ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ : ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΧΑΛΚΙ Α 10/04/2009 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΗΜΗΤΡΗΣ ΡΑΧΙΩΤΗΣ ΜΕΛΟΣ.Σ. ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΝ ΕΣΜΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΑΠΕ Σε ολόκληρο τον κόσµο συντελείται την περίοδο αυτή µια αληθινή κοσµογονία όσον αφορά τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, και ιδιαίτερα την αιολική ενέργεια. Οι ΑΠΕ αναδεικνύονται πλέον όχι µόνο ως ο βασικός πυλώνας, µαζί µε την εξοικονόµηση ενέργειας, της ενεργειακής και περιβαλλοντικής πολιτικής σε παγκόσµιο επίπεδο, αλλά και ως ένα ιδιαίτερα δυναµικό, πρώτης προτεραιότητας, επενδυτικό µέσο για την τόνωση της ανάπτυξης, και πρώτιστα της απασχόλησης, και την αντιµετώπιση της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης. Οι θέσεις απασχόλησης στον τοµέα των ΑΠΕ, δηλαδή σε ένα δυναµικά αναπτυσσόµενο βιοµηχανικό και τεχνολογικό τοµέα µε µεγάλη προστιθέµενη αξία και έντονα εξαγωγικό για την Ευρώπη χαρακτήρα, αριθµούν σήµερα πάνω από 2,3 εκατοµµύρια εργαζοµένους παγκοσµίως, και ο αριθµός αυτός αυξάνει συνεχώς µε εντυπωσιακούς ρυθµούς. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της πρόσφατα δηµοσιευθείσας µελέτης του ΟΗΕ/UNEP και του ιεθνούς Οργανισµού Εργασίας ( ΟΕ), µε τίτλο «Πράσινες Θέσεις Εργασίας : Προς µία Ανθρώπινη Απασχόληση σε ένα Βιώσιµο, Χαµηλού-Άνθρακα, Κόσµο», από τις 2.332.000 θέσεις εργασίας που υπάρχουν σήµερα στις ΑΠΕ παγκοσµίως (400.000 στην Ευρώπη), οι 300.000 αφορούν την αιολική ενέργεια, οι 624.000 την ηλιοθερµική ενέργεια, 170.000 τη φωτοβολταϊκή ενέργεια, 1.174.000 την ενέργεια από βιοµάζα, 25.000 τη γεωθερµία και 39.000 τα µικρά υδροηλεκτρικά. Σύµφωνα µε τις προβλέψεις του ΟΗΕ και του ΟΕ, το 2030 ο αριθµός των εργαζοµένων στην αιολική ενέργεια αναµένεται να αυξηθεί από 300.000 που είναι σήµερα σε 2,1 εκατοµµύρια, των εργαζοµένων στα φωτοβολταϊκά από 170.000 σε 6.000.000, και των εργαζοµένων στην ενεργειακή αξιοποίηση της βιοµάζας από 1.174.000 σήµερα σε 12.000.000 το 2030. Αριθµοί πραγµατικά εντυπωσιακοί, αριθµοί-βάλσαµο για κάθε οικονοµία σε ύφεση και κρίση. Αλλά, ας εστιάσουµε τώρα στην αιολική ενέργεια. Η συσσωρευµένη εµπειρία της τελευταίας 15ετίας, τόσο σε διεθνές επίπεδο (µόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργούν ήδη πάνω από 65.000 MW αιολικών εγκαταστάσεων), όσο και στην Ελλάδα, όπου λειτουργούν ήδη περίπου 900 MW αιολικών πάρκων, δείχνει καθαρά ότι η ίδρυση και λειτουργία αιολικών έργων εµπορικής κλίµακας δηµιουργεί ισχυρούς πόλους τοπικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής αναβάθµισης και 1
