ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Βαθμός Ασφαλείας... ΠΡΟΣ : ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των Μαθημάτων του Γενικού Λυκείου.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Βαθμός Ασφαλείας... ENIAIOΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α' Αν. Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι Πληροφορίες : Αν. Πασχαλίδου Τηλέφωνο : 210-34.42.238 ΠΡΟΣ : Μαρούσι 12-8-2009 Αριθ. Πρωτ. 97962/Γ2 Βαθ. Προτερ. 1. Δ/νσεις και Γραφεία Δ/θμιας Εκπ/σης 2. Γραφεία Σχολικών Συμβούλων 3. Γενικά Λύκεια (μέσω των Δ/νσεων και των Γραφείων Δ/θμιας Εκπ/σης) ΚΟΙΝ: Περιφερειακές Δ/νσεις Εκπ/σης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των Μαθημάτων του Γενικού Λυκείου. Μετά από σχετική εισήγηση του Τμήματος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (πράξη 11/2009) σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες σχετικά με τη διδασκαλία των Μαθημάτων του Γενικού Λυκείου. Συγκεκριμένα: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (Μάθημα Γενικής Παιδείας) 1

Α ΤΑΞΗ Ι. ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Για τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας θα χρησιμοποιηθεί το Εγχειρίδιο Γλωσσικής Διδασκαλίας της Α Λυκείου. Το βιβλίο θα διδαχθεί στο σύνολό του (Ενότητες 1-21) από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα στα Ημερήσια Λύκεια και μία (1) ώρα την εβδομάδα στα Εσπερινά Λύκεια. Εάν σε μερικά σχολεία δεν έχει ολοκληρωθεί η γλωσσική διδασκαλία (μορφολογία και σύνταξη) στη Γ Γυμνασίου, ο καθηγητής θα πρέπει πρώτα να διδάξει την ύλη που δεν έχουν διδαχθεί οι μαθητές και στη συνέχεια να προχωρήσει στη διδασκαλία του «Εγχειριδίου Γλωσσικής Διδασκαλίας» της Α Λυκείου. ΙΙ. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι (Ξενοφών, Θουκυδίδης) Στα Ημερήσια Λύκεια, στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας θα διδαχθούν: 1. Ξενοφών: από Σεπτέμβριο έως 20 Ιανουαρίου επί τέσσερις (4) ώρες την εβδομάδα: α. Πρώτη επιλογή : Ελληνικά, Βιβλίο Β : Ι. 16-32, ΙΙ. 1-4, 16-23, ΙΙΙ. 11-16, 50-56, ΙV, 1-23, 37-43. β. Δεύτερη επιλογή : Αγησίλαος: Κεφ. Ι 1-38, Κεφ. ΙΙ 9-16, Κεφ. ΙΙΙ 1-5, Κεφ. IV 1-6, Κεφ. VΙΙ 1-7, Κεφ. ΧΙ 1-16. Οι διδάσκοντες ακολουθούν την πρώτη ή τη δεύτερη επιλογή ελεύθερα, με τον περιορισμό ότι θα είναι κοινή για όλα τα τμήματα της τάξης του ίδιου σχολείου. 2. Θουκυδίδης: από 20 Ιανουαρίου έως Μάιο επί τέσσερις (4) ώρες την εβδομάδα:. 2

