ Μητροπο λίτου Κυρη νείας κ. Παύλου, τοῦ ὁποίου ὅλη ἡ ἐπαρχία εἶναι τουρκοκατεχόμενη, ἄλλες φωνές δέν ἀκούγονται. Ἄκρα τοῦ τάφου σιωπή μπροστά σ ἕνα σύγχρονο ἔγκλημα διαρκείας. Ταυτόχρονα οἱ καλοζωισμένοι τῆς Ε.Ε. ἀγωνιοῦν πότε θά κάνουν μέλος τῆς Ἑνώσεώς τους τήν Τουρκία, ἕνα κράτος κατά 99% μή Εὐρωπαϊκό. Καί ὁ πλανη τάρχης πιέζει πρός τήν κατεύθυνση αὐτή κλείνοντας μάτια κι αὐτιά στό δράμα ἑνός λαοῦ, πού ἔχει Ἱστορία ἀσύγκριτα παλαιό τερη ἀπό τόν δικό του λαό καί ἀνώτερο πολιτισμό, πολύ πρίν ἀπό τίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες του... Ὅμως στήν Τουρκοκατεχόμενη Κύπρο μι λάει ὁ Θεός. Κι αὐτό μᾶς παρηγορεῖ. Πῶς; Θά τό ποῦμε στό ἑπόμενο ἄρθρο. 290 ν.π.β. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 Ἔφτασε κάποιος ναυαγός, σέ κάποιο ἐρημονῆσι, παλεύοντας στά κύματα, τή μανιασμένη φύση, κι ἐκεῖ μέ χίλια βάσανα καί χίλιες δυσκολίες μιά καλυβούλα ἔφτιαξε, γιά τίς νυχτιές τίς κρύες, μά πάντα ἐπερίμενε καί πάντα καρτεροῦσε, κανά καράβι νά διαβεῖ πού θά τόν βοηθοῦσε, νά τονε πάρει ἀπ αὐτή τήν ἐρημιά ποῦ ζοῦσε, καί στήν πατρίδα νἄρχονταν, πού τόσο νοσταλγοῦσε. Μά μέρες, μῆνες πέρναγαν καί ζοῦσε πάντα μόνος καί τόν κρατοῦσε πάντοτε τοῦ γυρισμοῦ ὁ πόνος. Πρωί μιά μέρα ἔφυγε τροφή νά πάει γιά νά βρει, μά σάν τό βράδυ γύρισε ἡ τύχη του ἡ μαύρη, βλέπει νά καίγεται, δαδί, τό δόλιο καλυβάκι καί ἡ καρδιά του γέμισε ἀπό πικρό φαρμάκι. «Θέ μου, δέν τό περίμενα κι ἄλλο κακό νά πάθω, πόσα σκληρά κτυπήματα ἀκόμα θέ νά μάθω; Ἐδῶ θ ἀφήσω δυστυχῶς τά κόκκαλά μου, πές μου, γιατί μέ ἐγκατέλειψες στήν ἐρημιά, Θεέ μου;». Ἔπεσε γιά νά κοιμηθεῖ μέ κλάματα στό χῶμα κι ἡ στενοχώρια ἀπ τή φωτιά τόν εἶχε κάνει πτῶμα, κι ὅλη τή νύχτα σκέφτονταν, τώρα ἀπό ποῦ ν ἀρχίσει, κι ἔκλεισε ἀργά τά μάτια του, λίγο προτοῦ ροδίσει. Μά σάν ἐξύπνησε βαρηά, κοντά τό μεσημέρι, εἶδ ἕναν ἄνθρωπο σκυφτό νά τοῦ κρατᾶ τό χέρι, καί τοῦ πε μέ γλυκειά φωνή: «Φίλε μου, μή φοβᾶσαι, ὁ καπετάνιος εἶμαι ἐγώ, εὐλογημένος νά σαι, εἶδα καπνό ἀπό μακρυά κι ἦρθα γιά νά σέ πάρω, ἔλα, καί στήν πατρίδα σου, ταχιά θά σέ μπαρκάρω». Εὐστάθιος Νικολαΐδης

Τό κείμενο πού ἀκολουθεῖ εἶναι τό κείμενο διαλέξεως, τήν ὁποία ἔκαμε ὁ Τακτικός Καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης στή γενική συγκέντρωση γιά τή λήξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ Τομέως Ἐπιστημόνων τοῦ Συλλόγου μας Ὀρθοδόξου Ἱεραποστολικῆς Δράσεως «Ὁ Μέγας Βασίλειος» (Μαυρομιχάλη 32, Ἀθῆναι). Ἡ διάλεξη ἔγινε τήν Κυριακή 31η Μαΐου 2009. Τήν ὁμιλία παρακολούθησε πυκνό ἀκροατήριο, μετά δέ τό πέρας τῆς ὁμιλίας ἀκολούθησε ἐνδιαφέρουσα συζήτηση. Εὐχαριστοῦμε τόν κ. Καθηγητή, ὁ ὁποῖος μᾶς παρεχώρησε εὐγενῶς τήν ἄδεια νά δημοσιεύσουμε τό κείμενο τῆς ἐνδιαφέρουσας αὐτῆς διαλέξεώς του. Τό ἴδιο κείμενο δημοσιεύθηκε καί στό Περιοδικό «Ἐν Συνειδήσει» Δημητρίου Τσελεγγίδη Τακτικός Καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. (Ἰούνιος 2009), ἔκτακτη ἔκδοση τῆς Ἱ. Μονῆς Μεγ. Μετεώρου, Ἅγια Μετέωρα ὑπό τόν τίτλο: «Εἶναι οἱ ἑτερόδοξοι μέλη τῆς Ἐκκλησίας;»., - - (381), «,, -».,, -..,, -. -.., - Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 291

,. - -,,..,,.,.,, - -., ( ) -., -. 1. -,, -. -,., 292 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 -,. -, -,. -. 11. 1014 - -, F i l i o q ue. - -. - -, «-» (15, 26).,,,, «- -» ( - - ).. - - F i l i o q ue-. - - (,,, -.. ). 2. -

. -, -. - -. - -. - -.,, -, -, -,., - -,,,.,, -.,, -, -., -, -. 3. -,. -, -. -,., - - -. -., -, - (, ).,,..,, -, -., -,,... : - ; - ;, - ; -, - ; ( ) Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 293

- :.. -,,.. -.,.. 1822, -,.., -, -., 1823 294 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009, -,., 1824, - 7.000 -. 1824,. 5 150.000. - «-». (..), -. -

- ( 2.500 ). 150.000 -. -,....,, -.,,..,, - 1826-1828, -.,,,.. - 1827,. 1827-9 11, -., -. -. 1828 - -, 34. -.,, -, -. -..,, : «- -,.. -,»..... -., -. - -. ;.. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 295

, 1911,,. -,, -,,,,. -,,., -. 22, 40.000,. -.,,,., -.,,,,,,,,.,., 296 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

,. - - -. -,. -, -,,,,,, -, -,,,, -,,, -. - 33. 1877, -,,,, -. -,, -,. -,,,, -. - - : «!». -, -. -. -. ( ). -. -, -., -. -,,,,.. -,., - -. 1911. - ( - )..,, ( ),.,,.,. -. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 297

.,.,....,.,... -, -, -., -., -., -,. :, -, (1877-1911), 2008.. -, -,., 1981, - -, 1987 298 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 ἱ μεγάλοι μᾶς κοιτάζουν μέ δυσπιστία Δέν εἶναι καινούργιο αὐτό! Ἀνησυχοῦν γιά τό μέλλον, τό δικό μας, τό δικό τους, τοῦ τόπου μας, τοῦ κόσμου... Κάπως ἔτσι γινόταν πάντα! Ἀναλογίζονται ἄν ἔχουμε ὁράματα πού θά καταφέρουν νά μᾶς γεμίσουν, γιά νά μήν καταστρέψουμε ὅ,τι ἔφτιαξαν οἱ προη γούμενες γενιές. Ἄν «ἔτσι πού γίναμε» οἱ νέοι σήμερα, θά ἔρθει ἕνα καλύτερο αὔριο ἤ ὅλα θά χαθοῦν... Ἔτσι, ἔλεγε ὁ παππούς, ἀντιμετώπιζαν οἱ μεγαλύτεροι τούς νεότερους καί πρίν ἀπό τόν πόλεμο τοῦ 1940. Καί ἡ συνέχεια ἔδειξε τήν ἀλήθεια. Ἀλλοιώτικοι φάνηκαν οἱ νέοι στό ἄκουσμα τοῦ κινδύνου. Μεγάλωσαν ξαφνικά. Κι ἔφτασαν σέ ἀρετή τούς προγόνους τους! Καί μᾶς ἔλεγε περιστατικά ἀπ τόν πόλεμο σάν αὐτό πού τό περιγράφει ἕνας στρατι - ωτικός γιατρός: «Αὐτή ἡ νύχτα στό Μάλι-Γκαρονίν ἔχει γραφτεῖ στήν ψυχή μου μέ ἀνεξίτηλο με λάνι. Οἱ τραυματίες ἔχουν πλημμυρίσει τά ἀντίσκηνα. Πολλοί εἶναι ἐξαντλημένοι καί δέ μποροῦν, οὔτε νά γευτοῦν τή λίγη φακή, πού οἱ ἄντρες μοιράζονται μαζί τους. Δέ θέλουν, δέ ζητᾶν τίποτε, παρά λίγο, ἐλάχιστο νερό, νά βρέξουν μόνο τή γλῶσσα τους. Κάθε τόσο σηκω - νόμαστε, πότε ὁ Νώντας, πότε ἐγώ. Μέ τή βοήθεια ἑνός ἠλεκτρικοῦ φαναριοῦ πηγαίνουμε ἀπό τό ἕνα ἀντίσκηνο στό ἄλλο. Μά τί μποροῦμε νά κάνουμε; Τί ἔχουμε νά προ - σφέρουμε; Οἱ τραυματίες μόνον ξαπλωμέ νοι χωρᾶν στά ἀντίσκηνα, καθώς πάλι ἔχουν λυ - γίσει ἀπό τό χιόνι. Δέν μποροῦν οὔτε κάν νά καθίσουν, γιά νά τούς ἐξετάσουμε. Ἔξω ἡ θύελλα συνεχίζει ἀμείωτη. Στό δικό μου ἀντίσκηνο εἶναι ἕνας ἀνθυ - πολοχαγός. Εἶναι βαριά πληγωμένος, μέ δια - μπερές τραῦμα στό θώρακα κι ἔχει πολλή δύσ πνοια καί πυρετό. Εἶναι ξανθό καί ὄμορφο παλ ληκάρι. Μαθητής ἀκόμη στή Σχολή Εὐελπίδων, ὀνομάστηκε ἀξιωματικός κι ἦρθε στόν πόλεμο. Εἶναι πεσμένος μπρούμυτα κι ἔχει λοξά γυρίσει τό κεφάλι του. Ἔτσι νιώθει κάπως κα - λύτερα. Κάθε τόσο τοῦ δίνω ἕνα χάπι κα ταπραϋντικό. Αὐτός ὅμως τό βλέπει πού θά πεθάνει πῶς μποροῦμε νά τόν βοηθήσουμε

