ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΦΙΛΙΠΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ Η Α.Μ. 4728 ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2007

2

ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΦΙΛΙΠΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΣ ΚΙΤΣΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2007 3

Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΟΥ. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ, ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΟΥΝ ΠΟΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ, ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΓΝΩΣΕΙΣ ΑΝΤΛΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ,ΒΙΒΛΙΑ Κ.Τ.Λ. ΦΙΛΙΠΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ.. 4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ.9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1:ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΟΙ.10 1.1 Εισαγωγή 10 1.2 Τι είναι ξενοδοχείο και ποιοι θεωρούνται ξενοδοχοϋπάλληλοι 10 1.3 Απασχόληση στα ξενοδοχεία παλαιότερα και σήμερα..11 1.4 Κατηγορίες εργαζομένων και ιεραρχία.11 1.5 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα εργασίας στα εποχιακά και μη ξενοδοχεία.. 12 1.6 Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εργασίας στα ξενοδοχεία. 13 1.7 Τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση.. 15 1.7.1 Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.15 1.7.2 Υπουργείο Ανάπτυξης...17 1.7.3 Υπουργείο εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων...17 1.8 Διάρθρωση της απασχόλησης κατά θέση εργασίας, φύλλο και νομό...17 1.9 Συμπεράσματα...19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ...20 2.1 Εισαγωγή 20 2.2 Τουριστικά γραφεία και οι εργασίες που εκτελούν...20 2.3 Κατηγορίες τουριστικών γραφείων...21 2.4 Ιεραρχία εργαζομένων στα τουριστικά γραφεία....21 2.4.1 Η διεύθυνση 22 2.4.2 Τμήμα κρατήσεων..22 2.4.3 Τμήμα κίνησης..22 2.4.4 Τμήμα υποδοχής.23 2.5 Ειδικά χαρακτηριστικά εργασίας στα τουριστικά γραφεία...23 2.6 Μειονεκτήματα & πλεονεκτήματα της εργασίας στα τουριστικά γραφεία...23 2.7 Αριθμός απασχολουμένων στα πρακτορεία..24 2.8 Συμπεράσματα...25 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ-ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 26 3.1 Εισαγωγή..26 3.2 Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας και η διάρκειά της...26 3.3 Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.26 3.3.1 Κατάρτιση Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.27 3.3.2 Τα είδη των Σ. Σ. Ε.27 3.3.3 Μεσολάβηση-Διαιτησία.28 3.4 Η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων 28 3.4.1 Βασικός μισθός...29 3.4.2 Επιδόματα...30 3.4.3 Ωράριο εργασίας 31 3.4.4 Άδειες.31 3.4.5 Διάφορες παροχές...31 3.4.6 Ειδικές ρυθμίσεις 32 3.4.7 Ασφάλιση ξενοδοχοϋπαλλήλων.32 3.5 Τοπικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων.33 3.5.1 Τοπική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων του νομού Λασιθίου....33 3.5.2 Διαιτητική Απόφαση για τους όρους αμοιβής των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις του νομού Χανίων.....35 3.5.3 Τοπική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων του νομού Ηρακλείου... 36 3.6 Η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας του υπαλλήλων τουριστικών γραφείων.37 3.6.1 Βασικός μισθός...37 3.6.2 Επιδόματα...37 3.6.3 Ωράριο εργασίας 38 3.6.4 Άδειες.38 3.6.5 Διάφορες παροχές...39 3.6.6 Ειδικές ρυθμίσεις 40 3.6.7 Ασφάλιση των υπαλλήλων τουριστικών γραφείων....40 6

3.7 Η Σ.Σ.Ε. του υπαλληλικού προσωπικού των ναυτιλιακών πρακτορείων.40 3.7.1 Βασικός μισθός.. 41 3.7.2 Επιδόματα..41 3.7.3 Ωράριο εργασίας 42 3.7.4 Άδειες.42 3.7.5 Διάφορες παροχές...43 3.7.6 Ειδικές ρυθμίσεις 43 3.7.7 Ασφάλιση των υπαλλήλων τουριστικών γραφείων....44 3.8 Συμπεράσματα...44 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 45 4.1 Εισαγωγή 45 4.2 Επιτροπή Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας(Ε.Υ.Α.Ε.).45 4.3 Τεχνικός ασφαλείας και γιατρός ασφαλείας..46 4.4 Υποχρεώσεις εργοδότη και εργαζομένων...... 47 4.5 Κυρώσεις...48 4.5.1 Διοικητικές κυρώσεις. 48 4.5.2 Ποινικές κυρώσεις..48 4.6 Συμπεράσματα... 48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ ΚΑΙ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΕΣ 49 5.1 Εισαγωγή 49 5.2 Συνδικαλισμός και δικαίωμα απεργίας..49 5.3 Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εργαζομένων στη ναυτιλία και στον τουρισμό (ΠΑΣΕΝΤ)..50 5.4 Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργατών Επισιτισμού και Υπαλλήλων Τουριστικών Επαγγελμάτων... 50 5.5 Πανελλήνια Ομοσπονδία Επιχειρήσεων Τουρισμού.50 5.6 Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων ( Π.Ο.Ξ.) 51 5.7 Συμπεράσματα...51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ..52 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..54 ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ.55 7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η Ελλάδα αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό από τις αρχές του 80. ο τουρισμός συμβάλλει στην οικονομική ευημερία, τον παγκόσμιο σεβασμό στην τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κα ελευθεριών, χωρίς διακρίσεις στο φύλο, στη φυλή, στη θρησκεία και στη γλώσσα. Σημαντικό ρόλο στην τουριστική ανάπτυξη παίζουν οι εργασιακές σχέσεις που διαμορφώνονται στο πεδίο του τουρισμού, δηλαδή οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου σε οποιοδήποτε χώρο που παρέχονται υπηρεσίες στον τουρίστα. 1 Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων η απασχόληση στον τουριστικό τομέα ανέρχεται σε 690 χιλιάδες θέσεις εργασίας, εκ των οποίων οι 230 χιλιάδες εργαζόμενοι απασχολούνται στα ελληνικά ξενοδοχεία δηλαδή το 6% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Ο τουρισμός για την Ελλάδα, μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες. Συγκεκριμένα ο τουριστικός κλάδος δημιουργεί προστιθέμενη αξία της τάξεως του 18-20% του Α.Ε.Π., και πιστεύεται ότι αυτό το ποσοστό θα αυξηθεί κατά πολύ τα επόμενα χρόνια. 2 1 Μυλωνόπουλος-Μεντής-Μοίρα, (2003),Εργασιακές σχέσεις στις τουριστικές επιχειρήσεις, εκδ.προπομπός, σελ.72 2 Δελτίο Τύπου Ι.Τ.Ε.Π, (2004),Η απασχόληση στα ελληνικά ξενοδοχεία, σελ.1-2 8

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει για τον σαφή προσδιορισμό της έννοιας της εργασίας στις τουριστικές επιχειρήσεις, μπορούμε να πούμε ότι η απασχόληση στον τομέα αυτό χαρακτηρίζεται από πολλές ιδιομορφίες και ιδιαιτερότητες από νομικής αλλά και κοινωνιολογικής άποψης. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η εργασία αυτή επιχειρεί μια γενική περιγραφή των εργασιακών σχέσεων των ξενοδοχοϋπαλλήλων και των υπαλλήλων τουριστικών γραφείων. Γενικότερα η βασική υπόθεση που τίθεται σε συζήτηση είναι τα χαρακτηριστικά και οι ιδιαιτερότητες της εργασίας σ αυτού του είδους τις επιχειρήσεις, τα εργασιακά δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εργαζομένων στον εκάστοτε τομέα, καθώς και τα όποια μειονεκτήματα ή πλεονεκτήματα προκύπτουν από αυτήν την απασχόληση. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η εργασία αυτή έγινε σε τρία στάδια. Στο πρώτο στάδιο έγινε η συλλογή των απαραίτητων στοιχείων και πληροφοριών από την βιβλιοθήκη του Τ.Ε.Ι. Ηγουμενίτσας, από βιβλία και σημειώσεις μαθημάτων που έχω παρακολουθήσει κατά το χρονικό διάστημα των σπουδών μου, καθώς και από το διαδίκτυο. Στο δεύτερο στάδιο έγινε επεξεργασία όλων των στοιχείων και η επιλογή των καταλληλότερων για χρήση. Τέλος στο τρίτο στάδιο έγινε η συγγραφή της εργασίας σε Η/Υ. ΔΟΜΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Η παρακάτω εργασία χωρίζεται σε 5 κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρονται τα γενικά χαρακτηριστικά της ξενοδοχοαπασχόλησης. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναγράφονται τα γενικά χαρακτηριστικά της εργασίας στα τουριστικά γραφεία. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύονται όλα τα νομικά θέματα που προκύπτουν από την εργασία στον τομέα των ξενοδοχοϋπαλλήλων και των υπαλλήλων τουριστικών γραφείων. Στο τέταρτο κεφάλαιο καταγράφονται όλες οι ομοσπονδίες, και οργανισμοί που έχουν να κάνουν με τους συγκεκριμένους τομείς απασχόλησης καθώς και μία γενική προσέγγιση στο δικαίωμα του συνδικαλισμού και στο δικαίωμα της απεργίας.. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναγράφω τα συμπεράσματά μου από την εργασία αυτή. 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΟΙ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όπως είναι γνωστό, ένας τεράστιος αριθμός εργαζομένων στην Ελλάδα ανήκει στον κλάδο των ξενοδοχοϋπαλλήλων. Εφόσον ο τουρισμός σαν φαινόμενο έχει πάρα πολλές ιδιομορφίες έτσι και ο συγκεκριμένος κλάδος εργασίας έχει πάρα πολλές ιδιομορφίες και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε και να περιγράψουμε στο συγκεκριμένο κεφάλαιο. 3 1.2 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΟΙ Όλες οι επιχειρήσεις υποδοχής, οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες σε τουρίστες όπως διαμονή, εστίαση, ψυχαγωγία και άθληση, λέγονται τουριστικά καταλύματα. Το τουριστικό κατάλυμα μπορεί να είναι ξενοδοχείο, μοτέλ, επιπλωμένο διαμέρισμα, κάμπινγκ, ενοικιαζόμενα δωμάτια κ.α. Συγκεκριμένα ξενοδοχείο ονομάζεται κάθε εμπορικό κατάλυμα που προσφέρει δωμάτια προς ενοικίαση σε περαστική πελατεία ή σε πελατεία παραμονής. 4 Ξενοδοχοϋπάλληλος θεωρείται, κάθε εργαζόμενος σε ξενοδοχειακή επιχείρηση που λειτουργεί σε αστικά κέντρα, σε τόπους θερινών διαμονών, σε λουτροπόλεις και σε αρχαιολογικούς τόπους όλης της χώρας, με οποιαδήποτε μορφή τουριστικού καταλύματος. 3 Λύτρας.Π,(1998), Κοινωνιολογία του τουρισμού, εκδ.interbooks. σελ205 4 Βαρβαρέσος, (2000),Τουρισμός -Έννοιες, μεγέθη, δομές, εκδ. Προπομπός, σελ.99-101 10

