1) Τμήμα μορίου βακτηριακού DNA έχει την ακόλουθη αλληλουχία βάσεων: 3 TACTGGAATGGTCGCCCCTGCATT 5 a. Ποια είναι η αλληλουχία του συμπληρωματικού κλώνου και ποιος είναι ο προσανατολισμός της. b. Ποιο είναι το μόριο mrna που θα προκύψει από τη μεταγραφή του DNA; c. Πόσοι δεσμοί υδρογόνου συγκρατούν ενωμένες τις αλυσίδες του DNA; d. Πόσοι φωσφοδιεστερικοί δεσμοί συγκρατούν τα νουκλεοτίδια του mrna που προκύπτει; e. Ποια είναι τα αντικωδικόνια που αντιστοιχούν στο τμήμα του DNA; 2) Δίνεται το παρακάτω τμήμα βακτηριακού DNA : 3 AAT-TAC-AAA-GCG-CGA-ATC-TTT-ACT-GTA 5 a. Ποια είναι η συμπληρωματική αλυσίδα; b. Ποιο είναι το mrna που θα μεταφραστεί; Να συμπληρώσετε το προσανατολισμό του μορίου αυτού. c. Να γράψετε τα αντικωδικόνια των trna. d. Πόσα αμινοξέα κωδικοποιούνται από το συγκεκριμένο τμήμα του DNA; 3) Δίνεται το μόριο DNA: 1 η αλυσίδα: AAAATACTCACCCACTCCACATAAAA [ΥΠΟΚΙΝΗΤΗΣ] 2 η αλυσίδα:ttttatgagtgggtgaggtgtatttt a. Ποια είναι η κωδική και ποια η μη κωδική αλυσίδα του γονιδίου; b. Ποιο είναι το mrna που θα προκύψει; c. Ποια είναι τα αντικωδικόνια που αντιστοιχούν στο mrna; d. Πόσοι δεσμοί συγκρατούν τα νουκλεοτίδια του γονιδίου; e. Να προσδιορίσετε τα 3 και 5 άκρα σε κάθε περίπτωση. 4) Δίνεται η παρακάτω πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα mrna: 5 AUG ACC CGA AUG GGC CUA UUG CCA GGU AUC UAA 3 a. Ποιος είναι ο μέγιστος αριθμός αμινοξέων που κωδικοποιεί η αλυσίδα αυτή; b. Ποια είναι τα αντίστοιχα αντικωδικόνια στα μόρια του trna; c. Να βρείτε το τμήμα του DNA από το οποίο προκύπτει το μόριο του mrna. d. Πόσοι δεσμοί αναπτύσσονται ανάμεσα στα νουκλεοτίδια στο τμήμα του DNA; e. Να σημειώσετε σε κάθε μόριο τον προσανατολισμό του. 5. Δίνεται το παρακάτω τμήμα βακτηριακού DNA, το οποίο κωδικοποιεί ένα ολιγοπεπτίδιο. Αλυσίδα 1: GTTGAATTCTTAGCTTAAGTCGGGCATGAATTCTC Aλυσίδα 2: CAACTTAAGAATCGAATTCAGCCCGTACTTAAGAG
α) να προσδιορίσετε την κωδική και τη μη κωδική αλυσίδα του παραπάνω τμήματος DNA επισημαίνοντας τα 5 και 3 άκρα των αλυσίδων του. Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. β) το παραπάνω τμήμα DNA αντιγράφεται και κατά τη διάρκεια της αντιγραφής δημιουργούνται τα παρακάτω πρωταρχικά τμήματα Ι. 5 - GAGAAUUC-3 II. 5 - UUAAGCUA-3 III. 5 - GUUGAAUU-3 Να προσδιορίσετε ποια αλυσίδα αντιγράφεται με συνεχή και ποια με ασυνεχή τρόπο. Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. (πανελλήνιες 2012) 6. Βακτήριο συνθέτει το πενταπεπτίδιο: H2N-μεθειoνίνη-σερίνη-τυροσίνη-τυροσίνη-σερίνη-COOH Να γράψετε την κωδική και την μη κωδική αλυσίδα του γονιδίου που είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση αυτού του πενταπεπτιδίου, σημειώνοντας τα 5 και 3 άκρα. Να συμβουλευτείτε το γενετικό κώδικα. 