ἐδῶ πάνω; καί μέ παρακαλεῖ νά μήν ἀσχολοῦμαι μαζί του. Νά κοιτάξω τούς ἄλλους, πού ἔχουν ἐλπίδες νά ζήσουν. Ἡ κατάσταση ἔπειτα βαραίνει. Καθώς προαισθάνεται τό τέλος, βγάζει ἀπό τήν τσέπη τῆς χλαίνης καί μοῦ προσφέρει τό πιστόλι του. Πάρ το, γιατρέ, νά μέ θυμᾶσαι! Δέν πει ράζει γιά μένα!... Χαλάλι τῆς Ἑλλάδας! Ἀρκεῖ πού νικήσαμε! λέει μέ τήν ἀργή, σβυσμένη φωνή του. Εἶναι ἕνα πλακέ Μπράουνιγκ. Μ αὐτό ἔχει ὁδηγήσει τή διμοιρία του στήν κορφή τοῦ ὑψώματος, μᾶς λέει ἕνας διπλανός τραυματίας, πού πολεμοῦσε μαζί του. Στήν κρίσιμη στιγμή, καθώς ἔχουν κυκλωθεῖ ἀπό τά ἐχθρικά πυρά, μπαίνει μπροστά μέ τό πιστόλι στό χέρι καί διατάζει: Ἐφ ὅπλου λόγχην! Οἱ Ἰταλοί φεύγουν. Τότε ὅμως, ὥς κυριεύουν τό ὕψωμα, ἀρχίζουν νά πέφτουν βλήματα ὅλμων καί τραυματίζεται. Ἔχει τώρα πέσει σ ἕνα προθανάτιο πα - ραλήρημα. Κάθε τόσο φωνάζει καί παρορμᾶ τούς ἄντρες του: Ἀπάνω τους, παιδιά, καί τούς φάγαμε. Ἀέρα! Ἀέρα!. Ἔπειτα τά βάζει μέ τό λοχία του, πού τό πολυβόλο παθαίνει ἐμπλο κή στήν κρίσιμη στιγμή, καί λέει: Ἄχ, μωρέ Κώστα, πάντα ἔτσι μοῦ τά καταφέρνεις!. Σέ λίγο ξεψυχᾶ μέσα στά χέρια μου τό ἁγνό παλληκάρι, πού ἔφηβος ἀκόμη ἔχει ντυθεῖ τή στολή τοῦ ἀξιωματικοῦ. Ὅλη τήν ὑπόλοιπη νύχτα μένουμε οἱ δυό μας μέσα στό ἀντίσκηνο»*. Κοιτάζω στά μάτια τούς συνομηλίκους μου. Δέν μπορεῖ, στό βάθος τους θά κρύβεται ἡ ἴδια σπίθα τοῦ γένους μας ἀναλλοίωτη! Αὐτή πού νιώθω κι ἐγώ μά δέ θέλω νά φανεῖ στό μάτια κανενός ἄλλου! ὅταν κοιτάζω τή γαλανόλευκη μέ τό Σταυρό στήν κορυφή, περήφανη κι ἀπροσκύνητη! Γ.Α.Ι. Φοιτητής * Κώστα Κυζούλη, ἰατροῦ «Ἡ θύελλα, Πορεία ἡρωϊκή καί πένθιμη». Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 299

Δέν σοῦ πάει νά γράψεις γιά τά μεγάλα. Διστάζεις νά σχολιάσεις τά ἀσύλληπτα καί τά ὡραῖα! Θέλεις μόνο νά μαθαίνεις πῶς ἀνέβηκαν οἱ Ἕλληνες ψηλά στήν Ἱστορία τό 1940-41, ποιός ἔκανε τό θαῦμα. Οἱ λαμπρές νίκες τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ κατά τοῦ Μουσσολίνι, ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Βορείου Ἠπείρου ἦταν θαῦμα! Οἱ πολε μιστές μας τό ἀπέδωσαν στήν Ὑπέρ μαχο Στρατηγό. «Ἡ πίστη, ἀκόμα καί στήν ὑπερβολικά λογική τεχνοκρατική ἐποχή μας, εἶναι δύ ναμη μεγάλη». Αὐτή ἐνίσχυε τήν ψυχή τοῦ Ἕλληνα τοῦ 40. Τό ΟΧΙ τοῦ πρωθυπουργοῦ στόν εἰσβολέα ταυτίστηκε μέ τό ΟΧΙ τῆς ψυχῆς τοῦ λαοῦ, πού πίστευε βαθιά στήν παρουσία καί τήν προστασία τῆς Παναγίας μας. Ὅταν στά Βυζαντινά χρόνια ὁ Ἡράκλειος ἦταν ἀναγκασμένος νά βρίσκεται μακριά ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη καί τήν περι - κύκλωσαν Πέρσες κι Ἄβαροι, βρῆκαν ἀντί σταση, ὅταν εἶδαν «σεμνοφοροῦσαν καί περιτρέχουσαν τό τεῖχος μόνην τήν Ὑπέρ μαχον Στρατηγόν» τῶν Χριστιανῶν. Στά βουνά τῆς Β. Ἠπείρου καί τῆς Ἀλβανίας εἶδε ὁ Ἕλληνας στρατιώτης, αἰ σθάνθηκε μέσα του, νά τόν ὁδηγεῖ ἡ Πα ναγία. Ὅ,τι κατόρθωσε μέ τήν πίστη καί τή λεβεντιά του ἦταν θαῦμα! Ἡ ἐφημερίδα «Ἐλεύθερον Βῆμα» 23.1.1941, ἔγραφε: «ΠΕΜΠΤΗ, 23 Ἰανουαρίου 1941 Δέν εἶνε μόνον οἱ στρατιῶται μας πού βλέπουν τήν Παναγίαν νά τούς ὁδηγῆ εἰς τήν μάχην καί νά τούς κατευθύνη πρός τήν νίκην. Ἰταλοί αἰχμάλωτοι, ἀνακρινόμενοι, κατέθεσαν ὅτι βλέπουν καί ἀπό τό μέρος τό ἰδικόν των μίαν μαυροφορεμένην γυναῖκα νά προχωρῆ ἐμπρός ἀπό τάς τάξεις τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ καί νά τόν ὁδηγῆ ἐνα ντίον των. Ἡ ἐντύπωσις δέ αὐτή πα ρέλυσεν εἰς ἐπανειλημμένας περιπτώσεις τήν ἰτα λικήν ἀντίστασιν...». 300 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

