Ετήσιος Πλήρης Έκδοση
Δραστηριότητες TITAN ανά Γεωγρ Ο ΤΙΤΑΝ είναι ένας ανεξάρτητος παραγωγός τσιμέντου και άλλων δομικών υλικών με πάνω από 100 χρόνια βιομηχανικής εμπειρίας. Έχοντας έδρα την Ελλάδα, διαθέτει εργοστάσια παραγωγής τσιμέντου σε 9 χώρες και είναι οργανωμένος σε τέσσερις γεωγραφικούς τομείς: Η.Π.Α., Ελλάδα και Δυτική Ευρώπη, Νοτιοανατολική Ευρώπη και Ανατολική Μεσόγειο. Η.Π.Α. Καναδάς ΒΟΡΕΙΟΣ ΑΤΛ ΩΚΕΑΝ Καθ όλη την διάρκεια της ιστορίας του, ο ΤΙΤΑΝ επιδίωξε να συνδυάσει τη λειτουργική αρτιότητα με το σεβασμό στον άνθρωπο, την κοινωνία και το περιβάλλον. Χρήσιμα σύμβολα: Σηματοδοτεί ύπαρξη πρόσθετων πληροφοριών στο δικτυακό τόπο του ΤΙΤΑΝ www.titan-cement.com Σηματοδοτεί ύπαρξη πρόσθετων πληροφοριών στην πλήρη, ηλεκτρονική έκδοση του Απολογισμού ΕΚΕ και Βιώσιμης Ανάπτυξης 2011 Σηματοδοτεί ύπαρξη πρόσθετων πληροφοριών στην πλήρη, ηλεκτρονική έκδοση του Ετήσιου Απολογισμού 2011 Συστήνει σχετικές πηγές και άρθρα στο διαδίκτυο Χρήσιμα σύμβολα: Η.Π.Α Εργοστάσια Τσιμέντου 2 Λατομεία 6 Μονάδες Έτοιμου Σκυροδέματος 96 Σταθμοί Διακίνησης Τσιμέντου και Αδρανών 14 Μονάδες Παραγωγής Τσιμεντόλιθων 9 Μονάδες Επεξεργασμένης Τέφρας εκ των οποίων 1 στον Καναδά Εργαζόμενοι 1.733 7 ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΥΤ Εργοστάσια Τσιμέντο Λατομεία Μονάδες Έτοιμου Σκ Σταθμοί Διακίνησης Αδρανών Μονάδες Παραγωγή Ξηρών Κονιαμάτων Μονάδες Επεξεργασ Ιπτάμενης Τέφρας Εργαζόμενοι
αφική Περιοχή Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλία Ιταλία Σερβία Κόσοβο Βουλγαρία Aλβανία Π.Γ.Δ.Μ. Ελλάδα Tουρκία ΑΝΤΙΚΟΣ ΟΣ Αίγυπτος ΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ υ 4 29 υροδέματος 28 Τσιμέντου και 4 ς 1 ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ Εργοστάσια Τσιμέντου 5 Λατομεία 11 Μονάδες Έτοιμου Σκυροδέματος 9 Σταθμοί Διακίνησης Τσιμέντου και Αδρανών Εργαζόμενοι 1.690 2 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ Εργοστάσια Τσιμέντου 3 Μονάδες Άλεσης Τσιμέντου 2 Λατομεία 15 Μονάδες Έτοιμου Σκυροδέματος 4 Εργαζόμενοι 1.009 μένης 1 1.208
Περιεχόμενα 2011 Τσιμέντων TITAN 5 Μήνυμα του Διευθύνοντος Συμβούλου 6 Ανασκόπηση - O το 2011 8 Στρατηγική 10 Χρηματοοικονομική Επισκόπηση 12 Η Μετοχή Οικονομικά 2011 Διάρθρωση Δανεισμού και Διαχείριση Ρευστότητας Επιχειρηματικής Δραστηριότητας 16 Διεθνής Καθετοποίηση Δραστηριοτήτων Επιχειρηματικής Δραστηριότητας ανά Προϊόν Επιχειρηματικής Δραστηριότητας ανά Γεωγραφική Περιοχή Τομέας Η.Π.Α. Τομέας Ελλάδας και Δυτικής Ευρώπης Τομέας Νοτιοανατολικής Ευρώπης Τομέας Ανατολικής Μεσογείου Ετήσια Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου και Εταιρική Διακυβέρνηση 22 Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου Δήλωση Εταιρικής Διακυβέρνησης Επεξηγηματική Έκθεση Διοικητικού Συμβουλίου Οικονομικά 51 Περιεχόμενα Δηλώσεις Μελών του Διοικητικού Συμβουλίου Έκθεση Ελέγχου Ανεξάρτητου Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή Οικονομικές Καταστάσεις ΤΙΤΑΝ και Μητρικής Εταιρίας Σημειώσεις επί των Οικονομικών Καταστάσεων Στοιχεία και Πληροφορίες Παράρτημα Ι, ΙΙ
Τσιμέντων TITAN 5 ΟΜΙΛΟΣ ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ ΤΙΤΑΝ 109 χρόνια βιομηχανικής εμπειρίας (1902-2011) Δραστηριότητα σε τέσσερις γεωγραφικές περιοχές - Η.Π.Α., Ελλάδα και Δ. Ευρώπη, Νοτιοανατολική Ευρώπη και Ανατολική Μεσόγειο Επιτυχής γεωγραφική διαφοροποίηση και καθετοποίηση δραστηριοτήτων με επενδύσεις 3,1 δισ. για έργα επέκτασης από το 2000 Πρόσφατη επέκταση σε αναπτυσσόμενες αγορές. Έναρξη λειτουργίας νέου εργοστασίου τσιμέντου στην Αλβανία και εξαγορά του εργοστασίου Sharrcem στο Κόσοβο Δέσμευση στη Βιώσιμη Ανάπτυξη και επικέντρωση στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, που αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια της επιχειρησιακής στρατηγικής Χαρακτηριστικά Μεγέθη ΤΙΤΑΝ 2007-2011 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ( χιλιάδες) 2011 2010 (3) 2009 2008 2007 ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ 3.277.653 3.082.910 3.005.620 3.194.090 2.325.864 ΕΠΕΝΔΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2.265.190 2.344.921 2.420.127 2.509.873 1.741.587 ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1.557.466 1.568.267 1.449.053 1.396.056 1.172.827 ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 1.091.404 1.350.488 1.360.571 1.578.458 1.496.915 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΚΕΡΔΗ (EBITDA) 242.667 315.085 332.695 380.052 427.926 ΚΕΡΔΗ ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΜΕΙΟΨΗΦΙΑΣ 37.739 130.032 158.139 210.016 300.346 ΚΕΡΔΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΦΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΕΙΟΨΗΦΙΑΣ 11.011 103.075 123.393 208.224 239.739 ΒΑΣΙΚΑ ΚΕΡΔΗ ΑΝΑ ΜΕΤΟΧΗ 0,14 1,27 1,52 2,53 2,85 ΚΑΘΑΡΟ ΜΕΡΙΣΜΑ (1) 0 6.565 15.224 35.510 63.399 ΜΕΡΙΣΜΑ ΑΝΑ ΜΕΤΟΧΗ (1) 0,00 0,08 0,18 0,42 0,75 ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΤΙΣ 31 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 84.632.528 84.613.840 84.576.118 84.546.774 84.532.574 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΟΔΩΝ 1,96 3,97 4,67 5,07 9,52 ΚΑΘΑΡΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΚΕΡΔΗ (EBITDA) 2,92 2,46 2,92 2,93 1,34 ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΠΕΝΔΥΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ (2) 0,9% 4,7% 4,9% 9,9% 15,5% ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ 2011 2010 2009 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ 5.640 6.161 5.903 ΔΕΙΚΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΕ ΑΠΩΛΕΙΑ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (LTIFR) 1,49 2,33 2,64 ΜΙΚΤΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ CO 2 Kg / τόνο προϊόντος συμπεριλαμβανομένης της ST (4) 625,1 655,3 633,0 ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΝΕΡΟΥ Lt / τόνο τσιμέντου 340,1 362,3 447,8 ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ( εκατ.) 36,6 27,1 20,0 (1): Το 2010, επιπλέον του μερίσματος η Εταιρία διένειμε ειδικά αποθεματικά ύψους 8,7 εκατ. ( 0,10/μετοχή) (2): Κέρδη μετά από φόρους και πριν από δικαιώματα μειοψηφίας προς το μέσο ετήσιο ύψος των επενδυμένων κεφαλαίων (3): Αναπροσαρμοσμένα ποσά λόγω αλλαγής λογιστικής πολιτικής (4): Η Separation Technologies (ST) παράγει Pro Ash, ένα υλικό με ιδιότητες παρεμφερείς με το τσιμέντο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή δομικών υλικών με μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα
6 Τσιμέντων TITAN Μήνυμα Διευθύνοντος Συμβούλου Ανασκόπηση Στρατηγική Προς τους Μετόχους μας Το 2011 ήταν ακόμη μια χρονιά μακροοικονομικής αβεβαιότητας, που οδήγησε στη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος γεμάτου προκλήσεις για τον ΤΙΤΑΝΑ. Η κατασκευαστική δραστηριότητα, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, παρέμεινε υποτονική στις περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου. Ο συντελεστής λειτουργίας των μονάδων παραγωγής τσιμέντου, σκυροδέματος και αδρανών ήταν κατά μέσο όρο χαμηλός, με αποτέλεσμα τη συμπίεση των περιθωρίων. Ταυτόχρονα, η αύξηση του κόστους ενέργειας επηρέασε αρνητικά τη λειτουργική κερδοφορία. Στον ΤΙΤΑΝΑ αντιμετωπίσαμε αυξημένες προκλήσεις σε κάθε μία από τις τρεις σημαντικότερες αγορές μας: τις Η.Π.Α., την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Στις Η.Π.