ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΣΟΔΟΜΩΝ, ΤΩΝ ΓΟΜΟΡΡΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΩΤ

Σχετικά έγγραφα
Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Γι αυτό και εμείς, ενωμένοι με τους Αγγέλους και τους αγίους, διακηρύττουμε τη δόξα σου αναφωνώντας και λέγοντας (ψάλλοντας):

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14

παρακαλώ! ... ένα βιβλίο με μήνυμα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Ποιος φταίει; (Κυριακή του Τυφλού)

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα. με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη

ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο.

Το παραμύθι της αγάπης

Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί.

ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΠΛΑΧΝΙΚΟΥ ΠΑΤΕΡΑ (ΑΣΩΤΟΥ ΥΙΟΥ)

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

Η πορεία προς την Ανάσταση...

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΝώεκαιο Κατακλυσμός

πανέτοιμος για να έλθει είναι πολύ πρόθυμος και έτοιμος κάθε στιγμή με ευχαρίστηση, με χαρά, με καλή διάθεση, να έλθει να επισκιάσει και να βοηθήσει

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ!

«Αν είσαι συ ο βασιλιάς των Ιουδαίων, σώσε τον εαυτό σου». Υπήρχε και μια επιγραφή από επάνω του: «Αυτός είναι ο βασιλιάς των Ιουδαίων».

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΝώεκαιο Κατακλυσμός

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους Συνάντηση 1: Σαββατοκύριακο 13 και : Η αποστολή των δώδεκα μαθητών

ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ. Εργασία για το σπίτι. Απαντούν μαθητές του Α1 Γυμνασίου Προσοτσάνης

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Η Ουράνια Γλώσσα. (The heavenly language)

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

Επιλέγω τα συναισθήματα που βιώνω, και αποφασίζω για τον στόχο που θέλω να πετύχω.

1. Ποιος μαθητής πήγε στους Αρχιερείς; Τι του έδωσαν; (Μτ 26,14-16) Βαθ. 1,0 2. Πόσες μέρες έμεινε στην έρημο; (Μκ 1,12)

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος

Οι αριθμοί σελίδων με έντονη γραφή δείχνουν τα κύρια κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑ

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ:

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο.

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΝώεκαιο Κατακλυσμός

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν

β. έχει κατοχυρωμένο το απόρρητο και από την Εκκλησία και από την Πολιτεία

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

Κατανόηση προφορικού λόγου

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38)

Επιτυχημένη Χριστιανική Ζωή

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Πως μπήκε η Λύπη στη Ζωή του Ανθρώπου

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ

Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους.

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

1. Η Αγία Γραφή λέει ότι ο Χριστός είναι η μόνη δυνατότητα σωτηρίας. 2. Ο Θεός φανερώνεται στην Παλαιά Διαθήκη πάντα με κεραυνούς και αστραπές.

Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική

Χριστιανικές Πρακτικές

ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Η χαρά της αγάπης

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Ο Πατέρας Αβραάμ Μάθημα Ένα Η ζωή του Αβραάμ: Δομή και Περιεχόμενο. Οδηγός μελέτης

ΜΑΘΗΜΑTA ΓΙΑ ΜΕΡΟΣ Δ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ V ΜΑΘΗΜΑ 171. Ο Θεός είναι µόνο και µόνο Αγάπη και εποµένως το ίδιο είµαι κι Εγώ.

Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

ΣΟΦΟΚΛΈΟΥΣ ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ. Μετάφραση ΔΉΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 2017

Πώς να μελετάμε τη Βίβλο

Οι άγιοι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας

Έρωτας στην Κασπία θάλασσα

«Προσκυνοῦμεν σου τά πάθη Χριστέ» Οδοιπορικό στη Μεγάλη Εβδομάδα. Διδ. Εν. 10

1) Μες τους κάμπους τ αγγελούδια ύμνους ουράνιους σκορπούν κι από τα γλυκά τραγούδια όλα τριγύρω αχολογούν. Gloria in excelsis Deo!

ΑΓΙΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ Ο ΦΙΛΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα

Αποστολή Ιερουσαλήμ: Από εδώ ο Ιησούς ξεκίνησε την πορεία του για την είσοδό του στην Ιερουσαλήμ. (δείτε το βίντεο)

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

ΔΕ3. Η Καινή Διαθήκη Α: Τα Ευαγγέλια και οι Πράξεις των Αποστόλων

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις

...Μια αληθινή ιστορία...

LET S DO IT BETTER improving quality of education for adults among various social groups

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΩΤΟΓΗΡΟΥ Πρωτοδίκου Διοικητικών Δικαστηρίων ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΧΑΛΚΙΔΟΣ

Λίγα λόγια για την προσευχή με το κομποσχοίνι.

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος»

ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ

Εμείς τα παιδιά θέλουμε να γνωρίζουμε την τέχνη και τον πολιτισμό του τόπου μας και όλου του κόσμου.

ΠΑΝΑΓΙΩΣΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΣΡΙΟΤ. Δέκα ποιήματα για τον πατέρα μου. Αλκιβιάδη

Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ''

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Πως μπήκε η Λύπη στη Ζωή του Ανθρώπου

Εὐλογημένη ἡ ἐπιθυμία τοῦ πλούσιου νέου σήμερα νά

Γλωσσικές πράξεις στη διαγλώσσα των μαθητών της Ελληνικής ως Γ2

Bίντεο 1: Η Αµµόχωστος του σήµερα (2 λεπτά) ήχος θάλασσας

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα. σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις.

Σε παρακαλούμε, λοιπόν, Κύριε: το ίδιο Πανάγιο Πνεύμα ας ευδοκήσει να αγιάσει τα δώρα αυτά, 118. Ενώνει τα χέρια, τα επιθέτει στα Δώρα και λέει:

ΛΕΟΝΑΡΝΤ ΚΟΕΝ. Στίχοι τραγουδιών του. Δεν υπάρχει γιατρειά για την αγάπη (Ain t no cure for love)

Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας. Διδ. Εν. 15

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με

Μόνο ένα παράδειγμα από το μάθ. 21 (παράλυτος):

Transcript:

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΣΟΔΟΜΩΝ, ΤΩΝ ΓΟΜΟΡΡΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΩΤ

ΣΚΕΨΕΙΣ Είν' η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων είν' η προσπάθειές μας σαν των Τρώων. Κομμάτι κατορθώνουμε κομμάτι παίρνουμ' επάνω μας κι αρχίζουμε νάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες. Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά. Ο Αχιλλεύς στην τάφρον εμπροστά μας βγαίνει και με φωνές μεγάλες μας τρομάζει.-- Είν' η προσπάθειές μας σαν των Τρώων. Θαρρούμε πως με απόφασι και τόλμη θ' αλλάξουμε της τύχης την καταφορά, κ' έξω στεκόμεθα ν' αγωνισθούμε. Αλλ' όταν η μεγάλη κρίσις έλθει, η τόλμη κ' η απόφασίς μας χάνονται ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει κι ολόγυρα απ' τα τείχη τρέχουμε ζητώντας να γλυτώσουμε με την φυγή. Μία ολόκληρη χώρα προσπαθεί, προσπαθεί, να βγει από το χάος της κρίσεως. Συνεχείς φόροι, συνεχής μείωση μισθών και εισοδημάτων, απώλεια εργασίας (30% η ανεργία) και να, κάτι γίνεται, βγαίνει ο υπεύθυνος πρωθυπουργός ή υπουργός και μας λέει ότι τα πράγματα βελτιώνονται. Κομμάτι κατορθώνουμε, κομμάτι παίρνουμ επάνω μας, αλλά πάλι βγαίνει κάποιος Αχιλλέας με το όνομα κάποιου διεθνούς οργανισμού, με το όνομα κάποιου οικονομολόγου που τάχα ξέρει τι λέει και μας τρομάζει. Ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει. Επί τριάμισι χρόνια μια ολόκληρη χώρα έχει μπει σε περιδίνηση και βυθίζεται όλο και πιο πολύ στην καταβόθρα της απελπισίας. Και είναι φανερό σε όλους, στα πρόσωπα μεγάλων και μικρών. Εκείνοι που εμφανίζονται ως σωτήρες μας ΤΡΩΕΣ τάζουν την επιστροφή στην προτεραία κατάσταση, ότι με ένα μαγικό ραβδάκι θα βρουν από κάπου χρήματα και θα τα μοιράσουν. Είναι πραγματικά η κατάσταση απελπιστική. Και σε αυτές τις περιπτώσεις φαίνεται η διαφορά μεταξύ των δύο μεγάλων οικογενειών ανθρώπων: εκείνων που έχουν την ελπίδα τους στους οικονομολόγους και στις ανύπαρκτες ικανότητές τους, που προβάλλουν παγίως σαν λύση τους φόρους και τις περικοπές μισθών και συντάξεων (λύση που παρεμπιπτόντως μου πρότεινε πέρυσι ο ανιψιός μου Κωστάκης, μαθητής της 5ης δημοτικού, που δεν έχει τελειώσει ούτε το Χάρβαρντ ούτε το Λόντον σκουλ οφ Εκονομικς...) και εκείνων, των λίγων, που έχουν την ελπίδα τους στον Κύριο του σύμπαντος, που λέει μερικά σημαντικά πράγματα σχετικά με αυτήν. Η ελπίδα του χριστιανού δεν είναι η τσέπη του αλλά ο Χριστός. Κάνει το καθήκον του, εργάζεται, προσπαθεί, αλλά δεν απελπίζεται γιατί υπάρχει Κάποιος που του λέει ότι ούτε τρίχα δεν πέφτει από το κεφάλι του αν δεν το αποφασίσει Εκείνος. Βλέπει τα λουλούδια και τα πουλιά για τα οποία άλλος προβλέπει, και παραδειγματίζεται. Ως εκ τούτου οι ανησυχίες του πρέπει να εξαλειφθούν. Καταλαβαίνει ότι αν ο Κύριος επιτρέπει τις δυσκολίες το κάνει γιατί έχει ένα σχέδιο και ένα μάθημα να τον διδάξει και αυτό είναι το εξής: να πάψει να βασίζεται στις ικανότητες του εαυτού του και των γύρω του αλλά όπως λέει ο Πέτρος «η πίστις σας και η ελπίς σας να ήναι εις τον Θεόν». ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Γιάννης Τσεβάς Εξώφυλλο: Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ. Στο βάθος η Νεκρά Θάλασσα όπου σύμφωνα με κάποιες θεωρίες βρίσκονταν τα Σόδομα και τα Γόμορρα και δεξιά στα βράχια η αποσπασμένη στήλη που ονομάζεται «Η γυναίκα του Λώτ». Η Μεταρρύθμιση: Το κίνημα που επανέφερε τα μέσα της χάρης 227 Στον Ιησού Χριστό βρίσκονται κρυμμένοι όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσεως 229 Η αμαρτία και το τέλος των Σοδόμων, των Γομόρρων και του Λωτ 233 Η Μεταμόρφωση του Κυρίου 237 Η Θεολογία της Απελευθέρωσης 241 Η "αλήθεια" στον Ιωάννη 245 Κωνσταντίνος Μεταλληνός (1891-1963): Μνήμες - 50 χρόνια από το θάνατό του 247 Ιστορικό της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας Αίγινας 1918-1991 253 ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ Εκδίδεται από το 1858 Πάντα δοκιμάζετε, το καλόν κατέχετε Α Θεσσ. 5: 21 www.gec.gr/astir Λεωφ. Αμαλίας 50, 105 58 Αθήνα Tηλ.: 210 3231079 Fax: 210 3316 577 email: astir@gec.gr ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΚΔΟΤΗΣ: Ιωάννης Τσεβάς ΙΔΡΥΤΗΣ: Μιχ. Δ. Καλοποθάκης (1858-1911) ΔΙΑΤΕΛΕΣΑΝΤΕΣ ΕΚΔΟΤΕΣ: Δημ. Μ. Καλοποθάκης (1911-1946) Μιχ. Β. Κυριακάκης (1946-1989) Γ. Τασίογλου (1989-1990) Φ. Β. Καμπουρόπουλος (1991-2002) ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ: Γ. Αδάμ, Τιμ. Αναστασιάδης, Ε. Αντωνιάδου, Παν. Κανταρτζής, Αντ. Κουλούρης, Μελ. Μελετιάδης, Παρ. Παπαγεωργίου, Ειρ. Τερζάκη, Ιωάν. Τσεβάς ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ: Σειράς «Λόγος»: Ειδικών αφιερωμάτων: Ποίηση, Προσευχές: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ: ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Λ. Κολλάρος Μελ. Μελετιάδης Λιλ. Βαλαή Στέλιος Παπαβασιλείου Έρση Αντωνιάδου Μυρτώ Σαχινίδου Γιώργος Σώχος ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ-ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ: Έρση Αντωνιάδου Λεωφ. Αμαλίας 50-105 58 Αθήνα ΑΡΙΘΜ. ΛΟΓ. ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: EUR 5144-043494-503 (Στ. Παπαβασιλείου) IBAN: GR93 0172 1440 0051 4404 3494 503 BIC: PIRBGRAA ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ: Βοστώνης: Βόλου: Θεσ/νίκης: Κατερίνης: Κέρκυρας: Κύπρου: Τάκης Τσανικλίδης Φιλίτσα Σαμαρά- Χατζηθεοδώρου Δημήτρης Σοφός Γιώργος Χουσουρίδης Βέτα Παντελιού Δέσποινα Μελετιάδου ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ: Εσωτερικό & Κύπρος 10 Ευρώπη: 26 - ΗΠΑ USD 30 Καναδάς, Αυστραλία κ.λπ. Δολ. 30 ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: 1,00 ISSN 1106-4250 Τα ενυπόγραφα άρθρα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων. Η σύνταξη του περιοδικού διατηρεί το δικαίωμα να κάνει συντομεύσεις ή διορθώσεις στα προς δημοσίευση κείμενα. Τα χειρόγραφα δεν επιστρέφονται. 226 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Η Μεταρρύθμιση: Το κίνημα που επανέφερε τα μέσα της χάρης του Λεωνίδα Κολλάρου «Διότι πάντες είσθε υιοί Θεού δια της πίστεως της εν Χριστώ Ιησού» Γαλ. 3:26 Εδώ ο Παύλος παρουσιάζει ένα καθολικό προνόμιο των πραγματικών Χριστιανών: ότι όλοι έχουν λάβει τη χάρη να είναι υιοί του Θεού. Και επιπλέον φανερώνει τον τρόπο λήψης αυτού του προνομίου: ήταν «δια της πίστεως». Δεν ήταν δια της Εκκλησίας, δεν ήταν δια του ιερατείου, ούτε δια των τελετών, ούτε δια του βαπτίσματος, αλλά δια μιας προσωπικής ενέργειας. Για να υπάρχει αυτή η προσωπική ενέργεια, πρέπει να υπάρχει και η ανάλογη πληροφόρηση αυτής της δυνατότητας. Και από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να υπάρχουν οποιαδήποτε εμπόδια που να δυσκολεύουν αυτή την προσωπική ενέργεια του ανθρώπου. Αυτό που συνέβη το μεσαίωνα και αυτό που εξακολουθεί να συμβαίνει και σήμερα είναι ότι υψώθηκαν κάποια εμπόδια στην πρόσβαση του ανθρώπου προς τον Θεό και η εντύπωση του ανθρώπου ήταν, και εξακολουθεί να είναι, ότι δεν γίνεται να πλησιάσει το Θεό προσωπικά αλλά διαμέσου ιερατείου και εκκλησιαστικών θεσμών. Η κρατούσα θεολογία ήταν και είναι ότι η χάρη δίδεται στον άνθρωπο μέσω των «μυστηρίων» της Εκκλησίας. Όμως τα πραγματικά μέσα της χάρης είναι διαφορετικά από αυτά που παρουσιάζονται συνήθως από τα εκκλησιαστικά κατεστημένα και είναι μέσα τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει προσωπικά ο κάθε άνθρωπος χωρίς τη μεσολάβηση «ειδικών». Η ανάγκη ήταν και είναι κάποιος να προσφέρει ξανά τα Βιβλικά μέσα της χάρης στους ανθρώπους, μέσα τα οποία οι άνθρωποι στερήθηκαν για αιώνες, ώστε ο καθένας να τα χρησιμοποιήσει για να λάβει τη χάρη που έχει ανάγκη. Ας αναφέρουμε κάποια από αυτά αρχίζοντας από την πίστη. Μέσω της πίστης, όπως δηλώνεται και στο χωρίο που παραθέσαμε, ο άνθρωπος έχει πρόσβαση στο Θεό χωρίς τη μεσολάβηση ανθρώπων. Το μόνο αναγκαίο είναι η μεσιτεία του Χριστού και αυτή είναι διαθέσιμη για όλους όσους την επικαλούνται. Η πίστη είναι μέσο δια του οποίου λαμβάνουμε τη χάρη της σωτηρίας και όποια άλλη χάρη έχουμε ανάγκη και αυτό τονίστηκε στα χρόνια της Μεταρρύθμισης. Οι Μεταρρυθμιστές κατανόησαν την πίστη σαν μια προσωπική εμπιστοσύνη στο Χριστό και όχι απλά σαν μια διανοητική αποδοχή της διδασκαλίας της Εκκλησίας. Για την άσκηση μιας τέτοιας προσωπικής πίστης και συνεπώς για τη λήψη της χάρης δεν χρειάζεται ειδικό ιερατείο. Η κυριότερη χάρη που μας παραχωρείται είναι ότι δια της πίστεως καταλογίζεται σε μας η τέλεια δικαιοσύνη του Χριστού και ο αμαρτωλός λογίζεται πλέον δίκαιος ενώπιον του Θεού. Η πίστη είναι αυτή που φέρνει την ψυχή σε μια άμεση σχέση με τον Χριστό και τη χάρη Του. Η εμπιστοσύνη του πιστού στο Χριστό τον διατηρεί πάντα μέσα στη σφαίρα της χάρης του Θεού. Δια της αποδοχής του Χριστού η πίστη φέρνει το Σωτήρα να ζήσει δια του Πνεύματός Του μέσα στην ψυχή του πιστού. Δια της πίστεως ο ίδιος ο Χριστός είναι παρών μέσα μας. Η παρουσία του Χριστού μέσα στον πιστό τον καθιστά άγιο (αν και όχι αναμάρτητο) και του παραχωρείται η συγχώρεση αμαρτιών. Έτσι ο καθένας κατανοεί ότι έχει ένα προνόμιο το οποίο είναι ελεύθερος να χρησιμοποιήσει προκειμένου να λάβει τη χάρη που χρειάζεται προς σωτηρία και ευσέβεια: την πίστη. Αυτό το προνόμιο όμως παραμένει αναξιοποίητο από τη μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων, όπως και παλαιότερα της Μεταρρύθμισης. Η Μεταρρύθμιση έδωσε τη δυνατότητα και τη γνώση στους απλούς ανθρώπους να χρησιμοποιήσουν την πίστη για να λάβουν τη χάρη του Θεού στην πληρότητά της χωρίς τελετές και χωρίς τη μεσολάβηση οποιουδήποτε ανθρώπου ή εκκλησιαστικού οργανισμού. Κάθε μεσολάβηση δεν είναι παρά μια εκκλησιαστική «γραφειοκρατία» που υψώνει εμπόδια στην άμεση πρόσβαση του πιστού στο Θεό. Ένα άλλο μέσο της χάρης είναι το κήρυγμα του Λόγου του Θεού. Από αυτό οι άνθρωποι μπορούν να διδαχθούν το δρόμο της σωτηρίας και του αγιασμού ώστε με την ανάλογη πληροφόρηση και διδασκαλία από την Αγία Γραφή να κατανοήσουν πώς να ζήσουν μια ευσεβή ζωή και να οικοδομηθούν. Και αυτό το μέσον της χάρης η Μεταρρύθμιση το χρησιμοποίησε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Δυστυχώς ακόμα και σήμερα η έμφαση στην πρακτική των τυπολατρικών εκκλησιών παραμένει στην τέλεση μιας λειτουργίας. Το κήρυγμα έχει παραγκωνιστεί αλλά και όπου υπάρχει παραμένει στο επίπεδο της ηθικολογίας. Αν εγκαταλείψεις την Χριστοκεντρικότητα στη θεολογία σου, δεν σου μένει και τίποτα άλλο να κάνεις παρά να εφεύρεις τελετές και δεν σου μένει τίποτα άλλο να κηρύξεις παρά μια ανήμπορη ηθική. Στις Μεταρρυθμισμένες εκκλησίες αναπόσπαστο μέρος της λατρείας καθιερώθηκε να είναι το κήρυγμα. Αυτό παραμένει αληθές μέχρι σήμερα. Το κήρυγμα είναι το ισχυρό σημείο των ευαγγελικών εκκλησιών. Ως ευαγγελικοί προσφέρουμε αυτό το μέσον της χάρης επειδή αυτό είναι το μέσον που χρησιμοποιεί το Άγιο Πνεύμα για να οικοδομήσει τους ανθρώπους. Έτσι βρισκόμαστε στη γραμμή της αποστολικής διαδοχής καθώς διαβάζουμε πως στην αποστολική εκκλησία ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 227