Καί οἱ ξένοι... ἐντυπωσιασμένοι δημοσίευαν: «...Οἱ Ἕλληνες εἶναι λαός θρῆσκος. Ἔχουν μιά ἰδιαίτερη εὐλάβεια γιά τήν Παναγία. Ἀπό τήν ἀρχή τοῦ ἀγώνα ἀκούγαμε γιά περίεργα συμβάντα. Ἕνας σκοπός σέ ὑπηρεσία εἶδε μιά γυναίκα καί τήν ἔδιωξε λέγοντάς της ὅτι δέν ἦταν τόπος αὐτός γιά μιά γυναίκα. Ὅμως ἡ Παναγία (γιατί ἐκείνη ἦταν) ἀπά ντησε πώς ἦταν ἐκεῖ ὁ τόπος της... Ἄλλη φορά πάλι, παρουσιάστηκε ἡ Πα να γία σ ἕναν τραυματία καί τόν διέταξε νά μετα φερθῆ τό εἰκόνισμά της ἀπό τήν Τῆνο (ὅπου τορπιλλίσθηκε ἡ ΕΛΛΗ) στό μέτωπο, γιατί ἤθελε νά πολεμήση μαζί μέ τόν λαό της. Γε γονός εἶναι, ὅτι στίς ἀρχές ἀκόμα τοῦ πολέμου, ἕνα ἀντιτορπιλλικό ἐστάλη μέ διαταγή τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως στήν Τῆνο, ἔβαλε μέ ἱεροπρέπεια στό πλοῖο τό εἰκόνισμα καί τό μετέφερε στό Ἀλβανικό μέτωπο, ὅπου καί παρέμεινε τό εἰκόνισμα» (Florence A. Stowe, The Greek Epos. Ἀπό τήν ἔκδοση: Homer W. Davis, Greece fights; The people behind the front). Οἱ μάννες μέ γράμματα ἐνίσχυαν στήν πίστη τά παιδιά τους στό μέτωπο κι ἐκεῖνοι οἱ ἥρωες ἔγραφαν στίς μάννες τά θαύματα τῆς Παναγίας: «Θανάση μου, Σήμερα ἦταν τά Εἰσόδια τῆς Μεγαλόχαρης καί στήν Κοίμησι πού εἶνε κοντά μας μόλις τέλειωσε ἠ λιτανεία στό νερό ἀπό μέσα στόν τοῖχο, ἀπό τή μιά μεριά φανερώθηκε ἡ Μεγαλόχαρη καί ἀπό τήν ἄλλη ἕνας τσολιᾶς μέ ἕνα σταυρό καί ἕνα σπαθί στό ἄλλο χέρι του. Ἡ Παναγία νἆναι πάντα μπροστά σέ ὅλον τόν στρατό μας, νά βοηθάη τά ὅπλα σας καί νά κάνη τό θαῦμα της. Ἡ μητέρα σου: Ἀγγελική» (ἐφημ. «Ὁ Τύπος», 16.12.1940). Γράφει ἕνας πατέρας στό μαχόμενο παιδί του: «Ὁ Θεός νά εἶναι μαζί σου καί μαζί μέ τήν Πατρίδα μας... Μή στενοχωρεῖσαι. Ἡ Μεγαλόχαρη τῆς Τήνου θά κάνει τό θαῦμα της καί θά σᾶς δώσει μεγάλη δόξα» (Περιοδικό «Ἡ Ζωή», ἀριθμ. 1443, 10.12.1940). «Τίς τελευταῖες μέρες τοῦ πολέμου τῆς Ἀλβανίας, στό χωριό Κούτσι, τήν ὥρα πού παίρναμε συσσίτιο στά σκοτεινά, ἀκούσαμε τό ἑξῆς νέο: Ὅτι ἡ Παναγία παρουσιάστηκε σ ἕναν ἀνθυπασπιστή καί αὐτός τήν ἐξέ λαβε γιά ἀλβανίδα, προφανῶς κατάσκο πο, καί πῆγε νά τήν πυροβολήσει... Αὐτή σή κωσε τήν παλάμη της νά τόν σταματήσει καί τοῦ εἶπε: Μή μέ χτυπᾶς. Ἕνα ἔχω νά σοῦ πῶ: τή Λαμπρή θά εἴσαστε στά σπίτια σας. Ἀμέσως δόθηκε διαταγή νά χτιστεῖ ἐκ κλησία στό μέρος ὅπου παρουσιάστηκε ἡ Πανα γία...». Στή συνέχεια ὁ Διοικητής ἀνέθεσε στόν στρατιώτη Γιάννη Τσαρούχη νά φτιάξει τέσσερις εἰκόνες γιά τό τέμπλο τοῦ ναοῦ, ἀλλά δέν ὑπῆρχαν τά μέσα καί ἁγιο γράφησε μιά εἰκόνα τῆς «Παναγίας τῆς νίκης» ἐπάνω σ ἕνα καπάκι πού βρέθηκε ἀπό κιβώτιο μέ ρέγγες. Μπογιές εἶχε ὁ Λοχαγός του Γεωργακόπουλος, ἀπό αὐτές πού ἐχρησιμοποίησαν στήν ἀρχή τοῦ πολέ μου γιά νά καμουφλαριστοῦν τά νίκελ τοῦ αὐτοκινήτου τοῦ Διοικητῆ. Εἶναι ὑπέροχη ἡ προφορική μαρτυρία πού ἔδωσε ὁ ἴδιος ὁ ζωγράφος Γιάννης Τσα ρούχης γιά τίς περιπέτειες αὐτῆς τῆς εἰ κόνας, πού ὅταν τήν τελείωσε καί τήν πή γαινε νά τήν δεῖ ὁ Διοικητής του, τόν παρα καλοῦσαν στή διαδρομή οἱ Ἕλληνες στρα - τιῶτες νά τήν ἀφήσει ἔστω ἕνα βράδυ στό δικό τους καταυλισμό γιά νἄχουν τήν προστασία τῆς Παναγίας. Δέν εἶναι γνωστό ποιοί τήν κράτησαν στό τέλος τήν εἰκόνα. Βρέθηκε μόνον, μετά τόν πόλεμο, μιά φωτογραφία, στό ἀρχεῖο τοῦ Ἀνθυπολογαχοῦ, πού δείχνει τόν ἁγιογρά φο, ὅταν τήν τελείωσε καί τήν ἔδειχνε στό Διοικητή του. Μιά ἄλλη συγκλονιστική ἐμφάνιση τῆς Παναγίας περιγράφεται στό βιβλίο τοῦ Σπύρου Χρηστίδη «Πολεμικό Ἡμερολόγιο τοῦ 1940-41»: «Σήμερα κάναμε καί ἔναρξη ἐράνου γιά τήν ἵδρυση ἱεροῦ μικροῦ ναοῦ τῆς Θεοτόκου στό Γκολέμι. Ὁ ἔρανος αὐτός ἔγινε σ ὅλο τό Σύνταγμά μας, καθώς καί σέ ἄλλα τμήματα. Τό ἐκκλησάκι θά χτισθεῖ στό μέρος, πού πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες ἐμφα νίσθηκε μιά νύχτα ἡ Παναγία στόν ἀνθυπα σπιστή Γκάτζαρον, ὅπως μέ ἀναφορά του περιέγραψε καί ἡ ὁποία μᾶς κοινοποιήθηκε. Ἀναφέρει ὁ Γκάτζαρος ὅτι τοῦ εἶπε ἡ Πα ναγία: ἡ νίκη εἶναι τελικά δική μας. Ἀμφι βάλλω, ἄν τόν ἔκανε σκεῦος ἐκλογῆς, γιά νά τοῦ δώσει αὐτό τό μήνυμα, ἀλλά καί δέν τό ἀποκλείω, γιατί εἶναι πολύ θρησκευτικός ἄνθρωπος. Ἀριθ. Δ.Υ. Ἐν ΤΤ 712 τῇ 3 Μαρτίου 1941 Ὁ Ἀνθυπασπιστής Γκάτζαρος Νικόλαος Πρός Τό 1/40 Τάγμα Εὐζώνων Ἐνταῦθα «Περί ἐμφανίσεως τῆς Παναγίας καί τῶν δοθεισῶν μοι ὑπ Αὐτῆς ἐντολῶν». Λαμβάνω τήν τιμήν νά ἀναφέρω Ὑμῖν ὅτι χθές τήν Κυριακήν 2 Μαρτίου ἐ.ἔ. καί περί ὥραν 8ην μ.μ. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 301

μετέβην εἴς τι παρακείμενον τοῦ καταυλισμοῦ 2ου Λόχου τοῦ Τάγματος ὑμῶν μικρόν ὕψωμα ἀπέχον περί τά 300 μέτρα χάριν περιπάτου, αἰσθανθείς τήν ἀνάγκην κινήσεως. Μία μυστηριώδης δύναμις ὡσάν νά μέ ὠθεῖ πρός ἐκεῖ. Ὁ ἀήρ ἔχει ἤδη παύσει νά φυσᾷ καί ὁ οὐρανός ἦτο ἀστε ρόεις. Κατά τήν ἐπιστροφήν μου εἰς τήν σκηνήν δέν ἔχω ἀριθμήσει 10 βήματα, ὅτε αἰφνιδίως ἐνεφανίσθη ἐμπρός μου καί μοῦ ἀνέκοψε τόν δρόμον μία γυνή μαυροφόρα ἔχουσα σεμνήν τήν ἐμφάνισίν της. Τό πρό σωπόν της διεκρίνετο χαρακτηριστικῶς εἰς τό βραδυνόν ἡμίφως. Εἰς τό θέαμα τοῦτο καταληφθείς ἐξ ἀπροόπτου, κατ ἀρχάς ἐξεπλάγην, κατόπιν ὅμως αὐτοστιγμεί συν ῆλθον ἐκ τοῦ τρόμου, ἐπειδή ἐγνώριζον ὅτι πολλάκις ἡ Παναγία ἐνεφανίσθη εἴτε ὡς ὅραμα εἴτε καθ ὕπνον, κατά τάς πολεμικάς ἐπιχειρήσεις τοῦ Στρατοῦ μας. Ἐγώ ὅλως μηχανικῶς ἔλαβον θέσιν ἡμιγονυπετῆ, ἵνα ἀσπασθῶ τήν δεξιάν Της. Ἐκ τῆς συγκινήσεως οἱ ὀφθαλμοί μου ἐδά - κρυζον, οἱ πόδες καί τά χείλη μου ἔτρεμον ἐπί πολλήν ὥραν. Ἤκουσα νά ὁμιλῇ: Εἶμαι ἡ Παναγία. Μή φο βεῖσαι, παιδί μου, εἶπεν! Ἐγώ ἐνεφανίσθην νά σοῦ εἴπω τρεῖς λόγους, τούς ὁποίους νά μή λησμονήσῃς...». Ὁ ἴδιος ὁ Ἀνθυπασπιστής ἔγραφε στή μητέρα του: «Σεβαστή μου Μητέρα, Σέ ἀσπάζομαι ἐγκαρδίως... Εἶμαι δόξα τῷ Θεῷ καλά... Νά ἀνάψης μίαν μεγάλην λαμπάδα εἰς τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας δι ἐμέ καί τἄλλα παιδιά τῆς Ἑλλάδος, διότι Αὐτή μᾶς ἔσωσε μέχρι τῆς στιγμῆς, ἀπό δύο μάχας, εἰς τάς ὁποίας ἔλαβα μέρος. Δέν ἔπαθε κανείς τίποτε, ἐνῶ ὁ ἐχθρός μᾶς κατέκλυζε μέ βλήματα καί βολίδας... Ἡ Παναγία ἔχει κάμει τό θαῦμα της... Εἰς ἄλλην μου ἐπιστολήν θά σᾶς περι - γράψω καί τό θαῦμα, τό πραγματικόν θαῦ - μα τῆς Μεγαλόχαρης... τό ὁποῖον εἶχον τήν εὐτυχίαν νά ἴδω. Πολλά θαύματα, ὄχι ἕνα... Μέ ὅλον τό υἱικόν σέβας, Νῖκος». Ἡ Μεγαλόχαρη ἄς προστατεύει καί σήμερα τήν Πατρίδα μας. 302 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 40.. : *.,.. -, 2.000,. 28, 2 ;..,, :, ;!., -, -. :,. -.,,.,..,..