7. Η πρώτη από τις δύο αλυσίδες του παρακάτω σχήματος είναι τμήμα της μιας από τις δύο αλυσίδες ενός μορίου DNA ευκαρυωτικού κυττάρου, το οποίο έχει αρχίσει να αντιγράφεται. Η δεύτερη είναι η νέα αλυσίδα που έχει ξεκινήσει να συντίθεται σε κάποια θέση έναρξης της αντιγραφής. Μητρική αλυσίδα : AGCTAACGGGAACTACGAT Νέα αλυσίδα: UUGCCCUTGATGC α) Από πόσα νουκλεοτίδια αποτελείται το πρωταρχικό τμήμα; β) ποιο είναι το 5 και ποιο το 3 άκρο; 8. Μια πρωτεΐνη του βακτηρίου E. Coli αποτελείται από 180 αμινοξέα. α) Πόσα νουκλεοτίδια περιέχονται στο τμήμα του mrna από το οποίο αυτή μεταφράζεται; β) Πόσα νουκλεοτίδια περιέχονται στο γονίδιο που την κωδικοποιεί; γ) Πόσα μόρια trna παίρνουν μέρος στη σύνθεση της πρωτεΐνης; 9. α)πώς εξασφαλίζεται η πιστότητα της αντιγραφής του DNA σε ένα κύτταρο; β) Με ποιο τρόπο εξασφαλίζεται στα ευκαρυωτικά κύτταρα ο μικρός χρόνος αντιγραφής; γ) Να συγκρίνετε την DNA με την RNA πολυμεράση. 10. Ποιες αλληλουχίες του DNA γνωρίζετε: Α. στα προκαρυωτικά που να μη μεταγράφονται να μεταγράφονται και να μη μεταφράζονται Β. στα ευκαρυωτικά που να μη μεταγράφονται να μεταγράφονται και να μη μεταφράζονται 11. Ένας βιολόγος αναγνωρίζει τη σειρά των νουκλεοτιδίων AAC σε ένα μόριο mrna. Στο γενετικό κώδικα, η σειρά αυτή κωδικοποιεί το αμινοξύ ασπαραγίνη. Μετά τη
μετάφραση θα εμφανιστεί απαραίτητα η ασπαραγίνη στο πολυπεπτίδιο που θα συντεθεί; Να εξηγήσετε την απάντηση σας. 12. Ένα μόριο DNA ενός χρωμοσώματος, το οποίο απομονώθηκε από σωματικό κύτταρο προβάτου, περιέχει 1000 γονίδια, ενώ καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του κυττάρου αυτού, παράγονται 300 διαφορετικές πολυπεπτιδικές αλυσίδες. Πού μπορεί να οφείλεται αυτή η διαφορά στον αριθμό των γονιδίων και των πολυπεπτιδικών αλυσίδων; (ΟΕΦΕ 2003) 13. Το παρακάτω τμήμα DNA περιέχει το κωδικόνιο έναρξης της μετάφρασης που χρησιμοποιείται στο γονίδιο: O μεταγραφόμενος κλώνος πρέπει να είναι: 5 C T T G A A G A T A C A T C G T 3 3 G A A C T T C T A T G T A G C A 5 Α. ο πάνω κλώνος με κατεύθυνση 5-3 Β. ο πάνω κλώνος με κατεύθυνση 3-5 Γ. ο κάτω κλώνος με κατεύθυνση 5-3 Δ. ο κάτω κλώνος με κατεύθυνση 3-5 (πανελλήνιος διαγωνισμός βιολογίας 2010) 14. Στην εικόνα παρουσιάζεται μια διχάλα αντιγραφής του DNA. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τους όρους του πίνακα και δίπλα σε κάθε όρο να γράψετε τον αριθμό του στοιχείου που αντιστοιχεί: DNA πολυμεράση, πριμόσωμα, πρωταρχικά τμήματα, DNA ελικάση, ασυνεχές τμήμα, συνεχές τμήμα και DNA δεσμάση. (πανελλήνιος διαγωνισμός βιολογίας 2012) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗΣ 15. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη πρωτεϊνικής φύσεως που εκκρίνεται από τα κύτταρα του παγκρέατος και συμμετέχει στη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος. Το μόριο της ινσουλίνης αποτελείται από δύο πεπτιδικές αλυσίδες την Α και τη Β. Η Α περιέχει 21