οι πιστοί παρέμεναν «στην διδαχή των αποστόλων» (Πράξ.2:42). Αν υπάρχει Θεός και αν αυτός ο Θεός έχει μιλήσει, δεν πρέπει το ύψιστο καθήκον μας και η πλέον θεάρεστη λατρεία μας να είναι η διακήρυξη του λόγου Του; Αν και δεν μας ενδιαφέρουν οι γνώμες και οι πρακτικές των ανθρώπων (ούτε και των Μεταρρυθμιστών, αφού κριτήριό μας είναι η Γραφή) εντούτοις από ιστορικό ενδιαφέρον ας αναφέρουμε ότι ο Λούθηρος εξύψωσε το κήρυγμα σε μια κεντρική θέση στη λατρεία (και πολύ σωστά). Ο Ζβίγγλιος στη Ζυρίχη κήρυξε εδάφιο προς εδάφιο όλη την Καινή Διαθήκη. Και ήταν αυτό το Βιβλικό κήρυγμα που γέννησε και δυνάμωσε τη Μεταρρύθμιση στη Ζυρίχη. Στο Στρασβούργο όσο καιρό διακονούσε εκεί ο Καλβίνος το κήρυγμα ήταν ενσωματωμένο στη λατρεία. Το ίδιο επίσης συνέβαινε και στη Γενεύη. Ένα άλλο μέσο της χάρης είναι και η υμνωδία όλου του εκκλησιάσματος. Στην Βίβλο όλοι οι πιστοί καλούνται να ψάλλουν στο Θεό και να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους σ Αυτόν. Αναφορικά με την υμνωδία των πιστών ο απόστολος Παύλος αναφέρει «ψαλμούς και ύμνους και ωδάς πνευματικάς». Ασφαλώς η υμνωδία δεν γίνεται για την ψυχαγωγία των πιστών αλλά για την οικοδομή τους, δηλαδή η υμνωδία αποτελεί μέσον δια του οποίου μεταβιβάζεται σε μας η χάρη του Θεού. Η Βιβλική αυτή πρακτική παρέμεινε μέχρι τις μέρες μας και είμαστε διατεθειμένοι να την διατηρήσουμε μέχρι την επιστροφή του Κυρίου. Στη Μεταρρύθμιση άρχισαν να εκδίδονται υμνολόγια και ο Λούθηρος υποκατέστησε τη μεσαιωνική πρακτική της χορωδίας που έψαλλε στα Λατινικά με υμνωδία εκ μέρους όλου του εκκλησιάσματος στην γλώσσα του λαού. Δημοφιλείς μελωδίες χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να διευκολυνθεί η υμνωδία και οι ύμνοι ήταν πλήρεις δογματικής διδασκαλίας. Ένα άλλο μέσον χάρης που ξαναδόθηκε στους απλούς ανθρώπους ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα στις ευαγγελικές εκκλησίες η ατομική ανάγνωση της Γραφής. Κύριο μέλημα των Μεταρρυθμιστών ήταν η μετάφραση της Βίβλου στη καθομιλουμένη γλώσσα κάθε περιοχής και λαού και η ταυτόχρονη διάδοσή της μεταξύ των ανθρώπων με παράλληλη ενθάρρυνση να τη διαβάζουν. Ποτέ πριν από τη Μεταρρύθμιση δεν έγινε μια τέτοια προσπάθεια. Ο λόγος για την προσπάθεια των Μεταρρυθμιστών να διαδώσουν τη Βίβλο είναι η σωστή αντίληψή τους ότι η Γραφή αποτελεί μέσον χάρης. Με τις προσπάθειές τους επανέφεραν και αυτό το μέσον στον απλό πιστό που για αιώνες το είχε στερηθεί και θα συνέχιζε να το στερείται αν δεν είχε υπάρξει η επέμβαση του Θεού μέσω της Μεταρρύθμισης. Ας αναφέρουμε ένα παράδειγμα από τη διακονία του Tyndale, ενός μεταρρυθμιστή στην Αγγλία. Σε μια συζήτηση που είχε με ένα ιερωμένο σχετικά με το ερώτημα εάν η Γραφή είναι αναγκαίο να υπάρχει στην καθομιλουμένη, ο ιερέας ισχυρίστηκε ότι κάτι τέτοιο δεν χρειάζεται εφόσον οι άνθρωποι είχαν τους νόμους του Πάπα της Ρώμης. Σε αυτό ο Tyndale απάντησε: «Αψηφώ τον Πάπα και όλους τους νόμους του. Εάν ο Θεός με κρατήσει στη ζωή, θα κάνω ακόμα και το παιδί που οργώνει με το άροτρο να γνωρίζει περισσότερα από τις Γραφές απ ό,τι εσύ». Μάλιστα εκείνη την εποχή απαγορεύονταν να έχεις στην κατοχή σου τη Βίβλο. Πράγματι αυτός ο άνθρωπος με κίνδυνο της ζωής του μετέφρασε και διέδιδε τις Γραφές στην Αγγλία, όπως άλλοι το έκαναν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Όσον αφορά δε τις μεταφράσεις της Γραφής σε άλλες γλώσσες μπορούμε να περιγράψουμε το έργο αυτό σαν ένα χείμαρρο που κατέκλυσε όλες τις χώρες παρά τις δυσκολίες και τους κινδύνους. Η ίδρυση Βιβλικών Εταιρειών οφείλεται στη Μεταρρύθμιση. Έτσι ξαναδόθηκε αυτό το μέσο της χάρης στους απλούς ανθρώπους. Για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα για αυτό το ευλογημένο έργο εκείνη την εποχή συστήνουμε το βιβλίο του Χατζηαντωνίου Η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση του 16 ου αιώνα, Εκδόσεις Ο ΛΟΓΟΣ. Υπάρχουν και άλλα μέσα της χάρης διαθέσιμα στον πιστό, όπως είναι το Δείπνο του Κυρίου, η κοινωνία με άλλους πιστούς και η διακονία στη διάδοση του ευαγγελίου, έργα στα οποία μπορούν και πρέπει να συμμετέχουν όλοι οι πιστοί. Σε όλα αυτά πρέπει να υπάρχει όμως συνειδητή πίστη και κατανόηση του νοήματος και όχι απλή μηχανική συμμετοχή. Καμία τελετή και καμία συμμετοχή σε κάποιο έργο δεν μεταδίδει χάρη χωρίς την πίστη και κατανόηση του συμμετέχοντος. Δεν υπάρχει αυτοματισμός στη χριστιανική θρησκεία. Η γνώση, η πνευματική δίψα και η συνειδητή συμμετοχή είναι προαπαιτούμενα για την λήψη της χάρης. Αλλά ας αναφερθούμε για λίγο σε ένα τελευταίο μέσον δια του οποίου μας δίδεται η χάρη του Θεού που είναι η ατομική προσευχή. Με την προσευχή ο άνθρωπος μπορεί να έρθει σε επαφή με τον Θεό διαμέσου του Ιησού Χριστού. Η προσευχή είναι ένα μέσον ευλογίας στον πιστό. Σε αυτήν καταφεύγει όχι μόνο για να ζητήσει βοήθεια από το Θεό για τις ανάγκες και τις δυσκολίες της ζωής αλλά πρωτίστως για να ζητήσει την εσωτερική συνάντηση και επικοινωνία με το Θεό. Με αυτή ο πιστός συνομιλεί με τον Θεό, ανοίγει την καρδιά του σε αυτόν με απόλυτη συντριβή και ειλικρίνεια καθώς ο Θεός είναι καρδιογνώστης. Ο πιστός ζητάει πνευματική βοήθεια και