-.,,,, -,.....,,.......... -.,..,..., -. -., -. 40., -, -......,. -., -., -,...., Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 303

., -.... 1 «-.,»..,,,..,....,............!!.. 14... - -.. -... -.. -...! 7.,.,,,... - - :... 304 *.,. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 πί τριάντα χρόνια περίμενε ἡ Ἑλλάδα αὐτό τό Μουσεῖο. Μετά ἀπό πολλές περιπέτειες, ἀνατροπές, συζητήσεις, τό πιό μεγάλο δημόσιο κτίριο τῶν τελευταίων ἐτῶν εἶναι πιά μιά πραγματικότητα. Ἀκόμη ὅμως καί λίγο πρίν ἀπό τά ἐγκαίνιά του, τό 14.000 τ.μ. Μουσεῖο συνέχιζε νά διχάζει καί νά προκαλεῖ κάποια ἀμηχανία. Αὐτό ὀφειλόταν κυρίως στήν παραδοσιακή ἀμφιθυμία τῶν Ἑλλήνων ἀπέναντι σέ καινούργια ἀρχιτεκτονικά καί πολεοδομικά δεδομένα. Ἐξοικειωμένοι μέ τή μικρή κλίμακα, δυσκολευόμαστε νά ἀφομοιώσουμε τόν «δεσποτικό» ὄγκο τοῦ νέου Μουσείου. Μήπως ξεπερνάει μία ἀπό τίς θεμελιώδεις ἰδέες τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος, τό μέτρο; Φαίνεται, ὅμως, ὅτι οἱ δισταγμοί παραμερίστηκαν καί ἡ ἀμηχανία μετατράπηκε σέ ἐνθουσιασμό, μετά τά ἐγκαίνια καί τήν πρώτη ἐμπειρία τῆς ἐπίσκεψης στό νέο Μουσεῖο. Τόσο τά ἐγχώρια, ὅσο καί τά διεθνῆ μέσα ἐνημέρωσης ἀφιέρωναν ὑμνητικά σχόλια γιά τίς λιτές γραμμές τοῦ κτηρίου, τά ἁπλά ὑλικά του - ἀτσάλι, μπετόν, γυαλί -, ἀλλά κυρίως τή διαφάνειά του, πού γίνεται ἐλαφράδα, παίζοντας μέ τό φυσικό φῶς ὅλες τίς ὧρες τῆς ἡμέρας καί συνομιλώντας ἀπευθείας μέ τόν Παρθενώνα καί τά ἄλλα μνημεῖα τοῦ βράχου τῆς Ἀκρόπολης. Ὁ Ελβετός ἀρχιτέκτονας Μπερνάρ Τσουμί, πού μαζί μέ τόν Ἕλληνα συνεργάτη του Μιχάλη Φωτιάδη, ἀνέλαβε τό ἔργο τῆς κατασκευῆς τοῦ Μουσείου, εἶπε: «Εἶναι ἕνα ἁπλό καί ξεκάθαρο Μουσεῖο μέ τή μαθηματική ἐννοιολογική καθαρότητα τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας». Τά ἐγκαίνια Σάββατο, 21 Ἰουνίου 2009. Μιά ἡμερομηνία πού σίγουρα θά προστεθεῖ 3 2

στό μακρύ χρονολόγιο δημιουργίας, ἀλλά καί καταστροφῶν πού σημάδεψαν τήν Ἀκρόπολη, ἀπό τήν προϊστορική ἐποχή. Μέ ἰδιαίτερη λαμπρότητα καί ὑψηλούς προσκεκλημένους ἀπ ὅλο τόν κόσμο, τελέστηκαν τά ἐγκαίνια τοῦ νέου Μουσείου τῆς Ἀκρόπολης. «Ἡ Ἑλλάδα σήμερα δέν παρουσιάζει στόν ὑπόλοιπο κόσμο ἁπλῶς ἕνα σύγχρονο μουσεῖο καί ἕνα οἰκουμενικό μνημεῖο. Ἀποδεικνύει τόν σεβασμό της πρός τήν Ἱστορία», δήλωσε συγκινημένος στή σύντομη ὁμιλία του ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας. Καί πρόσθεσε: «Σήμερα ὁ ἀναφερθεῖ στήν ἀνάγκη ἀποκατάστασης τοῦ μνημείου τοῦ Παρθενώνα, μέ τήν ἐπιστροφή τῶν μαραμάρων ἀπό τό Βρεταννικό Μουσεῖο. «Τά μάρμαρα καλοῦν τά μάρμαρα», εἶπε χαρακτηριστικά. Ὅλοι οἱ ὑψηλοί καλεσμένοι πού μίλησαν, τόσο ὁ Πρόεδρος τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς, ὅσο καί ὁ Γενικός Διευθυντής τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ, ἐπαίνεσαν τήν Ἑλλάδα γιά τό ὑψηλό της ἐπίτευγμα καί τόνισαν ὅτι μακροπρόθεσμα ὁ πολιτισμός ἀποδεικνύεται σημαντικότερος ἀπό τήν οἰκονομία, γεγονός πού καθιστᾶ τήν Ἑλλάδα μία ἀπό τίς 4 5 κόσμος ὅλος μπορεῖ νά δεῖ συγκεντρωμένα τά σημαντικότερα πλουσιότερες καί σημαντικότερες χῶρες στόν γλυπτά τοῦ Παρθενώνα. Κάποια λεί- κόσμο. πουν. Εἶναι ὥρα νά ἐπουλωθοῦν οἱ πληγές τοῦ Μετά τίς ὁμιλίες, σέ μιά ἀτμόσφαιρα φορτισμένη μνημείου, μέ τήν ἐπιστροφή τῶν μαρμάρων πού ἀπό συγκίνηση, ὁ Πρόεδρος τοῦ Μου- τοῦ ἀνήκουν». σείου, καθηγητής κ. Δ. Παντερμαλῆς, κάλεσε τόν Ὁ Πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλῆς, ἀφοῦ τόνισε Πρωθυπουργό νά προχωρήσει σέ μία συμβολική ὅτι «τό νέο Μουσεῖο εἶναι ἔργο ὅλων τῶν κίνηση, σηματοδοτώντας καί τήν ἔναρξη λει- Ἑλλήνων γιά ὅλο τόν κόσμο», σημείωσε: «Στόν τουργίας τοῦ Μουσείου. ἱερό Βράχο τῆς Ἀκρόπολης ὅλος ὁ κόσμος βλέπει Στήν προθήκη τοῦ δαπέδου τῆς πρώτης αἴθουσας τή μορφή πού παίρνουν τά πανανθρώπινα καί τῶν κλιτύων, πού ὑπῆρχε ἤδη ἕνα σύνολο αἰώνια ἰδανικά. Στό Μουσεῖο τῆς Ἀκρόπολης σπασμένων ἀγγείων ἀπό τήν τελετή θεμελίωσης ὅλος ὁ κόσμος μπορεῖ τώρα νά διαπιστώσει ὅτι σπιτιοῦ τοῦ 3ου αἰώνα π.χ., τοποθετήθηκε ἕνα αὐτές οἱ μορφές, αὐτά τά ἰδανικά, μποροῦν νά ἀκόμα ἀγγεῖο, ἕνας κάνθαρος (ποτήρι κρασιοῦ), ἐπανενωθοῦν καί νά ἀνακτήσουν τήν ἀκτινοβολία μέ τά λόγια «ἡ Ἀθηναία θεά τῆς πόλης μένει ἐδῶ. τους». Νά μήν μπεῖ μέσα κανένα κακό». Ἔτσι θεμελίωναν Γιά τήν οἰκειότητα πού προκαλεῖ τό Μουσεῖο τά σπίτια τους οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες. στούς ἐπισκέπτες του μέ τούς παγκόσμιους συμβολισμούς Στή συνέχεια, ὅλοι οἱ προσκεκλημένοι παρακοσμοῦ του, ἔκανε λόγο ὁ ὑπουργός Πολιτιλούθησαν τήν γλαφυρή ξενάγηση τοῦ καθηγητῆ κ. Ἀ. Σαμαρᾶς. Καί βέβαια δέν παρέλειψε νά κ. Παντερμαλῆ στά σημαντικότερα ἀπό τά 4.000 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 305