αμινοξέα και η Β 30. Δίνεται η παρακάτω αλληλουχία νουκλεοτιδίων του mrna που συμμετέχει στη σύνδεση των τελευταίων 8 αμινοξέων της Β αλυσίδας. GUGGAGAGCGUGGCUUCUACACUCCUAAGACU mrna α) Χρησιμοποιώντας τον πίνακα του γενετικού κώδικα να γράψετε την αλληλουχία των 8 αμινοξέων της Β αλυσίδας. β) Δικαιολογώντας την απάντηση σας, να δώσετε και την αλληλουχία των νουκλεοτιδίων του αντίστοιχου γονιδίου. 16. Δίνεται το παρακάτω τμήμα βακτηριακού DNA που κωδικοποιεί τα πέντε (5) πρώτα αμινοξέα μιας πολυπεπτιδικής αλυσίδας. Η κατεύθυνση στην οποία κινείται η RNA πολυμεράση κατά τη μεταγραφή υποδεικνύεται από το βέλος. T T A T G C C A A A A G A A C A T G αλυσίδα Ι A A T A C G G T T T T C T T G T A C αλυσίδα ΙΙ α. Ποια από τις δύο αλυσίδες του παραπάνω DNA είναι η κωδική και ποια είναι η μη κωδική; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. β. Να γράψετε την αλληλουχία του mrna, που προκύπτει από τη μεταγραφή του παραπάνω DNA. γ. Να γράψετε και να αιτιολογήσετε το αντικωδικόνιο του trna, που μεταφέρει το 2ο αμινοξύ της πολυπεπτιδικής αλυσίδας. δ. Τι είναι το σύμπλοκο έναρξης της πρωτεϊνοσύνθεσης και ποια είναι η μετέπειτα πορεία του trna, που συμμετέχει σε αυτό; ( 2009 επαναληπτικές) 17. Δίνεται το παραπάνω τμήμα DNA, το οποίο αντιγράφεται. Στον κλώνο ΖΗ η αντιγραφή γίνεται με ασυνεχή τρόπο. Τα σημεία Δ και Η υποδεικνύουν τη θέση έναρξης της αντιγραφής. Α. να μεταφέρετε στο τετράδιό σας το παραπάνω σχήμα, να σχεδιάσετε τα συνεχή και ασυνεχή τμήματα των νέων κλώνων νε βέλη υποδεικνύοντας τους προσανατολισμούς των νέων και των μητρικών κλώνων. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Β. Στον κλώνο που αντιγράφεται με συνεχή τρόπο να γράψετε την αλληλουχία των νουκλεοτιδίων και τον προσανατολισμό του πρωταρχικού τμήματος, το οποίο αποτελείται από 8 νουκλεοτίδια. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (πανελλήνιες 2011) 18. Το σχήμα απεικονίζει μια θηλιά αντιγραφής του DNA. Σε ποιο από τα σκέλη της θηλιάς (Α, Β, Γ, Δ) μπορεί να προσδεθεί το πριμόσωμα με την αλληλουχία 5 CATG 3 ;
(πανελλήνιος διαγωνισμός βιολογίας 2015) 19. Η μορφή της διχάλας αντιγραφής του DNA αποδίδεται κατάλληλα από το σχήμα (πανελλήνιος διαγωνισμός βιολογίας 2015) 20. Το παραπάνω δίκλωνο DNA είναι τμήμα γονιδίου που είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση trna. Στο τμήμα αυτό φαίνεται ο υποκινητής και τα άκρα της κάθε αλυσίδας. Μη κωδική αλυσίδα είναι: Α. η 1η η οποία μεταγράφεται από το 3 προς το 5 άκρο της Β. η 1η η οποία μεταγράφεται από το 5 προς το 3 άκρο της Γ. η 2η η οποία μεταγράφεται από το 5 προς το 3 άκρο της Δ. η 2η η οποία μεταγράφεται από το 3 προς το 5 άκρο της υποκινητής 1η αλυσίδα 3 CGAACTACCGA GTTTTAACTGGGAA AAAATAT 5 2η αλυσίδα 5 GCTTGATGGCT CAAAATTGACCCTT TTTTATA 3