προσπορίζει πολλαπλά, µετρήσιµα και ουσιαστικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες, στις περιοχές των οποίων εγκαθίστανται τα έργα αυτά. Πιο συγκεκριµένα, και µε βάση τα καταγεγραµµένα απολογιστικά στοιχεία των εν λειτουργία αιολικών πάρκων στην Ελλάδα, τα έργα αυτά : i) Συµβάλλουν σηµαντικά στην τοπική απασχόληση. Έτσι π.χ., για µία εγκατεστηµένη ισχύ αιολικών πάρκων 50 MW, απαιτούνται : - 600-900 ανθρωποµήνες απασχόλησης στη φάση κατασκευής τους. Το 30-40 % αυτής της απασχόλησης προέρχεται από το ντόπιο εργατικό δυναµικό. - 13-16 µόνιµοι εργαζόµενοι στη φάση λειτουργίας τους, οι περισσότεροι από τους οποίους (50-100%) είναι ντόπιοι. Η συµβολή των αιολικών εγκαταστάσεων στην απασχόληση, τόσο την τοπική όσο και αυτήν σε εθνικό επίπεδο, γίνεται πραγµατικά εντυπωσιακή εάν συµπεριληφθούν οι προοπτικές εγχώριας κατασκευής/συναρµολόγησης µεγάλων τµηµάτων του ηλεκτροµηχανολογικού εξοπλισµού των έργων αυτών, όπως είναι οι πυλώνες των ανεµογεννητριών, οι µετασχηµατιστές, οι πίνακες ελέγχου, κ.α. Οι προοπτικές αυτές, οι οποίες έχουν ήδη αρχίσει να υλοποιούνται στην Ελλάδα (εργοστάσιο ΡΟΚΑΣ στην Τρίπολη, εργοστάσιο ΒΙΟΜΕΚ στο Αλιβέρι), µπορούν να εκτοξεύσουν τη σχετιζόµενη µε τα αιολικά πάρκα απασχόληση, ιδιαίτερα την τοπική, στα ύψη : σύµφωνα µε τα έγκυρα και απόλυτα τεκµηριωµένα απολογιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ( Wind Energy : The Facts, Φεβρουάριος 2004, Τόµος 3, σελ. 127-132), κάθε 100 MW αιολικής ενέργειας που εγκαθίστανται δηµιουργούν σήµερα τουλάχιστον 100 νέες θέσεις εργασίας, κυρίως στη βιοµηχανική παραγωγή του απαιτούµενου ηλεκτροµηχανολογικού εξοπλισµού. ii) Η λειτουργία αιολικών πάρκων προσφέρει ένα µόνιµο και σηµαντικό ετήσιο έσοδο στους τοπικούς ήµους (3% επί του τζίρου τους), αλλά και στην τοπική οικονοµία γενικότερα. Έτσι π.χ., µία εγκατεστηµένη ισχύς αιολικών πάρκων 50 MW: - Έχει κόστος κατασκευής 55 εκατ. Ευρώ περίπου, από τα οποία το 15-20% δαπανάται τοπικά, σε εργολαβίες, προµήθειες, µισθούς στη φάση κατασκευής, κλπ. - Έχει τζίρο, από την πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγει, περίπου 10 εκατ. Ευρώ το χρόνο, από τα οποία τα 300.000 Ευρώ το χρόνο (δηλ. το 3%) εισφέρονται δια νόµου ως έσοδο στους τοπικούς ήµους, για όλη τη διάρκεια ζωής των αιολικών πάρκων, δηλ. για τουλάχιστον 20 χρόνια. 2
- Απαιτεί, για τις ανάγκες λειτουργίας των αιολικών πάρκων, 1 εκατ. Ευρώ το χρόνο, από τα οποία το 30-50% αφορά τοπικές δαπάνες (µισθούς τοπικού µόνιµου προσωπικού, τοπικές εργολαβίες συντήρησης και επισκευών, κ.α.). iii) Η κατασκευή αιολικών πάρκων σε µία περιοχή συνοδεύεται από την παράλληλη υλοποίηση σειράς αντισταθµιστικών οφελών, πέραν των άµεσων και µετρήσιµων οικονοµικών εισροών και των δηµιουργούµενων θέσεων απασχόλησης. Έτσι : - Κατασκευάζονται ή/και βελτιώνονται, χωρίς κόστος για τους δηµότες, σηµαντικά έργα υποδοµής στην ευρύτερη περιοχή (οδικό δίκτυο, τηλεπικοινωνίες, ηλεκτρικό δίκτυο). - Κατασκευάζονται, ως αντισταθµιστικά οφέλη (χωρίς κόστος) για τους τοπικούς ήµους, διάφορα κοινωφελή έργα, όπως κοινοτικοί δρόµοι, σχολεία, παιδικοί σταθµοί κ.α., ενώ προσφέρονται από τους επενδυτές και ανάλογες χορηγίες. - Προωθούνται νέες, εναλλακτικές και ιδιαίτερα κερδοφόρες µορφές τουρισµού στην περιοχή, όπως π.