δύναμη και ο Θεός πάσης χάριτος την προσφέρει χωρίς να ονειδίζει κανέναν. Ο Χριστός και οι απόστολοι συχνά προέτρεπαν τους ανθρώπους να προσεύχονται. Με αυτό καθαρά έδειχναν ότι η προσευχή είναι μέσον χάριτος. Υπάρχει η διδασκαλία ότι τη χάρη μπορούμε να τη λάβουμε μόνο μέσα από κάποια «μυστήρια» που εκτελούν κάποιοι «ειδικοί». Όμως μέσα από την προσευχή μπορούμε να λάβουμε χάρη χωρίς τη μεσολάβηση κανενός ανθρώπου, ζωντανού ή πεθαμένου. Τη μετάδοση της χάρης δεν μπορεί να την οικειοποιηθεί καμία τάξη ανθρώπων όση ψηλή κι αν είναι η ιεραρχική της θέση. Μπορούν άλλοι άνθρωποι να προσεύχονται για μας (άνθρωποι εν ζωή, όχι πεθαμένοι), όπως και εμείς μπορούμε να προσευχόμαστε για άλλους (ανθρώπους εν ζωή, όχι πεθαμένους) αλλά δεν το κάνουμε αυτό με την ιδιότητα κάποιου ειδικά εντεταλμένου σε αυτό. Με τις δικές μας προσευχές για άλλους δεν αφαιρείται το προνόμιο που έχουν όλοι οι άλλοι να προσεύχονται για τον εαυτό τους. Όλα αυτά τα αποστολικά μέσα της χάρης τα επανέφερε η Μεταρρύθμιση στην εμπειρία των απλών πιστών. Έτσι η ευσέβεια γίνεται κάτι το προσωπικό και ο πιστός ικανώνεται να χρησιμοποιεί το Θεό και τη χάρη Του στη ζωή του. Ο κ. Λ. Κολλάρος είναι κήρυκας του Ευαγγελίου στην Ε.Ε.Ε. Ιωαννίνων. 228 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Στον Ιησού Χριστό βρίσκονται κρυμμένοι όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσεως Κολοσσαείς 2:3 Τι εννοεί ο Λόγος του Θεού όταν λέει πως στον Χριστό βρίσκονται κρυμμένοι όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσης; «ἐ ν ᾧ ε ἰ σ ι πάντες οἱ θησαυροὶ τῆς σοφίας καὶ τῆς γνώσεως ἀπόκρυφοι». Ποιον Χριστό εννοεί; Στο προηγούμενο άρθρο ασχοληθήκαμε με το ερώτημα «ποιος είναι ο Χριστός για τον οποίο μιλάει;» Τι ακριβώς εννοεί η Καινή Διαθήκη όταν μιλά για τον Ιησού Χριστό; Πάντα ο Χριστός είναι πρόσωπο «αντιλεγόμενο», δηλαδή πρόσωπο για το οποίο οι άνθρωποι διαφωνούν. Μέσα στα χρόνια έχει ακουστεί κυριολεκτικά ό,τι βάλει ο νους του ανθρώπου. Ο Ιησούς Χριστός, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, είναι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, ο Υιός του Θεού, ο ενσαρκωμένος Θεός, ο αμνός που πήρε πάνω Του την αμαρτία του κόσμου. Τα λόγια του Παύλου στον Τιμόθεο ήταν: «Όπως ομολογούμε, είναι μεγάλο το μυστήριο της πίστεως που μας αποκαλύφθηκε: Ο Θεός φανερώθηκε ως άνθρωπος, το Πνεύμα απέδειξε ποιος ήταν φανερώθηκε στους αγγέλους, κηρύχθηκε στα έθνη, τον πίστεψε ο κόσμος, αναλήφθηκε με δόξα» (Α προς Τιμόθεον 3:16, ΝΜΒ). Γι' αυτόν τον Χριστό μιλάμε. Για τον Χριστό που κήρυξε κι ο Πέτρος στις Πράξεις όταν μίλησε στον Κορνήλιο: «38 Μάθατε για τον Ιησού από τη Ναζαρέτ, που τον έχρισε ο Θεός με Άγιο Πνεύμα και με δύναμη. Παντού όπου πέρασε, ευεργετούσε και γιάτρευε όλους όσους κατατυραννούσε ο διάβολος, γιατί ο Θεός ήταν μαζί του. 39 Εμείς είμαστε μάρτυρες για όλα αυτά που έκανε, και στην ύπαιθρο της Ιουδαίας και στην Ιερουσαλήμ. Αυτόν τον θανάτωσαν καρφώνοντάς τον στο σταυρό. 40 Ο Θεός όμως την τρίτη μέρα τον ανέστησε, κι έκανε να τον δουν αναστημένο 41 όχι όλος ο λαός, αλλά οι μάρτυρες που ο Θεός τούς είχε διαλέξει από του αιδ. Γιώργου Αδάμ Αν είσαι και είμαι διατεθειμένος να πλησιάσω τον Χριστό με τους δικούς Του όρους, τότε ναι, θα μου φανερωθούν όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσης, γιατί θα γνωρίζω τον Χριστό! πριν, δηλαδή εμείς, που φάγαμε και ήπιαμε μαζί του μετά την ανάστασή του από τους νεκρούς. 42 Αυτός μας έδωσε εντολή να κηρύξουμε στο λαό και να μαρτυρήσουμε ότι αυτός είναι ο ορισμένος από το Θεό κριτής των ζωντανών και των νεκρών. 43 Όλοι οι προφήτες βεβαιώνουν γι' αυτόν, ότι καθένας που πιστεύει σ' αυτόν θα λάβει μέσω αυτού τη συγχώρηση των αμαρτιών του» (Πράξεις 10:38-43, ΝΜΒ). Αυτόν τον Χριστό εννοούμε: τον ενσαρκωμένο Θεό, τον Λυτρωτή του κόσμου για καθένα που μετανοεί και πιστεύει. Σε αυτόν τον Χριστό, βρίσκονται κρυμμένοι θησαυροί. Θησαυροί για να γίνει κάποιος αληθινά σοφός, επειδή σε Αυτόν είναι κρυμμένοι «όλοι» οι θησαυροί. Τι σημαίνει πως οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσης είναι «κρυμμένοι»; Το ότι είναι κρυμμένοι, δεν σημαίνει πως ο Θεός παίζει «κρυφτό» μαζί μας και δεν θέλει να τους βρούμε. Είναι κρυμμένοι, όμως, από κάθε άνθρωπο που δεν πλησιάζει τον Χριστό όπως ο ίδιος ζητάει, δηλαδή με ταπεινό πνεύμα, με μετάνοια και πίστη. Οι θησαυροί του Χριστού είναι κρυμμένοι από όποιον θέλει να ανακρίνει τον Χριστό. Από κάθε άνθρωπο που θέλει να τον βάλει στο σκαμνί γιατί δεν κάνει τα θαύματα που εκείνος θέλει. Θυμάστε το περιστατικό που ζητάνε από τον Χριστό να κάνει «σημείο», κάποιο θαύμα: 38 Τότε μερικοί γραμματείς και Φαρισαίοι του είπαν: «Διδάσκαλε, θέλουμε ν' αποδείξεις μ' ένα θαυματουργικό σημάδι την αποστολή σου». 39 Αυτός τους αποκρίθηκε: «Μια γενιά πονηρή και άπιστη ζητάει να δει θαυματουργικό σημάδι! Άλλο σημάδι όμως δε θα της δοθεί, παρά μόνον εκείνο του προφήτη Ιωνά. 40 Όπως δηλαδή ο προφήτης Ιωνάς ήταν τρεις μέρες και τρεις νύχτες στην κοιλιά του κήτους, έτσι θα είναι κι ο Υιός του Ανθρώπου μέσα στη γη τρεις μέρες ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 229