Α., ο κατασκευαστικός τομέας παρέμεινε σε βαθειά ύφεση λόγω των πτωτικών τιμών των κατοικιών, των περιορισμένων νέων θέσεων εργασίας και των αρνητικών δημοσιονομικών δεδομένων. Οι προβλέψεις για τη ζήτηση δομικών υλικών στις Νοτιοανατολικές Πολιτείες - όπου βρίσκεται ο κύριος κορμός των δραστηριοτήτων μας - μπορεί να είναι μακροπρόθεσμα ευοίωνες αλλά, στην παρούσα συγκυρία, η πτώση της ζήτησης σε αυτές τις Πολιτείες είναι μεγαλύτερη απ ότι στο σύνολο της χώρας. Στην Αίγυπτο, η πολιτική αβεβαιότητα και οι κοινωνικές αναταραχές που επέφερε η λαϊκή εξέγερση στις αρχές του χρόνου, επηρέασαν την οικονομική δραστηριότητα και είχαν αρνητικό αντίκτυπο στη ζήτηση για δομικά υλικά. Στην Ελλάδα, ο κατασκευαστικός τομέας κατέρρευσε. Η παρατεταμένη ύφεση στην οποία έχει εισέλθει η Ελληνική οικονομία και οι δυσοίωνες προβλέψεις για τη μελλοντική της πορεία, είχαν ως αποτέλεσμα τη δραματική περαιτέρω συρρίκνωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας. Η πτώση στην κατασκευή νέων κατοικιών συνεχίστηκε για πέμπτη χρονιά και μάλιστα με ακόμη ταχύτερους ρυθμούς. Μέχρι στιγμής, οι επενδύσεις σε κατοικίες έχουν μειωθεί κατά περίπου 70% σε σύγκριση με το 2006. Παράλληλα, οι συνεχείς περικοπές στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και η αδυναμία του κράτους να καλύψει τις καθυστερούμενες οφειλές του έχουν ουσιαστικά αναστείλει την υλοποίηση δημοσίων έργων. Πέραν της απότομης πτώσης της ζήτησης στην εγχώρια αγορά, οι αναταραχές στη Βόρειο Αφρική παρεμπόδισαν τις προγραμματισμένες εξαγωγές τσιμέντου στην περιοχή. Η συνεχιζόμενη ανάπτυξη στην Τουρκία και η οριακά θετική τάση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη δεν κατάφεραν να αντισταθμίσουν τη χαμηλότερη συνεισφορά των Η.Π.Α., της Αιγύπτου και της Ελλάδας. Ο αντίκτυπος φάνηκε στα αποτελέσματά μας: Ο κύκλος εργασιών ήταν χαμηλότερος κατά 19% σε σύγκριση με το 2010. Τα κέρδη προ φόρων, αποσβέσεων και τόκων παρουσίασαν πτώση κατά 23% και ανήλθαν σε 243 εκατ. Τα καθαρά κέρδη του, μετά από τα δικαιώματα μειοψηφίας και την πρόβλεψη για φόρους, ανήλθαν σε 11 εκατ., μειωμένα κατά 89% σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο. Μέσα σ αυτό το περιβάλλον, οι προσπάθειές μας επικεντρώθηκαν κατά κύριο λόγο στην ενίσχυση των θεμελιωδών οικονομικών μεγεθών του ΤΙΤΑΝΑ και στη μείωση των δαπανών. Κατά τη διάρκεια του έτους, καταφέραμε να δημιουργηθούν ελεύθερες ταμειακές ροές ύψους 206 εκατ. από λειτουργικές δραστηριότητες. Ως εκ τούτου, ο καθαρός δανεισμός του μειώθηκε περαιτέρω κατά 69 εκατ., ανερχόμενος σε 708 εκατ. στο τέλος του 2011. Σωρευτικά κατά τα τελευταία τρία έτη, ο καθαρός δανεισμός έχει μειωθεί κατά 406 εκατ. Επίσης επιτύχαμε την αναχρηματοδότηση των κοινοπρακτικών δανείων του και την επιμήκυνση της λήξης τους έως το 2015. Επιπλέον, διασφαλίσαμε τη διαθεσιμότητα αχρησιμοποίητων μακροπρόθεσμων δανειακών γραμμών και μετρητών που καλύπτουν πάνω από τρεις φορές το βραχυπρόθεσμο δανεισμό μας. Τέλος, αποφασίσαμε να προτείνουμε στη Γενική Συνέλευση να μη διανεμηθεί μέρισμα φέτος. Η απόφαση αυτή διακόπτει μια παράδοση συνεχούς καταβολής μερισμάτων επί 58 έτη, από το 1953 έως και το 2010. Παράλληλα, με στόχο την περαιτέρω μείωση του σταθερού κόστους, υιοθετήσαμε ένα διετές σχέδιο αναδιάρθρωσης του, κατά τη διαδικασία υλοποίησης του οποίου, προσπαθήσαμε να σταθμίσουμε και
Χρηματοοικονομική Επισκόπηση Επιχειρηματικής Δραστηριότητας Ετήσια Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου και Εταιρική Διακυβέρνηση Οικονομικά 7 να αμβλύνουμε τον αντίκτυπό του σε όλους τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Η μακροχρόνια δέσμευσή μας να επικοινωνούμε ανοικτά και ουσιαστικά με τους συμ-μετόχους μας αποδείχτηκε πολύτιμη. Ταυτόχρονα με τη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για την αντιμετώπιση της δύσκολης συγκυρίας, συνεχίσαμε τις αδιάλειπτες προσπάθειές μας για την περαιτέρω ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς μας, βελτιώνοντας την ενεργειακή αποδοτικότητα των μονάδων μας και ελαττώνοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Αξιομνημόνευτη είναι η επιτυχής θέση σε λειτουργία της νέας μονάδας επεξεργασίας και χρήσης εναλλακτικών καυσίμων στο εργοστάσιο της Zlatna Panega στη Βουλγαρία. Η λειτουργία της μονάδας βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα του εργοστασίου, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει χρήσιμες υπηρεσίες στην κοινωνία. Όσον αφορά το 2012, το παγκόσμιο μακροοικονομικό τοπίο είναι ακόμη αρκετά αβέβαιο και ελλοχεύουν σοβαροί κίνδυνοι. Ιδιαίτερα έντονες αναμένονται οι προκλήσεις στην Ελλάδα, με δεδομένη τη συνέχιση της βαθιάς οικονομικής και πολιτικής κρίσης που βιώνει η χώρα. Για το τρέχον έτος, εκτιμούμε ότι η ζήτηση των προϊόντων μας θα σημειώσει νέα σημαντική μείωση. Από την άλλη πλευρά, στις Η.Π.Α. επικρατεί αυξανόμενη αισιοδοξία ότι η αγορά αρχίζει να ανακάμπτει. Σε γενικές γραμμές, είμαστε επίσης συγκρατημένα αισιόδοξοι σχετικά με τις προοπτικές σε αρκετές από τις αναδυόμενες αγορές όπου δραστηριοποιούμαστε. Μολαταύτα, στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα συνεχίσουμε να εστιάζουμε στη μείωση του δανεισμού και τη συγκράτηση του κόστους. Ο Πλάτων είχε πει: «Η Πόλη μας είναι αυτή που είναι, διότι οι πολίτες μας είναι αυτοί που είναι». Στον ΤΙΤΑΝΑ είμαστε ευγνώμονες σε όλους τους εργαζομένους μας για τη στήριξή τους σ αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Δημήτρης Παπαλεξόπουλος Διευθύνων Σύμβουλος
8 Τσιμέντων TITAN Μήνυμα Διευθύνοντος Συμβούλου Ανασκόπηση Στρατηγική Ο το 2011 Ο ΤΙΤΑΝ εδρεύει στην Αθήνα και δραστηριοποιείται διεθνώς στον κλάδο δομικών υλικών. Έχει παρουσία στις Η.Π.Α., στην Ελλάδα, στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στην Ανατολική Μεσόγειο, με εργοστάσια τσιμέντου, μονάδες παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος, τσιμεντόλιθων, ξηρών κονιαμάτων, επεξεργασίας ιπτάμενης τέφρας, λατομεία και ορυχεία. Ο ΤΙΤΑΝ είναι συμβαλλόμενο μέρος του Οικουμενικού Συμφώνου του Ο.Η.Ε (U.N. Global Compact) από το 2000. Είναι βασικό μέλος της Πρωτοβουλίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στον κλάδο Τσιμέντου (CSI) του Παγκόσμιου Επιχειρηματικού Συμβουλίου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (WBCSD), όπου συν-προεδρεύει από το 2011. Είναι, επίσης, βασικό μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (CSR Europe). Στην παρούσα ενότητα γίνεται ανασκόπηση ανά γεωγραφική περιοχή των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, των οικονομικών αποτελεσμάτων για το 2011, των τάσεων που σημείωσαν οι αγορές, καθώς και των κυριότερων δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Πωλήσεις Η.Π.Α. ΚΑΝΑΔΑΣ Χαρακτηριστικά Μεγέθη 2 εργοστάσια τσιμέντου 6 λατομεία 96 μονάδες έτοιμου σκυροδέματος 14 σταθμοί διακίνησης τσιμέντου και αδρανών 9 μονάδες παραγωγής τσιμεντόλιθων 6 μονάδες επεξεργασίας ιπτάμενης τέφρας στις Η.Π.Α. και 1στον Καναδά Εργαζόμενοι: 1.733 28% Η.Π.Α. Λειτουργικά Κέρδη -2% ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΓΑΛΛΙΑ ΙΤΑΛΙΑ Πωλήσεις ΕΛΛΑΔΑ Χαρακτηριστικά Μεγέθη 4 εργοστάσια τσιμέντου 29 λατομεία 28 μονάδες έτοιμου σκυροδέματος 4 σταθμοί διακίνησης τσιμέντου 1 μονάδα παραγωγής ξηρών κονιαμάτων 1 μονάδα επεξεργασίας ιπτάμενης τέφρας Εργαζόμενοι: 1.208 25% Λειτουργικά Κέρδη 14% Αγορά Η οικοδομική δραστηριότητα στις Η.Π.Α. παραμένει στάσιμη σε πολύ χαμηλά επίπεδα Ιστορικά χαμηλός συντελεστής λειτουργίας των εργοστασίων - δυνατότητα μεγάλης λειτουργικής μόχλευσης Ισχυρές μακροχρόνιες δημογραφικές τάσεις στις Νοτιοανατολικές Πολιτείες της Αμερικής Αγορά Η οικονομική ύφεση οδηγεί σε ραγδαία πτώση του οικοδομικού κλάδου, για 5 η συνεχή χρονιά Ασθενής αγορά ακινήτων και υπερβάλλον απόθεμα κατοικιών Η αδυναμία πραγματοποίησης των προγραμματισμένων εξαγωγών στις αγορές της Βορείου Αφρικής επηρεάζει το σύνολο των εξαγωγών του ΤΙΤΑΝΑ το 2011 Δράσεις ΕΚΕ Η TITAN America / Roanoke Cement βραβεύτηκε ξανά από την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των Η.Π.Α. με τη διάκριση Energy Star. Στη Βιρτζίνια, τρεις μονάδες έτοιμου σκυροδέματος έλαβαν πιστοποίηση για βέλτιστη περιβαλλοντική διαχείριση Δράσεις ΕΚΕ Αυξημένη χρήση εναλλακτικών καυσίμων για την παραγωγή τσιμέντου, ιδιαίτερα στο εργοστάσιο Καμαρίου Βοιωτίας