1.3 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ανάλογα με τις αλλαγές της ζήτησης καθώς και την εξέλιξη της τεχνολογίας παρατηρείται διαφορά στην εκμετάλλευση των ξενοδοχείων με το πέρασμα του χρόνου. Το ελβετικό σύστημα είναι αυτό που έχει επικρατήσει, το οποίο έχει σαν βάση την ύπαρξη χώρου υποδοχής πελατών, τήρηση βιβλίων αφίξεων και υπηρεσία καθαριότητας. Βέβαια το συγκεκριμένο σύστημα έχει τροποποιηθεί αρκετά, αφού τα ξενοδοχεία έχουν αυξήσει σημαντικά τις υπηρεσίες τους και το μέγεθος τους. Παλαιότερα ένα μικρό ξενοδοχείο δε διέθετε διευθυντή και ο ξενοδόχος έπαιζε το ρόλο αυτό. Επίσης εφόσον το μέγεθος των παλιών ξενοδοχείων ήταν κατά πολύ μικρότερο από τα σημερινά, δεν υπήρξε ανάγκη πολλών εργαζομένων. 5 Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και ιδίως, με την συνεχή εξέλιξη των Η/Υ, ξενοδοχεία άφησαν πίσω τους τις χειρόγραφες μεθόδους, οι οποίες προϋπέθεταν πολύ κόπο και χρόνο. Επίσης τα ξενοδοχεία με το πέρασμα του χρόνου αύξησαν και το μέγεθός τους. Παλαιότερα, όταν τα ξενοδοχεία ήταν μικρές επιχειρήσεις, ο ξενοδοχοϋπάλληλος γνώριζε όλες τις φάσεις λειτουργίας της επιχείρησης. Στα σημερινά μεγάλα ξενοδοχεία, ένας υπάλληλος απασχολείται σε συγκεκριμένο κλάδο, σε συγκεκριμένη θέση και αντικείμενο εργασίας 6. 1.4 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΙΑ Η ομαλή λειτουργία μιας επιχείρησης προϋποθέτει σαφή προσδιορισμό και επίγνωση από τον κάθε εργαζόμενο των καθηκόντων του. Γι αυτό θα πρέπει σε κάθε επιχείρηση να υπάρχει ιεραρχία μεταξύ των εργαζόμενων. Στον κλάδο των ξενοδοχοϋπαλλήλων το ιεραρχικό μοντέλο κατατάσσει τις θέσεις εργασίας σε τέσσερα επίπεδα. 5 Λαλούμης Δ-Ρούπας Β.,(1998),Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων, εκδ. Σταμούλης, σελ.249 6 Λαλούμης Δ-Ρούπας Β.,(1998),Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων, εκδ. Σταμούλης, σελ.277 11

Στο 1 ο επίπεδο ανήκει το 6% περίπου του συνολικού προσωπικού της επιχείρησης και είναι οι υπέρ-ειδικευμένες θέσεις εργασίας, οι οποίες προϋποθέτουν ανώτατη εκπαίδευση και πείρα. Αυτές οι θέσεις έχουν την ευθύνη της ορθής λειτουργίας του ξενοδοχείου και συνήθως είναι υψηλόμισθες. Μια τέτοια θέση μπορεί να είναι του γενικού διευθυντή ή του βοηθού του, του διευθυντή υποδοχής και των ορόφων, του προσωπάρχη κ. α Στο 2 ο επίπεδο ανήκει περίπου το 8% του προσωπικού του ξενοδοχείου και περιέχει τις ειδικευμένες εργασίες. Όσοι βρίσκονται στις συγκεκριμένες θέσεις διαθέτουν ειδική εκπαίδευση και πείρα, αφού εποπτεύουν μεγάλο αριθμό εργαζομένων. Αυτές οι θέσεις έχουν μεγάλο βαθμό ευθύνης και μπορεί να είναι μεταξύ άλλων ελεγκτής, προϊστάμενος ορόφων, chef μαγειρείου, maitre, διευθυντής προμηθειών κ. α. 7 Το 3 ο επίπεδο αποτελείται από το 22% περίπου του συνολικού προσωπικού απαρτίζεται από τεχνικές θέσεις και συχνότατα βλέπουμε αποφοίτους τουριστικών σχολών σ αυτό. Δεν έχουν ευθύνη για άλλα άτομα εκτός από εξαιρέσεις με ευθύνη ενός ή δύο ατόμων. Αυτές οι θέσεις μπορεί να είναι υπάλληλος υποδοχής, αρχισερβιτόρος, λογιστής, μπάρμαν, βοηθός λογιστή, μάγειρας κ.λπ. Στο 4 ο επίπεδο το οποίο αποτελεί από το 64% του προσωπικού του ξενοδοχείου. Αυτό το επίπεδο καλύπτει τις βασικές εργασίες παραγωγής του ξενοδοχειακού προϊόντος. Οι περισσότεροι είναι ανειδίκευτοι και έπειτα από εξάσκηση περνούν στο 3 ο επίπεδο. Συνήθως είναι καμαριέρες, λαντζιέρης, σερβιτόροι, βοηθοί κουζίνας, βοηθός αποθηκάριου, βοηθός συντηρητή, βοηθός κουζίνας, βοηθός μπάρμαν κ.λπ. 1.5 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΕΠΟΧΙΑΚΑ ΚΑΙ ΜΗ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ Γενικά όσον αφορά την εργασία στα ξενοδοχεία διακρίνουμε αρκετά πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Ένα πλεονέκτημα της εργασίας αυτής είναι ότι οι εργαζόμενοι δεν έχουν να αντιμετωπίσουν δυστυχής όπως στα 7 Λαλούμης Δ-Ρούπας Β.,(1998),Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων, εκδ. Σταμούλης, σελ.273-276 12