χ. ο οικοτουρισµός (επισκέψεις σε εγκαταστάσεις οικολογικών µορφών ενέργειας, όπως είναι τα αιολικά πάρκα). Τέλος, αξίζει πιστεύω να δούµε και τις προοπτικές απασχόλησης που µπορεί να προσφέρει η αιολική ενέργεια στη χώρα µας στο χρονικό ορίζοντα µέχρι το 2020, στα πλαίσια και του αντίστοιχου δεσµευτικού στόχου που καθορίζει για την Ελλάδα η νέα Κοινοτική Οδηγία για τις ΑΠΕ: εσµευτικός στόχος ΑΠΕ για την Ελλάδα το 2020 : 18% συµµετοχή των ΑΠΕ στην κάλυψη της τελικής εθνικής κατανάλωσης ενέργειας. Ο στόχος αυτός περιλαµβάνει, µεταξύ άλλων, την κατά περίπου 34 % συµµετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή της χώρας (στη βάση των παραγόµενων KWh), και µεταφράζεται σε : - Αιολικά πάρκα : 8.000 MW - Φωτοβολταϊκά : 1.500 MW - Μικρά υδροηλεκτρικά : 500 MW - Λοιπές ΑΠΕ (βιοµάζα, γεωθερµία) : 400 MW Σύνολο ΑΠΕ : 10.400 MW (µία νέα «πράσινη» ΕΗ!) 3
Με βάση το γεγονός ότι υπάρχουν σήµερα εγκατεστηµένα και σε λειτουργία περίπου 1.050 MW ΑΠΕ, από τα οποία περίπου 900 MW αιολικών και 150 MW µικρών υδροηλεκτρικών, πρέπει µέσα στην επόµενη 12ετία να εγκατασταθούν περίπου 7.000 MW αιολικών, 1.500 MW φωτοβολταϊκών και 800 MW των υπολοίπων ΑΠΕ. Οι αναγκαίες επενδύσεις για την εγκατάσταση των ως άνω αιολικών MW ανέρχονται σε : (7.000 MW) (1.200.000 /MW) = 8,4 δισεκ. στη 12ετία 2009-2020 ηµιουργούµενες, από τις ως άνω επενδύσεις, µόνιµες θέσεις εργασίας : Σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία προαναφερθείσας µελέτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής («WIND ENERGY : THE FACTS», 2004, Τόµος 3, σελ. 137-138), κάθε 100 MW αιολικής ενέργειας που θα εγκαθίστανται στον χρονικό ορίζοντα µέχρι το 2020, θα δηµιουργούν περίπου 90 νέες θέσεις εργασίας (πλήρους απασχόλησης, full-time equivalent employment), ως εξής : Εγκατάσταση αιολικών πάρκων : 28 θέσεις εργασίας / 100 MW Λειτουργία και συντήρηση : 9»»» Κατασκευή εξοπλισµού (ανεµογεννητριών, πύργων, ηλεκτροµηχανολογικών, κ.α.) : 54»»» Συνολική πλήρης απασχόληση : 91 θέσεις εργασίας / 100 MW Συνεπώς, για τα 7000 νέα MW αιολικών που πρέπει να εγκατασταθούν στη χώρα µας µέχρι το 2020, θα δηµιουργηθούν συνολικά (7000 MW) (91/100 MW) ~ 6.400 νέες µόνιµες θέσεις απασχόλησης. Ένας αριθµός ιδιαίτερα εντυπωσιακός και ελπιδοφόρος για τη δοκιµαζόµενη οικονοµία µας. Η Ελλάδα, µε το πλούσιο αιολικό δυναµικό µε το οποίο είναι προικισµένη, θα µπορούσε, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 90, να βρίσκεται στην πρώτη γραµµή της διεθνούς προσπάθειας και της ταχύρρυθµης ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας (το αντίστοιχο παράδειγµα της Πορτογαλίας είναι χαρακτηριστικό). Όµως, οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν και τα εµπόδια που ορθώθηκαν ήταν πολλά, τα λάθη συχνά (από όλες τις πλευρές), οι παρανοήσεις και παρεξηγήσεις στην ηµερήσια διάταξη. Παρ όλα αυτά, δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η εµπειρία που αποκτήθηκε από την Πολιτεία, την Αυτοδιοίκηση, τους τοπικούς φορείς, τους επενδυτές, συνιστά πλέον µια γόνιµη µαγιά, µια κρίσιµη µάζα, που µπορεί, µαζί µε το χωροταξικό των ΑΠΕ που θεσµοθετήθηκε πρόσφατα, αλλά 4
και µε το σαφώς βελτιωµένο και εξειδικευµένο θεσµικό πλαίσιο του τοµέα, να αποτελέσει το εφαλτήριο για ένα νέο ξεκίνηµα. Για µια ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας µε πλήρη σεβασµό στο περιβάλλον, που θα αποτελέσει ισχυρό πόλο τοπικής οικονοµικής δραστηριότητας και απασχόλησης, ιδιαίτερα στους δύσκολους καιρούς που βιώνουµε σήµερα. 5