ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή

ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Κυριακή 4 Ὀκτωβρίου 2015 ΚΥΡΙΑΚΗ Β Λουκᾶ Ἱεροθέου Ἀθηνῶν, Δομνίνης, Βερνίκης καί Προσδόκης μαρτ. Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΑΜΠΑΔΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ 1. Στό σημερινό μου κήρυγμα, ἀδελφοί χριστιανοί, θα σᾶς μιλήσω γιά τήν λαμπάδα τοῦ βαπτίσματος. Γιά τήν ἀναμμένη, δηλαδή, λαμπάδα, πού κρατεῖ κάποιος ὅταν γίνονται οἱ κύκλοι γύρω ἀπό τήν κολυμβήθρα μετά τήν βάπτιση. Σᾶς εἶναι γνωστό ὅτι πρῶτα οἱ χριστιανοί βαπτίζονταν σέ μεγάλη ἡλικία, ἀφοῦ προηγουμένως κατηχοῦνταν. Τούς βάπτιζαν οἱ ἱερεῖς, τούς ἔχριε ἔπειτα ὁ Ἐπί-

σκοπος, τούς ἔντυναν λευκά ἐνδύματα καί μετά τούς ἔδιναν ἀπό μία λαμπάδα. Ἔτσι, μέ τήν λαμπάδα ἀναμμένη ἔμπαιναν πανηγυρικά στόν Ναό γιά νά μετέχουν στήν πρώτη θεία Λειτουργία καί νά κοινωνήσουν γιά πρώτη φορά τά Ἄχραντα Μυστήρια. Ἡ λαμπάδα πού ἔπαιρναν ἦταν σύμβολο ὅτι πῆραν τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού ἦρθε στούς Μαθητές κατά τήν Πεντηκοστή ἐν εἴδει «πυρίνων γλωσσῶν» (Πραξ. 2,3). Καί ἡ γιαγιά ὅταν βαπτίζεται τό ἐγγονάκι της τοῦ λέγει: «Φωτίστηκες παιδάκι μου»! Στόν βαπτισθέντα λοιπόν δίδεται ἡ λαμπάδα τοῦ βαπτίσματος, ὅπως στήν κουρά τοῦ Μοναχοῦ, σ αὐτόν δίδεται ἀναμμένη λαμπάδα, μέ τήν φράση, «Οὕτω λαμψάτω τό φῶς ὑμῶν...». Καί στό βάπτισμα, κατά ἕνα παλαιό τυπικό, ὅταν ὁ ἱερεύς ἔδινε τήν ἀναμμένη λαμπάδα στόν βαπτισθέντα, τοῦ ἔλεγε: «Λάβε τήν λαμπάδα ταύτην καί τήρησον αὐτήν ἄσβεστον, ἵνα, ὅταν ἔλθῃ ὁ Κύριος ἐν παρθενικῷ γάμῳ, δυνηθῇς αὐτῷ ὑπαντῆσαι μετά τῶν φρονίμων παρθένων...»! 2. Ἀφοῦ λοιπόν, χριστιανοί μου, ἡ λαμπάδα διδόταν στόν βαπτισθέντα, αὐτός πρέπει νά τήν κρατεῖ στούς τρεῖς κύκλους γύρω ἀπό τήν ἁγία κολυμβήθρα μετά τό βάπτισμά του, ὅταν ψάλλεται τό «Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε...». Τώρα ὅμως, στά μετέπειτα χρόνια, ἔχουμε τόν νηπιοβαπτισμό καί δέν μπορεῖ λοιπόν τό νήπιο νά κρατήσει τήν λαμπάδα. Ἀλλά τό βαπτιζόμενο νήπιο τό «ἀναδέχεται», δηλαδή, τό ἀναλαμβάνει ὁ «Ἀνάδοχος» (ὁ νονός). Καί αὐτός, ἀντί τοῦ νηπίου πού βαπτίζεται, λέει τό «ἀποτάσσομαι τῷ Σατανᾷ» καί «συντάσσομαι τῷ Χριστῷ». Ἔτσι καί τήν ἀναμμένη λαμπάδα τοῦ βαπτισθέντος νηπίου πρέπει νά τήν πάρει ὁ νονός καί αὐτός, καί ὄχι ἄλλος, νά τήν κρατάει στούς τρεῖς κύκλους γύρω ἀπό τήν ἁγία κολυμβήθρα, ὅταν ψάλλεται τό «Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε...». 