περίπου ἐκθέματα πού φιλοξενοῦνται στό Μουσεῖο. Στό τέλος τῆς ξενάγησης μιά ἀκόμη ἔκπληξη περίμενε τούς ἐπισκέπτες: μπροστά στή θέση τῆς ἀνατολικῆς Ζωφόρου, ὁ ὑπουργός Πολιτισμοῦ τοποθέτησε, στή θέση τοῦ ἐκμαγείου, τήν αὐθεντική μορφή τῆς κεφαλῆς τῆς Ἴριδας, πού δόθηκε ἀπό τό Ἀρχαιολογικό Μουσεῖο. Ὅταν οἱ καλεσμένοι ἔφτασαν στή βεράντα τοῦ 2ου ὀρόφου, παρακολούθησαν ἕνα μοναδικό ὀπτικοακουστικό θέαμα, μιά animation. Στούς τοίχους τῶν ἀπέναντι πολυκατοικιῶν «ζωντάνεψαν» οἱ μορφές τῶν ἀγαλμάτων μέ τή βοήθεια τῆς τεχνολογίας. Μιά πραγματικά μοναδική στιγμή. Τό Μουσεῖο Εὐρύχωρο, ἀνοιχτό στήν πόλη, πλούσιο, καί στήν κορύφωσή του στήν αἴθουσα τοῦ Παρθενώνα, μεγαλειῶδες. Ἤδη ἀπό τήν εἴσοδό του ὁ ἐπισκέπτης περπατᾶ πάνω σ ἕνα γυάλινο διάφανο δάπεδο, πού ἀποκαλύπτει τά εὑρήματα τῆς ἀνασκαφῆς στοῦ Μακρυγιάννη, ἡ ὁποία ἁπλώνεται ἀκριβῶς ἀπό κάτω, δίνοντας ἀμέσως τήν αἴσθηση ὅτι ἐδῶ ἡ ἱστορία ἔχει συνέχεια χιλιετιῶν. Ὁ ἀρχαιολογικός αὐτός χῶρος ἀπεικονίζει μία γειτονιά τῶν πρώτων βυζαντινῶν χρόνων. Ἡ ἀνασκαφή ἔδειξε ὅτι χρησιμοποιήθηκε ἀπό τό 3000 π.χ. μέχρι τόν 13ο αἰώνα μ.χ. Ὁ προθάλαμος εἶναι ἡ ἑπόμενη ἔκπληξη. Ἀνοίγεται τεράστιος πρός ὅλες τίς κατευθύνσεις, ὅμως ὁ οὐσιαστικός προσανατολισμός εἶναι ἕνας: ἡ πρώτη αἴθουσα ἐκθέσεων μέ τό ἐλαφρῶς ἀνηφορικό δάπεδο, πού παραπέμπει στήν ἀνάβαση στό βράχο τῆς Ἀκρόπολης. Δυό πήλινες φτερωτές Νίκες σέ καλωσορίζουν ἀπό μακριά. Στή Ρωμαϊκή ἐποχή κοσμοῦσαν τή στέγη ἑνός κτηρίου καί βρέθηκαν σ ἕνα πηγάδι 306 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 τό 1955, κατά τή διάνοιξη τῆς ὁδοῦ Διον. Ἀρεοπαγίτου. Παράπλευρα στούς τοίχους ὑπάρχουν τά εὑρήματα ἀπό τίς κλιτύς (τίς πλαγιές) τῆς Ἀκρόπολης, μέ τό ἱερό τῆς Νύμφης, τό ἱερό τοῦ Ἀσκληπιοῦ, τό ἱερό τοῦ Διονύσου. Ἐντυπωσιακό ἀνάμεσά τους, ἕνα κομμάτι μαρμάρινου γλυπτοῦ, στό ὁποῖο ὑπάρχουν μόνο δυό πράσινα μάτια, τάμα στό ἱερό τοῦ Ἀσκληπιοῦ (350-300 π.χ.). Στόν πρῶτο ὄροφο σέ ὑποδέχεται, σέ πλήρη ἀνάπτυξη, τό πώρινο ἀέτωμα ἀπό τόν Εκατόμπεδο ναό τῆς Ἀθηνᾶς, ἕνα λαμπρό οἰκοδόμημα τῆς ἀρχαϊκῆς ἐποχῆς, στή θέση τοῦ Παρθενώνα. Εἶχε μῆκος 100 ποδῶν (ἐξ οὗ καί ἑκατόμπεδος) καί σ αὐτόν λατρευόταν ἡ παρθένος Ἀθηνᾶ μέ τήν πολεμική ὑπόστασή της, τῆς Παλλάδος. Στά δεξιά, στήν ὑπόστυλη τεράστια αἴθουσα τῶν ἀρχαϊκῶν γλυπτῶν, συναντᾶς ἕναν «κῆπο μέ ἀγάλματα». Ἐδῶ σέ καλωσορίζουν τά ὡραιότερα χαμόγελα τοῦ κόσμου ἀπό τίς συνεσταλμένες Κόρες τῆς Ἀθήνας, ἀφιερώματα ἀριστοκρατικῶν οἰκογενειῶν στή θεά Ἀθηνᾶ. Ἀνάμεσά τους κάποιες διάσημες, ὅπως ἡ Κόρη τοῦ Ἀντήνορος καί ἡ Πεπλοφόρος. Ἐπίσης ὁ περίφημος Μοσχοφόρος, Κοῦροι, ἱππεῖς, ἄλογα, καί φυσικά ἡ μαρμάρινη Ἀθηνᾶ μέ τήν τρομερή αἰγίδα της ἀπό τό ἀέτωμα τῆς Γιγαντομαχίας τοῦ ἀρχαϊκοῦ ναοῦ (525-500π.Χ.), τή στιγμή πού καταβάλει τόν γίγαντα Ἐγκέλαδο. Σέ ὅλη αὐτή τήν αἴθουσα βλέπουμε τήν Ἀκρόπολη τοῦ Σόλωνα, τοῦ Πεισίστρατου καί τοῦ Κλεισθένη. Αὐτῶν πού «προετοίμασαν» τόν χρυσό αἰώνα τοῦ Περικλῆ. Στόν τρίτο ὄροφο, ἡ γυάλινη αἴθουσα τοῦ Παρθενώνα, εἶναι κυριολεκτικά ἡ κορυφή, ἀλλά καί ἡ κορύφωση τοῦ Μουσείου. Ἐδῶ ἀναπτύσσεται πλήρως ἡ Ζωφόρος τοῦ Παρθενώνα, μέσα ἀπό μία διαδοχή πρωτότυπων γλυπτῶν καί γύψινων ἀντιγράφων. Οἱ λίθοι τῆς ζωφόρου ξαναβρίσκονται ὅλοι μαζί οἱ συντηρημένοι αὐθεντικοί καί τά πιστά ἀντίγραφα τῶν πριονισμένων καί ξενιτεμένων ἀπό τόν Ἔλγιν. Ἔτσι ἀποκαθίσταται, γιά πρώτη φορά, ἡ πλήρης ἀφήγηση τῆς Ζωφόρου, ἐνῶ συγρόνως ἀντιλαμβάνεται κανείς πόσο μεγάλη ἦταν ἡ κλοπή.ὁ Ἔλγιν πῆρε 75 μέτρα ζωφόρου (50%), 15 μετόπες καί 18 ὑπερμεγέθη ὁλόγλυφα ἀγάλματα τῶν ἀετωμάτων. Στό Βρεταννικό Μουσεῖο τά γλυπτά ἐκτίθενται ὡς αὐτόνομα ἔργα, γεγονός πού παρέχει μία ἀπο-

σπασματική εἰκόνα τοῦ μνημείου, ἐνῶ ἐδῶ αὐτή ἡ ἀποσπασματικότητα καταλύεται. Αὐτό εἶναι καί ἕνα γενικότερο χαρακτηριστικό του νέου Μουσείου, καθώς ἐδῶ βλέπεις ὅ,τι ὑπῆρχε στόν λόφο καί στίς πλαγιές του καί ὄχι μόνο τόν Παρθενώνα τῆς κλασσικῆς ἐποχῆς. Ἡ ἑπόμενη στάση εἶναι στόν δεύτερο ὄροφο, ὅπου ὑπάρχει καί ἡ μεγάλη βεράντα μέ θέα στήν Ἀκρόπολη. Τά 300 μέτρα πού σέ χωρίζουν ἀπό τόν ἱερό Βράχο φαίνεται νά ἐκμηδενίζονται. Ὁ ἐπισκέπτης κατεβαίνει στή συνέχεια στό ἄλλο μισό τοῦ πρώτου ὀρόφου τό ὁποῖο δέν εἶχε δεῖ κατά τήν ἄνοδό του καί πού ἀφηγεῖται τήν ἱστορική ἐξέλιξη τῆς Ἀκρόπολης μετά τήν κατασκευή τοῦ Παρθενώνα: Προπύλαια, Ναός τῆς Ἀθηνᾶς Νίκης, Ἐρέχθειο. Ἐδῶ θαυμάζουμε τήν ἀποθέωση τοῦ γυναικείου κάλλους στίς περίφημες Νίκες, ἀπό τά ἀνάγλυφα Μουσείου. Μέσα ἀπ αὐτούς φιλτράρεται τό βλέμμα μας πρίν ἁπλωθεῖ στήν πόλη. Τά Μάρμαρα τοῦ Παρθενώνα: Θά ἐπιστρέψουν; Τά ἐγκαίνια τοῦ νέου Μουσείου τῆς Ἀκρόπολης καί ἡ προβολή τους ἀναζωπύρωσαν διεθνῶς τό θέμα τῆς ἐπιστροφῆς τῶν γλυπτῶν τοῦ Παρθενώνα στό φυσικό τους χῶρο, τήν Ἑλλάδα, ἀπ ὅπου ἀφαιρέθηκαν βίαια, καί στό μνημεῖο τοῦ ὁποίου ἀποτελοῦν ἀναπόσπαστο τμῆμα. Εἶναι γεγονός ὅτι τό νέο Μουσεῖο ἀποτελεῖ ἕνα ἰσχυρό ἐπιχείρημα τῆς Ἑλλάδας πρός αὐτή τήν κατεύθυνση. Εἶναι ἐπίσης γεγονός ὅτι πολλαπλασιάζονται οἱ φωνές στόν διεθνῆ χῶρο, ἀκόμα καί στήν ἴδια τή Βρεταννία, πού στηρίζουν τό αἴτημά μας. Θά λέγαμε ὅμως, ὅτι ἡ πιό ἠχηρή φωνή γιά τήν ἐπιστροφή τῶν μαρμάρων εἶναι ἡ ἴδια ἡ τόσο ἀποκαλυπτική συνένωση τῶν αὐθεντικῶν τμημάτων μέ 6 7 8 9 τῶν θωρακίων τοῦ ναοῦ τῆς Ἀθηνᾶς Νίκης, μέ τήν «Σανδαλίζουσα» (κόρη πού φοράει τό σανδάλι της), πασίγνωστη ἀνάμεσά τους. Οἱ Καρυάτιδες, τοποθετημένες σέ μία ἐξέδρα, ἀπαλλαγμένες ἀπό τό βαρύ φορτίο πού σήκωναν, ὁρατές ἀπό ὅλες τίς πλευρές, ἀποκαλύπτουν μυστικά περίτεχνων κομμώσεων, ἀναδιπλωμένων ἐνδυμάτων, ἁπαλῶν πτυχώσεων, μέ τή μοναδική στάση τοῦ σώματος πού προβάλλει τό στῆθος καί κλίνει ἐλαφρά τό γόνυ, ὄχι γιά νά στηριχθεῖ, ἀλλά γιά νά περπατήσει! Ἀναζητώντας τήν ἕκτη ἀδελφή πού βρίσκεται στό Λονδίνο; Ποιός ξέρει. Ἡ περιήγηση στό χρόνο συνεχίζεται μέ ἑλληνιστικά καί ρωμαϊκά ἐκθέματα, καθώς καί ἄλλα εὑρήματα πού φτάνουν μέχρι τόν 5ο αἰώνα μ.χ. Τό Μουσεῖο περιβάλλεται ἀπό θαυμάσιους κήπους, ὅπου κυριαρχεῖ ἡ ἐλιά καί ἄλλα φυτά τῆς ἀττικῆς γῆς. Καί οἱ κῆποι εἶναι στοιχεῖα τοῦ τά γύψινα ἀντίγραφά τους. Αὐτή ἡ σιωπηλή καταγραφή μιᾶς σπασμένης τελειότητας, ἡ μαρτυρία ἀλλά καί διαμαρτυρία γιά ὅ,τι ἔγινε καί γιά ὅ,τι πρέπει νά γίνει, μιλᾶ ἀπό μόνη της στόν κάθε ἐπισκέπτη-πολίτη αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Καί τό κάνει ἀποτελεσματικότερα ἀπό κάθε δικό μας ἐπιχείρημα. Ας ἀφήσουμε, λοιπόν, τά ἴδια τά μάρμαρα νά μιλήσουν γιά τήν ἐπανένωσή τους. Εἶναι βέβαιο ὅτι, ἀργά ἤ γρήγορα, θά τήν πετύχουν! 1. Τό «ζωντάνεμα» τῶν ἀγαλμάτων μέ τή βοήθεια τῆς τεχνολογίας, 2. Ἡ εἴσοδος τοῦ νέου Μουσείου, 3. Πρόσοψη τοῦ νέου Μουσείου τῆς Ἀκρόπολης, 4. Ἡ σκεπτομένη Ἀθηνᾶ, 5. Οἱ πήλινες φτερωτές Νίκες, 6. Ἡ Σανδαλίζουσα (ἀπό τίς φτερωτές Νίκες τοῦ ναοῦ τῆς Ἀθηνᾶς Νίκης), 7. Ἡ φτερωτή θεά Ἴρις, 8. Ἡ ἐξέδρα μέ τίς πέντε Καρυάτιδες, 9. Ὁ Μοσχοφόρος Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 307

308,,, : -,,. ( ), - -...! «-», ; -, «-» -,. - -, ; - - ; - (. - ),, ;, -,, ; -, ; - 2008 15 - - ; Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 (.., ) - : ;, ( ); - - ; -. - ; - ;!. -, -.,. -.. -...,.