νοσοκομεία, αλλά ανθρώπους ευδιάθετους και αυτό φτιάχνει ένα ευχάριστο κλίμα εργασίας. Επίσης τις περισσότερες φορές αποκτούν διεθνή νοοτροπία και φίλους σ όλο τον κόσμο. Ένα πλεονέκτημα ακόμα είναι πως τα επαγγέλματα αυτά είναι φιλοδωρούμενα και αυτό αυξάνει σημαντικά τις αποδοχές των εργαζομένων, καθώς επίσης και τις ειδικές τιμές που λαμβάνουν στα δωμάτια των ξενοδοχείων που χρησιμοποιούν οι ίδιοι ή οι συγγενείς τους. Αυτό όμως που κάνει την εργασία αυτή πολύ δύσκολη είναι το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι απασχολούνται ενώ οι άλλοι αναπαύονται και αυτό λειτουργεί αρνητικά στην ψυχολογία τους. επίσης δεν υπάρχει σταθερότητα στην εργασία αφού ο τουρισμός είναι εποχικό φαινόμενο. Όμως υπάρχουν και κάποια άλλα μειονεκτήματα και προτερήματα σχετικά με την εργασία στα εποχιακά και μη ξενοδοχεία. Τα εποχιακά προσφέρουν μεν στέγη και τροφή αλλά οι εργαζόμενοι έτσι αλλάζουν συχνά περιοχή κατοικίας και αυτό δημιουργεί πρόβλημα στο οικογενειακό τους περιβάλλον, πράγμα που δεν συμβαίνει στα ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας. Ο εργαζόμενος στα εποχιακά ξενοδοχεία μπορεί να συνδυάσει εργασία και διακοπές. 8 Τέλος όσον αφορά τις θέσεις εργασίας στα εποχιακά οι εργαζόμενοι αλλάζουν συχνά θέσεις και έτσι επιδιώκουν βελτιωμένη θέση στην ιεραρχία. Στα ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας δεν ισχύει αυτό αφού οι εργαζόμενοι καλύπτουν τις ίδιες θέσεις για πολλά χρόνια και αυτό συνεπάγεται ανία και μειωμένες ευκαιρίες για εξέλιξη. 1.6 ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ Εφόσον ο κλάδος του τουρισμού παρουσιάζει πολλές ιδιομορφίες, έτσι και το προσωπικό που απασχολείται στα ξενοδοχεία έχει πολλές ιδιαιτερότητες και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αρχικά πρέπει να τονιστεί ότι αφού ο τουρισμός είναι κλάδος παροχής υπηρεσιών, η σωστή λειτουργία μιας τουριστικής επιχείρησης, ρίχνει το μεγαλύτερό της βάρος στον χαρακτήρα του κάθε εργαζομένου. 8 Σκάρπου Κ, Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων, διδακτικές σημειώσεις Τ.Ε.Ι, σελ.28 13

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι απαιτείται αμεσότητα στην παροχή υπηρεσιών που σημαίνει πως πρέπει να λαμβάνονται έγκαιρα μέτρα αφού η διόρθωση λάθους είναι αδύνατη. Απαιτείται προσωπική ικανότητα και προσπάθεια και εδώ εμφανίζονται διαφορές στην απόδοση των υπαλλήλων. Επίσης τα πρότυπα φιλοξενία, καθαριότητα, υπηρεσία, έχουν υποκειμενική φύση και ο κάθε υπάλληλος αντιλαμβάνεται διαφορετικά τις υποχρεώσεις του, οπότε σύμφωνα με τα παραπάνω μπορούμε να πούμε πως δεν υπάρχει μέτρηση απόδοσης των εργαζομένων. 9 Μία άλλη ιδιαιτερότητα είναι οι συνεχείς διακυμάνσεις της εργασίας, είτε αυτό πρόκειται για το ωράριο και τη μισθοδοσία, είτε για την ομαλή ροή στη ζήτηση της εργασίας. Γενικά στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις βλέπουμε τους εργαζομένους είτε να εργάζονται σκληρά και υπερωριακά, είτε ο ρυθμός της εργασίας τους να πέφτει κατακόρυφα. Ακόμα ένα χαρακτηριστικό της εργασίας στα ξενοδοχεία είναι η κινητικότητα του χώρου. Βλέπουμε συχνά τους εργαζομένους να αλλάζουν ξενοδοχεία αλλά και τομέα εργασίας εφόσον η ζήτηση για ειδικευμένα στελέχη συνεχώς αυξάνεται. Ο χαμηλός βαθμός εξειδίκευσης επηρεάζει αρνητικά τον κλάδο και την ιδίως στην διαμόρφωση των μισθών. Επίσης το προσωπικό πρέπει να χαρακτηρίζεται για την ευχάριστη διάθεση και υπομονή του όταν έρχεται σε επαφή με την πελατεία του ξενοδοχείου και όταν η κούραση από τους έντονους ρυθμούς της εργασίας είναι τεράστια αυτό είναι αρκετά δύσκολο. Το ευάλωτο του τουρισμού στις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές κρίσεις καθιστά ευάλωτη και την εργασία στον τομέα των ξενοδοχείων. Υπάρχει ο συνεχής φόβος της απόλυσης από τους εργαζομένους. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η ιδιομορφία της τουριστικής εργασίας προκαλεί εργασιακή ανασφάλεια στον εργαζόμενο ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος με τον αβέβαιο και προσωρινό χαρακτήρα της απασχόλησης στον συγκεκριμένο κλάδο. 9 Σκάρπου Κ, Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων, διδακτικές σημειώσεις Τ.Ε.Ι, σελ.29-30 14

1.7 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Είναι κοινά αποδεκτό ότι η παραγωγικότητα των εργαζομένων αυξάνεται με την κατάλληλη εκπαίδευση. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται γρήγορη εξάπλωση της εξειδίκευσης σε τουριστικά επαγγέλματα. Στην χώρα μας αυξήθηκαν σημαντικά οι σπουδαστές στο σύστημα τουριστικής εκπαίδευσης. Αυτό έγινε χάρη στην βελτίωση της ποιότητας των σπουδών με την δημιουργία σχολών σε περισσότερε πόλεις της χώρας. 10 Παρ όλα αυτά παρατηρείται διστακτικότητα των εργοδοτών να προσλάβουν άτομα με τουριστικές σπουδές, διότι αυτό είναι οικονομικά ασύμφορο για την επιχείρηση αλλά και το γεγονός ότι το επίπεδο σπουδών είναι σχετικά χαμηλό. Επίσης θεωρείται από πολλούς εργοδότες. Ότι η απόκτηση των αναγκαίων προσόντων γίνεται μέσω της εξάσκησης μέσα στην επιχείρηση. Παρόλο που αυτό το σύστημα έχει καθιερωθεί από πολλά ξενοδοχεία σήμερα, δεν σημαίνει πως είναι και το ορθό. Βασική προϋπόθεση για την τουριστική ανάπτυξη είναι η ύπαρξη προσωπικού με συγκεκριμένα προσόντα και ικανότητες τα οποία μόνο η τουριστική εκπαίδευση μπορεί να εξασφάλιση και αυτό γιατί υπάρχει εντονότατος ανταγωνισμός και αύξηση της τεχνολογίας. Στην Ελλάδα οι φορείς της τουριστικής εκπαίδευσης είναι το Υπουργείο Εθνικής παιδείας και Θρησκευμάτων, το Υπουργείο Ανάπτυξης και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Οι συγκεκριμένοι φορείς παρέχουν δημόσια εκπαίδευση. 1.7.1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Το πρώτο στάδιο τεχνολογικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια ( Τ.Ε.Ε.). Ένας από τους τομείς εκπαίδευσης των Τ.Ε.Ε.είναι και ο τουριστικός ο οποίος περιλαμβάνει την ειδικότητα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. 10 Δελτίο Τύπου Ι.Τ.Ε.Π, (2004), Τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση, σελ.1-2 15

Η εκπαίδευση περιλαμβάνει δύο κύκλους σπουδών και είναι τριετής. Έπειτα από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση προσφέρονται για τουριστικές σπουδές Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης ( Ι.Ε.Κ. ) τα οποία λειτουργούν κάτω από την εποπτεία του Οργανισμού Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης ( Ο.Ε.Ε.Κ ) που υπάγεται στο Υπουργείο Εθνικής παιδείας και Θρησκευμάτων. Το δίπλωμα αυτό είναι αναγνωρισμένο στην Ελλάδα και στις χώρες τις Ε.Ε. Στον τουριστικό τομέα λειτουργούν ειδικότητες όπως ειδικός ξενοδοχειακών υπηρεσιών και τροφοδοσίας, ειδικός τουριστικών εκδηλώσεων, ειδικός ξενοδοχειακής ψυχαγωγίας και στέλεχος τουρισμού υπαίθριων δραστηριοτήτων. 11 Από πλευράς Ανώτατης Εκπαίδευσης λειτουργούν τα Τ.Ε.Ι. στα οποία η τουριστική εκπαίδευση παρέχεται μέσω των τμημάτων Τουριστικών Επιχειρήσεων της σχολής Διοίκησης και Οικονομίας. Η εισαγωγή φοιτητών στα Τ.Ε.Ι. γίνεται με διεξαγωγή Πανελληνίων εξετάσεων στη Γ Λυκείου. Τα τμήματα τουριστικών επιχειρήσεων καθιστούν τον απόφοιτο ικανό να ασκήσει το επάγγελμα ως ελεύθερος επαγγελματίας είτε σε οποιονδήποτε τομέα του τουρισμού. Τέλος σε Μεταπτυχιακό επίπεδο λειτουργούν τα εξής προγράμματα: Στο Πανεπιστήμιο Πειραιά λειτουργεί το πρόγραμμα διοίκησης τουριστικών επιχειρήσεων 12 Στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη Χίο λειτουργεί το πρόγραμμα «Σχεδιασμός, Διοίκηση και Πολιτική Τουρισμού». Στο οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών υπάρχει κατεύθυνση τουρισμός Στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Ε.Α.Π. λειτουργεί πρόγραμμα σπουδών «Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων που οδηγεί σε μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης. 13 11 Μυλωνόπουλος-Μεντής-Μοίρα, (2003),Εργασιακές σχέσεις στις τουριστικές επιχειρήσεις, εκδ.προπομπός, σελ.83-89 12 www.unipi.gr/metapt/metapt_index.html 13 www.eap.gr/education/index_education.htm 16