Χρηματοοικονομική Επισκόπηση Επιχειρηματικής Δραστηριότητας Ετήσια Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου και Εταιρική Διακυβέρνηση Οικονομικά 9 ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ( εκατ.) ΣΕΡΒΙΑ ΤΟΥΡΚΙΑ 277,8 303,7 ΚΟΣΟΒΟ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΑΛΒΑΝΙΑ Π.Γ.Δ.Μ. ΑΙΓΥΠΤΟΣ Χαρακτηριστικά Μεγέθη 5 εργοστάσια τσιμέντου 11 λατομεία 9 μονάδες έτοιμου σκυροδέματος 2 σταθμοί διακίνησης τσιμέντου Εργαζόμενοι: 1.690 Χαρακτηριστικά Μεγέθη 3 εργοστάσια τσιμέντου 2 μονάδες άλεσης τσιμέντου 15 λατομεία 4 μονάδες έτοιμου σκυροδέματος Εργαζόμενοι: 1.009 241,2 Η.Π.Α. ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ 268,7 Πωλήσεις Λειτουργικά Κέρδη Πωλήσεις 22% 25% 35% Λειτουργικά Κέρδη 53% ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΚΕΡΔΗ EBITDA ( εκατ.) -5,7 35,0 Αγορά Η οικονομική ανάκαμψη αρχίζει να επιδρά θετικά στην κατασκευαστική δραστηριότητα Πρώτο πλήρες έτος λειτουργίας του νέου εργοστασίου στην Αλβανία (1,5 εκατ. τόνοι παραγωγικής δυναμικότητας) Η ένταξη του εργοστασίου τσιμέντου στο Κόσοβο (0,6 εκατ. τόνοι) ενοποιεί τη γεωγραφική παρουσία του στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Δράσεις ΕΚΕ Εγκατάσταση για την επεξεργασία και χρήση εναλλακτικών καυσίμων στο εργοστάσιο Zlatna Panega, στη Βουλγαρία. Ενεργοποίηση του δικτύου του Οικουμενικού Συμφώνου ΟΗΕ στην Π.Γ.Δ. της Μακεδονίας. Δημοσίευση του πρώτου τοπικού απολογισμού ΕΚΕ στη Σερβία Αγορά Οι κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές στην Αίγυπτο επηρεάζουν την πρότερη ταχεία ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου Στην Αίγυπτο η λειτουργία νέων παραγωγικών μονάδων επηρεάζει το ισοζύγιο προσφοράς ζήτησης τσιμέντου Στην Τουρκία η ισχυρή οικονομική ανάπτυξη οδηγεί σε ουσιαστική αύξηση της εγχώριας ζήτησης για δομικά υλικά Δράσεις ΕΚΕ Τα δύο εργοστάσια τσιμέντου στην Αίγυπτο και το εργοστάσιο Tokat στην Τουρκία έλαβαν το πιστοποιητικό Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης που καλύπτει τις προδιαγραφές OHSAS 18001 στον Τομέα Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας 127,7 Η.Π.Α. ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ 85,6
10 Τσιμέντων TITAN Μήνυμα Διευθύνοντος Συμβούλου Ανασκόπηση 10 Στρατηγική Στρατηγική Οι εταιρικές αξίες και η στρατηγική μας επικεντρώνονται στην επίτευξη του Κυρίαρχου Στόχου μας που είναι: Να αναπτυχθούμε ως ανεξάρτητη πολυ-περιφερειακή δύναμη στη διεθνή αγορά των δομικών υλικών, συνδυάζοντας την επιχειρηματική ικανότητα και ανταγωνιστικότητα με το σεβασμό για τον άνθρωπο, την κοινωνία και το περιβάλλον. Ο εφαρμόζει μακροπρόθεσμη Στρατηγική, την οποία αναπτύσσει και εξελίσσει στις τοπικές και διεθνείς αγορές όπου δραστηριοποιείται. Οι τέσσερις στρατηγικές προτεραιότητες αφορούν: Γεωγραφική Διαφοροποίηση Επεκτείνουμε τις επιχειρήσεις μας και ενισχύουμε το χαρτοφυλάκιό μας μέσω εξαγορών και οργανικής ανάπτυξης με νέα εργοστάσια σε νέες, ελκυστικές αγορές. Συνεχής Βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας Επιδιώκουμε τη βελτίωση της διάρθρωσης του κόστους των δραστηριοτήτων μας και την αξιοποίηση της ανταγωνιστικής μας θέσης, επενδύοντας στα πλεονεκτήματά μας και εφαρμόζοντας νέες μεθόδους και διαδικασίες σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεών μας. Καθετοποίηση Δραστηριοτήτων Επεκτείνουμε τις δραστηριότητές μας σε όλα τα προϊόντα της αλυσίδας των δομικών υλικών, αποκομίζοντας μεγαλύτερη διαφοροποίηση και επιτυγχάνοντας νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Επικέντρωση στο Ανθρώπινο Δυναμικό και την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Αναπτύσουμε και βελτιώνουμε συνεχώς τις καλές μας σχέσεις με όλους τους εσωτερικούς και εξωτερικούς συμ-μετόχους, βασιζόμενοι στον αμοιβαίο σεβασμό και την κατανόηση. Αξίες ΤΙΤΑΝ Στον Όμιλο ΤΙΤΑΝ είμαστε υπερήφανοι για το γεγονός ότι αποτελούμε μια επιχείρηση που καθοδηγείται από Αξίες. Βαθιά ριζωμένες στην κληρονομιά μας από το 1902, οι Αξίες μας είναι απαύγασμα των αρχών, των πιστεύω και του οράματος των ιδρυτών μας, και παραμένουν σήμερα στον πυρήνα κάθε δραστηριότητάς μας. Ακεραιότητα Ακολουθούμε ηθικές επιχειρηματικές πρακτικές Συμπεριφερόμαστε με διαφάνεια και αξιοπιστία Επικοινωνούμε με άμεσο και ανοιχτό τρόπο Γνώση Εμπλουτίζουμε την εταιρική μας γνώση Αποκτούμε υψηλή κατάρτιση σε όλους τους τομείς Επιδιώκουμε την αριστεία στις βασικές μας ικανότητες Αξία στον πελάτη Επιδιώκουμε να ικανοποιούμε τις ανάγκες των πελατών μας Αναζητούμε πρωτοποριακές λύσεις Παρέχουμε υψηλής ποιότητας προϊόντα και υπηρεσίες Δέσμευση έναντι στόχων Προσθέτουμε αξία για τους μετόχους Θέτουμε ξεκάθαρους στόχους Επιδιώκουμε υψηλά πρότυπα Συνεχής Βελτίωση Πιστεύουμε στην οργάνωση που μαθαίνει Ενθαρρύνουμε την πρωτοβουλία Ανταποκρινόμαστε στις προκλήσεις Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Δίνουμε προτεραιότητα στην ασφάλεια της εργασίας Πρεσβεύουμε και στοχεύουμε στη βιώσιμη ανάπτυξη Συμπράττουμε με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη
Χρηματοοικονομική Επισκόπηση Επιχειρηματικής Δραστηριότητας Ετήσια Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου και Εταιρική Διακυβέρνηση Οικονομικά 11 Η γεωγραφική διαφοροποίηση αμβλύνει την κυκλικότητα της ζήτησης Λειτουργικά Κέρδη (EBITDA) εκατ. 600 500 400 300 200 100 0 1991 Η.Π.Α. 68εκατ. ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ 92εκατ. 11 68 81 1996 262εκατ. 17 21 78 146 2001 481εκατ. 73 33 184 191 2006 243εκατ. 86 128 35 2011 Η παραγωγική δυναμικότητα του πενταπλασιάστηκε από το 1991 έως το 2011 δίχως αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου Επισκόπηση των Κινδύνων Ο ΤΙΤΑΝ, λόγω της φύσης των δραστηριοτήτων του και της γεωγραφικής του διαφοροποίησης, εκτίθεται σε αβεβαιότητες και κινδύνους, οι οποίοι θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη λειτουργία και τα αποτελέσματά του. Κύριο μέλημα του Διοικητικού Συμβουλίου του είναι η διασφάλιση, μέσω της εφαρμογής των κατάλληλων συστημάτων διαχείρισης κινδύνων, του εντοπισμού των σχετικών κινδύνων και της έγκαιρης και αποτελεσματικής αντιμετώπισής τους. Στους σημαντικότερους κινδύνους περιλαμβάνονται: Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι: αλλαγές που οφείλονται στην αβεβαιότητα των χρηματαγορών, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων που αφορούν τις μεταβολές συναλλαγματικών ισοτιμιών και επιτοκίων, των πιστωτικών κινδύνων και των κινδύνων ρευστότητας. Στρατηγικοί κίνδυνοι που συνδέονται με το οικονομικό περιβάλλον των αγορών εντός των οποίων δραστηριοποιείται ο, οι οποίοι είναι πέραν του άμεσου ελέγχου του και κίνδυνοι που οφείλονται στην κυκλικότητα του κλάδου των κατασκευών. Λειτουργικοί κίνδυνοι που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές, κίνδυνοι σχετιζόμενοι με το κόστος παραγωγής και κίνδυνοι σχετικοί με την ασφάλεια στην εργασία. Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι για τους οποίους ο λαμβάνει μέτρα, που εκτείνονται πέραν των διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας, με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Το 2011 ο ανέθεσε σε μια από τις παγκοσμίως κορυφαίες εταιρίες συμβούλων την ανάπτυξη εργαλείων αξιολόγησης των κινδύνων που συνδέονται με την υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον σε όλες τις δραστηριότητές του. Οι βασικοί κίνδυνοι και αβεβαιότητες στους οποίους είναι εκτεθειμένος ο ΤΙΤΑΝ, καθώς και περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα συστήματα διαχείρισης κινδύνων, παρέχονται στην ηλεκτρονική έκδοση του Ετήσιου Απολογισμού 2011 και ειδικότερα στην Ετήσια Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου.