3. Ὅταν ὅμως ὁ βαπτισθείς (ἤ ὁ ἀνάδοχος σήμερα στήν περίπτωση τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ) κρατεῖ τήν ἀναμμένη λαμπάδα καί κάνει τρεῖς κύκλους γύρω ἀπό τήν ἁγία κολυμβήθρα, γιά συμμετοχή στήν χαρά γιά τό βάπτισμά του, κρατοῦν καί ἄλλοι λαμπάδες ἀπό τό ἐκκλησίασμα. Ἔτσι βλέπουμε καί σήμερα, κατά τόν»χορό» γύρω ἀπό τήν κολυμβήθρα, εἶναι καί ἄλλοι, συγγενεῖς καί μάλιστα παιδάκια, πού κρατοῦν καί αὐτοί ἀναμμένες λαμπάδες. Αὐτό δέν εἶναι κακό νά γίνεται, ἀντίθετα εἶναι καλό. Ἄλλη ὅμως ἔννοια ἔχει ἡ κύρια λαμπάδα πού κρατεῖ ὁ βαπτιζόμενος (ἤ ὁ νονός) καί ἄλλη ἔννοια ἔχουν οἱ λαμπάδες τῶν ἄλλων. 4. Ἀπό τά παραπάνω, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ἄς σκεφτοῦμε ὅτι καί ἐμεῖς, σάν βαπτισμένοι, πήραμε τήν ἀναμμένη λαμπάδα, πήραμε, δηλαδή, τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τό κακό ὅμως πού πάθαμε εἶναι ὅτι δέν φυλαχθήκαμε ἀπό σατανικούς ἀγέριδες καί ἀνεμοστρόβιλους, πού φυσοῦν γύρω μας, καί μᾶς ἔσβησε 2

ἡ ἀναμμένη λαμπάδα. Χάσαμε, δηλαδή, τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀλλά μέ τήν μετάνοιά μας αὐτή εἶναι τό δεύτερο βάπτισμά μας ξαναπαίρνουμε τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί στό τέλος τῆς θείας Λειτουργίας λέγουμε μέ περισσή χαρά: «Εἴδομεν τό Φῶς τό ἀληθινόν, ἐλάβομεν Πνεῦμα ἐπουράνιον»! Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας xxxxxxxxxx IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ Πνευματική τυφλότητα καί διαστροφή (29,9-16) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) 1. Κατά τήν κλήση του ὁ Ἡσαΐας, ἄκουσε ἀπό τόν Θεό περί πωρώσεως τοῦ λαοῦ, ὥστε νά μήν μπορεῖ νά νοήσει τίς βουλές τοῦ Κυρίου, γιά νά σωθεῖ (βλ. 6,9 ἑξ.). Αὐτό βλέπουμε νά λέγεται καί στήν περικοπή μας ἐδῶ, ὅπου, ὄχι μόνο ὁ λαός, ἀλλά καί αὐτοί οἱ προφῆτες καί οἱ ἄρχοντες εἶναι ναρκωμένοι πνευματικά καί πωρωμένοι (στίχ. 9.10). Τούς τύφλωσε ὁ Θεός (στίχ. 10) καί ἑπομένως δέν μπορεῖ νά νοήσουν τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ (στίχ. 11). Εἴτε εἶναι ἀγράμματοι εἴτε γραμματισμένοι, τούς εἶναι ἀκατάληπτη ἡ βίβλος τοῦ Θεοῦ, γιατί στεροῦνται τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία φωτίζει γιά τήν κατάληψη τῶν κεκρυμμένων σ αὐτήν (στίχ. 11). 