1.7.2 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ο Οργανισμός Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης είναι φορέας παροχής τουριστικής εξειδίκευσης του Υπουργείου Ανάπτυξης και είναι ο εξειδικευμένος κρατικός φορέας στην Ελλάδα. Ο Ο.Τ.Ε.Κ ιδρύει και λειτουργεί, εκπαιδευτικές μονάδες για την παροχή τουριστικής εκπαίδευσης, κατάρτισης ή επανακατάρτισης, επιμόρφωσης ή μετεκπαίδευσης. Επίσης οργανώνει και λειτουργεί τμήματα κατάρτισης και επιμόρφωσης ανθρώπινου δυναμικού που απασχολείται ή πρόκειται να απασχοληθεί στον τουριστικό τομέα. 14 Τέλος ιδρύει γραφεία τα οποία συνδέουν την εκπαίδευση με την απασχόληση. 1.7.3 ΥΠΟΥΡΓΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ Στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων υπάγεται ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού ( Ο.Α.Ε.Δ. ) ο οποίος είναι φορέας που παρέχει επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Σκοπός του οργανισμού μεταξύ άλλων είναι η ομαλή ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας και η δημιουργία εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Υλοποιεί προγράμματα απασχολουμένων μέσω των σχολών του Ο.Α.Ε.Δ. με τη συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με σκοπό να βελτιώσει τα προσόντα των ήδη εργαζομένων καθώς και να πιστοποιήσει τις ικανότητές τους. 15 1.8 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΝΟΜΟ Στη σημερινή κοινωνία, όπου οι περισσότερες αγορές εργασίας είναι ανδροκρατούμενες, οι γυναίκες παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην αγορά εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων. Σύμφωνα με την μελέτη του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, στα ελληνικά ξενοδοχεία σήμερα οι γυναίκες αποτελούν το 75% 14 Μυλωνόπουλος-Μεντής-Μοίρα, (2003),Εργασιακές σχέσεις στις τουριστικές επιχειρήσεις, εκδ.προπομπός, σελ.96-100 15 www.oaed.gr/pages/sn_5.pg 17

του συνόλου των εργαζομένων. Επίσης αξιοσημείωτο είναι ότι το 40% των ελληνικών ξενοδοχείων έχει αποκλειστικά και μόνο γυναικείο εργατικό δυναμικό. Παρόλα αυτά όμως οι γυναίκες κατέχουν τις κατώτερες θέσεις σ αυτά και από πλευράς αλλά και από πλευράς ιεραρχίας. Ακόμα παρατηρείται ότι όσο πιο μεγάλο και πολυτελέστερο είναι ένα ξενοδοχείο τόσο το ποσοστό των εργαζομένων γυναικών μειώνεται. Συγκεκριμένα στις διευθυντικές ειδικότητες το 89% των εργαζομένων είναι άντρες ενώ στις υπηρεσίες ορόφων το 97% είναι γυναίκες. 16 Μια ακόμα σημαντική διαφορά στη διάρθρωση είναι μεταξύ των νομών της Ελλάδας. Ο μεγαλύτερος αριθμός εργαζομένων παρατηρείται στην Αθήνα με μέσο όρο ανά ξενοδοχείο τα 18,3 άτομα και ακολουθεί η Χαλκιδική με 17,3 άτομα, η υπόλοιπη Αττική με 12, η Κρήτη με 10,5 και τα Ιόνια νησιά με 10,4. αντιθέτως στη Στερεά Ελλάδα έχουμε 2,6 άτομα μέσο όρο ανά ξενοδοχείο ( την χαμηλότερη τιμή στην Ελλάδα ), στις Κυκλάδες 3,6 άτομα και την Μακεδονία 4 άτομα και αυτό χάρη στο φαινόμενο των οικογενειακών ξενοδοχείων. ΠΗΓΗ: ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΤΆ ΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΛΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ 89% 11% ΠΡΟ'Ι'ΣΤΑΜΕΝΟΙ ΤΜΗΜΑΤΩΝ 61% 39% SALES/MARKETING 77% 23% ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ 67% 33% ΟΡΟΦΟΙ 3% 97% ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ 59% 41% ΚΟΥΖΙΝΑ 54% 46% ΥΠΟΔΟΧΗ 86% 32% ΑΠΟΘΗΚΕΣ 77% 23% ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ 96% 4% ΑΛΛΑ 44% 56% ΣΥΝΟΛΟ 48% 52% 16 Δελτίο Τύπου Ι.Τ.Ε.Π, (2004),Η απασχόληση στα ελληνικά ξενοδοχεία, σελ.5 18

1.9 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με όσα αναφέραμε στο κεφάλαιο αυτό μπορούμε να πούμε ότι ο τουρισμός και ιδιαίτερα ο κλάδος των ξενοδοχείων συμβάλλει ιδιαίτερα στην καταπολέμηση της ανεργία στην Ελλάδα, μιας και βλέπουμε πολύ μεγάλο αριθμό εργαζομένων σε αυτά. Η απασχόληση στον ξενοδοχειακό τομέα έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ιδιομορφίες. Υπάρχει ανάγκη κατάρτισης και εκπαίδευσης των εργαζομένων διότι μόνο με αυτόν των τρόπο μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη του τουρισμού στη χώρα μας.. 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τουριστικά γραφεία είναι εμπορικές επιχειρήσεις που λειτουργούν σαν ενδιάμεσος φορέας στην διανομή των τουριστικών προϊόντων. Παρεμβαίνουν μεταξύ του πελάτη-τουρίστα και του τελικού προϊόντος, και αποκομίζουν προμήθεια στο σύνολο των πωλήσεων για την διαμεσολάβηση αυτή. Σ αυτό το κεφάλαιο θα αναλύσουμε την αγορά εργασίας στον τομέα των τουριστικών γραφείων, τα χαρακτηριστικά αυτής και τις όποιες ιδιομορφίες της. 2.2 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΟΥΝ Τουριστικά γραφεία, σύμφωνα με το Νόμο 398/1967( Άρθρο 1 ) ονομάζονται «οι μονίμως οργανωμένες επιχειρήσεις, οι οποίες, δια των υπ αυτών διατιθέμενων μέσων και προσφερόμενων υπηρεσιών, αναλαμβάνουν την μεταφορά ή διακίνηση ή διαμονή μεμονωμένων ατόμων ή ομάδων εντός και εκτός της χώρας». 17 Οι εργασίες που μπορεί να εκτελέσει ένα γραφείο ταξιδίων είναι οι εξής: 18 Να μεσολαβήσει στην έκδοση εισιτηρίων κάθε μεταφορικού μέσου Να μεσολαβήσει στην ενοικίαση καταλύματος, στην διασφάλιση σίτισης, ψυχαγωγίας, αναψυχής και μέσου κίνησης Να μεσολαβήσει στην οργάνωση συνεδρίων Να εκτελέσει προγράμματα εκδρομών και περιηγήσεων με μεταφορικό μέσο Να παραλάβει ή και να αποστείλει αποσκευές περιηγητών Να διαμεσολαβήσει στην έκδοση διαβατηρίων Γενικά ένα τουριστικό γραφείο παρέχει υπηρεσίες που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τον τουρισμό και χαρακτηρίζεται για τις διευκολύνσεις που 17 Βαρβαρέσος, (2000),Τουρισμός -Έννοιες, μεγέθη, δομές, εκδ. Προπομπός, σελ.148-149 18 Σωτηριάδης Μ, (2002), Ταξιδιωτικά πρακτορεία incoming & outgoing, εκδ. Προπομπός, σελ.36 20

προσφέρει στους τουρίστες μιας και ο προορισμός τους είναι τις περισσότερες φορές άγνωστος τόπος. 2.3 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ Ανάλογα με το κριτήριο που χρησιμοποιούμε υπάρχουν διάφορες κατηγορίες τουριστικών γραφείων. Νομοθετικά τα διακρίνουμε 19 σε πρακτορεία εσωτερικού τουρισμού των οποίων οι δραστηριότητες περιορίζονται αποκλειστικά στο εσωτερικό της χώρας και σε πρακτορεία γενικού τουρισμού τα οποία στρέφονται στον εισερχόμενο και εξερχόμενο τουρισμό. Σύμφωνα με το αντικείμενο των εργασιών στο οποίο εξειδικεύονται υπάρχουν τρεις κατηγορίες, τα πρακτορεία outgoing, που ασχολούνται με εξερχόμενο τουρισμό, τα incoming, που ασχολούνται με εισερχόμενο τουρισμό, και τα πρακτορεία incoming και outgoing, δηλαδή αυτά που ασχολούνται και με τα δύο. Μια ακόμη διάκριση είναι σχετικά με την εξειδίκευσή τους. Εδώ διακρίνουμε τρεις κατηγορίες. Τους tour operators οι οποίοι διοργανώνουν τουριστικά ταξίδια, τα πρακτορεία ταξιδίων-λιανοπωλητές (retailers) τα οποία πουλάνε έτοιμα πακέτα τα οποία προμηθεύονται από τους tour operators, καθώς και τα πρακτορεία ταξιδίων-ανταποκριτές, οι οποίοι εκπροσωπούν τους tour operators στον τόπο πραγματοποίησης των διακοπών. 2.4 ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ Όπως όλες οι εμπορικές επιχειρήσεις, έτσι και τα γραφεία ταξιδίων για να λειτουργήσουν σωστά οργανώνονται σε ιεραρχικά τμήματα. Ακόμα και ένα πολύ μικρό τουριστικό γραφείο χωρίζεται σε τέσσερα βασικά τμήματα, τη διεύθυνση, τις κρατήσεις, την κίνηση και το λογιστήριο. 19 Σωτηριάδης Μ, (2002), Ταξιδιωτικά πρακτορεία incoming & outgoing, εκδ. Προπομπός, σελ.38-39 21