α. Πρώτη επιλογή: Βιβλίο Α (1 ο ): Κεφ. 24-44, Βιβλίο Ζ (6 ο ): Κεφ. 30-32, Βιβλίο Η (7 ο ):Κεφ. 75-77, 84-87. β. Δεύτερη επιλογή Βιβλίο Γ (3 ο ): Κεφ. 70-83, Βιβλίο Ζ (6 ο ): Κεφ. 30-32, Βιβλίο Η (7 ο ):Κεφ. 75-77, 84-87. Οι διδάσκοντες ακολουθούν την πρώτη ή τη δεύτερη επιλογή ελεύθερα, με τον περιορισμό ότι θα είναι κοινή για όλα τα τμήματα της τάξης του ίδιου σχολείου. Από την Εισαγωγή του βιβλίου θα διδαχθούν: Συνοπτικά τα κεφάλαια: Α Εισαγωγικά στην Αρχαία Ελληνική Ιστοριογραφία και Δ Ο Πελοποννησιακός πόλεμος. Αναλυτικά ολόκληρα τα κεφάλαια: Β Θουκυδίδης Ολόρου Αλιμούσιος και Γ Ξενοφών Γρύλλου Ερχιεύς. Η εισαγωγή στα επί μέρους κείμενα του Ξενοφώντα (Ελληνικά ή Αγησίλαος) και στα βιβλία Α, Γ, Ζ και Η του Θουκυδίδη θα διδαχθεί αναλυτικά, ανάλογα με την επιλογή. Στα Εσπερινά Λύκεια, στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας θα διδαχθεί από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα ο Ξενοφών, όπως αναφέρεται ανωτέρω στα Ημερήσια Λύκεια. Ο Θουκυδίδης θα διδαχθεί στη Β Λυκείου. Β ΤΑΞΗ Ι. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Στα Ημερήσια Λύκεια, στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας θα διδαχθούν από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα οι τραγωδίες του Σοφοκλή: α. Αντιγόνη: στ. 1-987 αναλυτικά (εκ των οποίων οι στίχοι 1-99, 280-331, 441-581, 635-780 θα διδαχθούν από το πρωτότυπο, ενώ οι υπόλοιποι από μετάφραση) και στ. 988-1353 περιληπτικά, με επισήμανση των βασικών σημείων. β. Αίας: θα διατεθούν συνολικά 6 διδακτικές ώρες τον Μάιο (επισήμανση βασικών σημείων). Στα Εσπερινά Λύκεια α. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα: Θα συνεχιστεί, επί μία (1) ώρα την εβδομάδα, από Σεπτέμβριο έως Μάιο, η διδασκαλία του Εγχειριδίου Γλωσσικής Διδασκαλίας της Α Λυκείου. 3

β. Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: Θα διδαχθεί από Σεπτέμβριο έως Μάιο, επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα, από το βιβλίο της Α Λυκείου Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι ο Θουκυδίδης, όπως αναφέρεται ανωτέρω στην Α τάξη των Ημερησίων Λυκείων. Στα Εσπερινά Λύκεια οι τραγωδίες του Σοφοκλέους Αντιγόνη και Αίας διδάσκονται στη Γ Τάξη (Πρόγραμμα Γενικής Παιδείας), όπως προβλέπεται από την υπ αριθ. Γ2/3912/18-10-2000 Υπουργική Απόφαση. ΙΙ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Το πρόγραμμα της Θεωρητικής Κατεύθυνσης της Β τάξης των Ημερησίων Λυκείων εφαρμόζεται και στη Θεωρητική Κατεύθυνση της Γ τάξης των Εσπερινών Λυκείων. Ι. ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (Θεματογραφία) Για τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Θεματογραφία) οι διδάσκοντες επιλέγουν θέματα (αποσπάσματα αδίδακτου πεζού αττικού κειμένου) ανάλογα με το επίπεδο γλωσσικής κατάρτισης των μαθητών. Ως βιβλία αναφοράς για τη διδασκαλία της θεματογραφίας χρησιμοποιούνται η Γραμματική και το Συντακτικό. Στα Ημερήσια Λύκεια, η διδασκαλία της Θεματογραφίας γίνεται από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα. ΙΙ. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Στα Ημερήσια Λύκεια, στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας θα διδαχθούν: α. Ρητορικά Κείμενα (από Σεπτέμβριο έως και Φεβρουάριο) επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα: i. Από την Εισαγωγή του βιβλίου θα διδαχθούν αναλυτικά οι σελ. 9-13 & 15-20 (κεφ: Α, Β, Γ, Ε, ΣΤ ). Από το κεφάλαιο Δ θα διδαχθούν οι ρήτορες του κανόνος. Θα διδαχθούν συνοπτικά τα κεφάλαια Ζ, Η, Θ. ii. Λυσίας, Υπέρ Μαντιθέου: Εισαγωγή: σ. 79-80. Κείμενο: 1-13, 18-21 (αναλυτικά) και 14-17 (περιληπτικά). iii. Δημοσθένης, Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας: Εισαγωγή: σ. 123-126. Κείμενο: 1-20 αναλυτικά (εκ των οποίων οι 1-4, 17-20 από το πρωτότυπο, ενώ οι 5-16 από μετάφραση) και 21-35 περιληπτικά. 4