2. Ὑποθέτουν ὅτι ὁ λαός σέ κάποια του ἀνάγκη κατέφυγε στόν Θεό νά προσευχηθεῖ μέ μία τελετή. Ἡ προσευχή του ὅμως ἦταν τυπική, ἦταν λατρεία τῶν χειλέων μόνο καί ὄχι 3

τῆς καρδιᾶς. Γι αὐτό καί ἀκοῦμε τόν Θεό στήν περικοπή μας ἐδῶ νά ἀπρορίπτει αὐτή τήν λατρεία, τήν καθαρῶς τυπική (στιχ. 13), γιατί δέν ὠφελεῖ πνευματικά τόν ἄνθρωπο, ἀλλά, ἀντίθετα, καί τόν ζημιώνει, γιατί τοῦ δημιουργεῖ τήν ψευδαίσθηση τῆς καλῆς σχέσης του μέ τόν Θεό. Ὁ Θεός μαζί μέ τήν λατρεία αὐτή θά ἀπορρίψει καί τόν λαό Του, γιατί καθοδηγεῖται ἀπό συμβούλους, τάχα «σοφούς» καί «συνετούς», ἀλλά βουλευομένους ἐνάντια πρός τήν βουλή τοῦ Κυρίου (στίχ. 13). Οἱ καθοδηγοί αὐτοί τοῦ λαοῦ εἶχαν μυστικές διαπραγματεύσεις («οἱ ἐν κρυφίᾳ βουλήν ποιοῦντες», στίχ. 15) μέ τούς Αἰγυπτίους γιά σύναψη συμμαχίας μαζί τους πρός ἀπόκρουση τῶν Ἀσσυρίων (30,1 ἑξ. 31,1ἑξ.). Οἱ ἡγέτες τῆς Ἰουδαίας φαντάζονται ὅτι μποροῦν νά καθορίσουν οἱ ἴδιοι τό μέλλον τους, ἀλλά ξεχνοῦν ὅτι αὐτοί εἶναι «πηλός», ὁ ὁποῖος σχηματίζεται ἀπό τό χέρι τοῦ Θεοῦ (στίχ. 16). (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 29, 9 Παραλύστε καί συγχυθεῖτε μεθύσατε βαρειά, ὄχι ἀπό σίκερα οὔτε ἀπό οἴνο, 10 ἀλλά ἀπό τό ὅτι σᾶς πότισε ὁ Κύριος μέ πνεῦμα νάρκης. Καί θά κλείσει τούς ὀφθαλμούς τῶν προφητῶν τους καί (τούς ὀφθαλμούς) τῶν ἀρχόντων τους, αὐτῶν πού (τάχα) κατανοοῦν τά μυστικά. 11 Καί θά εἶναι σέ σᾶς ὅλοι οἱ λόγοι αὐτοί σάν τούς λόγους ἑνός ἐσφραγισμένου βιβλίου, τό ὁποῖο, ἄν τό δώσουν σέ ἕνα ἄνθρωπο πού ξέρει γράμματα καί τοῦ ποῦν, «διάβασέ τα αὐτά», νά πεῖ: «Δέν μπορῶ νά τά διαβάσω, γιατί εἶναι ἐσφραγισμένο (τό βιβλίο)». 12 Ἤ, (θά εἶναι σέ σᾶς οἱ λόγοι αὐτοί), σάν νά δοθεῖ ἕνα βιβλίο (ὄχι ἐσφραγισμένο) σέ ἄνθρωπο πού δέν ξέρει γράμματα καί νά τοῦ ποῦν, «διάβασέ το», καί αὐτός νά πεῖ: «Δέν ξέρω γράμματα»! 13 Καί εἶπε ὁ Κύριος: «Μέ ἐγγίζει ὁ λαός αὐτός μέ τό στόμα του καί μέ τιμᾶ μέ τά χείλη του, ἡ καρδιά του ὅμως εἶναι μακρυά ἀπό μένα μάταια μέ σέβονται μέ τό νά διδάσκουν ἐντάλματα καί διδασκαλίες ἀνθρώπων 14 Γι αὐτό, ἰδού Ἐγώ, θά προσθέσω καί ἄλλη τιμωρία: Θά μεταθέσω τόν λαόν αὐτόν. Θά τούς μετακινήσω καί θά καταστρέψω τήν σοφία τῶν σοφῶν καί θά ἐξαφανίσω τήν σύνεση τῶν συνετῶν. 15 Ἀλλοίμονο σ αὐτούς πού κάνουν πανοῦργα σχέδια, ἀλλά ὄχι μέ τήν βουλή τοῦ Κυρίου. Ἀλλοίμονο σ αὐτούς πού συνεδριάζουν κρυφά 4