Δέν τήν εἶχα ξανά τέτοια ἐμπειρία! Δέν ἦταν ἡ πρώτη φορά πού ἔπαιρνα μέ ρος σέ ἐξόρμηση μέ τό περιοδικό μας καί βρέθηκα νά στοχάζομαι τόσο πρωτότυπα! Εἴχαμε σταθεῖ μέ χαρά γιά τήν ἱερή ἀπο στολή μας στήν εἴσοδο τῆς Σχολῆς μου. Ἁπλά καί φυσικά ἀπευθυνόμαστε στούς περαστικούς συμφοιτητές μας, στούς καθη γητές. Μέ τή βαθιά ἐπιθυμία νά ἀπαντήσει ὁ Θεός στίς μυστικές ἀναζητήσεις τους. Νά δώσουμε μιά ἀφορμή γι αὐτό κι ἐμεῖς... Ἀλλά σήμερα, γινόταν κάτι ἀλλιώτικο... Ἕνας μεγάλος ἀριθμός περαστικῶν μᾶς προσπερνοῦσε, σάν νά μή μᾶς ἔβλεπε κάν. Ξαφνικά, ἔνοιωσα σάν νά ἤμουν ἀόρατη! Κοίταξα στά μάτια τή συμφοιτήτρια τῆς «Δράσης» καί μοῦ φάνηκε πώς ἦταν γραμμένη μέσα της ἡ ἴδια ἀπορία. Ἄλλοτε εἶχα σημειώσει στό ἡμερολόγιο τῶν ἐξορμήσεων: «Πολύ καλό καί θετικό κλίμα! Τά παιδιά ψάχνουν καί τό βλέπεις στά πρόσωπά τους... ἀκόμα καί στήν ἀπορία τους... ἤ στό διάλογο: Εἶναι ὀρθόδοξο; ρώτησε κάποιος. Μπρά βο, βρέ παιδιά, βγάλτε κανά τέτοιο πε ριοδικό, γιατί δέ μᾶς βλέπω καλά!». Ἤ ἔστω γραμμένο ἄτεχνα στήν ἀφίσσα: «Ὁ σκοταδισμός δέν χωρᾶ στό Ἄσυλο! Μετά περισσῆς ἐκπλήξεως, εἴδαμε στή σχολή μας νά ἐξορμοῦν μέλη τῆς Χ.Φ.Δ. μοιράζοντας περιοδικά καί φυλλάδια...». Καί τά ἀκατανόητα ἀπό κάτω: «Ὁ σκοταδισμός, ὁ παραδοσιακός ρόλος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μηχανισμοῦ ὡς ἐκείνου πού πάγια στήριζε τίς προσπάθειες ἐνσωμάτωσης τῶν μαζῶν, τίς καλοῦσε ν ἀφήνονται στό Θεό καί ἔπαιζε τόν ἰδεολογικό ρόλο τῆς συντηρικοποίησης καί τοῦ στηρίγματος τῶν κυβερνήσεων ἀπέναντι στό λαϊκό κίνημα: ΔΕ ΧΩΡΟΥΝ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ ΑΣΥΛΟΥ!». Ὅμως, σήμερα, σάν νά κόβονται τά πόδια ἀπό τήν ἀδιαφορία τῶν πολλῶν... Κι ὁ νοῦς ξέφυγε. Συλλογίστηκα: Ναί! Κάπως ἔτσι φαίνεται θά εἶναι μέσα στόν κόσμο ἡ ζωή τοῦ πιστοῦ. Τοῦ ἀνθρώπου πού ζεῖ τή ζωή τοῦ Χριστοῦ. Πολλά μάτια τή βλέπουν. Λίγα ὅμως τήν κατανοοῦν. Περνάει ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ δίπλα σου καί δέν ἀκοῦς τίποτα ἀπό τό στεναγμό τῆς καρδιᾶς του, πού φτάνει στόν Θεό, ἴσως καί γιά τή δική σου ψυχή. Ματώνει στόν ἀγώνα του καί νικάει μέ τή θεϊκή βοήθεια καί χάρη καί τό μόνο πού ἴσως μπορεῖς νά δεῖς εἶναι μιά λάμψη στό καθαρό του βλέμμα. Τίποτα περισσότερο! Κι ὅμως, ἡ πιό δυναμική παρουσία στόν κόσμο εἶναι αὐτή τοῦ ἀνθρώπου, πού ζεῖ γιά τό Θεό. Μικρά καί μεγάλα θαύματα γύρω μας, μέσα μας, τά χαρίζει ὁ Θεός γιά χάρη τῶν δικῶν του ἀνθρώπων. Αὐτοί ὑψώνουν τά χέρια τους καί ὑψώνουν τόν κόσμο καί τόν προσφέρουν μέ ἐλπίδα στόν Ἀγαθό Θεό. Ζοῦν, καί ζεῖ μέσα τους ὁ Χριστός! Κάποτε φτάνουν στό μαρτύριο καί μόνο ὁ οὐράνιος κόσμος εἶναι παρών καί παρα στέκει, κι ὁ Πατέρας Θεός «ἑστώς» δυνα μώνει καί στεφανώνει... Ἀλλά, τί σχέση μπορεῖ νά ἔχω ἐγώ μέ ὅλα αὐτά; ἀναρωτήθηκα. Καί στ ἀλήθεια, δυνατά ἐπιθύμησα νά γίνω ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Νά ζῶ τή ζωή τοῦ Χριστοῦ! Μέ συνέφερε ἡ βραχνή φωνή ἑνός πα νύψηλου συμφοιτητῆ μου: «Κοπελιά, γιά δῶστο, γιατί μοῦ εἶπε πολλά τό τεῦχος πού μόνο ἀπό περιέργεια πῆρα τήν ἄλλη φορά». Τό πῆρε κι ἔφυγε τρέχοντας. Σ.Ε., Φοιτήτρια Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 309

* ;, -, - -. -,. -, -. 310 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009, -, -,,,,,,, -., -,, -. - ;,,, -

,. - - - - - -,. - ; - ;.. -,, -,. - ; ; -,, -,,, ; ; -, -, -., -, - ; «-»,., - -,., -,, -,.,. -, -, -.! 2009, Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 311

- - : «, -!, -. - «-» 13., - 19,47% -! -».., -. / -, :. - -,. -, - ;,, -,, -,, -,, «-»; - -. -.,,,,,, -. -. ( 3, 11). -, -. ( ),, -, -, : «,,»! ---------- * - 312 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

ρχισε ἀπό τόν προηγούμενο μήνα τό Σεπτέμβριο τό σχολικό καί τό ἀκαδημαϊκό ἔτος. Ἔτσι ξέραμε τουλά χιστον, ὥς πρίν λίγα χρόνια. Οἱ μέν ἐκπαιδευτικοί ξεκινοῦ σαν μετά τίς θερινές διακοπές μέ ἀνανε ωμένες δυνάμεις γιά τό ὑπεύθυνο λειτούρ γημά τους, οἱ δέ μαθητές καί φοιτητές γιά τή νέα τάξη ἤ τό νέο ἔτος μέ ἐλπίδες, ὄνειρα καί προσδοκίες γιά καινούργιες ἐπιδόσεις. Τά τελευταῖα ὅμως χρόνια τά πράγματα ἄλλαξαν. Οἱ μέν ἐκπαι δευτικοί μέ τήν ἔναρξη τοῦ νέου σχολικοῦ ἔτους ἀρχίζουν νά προ γραμματίζουν καί τήν ἔναρξη σειρᾶς ἀπεργιῶν. Οἱ δέ μαθητές ὑποκι νούμενοι ἀπό δασκάλους ἤ καθηγητές ἤ ἄλλους παράγοντες ἀδημονοῦν πότε θ ἀρχίσουν τίς «δημοκρατικές» καταλήψεις. Ταυτό χρο να οἱ φοιτητές πάντα μέ «δημο κρατικές διαδικασίες» κηρύσσουν ἀποχές, «καταλήψεις» σχολῶν ἤ πρυτανείας, καί σχεδιάζουν πῶς νά κτίσουν μέ τοῦβλα καθηγητές στά γραφεῖα τους ἤ ἄλλα ἄξια κατα γραφῆς «κατορθώματα» Πάντοτε βέβαια μέ «ἄνωθεν» ἤ «ἔξωθεν» κάλυψη καί παρακίνηση. Ὅλα αὐτά τά συνόψισε μέ τήν εὐφυΐα πού τόν διακρίνει ὁ κ. Σαράντος Καργάκος σέ ἄρθρο, πού δημοσίευσε στήν «Πολιτική Ἐνημέ ρωση», μέ τίτλο «Μήντια», ἀφήνοντας νά ἐννοηθεῖ ποιοί κρύβονται πίσω ἀπό ὅλα αὐτά καί ποιοί τά ὑπο δαυλίζουν. Παραθέτουμε ἀποσπά σματα τοῦ ἄρθρου: «Ὅλοι οἱ Ἄρχοντες τοῦ Σκότους τοῦ παρόντος καιροῦ, μήπως δέν ξεκίνησαν ἀπό ἐπαναστάτες, πετροβο λιστές καί δάρτες, βιτρινο θραῦστες καί τοιχοχρωματιστές; Ἀπό ποῦ ξεκίνησαν τήν καριέρα τους ὁ Κόν Μπεντίτ, ὁ ἐρυθρός Ρούντι, ὁ ἀνεκδιήγητος Γούλφοβιτς, ὁ Μπαρόζο, ὁ Φίσερ; Πόσοι ἀπό τούς διαπρέποντες σήμερα στήν πολιτική, στή δημοσιο γραφία, στό πανεπιστημιακό ἀραλίκι καί στό συγγραφικό χαβαλέ, δέν ξεκίνησαν μέ πέτσινα σακκάκια καί μέ ἰδεολογία τό σύνθημα ξύλο γιά τό ξύλο ; Τά μήντια μέ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις εἶναι παιδιά τοῦ Γκαῖ μπελς. Οἱ δερβίσηδες (...) πού ἱερουρ γοῦν σ' αὐτά εἶναι παιδιά τῆς βίας, τοῦ μηδενισμοῦ, τοῦ ἀσύστολου ὀπορ τουνισμοῦ καί τοῦ ἀσυμάζευτου ἀμορα λισμοῦ. Εἶναι οἱ Μεγάλοι Παιδαγωγοί τῶν παιδιῶν μας Κύριοι μεγαλοδημο σιογράφοι, ἄν ψάχνετε γιά φταῖχτες, τολμή σατε νά κοιτάξετε τόν καθρέφτη σας. Ὁ θάνατος τῆς παιδείας εἶναι ζωή σέ λόγου σας»! Ἴσως φέτος συνέλθουμε, γιά νά δοῦμε τήν παιδεία καί πάλι στό ὕψος της. Ὅσους τή διακονοῦν ν ἀπολαμ - βάνουν τῆς τιμῆς πού τούς ἀξίζει. Καί ὅσους τή δέχονται ν ἀποτελοῦν τήν ἐλπίδα τοῦ ἔθνους μας. ω. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 313