12 Τσιμέντων TITAN Μήνυμα Διευθύνοντος Συμβούλου Ανασκόπηση Στρατηγική Χρηματοοικονομική Επισκόπηση Οι κοινές μετοχές της Α.Ε. Τσιμέντων ΤΙΤΑΝ εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο Αθηνών το 1912 και οι προνομιούχες το 1990. Στις 31/12/2011 το μετοχικό κεφάλαιο της Α.Ε. Τσιμέντων ΤΙΤΑΝ ανερχόταν σε 338.530.112 αποτελούμενο από 84.632.528 μετοχές ονομαστικής αξίας 4 η κάθε μία, εκ των οποίων, 77.063.568 ήταν κοινές μετοχές και 7.568.960 ήταν προνομιούχες μετοχές. Εκτενή οικονομικά στοιχεία παρέχονται στην ιστοσελίδα http://ir.titan.gr/ Εξέλιξη της χρηματιστηριακής τιμής της κοινής και της προνομιούχου μετοχής και του ημερήσιου όγκου συναλλαγών το 2011 Μετοχές 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 /Μετοχή 24 20 16 12 8 100.000 4 Σύμβολα Μετοχής TITAN Κοινές TITAN Προνομιούχες OASIS TITK TITP Reuters Ticker TTNr.AT TTNa.AT Bloomberg Ticker TITK GA TITP GA Κοινές μετοχές TITAN στις 31.12.2011 33,0% 0 0 Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Όγκος TITK Τιμή TITK Τιμή TITΠ * ΠΗΓΗ: Bloomberg * Μέσος ημερήσιος όγκος συναλλαγών των προνομιούχων μετοχών το 2011: 1.389 μετοχές Μέση ετήσια σωρευτική απόδοση της κοινής μετοχής ΤΙΤΑΝ * 10% 7% 4% 5% 3% 0% -2% -4% -10% 5,8% -20% -13% TΙTΑΝ (Κ) Γενικός Δείκτης Χ.Α. -21% Ετήσια Έντοκα Γραμμάτια Ελληνικού Δημοσίου 42,6% 4,0% 16,8% -30% -40% -31% * Απόδοση μετοχής με επανεπένδυση μερισμάτων 5ετία: 2006-2011 10ετία: 2001-2011 15ετία: 1996-2011 Προνομιούχες μετοχές TITAN στις 31.12.2011 0,2% 10,6% Εξέλιξη της τιμής της μετοχής του ΤΙΤΑΝΑ (ΤΙΤΚ) ως προς το δείκτη S&P Euro 350 και το Γενικό Δείκτη Χ.Α. (31.12.2000 = 100) Δείκτης 250 200 31,4% 56,7% 150 100 0,1% ΕΛΛΗΝΕΣ ΘΕΣΜΙΚΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΞΕΝΟΙ ΘΕΣΜΙΚΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΛΟΙΠΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΙΔΙΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ΙΔΙΩΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ 50 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 TITAN S&P EURO 350 Γενικός Δείκτης Χ.Α. ΠΗΓΗ: Bloomberg
Χρηματοοικονομική Επισκόπηση Επιχειρηματικής Δραστηριότητας Ετήσια Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου και Εταιρική Διακυβέρνηση Οικονομικά 13 Οικονομικά 2011 Το 2011, τα αποτελέσματα του ΤΙΤΑΝ επηρεάστηκαν από τη βαθιά οικονομική ύφεση στην Ελλάδα, την καθήλωση της οικοδομικής δραστηριότητας στις Η.Π.Α. σε πολύ χαμηλά επίπεδα και την αστάθεια της πολιτικής κατάστασης στην Αίγυπτο. Στον αντίποδα, οι επιπτώσεις αντισταθμίστηκαν μερικώς από τη θετική συνεισφορά των αναπτυσσόμενων αγορών της Τουρκίας και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το 2011, ο κύκλος εργασιών ανήλθε σε 1.091 εκατ. σημειώνοντας πτώση 19% σε σύγκριση με το 2010. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) μειώθηκαν κατά 23% σε 243 εκατ. Πέραν της δυναμικής των αγορών, σημαντική ήταν η επίπτωση των υψηλότερων τιμών των καυσίμων στην αύξηση του κόστους παραγωγής, ενώ θετική ήταν η συνεισφορά της αυξημένης διάθεσης δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αρνητική επίδραση στα τελικά αποτελέσματα του είχε η ενδυνάμωση του ευρώ έναντι των άλλων νομισμάτων, όπως και η απομείωση περιουσιακών στοιχείων κατά 18,7 εκατ. στο τέλος του έτους. Τα καθαρά κέρδη του μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας, ανήλθαν σε 11 εκατ. μειωμένα κατά 89% έναντι του 2010. Στο πλαίσιο της συνεχούς προσπάθειας για συγκράτηση των δαπανών, τα έξοδα διοικητικής λειτουργίας και λειτουργίας διαθέσεως του παρουσίασαν μείωση 6% έναντι του προηγούμενου έτους και ανήλθαν σε 122 εκατ. Κατά τη διάρκεια του έτους, ο ξεκίνησε την εφαρμογή διετούς σχεδίου αναδιοργάνωσης με στόχο την περαιτέρω μείωση του σταθερού κόστους, με προσδοκώμενα οφέλη 26 εκατ. σε ετήσια βάση. Το σχέδιο ενισχύει τους πόρους προς τις αναπτυσσόμενες αγορές, ενώ μειώνει τα σταθερά κόστη στις ώριμες αγορές κυρίως της Ελλάδας και των Η.Π.Α. Το κόστος υλοποίησης του σχετικού προγράμματος επιβάρυνε κατά 12 εκατ. τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων του 2011. Τα χρηματοοικονομικά έξοδα αυξήθηκαν κατά 6% σε σύγκριση με το 2010, φθάνοντας τα 66 εκατ., αύξηση που οφείλεται κυρίως στην άνοδο των επιτοκίων και στο κόστος σύναψης νέων δανειακών γραμμών. Το 2011 ο προέβη σε αναχρηματοδότηση υφιστάμενου κοινοπρακτικού δανείου που έληγε τον Απρίλιο του 2012, με δύο νέα τετραετούς διάρκειας κοινοπρακτικά δάνεια, που λήγουν το 2015. Πωλήσεις εκατ. 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 1.350,5 Πωλήσεις 2010 (47,6) -3,5% Αντίκτυπος Ισοτιμίας Πωλήσεις (211,5) -15,7% Οργανική Ανάπτυξη -19.2% 1.091,4 Πωλήσεις 2011 Λειτουργικά Κέρδη εκατ. 360 310 260 210 160 110 Καθαρά Κέρδη μετά από Φόρους και Δικαιώματα Μειοψηφίας το 2011 εκατ. 120 103,1 100 80 60 40 20 0 60 2011 2010 2009 315,1 (13,0) Λειτ. Κέρδη 2010-4,1% Αντίκτυπος Ισοτιμίας (59,4) -18,9% Οργανική Ανάπτυξη Πωλήσεις και Λειτουργικά Κέρδη ανά γεωγραφική περιοχή 2009-2011 Ελλάδα και Δ. Ευρώπη Η.Π.Α. Ν.Α. Ευρώπη Ανατολική Μεσόγειος Καθαρά Κέρδη μετά από Φόρους 2010 (59,4) Λειτουργικά Κέρδη χωρίς Αντίκτυπο Ισοτιμίας (13,0) Λειτουργικά Κέρδη Αντίκτυπος Ισοτιμίας 268,7 241,2 236,3 215,8 303,7 316,9 365,9 277,8 360,0 274,5 (18,5) 437,2 504,3 0 200 400 600 Απομειώσεις Αποσβέσεις Τόκοι Φόροι Λοιπά Δικαιώματα Μειοψηφίας εκατ. εκατ. 2,5 (6,9) 6,7 (1,7) (3,7) 1,9 Ελλάδα και Δ. Ευρώπη Λειτουργικά Κέρδη 35,0-5,7 Η.Π.Α. 3,6 25,7 Ν.Α. Ευρώπη Ανατολική Μεσόγειος 86,8 85,6 86,7 74,0 Κέρδη / Ζημιές από Συν/κές Διαφορές 130,3 127,7 137,9 102,7 242,7 Λειτ. Κέρδη 2011 11,0 Καθαρά Κέρδη μετά από Φόρους 2011-10 40 90 140 190
14 Τσιμέντων TITAN Μήνυμα Διευθύνοντος Συμβούλου Ανασκόπηση Στρατηγική Οικονομικά 2011 Παρά τις δυσμενείς συνθήκες που επικράτησαν σε κύριες αγορές του, το 2011 ο ΤΙΤΑΝ δημιούργησε 206 εκατ. ελεύθερες ταμειακές ροές. Ως εκ τούτου, ο καθαρός δανεισμός μειώθηκε περαιτέρω κατά 69 εκατ. και διαμορφώθηκε στα 708 εκατ. στο τέλος του 2011. Ο λόγος καθαρού δανεισμού προς τα λειτουργικά κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) διαμορφώθηκε στο τέλος του έτους σε 2,9. Το σύνολο των αχρησιμοποίητων μακροπρόθεσμων δανειακών γραμμών και μετρητών κάλυπταν 3,2 φορές το βραχυπρόθεσμο δανεισμό, εξασφαλίζοντας στον Όμιλο ισχυρή ρευστότητα. Η ολοκλήρωση των πρόσφατων επενδύσεων στην Αίγυπτο και την Αλβανία επέτρεψαν την περαιτέρω μείωση των κεφαλαιουχικών δαπανών οι οποίες, εξαιρουμένων των εξαγορών, ανήλθαν σε 58 εκατ. μειωμένες κατά 33% έναντι του 2010. Οι περιβαλλοντικές επενδύσεις ανήλθαν σε 36,6 εκατ. έναντι 27,1 εκατ. το 2010. Η τιμή της κοινής μετοχής του ΤΙΤΑΝΑ (ΤΙΤΚ) στο τέλος του έτους ανήλθε σε 11,59 καταγράφοντας πτώση 29% σε σύγκριση με το τέλος του 2010, επιτυγχάνοντας καλύτερη επίδοση από τον Γενικό Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών ο οποίος σημείωσε πτώση 52% στη διάρκεια της ίδιας περιόδου. Η μετοχή έχει αποφέρει στους μακροπρόθεσμους επενδυτές απόδοση, της τάξεως του 7% ετησίως κατά τα τελευταία 15 χρόνια. Χαρακτηριστικά Μεγέθη ΤΙΤΑΝ 2007-2011 εκατ. 