iv. Ισοκράτης, Περί ειρήνης: Εισαγωγή: σ. 269-272.. Κείμενο: 1-2, 14-27 αναλυτικά (εκ των οποίων οι 1-2, 14-16 από το πρωτότυπο και οι 17-27 από μετάφραση) και 63-145 περιληπτικά. β. Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση (από Μάρτιο έως και Μάιο) επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα: 1. Από την Εισαγωγή του βιβλίου θα διδαχθούν αναλυτικά: 1) Βασικές έννοιες: Οι απαρχές και οι πηγές της Λυρικής Ποίησης, σελ. 9-13 (εκτός από την ενότητα «Επική αφήγηση και λυρική περιγραφή» σελ. 9-11), 2) Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση. Το όνομα και το πράγμα, σελ.13-17 (εκτός από τη διαίρεση της λυρικής ποίησης κατά τα μέτρα σελ. 15), 3) Η Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση, 650-450 π.χ., σελ. 18-20 (μέχρι: «Η λυρική ποίηση μετά το τέλος της αρχαϊκής εποχής»). 2. Κείμενα: Αρχίλοχος, (αποσπ. 3, 4, 6, 9), Μίμνερμος, (απόσπ. 11), Σαπφώ (αποσπ. 14, 17), Πίνδαρος, (Έβδομος Πυθιόνικος), Σιμωνίδης (απόσπ. 29). Διαθεματικές προσεγγίσεις παράλληλων κειμένων: Το θέμα της φθοράς (Μίμνερμος, απόσπασμα 11 και Σιμωνίδης, απόσπασμα 29). Η αφθαρσία της αρετής (Σαπφώ, απόσπασμα 17, Αρχίλοχος, απόσπασμα 9). Γ ΤΑΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Στα Ημερήσια Λύκεια, στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας θα διδαχθεί από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί μία (1) ώρα την εβδομάδα το βιβλίο του Η. Σπυρόπουλου Θουκυδίδη Περικλέους Επιτάφιος. α. Από την Εισαγωγή το κεφ. Α (σελ. 5-8) θα διδαχθεί συνοπτικά, ενώ τα κεφ. Β, Γ, Δ (σελ. 8-23) θα διδαχθούν αναλυτικά. β. Κείμενο: Από το πρωτότυπο θα διδαχθούν τα κεφ.: 36, 37, 39, 40 και 41. Από μετάφραση θα διδαχθούν τα κεφ.: 34, 35, 38, 42, 43, 44, 45, 46 και 47. Για τα κεφάλαια 34, 35, 43, 44, 45 και 46 θα χρησιμοποιηθεί η μετάφραση του Η. Σπυρόπουλου και βοηθητικά, κατά την κρίση του διδάσκοντος, και η μετάφραση του Άγγελου Βλάχου, ενώ για τα κεφάλαια 38 και 42 θα χρησιμοποιηθεί η μετάφραση του Άγγελου Βλάχου. Στα Εσπερινά Λύκεια, στη Γ τάξη (Πρόγραμμα Γενικής Παιδείας), θα διδαχθούν από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα,, 5

όπως ανωτέρω αναφέρεται, οι τραγωδίες του Σοφοκλή Αντιγόνη και Αίας (Γ2/3912/18-10-2000 Υ.Α.). Το Πρόγραμμα Θεωρητικής Κατεύθυνσης της Β τάξης Ημερησίων Λυκείων εφαρμόζεται στη Γ τάξη των Εσπερινών Λυκείων. Το Πρόγραμμα της Γενικής Παιδείας της Γ τάξης των Ημερησίων Λυκείων εφαρμόζεται και στη Δ τάξη των Εσπερινών Λυκείων. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ) Στα Ημερήσια και στα Εσπερινά Λύκεια, η διδασκαλία των Λατινικών γίνεται από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα. Η διδασκαλία του μαθήματος γίνεται από το βιβλίο Λατινικά Β Γενικού Λυκείου, Θεωρητικής Κατεύθυνσης, των Μ. Πασχάλη-Γ. Σαββαντίδη. 1. Από την Εισαγωγή θα διδαχθούν αναλυτικά σε δύο (2) διδακτικές ώρες οι ενότητες: α) Λατινική Γλώσσα και Λογοτεχνία: Η λατινική γλώσσα, Η γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Εποχές της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας (σελ. 9-12). β) Η εξέλιξη της ρωμαϊκής λογοτεχνίας: Κλασική εποχή: α. Οι χρόνοι του Κικέρωνα, β. Αυγούστειοι χρόνοι (σ. 14-21). 2. Κείμενα: Όλα (1-20) με τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα που περιέχουν. Κάθε Eνότητα θα διδάσκεται σε 2 διδακτικές ώρες. Σημείωση: Το ίδιο πρόγραμμα εφαρμόζεται και στην Γ τάξη των Εσπερινών Λυκείων. ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΤΑΞΕΙΣ Α Β Γ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (Η ΙΔΙΑ ΥΛΗ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ) 6

Τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ως μάθημα Γενικής Παιδείας στις τάξεις του Λυκείου διδάσκονται δύο (2) ώρες την εβδομάδα με ελεύθερη επιλογή από το διδάσκοντα. Το δίωρο αυτό, εφόσον το επιθυμεί ο διδάσκων, είναι συνεχόμενο. Α ΤΑΞΗ Η επιλογή της διδακτέας ύλης από τους διδάσκοντες πρέπει να είναι ίδια για όλα τα τμήματα της τάξης του ίδιου σχολείου προκειμένου να τηρηθεί η ενότητα της διδασκαλίας και της αξιολόγησης. Θα πρέπει να διδαχθούν κείμενα από όλες τις περιόδους (περίπου 16 κείμενα). Θα πρέπει να διδαχθούν τουλάχιστον ένα ή δύο κείμενα και από την ξένη λογοτεχνία ως αντιπροσωπευτικά των μεγάλων κλασικών έργων. Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, εφόσον είναι εφικτό, ο διδάσκων μπορεί να προγραμματίσει τη μελέτη δύο (2) το πολύ λογοτεχνικών βιβλίων, αφιερώνοντας τρεις (3) το πολύ ώρες για καθένα από αυτά. Τα βιβλία μπορεί να σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα των μαθητών ή με τη διδακτέα ύλη. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας των μαθητών. Επισημαίνεται ότι η δραστηριότητα αυτή αποτελεί μεν κριτήριο αξιολόγησης των μαθητών, ωστόσο τα βιβλία δεν συμπεριλαμβάνονται στην ύλη των εξετάσεων της περιόδου Μαΐου-Ιουνίου. Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Η επιλογή της διδακτέας ύλης από τους διδάσκοντες πρέπει να είναι ίδια για όλα τα τμήματα της τάξης του ίδιου σχολείου προκειμένου να τηρηθεί η ενότητα της διδασκαλίας και της αξιολόγησης. Θα πρέπει να διδαχθούν κείμενα από όλες τις περιόδους (περίπου 16 κείμενα). Θα πρέπει να διδαχθούν τουλάχιστον ένα ή δύο κείμενα και από την ξένη λογοτεχνία ως αντιπροσωπευτικά των μεγάλων κλασικών έργων. Επίσης μπορούν να διδαχτούν ένα ή δύο δοκίμια, εάν επαρκεί ο χρόνος, ή να γίνει ανάγνωση κάποιων δοκιμίων κατά την κρίση του διδάσκοντος. Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, εφόσον είναι εφικτό, ο διδάσκων μπορεί να προγραμματίσει τη μελέτη δύο (2) το πολύ λογοτεχνικών βιβλίων, αφιερώνοντας τρεις (3) το πολύ ώρες για καθένα από αυτά. Τα βιβλία μπορεί να σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα των μαθητών ή με τη διδακτέα ύλη. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας των 7

μαθητών. Επισημαίνεται ότι η δραστηριότητα αυτή αποτελεί μεν κριτήριο αξιολόγησης των μαθητών, ωστόσο τα βιβλία δεν συμπεριλαμβάνονται στην ύλη των εξετάσεων της περιόδου Μαΐου-Ιουνίου. Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Η επιλογή της διδακτέας ύλης από τους διδάσκοντες πρέπει να είναι ίδια για όλα τα τμήματα της τάξης του ίδιου σχολείου προκειμένου να τηρηθεί η ενότητα της διδασκαλίας και της αξιολόγησης. Θα πρέπει να διδαχθούν εξίσου κείμενα από την Ποίηση και την Πεζογραφία. Θα πρέπει να διδαχθούν τουλάχιστον ένα ή δύο κείμενα και από τη ξένη λογοτεχνία ως αντιπροσωπευτικά της μοντέρνας ξένης λογοτεχνίας. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ Στη διδακτέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας των Α, Β, Γ τάξεων Γενικού Ημερήσιου Λυκείου περιλαμβάνονται τα εγχειρίδια: Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Α της Α τάξης Γενικού Λυκείου Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Β της Β τάξης Γενικού Λυκείου Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Γ της Γ τάξης Γενικού Λυκείου Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι των Α, Β, Γ τάξεων Γενικού Λυκείου Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο Για τη διδασκαλία κάθε ενότητας των εγχειριδίων του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και τον καταμερισμό της διδακτέας ύλης λαμβάνονται υπόψη: 1. Το Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλωσσική Διδασκαλία του Λυκείου (σ.79-105) που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Σπουδών Α /θμιας και Β /θμιας Εκπ/σης. Θεωρητικές Επιστήμες (2000), 2. Οι διδακτικές προτάσεις οι σχετικές με το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας που περιλαμβάνονται στις Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γενικό Λύκειο (σχολ. έτος 2008-09) σελ.101-153, 3. Οι διδακτικές προτάσεις που περιλαμβάνονται στα Βιβλία Καθηγητή των Α, Β, Γ τάξεων Λυκείου και 8