(γι αὐτό) καί θά εἶναι σκοτεινά τά ἔργα τους καί λέγουν: «Ποιός μᾶς βλέπει; Καί ποιός μᾶς γνωρίζει ἤ (ποιός ξέρει) τί κάνουμε ἡμεῖς;» 16 Δέν εἶστε (ἐνώπιον τοῦ Κυρίου) σάν τόν πηλό τοῦ κεραμέως; Μήπως μπορεῖ νά πεῖ τό πλάσμα στόν πλάστη του, «δέν μέ ἔπλασες ἐσύ;». Ἤ, τό κατασκεύασμα νά πεῖ στόν κατασκευαστή του, «δέν μέ ἔκανες καλά;». α α. Ἡ περικοπή αὐτή φαίνεται σαφέστερη στό Ἑβρ., ὅπου ἔχει ὡς ἑξῆς: 9 «Θαμβῶστε τούς ἑαυτούς σας καί θαμβωθεῖτε, τυφλῶστε τούς ἑαυτούς σας καί τυφλωθεῖτε, σεῖς οἱ μεθυσμένοι, ἄν καί ὄχι ἀπό οἶνο, σεῖς οἱ παραπατοῦντες, ἄν καί ὄχι ἀπό ἰσχυρό ποτό. 10 Γιατί ὁ Κύριος ἔχυσε πάνω σας πνεῦμα βαθέως ὕπνου, ἔκλεισε σφικτά τούς ὀφθαλμούς σας καί συνεκάλυψε τίς κεφαλές σας, 11 ὥστε ἡ ἀποκάλυψη ὅλων αὐτῶν ἔγινε γιά σᾶς, ὅπως οἱ λόγοι ἐσφραγισμένου βιβλίου, τό ὁποῖο, ἄν δώσει κανείς σέ ἐγγράμματο μέ τήν παράκληση «ἀνάγνωσε, παρακαλῶ, αὐτό», ἐκεῖνος θά πεῖ, «δέν μπορῶ, γιατί εἶναι ἐσφραγισμένο» 12 ἤ, ἄν τό βιβλίο δοθεῖ σέ μή ἐγγράμματο μέ τήν παράκληση «ἀνάγνωσε, παρακαλῶ, αὐτό», ἐκεῖνος θά πεῖ, «δέν εἶμαι ἐγγράμματος». 13 Ὁ Κύριος λέγει: «Ἐπειδή ὁ λαός αὐτός μέ πλησιάζει μέ τό στόμα του καί μέ τιμᾶ μέ τά χείλη του, ἡ δέ καρδία του ἀπέχει πολύ ἀπό μένα καί ὁ σεβασμός του σέ μένα εἶναι κατ ἐντολή ἀνθρώπων, ἡ ὁποία μαθαίνεται κατά συνήθεια, 14 γι αὐτό θά ἀσχοληθῶ καί πάλι μέ τόν λαό αὐτόν κατά τρόπο θαυμάσιο, κατά τρόπο θαυμάσιο καί θαυμαστό καί ἡ σοφία τῶν σοφῶν αὐτοῦ θά χαθεῖ καί ἡ σύνεση τῶν συνετῶν αὐτοῦ θά ἀφανισθεῖ»! 15 Ἀλλοίμονο σέ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι κάνουν πανοῦργα σχέδια, γιά νά κρύπτουν αὐτό ἀπό τόν Κύριο, τῶν ὁποίων τά ἔργα γίνονται στό σκότος καί οἱ ὁποῖοι λέγουν, «ποιός μᾶς βλέπει, ποιός μᾶς γνωρίζει»; 16 Ω τῆς διαστροφῆς σας! Δέν ὑπολογίζεται ὁ κεραμεύς περισσότερο ἀπό τόν πηλό; Θά πεῖ τό δημιούργημα γιά τό δημιουργό του «δέν μέ δημούργησε»; Ἤ τό ποίημα θά πεῖ γιά τόν ποιήσαντα αὐτό «δέν ἔχει νοημοσύνη;» 5