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 1.497 1.578 1.361 Ο ΤΙΤΑΝ έχει προσυπογράψει το Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ και ακολουθώντας τις αρχές του, ο ετήσιος απολογισμός του έχει αναγνωριστεί ως απολογισμός «Προηγμένου επιπέδου» (Advanced level report). Τη δέσμευση του ΤΙΤΑΝΑ για υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές αναγνώρισαν και χαιρέτησαν εκπρόσωποι διεθνών επενδυτικών οργανισμών που έχουν προσυπογράψει τις αρχές του ΟΗΕ για Υπεύθυνη Επένδυση Κεφαλαίων. www.unpri.org Κατανομή του Κοινωνικού Προϊόντος του ΤΙΤΑΝ το 2011 > Για μισθούς, συντάξεις και κοινωνικές παροχές, συμπεριλαμβανομένων των πρόσθετων παροχών πλέον εκείνων που προβλέπονται από το νόμο, ο κατέβαλε στους εργαζόμενους το ποσό των: 218,1 εκατ. > Σε τοπικούς και διεθνείς προμηθευτές: 642,9 εκατ. > Για νέες επενδύσεις σε ακίνητες ενσωματώσεις: 58,1 εκατ. > Με τη μορφή φόρων στο Δημόσιο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση: 82,6 εκατ. > Προς τους μετόχους*: 24,9 εκατ. *Περιλαμβάνονται τα δικαιώματα μειοψηφίας ΠΩΛΗΣΕΙΣ 1.351 Λειτουργικά κέρδη (EBITDA) 1.091 της Μητρικής Εταιρίας Τα αποτελέσματα της Α.Ε. Τσιμέντων ΤΙΤΑΝ το 2011 αντικατοπτρίζουν την κατάρρευση του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα. Ο κύκλος εργασιών ανήλθε σε 217 εκατ., χαμηλότερος κατά 41% σε σχέση με το 2010, ενώ τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) σε 41 εκατ., σημειώνοντας μείωση 53%. Τα καθαρά κέρδη ανήλθαν σε 13 εκατ. έναντι 21 εκατ. το προηγούμενο έτος. Σύνοψη Βασικών Δεικτών Απόδοσης > Απόδοση Επενδυμένων Κεφαλαίων: 0,9% (2010: 4,7%) Απόδοση Επενδυμένων Κεφαλαίων = Καθαρά κέρδη μετά από φόρους και πριν από δικαιώματα μειοψηφίας προς μέσο ετήσιο ύψος επενδυμένων κεφαλαίων > Δείκτης Κεφαλαιακής Διάρθρωσης: 2,9 (2010: 2,5) Δείκτης Κεφαλαιακής Διάρθρωσης = Καθαρός δανεισμός προς λειτουργικά κέρδη > Δείκτης Ρευστότητας: 3,2 (2010: 5,8) Δείκτης Ρευστότητας = (Διαθέσιμα και ταμειακά ισοδύναμα + Μακροπρόθεσμες αχρησιμοποίητες δεσμευμένες τραπεζικές πιστώσεις) / (Βραχυπρόθεσμες τραπεζικές υποχρεώσεις) > Κέρδη ανά μετοχή: 0,14 (2010: 1,27) > Μέρισμα ανά μετοχή: 0,00 (2010: 0,08) 800 600 400 200 0 2007 428 2008 380 2009 333 2010 315 2011 243 > Απόδοση μετοχής (ΤΙΤΚ): -29% το 2011 7% ετησίως (1996-2011) -4% ετησίως (2001-2011) -21% ετησίως (2006-2011) Σημείωση: Για το 2010 τα ποσά έχουν αναπροσαρμοστεί λόγω αλλαγής της λογιστικής πολιτικής
Χρηματοοικονομική Επισκόπηση Επιχειρηματικής Δραστηριότητας Ετήσια Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου και Εταιρική Διακυβέρνηση Οικονομικά 15 Διάρθρωση Δανεισμού και Διαχείριση Ρευστότητας Η δημιουργία σημαντικών ελεύθερων ταμειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες έχει επιτρέψει στον Όμιλο να είναι συνεπής με τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει παρά την ύφεση σε βασικές αγορές του. Το 2011 συνεχίστηκε η αποκλιμάκωση του δανεισμού που έχει ξεκινήσει από το 2008. Αυτό επιτεύχθηκε χάρη στην αυστηρή ιεράρχηση των επενδύσεων, τη βελτιστοποίηση του επιχειρηματικού χαρτοφυλακίου και την προσήλωση στον περιορισμό του κόστους. Η περαιτέρω βελτίωση της χρηματοοικονομικής ευελιξίας παραμένει βασική προτεραιότητα του ΤΙΤΑΝ. Ελεύθερες Ταμειακές Ροές από Λειτουργικές Δραστηριότητες 2007-2011 εκατ. 250 200 150 100 50 0 155 183 2007 2008 2009 2010 2011 1 Ελεύθερες Ταμειακές Ροές από Λειτουργικές Δραστηριότητες = Κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και αποσβέσεων Παγιοποιήσεις Χρήσεως Λειτουργικό Κεφάλαιο Κίνησης Μη Ταμειακά Στοιχεία 204 188 206 Λήξεις Δανειακών Υποχρεώσεων 31 Δεκεμβρίου 2011 εκατ. 400 200 Ομολογίες Τραπεζικός Δανεισμός 227 202 557 Καθαρός Δανεισμός 2007-2011 εκατ. 1.200 1.000 800 600 400 582 569 1.058 1.114 1.028 971 917 777 745 708 0 Έως 1 έτος Από 1 έως 2 έτη Από 2 έως 5 έτη 56 Περισσότερο από 5 έτη 200 30/6 31/12 30/6 31/12 30/6 31/12 30/6 31/12 30/6 31/12 2007 2008 2009 2010 2011 Ο ΤΙΤΑΝ διαχειρίζεται ενεργά τη ρευστότητα και την ενισχύει Ενεργή Διαχείριση Χαρτοφυλακίου Διάθεση περιουσιακών στοιχείων (μη κύριας δραστηριότητας) 1 Συνεργασίες: Πώληση στην IFC πακέτου μειοψηφίας των δραστηριοτήτων του στην Αίγυπτο Επέκταση στην Αλβανία ( Greenfield ) και την Αίγυπτο Εξαγορά εργοστασίου στο Κόσοβο 1 Στη διάθεση περιουσιακών στοιχείων περιλαμβάνονται: Ελληνική επιχείρηση πορσελάνης, ακίνητη περιουσία, λατομείο στις Η.Π.Α., εταιρία ναυτιλιακών μεταφορών Εξασφάλιση Ισχυρής Ρευστότητας (31/12/2011) Δείκτης Ρευστότητας 2 : 3,2x Διαθέσιμα και Ταμειακά Ισοδύναμα: 334 εκατ. Δεσμευμένες και Αχρησιμοποίητες Πιστωτικές γραμμές: 441 εκατ. 2 Ο λόγος του συνόλου των αχρησιμοποίητων μακροπρόθεσμων δεσμευμένων τραπεζικών γραμμών και ταμειακών διαθεσίμων προς το βραχυπρόθεσμο δανεισμό Επιμήκυνση Λήξεων Δανεισμού και Διαφοροποίηση Επιμήκυνση των λήξεων των δανειακών υποχρεώσεων: 720 εκατ. έως το 2015 Επί των συνολικών πιστωτικών διευκολύνσεων 51% είναι με διεθνείς τράπεζες, 35% είναι με ελληνικές τράπεζες και 14% είναι μη τραπεζικά δάνεια (ομολογίες)
16 Τσιμέντων TITAN Μήνυμα Διευθύνοντος Συμβούλου Ανασκόπηση Στρατηγική Διεθνής Καθετοποίηση Δραστηριοτήτων Ο ΤΙΤΑΝ επενδύει ενεργά σε όλη την αλυσίδα των δομικών υλικών, συμπεριλαμβανομένων των αδρανών και της εκμετάλλευσης λατομείων, του έτοιμου σκυροδέματος, των ξηρών κονιαμάτων, των τσιμεντολίθων και της επεξεργασίας της ιπτάμενης τέφρας. Η καθετοποίηση των δραστηριοτήτων αποτελεί βασική προτεραιότητα της στρατηγικής του, για την ανάδειξη νέων επιχειρηματικών ευκαιριών που προκύπτουν από τη διεύρυνση της παρουσίας του σε αγορές όπου ήδη δραστηριοποιείται. Το 2011 ο κύκλος εργασιών δομικών υλικών, πέραν της κύριας δραστηριότητας τσιμέντου, ανήλθε σε 27% επί του συνόλου. Ο ΤΙΤΑΝ έχει θεμελιώσει μία σημαντική καθετοποιημένη παρουσία στις Ανατολικές Πολιτείες των Η.Π.