4. Η εγκύκλιος 44135/Γ2/15-4-2009 του ΥΠ.Ε.Π.Θ. που αφορά την αξιολόγηση της παραγωγής κειμένου στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας του Γενικού Λυκείου. Ως προς τις προτάσεις καταμερισμού των διδακτικών ωρών στην Γ Τάξη Γενικού Λυκείου, συμπληρωματικά προς τα αναφερόμενα στις σελ. 145-146 των Οδηγιών για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γενικό Λύκειο (σχολ. έτος 2008-09), προτείνεται η διδασκαλία του Παραρτήματος:Διαβάζω και Γράφω (Έκφραση- Έκθεση Τεύχος Γ,σελ. 282-287) σε δύο διδακτικές ώρες και η διδασκαλία της Ενότητας Δίκαιος και Άδικος Λόγος σε 4 διδακτικές ώρες, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στις σελ.151-152 των προαναφερθεισών οδηγιών. Στη διδακτέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας των Α, Β, Γ, Δ τάξεων Εσπερινού Γενικού Λυκείου περιλαμβάνονται τα εγχειρίδια: Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Α της Α τάξης Γενικού Λυκείου Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Β της Β τάξης Γενικού Λυκείου Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Γ της Γ τάξης Γενικού Λυκείου Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι των Α, Β, Γ τάξεων Γενικού Λυκείου Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο Η ύλη των σχολικών εγχειριδίων, τα οποία διδάσκονται στο Εσπερινό Γενικό Λύκειο βάσει του ωρολογίου προγράμματος για τα Εσπερινά Γενικά Λύκεια και της αντιστοιχίας των τάξεων Ημερήσιου Γενικού Λυκείου με τα Εσπερινά Γενικά Λύκεια (Υ.Α. 63444/Γ2/27-6-2005), κατανέμεται ως εξής: Α. Στην Α τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου να διδαχθούν από το σχολικό εγχειρίδιο Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Α οι ενότητες: 1. Προλογικά: τα όρια της λέξης 2. Γλώσσα και ποικιλίες Ι. Τα όρια της Γλώσσας ΙΙ. Ποικιλίες της Γλώσσας ΙΙΙ. Οπτικές της Γλώσσας ΙV. Δημιουργικότητα της Γλώσσας V. Παραγωγή κειμένων VΙ. Ειδικές γλώσσες VΙΙ. Οργάνωση του λόγου VΙΙΙ. Θέματα για συζήτηση και Έκφραση-Έκθεση 9

3. Ο λόγος Ι. Προφορικός και γραπτός λόγος ΙΙ. Διάλογος Β. Στη Β τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου να διδαχθούν από το σχολικό εγχειρίδιο Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Α οι ενότητες: 1. Περιγραφή Ι. Γενικές Παρατηρήσεις ΙΙ. Διάφορα θέματα / αντικείμενα της περιγραφής ΙΙΙ. Έκφραση-Έκθεση ΙV. Οργάνωση του λόγου 2. Αφήγηση Ι. Αφήγηση ΙΙ. Περιγραφή και αφήγηση ΙΙΙ. Οργάνωση του λόγου. Συνοχή κειμένου 3. Το χρονογράφημα Γ. Στην Γ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου να διδαχθεί η ύλη που περιλαμβάνεται στο σχολικό εγχειρίδιο Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Β Δ. Στην Δ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου να διδαχθεί η ύλη που περιλαμβάνεται στο σχολικό εγχειρίδιο Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Γ Για τη διδασκαλία κάθε ενότητας των εγχειριδίων του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας προτείνεται να αξιοποιηθούν: 1. Το Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλωσσική Διδασκαλία του Λυκείου (σ.79-105) που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Σπουδών Α /θμιας και Β /θμιας Εκπ/σης. Θεωρητικές Επιστήμες (2000) 2. Οι διδακτικές προτάσεις οι σχετικές με το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας που περιλαμβάνονται στις Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γενικό Λύκειο (σχολ. έτος 2008-09) σελ.101-153, οι οποίες όμως θα πρέπει να αξιοποιηθούν με κριτήριο την προαναφερθείσα κατανομή των διδακτικών ενοτήτων στις τέσσερις τάξεις του Εσπερινού Γενικού Λυκείου 3. Οι διδακτικές προτάσεις που περιλαμβάνονται στα Βιβλία Καθηγητή των Α, Β, Γ τάξεων Ημερήσιου Γενικού Λυκείου, οι οποίες όμως θα πρέπει να αξιοποιηθούν με κριτήριο την προαναφερθείσα κατανομή των διδακτικών ενοτήτων στις τέσσερις λυκειακές τάξεις του Γενικού Εσπερινού Λυκείου 10