2.4.1 Η ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Ο διευθυντής ενός ταξιδιωτικού γραφείου είναι αυτός που λαμβάνει κάθε απόφαση για την λειτουργία του γραφείου και αυτός που αποκομίζεται τις περισσότερες ευθύνες. 20 Συγκεκριμένα συντονίζει και ελέγχει τα υπόλοιπα τμήματα του πρακτορείου, υπογράφει τα allotment και πάσης φύσεως συμβόλαια συνεργασίας με προμηθευτές υπηρεσιών, καθορίζει την τιμολογιακή πολιτική της επιχείρησης και τους μισθούς των υπολοίπων υπαλλήλων, επιλέγει το προσωπικό του γραφείου και είναι σε θέση να αξιολογήσει τα αποτελέσματα όλων των εργασιών. Η εργασία αυτή προϋποθέτει πείρα και εξειδίκευση αφού ο διευθυντής του ταξιδιωτικού γραφείου πρέπει να οργανώσει την επιχείρηση έτσι ώστε να αποδίδει στο μέγιστο δυνατό οικονομικά, να μένουν ικανοποιημένοι οι πελάτες και να μην υπάρχουν προστριβές με το προσωπικό, αλλά ομαδικό κλίμα 2.4.2 ΤΜΗΜΑ ΚΡΑΤΗΣΕΩΝ Οι υπάλληλοι του τμήματος κρατήσεων ενός τουριστικού γραφείου είναι αυτοί που διεκπεραιώνουν τον μεγαλύτερο όγκο εργασιών σε σχέση με την συνεργασία με τα ξενοδοχεία. Συγκεκριμένα συγκεντρώνουν τα στοιχεία των κρατήσεων, τα επεξεργάζονται, τα ελέγχουν και κάνουν κρατήσεις καταλυμάτων. 2.4.3 ΤΜΗΜΑ ΚΙΝΗΣΗΣ Οι υπάλληλοι στο τμήμα κίνησης ενός ταξιδιωτικού πρακτορείου ασχολούνται με οτιδήποτε έχει σχέση με εκδρομές, μεταφορές, λεωφορεία, ταξί, αφίξεις σε αεροδρόμια κ.λπ. Έχουν μεγάλο φόρτο εργασίας όλη την διάρκεια του έτους διότι προετοιμάζουν την τουριστική περίοδο οργανώνοντας τις εκδρομές, εξασφαλίζοντας συνεργασίες με λεωφορεία, συνάπτοντας συνεργασίες με ξεναγούς, πρατήρια καυσίμων και συνεργεία, καθώς και κοστολογεί σε συνεργασία με το λογιστήριο και την διεύθυνση τις οργανωμένες εκδρομές 20 Σωτηριάδης Μ, (2002), Ταξιδιωτικά πρακτορεία incoming & outgoing, εκδ. Προπομπός, σελ.47-52 22

2.4.4 ΤΜΗΜΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ Οι υπάλληλοι στα τμήματα αυτά συνήθως είναι υπεύθυνοι για το τηλεφωνικό κέντρο και παρέχουν πληροφορίες σε πελάτες και συνεργάτες. Υποδέχονται τους πελάτες στον χώρο του γραφείου, αντιμετωπίζουν άμεσα τυχόν προβλήματα και σε συνεργασία με το τμήμα κρατήσεων διεκπεραιώνουν όλες τις διαδικασίες άφιξης και αναχώρησης των πελατών. 2.5 ΕΙΔΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ Όπως η εργασία στα ξενοδοχεία έχει πολλές ιδιαιτερότητες, έτσι και στα τουριστικά γραφεία διακρίνουμε πολλές ιδιομορφίες. Ένα από τα μεγαλύτερα χαρακτηριστικά είναι ο τεράστιος αριθμός ανειδίκευτων εργαζομένων παρόλο που η συγκεκριμένη εργασία προϋποθέτει αρκετές γνώσεις. Συνήθως οι εργαζόμενοι μαθαίνουν και εξειδικεύονται μέσα στην επιχείρηση, όπου εκπαιδεύονται από τους παλαιότερους υπαλλήλους. Αυτό συνεπάγεται πολύ χαμηλά επίπεδα μισθών παρόλο το μεγάλο φόρτο εργασίας. Το γεγονός ότι ο τουρισμός είναι εποχιακό φαινόμενο φαίνεται να επηρεάζει πολύ την κινητικότητα των εργαζομένων. Παρατηρείται συχνή αλλαγή θέσεων μέσα στα τουριστικά γραφεία αλλά και αλλαγή προσωπικού ή και αύξησή του κατά την τουριστική περίοδο. 21 Τέλος ακόμα μια ιδιομορφία της εργασίας στον τομέα αυτό είναι-όπως και στα ξενοδοχεία-η αμεσότητα στην παροχή υπηρεσιών και τα έγκαιρα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για ελαχιστοποίηση των λαθών αφού η διόρθωσή τους έπειτα είναι αδύνατη. 2.6 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ Όπως σε όλες τις αγορές εργασίας έτσι και στα τουριστικά γραφεία διακρίνουμε κάποια μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα στον τομέα της εργασίας. 21 www.traveldailynews.gr 23

Καταρχήν, όπως ισχύει και στα ξενοδοχεία το επάγγελμα αυτό έχει μεταβολές στη ζήτηση λόγω εποχικότητας και αυτό συνεπάγεται μη ομαλή ροή της εργασίας. 22 Οι εργαζόμενοι στα τουριστικά γραφεία ενδέχεται να μετακινηθούν ή και να παραμείνουν μακριά από τον τόπο διαμονής τους. Άλλο ένα μειονέκτημα είναι ο φόβος της απόλυσης μιας και σύμφωνα με στοιχεία του Ε.Ο.Τ τα τουριστικά γραφεία στην Ελλάδα έχουν μέση διάρκεια ζωής τα δέκα χρόνια και το γεγονός ότι το καθιερωμένο όριο ηλικίας των εργαζομένων είναι σχετικά μικρό, περί τα 35 χρόνια. Επίσης ο μισθός δεν ανταποκρίνεται επάξια σε σχέση με την ιδιαίτερα πιεστική μορφή της εργασίας, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες όπου οι εργαζόμενοι συχνά δουλεύουν υπερωριακά και σ αυτό συμβάλλει και το γεγονός ότι οι περισσότεροι από αυτούς είναι ανειδίκευτοι. Όμως η εργασία στα ταξιδιωτικά γραφεία έχει και πολλά πλεονεκτήματα, όπως η συνεχής επικοινωνία με ανθρώπους, τα ευέλικτα ωράρια απασχόλησης, ο συνδυασμός διακοπών με την εργασία καθώς και τις ειδικές τιμές σε δωμάτια ξενοδοχείων με τα οποία συνεργάζεται το γραφείο τους. Ωστόσο, το γεγονός ότι οι περισσότεροι είναι ανειδίκευτοι βοηθά αυτούς που έχουν τις απαραίτητες γνώσεις και σπουδές να αναρριχηθούν πιο γρήγορα στις ανώτερες θέσεις ενός γραφείου ταξιδίων. Τέλος στα περισσότερα επαγγέλματα στον τουρισμό, ο εργαζόμενος δέχεται φιλοδωρήματα και αυξάνει έτσι το εισόδημά του. 2.7 ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑ Για τις ανάγκες της έρευνας αυτής και τον σαφή προσδιορισμό του αριθμού των απασχολουμένων στα πρακτορεία ήταν αναγκαίο να διαχωρίσουμε τρεις βασικές κατηγορίες πρακτορείων. 23 Στην 1 η κατηγορία πρακτορείων βρίσκονται 65 επιχειρήσεις σε κύριες τουριστικές περιοχές τις χώρας. Σ αυτές τις επιχειρήσεις εργάζονται συνολικά 6097 άτομα εκ των οποίων οι μόνιμοι είναι 2178 και οι εποχιακοί εργαζόμενοι 3919, δηλαδή το 35,5% είναι μόνιμοι έναντι 60,3% των εποχιακά απασχολουμένων. 22 Σκάρπου Κ, Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων, διδακτικές σημειώσεις Τ.Ε.Ι, σελ.31 23 Μελέτη Σ.Ε.Τ.Ε, (2003), Τουρισμός & Απασχόληση, σελ.15 24