Α. και την Ελλάδα, ενώ διευρύνει το δίκτυό του στις αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Καινοτομία Ο TITAN κατέχει ηγετική θέση στην επεξεργασία και διαχείριση ιπτάμενης τέφρας χάρη στη δεκαετή εμπειρία του στον εν λόγω τομέα. Η εταιρία Separation Technologies LLC (ST), που εξαγοράστηκε από τον Όμιλο TITAN το 2002, αναπτύσσει εμπορικές εφαρμογές της κατοχυρωμένης διαδικασίας ηλεκτροστατικού διαχωρισμού για μια γκάμα υλικών. Ο διαχωριστής της ST μετατρέπει την ιπτάμενη τέφρα, υποπροϊόν των μονάδων παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα, σε ProAsh, ένα αειφόρο δομικό υλικό το οποίο χρησιμοποιείται στον κατασκευαστικό τομέα. Η ST έχει δημιουργήσει ένα αξιόπιστο προϊόν το οποίο προσφέρει εξοικονόμηση κόστους, αυξάνοντας παράλληλα την ισχύ και την αντοχή του σκυροδέματος. Ταυτόχρονα αποφεύγεται η εναπόθεση της ιπτάμενης τέφρας σε χώρους υγειονομικής ταφής, αποδεικνύοντας έτσι ότι η αξιοποίηση αποβλήτων μπορεί να αποτελέσει βιώσιμη λύση που προσφέρει επιχειρηματικές ευκαιρίες και οφέλη στο περιβάλλον και την κοινωνία. Η Separation Technologies διαθέτει προϊόντα κατάλληλα για ένα ευρύ φάσμα εξειδικευμένων εφαρμογών. http://www.stiash.com Δέσμευση για μακροπρόθεσμη αειφόρο ανάπτυξη Το 2011 το Ερευνητικό Κέντρο του ΤΙΤΑΝ διήνυσε το 20 ο έτος πρωτοποριακών ερευνών στο πεδίο των δομικών υλικών, αναζητώντας παράλληλα τρόπους για τη βέλτιστη εκπλήρωση του στόχου του για βιώσιμη ανάπτυξη. Το Κέντρο υποστηρίζει τις μονάδες παραγωγής σε κάθε τεχνικό τους ζήτημα, από τη διασφάλιση πρώτων υλών έως την αριστοποίηση της ποιότητας, ενώ παράλληλα αναζητά ευκαιρίες για την δυνατότητα παραγωγής φιλικών προς το περιβάλλον δομικών υλικών και τύπων τσιμέντου. Τα τρέχοντα προγράμματα περιλαμβάνουν έρευνες για την κατανάλωση θερμικής ενέργειας και τις δυνατότητες περιορισμού του κόστους με τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων και εναλλακτικών πρώτων υλών, ανάπτυξη νέων προϊόντων όπως το υδατο-διαπερατό σκυρόδεμα, αλλά και εφαρμογές στο σκυρόδεμα και στα κονιάματα που βελτιώνουν τα χαρακτηριστικά αειφορίας τους, διεύρυνση της τεχνογνωσίας της εταιρίας σχετικά με τον κύκλο ζωής των δομικών υλικών, καθώς και άλλες ερευνητικές πρωτοβουλίες. Το Ερευνητικό Κέντρο του TITAN είναι ενεργό μέλος εξειδικευμένων κοινών προγραμμάτων με πανεπιστήμια, ερευνητικά ινστιτούτα και φορείς του κλάδου ανά την Ευρώπη. Ερευνητικό Εργαστήριο ΤΙΤΑΝ 20 ETH Πρωτοποριακής Έρευνας στα Δομικά Υλικά
Χρηματοοικονομική Επισκόπηση Επιχειρηματικής Δραστηριότητας Ετήσια Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου και Εταιρική Διακυβέρνηση Οικονομικά 17 Τσιμέντο Το τσιμέντο παράγεται από τη συνάλεση κλίνκερ, γύψου και/ή άλλων υλικών με υδραυλικές ιδιότητες. Η λεπτόκοκκη σκόνη που προκύπτει όταν αναμειχθεί με ορυκτές πρώτες ύλες που καλούνται «αδρανή» (όπως άμμο, χαλίκι) και νερό, δρα ως συνδετικό υλικό για το σχηματισμό του σκυροδέματος. Ο παράγει τσιμέντο τύπου Πόρτλαντ, τσιμέντο τοιχοποιίας, καθώς και άλλα υλικά όπως π.χ. επεξεργασμένη ιπτάμενη τέφρα, ενώ είναι σε θέση, μέσα από την εκτεταμένη αναζήτηση στους τομείς έρευνας και ανάπτυξης, να παρέχει στην αγορά διάφορους τύπους σύμμικτων τσιμέντων για ειδικές εφαρμογές. 2011 Το 2011 οι πωλήσεις τσιμέντου και υλικών με παρεμφερείς ιδιότητες μειώθηκαν κατά 12% φθάνοντας τους 15,3 εκατ. τόνους. Η απότομη πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα και οι κοινωνικές αναταραχές στις χώρες της Βορείου Αφρικής, οι οποίες εμπόδισαν τις προγραμματισμένες εξαγωγές στις περιοχές αυτές, είχαν ισχυρό αντίκτυπο στον όγκο παραγωγής τσιμέντου του. Η Νοτιοανατολική Ευρώπη και η Τουρκία σημείωσαν ανάπτυξη. Στον αντίποδα οι Η.Π.Α. παρέμειναν σε ύφεση για ακόμη ένα χρόνο και η αγορά της Αιγύπτου σημείωσε πτώση. Πωλήσεις τσιμέντου* εκατ. τόνοι 20,0 15,0 10,0 5,0 0 15,9 17,4 15,3 2009 2010 2011 * Περιλαμβάνονται οι πωλήσεις τσιμέντου και συναφών υλικών και οι πωλήσεις των κοινοπραξιών Έτοιμο Σκυρόδεμα Το σκυρόδεμα παράγεται από την ανάμιξη τσιμέντου, νερού και αδρανών. Ένα κυβικό μέτρο σκυροδέματος περιέχει περίπου 300 κιλά τσιμέντου, 150 λίτρα νερού και 2.000 κιλά αδρανών. Ανάλογα με την δοσολογία ανάμιξης που επιλέγεται, το παραγόμενο σκυρόδεμα έχει διαφορετικές ιδιότητες, με στόχο την ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών των πελατών του. 2011 Οι πωλήσεις έτοιμου σκυροδέματος παρουσίασαν σχετική ανθεκτικότητα σημειώνοντας μείωση κατά 8% φθάνοντας τα 3,7 εκατ. μ 3 το 2011. Από τις πωλήσεις αυτές ισχυρή αύξηση παρατηρήθηκε στις αναδυόμενες αγορές όπως επίσης και στις Η.Π.Α. Η αύξηση σε αυτές τις περιοχές αντιστάθμισε σε μεγάλο βαθμό την πτώση των πωλήσεων έτοιμου σκυροδέματος στην Ελλάδα. Πωλήσεις σκυροδέματος εκατ. μ 3 4,0 4,0 3,9 3,9 3,8 3,7 3,7 3,6 3,5 2009 2010 2011 Αδρανή Υλικά Στα αδρανή περιλαμβάνονται τα λίθινα προϊόντα από τη θραύση πετρωμάτων, καθώς και από την απόληψη φυσικών αποθέσεων θραυσμάτων (αμμοχάλικων). Τα αδρανή διαφέρουν τόσο στα φυσικο-μηχανικά όσο και στα χημικά χαρακτηριστικά τους, όπως επίσης και στην κοκκομετρία, και την σκληρότητά τους. Η κύρια χρήση τους είναι η παραγωγή σκυροδέματος ή προϊόντων σκυροδέματος. Άλλες εφαρμογές περιλαμβάνουν την χρήση τους στην οδοποιία, σε σιδηροδρομικές γραμμές κ.α. 2011 Οι πωλήσεις αδρανών υλικών σημείωσαν πτώση κατά 16% σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο, φθάνοντας τους 10,9 εκατ. τόνους. Η πτώση οφείλεται στη δραματική μείωση της ζήτησης για δομικά υλικά στην Ελλάδα, αμβλυμμένες εν μέρει από αναπτυξιακές πρωτοβουλίες σε νέες εφαρμογές στην αγορά των Η.Π.Α. Πωλήσεις αδρανών εκατ. τόνοι 16 14 12 10 8 6 4 2 0 13,6 13,0 10,9 2009 2010 2011
18 Τσιμέντων TITAN Μήνυμα Διευθύνοντος Συμβούλου Ανασκόπηση Στρατηγική ΚΑΝΑΔΑΣ Η.Π.Α. Η.Π.Α. ΚΛΑΔΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ Η οικονομική αβεβαιότητα επέφερε υποτονική ανάπτυξη καθ όλη τη διάρκεια του 2011. Στο σύνολο του έτους, το πραγματικό ΑΕΠ των Η.Π.Α. εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 1,7%. Οι δαπάνες στον κλάδο κατασκευών διαμορφώθηκαν στα $790 δισ., μειωμένες κατά 1,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, καταγράφοντας συνεχή πτώση επί μία πενταετία. Οι δαπάνες για υποδομές, οι οποίες ωφελήθηκαν από τα κονδύλια του Νόμου περί Ανάκαμψης και Επανεπενδύσεων (American Recovery and Reinvestment Act-ARRA) το 2009 και 2010, παρουσίασαν πτώση κατά 7% το 2011. Για τρίτο συνεχές έτος, η κατανάλωση τσιμέντου στις Η.Π.Α. παρέμεινε στο χαμηλό επίπεδο των 72 εκατ. τόνων περίπου σχεδόν 57 εκατ. τόνοι λιγότεροι από την κυκλική αιχμή του 2005. Εκτιμάται ότι και το 2011 ο μέσος συντελεστής λειτουργίας των εργοστασίων ήταν μόλις 60%. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΜΙΛΟΥ ΣΤΙΣ Η.Π.Α. Η κατανάλωση τσιμέντου στις Νοτιοανατολικές Πολιτείες των Η.Π.Α. όπου περιλαμβάνονται οι βασικές αγορές της TITAN America, ήταν συνολικά υψηλότερη από τον εθνικό μέσο όρο, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 4% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2010. Η συνεχιζόμενη όμως επιδείνωση των τιμών που επέφερε ο έντονος ανταγωνισμός, σε συνδυασμό με τα υψηλότερα κόστη, επιβάρυναν τα αποτελέσματα. Ο κύκλος εργασιών ανήλθε σε 304 εκατ. χαμηλότερος κατά 4% σε σύγκριση με το 2010, ενώ τα λειτουργικά αποτελέσματα πρό φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) ήταν για πρώτη φορά αρνητικά κατά 6 εκατ. ΦΛΟΡΙΝΤΑ Μολονότι η οικονομία της Φλόριντα σημείωσε ήπια ανάκαμψη το 2011, η κατανάλωση τσιμέντου παρέμεινε στους 3,7 εκατ. τόνους σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των Η.