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) 29,9-16. Ὁ Ἰούδας εἶναι ἀνίκανος νά νοήσει τό τί κάνει ὁ Θεός. Ἔτσι τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀποκρουστικό σ αὐτούς, ἐνῶ τά πολιτικά σχέδια τῶν δικῶν τους συμβούλων τά θεωροῦν σοφά, ἀλλά ὁ Θεός θά τά ὁδηγήσει σέ ἀποτυχία. 29,9-10. Ἡ μέθη μόνο (βλ. 28,7) δέν μπορεῖ νά ἐξηγήσει τήν ἔλλειψη ἀπό τόν Ἰούδα τῆς ὅρασης καί τῆς κρίσεως. Πρέπει νά τούς ἔχει τυφλώσει ὁ Θεός (βλ. 6,9-10 ἀλλά βλ. 30,10). 29,11-12. Οἱ στίχ. αὐτοί εἶναι ἴσως μία προσθήκη, ἡ ὁποία θέλει νά ἐξηγήσει τούς στίχ. 9-10. 29,11. Βιβλίου τοῦ ἐσφραγισμένου. Πάπυρος, τόν ὁποῖον δέν μποροῦμε νά ξετυλίξουμε γιά νά τόν διαβάσουμε, χωρίς νά βγάλουμε τήν σφραγίδα, ἡ ὁποία τόν στερεώνει. 29,13. Ἡ λατρεία τοῦ Ἰούδα εἶναι μόνο πρόσχημα καί ὄχι καθαρή καί γνήσια ἔκφραση τῆς καρδιᾶς του στόν Θεό (βλ. 1,10-17). Ἡ προφητεία (στίχ. 13-14) εἶναι δύσκολο νά χρονολογηθεῖ. Ὁ προφήτης ἐλέγχει τήν ὑποκριτική λατρεία, ὅπως εἰς 1,10-20. 29,14. Ἀκόμη καί οἱ φερόμενοι ὡς σοφοί τοῦ Ἰούδα δέν δύνανται νά διακρίνουν τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ (5,12-13). 29,15. Οὐαί οἱ ἐν κρυφῇ βουλῇ ποιοῦντες. Μερικοί προσπαθοῦσαν νά κρύψουν τά πολιτικά τους σχέδια ἀπό τόν Θεό καί τόν προφήτη του (βλ. 30,1-2), πιθανόν γιά τόν λόγο ὅτι τά σχέδιά τους αὐτά εἶναι πολύ ἔξυπνα καί περίτεχνα καί δέν μποροῦν νά κατανοηθοῦν ἀπό τούς ἔχοντας τήν ἁπλῆ θρησκευτική σκέψη (28,9-10)! 29,16. Ἀλλά ξέχασαν ποιός εἶναι δημιούργημα καί ποιός εἶναι Δημιουργός! Ἤδη ἡ παλαιά ἱστορία της δημιουργίας (Γεν. 2,7) παρίστανε τόν Γιαχβέ πλάσσοντα τόν ἄνθρωπο μέ χῶμα ἀπό τήν γῆ κατά τόν τρόπο ἑνός κεραμέως. Ἡ εἰκόνα θά ἐπαναληφθεῖ συχνά ἀπό τούς προφῆτες, μετά τόν Ἡσαΐα, καί τελικά ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο, γιά νά τονίσει τήν ὁλική ἐξάρτηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό καί τήν θραυστότητά του μεταξύ τῶν χειρῶν Του. xxxxxxxxxx IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Παρασκευή 2 Ὀκτωβρίου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. 6