και τρεις νύχτες» (Ματθαίος 12:38-40, ΝΜΒ). Οι θησαυροί του Χριστού είναι κρυμμένοι γιατί δεν φανερώνεται με τρόπους που ο άνθρωπος επιθυμεί ή απαιτεί. Οι θησαυροί του Χριστού είναι κρυμμένοι από τον άνθρωπο που νομίζει ότι μπορεί να βάλει τον Χριστό στη θέση του και να του υποδείξει τι πρέπει να κάνει και ποιος πρέπει να είναι. Οι θησαυροί του Χριστού είναι κρυμμένοι από καθέναν που πιστεύει πως δεν χρειάζεται τον Χριστό γιατί τα καταφέρνει μόνος του, ή γιατί βρίσκει από αλλού βοήθεια, ή γιατί είναι αρκετά σοφός ή δυνατός ή καπάτσος. Θυμηθείτε τι έγινε όταν πήγαν τον Χριστό στον Ηρώδη: Όταν ο Ηρώδης είδε τον Ιησού, χάρηκε πολύ. Γιατί από αρκετό καιρό ήθελε να τον δει, ύστερα από τα πολλά που άκουγε γι αυτόν έλπιζε μάλιστα να τον δει να κάνει και κανένα θαύμα. Του έκανε πολλές ερωτήσεις, αυτός όμως δεν του έδινε καμιάν απάντηση. (Λουκάς 23: 8-9, ΝΜΒ). Οι θησαυροί του Χριστού είναι κρυμμένοι από κάθε φαρισαίο και θρησκευόμενο που βαθειά μέσα του πιστεύει πως μπορεί να εξαγοράσει το Θεό με τις προσευχές και τις καλοσύνες του, και πως αφού δώσει στο Θεό το ξεροκόμματο των δικών του καλών πράξεων, μετά ο Θεός του χρωστάει, όπως ο Φαρισαίος της παραβολής (Λουκάς 18:11-12).Οι θησαυροί του Χριστού αποκαλύπτονται και δεν μένουν κρυμμένοι, σε αυτούς που προσεύχονται όπως ο τελώνης: «Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό» (Λουκάς 18:13, ΝΜΒ). Γι' αυτόν είπε ο Χριστός: Σας βεβαιώνω πως αυτός έφυγε για το σπίτι του αθώος και συμφιλιωμένος με το Θεό, ενώ ο άλλος όχι γιατί όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί, κι όποιος τον ταπεινώνει θα υψωθεί (Λουκάς 18:14, ΝΜΒ). Οι θησαυροί του Χριστού φανερώνονται στα παιδιά! Εκείνο τον καιρό ήταν, που ο Ιησούς είπε: «Σ ευχαριστώ Πατέρα, Κύριε τ ουρανού και της γης, γιατί τα απέκρυψες αυτά από σοφούς και συνετούς και τα φανέρωσες σε νήπια. Ναι, Πατέρα, γιατί έτσι ήταν αρεστό σε σένα». (Ματθαίος 11:25, Λόγος). Οι θησαυροί του Χριστού αποκαλύπτονται σε αυτούς που παραδέχονται πως μπροστά στο Θεό είναι φτωχοί πνευματικά: μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύ ματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθαίος 5:3). Αν λοιπόν, είσαι και είμαι διατεθειμένος να πλησιάσω τον Χριστό με τους δικούς Του όρους, τότε ναι, θα μου φανερωθούν όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσης, γιατί θα γνωρίζω τον Χριστό! Ο Ιησούς Χριστός δεν είναι ένας ακόμη δάσκαλος ή φιλόσοφος, αλλά ο αιώνιος Θεός. Είναι το Α και το Ω, η αρχή και το τέλος, ο πρώτος κι ο έσχατος, το αληθινό αμπέλι, ο καλός ποιμένας, αυτός που τα μάτια Του είναι σαν τη φωτιά και βλέπει τις καρδιές, είναι Παντοκράτορας, δημιουργός Θεός, Κύριος των Κυρίων και Βασιλιάς των βασιλιάδων. Εύχομαι και προσεύχομαι να πλησιάζουμε το Χριστό με πείνα πνευματική, με συναίσθηση του ποιοι είμαστε εμείς και ποιος Αυτός, με φόβο Θεού, με μετάνοια και πίστη. Τι εννοεί όταν μιλάει για θησαυρούς «γνώσης» και «σοφίας»; Για ποια γνώση και σοφία γράφει; Τι θα γνωρίσω που δεν γνώριζα πιο πριν; Πώς θα γίνω σοφός τώρα που γνώρισα τον Χριστό; Η γνώση πιστεύω πως αφορά σίγουρα τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής. Ποιος είμαι; Γιατί υπάρχω; Πώς να ζήσω; Γιατί να ζήσω με τον ένα τρόπο κι όχι με τον άλλο; Τι είναι αλήθεια; Ποιος με δημιούργησε; Με δημιούργησε κάποιος ή υπάρχω ως αποτέλεσμα της φυσικής επιλογής; Με ποιο σκοπό; Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος να ψάχνει τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Προσπάθησα να καταλάβω τι είναι σοφία και γνώση, και τι αφροσύνη κι ανοησία. Διαπίστωσα, όμως, ότι κι αυτό είναι σαν να κυνηγάει κανείς τον άνεμο γιατί στην πολλή σοφία, πολλή είναι και η λύπη κι όσο κανείς γνωρίζει περισσότερα, τόσο και περισσότερο υποφέρει» (Εκκλησιαστής 1:17-18, ΝΜΒ). Η γνώση που αποκτά κανείς με τον Χριστό περιλαμβάνει απαντήσεις και σε αυτά τα ερωτήματα! Ο Χριστός τελικά ισχυρίζεται λέει πως χωρίς τον ίδιο θα είμαστε σαν τον άνθρωπο που ψάχνει τη σοφία και διαπιστώνει πως κυνηγάει τον άνεμο. Ο Χριστός δίνει απαντά λέγοντας πως το κέντρο της ζωής, ο σκοπός της ζωής, ο λόγος της ύπαρξής μας, δεν είμαστε εμείς, αλλά ο Θεός. Ο άνθρωπος πλάστηκε για να ζει σε κοινωνία με τον Θεό. Η ζωή μας ξεκινάει από το Θεό και σε αυτόν καταλήγει. Αν αυτό δεν το βρω, αν δεν βρω το Θεό, θα κυνηγάω τον άνεμο. «Όλα υπάρχουν από αυτόν και μέσω αυτού, κι αυτόν έχουν σκοπό τους. Ας είναι δοξασμένος στους αιώνες! Αμήν». (Ρωμαίους 11:36, ΝΜΒ). Δεν είναι τυχαίο που o Xριστός είπε, «Εγώ είμαι η οδός, η αλήθεια και η ζωή» (Ιωάννης 14:6α, ΝΜΒ). Δεν είπε κατά λάθος: «χωρίς εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε» (Ιωάννης 15:5β, ΝΜΒ). Είπε επίσης: «Και να ποια είναι η αιώνια ζωή: Ν αναγνωρίζουν οι άνθρωποι εσένα ως τον μόνο αληθινό Θεό, καθώς κι εκείνον που έστειλες, τον Ιησού Χριστό» (Ιωάννης 17:3, ΝΜΒ). Όταν γνωρίσει ο άνθρωπος τον Χριστό αυτά τα ερωτήματα αρχίζουν και βρίσκουν την απάντησή τους. Ο σκοπός της ζωής μας είναι να γνωρίσει ο άνθρωπος τον Θεό. Τότε τα δώρα του Θεού, η υγεία, η εργασία, ο σύντροφος, η οικογένεια, τα όνειρα και οι επιθυμίες, θα 230 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ

βρουν τη σωστή τους θέση. Γιατί αν ζει για αυτά ο άνθρωπος θα είναι δυστυχισμένος. Ωσότου ο άνθρωπος γνωρίσει τον Χριστό, θα κυνηγάει τον άνεμο. Η γνώση για την οποία μιλάει είναι η ορθή ερμηνεία της πραγματικότητας η οποία χωρίς τον Δημιουργό και Σωτήρα Χριστό, δεν υπάρχει. Αν ο άνθρωπος τον αναγνωρίσει τον Χριστό στη ζωή του ως Σωτήρα και Κύριο, τότε είναι σαν να ανοίγει ένα παράθυρο και να αρχίζει να βλέπει αυτά που δεν μπορούσε να δει νωρίτερα. Αυτή είναι και η αρχή της σοφίας! Για να γίνω πραγματικά σοφός, πρέπει να φοβάμαι τον Θεό «Αρχή σοφίας είναι ο φόβος τού Κυρίου οι άφρονες καταφρονούν τη σοφία και τη διδασκαλία» (Παροιμίες 1:7). Μια απαραίτητη διευκρίνιση Η σοφία του Χριστού δεν έχει λογική για τον κόσμο, τις πιο πολλές φορές είναι αντίθετη, ανάποδη και σίγουρα ανώτερη! Ουσιαστικά η σοφία του Χριστού υπονομεύει τη σοφία του κόσμου. Πραγματικά πρέπει να σκεφτούμε αν όντως θέλουμε αυτή τη σοφία. Ο Θεός είπε μέσω του προφήτη Του: «Οι σκέψεις σας δεν είναι σαν τις δικές μου σκέψεις και τα έργα σας δεν είναι όπως τα δικά μου έργα «(Ησαΐας 55:8-13). Είναι - νομίζω - πασιφανές τόσο από τη μελέτη του Λόγου του Θεού όσο κι από την καθημερινή μας εμπειρία με το Χριστό, ότι τις περισσότερες φορές κάτι που γενικότερα θεωρείται ως καλό (ή ως κακό) δεν είναι σύμφωνα τη Βίβλο καλό (ή κακό). Αυτό που κατά κόσμο θεωρείται επιτυχία (ή αποτυχία), δεν είναι κατ ανάγκη και για τα μέτρα του Θεού επιτυχία ή αποτυχία. Στη βασιλεία του Θεού τα πράγματα αντιστρέφονται. Για παράδειγμα διαβάζουμε, «Όταν φαίνεται πως έχω χάσει κάθε δύναμη, τότε είμαι πραγματικά δυνατός» (Β Κορ. 12:10). «Όποιος βρει τη ζωή του θα τη χάσει, κι όποιος χάσει τη ζωή του για μένα, θα τη βρει» (Ματθαίος 10:39). Είναι μακάριο να δίνει κάποιος μάλλον, παρά να παίρνει (Πράξεις 20:35). Η σοφία, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, είναι δώρο Θεού. Είναι μια αρετή που ο Θεός την δίνει. Σοφός είναι αυτός που μπορεί να δει τη ζωή και την πορεία της με πνευματικά μάτια. Στην Παλαιά Διαθήκη η σοφία του Σολομώντα ήταν η ικανότητά του να εφαρμόσει αυτά που ήξερε στα προβλήματα της ζωής. Δεν ήταν όμως μια οποιαδήποτε εφαρμογή ήταν μια εφαρμογή που λάμβανε υπόψη της το Θεό και το θέλημά Του. Ο Κύριός μας στην Καινή Διαθήκη υποσχέθηκε πως όταν μας δικάσουν εξαιτίας του, «εγώ θα σας δώσω στόμα και σοφία, στην οποία δεν θα μπορέσουν να αντιλογήσουν ούτε να αντισταθούν όλοι οι ενάντιοι σας» (Λουκάς 21:15). Σοφία, λοιπόν, είναι να μιλήσω σωστά σε μια περίσταση. Ο πρωτομάρτυρας Στέφανος ήταν προικισμένος με σοφία για να μπορεί να μιλήσει σωστά. Μόνο που το «σωστό» στη δική του περίπτωση δεν είχε ως στόχο να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση, αλλά να πει, αυτά που ο Θεός ήθελε να πει. Όσο τους μιλούσε ο Στέφανος, τόσο περισσότερο αυτοί θύμωναν και τέλος τον λιθοβόλησαν. Ήταν σοφός; Η Γραφή λέει πως ήταν! Διαβάζουμε πως οι αντίπαλοί του, «δεν μπορούσαν να αντισταθούν στη σοφία και στο πνεύμα με το οποίο μιλούσε» (Πράξεις 6:10). Η σοφία του Χριστού δεν είναι η ανθρώπινη διπλωματία, είναι η ικανότητα να μπορώ να δω μια κατάσταση, να την εκτιμήσω, και να ξέρω πώς να εφαρμόσω σε αυτή την περίσταση αυτό που λέει ο Λόγος του Θεού. Είναι σημαντικό να το ξεκαθαρίσουμε αυτό στη σκέψη μας, γιατί η σοφία του Θεού είναι ανώτερη από τη σοφία του κόσμου Το «μωρό» τού Θεού είναι σοφότερο από τους ανθρώπους (Α Κορινθίους 1:25). Επιπλέον η σοφία του Θεού συγκρούεται με τη σοφία του κόσμου. Στη βασιλεία του Θεού σοφός είναι αυτός που συγχωρεί τους εχθρούς Του. Όταν λοιπόν, κάποιος με εχθρεύεται και μάλιστα με κατατρέχει, η σοφία του Χριστού λέει: «Έχετε ακούσει πως δόθηκε η εντολή: «ν αγαπήσεις τον πλησίον σου και να μισήσεις τον εχθρό σου». Εγώ όμως σας λέω: Ν αγαπάτε τους εχθρούς σας, να δίνετε ευχές σ αυτούς που σας δίνουν κατάρες, να ευεργετείτε αυτούς που σας μισούν, και να προσεύχεστε γι αυτούς που σας κακομεταχειρίζονται και σας καταδιώκουν» (Ματθαίος 5:43-44, ΝΜΒ). Όταν λοιπόν, έχω ένα γείτονα ή ένα συνάδελφο ή ένα συγγενή δύσκολο και μου κάνει τη ζωή ποδήλατο, η σοφία του Θεού λέει «ευεργέτησέ τον». Κάνε επίθεση αγάπης! Στη βασιλεία του Θεού σοφός είναι αυτός που γίνεται υπηρέτης. 42 Τους κάλεσε τότε ο Ιησούς και τους λέει: «Ξέρετε ότι αυτοί που θεωρούνται ηγέτες των εθνών ασκούν απόλυτη εξουσία πάνω τους, και οι άρχοντές τους τα καταδυναστεύουν. 43 Σ' εσάς όμως δεν πρέπει να συμβαίνει αυτό, αλλά όποιος θέλει να γίνει μεγάλος ανάμεσά σας πρέπει να γίνει υπηρέτης σας 44 και όποιος από σας θέλει να είναι πρώτος πρέπει να γίνει δούλος όλων. 45 Γιατί και ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να προσφέρει τη ζωή του λύτρο για όλους (Μάρκος 10:42-45, ΝΜΒ). Η χριστιανική σοφία ανατρέπει πολύ συχνά την ανθρώπινη σοφία. Σοφός είναι αυτός που δε θέλει να κλέψει, όχι αυτός που ψάχνει να βρει τρόπους να κλέβει χωρίς να τον πιάνουν. Σοφία Χριστού είναι - αν είμαι παιδί - να υπακούω στους γονείς μου σε όλα ή - αν είμαι γονιός -να μεγαλώνω το παιδί μου όπως θέλει ο Θεός κι όχι όπως νομίζω εγώ. Σοφία Χριστού είναι να κοιτάω με καθαρά μάτια το άλλο φύλο και να μην κλέβω την αξιοπρέπεια του άλλου ακόμη και μέσα στο μυαλό μου. Η σοφία του Χριστού Τον οδήγησε να πάει να φάει στο σπίτι ενός αρχιτελώνη κι ας διαμαρτύρονταν όλοι οι άλλοι λέγοντας: Σε αυτόν πήγε να φάει; Η σοφία Του τον οδήγησε να μιλάει μόνος του με μια γυναίκα σε ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 231