Στην 2 η κατηγορία πρακτορείων βλέπουμε 660 επιχειρήσεις εσωτερικού τουρισμού. Σ αυτές εργάζονται συνολικά 1782 άτομα εκ των οποίων οι 924 είναι εργοδότες-επιχειρηματίες, δηλαδή το 52% είναι αυτοαπασχολούμενοι και το υπόλοιπο 48% ( 858 άτομα) είναι υπάλληλοι. Στη 3 η και τελευταία κατηγορία βρίσκονται 3940επιχειρήσεις. Σ αυτές εργάζονται συνολικά 11426 εργαζόμενοι εκ των οποίων, το 41% (4728 άτομα) είναι οι ίδιοι εργοδότες και το υπόλοιπο 6698 άτομα δηλαδή το 59% είναι υπάλληλοι Έτσι προκύπτει ότι το συνολικό μέγεθος της απασχόλησης στον κλάδο των τουριστικών γραφείων είναι 19305 άτομα 2.8 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στο κεφάλαιο αυτό μπορούμε να πούμε ότι τα τουριστικά γραφεία είναι ο ενδιάμεσος φορές μεταξύ τουρίστα και τελικού προϊόντος Η αγορά εργασίας του τομέα αυτού έχει πολλές ιδιαιτερότητες όπως και οι ξενοδοχοϋπάλληλοι. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη στον χώρο για εξειδικευμένα στελέχη όμως οι περισσότεροι επιχειρηματίες δεν τολμούν να προσλάβουν τέτοιους υπαλλήλους διότι είναι ασύμφοροι σχετικά με τους μισθούς. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρξει μια πολιτική η οποία να βοηθάει την πρόσληψη τέτοιων ατόμων από τις επιχειρήσεις διότι χωρίς εξειδίκευση και κατάρτιση δεν μπορούμε να μιλάμε για τουριστική ανάπτυξη. 25

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ - ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με τον όρο εργασία εννοούμε την ανάλωση σωματικής ή πνευματικής δύναμης με σκοπό την παροχή έργου για ικανοποίηση τρίτου προσώπου. 24 Όλοι οι κανόνες που υφίστανται προκειμένου η εργασία να θεωρείται νόμιμη, διέπουν την σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Στο κεφάλαιο που ακολουθεί θα αναλύσουμε νομικά την έννοια της εργασίας στον τομέα των ξενοδοχείων και των τουριστικών γραφείων. 3.2 ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ Σύμβαση εξαρτημένης εργασία υφίσταται όταν ένας εργαζόμενων παρέχει έργο έναντι μισθού, ανεξαρτήτως του τρόπου που καταβάλλεται και ο εργαζόμενος βρίσκεται κάτω από τη νομική εξάρτηση του εργοδότη, εξ ου και ο χαρακτηρισμός της ως εξαρτημένης. 25 Όσον αφορά την χρονική διάρκειά της, διακρίνεται σε σύμβαση εργασίας ορισμένου και αορίστου χρόνου. Σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου είναι αυτή όπου προσδιορίζεται ρητά από τους συμβαλλόμενους η διάρκειά της με αναφορά σε ορισμένο χρονικό σημείο ή περιστατικό που είναι γνωστό πότε θα επέλθει, είτε σιωπηρά από το σκοπό και το είδος της σύμβασης. Σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνια είναι αυτή όπου δεν προσδιορίζεται η διάρκειά της. 3.3 ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Συλλογική σύμβαση εργασίας είναι η συμφωνία μεταξύ εργοδοτικών οργανώσεων και οργανώσεων των εργαζομένων για τους όρους εργασίας των υπαλλήλων. 24 Ευθιμιάτου-Πουλάκου, (2000), Εργατικό Δίκαιο, εκδ. interbooks, σελ.45 25 Μυλωνόπουλος-Μεντής-Μοίρα, (2003),Εργασιακές σχέσεις στις τουριστικές επιχειρήσεις, εκδ.προπομπός, σελ. 17-18 26

3.3.1 ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η πλευρά η οποία θέλει να γίνει διαπραγμάτευση πρέπει να γνωστοποιήσει εγγράφως στην άλλη πλευρά τον τόπο και τα θέματα τα οποία θα τεθούν υπό συζήτηση και να κοινοποιήσει το έγγραφο στην αρμόδια επιθεώρηση εργασίας. Η άλλη πλευρά υποχρεούται να προσέλθει σε διαπραγμάτευση εντός δέκα εργάσιμων ημερών και να ορίσει αντιπροσώπους. 26 Εφόσον οι δύο πλευρές καταλήξουν σε συμφωνία, καταρτίζεται εγγράφως η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας στην οποία αναφέρονται όλοι οι συμβαλλόμενοι και οι όροι της σύμβασης οι οποίοι έχουν καταναγκαστικό χαρακτήρα. 3.3.2 ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ανάλογα με την εμβέλεια τους, δηλαδή το πεδίο εφαρμογής τους οι Σ.Σ.Ε. διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: 27 Εθνικές γενικές, οι οποίες αφορούν τους εργαζόμενους όλης της χώρας και συνάπτονται από τις αναγνωρισμένες οργανώσεις εργοδοτών πανελλήνιας έκτασης και τις τριτοβάθμιες οργανώσεις των εργαζομένων Κλαδικές, οι οποίες αφορούν όσους εργάζονται σε ομοειδής επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις ορισμένης πόλης, περιφέρειας ή και όλης της χώρας. Οι κλαδικές Σ.Σ.Ε. συνάπτονται από τις εργοδοτικές οργανώσεις με τις πρωτοβάθμιες ή δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων σε επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου. Επιχειρησιακές, που αφορούν μόνο εργαζόμενους μιας συγκεκριμένης επιχείρησης και συνάπτονται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων της επιχείρησης και τον εργοδότη αυτής. Εθνικές ομοιοεπαγγελματικές που αφορούν εργαζομένους ορισμένου επαγγέλματος σε συγκεκριμένη πόλη ή περιφέρεια αλλά οι συμβαλλόμενες πλευρές συνδικαλιστικές οργανώσεις και εργοδοτικές οργανώσεις έχουν πανελλήνια εμβέλεια. 26 Ευθιμιάτου-Πουλάκου, (2000), Εργατικό Δίκαιο, εκδ. interbooks, σελ.34 27 Μυλωνόπουλος-Μεντής-Μοίρα, (2003),Εργασιακές σχέσεις στις τουριστικές επιχειρήσεις, εκδ.προπομπός, σελ.67 27

Τοπικές ομοιοεπαγγελματικές, που αφορούν εργαζομένους ορισμένου επαγγέλματος, σε συγκεκριμένη πόλη ή περιφέρεια και τα συμβαλλόμενα σ αυτήν μέρη έχουν εξίσου τοπικό χαρακτήρα. 3.3.3 ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ-ΔΙΑΙΤΗΣΙΑ Στην περίπτωση που τα συμβαλλόμενα μέλη δεν προβούν σε συμφωνία, την υπόθεση παίρνει στα χέρια του ο Μεσολαβητής ή η Διαιτησία. Με τη συμβολή του Μεσολαβητή γίνονται συλλογικές διαπραγματεύσεις που έχουν στόχο την υπογραφή της Σ.Σ.Ε. ή την επίτευξη άλλης συμφωνίας μεταξύ των μερών. Εφόσον τα μέρη δεν καταλήξουν στην κατάρτιση Σ.Σ.Ε. τότε τις εργασιακές διαφορές τους λύνει ο Διαιτητής με την διαιτητική απόφαση. 28 3.4 Η Σ.Σ.E ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΩΝ Στα ελληνικά ξενοδοχεία, οι εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων σε αυτά, ρυθμίζονται με τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας η οποία φέρει τίτλο «για τους όρους αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όλης της χώρας». Την Σ.Σ.Ε. αυτή υπογράφουν εκ μέρους των εργαζομένων η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργατών Επισιτισμού και Υπαλλήλων τουριστικών επαγγελμάτων και από πλευράς εργοδοτών η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων (Π.Ο.Ξ). Με αυτήν καθορίζονται οι όροι αμοιβής και εργασίας και οι εν γένει σχέσεις των εργαζομένων σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που λειτουργούν σε αστικά κέντρα, σε τόπους θερινών διαμονών, σε λουτροπόλεις και σε αρχαιολογικούς τόπους όλης της χώρας με τη μορφή ξενοδοχείου, ξενώνα, οικοτροφείου, επιχείρησης επιπλωμένων διαμερισμάτων, επιχειρήσεις θερέτρων από τουριστικούς οικίσκους (μπανγκαλόους), μοτέλ, τουριστικού περιπτέρου και κέντρου παραθερισμού - διακοπών και κάμπινγκ. 29 28 Ευθιμιάτου-Πουλάκου, (2000), Εργατικό Δίκαιο, εκδ. interbooks, σελ.34 29 www.taxheaven.gr/sse/category.php?id=99 28