εἴκοσι χρόνια πρίν ἀπό σήμερα. Καί βέβαια δέν μιλᾶμε γιά τήν «ἐποχή τῶν παγετώνων», γιατί συχνά ἔτσι νομίζει ἀκόμη καί ἕνας 18/χρονος, ὅταν τοῦ μιλᾶς γιά μιά ἐποχή μόλις πρίν νά ἔχει γεννηθεῖ ὁ ἴδιος. Τό 1989 ὅμως ἔγιναν γεγονότα τόσο μεγάλα καί τόσο ἀπρόσμενα γρήγορα. Ἄλλαξε ἡ ἱστορία τῆς Εὐρώπης καί τοῦ κόσμου τόσο «εὔκολα», μέ τήν ἐπιστροφή στό αὐταπόδεικτα δίκαιο, ὥστε νά φτάνουμε σήμερα νά ξεχνοῦμε, νά μή γνωρίζουμε πῶς ἦταν ἡ μισή Εὐρώπη, πρίν μόλις εἴκοσι χρόνια. Τό 1989 ἄρχισε ἡ κατάρρευση τοῦ μεγαλύτερου τότε κράτους στόν κόσμο, πού ἐκτείνονταν στήν Ἀνατολική Εὐρώπη καί τή Βόρεια Ἀσία, ἡ τελευταία «αὐτοκρατορία», ἡ Ἕνωση Σοβιετικῶν Σοσιαλιστικῶν Δημοκρατιῶν (15 Σοβιετικές Δημοκρατίες), ἡ περιβόητη ΕΣΣΔ μέ πρωτεύουσα τή Μόσχα, καί τούς καταναγκασμένους μέ τήν ἀπειλή τῶν τάνκς δορυφόρους της (Ἀνατολική Γερμανία, Βουλγαρία, Οὐγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Τσεχοσλοβακία. Ἡ Ἀλβανία προσχώρησε στήν Κίνα μετά τή διένεξη Κίνας - ΕΣΣΔ). Ἕνα ἀπέραντο στρατόπεδο συγκέντρωσης, χωρισμένο ἀπό τόν ἐλεύθερο κόσμο μέ τό «σιδηροῦν παραπέτασμα», πού σήμαινε χιλιόμετρα ἀπό συρματοπλέγματα καί τόννους μπετόν, μέ ἀποκορύφωμα τό τεῖχος τοῦ αἴσχους στό Βερολίνο, νά χωρίζει τήν πόλη, τήν Εὐρώπη στά δυό, τό ἕνα μισό νά μή βλέπει καί νά μή φαίνεται (φωτο1). Ἡ ΕΣΣΔ ἱδρύθηκε ἀπό τόν Λένιν στά 1922 βασισμένη στό περιβόητο σύνθημα «Προλετάριοι ὅλου τοῦ κόσμου ἑνωθεῖτε» (2). Κύριο γνώρισμα σέ ὅλη τήν ἔκτασή της, μάλιστα στήν ἐποχή τοῦ Σταλινισμοῦ, ἦταν ὁ ἀπέραντος φόβος, ἡ τρομερή καταπίεση. Κύρια ἐπιδίωξη ἡ ἀντιθεΐα, τό ξερίζωμα μέ πρωτοφανεῖς διωγμούς τῆς θρησκείας, τῆς ὅποιας πίστεως πού δέν ἦταν τό Κόμμα, μάλιστα σέ λαούς στήν πλειοψηφία τους χριστιανούς ὀρθόδοξους. Γκρέμισμα ἐκκλησιῶν, κατάργηση θεσμῶν καί συμβόλων, δεκάδες ἑκατομμύρια ἄνθρωποι ἐξόριστοι, φυλακισμένοι, ἀπάνθρωπα βασανισμένοι, σκοτωμένοι, μάρτυρες. Γιά 70 χρόνια μέ κυρίαρχα ὅπλα τήν ἀπειλή, τή βία, τό ψέμμα καί τήν ἀπάτη, ἡ κυρίαρχη ἰδεολογία φάνταζε ἀήττητη. Ἀκόμη καί στήν ἀρχή τοῦ 89 δέν πε- 314 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

ριμέναμε παρά ἴσως ἕναν ἀργό, μακροχρόνιο θάνατο. Ἡ ἀρχή τοῦ τέλους ξεκίνησε ὅταν δέν μποροῦσε πιά ν ἀποκρυβεῖ στίς μακρές οὐρές τῶν κατοίκων τῆς Μόσχας, πού περίμεναν γιά ἕνα κομματί ψωμί ἤ γιά 50 γραμμάρια τυρί τό μήνα, ἡ σκανδαλιστική ἀφθονία καί ποικιλία ἀγαθῶν στό Δυτικό κόσμο. Ὅταν δέν μποροῦσε νά δικαιολογηθεῖ πῶς ἡ Ρωσσία, ὁ πρώην σιτοβολώνας τῆς Εὐρώπης, παρά τήν καταναγκαστική ἐργασία ὅλων, ἔπρεπε νά περιμένει ἀπό τόν Καναδᾶ καί νά παρακαλεῖ τίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες γιά τήν ἀποστολή ἀγορασμένων σιτηρῶν. Ὅταν ἁπλά ἀποκαλύφθηκε ὅτι τό ἐργοστάσιο, πού κατασκεύαζε βίδες καί ἔδινε σταθερή δουλειά στούς ἐργάτες του, στό τέλος ξανάστελνε τίς ἴδιες βίδες στό χυτήριο γιά νά ἐπαναληφθεῖ ὁ κύκλος τῆς δῆθεν παραγωγῆς. Ἡ ἀποθέωση τῆς πιό τρομαχτικῆς ἀπάτης στόν αἰώνα τῶν πιό συγκλονιστικῶν ἀνακαλύψεων. Ἡ κατάρρευση τῆς οἰκονομίας ἦταν ἀναπόφευκτη. Καί ὕστερα ἦρθαν τά γεγονότα. Ἐνδεικτικά σημειώνουμε: Στίς 2 Μαΐου Οὖγγροι στρατιῶτες ἀρχίζουν ἀπομακρύνουν (3), χωρίς καμία ἄδεια, τά συρματοπλέγματα στά σύνορά τους μέ τήν Αὐστρία. Χιλιάδες Ἀνατολικογερμανοί διαφεύγουν μέσῳ Οὐγγαρίας πρός τή Δυτική Γερμανία, χωρίς ἀποσκευές, χωρίς σχέδια, μέ μόνο ἐφόδιο μιά ἰδέα, μιά λέξη: «ἐλευθερία» (4). Ὁ Σοβιετικός ἡγέτης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, εἶχε πάρει τή μοιραία ἀπόφαση ὅτι δέν θά ἔστελνε τάνκς ἄν ἕνα κράτοςδορυφόρος ἐπέλεγε τή μή ἀπόλυτη ὑποταγή στήν κυριαρχία τῆς ΕΣΣΔ. Ἤλπιζε ὅμως ὅτι τά κράτη θά παρέμεναν σέ ἐπιλογές συμβατές μέ τόν μαρξισμό καί θά ἐξακολουθοῦσαν νά εἶναι οὐσιαστικοί σύμμαχοι τῆς ΕΣΣΔ. Ἄν πράγματι ἔτσι πίστευε, ἔκανε λάθος! Στίς 17 Μαΐου ἡ Πολωνική Κυβέρνηση ἀναγνωρίζει ἐπίσημα τήν Ἐκκλησία. Τόν Αὔγουστο τοῦ 1989 στίς Βαλτικές χῶρες, Λιθουανία, Λετονία, Ἐσθονία, μικρά παιδιά ἀνεμίζουν τίς ἐθνικές σημαῖες τους, προσβλέποντας μέ ἀπαντοχή στήν ἐθνική ἀναξαρτησία τους (5). Ἡ πανίσχυρη ΕΣΣΔ ἀρχίζει νά καταρρέει. Στίς 9 Νοεμβρίου γκρεμίζεται τό τεῖχος τοῦ αἴσχους (6,7). Στήν Τσεχοσλοβακία ἀνάβουν κεριά στή μνήμη τῶν ἡρώων καί τῶν ἁγίων τους (8). Στό Βουκουρέστι, μετά ἀπό συγκλονιστικά αἱματηρά γεγονότα, σηκώνουν τό βάρους 7 τόννων ἄγαλμα τοῦ Λένιν (9), πού φάνταζε ἀμετακίνητο, ἐνῶ χιλιάδες ἐργάτες σ ὅλες τίς χῶρες τῆς ΕΣΣΔ χάνουν τή δουλειά τους, ὅταν ἀμέτρητα ἐργαστάσια κατασκευῆς ἀγαλμάτων καί προτομῶν τῶν θεοποιημένων Στάλιν καί Λένιν κλείνουν. Μερικούς μῆνες μετά, στήν Κόκκινη Πλατεία, στή Μόσχα, δίπλα στό Μαυσωλεῖο τοῦ Λένιν ἔχουμε μιά συγκλονιστική διαδήλωση διαμαρτυρίας μέ θλίψη, μέ δάκρυα, μέ διαγραμμένα τά εἴδωλα καί τή δραματική ἐπιγραφή στά πλακάτ τῆς πορείας: «Προλετάριοι ὅλου τοῦ κόσμου συγχωρεῖστε μας» (10). Καί λίγο ἀργότερα ξανά στή Μόσχα, στήν Κόκκινη Πλατεία, Λιτανεία τοῦ Σταυροῦ. Κλῆρος καί λαός, νέα παιδιά, μετά ἀπό τόσα χρόνια ὑψώνουν τόν κρυμμένο μέχρι χθές Τίμιο Σταυρό μέ δέος καί συναίσθηση. Παιδιά μεγαλωμένα στήν πιό σκληρή ἀθεΐα. Οἱ γενναῖες Ρωσσίδες μπάμπουσκες (11), οἱ μάρτυρες γονεῖς καί συγγενεῖς τους ἔδωσαν τή μάχη καί νίκησαν γιά νά μᾶς βεβαιώνουν αὐτά τά παιδιά τους, τά παιδιά τοῦ 89, ποιός παραμένει ὁ ἀήττητος ρυθμιστής τῆς ἱστορίας (12). Τό 1989 δέν εἶναι ἕνα ἀκόμη ἔτος εἶναι ὁλόκληρο ἔπος. Δυό χρόνια ἀργότερα, ἀνήμερα Χριστούγεννα, ἡ σημαία τῆς ΕΣΣΔ, πού τά εἶχε μετατρέψει σέ Σταλινούγεννα, ὑπεστάλη! γ. Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 315