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ Λύτρωση τοῦ Ἰσραήλ (29,17-24) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) 1. Τό παρόν τεμάχιο δέν ἔχει καμμία πραγματική καί χρονική σχέση μέ τήν προηγούμενη περικοπή, ἀλλά οὔτε μέ τήν ἑπόμενη τοῦ κεφ. 30. Γίνεται λόγος περί μιᾶς ἀντιστροφῆς τῶν πραγμάτων στό Ἰσραήλ, ἡ ὁποία θά συμβεῖ μέ τήν κατ εὐθεῖαν ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ. Αὐτή ἡ ἀλλαγή δέν θά εἶναι μόνο ὁρατή στήν φύση (βλ. στίχ. 17 πρβλ. καί 32,15.19), ἀλλά καί στίς σχέσεις τῶν ἀνθρώπων μεταξύ τους (στίχ. 18-21). Ἡ περικοπή μας ὁμιλεῖ γιά κωφούς, οἱ ὁποῖοι θά ἀκούσουν, καί γιά τυφλούς, οἱ ὁποῖοι θά δοῦν (στίχ. 18). Αὐτοί εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἀνῆκαν στόν λαό τοῦ Θεοῦ, ἀλλά δέν ἤθελαν νά ἀκούσουν τήν σωτήριο ἀγγελία τῶν προφητῶν, ἡ ὁποία φαίνεται ὅτι τώρα εἶναι σέ γραπτή μορφή, γιατί γίνεται λόγος γιά «λόγους βιβλίου» (στίχ. 18). Αὐτοί λοιπόν, οἱ πρώην κωφοί καί τυφλοί πνευματικά, τώρα θά στραφοῦν στόν Κύριο (στίχ. 18 «ἀκούσονται», «βλέψονται»), θά ἐγκαταλείψουν τήν ἁμαρτία τους (στίχ. 20.21), καί θά γεύονται τήν χαρά τοῦ λελυτρωμένου ἀνθρώπου (στίχ. 19). 2. Ἡ περικοπή μας ὁμιλεῖ γιά «τέκνα» τοῦ Ἰακώβ, τά ὁποῖα θά δοξάσουν τόν Κύριο (στίχ. 23). Πρόκειται βεβαίως γιά τούς ἀπογόνους τοῦ Ἰακώβ καί βλέπουμε ἐδῶ μία ἐκπλήρωση τῆς ὑπόσχεσης τοῦ Θεοῦ πού δίδεται εἰς 49,21 («τά τέκνα, τά ὁποῖα θά γεννήσεις μετά τήν ἀτεκνία σου») καί 54,1 («ψάλε στεῖρα, σύ πού δέν γέννησες τέκνα... Διότι περισσότερα εἶναι τῆς ἐρημωθείσης, παρά τά τέκνα τῆς ἐχούσης τόν ἄνδρα»). (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 29,17 Δέν θά γίνει ὅμως σέ λίγο ὁ Λίβανος σάν τό ὄρος Κάρμηλος καί ὁ Κάρμηλος δέν θά γίνει μεγάλο δάσος; 18 Καί ἐκείνη τήν ἡμέρα θά ἀκούσουν οἱ κωφοί τούς λόγους τοῦ βιβλίου, καί οἱ εὑρισκόμενοι στό σκότος καί τήν ὁμίχλη ὀφθαλμοί τῶν τυφλῶν θά δοῦν. 19 Οἱ πτωχοί ἐπίσης θά ἀγαλλιάσουν μέ μεγάλη χαρά γιά τόν Κύριο καί οἱ ἀπελπισμένοι ἀπό τούς ἀνθρώπους θά χορτάσουν εὐφροσύνη. 20 Ἐξέλιπαν οἱ ἄνομοι, χάθηκαν οἱ ὑπερήφανοι καί καταστράφηκαν ἐντελῶς οἱ παρανομοῦντες στήν κακία (τους). α 21 Ἐπίσης (καταστράφηκαν) αὐτοί πού ἔγιναν αἰτία σέ ἀνθρώπους νά ἁμαρτήσουν μέ λόγο ὅλοι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἔθεταν πρόσκομμα 7