Επίσης η Σ.Σ.Ε των ξενοδοχοϋπαλλήλων τους κατατάσσει σύμφωνα με την ειδικότητά τους στις εξής 4 κατηγορίες: 1. Υπάλληλοι υποδοχής, μαιτρ, υπομαίτρ, θυρωρός Α, νυχτοθυρωρός Α, μπουφετζής Α, προϊστάμενος υπνοδωματίων και κοινόχρηστων χώρων και μάγειρας Α. 2. Προϊστάμενος πλυντηρίου και λινοθήκης, βοηθός υποδοχής, θυρωρός Β, σερβιτόρος τραπεζαρίας σαλονιού ή ορόφων, μπάρμαν ή και μάγειρας Β. επίσης αν προτιμούν αυτή τη Σ.ΣΕ, οι τηλεφωνητές και οι μαινκουραντιέ. 3. Βοηθός σερβιτόρου, οροφοκόμος, θυρωρός υπηρεσίας, βοηθός θυρωρείου, ή μπουφέ ή εστιατορίου ή μπαρ ή λινοθήκης, γκρουμ, ντορμάν ή εξωτερικός θυρωρός, λινοθηκάριος και βουτηριέρης εφόσον δεν τους καλύπτει άλλη Σ.Σ.Ε. ή Διαιτητική Απόφαση, μάγειρας Γ και καμαριέρης Α. 4. Πλύντρια, σιδερώτρια, καθαρίστρια κοινόχρηστων χώρων, μοδίστρα, μανταρίστρα, λαντζιέρης, λουτρονόμος, προϊστάμενος και βοηθός ιατρείου. 30 Γενικά, η Σ.Σ.Ε. των ξενοδοχοϋπαλλήλων αναφέρεται στον βασικό μισθό των απασχολουμένων, στα επιδόματα, στο ωράριο εργασίας τους, στις άδειες και στις ειδικές παροχές. 3.4.1 ΒΑΣΙΚΟΣ ΜΙΣΘΟΣ Ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκει ο ξενοδοχοϋπάλληλος έχουμε και τη διαμόρφωση του βασικού του μισθού. Η ετήσια αύξηση του βασικού μισθού είναι στη χειροτέρα των περιπτώσεων 1% του επίσημου μέσου δείκτη τιμών καταναλωτή. Συγκεκριμένα η Σ.Σ.Ε των ξενοδοχοϋπαλλήλων για το 2006 ορίζει και διαμορφώνει τους βασικούς μισθούς από 01/01/2006 ως εξής: Εργαζόμενοι στη 1 η κατηγορία έχουν βασικό μισθό ύψους 767,99ευρώ. Εργαζόμενοι στη 2 η κατηγορία έχουν βασικό μισθό ύψους 750,99ευρώ. Εργαζόμενοι στη 3 η κατηγορία έχουν βασικό μισθό ύψους 736,10ευρώ. Εργαζόμενοι στη 4 η κατηγορία έχουν βασικό μισθό ύψους 710,46ευρώ. 30 Μυλωνόπουλος-Μεντής-Μοίρα, (2003),Εργασιακές σχέσεις στις τουριστικές επιχειρήσεις, εκδ.προπομπός, σελ.121-124 29

3.4.2 ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ Επίδομα προϋπηρεσίας το οποίο ανέρχεται στο ποσό των 4,44ευρώ για κάθε χρόνο προϋπηρεσίας σε άλλη ξενοδοχειακή επιχείρηση. Εξαιρούνται οι ξενοδοχοϋπάλληλοι των εποχιακών ξενοδοχείων στους οποίους συμπεριλαμβάνεται ως προϋπηρεσία και η νεκρή περίοδος έως τέσσερις μήνες με την προϋπόθεση ότι μετά από αυτή θα εργαστούν πάλι στο ίδιο ξενοδοχείο. Επίδομα οικογενειακών βαρών το οποίο ανέρχεται σε ποσοστό 10% το οποίο υπολογίζεται στο άθροισμα των αποδοχών και αφορά όλους τους έγγαμους μισθωτούς ανεξαιρέτως φύλου. Επίδομα τουριστική εκπαίδευσης το οποίο χορηγείται στους πτυχιούχους Ανωτέρων Τουριστικών Σχολών και ανέρχεται στο 15% επί του βασικού μισθού. Στους πτυχιούχους Μέσων Τουριστικών Σχολών και στους αποφοίτους σχολών μετεκπαίδευσης χορηγείται επίδομα 10% επί του βασικού μισθού. Τέλος στους αποφοίτους ταχύρυθμης εκπαίδευσης χορηγείται επίδομα 6% επί του βασικού μισθού. Επίδομα εποχιακής απασχόλησης. Σ αυτούς που εργάζονται εποχιακά χορηγείται επίδομα 10% στο άθροισμα των αποδοχών τους Επίδομα ανθυγιεινής εργασίας. Στους καθαριστές κοινόχρηστων χώρων, στους καμαριέρηδες-ες, στους εργαζομένους στα πλυντήρια, στους λουτρονόμους και στους προϊσταμένους και βοηθούς ιατρών και τέλος από 01/01/2006 και στους λαντζιέρηδες, χορηγείται επίδομα 5% επί του βασικού μισθού 31 Επίδομα στολής Στην περίπτωση που η στολή δεν παρέχεται από το ξενοδοχείο χορηγείται επίδομα σε ποσοστό 10% επί του βασικού Επίδομα τροφής Σε όλες τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που λειτουργεί εστιατόριο, παρέχεται τροφή στους εργαζομένους με μείωση του βασικού τους μισθού κατά 2% ή σε περίπτωση που ο εργαζόμενος αρνηθεί καταβάλλεται επίδομα 10% επί του βασικού του μισθού. Ύπνου Σε περίπτωση διαμονής του εργαζομένου στο ξενοδοχείο, αφαιρείται το ποσοστό 7% από τον βασικό μισθό του. 31 www.taxheaven.gr/sse/category.php?id=99 30

3.4.3 ΩΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η εργασία στα ξενοδοχεία ορίζεται πενθήμερη και οι ώρες απασχόλησης ανά εβδομάδα 40. Τα ρεπό πρέπει να είναι πάντοτε συνεχόμενα. Επιτρέπεται στους εργοδότες να απασχολούν τους εργαζόμενους έως και μία ώρα παραπάνω ημερησίως με την προϋπόθεση να μην υπερβούν τις 40 ώρες εργασίας ανά εβδομάδα. 3.4.4 ΑΔΕΙΕΣ ΕΤΗΣΙΑ. Όλοι οι εργαζόμενοι ανεξαιρέτως δικαιούνται άδεια με πλήρης αποδοχές 25 εργάσιμών ημερών, αν εφαρμόζεται σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας. ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ Σε 17 εβδομάδες ανέρχεται συνολικά η διάρκεια της άδειας αυτής. Συνήθως δίνονται 8 εβδομάδες πριν τον τοκετό και 9 εβδομάδες μετά. Κατά το διάστημα αυτό οι εργαζόμενες αμείβονται σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διατάξεις ΓΑΜΟΥ ΚΑΙ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΕΚΝΟΥ Ανάλογα με το αν εργάζονται εξαήμερο ή πενθήμερο η άδεια γάμου ανέρχεται σε 6 ή 5 ημέρες αντίστοιχα. Σε περίπτωση γέννησης τέκνου ο πατέρας δικαιούται 2 ημέρες άδεια με αποδοχές. 3.4.5 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΟΧΕΣ ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΕΙΣ Στους ξενοδοχοϋπαλλήλους χορηγούνται ποσοστιαίες προσαυξήσεις για απασχόληση κατά την Κυριακή και τις αργίες καθώς και τις νυχτερινές ώρες ( μετά τις 22:00 ). ΕΚΠΤΩΣΗ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ Με την επίδειξη της επαγγελματικής ταυτότητας δικαιούνται έκπτωση για διαμονή σ όλα τα ξενοδοχεία της χώρας καθώς και όλα τα μέλη της οικογενείας τους. 31

3.4.6 ΕΙΔΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΛΗΨΗ ΕΠΟΧΙΑΚΑ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ Οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που 32 λειτουργούν εποχιακά είναι υποχρεωμένες να επαναπροσλάβουν το προσωπικό που απασχόλησαν κατά την προηγούμενη περίοδο με προϋπόθεση να προειδοποιηθούν εγγράφως μέχρι 30 Ιανουαρίου. Σε κάθε περίπτωση η επιχείρηση υποχρεούται να τον απασχολήσει από τη 10 η Ιουνίου. ΑΠΟΛΥΣΗ ΕΠΟΧΙΑΚΑ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΥ Η απόλυση εποχιακά απασχολούμενου επιτρέπεται οποιαδήποτε χρονική στιγμή μόνο με την καταβολή αποζημίωσης η οποία υπολογίζεται με βάση τις κατά μέσο όρο αποδοχές της αμέσως προηγούμενης περιόδου. ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΩΝ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ Η ξενοδοχειακή επιχείρηση είναι υποχρεωμένη, μαζί με τον μισθό να καταβάλλει και εκκαθαριστικό ή αναλυτικό σημείωμα μισθοδοσίας για τις μηνιαίες αποδοχές και τις αντίστοιχες κρατήσεις. 3.4.7 ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΩΝ Η εργασία στον τουριστικό τομέα της περισσότερες φορές αφορά μισθωτούς. Όπως όλοι οι μισθωτοί στην Ελλάδα έτσι και οι ξενοδοχοϋπάλληλοι έχουν σαν κύρια ασφάλιση το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Ι.Κ.Α) το οποίο ιδρύθηκε το 1934 και καλύπτει τους εργαζομένους και την οικογένειά τους στα θέματα συντάξεων, περίθαλψης, πρόνοιας κ.λπ. Όμως υπάρχουν και πλήθος επικουρικών ταμείων στην Ελλάδα τα οποία χορηγούν πρόσθετες συντάξεις είτε μηνιαία είτε εφάπαξ και διάφορες άλλες παροχές ανάλογα με το κάθε ταμείο. Το επικουρικό ταμείο των ξενοδοχοϋπαλλήλων είναι το Ταμείο Ασφάλισης Ξενοδοχοϋπαλλήλων. Το Τ.Α.ΞΥ. είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, εδρεύει στην Αθήνα και εποπτεύεται από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. 33 32 Μυλωνόπουλος-Μεντής-Μοίρα, (2003),Εργασιακές σχέσεις στις τουριστικές επιχειρήσεις, εκδ.προπομπός, σελ.125-126 33 Μυλωνόπουλος-Μεντής-Μοίρα, (2003),Εργασιακές σχέσεις στις τουριστικές επιχειρήσεις, εκδ.προπομπός, σελ. 283 32