Μιλώντας ὁ Ἐρντογάν σέ τοπικό συνέδριο τοῦ κυβερνῶντος «Κόμ ματος Δικαιοσύνης καί Ἀνα - πτύξεως» στήν περιοχή Ντοῦζτζε, ἀναρωτήθηκε: «Ἐπί χρόνια στή χώρα αὐτή ἔγιναν κάποια πράγμα τα. Ἐκδιώχθηκαν ὅσοι εἶχαν διαφο ρετική ἐθνική ταυτότητα. Μήπως βγήκαμε κερδισμένοι; Θά πρέπει νά τό σκεφθοῦμε... Ἀλλά κανείς δέν κάθησε νά σκεφθεῖ μέ ψυχραιμία. Αὐτό, στήν πραγματικότητα, ἦταν ἀποτέλεσμα φασι στοειδοῦς ἀντι λήψεως. Στό λάθος αὐτό ὑποπέ σαμε καί ἐμεῖς κάποιες φορές, ἀλλά ἄν σκεφθεῖ κανείς μέ ψυχραιμία, ἀντι λαμβάνεται καί ὁμολογεῖ τί λάθη κάναμε» (Ἐφημ. «Ἑστία», 25.5.2009, σελ. 1). Τόν Νοέμβριο, λέει ἡ ἴδια εἴδηση, ὁ ὑπουργός Ἄμυνας τῆς Τουρκίας Βεζντί Γκιονούλ, εἶχε προκαλέσει ἀντιδράσεις μέ τίς δηλώσεις του ὅτι ἦταν ἀναγκαῖος ὁ διωγμός τῶν μειονοτήτων. Εἶπε: «Ἐάν σήμερα ἐξακολουθοῦσαν νά ζοῦν στό Αἰγαῖο οἱ Ἕλληνες καί σέ διάφορα σημεῖα τῆς Τουρκίας οἱ Ἀρμένιοι, θά ἦταν ἡ Τουρκία σήμερα τό ἴδιο ἐθνικό κράτος;» (ἐφημ. «Ἑστία», ὅ.π.). Τόν Ἐρντογάν πιέζουν τώρα οἱ ἀκροδεξιοί τῆς Τουρκίας ν ἀνα καλέσει τίς πιό πάνω δηλώσεις του. Ἔτσι ὁ Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ἀρχη γός τοῦ κόμματος «Ἐθνικῆς Δρά σεως», εἶπε: «Ἡ ἀνάρμοστη αὐτή συμπεριφορά», τοῦ Ἐρντογάν, «πού χειροκροτήθηκε ἀπό τόν Ἑλληνικό τύπο, ὡς ἱστορική αὐτο κριτική καί ὁμολογία, εἶναι βέβαιο ὅτι θά ἐκτιμηθεῖ καί στήν Ἀρμενία (...). Ὁ πρωθυπουργός ἐπιχειρεῖ νά καταδικάσει τό τουρκικό ἔθνος καί τήν ἔνδοξη (sic) ἱστορία του (!...) μέ μιά βαρειά συκοφαντία καί κατηγορία περί φασισμοῦ καί γιά τό λόγο αὐτό πρέπει νά ζητήσει συγγνώμη ἀπό τό τουρκικό ἔθνος, λέγοντας ὅτι πρόκειται γιά κάτι πού εἶπε ἄθελά του καί κατά λάθος. Ἐάν δέν τό κάνει, πρέπει νά ξεκαθαρίσει σέ ποιά περίοδο τῆς ἱστορίας μας καί σέ ποιές ἐθνικές ταυτότητες ἀναφέρεται, ἄν ἐννοεῖ τούς Ἕλληνες πού ἐγκατέλειψαν τήν Τουρκία στό πλαίσιο τῆς ἀνταλλαγῆς πληθυσμῶν, ἄν ἐπε κτείνεται καί υἱοθετεῖ τά ψεύδη τῶν Ἀρμενίων γιά τά γεγονότα τοῦ 1915. Ἄν σιωπήσει, τό τουρ κικό ἔθνος θά τόν καταδικάσει γιά πάντα ἐνώπιον τῆς ἐθνικῆς συνει δήσεως, ὡς πρωθυπουργό πού υἱοθετεῖ τό σύνολο τῶν ψευδῶν (sic) καί τῶν ἰσχυρισμῶν τῶν Ἀρμενίων καί τῶν Ἑλλήνων»!... Ἐξάλλου ὁ ἀντιπρόεδρος τοῦ Ρεπουμπλικανικοῦ Λαϊκοῦ Κόμμα τος τῆς Τουρκίας, πρέσβυς ἐπί τιμῇ Ὀνούρ Ὀϊμέν, σχολίασε: «Δέν γνωρίζω κάποιον πού ἔχει ἐκδιωχθεῖ λόγω τῆς ἐθνικῆς του καταγωγῆς. Δέν κατάλαβα τί ἐννοοῦσε ὁ πρωθυπουργός (!) Μπορεῖ νά ἔχουν γίνει λάθη στό παρελθόν τῆς Τουρκίας, ἀλλά δέν εἶναι σωστό νά κατηγορεῖται γιά φασισμό ἡ χώρα». Πῶς νά χαρακτηρίσει κανείς τόν Μπαχτσελί, ὁ ὁποῖος θεωρεῖ ψεύδη καί ἰσχυρισμούς ὅσα ἡ Ἱστορία ἔχει καταγράψει ἤδη ὡς γενοκτονία καί ἐθνοκάθαρση καί τίποτε δέν μπορεῖ νά παραποιήσει τά ἤδη πανθο μολογούμενα ἱστορικά γεγονότα; Ἤ τοῦ τ. πρέσβυ Ὀϊμέν τήν... ἄγνοια, ἔστω κι ἄν ἔμμεσα δέχεται ὅτι «ἔχουν γίνει λάθη στό παρελθόν» ἀπό τήν Τουρκία; Νά τούς πεῖ συνειδητούς ὑποκριτές, ψευδολό γους, ἀφόρητα ἀνιστόρητους; Φαίνεται ὅτι τίποτε ἀπό αὐτά δέν τούς ἀγγίζουν... Κατά πόσον ἡ αὐτοκριτική τοῦ Ἐρντογάν εἶναι εἰλικρινής καί ἀποτέλεσμα συνειδη σιακῆς κρίσεως δέν γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε ὅμως πολύ καλά, ὅπως καί οἱ ὑψηλοί προστάτες του Ἀμερικανοί καί Βρεταννοί, ὅτι στήν Β. Κύπρο γίνεται ἐδῶ καί 35 χρόνια ἐθνοκάθαρση ὅτι 500 Ὀρθόδοξοι ναοί μετατράπηκαν σέ τζαμιά ἤ ἀποθῆκες ἤ σταύλους ζώων ἤ κατεδαφίστηκαν. Ὅτι στήν Τουρκία οἱ Κοῦρδοι εἶναι ὑπό ἀπηνή δι ωγμό. Ὅτι στήν Τουρκία δραστη ριοποιοῦνται οἱ «Γκρίζοι λύκοι». Ὅτι οἱ περιουσίες Ἑλλήνων τῆς Κωνσταντι νουπόλεως ἔχουν δη μευθεῖ. Ὅτι τό 1955 ἔγινε ἕνα κατευθυνόμενο φοβερό πογκρόμ κατά τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Κωνστα ντινουπόλεως καί τῆς Σμύρνης. Ὅτι ἡ Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης παραμένει αὐθαίρετα κλειστή ἐδῶ καί τέσσερις σχεδόν δεκαετίες. Ὅτι στή βόρεια Κύπρο μέλος τῆς Ε.Ε. σταθμεύουν, παρά πᾶσαν ἀρχή δικαίου, 40.000 Τοῦρκοι στρατι ῶτες, ὅτι... Ὅλα αὐτά ἄν δέν εἶναι καθαρός φασισμός, τί εἶναι; 316 Τεῦχος 472, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 Ἡ σύνταξη