4. Η εγκύκλιος 44135/Γ2/15-4-2009 του ΥΠ.Ε.Π.Θ. που αφορά την αξιολόγηση της παραγωγής κειμένου στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας του Γενικού Λυκείου. Ως προς τις προτάσεις καταμερισμού των διδακτικών ωρών στην Δ Τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου, συμπληρωματικά προς τα αναφερόμενα στις σελ. 145-146 των Οδηγιών για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γενικό Λύκειο (σχολ. έτος 2008-09), προτείνεται η διδασκαλία του Παραρτήματος:Διαβάζω και Γράφω (Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Γ, σελ. 282-287) σε δύο διδακτικές ώρες και η διδασκαλία της Ενότητας Δίκαιος και Άδικος Λόγος σε 4 διδακτικές ώρες, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στις σελ.151-152 των προαναφερθεισών οδηγιών ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού) Α ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ) Ι. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ 2. Η Αίγυπτος (σελ.20-30) ΙΙ. ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ Από τους προϊστορικούς χρόνους έως και το Μ. Αλέξανδρο 1. Ελληνική προϊστορία 1.2. O Μυκηναϊκός πολιτισμός: (σελ. 65-75) 2. Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.χ.) 2.1. Ομηρική εποχή (1100-750 π.χ.), (σελ. 76 αρχή 77), Ο πρώτος ελληνικός αποικισμός (σελ.78-80), Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση (σελ.80-82), Ο πολιτισμός (σελ.82-83) 2.2. Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.χ), (σελ.84-98) 2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.χ.), (σελ.98-107 και 109-114): το εισαγωγικό τμήμα και η υποενότητα: η συμμαχία της Δήλου- Αθηναϊκή ηγεμονία (σελ.98-100), Η εποχή του Περικλή (σελ.100-102), ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.χ.) (σελ.102-103), Η κρίση της πόλης-κράτους (σελ.103-105), Η πανελλήνια ιδέα (σελ.105), Ο 11

Φίλιππος Β και η ένωση των Ελλήνων (σελ.105-107), Το έργο του Μ. Αλεξάνδρου (σελ. 109-111), Ο πολιτισμός (σελ. 111-114) ΙΙΙ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (σελ.124-151) ΙV. Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΡΩΜΗ 1. Ο Ελληνισμός της Δύσης 1.4. Ο πολιτισμός των Ελλήνων της Δύσης (σελ.161-164) 3. Οι λαοί της ιταλικής χερσονήσου και ο σχηματισμός του Ρωμαϊκού κράτους (8 ος - 3 ος αι. π.χ.) 3.1. Η χώρα (σελ.168-169) 3.3 Η ίδρυση της Ρώμης και η οργάνωσή της (σελ.170-172) 3.4. Η συγκρότηση της Ρωμαϊκής πολιτείας-res publica (σελ. 172-ως αρχή 175) V. OI MEΓΑΛΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ 1. Η ολοκλήρωση της ρωμαϊκής επέκτασης ( 200-31 π.χ.) 1.3. Η διοίκηση των κατακτημένων περιοχών (σελ.188-189) 2. Οι συνέπειες των κατακτήσεων 2.2 Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες (σελ.194-196) 2.4 Οι εμφύλιοι πόλεμοι: το εισαγωγικό τμήμα (σελ.197-198), Πομπήιος και Καίσαρας (σελ. 199-201), Αντώνιος και Οκταβιανός (201-203) VI. Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ (1 ος αι. π.χ. 3 ος αι. μ.χ.) Η περίοδος της ακμής (27 π.χ. 193 μ.χ.) 1.1 Η εποχή του Αυγούστου (27 π.χ.-14 μ.χ.): Η ισχυροποίηση της κεντρικής εξουσίας (σελ.206-208), Το πολίτευμα και οι στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις (σελ. 208-209). 1.2 Οι διάδοχοι του Αυγούστου (14 193 μ.χ.): το εισαγωγικό τμήμα (σελ.211-212), Η διοίκηση και το δίκαιο (σελ.212-214) VII. H ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (4 ος - 6 ος αι. μ.χ.) 1. Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ.) 1.1. Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας (σελ. 234-236) 1.2. Μ. Κωνσταντίνος: Εκχριστιανισμός και ισχυροποίηση της ρωμαϊκής Ανατολής (σελ.236-239) 1.4. Ο εξελληνισμός του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους (σελ.245-247) 1.5. Η μεγάλη μετανάστευση των λαών. Το τέλος του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους: το εισαγωγικό τμήμα (σελ.247), Το τέλος του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους (σελ.251) 2. Η εποχή του Ιουστινιανού (6 ος αι. π.χ.) 2.2 Η ελληνοχριστιανική οικουμένη (σελ. 256-258). 3. Τα γράμματα και οι τέχνες 12