ένα πηγάδι. Τον οδήγησε να αγκαλιάσει τα παιδιά, να αγγίξει ένα λεπρό, να αφήσει μια γυναίκα να του πλύνει τα πόδια με το άρωμά της, να συγκρουστεί με τους Φαρισαίους, να πάρει το αυτί του Μάλχου ( ο υπηρέτης του αρχιερέα) που το έκοψε ο Πέτρος και να το θεραπεύσει την ώρα που τον συνέλαβαν. Η σοφία Του τον οδήγησε να μείνει σιωπηλός και ανυπεράσπιστος την ώρα της δίκης του, σαν αρνί που το πάνε για σφάξιμο, να φροντίσει για άλλους την ώρα της σταύρωσης. Η σοφία του Θεού διαλέγει αυτούς που ο κόσμος θεωρεί ασήμαντους για να ντροπιάσει τους σημαντικούς. Σύμφωνα με τη σοφία του Θεού, ζεις πραγματικά όταν πεθαίνεις για την παλιά σου ζωή, όταν χάνεις τη ζωή σου για τον Χριστό, επειδή έτσι την κερδίζεις πίσω. Νικάς όταν χάνεις. Η σοφία του Θεού: ο Κύριος Ιησούς Χριστός! Το ζητούμενο πάντα είναι ο Χριστός «Ο Χριστός, αυτός είναι Θεού δύναμη και Θεού σοφία» (Α Κορινθίους 1:24). Η επιτομή της σοφίας είναι ο Χριστός! «Ο Χριστός έγινε σε μας σοφία από τον Θεό, και δικαιοσύνη και αγιασμός και απολύτρωση» (Α Κορινθίους 1:30). Όταν λοιπόν, ο άνθρωπος παραδώσει τη ζωή του στον Χριστό, τότε όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσης γίνονται δικοί του. Αρχίζει και τους μαθαίνει, τους εξερευνά, τους κάνει δικούς του, τους εφαρμόζει. Η ερώτηση πάλι γίνεται η γνωστή σε μας ερώτηση. Αν έτσι είναι τα πράγματα, Θέλω τον Χριστό; Μου φτάνει ο Χριστός; Πολλές φορές μιλώντας με ανθρώπους γι' αυτά που λέει ο Χριστός, η απάντηση είναι «αυτά δεν γίνονται». Κάποιος φίλος μου είπε, «πιστεύω στον Χριστό αλλά δεν θέλω να κάνω τον ήρωα». Ένας τρίτος, «ξέρεις δεν ζούμε μέσα στην Εκκλησία, αλλά στον κόσμο». Όλα αυτά είναι αλήθεια! Φυσικά και ζούμε σε ένα κόσμο που βρίσκεται στο σκοτάδι. Ο Χριστός όμως, μας καλεί στον εαυτό Του, επειδή ο ίδιος είναι η αλήθεια, όχι επειδή είναι εύκολο! Πράγματι, μας καλεί να πεθάνουμε και να αναστηθούμε μαζί Του. Μας καλεί να πάρουμε τον Σταυρό Του επάνω μας και να Τον ακολουθήσουμε. Δεν μας έκρυψε τίποτα. Δεν είπε ελάτε και θα όλα θα λυθούν. Αντίθετα διαβάζουμε το εξής: 25 Μαζί με τον Ιησού βάδιζε πολύς λαός, κι εκείνος στράφηκε και τους είπε: 26 «Αν κάποιος έρχεται κοντά μου και δεν απαρνιέται τον πατέρα του και τη μάνα του, τη γυναίκα του και τα παιδιά του, τους αδερφούς και τις αδερφές του, ακόμη και την ίδια του τη ζωή, δεν μπορεί να είναι μαθητής μου. 27 Όποιος δεν σηκώνει το σταυρό του και δε με ακολουθεί, δεν μπορεί να είναι μαθητής μου. 28 Ποιος από σας που θέλει να χτίσει Ο Χριστός δεν είναι η καλή νεράιδα του παραμυθιού, αλλά ο βασιλιάς που από αγάπη πέθανε γι' αυτούς που Τον πρόδωσαν και συνεχίζει να καλεί προδότες κι εχθρούς Του σε μετάνοια, πριν να επιστρέψει με δόξα για να πάρει ό,τι είναι δικαιωματικά δικό Του! έναν πύργο δε θα καθίσει πρώτα να υπολογίσει τη δαπάνη, για να δει αν του φτάνουν τα χρήματα να τον τελειώσει; 29 Κι αυτό, ώστε όταν βάλει το θεμέλιο και δεν μπορεί να τελειώσει το έργο, να μην αρχίσουν όλοι όσοι τον βλέπουν να τον κοροϊδεύουν 30 και να λένε ότι αυτός ο άνθρωπος άρχισε να χτίζει αλλά δεν μπόρεσε να τελειώσει. 31 Ποιος βασιλιάς, πάλι, ξεκινάει να κάνει πόλεμο με άλλον βασιλιά χωρίς πρώτα να καθίσει να σκεφτεί αν μπορεί με δέκα χιλιάδες άντρες να αντιμετωπίσει αυτόν που του επιτίθεται με είκοσι χιλιάδες; 32 Αν δεν μπορεί, στέλνει μεσολαβητές, όταν ακόμη ο άλλος είναι μακριά, και ζητάει διαπραγματεύσεις για ειρήνη. 33 Έτσι, λοιπόν, κανείς από σας δεν μπορεί να είναι μαθητής μου αν δεν απαρνηθεί όλα του τα υπάρχοντα». (Λουκάς 14:25-33, ΝΜΒ). Τρεις φορές λέει σε ποιες περιπτώσεις κάποιος δεν μπορεί να είναι μαθητής Του. Όταν κάποιος αγαπάει κάποιον άλλο άνθρωπο πιο πολύ από το Χριστό, όταν δεν αρνείται τον παλιό τρόπο ζωής, κι δεν απαγκιστρώνεται η καρδιά του από τα υλικά δώρα του Θεού. Δεν κάλεσε ποτέ ο Χριστός κανέναν απλώς για να περάσει καλύτερα από πριν. Ο άνθρωπος πηγαίνει στον Χριστό, επειδή Αυτός είναι η αλήθεια για τη ζωή, επειδή έχει ανάγκη να συμφιλιωθεί με τον Θεό. Ο Χριστός δίνει νόημα και σκοπό στη ζωή μας. Ο Χριστός δεν είναι η καλή νεράιδα του παραμυθιού, αλλά ο βασιλιάς που από αγάπη πέθανε γι' αυτούς που Τον πρόδωσαν και συνεχίζει να καλεί προδότες κι εχθρούς Του σε μετάνοια, πριν να επιστρέψει με δόξα για να πάρει ό,τι είναι δικαιωματικά δικό Του! Εύχομαι αν δεν έχεις κάνει αυτό το βήμα, να το κάνεις σήμερα. Ενσυνείδητα να πεις στον Χριστό, «Κύριε, σου παραδίνω τη ζωή μου. Έλα μέσα μου κι άλλαξέ με». Ο Χριστός ήδη ξέρει σε τι κόσμο ζεις. Ξέρει επίσης σε τι είδους ζωή σε καλεί. Ξέρει πως ο δρόμος Του δεν είναι εύκολος, είναι όμως αληθινός! Ο δρόμος Του δεν τελειώνει στο θάνατο και τον Σταυρό, αλλά στην ανάσταση. Ελάτε σ' εμένα όλοι όσοι κοπιάζετε κι είστε φορτωμένοι, κι εγώ θα σας ξεκουράσω. Σηκώστε πάνω σας το ζυγό μου και διδαχτείτε από το δικό μου παράδειγμα, γιατί είμαι πράος και ταπεινός στην καρδιά, και οι ψυχές σας θα βρουν ξεκούραση. Γιατί ο ζυγός μου είναι απαλός, και το φορτίο μου ελαφρό (Ματθαίος 11:28-29, ΝΜΒ). Αμήν. Ο αιδ. Γ. Αδάμ είναι ποιμένας της Β Ε.Ε.Ε. 232 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Η αμαρτία και το τέλος των Σοδόμων, των Γομόρρων και του Λωτ του αιδ. Μελέτιου Β. Μελετιάδη Γένεσις 19 Οι δύο άγγελοι έφτασαν στα Σόδομα το βράδυ, και ο Λωτ καθόταν στην πύλη της πόλης. Μόλις τους είδε, σηκώθηκε να τους προϋπαντήσει και τους προσκύνησε, πέφτοντας με το πρόσωπο στη γη. 2 «Παρακαλώ, κύριοί μου», τους είπε, «ελάτε στο σπίτι του δούλου σας να περάσετε τη νύχτα. Να πλύνετε τα πόδια σας, και το πρωί σηκώνεστε και συνεχίζετε το δρόμο σας». Εκείνοι απάντησαν: «Όχι, θα περάσουμε τη νύχτα έξω». 