Π.Α. Ο τομέας της στέγασης παραμένει ιδιαίτερα προβληματικός, δεδομένου ότι η Φλόριντα κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις των Η.Π.Α. στον κατάλογο των αναγκαστικών εκποιήσεων και των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Επιπροσθέτως, η εσωτερική μετανάστευση, μια σημαντική ιστορική πηγή οικονομικής και κατασκευαστικής ανάπτυξης στη Φλόριντα, έχει υποχωρήσει τα τελευταία έτη στο ήμισυ των παλαιοτέρων επιπέδων, δεδομένου ότι η προβληματική αγορά ακινήτων σε άλλες περιοχές των Η.Π.Α. περιορίζει τη δυνατότητα μετεγκατάστασης συνταξιούχων και άλλων ενδιαφερομένων. Οι πωλήσεις αδρανών υλικών αυξήθηκαν το 2011 με την είσοδο της TITAN America σε νέες εφαρμογές. Η ζήτηση έτοιμου σκυροδέματος παρουσίασε αύξηση για πρώτη φορά σε έξι έτη, αλλά οι πιέσεις στις τιμές συνεχίστηκαν και η δυνατότητα μετακύλισης του υψηλότερου κόστους παραγωγής παρέμεινε περιορισμένη. Οι πωλήσεις τσιμεντόλιθων βελτιώθηκαν, αλλά σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα της παραγωγικής δυναμικότητας. ΜΕΣΟ-ΑΤΛΑΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Παρά την αρχή οικονομικής ανάκαμψης που σημείωσαν η Βιρτζίνια και η Β. και Ν. Καρολίνα, η αγορά κατοικιών παρέμεινε σε ύφεση, αν και η υπερπροσφορά κατοικιών έχει περιοριστεί. Μετά από πέντε συνεχή έτη πτώσης, η κατανάλωση τσιμέντου στη Βιρτζίνια αυξήθηκε κατά 5,3% και στη Β. Καρολίνα κατά 5,8% σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των Η.Π.Α. Οι τιμές, αν και παρέμειναν οριακά χαμηλότερες, σταθεροποιήθηκαν προς το τέλος του έτους. Στις αρχές του 2012, μετά από τετραετή προσπάθεια, η TITAN America έλαβε την απαιτούμενη άδεια σχετικά με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του αέρα για την κατασκευή ενός εργοστασίου τσιμέντου στην ανατολική Βόρεια Καρολίνα. Αν και απαιτούνται πρόσθετες άδειες πριν από την υλοποίηση της επένδυσης, η απόκτηση της εν λόγω αδείας αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα. NΕΑ ΥΟΡΚΗ / NEW JERSEY Οι δραστηριότητες της TITAN America στη μητροπολιτική περιοχή της Νέας Υόρκης εμφάνισαν πτώση του όγκου πωλήσεων, ενώ συνεχίστηκε αμείωτος ο έντονος ανταγωνισμός στην αγορά. SEPARATION TECHNOLOGIES (ST) Οι πωλήσεις του βασικού προϊόντος ProAsh, που προκύπτει από την κατεργασία ιπτάμενης τέφρας και αποτελεί αποκλειστικότητα της Εταιρίας, υπερέβησαν τους 1,1 εκατ. τόνους το 2011. Πέραν των Η.Π.Α., η καινοτόμος ειδική διεργασία που εφαρμόζει η ST δοκιμάστηκε με επιτυχία στον τομέα των βιομηχανικών ορυκτών, ανοίγοντας ακόμη μία αγορά για εφαρμογή της τεχνογνωσίας της Separation Technologies. Περιβαλλοντικές Διακρίσεις Πωλήσεις Λειτουργικά Κέρδη Παρά τις αντίξοες οικονομικές συνθήκες, η TITAN America διατήρησε την προσήλωσή της στη βέλτιστη περιβαλλοντική διαχείριση. Η ΤΙΤΑΝ Αmerica / Roanoke Cement βραβεύτηκε ξανά από την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των Η.Π.Α. με τη διάκριση Energy Star. Στη Βιρτζίνια, τρεις μονάδες έτοιμου σκυροδέματος έλαβαν-μεταξύ των πρώτων στη χώρα- πιστοποίηση λειτουργίας σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης από την Εθνική Ένωση Έτοιμου Σκυροδέματος (NRMCA). εκατ. εκατ. 350 8 300 250 200 150 100 316,9 (15,0) Πωλήσεις 2010-4,8% 0,6% Αντίκτυπος Ισοτιμίας 1,8 303,7 Οργανική Πωλήσεις Ανάπτυξη 2011 6 4 2 0-2 -4-6 3,7 0,2 6,1% -8 Λειτ. Κέρδη 2010 Αντίκτυπος Ισοτιμίας (9,6) (5,7) Οργανική Λειτ. Κέρδη Ανάπτυξη 2011
Χρηματοοικονομική Επισκόπηση Επιχειρηματικής Δραστηριότητας Ετήσια Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου και Εταιρική Διακυβέρνηση Οικονομικά 19 ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΓΑΛΛΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Εξαιτίας της βαθιάς οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα σημειώθηκε ραγδαία συρρίκνωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας, η οποία βρίσκεται στο πιο χαμηλό επίπεδο των τελευταίων σαράντα ετών. Η αβεβαιότητα για την απασχόληση και τα μελλοντικά εισοδήματα των νοικοκυριών, σε συνδυασμό με την πτώση στις χορηγήσεις νέων στεγαστικών δανείων και το πλεονάζον απόθεμα κατοικιών, είχαν σαν αποτέλεσμα τη δραματική κάμψη της ζήτησης. Παράλληλα, οι συνεχείς περικοπές του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων οδήγησαν σε αδράνεια τα δημόσια έργα. Στην κατακόρυφη πτώση της εγχώριας αγοράς, το 2011 προστέθηκε και η αδυναμία πραγματοποίησης των προγραμματισμένων εξαγωγών τσιμέντου προς τις χώρες της Βορείου Αφρικής, λόγω των κοινωνικών αναταραχών που επικράτησαν στην περιοχή. Ο κύκλος εργασιών του τομέα Ελλάδας και Δυτικής Ευρώπης, ανήλθε σε 269 εκατ., χαμηλότερος κατά 39% και η λειτουργική κερδοφορία σε 35 εκατ., χαμηλότερη κατά 60%, σε σύγκριση με το 2010, επιβαρυμένη κατά 9,3 εκατ. με κόστη που αφορούν στην εφαρμογή σχεδίου αναδιοργάνωσης των λειτουργιών του, με στόχο τη μείωση του σταθερού κόστους. ΤΣΙΜΕΝΤΟ Το 2011, η κατάρρευση της εγχώριας αγοράς και η αδυναμία πραγματοποίησης των εξαγωγών οδήγησαν την παραγωγή σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Η αύξηση των τιμών των στερεών καυσίμων επηρέασε το κόστος παραγωγής, το οποίο ελαφρά συγκρατήθηκε από την υψηλότερη ποσοστιαία χρήση εναλλακτικών καυσίμων. Σταθερός στόχος του ΤΙΤΑΝ παραμένει η αύξηση του ποσοστού υποκατάστασης των συμβατικών καυσίμων με εναλλακτικά. Το 2011 το εργοστάσιο Καμαρίου ξεπέρασε το 10% υποκατάστασης συμβατικών από εναλλακτικά καύσιμα. Το 2011, τα εργοστάσια τσιμέντου αξιοποίησαν 440.000 τόνους εναλλακτικών πρώτων υλών, όπως ακατάλληλα προς πώληση αδρανή υλικά και σκυρόδεμα και υπολειπόμενα υλικά από άλλους βιομηχανικούς τομείς. Η ποσότητα αυτή αποτελεί την υψηλότερη ποσοστιαία υποκατάσταση πρωτογενών πρώτων υλών τα τελευταία χρόνια. Το 2011, το σύνολο σχεδόν των επενδύσεων κατευθύνθηκε προς εξοπλισμό με στόχο τη μείωση των αερίων εκπομπών, τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων και την αναβάθμιση των συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ Οι εξαγωγές τσιμέντου επηρεάστηκαν αρνητικά από την πολιτική και κοινωνική κρίση στη Βόρεια Αφρική και τον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη. Οι λοιπές εξαγωγές παρέμειναν στα ίδια επίπεδα. ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ Οι πωλήσεις σκυροδέματος της ΙΝΤΕΡΜΠΕΤΟΝ μειώθηκαν κατακόρυφα. Σε αντίθεση με το προηγούμενο έτος, η εταιρία δεν τροφοδότησε με σκυρόδεμα δημόσια έργα και για αυτό το λόγο, οι παραδόσεις ήταν μειωμένες ανάλογα με την πτώση της συνολικής αγοράς. ΑΔΡΑΝΗ ΥΛΙΚΑ Σημαντική πτώση σημειώθηκε στις πωλήσεις αδρανών υλικών, η οποία οφείλεται τόσο στη συνεχιζόμενη πτώση της ιδιωτικής οικοδομής όσο και στη σημαντική περικοπή των δημοσίων έργων. Πραγματοποιήθηκαν επενδύσεις εκσυγχρονισμού των μονάδων των λατομείων με έμφαση στα θέματα ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος, όπως επεμβάσεις στα συγκροτήματα θραύσης ταξινόμησης και στη διαχείριση της ανακύκλωσης αποβλήτων. Επίσης πραγματοποιήθηκαν εκπαιδευτικά σεμινάρια σε ίδιο και εργολαβικό προσωπικό σε θέματα ασφάλειας εργασίας. Το 2011 σχεδόν όλα τα λατομεία καλύπτονταν από πιστοποιητικό ΕΛΟΤ1801 για την Ασφάλεια και Υγιεινή της Εργασίας, ISO14001 και ISO9001. Επιπλέον όλα τα λατομεία της ΙΝΤΕΡΜΠΕΤΟΝ καλύπτονται από σήμα ποιότητας CE. ΚΟΝΙΑΜΑΤΑ Οι πωλήσεις κονιαμάτων παρουσίασαν σημαντική πτώση, αντίστοιχη με την ύφεση της αγοράς Υγιεινή και Ασφάλεια Πωλήσεις Λειτουργικά Κέρδη Στον τομέα της Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΥΑΕ) τα αποτελέσματα του Τομέα Ελλάδας ήταν θετικά. Το 2011 δόθηκε έμφαση στην εκπαίδευση του ίδιου και του εργολαβικού προσωπικού με 5.569 και 2.211 ώρες εκπαίδευσης αντίστοιχα. Ο εφάρμοσε βέλτιστες πρακτικές και εργαλεία ΥΑΕ, όπως επιθεωρήσεις εγκαταστάσεων, safetywalks (σύντομοι έλεγχοι ασφάλειας με έμφαση στην ασφαλή συμπεριφορά εργαζομένων και εργολάβων), σχέδια ασφαλούς εργασίας και αξιολογήσεις των συνεργατών εργολάβων. εκατ. 500 400 300 200 100 437,2 (168,5) 0 Πωλήσεις 2010-38,5% Οργανική Ανάπτυξη 268,7 Πωλήσεις 2011 εκατ. 100 80 60 40 20 0 86,8 (51,8) Λειτ. Κέρδη 2010-59,6% Οργανική Ανάπτυξη 35,0 Λειτ. Κέρδη 2011
20 Τσιμέντων TITAN Μήνυμα Διευθύνοντος Συμβούλου Ανασκόπηση Στρατηγική ΣΕΡΒΙΑ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΟΣΟΒΟ ΑΛΒΑΝΙΑ Π.Γ.Δ.Μ. ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σημείωσε σταθερά θετικές επιδόσεις το 2011, δίνοντας ενδείξεις ότι η ανάκαμψη των τοπικών οικονομιών αρχίζει να επιδρά θετικά στην κατασκευαστική δραστηριότητα. Ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 2%, στα 241 εκατ., ενώ τα λειτουργικά κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) μειώθηκαν κατά 1%, σε 86 εκατ. ΑΛΒΑΝΙΑ Το 2011 η οικονομία της Αλβανίας κατέγραψε αύξηση 3%. Συγκριτικά με το 2010, ο κλάδος κατασκευών παρέμεινε στα ίδια επίπεδα. Μολονότι ήταν σημαντική η πτώση των εισροών χρηματικών μεταβιβάσεων υπό τη μορφή εμβασμάτων, οι κατασκευές του ιδιωτικού τομέα ενισχύθηκαν από την έναρξη νέων επιχειρήσεων από επαναπατρισθέντες Αλβανούς πολίτες. Το νέο εργοστάσιο τσιμέντου, η λειτουργία του οποίου μετρά μόλις δύο χρόνια, διατήρησε υψηλά επίπεδα παραγωγής βελτιστοποιώντας ταυτόχρονα το κόστος λειτουργίας. Η εμπορική ονομασία TITAN Antea έχει εδραιωθεί στην αγορά και συνδέεται με την άριστη ποιότητα. Παρά τον σκληρό ανταγωνισμό, οι πωλήσεις στην χώρα αυξήθηκαν, ενώ οι εξαγωγές παρέμειναν σταθερές. ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Η ζήτηση τσιμέντου στη Βουλγαρία σταθεροποιήθηκε μετά από δύο έτη αξιοσημείωτης συρρίκνωσης. Η επιβράδυνση του ρυθμού κατασκευής νέων κτιρίων επιχειρήσεων και ιδιωτικών κατοικιών αντισταθμίστηκε από τον αυξημένο ρυθμό επενδύσεων σε έργα υποδομών. Οι πωλήσεις σκυροδέματος σημείωσαν σημαντική αύξηση, αλλά η έλλειψη ρευστότητας στην αγορά και ο εντονότατος ανταγωνισμός επηρέασαν την κερδοφορία. Στο πλαίσιο του δεδηλωμένου στόχου του να μειώσει το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα, επενδύθηκαν 5,7 εκατ. για την εγκατάσταση μιας μονάδας επεξεργασίας και χρήσης εναλλακτικών καυσίμων, η οποία τέθηκε με επιτυχία σε λειτουργία τον Αύγουστο του 2011. ΚΟΣΟΒΟ Στο Κόσοβο, η πρόσφατα ενταγμένη στον Όμιλο εταιρία Sharrcem, παρουσίασε αύξηση πωλήσεων, ακολουθώντας την τοπική αγορά τσιμέντου. Ο, συνεπής με τις δεσμεύσεις που ανέλαβε κατά τη συμφωνία ιδιωτικοποίησης, προέβη σε σημαντικές επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό του εργοστασίου. Επενδύθηκαν περί τα 12 εκατ. κυρίως σε έργα με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, όπως η εγκατάσταση σακκοφίλτρων. Η Sharrcem, υλοποιώντας σειρά πρωτοβουλιών, ηγήθηκε και έγινε ιδρυτικό μέλος του δικτύου ΕΚΕ στο Κόσοβο. Το 2011, η Sharrcem εφάρμοσε το σύστημα διαχείρισης ποιότητας ISO 9001 και ξεκίνησε τις διαδικασίες για να πιστοποιηθεί το 2012 ως προς την περιβαλλοντική διαχείριση και την ασφάλεια στην εργασία. Π.Γ.Δ. της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Η κατασκευαστική δραστηριότητα στη χώρα επεκτάθηκε χάρη στις επενδύσεις σε δημόσια έργα και την εντονότερη εμπορική οικοδομική δραστηριότητα. Η κατανάλωση τσιμέντου κατέγραψε διψήφια ανάπτυξη σε σύγκριση με το 2010. Η Εταιρία υλοποίησε σειρά πρωτοβουλιών στα πλαίσια της ΕΚΕ, με στόχο την εμπλοκή των διαφόρων Συμ-μετόχων. Διοργάνωσε την πρώτη ημερίδα «Ανοικτές Πόρτες» (Open Day) και επιδίωξε συνεργασίες με σχολεία για τη βελτίωση των συνθηκών στους τομείς της υγιεινής, ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος. Εκ παραλλήλου, το εργοστάσιο στο Usje έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επανενεργοποίηση του εθνικού Δικτύου του Οικουμενικού Συμφώνου του Ο.Η.Ε. ΣΕΡΒΙΑ Ακολουθώντας τη γενικότερη βελτίωση της οικονομίας της χώρας, η ζήτηση τσιμέντου εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 5%. Ωστόσο η ζήτηση τσιμέντου στο γειτονικό Μαυροβούνιο, που αποτελεί σημαντική αγορά για την TITAN Cementara Kosjeric, συνέχισε να φθίνει. Το υψηλότερο κόστος καυσίμων και οι μειωμένες εξαγωγές επηρέασαν αρνητικά τη συνολική κερδοφορία, παρά τις βελτιωμένες συνθήκες της τοπικής αγοράς. Η TΙΤΑΝ Cementara Kosjeric ήταν η πρώτη βιομηχανική εγκατάσταση στη Σερβία που έλαβε την πιστοποίηση Ολοκληρωμένου Ελέγχου Πρόληψης της Ρύπανσης (IPPC). Στοχεύοντας στη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών, το 2011 η εταιρία ξεκίνησε τη λειτουργία της ιστοσελίδας της και δημοσίευσε την πρώτη τοπική ετήσια έκθεση ΕΚΕ. Νέα εγκατάσταση Εναλλακτικών Καυσίμων στη Βουλγαρία Η νέα εγκατάσταση στο εργοστάσιο Zlatna Panega επεξεργάζεται και τροφοδοτεί εναλλακτικά καυσίμα που αποτελούνται από πλαστικά, χαρτιά, ελαστικά, βιομάζα κ.α., που προέρχονται από απορρίμματα του δήμου Σόφιας. Η υπεύθυνη χρήση εναλλακτικών καυσίμων είναι μια βιώσιμη λύση που επιτρέπει τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και του κόστους ενέργειας για το εργοστάσιο τσιμέντου και προσφέρει στην τοπική κοινωνία μια αποτελεσματική λύση διαχείρισης των απορριμμάτων. Πωλήσεις εκατ. εκατ. 250 240 230 220 210 200 190 236,3 Πωλήσεις 2010 (0,6) -0,3% Αντίκτυπος Ισοτιμίας 5,5 241,2 2,3% Οργανική Ανάπτυξη Πωλήσεις 2011 Λειτουργικά Κέρδη 90 80 70 60 50 40 86,7 (1,1) Λειτ. Κέρδη 2010-1,3% Οργανική Ανάπτυξη 85,6 36.7% 35.5% Λειτ. Κέρδη 2011