3.2. Η καλλιτεχνική ανάπτυξη: το εισαγωγικό τμήμα (σελ.261), Η παλαιοχριστιανική τέχνη (σελ. 262-267). Γενική επισήμανση: όσον αφορά τις ενότητες που δεν έχουν συμπεριληφθεί στη διδακτέα ύλη, θεωρείται αυτονόητο ότι ο/η εκπαιδευτικός θα μεριμνήσει ώστε, μέσα από μια ευσύνοπτη προσέγγιση των βασικών στοιχείων τους, να διασφαλισθεί η συνέχεια και η συνοχή της ιστορικής αφήγησης. Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΚΑΙ Β ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ) Μέρος Α : Η ανάδυση της Ευρώπης και η δημιουργία των Ευρωπαίων (σελ. 7-112). ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ 565 1815 Β ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ) ΚΑΙ Β ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ι. Από το θάνατο του Ιουστινιανού ως την αποκατάσταση των εικόνων και τη συνθήκη του Βερντέν (565-843) (σελ.11-31) ΙΙ. Η εποχή της ακμής: από τον τερματισμό της Εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο εκκλησιών (843-1054) 1. Προοίμιο της ακμής του Βυζαντινού Κράτους (843-867), (σελ.34-35) 3. Κοινωνία (σελ.38-39) 5. Η διεθνής ακτινοβολία του Βυζαντίου (σελ.42-48) 7.Οικονομία και κοινωνία στη Δυτική Ευρώπη. Το σύστημα της Φεουδαρχί ας (σελ.50-51). ΙΙΙ. Από το Σχίσμα των δύο εκκλησιών ως την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1054-1204) 1. Εσωτερική κρίση και εξωτερικοί κίνδυνοι (1054-1081), (σελ.53-55) 13

2. Η εσωτερική πολιτική των Κομνηνών (1081-1185), (σελ.55-56) 5. Οικονομικές μεταβολές στη Δυτική Ευρώπη (σελ.61-63) 7. Οι Σταυροφορίες: α. Οι αιτίες (σελ.67-αρχή της 69), δ. Η Τέταρτη Σταυροφορία (σελ.69-70), ε. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (σελ.70-71). IV. Η Λατινοκρατία και η Παλαιολόγεια εποχή (1204-1453). Ο Ύστερος Μεσαίωνας στη Δύση 1. Τα Λατινικά κράτη και η αντίσταση των Ελλήνων (σελ.73-75) 2. Τα Ελληνικά κράτη: Τραπεζούς, Ήπειρος, Νίκαια (σελ.76-77) 6. Οι Οθωμανοί και η ραγδαία προέλασή τους (σελ.85-87) 7. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης (σελ. 87-89) V. O Μεσαιωνικός πολιτισμός. Γράμματα, επιστήμες, τεχνολογία, τέχνη (σελ.93-113) VI. Από την άλωση της Κωνσταντινούπολης και τις Ανακαλύψεις των Νέων Χωρών ως τη συνθήκη της Βεστφαλίας (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός (σελ.117-121) 3. Ανακαλύψεις (σελ.122-129) 4. Θρησκευτική μεταρρύθμιση (1517-1555), (σελ.129-134) 7. Ο ανταγωνισμός των Ευρωπαϊκών δυνάμεων και ο Τριακονταετής Πόλεμος (1618-1648), (σελ.148-150) 8. Ο πολιτισμός της Αναγέννησης (σελ.151-159) VII. Από τη συνθήκη της Βεστφαλίας (1648) έως το συνέδριο της Βιέννης (1815), (σελ.161-201) Γενική επισήμανση: όσον αφορά τις ενότητες που δεν έχουν συμπεριληφθεί στη διδακτέα ύλη, θεωρείται αυτονόητο ότι ο/η εκπαιδευτικός θα μεριμνήσει ώστε, μέσα από μια ευσύνοπτη προσέγγιση των βασικών στοιχείων τους, να διασφαλισθεί η συνέχεια και η συνοχή της ιστορικής αφήγησης. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Β ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ) Κεφάλαιο πρώτο: 14