στούς δικαστές στίς πύλες (τῶν πόλεων) καί τούς ἔκαναν μέ δόλιο τρόπο νά καταδικάσουν τόν δίκαιο. β 22 Γι αὐτό τά ἑξῆς λέγει ὁ Κύριος γιά τόν οἶκο τοῦ Ἰακώβ, τόν ὁποῖον ἐξεχώρησε ἀπό τούς ἀπογόνους τοῦ Ἀβραάμ: «Τώρα πλέον ὁ Ἰακώβ δέν θά καταισχυνθεῖ οὔτε τώρα πλέον ὁ Ἰσραήλ θά ὠχριάσει τό πρόσωπό του. 23 Ἀλλά, ὅταν τά τέκνα τους δοῦν τά ἔργα μου, θά δοξάσουν γιά Μένα τό ὄνομά μου καί θά εὐλαβοῦνται τόν Ἅγιο τοῦ Ἰακώβ καί θά ἔχουν τόν φόβο τοῦ Θεοῦ τοῦ Ἰσραήλ. 24 Καί οἱ πλανώμενοι στήν κρίση, θά μάθουν σύνεση, ἐκεῖνοι δέ οἱ ὁποῖοι γόγγυζαν θά μάθουν νά ὑπακούουν καί οἱ ταρασσόμενες γλῶσσες θά λαλοῦν εἰρηνικά». α. Ὁ στίχ. κατά τό διορθωμένο Ἑβρ.: «Γιατί ὁ τύραννος θά ἐκλείψει καί ὁ χλευαστής θά τελειώσει καί ὅλοι ὅσοι ἐπαγρυπνοῦν γιά τό κακό, θά ἀποκοποῦν». β. Ὁ στίχ. κατά τό διορθωμένο Ἑβρ.: «Οἱ καταδικάζοντες διά λόγον ἄνθρωπον καί οἱ στήνοντες παγίδα γιά τόν ὑποστηρικτήν τῆς δικαιοσύνης στήν πύλη καί οἱ ἀπολακτίζοντες τόν ἀθῶο μέ βάση ἀβάσιμο δικαιολογία». (Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) 29,17-24. Ὁ παντοδύναμος Γιαχβέ θά ματαιώσει τά ἁμαρτωλά σχέδια τῶν ἀσεβῶν (βλ. στίχ. 15-16). Θά ἀπελευθερώσει τούς ταπεινούς ἀπό τούς ἐχθρούς τους καί θά κάνει νά βασιλεύσει ἡ δικαιοσύνη (στίχ. 17-21). Οἱ στίχ. 22-24 φαίνεται νά εἶναι μία προσθήκη. Δέν εἶναι ἴδιο τοῦ Ἡσαΐου νά ὁμιλεῖ διά «οἶκον τοῦ Ἰακώβ», οὔτε νά ἀναφέρεται στήν ἱστορία τοῦ παρελθόντος (τοῦ Ἀβραάμ ἐδῶ, στίχ. 22). Οἱ στίχ. μας 17-24 εἶναι μετέπειτα ποιητικές στροφές βασιζόμενες σέ ὑλικό ἀπό τά κεφ. 40-66 καί ἐκφράζουν τήν περίοδο τῶν κεφ. αὐτῶν. Φαίνεται ὅτι εἶναι ἀντιστροφή τῶν προηγουμένων κρίσεων περί τιμωρίας τοῦ λαοῦ γιά τά ἁμαρτήματά του. 29,17-21. Τά παθήματα τοῦ Ἰσραήλ θά παρηγορηθοῦν σύντομα (35,1-2. 41,17). 29,17. Λίβανος, μιά μεταφορά γιά τόν λαό τοῦ Θεοῦ κάποτε ἀποδεκατίστηκε (10,18-19.33-34), ἀλλά πάλι θά γίνουν πολυάριθμοι σάν ἕνα δάσος (4,2. 60,21-22. 61,3). 29,18. Μία ἀντιστροφή τῶν στίχ. 9-12. 29,19. «Διά τόν Ἅγιο τοῦ Ἰσραήλ», λέγει τό τέλος τοῦ στίχ. στό Ἑβρ. Βλ. σχόλ. εἰς 1,4. 29,20-21. Ὁ τύραννος δέν θά κυβερνᾶ πιά (28,14) καί δέν θά καταπιέζει τόν λαό τοῦ Θεοῦ (10,1-3). 29,22-24. Ὁ Θεός τοῦ Ἀβραάμ θά ἀποκαταστήσει τόν μετανοοῦντα Ἰσραήλ, ὁ ὁποῖος θά δεχθεῖ τήν παιδεία τοῦ Θεοῦ (Ἰεζ. 36,22-32). Σύγκρ. μέ τήν ἀναφορά στόν Ἀβραάμ εἰς 41,8. 8

51,2. Αὐτό τό εἶδος τῆς ἀναφορᾶς εἶναι μετέπειτα ἀπό τόν χρόνο τοῦ Ἡσαΐου. 29,23. Τά τέκνα αὐτῶν. Τό θεωροῦν ὡς ἕνα πιθανόν σχόλιο τῶν ἀκολούθων λέξεων. 9