Tο ταμείο καλύπτει τους απασχολούμενους στα ξενοδοχεία για τους κλάδους ασθενείας και πρόνοιας. Συγκεκριμένα ο κλάδος ασθενείας παρέχει ιατρική, νοσοκομειακή, φαρμακευτική και οδοντιατρική περίθαλψη στους ασφαλισμένους και στις οικογένειές τους καθώς και επιδόματα ασθενείας. Ο κλάδος πρόνοιας, έπειτα από συγκεκριμένες προϋποθέσεις χορηγεί εφάπαξ χρηματικό βοήθημα ή επιστροφή εισφορών, και σε περίπτωση θανάτου τα χορηγεί στους δικαιούχους της σύνταξης του αποθανόντα.. Τα έσοδα του ταμείου προέρχονται από εισφορές και κρατήσεις των εργαζομένων και από συνεισφορές των εργοδοτών. 3.5 ΤΟΠΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΩΝ Εκτός των Εθνικών Συλλογικών Συμβάσεων εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων υπάρχουν τρεις ακόμα οι οποίες έχουν τοπικό χαρακτήρα και είναι η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις του νομού Λασιθίου, η Διαιτητική Απόφαση για τους όρους αμοιβής των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις του νομού Χανίων και η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις του νομού Ηρακλείου. 3.5.1 ΤΟΠΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΟΫΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Την Συλλογική Σύμβαση Εργασίας αυτή υπογράφουν από πλευράς εργοδοτών ο Σύνδεσμος Ξενοδόχων νομού Λασιθίου, η Ένωση Ξενοδόχων Επαρχίας Ιεράπετρας και Ν.Α Κρήτης καθώς και η Ένωση Ξενοδόχων Επαρχίας Σητείας και από πλευράς εργαζομένων ο Σύνδεσμος Υπαλλήλων Εστιατορίων, ζαχαροπλαστείων, μπαρ και νυχτερινών κέντρων νομού Λασιθίου. Σ αυτήν υπάγονται όλοι οι εργαζόμενοι σε ξενοδοχεία ύπνου και φαγητού, επιχειρήσεις επιπλωμένων διαμερισμάτων κ.λπ. τα οποία λειτουργούν στα αστικά κέντρα, τις θερινές διαμονές και στους αρχαιολογικούς τόπους εντός του Νομού Λασιθίου. 33

Καταρχήν η συγκεκριμένη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας κατατάσσει τους εργαζομένους σύμφωνα με την ειδικότητά τους σε 4 κατηγορίες: 34 1. Υπάλληλοι υποδοχής, μαιτρ, υπομαίτρ, θυρωρός Α, νυχτοθυρωρός Α, μπουφετζής Α, υπεύθυνος προσωπικού, προϊστάμενος υπνοδωματίων και κοινόχρηστων χώρων, μάγειρας Α, ελεγκτές, αποθηκάριοι, γυμναστές, ανιματέρ, κόπτες κρεάτων εφόσον διαθέτουν πτυχίο Τ.Ε.Ι. 2. Προϊστάμενος πλυντηρίου και λινοθήκης, θυρωρός Β, βοηθός υποδοχής, σερβιτόρος τραπεζαρίας σαλονιού ή ορόφων, μπάρμαν, μάγειρας Β, οι τηλεφωνητές, οι μαινκουραντιέ, κόπτες κρεάτων χωρίς πτυχίο Τ.Ε.Ι., φύλακες, και οι υπάλληλοι πωλήσεων στα καταστήματα που βρίσκονται εντός του ξενοδοχείου εφόσον ο εργοδότης είναι το ξενοδοχείο. 3. Βοηθός σερβιτόρου, οροφοκόμος, θυρωρός υπηρεσίας, βοηθός θυρωρείου, ή μπουφέ ή εστιατορίου ή μπαρ, γκρουμ, ντορμάν ή εξωτερικός θυρωρός, λινοθηκάριος και βουτηριέρης, καμαριέρα και μάγειρας Γ. 4. Πλύντρια, σιδερώτρια, καθαρίστρια κοινόχρηστων χώρων, μοδίστρα, μανταρίστρα, λαντζιέρης, εργάτες αποθήκης καθαριότητας ακτών και πισίνας, λουτρονόμος. Γενικά, η συγκεκριμένη Τοπική Κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων του νομού Λασιθίου αναφέρεται στον βασικό μισθό των απασχολουμένων εντός του νομού, στα επιδόματα, στο ωράριο εργασίας τους, στις άδειες και στις ειδικές παροχές. Η βασική διαφορά αυτής με την Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας είναι οι μισθοί οι οποίοι στην τοπική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων του νομού Λασιθίου είναι ελαφρώς υψηλότεροι και συγκεκριμένα στην 1 η κατηγόρια ο μισθός είναι 814,30 ευρώ, στην 2 η κατηγορία είναι 797,20 ευρώ, στην 3 η κατηγορία 781,50 ευρώ και στην 4 η και τελευταία κατηγορία 747,00 ευρώ. 34 www.taxheaven.gr/sse/category.php?id=99 34

3.5.2 ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΑΜΟΙΒΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΝΙΩΝ Οι όροι αμοιβής των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις του νομού Χανίων ρυθμίζονται με Διαιτητική Απόφαση και αφορά από πλευράς εργοδοτών των Σύλλογο Ξενοδόχων Νομού Χανίων και την Ομοσπονδία ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων και δωματίων τα Άπταιρα και από πλευράς εργαζομένων το Σωματείο ξενοδοχοϋπαλλήλων νομού Χανίων 35 Σύμφωνα με τις διατάξεις της, η Διαιτητική Απόφαση αυτή καθορίζει τις εργασιακές σχέσεις των υπαλλήλων στα ξενοδοχεία ύπνου και φαγητού, επιχειρήσεις επιπλωμένων διαμερισμάτων, επιχειρήσεις θερέτρων, τουριστικαά περίπτερα κ.λπ.,τα οποία λειτουργούν σε αστικά κέντρα, θερινές διαμονές και στους αρχαιολογικούς τόπους του Νομού Χανίων Η Διαιτητική Απόφαση αυτή τους κατατάσσει σύμφωνα με την ειδικότητά τους στις εξής 4 κατηγορίες: ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α Υπάλληλοι υποδοχής, μαιτρ, υπομαίτρ, προϊστάμενος υπνοδωματίων, θυρωρός Α, νυχτοθυρωρός Α, μπουφετζής Α, προϊστάμενος κοινόχρηστων χώρων και μάγειρας Α. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Β Προϊστάμενος πλυντηρίου και λινοθήκης, σερβιτόρος τραπεζαρίας σαλονιού ή ορόφων, βοηθός υποδοχής, θυρωρός Β, μπάρμαν ή και μάγειρας Β. επίσης αν προτιμούν αυτή τη Σ.ΣΕ, οι τηλεφωνητές και οι μαινκουραντιέ. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Γ Βοηθός σερβιτόρου, θυρωρός υπηρεσίας, οροφοκόμος, βοηθός θυρωρείου, ή μπουφέ ή εστιατορίου ή μπαρ ή λινοθήκης, γκρουμ, ντορμάν ή εξωτερικός θυρωρός, βουτηριέρης και λινοθηκάριος εφόσον δεν τους καλύπτει άλλη Σ.Σ.Ε. ή Διαιτητική Απόφαση, μάγειρας Γ και καμαριέρης Α. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Δ Πλύντρια, σιδερώτρια, καθαρίστρια κοινόχρηστων χώρων, λαντζιέρης, μοδίστρα, μανταρίστρα, λουτρονόμος, προϊστάμενος και βοηθός ιατρείου. Η. Διαιτητική Απόφαση αυτή αναφέρεται στις μισθολογικές ρυθμίσεις, στα επιδόματα, στο ωράριο εργασίας τους, στις άδειες και στις διάφορες παροχές και διατάξεις που αφορούν τους εργαζομένους. 35 www.omed.gr/files/codings/print%20160_kt11r03.pdf 35