Η κοινωνική οργάνωση στην αρχαία Ελλάδα 1. Η πορεία της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας (σελ. 7-9) 3. Η κοινωνία της πόλης-κράτους στην αρχαϊκή εποχή (σελ.18-27) 4. Η κοινωνία κατά την κλασική εποχή (σελ. 29-41) 6. Κοινωνικοί θεσμοί: Ο θεσμός της οικογένειας και η θέση της γυναίκας (σελ.59-72) Η εκπαίδευση (σελ.73-86) Ο στρατός (σελ.87-98) 7.Η καθημερινή ζωή: Εργασία και επαγγέλματα (σελ.119-126) Ψυχαγωγία (σελ. 127-134) Κεφάλαιο δεύτερο: Η πολιτική οργάνωση στην αρχαία Ελλάδα Η δημοκρατική πόλη (σελ. 162-176) ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Β ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ) Κεφάλαιο Ι. : Μακεδονικό Ζήτημα: Β. Το Μακεδονικό κατά τους δύο τελευταίους αιώνες (σελ. 41-67) Κεφάλαιο ΙΙ. : Βορειοηπειρωτικό και ελληνοαλβανικές σχέσεις (σελ.73-89) Κεφάλαιο ΙΙΙ. : Ελληνοτουρκικές σχέσεις (σελ.97-127) Κεφάλαιο ΙV. : Το Κυπριακό Ζήτημα: 2. Καταβολές του Κυπριακού Ζητήματος (σελ.137-141) 3. Το Κυπριακό διεθνές ζήτημα (σελ. 141-142) 4. Ο απελευθερωτικός αγώνας 1955-1959 (σελ.142-146) 5. Η Κυπριακή Δημοκρατία, 1960-1974 ( σελ. 147-151) 6. Η Κυπριακή Τραγωδία: 1974 (σελ. 152-156) Κεφάλαιο V. : Η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση: (σελ.159-172) Κεφάλαιο VΙ. : 15

Η Νεοελληνική Διασπορά και ο Απόδημος Ελληνισμός Σημασία της Νεοελληνικής Διασποράς (σελ. 173) Γεωγραφικοί και ιστορικοί προσδιορισμοί (σελ. 173-175) Αλύτρωτος και Απόδημος Ελληνισμός (σελ. 175-176) Περίοδοι και τομές στην ιστορία της Νεοελληνικής Διασποράς (σελ. 176) Νέες τάσεις στην ελληνική μετανάστευση (σελ. 200-202) Η σύγχρονη παλιννόστηση (σελ. 203-204) Προβλήματα παλιννόστησης και σύνδεσης Εθνικού Κέντρου και Αποδήμων (σελ. 205-208) Η δυναμικότητα των Αποδήμων (σελ. 208-210) Η οργάνωση της Ομογένειας (σελ. 210-212) Ο Απόδημος Ελληνισμός και τα Εθνικά Θέματα (σελ. 212-215) ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Β ΤΑΞΗ, ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (Η ΙΔΙΑ ΥΛΗ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ) Ο διδάσκων επιλέγει (από κοινού με τους μαθητές, εφόσον το επιθυμεί) και διδάσκει 7 τουλάχιστον από τα κεφάλαια του εγχειριδίου, φροντίζοντας να ενσωματώνει στην ύλη του ενότητες από άλλα κεφάλαια που τυχόν προϋποτίθενται για τη μελέτη των επιλεγμένων προς διδασκαλία κεφαλαίων. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 16

(Η ΙΔΙΑ ΥΛΗ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ) Ο διδάσκων οργανώνει (από κοινού με τους μαθητές) την ύλη που θα διδάξει. Η ύλη που θα επιλεγεί μέσα από τις ενότητες του εγχειριδίου θα πρέπει να μη είναι λιγότερη από 130 περίπου σελίδες και να περιέχει θέματα και από τις 3 ενότητες του βιβλίου, φροντίζοντας να ενσωματώνει στην ύλη υποενότητες από ενότητες που τυχόν προϋποτίθενται για τη μελέτη των επιλεγμένων προς διδασκαλία υποενοτήτων. Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Θ. ΛΥΚΟΥΡΕΝΤΖΟΣ Εσωτ. Διανομή 1. Δ/νση Σπουδών Δ.Ε., Τμήμα Α 2. Δ/νση Εκκλησιαστικής Εκπ/σης 3. Δ/νση Ιδιωτικής Εκπ/σης 4. Δ/νση Π.Ο.Δ.Ε. 5. Δ/νση Ξένων και Μειονοτικών Σχολείων 6. Δ/νση Ειδικής Αγωγής 7. ΣΕΠΕΔ 17