3 Ο Λωτ όμως επέμενε κι έτσι αποφάσισαν να μείνουν μαζί του και πήγαν σπίτι του. Τους ετοίμασε δείπνο, έψησε άζυμα ψωμιά και έφαγαν. 4 Πριν όμως κοιμηθούν, οι άντρες των Σοδόμων περικύκλωσαν από παντού το σπίτι. Ήταν εκεί όλος ο αντρικός πληθυσμός της πόλης, νέοι και γέροι. 5 Φώναζαν στο Λωτ και του έλεγαν: «Πού είναι εκείνοι οι άνθρωποι που ήρθαν σπίτι σου απόψε; Φέρ τους μας έξω, να συνευρεθούμε μαζί τους!» 6 Τότε ο Λωτ βγήκε έξω να τους μιλήσει κι έκλεισε πίσω του την πόρτα. 7 «Σας παρακαλώ αδέρφια μου», τους έλεγε, «μην κάνετε κανένα κακό. 8 Να, έχω δύο κόρες, που δεν έχουν γνωρίσει άντρα. Θα σας τις φέρω, κι εσείς κάντε τους ό,τι σας αρέσει. Μόνο στους ανθρώπους αυτούς μην κάνετε τίποτε είναι φιλοξενούμενοί μου κι ήρθαν να προστατευτούν στο σπίτι μου». 9 Εκείνοι όμως φώναζαν: «Φύγε από κει!» Και μεταξύ τους έλεγαν: «Ήρθε ένας ξένος και θέλει να μας κρίνει!» «Τώρα θα σου κάνουμε χειρότερα απ ό,τι σ εκείνους». Και σπρώχνοντας με βία το Λωτ προσπαθούσαν να του σπάσουν την πόρτα. 10 Τότε οι φιλοξενούμενοι άπλωσαν το χέρι τους και τράβηξαν το Λωτ μέσα στο σπίτι και έκλεισαν την πόρτα. 11 Και τύφλωσαν όλους όσοι ήταν απ έξω, μικρούς και μεγάλους, έτσι που άδικα προσπαθούσαν να βρουν την πόρτα του σπιτιού. 12 Είπαν τότε οι δυο άντρες στο Λωτ: «Ποιον άλλον έχεις εδώ; Το γαμπρό σου, τους γιους σου και τις κόρες σου και όποιον δικό σου έχεις στην πόλη πάρ τους από δωπέρα, 13 γιατί θα καταστρέψουμε αυτό τον τόπο. Είναι μεγάλη η κατακραυγή που υψώνεται στον Κύριο ενάντια στους κατοίκους της περιοχής κι ο Κύριος μας έστειλε να καταστρέψουμε τα Σόδομα». 14 Ο Λωτ πήγε και μίλησε στους γαμπρούς του, που επρόκειτο να παντρευτούν τις θυγατέρες του και τους είπε: «Σηκωθείτε και φύγετε από δωπέρα γιατί ο Κύριος θα καταστρέψει την πόλη». Αυτό όμως φάνηκε αστείο στους γαμπρούς του. 15 Όταν ξημέρωσε, οι άγγελοι πίεζαν το Λωτ και του έλεγαν: «Σήκω, πάρε τη γυναίκα σου και τις δυο σου κόρες, που βρίσκονται εδώ, για να μην καταστραφείς για τις αμαρτίες της πόλης». 16 Κι επειδή καθυστερούσε, οι άντρες τον πήραν από το χέρι, αυτόν, τη γυναίκα του και τις θυγατέρες του και τους έβγαλαν έξω από την πόλη, γιατί τους λυπήθηκε ο Κύριος. 17 Καθώς τους έβγαζαν έξω, είπε ο ένας: «Φύγε, για να σώσεις τη ζωή σου! Μην κοιτάξεις πίσω σου και μη σταθείς πουθενά σε όλη την περιοχή. Τρέξε να σωθείς στα βουνά, για να μην καταστραφείς» (Γέν. 19) Εάν ο Αβραάμ, ο χαρακτηριζόμενος ο Φίλος του Θεού και Πατέρας της Πίστης, μπορεί να θεωρηθεί ο πνευματικός άνθρωπος του Θεού τότε ο Λωτ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο κοσμικός άνθρωπος του Θεού. Ο Λωτ είναι σύμβολο του χλιαρού Χριστιανού, εκείνου που θέλει να τα έχει καλά και με τον Θεό, αλλά και με τον κόσμο. Όμως, όπως το αποδεικνύει η ιστορία του Λωτ, μία τέτοια ζωή πάντοτε οδηγεί στην καταστροφή καθώς στο τέλος χάνει και τον κόσμο, αλλά και τον Θεό. Άλλωστε, ο Θεός το είπε και καλό είναι να μην το ξεχνάμε, Να τι λέει ο Αμήν, ο αξιόπιστος κι αληθινός μάρτυρας, αυτός που είναι η αιτία όλων των δημιουργημάτων του Θεού: 15 Ξέρω καλά τα έργα σου: δεν είσαι ούτε κρύος ούτε ζεστός. Μακάρι να ήσουν κρύος ή ζεστός! 16 Επειδή όμως δεν είσαι ούτε κρύος ούτε ζεστός αλλά χλιαρός, γι αυτό θα σε ξεράσω από το στόμα μου (Αποκ. 3). Η καταστροφή του Λωτ είναι γνωστή, αλλά ο Λωτ δεν ξεκίνησε την πορεία ζωής του με σκοπό την καταστροφή. Το αντίθετο, ξεκίνησε καλά. Απ όλους τους συγγενείς του Αβραάμ ήταν ο μόνος που ακολούθησε τον θείο του στην πορεία που ο Θεός του έδειχνε, ενώ ο στόχος της ζωής του ήταν η επιτυχία και η ζωή με τον Θεό. Ωστόσο μια σειρά από λανθασμένες αποφάσεις τον οδήγησαν στην καταστροφή. Αποφάσεις όπως: - Η μετακόμιση στα Σόδομα και Γόμορρα, μακριά από τον θείο του. Μια περιοχή γνωστή για τον αμαρτωλό λαό της (13.10) - Η αρχική επιλογή του να κατασκηνώσει κοντά στα Σόδομα, (13.12). - Λίγο αργότερα αποφασίζει να μετακομίσει μέσα στην πόλη (14.12). Κατόπιν, αφού ταυτίζεται με τον πληθυσμό, αναδεικνύεται και σε σημαίνον πρόσωπο της κοινωνίας των Σοδόμων, καθώς στέκεται στην πύλη. Μια παρουσία που δηλώνει ηγετικό ρόλο. (19.1). Από την στιγμή που ο Λωτ απέρριψε την κλήση του Θεού προς αυτόν η πορεία της ζωής του είναι καθοδική και καταστροφική. Μακριά από τον Θεό δεν υπάρχει μέλλον, ζωή, ελπίδα για κανένα άνθρωπο. Ο Λωτ αποτελεί την αρνητική προσωποποίηση του 1 ου Ψαλμού: Μακάριος ο άνθρωπος που μ ασεβών ιδέες δεν ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 233

πορεύτηκε ο Λωτ πορεύτηκε! ούτε σ αμαρτωλών το δρόμο στάθηκε Ο Λωτ στάθηκε κι ούτε συναναστράφηκε με θεομπαίχτες O Λωτ συναναστράφηκε 6 Γιατί ο Κύριος εκτιμάει των δίκαιων τη συμπεριφορά, ενώ η συμπεριφορά των ασεβών οδηγεί στην καταστροφή. Ο Λωτ οδηγήθηκε στην καταστροφή, παρά το γεγονός ότι ο Θεός κινήθηκε να τον λυτρώσει. Το παράδειγμα του Λωτ είναι παράδειγμα προς αποφυγή. Οι αποφάσεις μας, ακόμη και οι πιο αθώες, όταν δεν είναι μέσα στα πλαίσια του θελήματος του Θεού, έχουν καταστρεπτικά αποτελέσματά και τα οποία θα εμφανιστούν εν καιρώ. Ι. Η Αμαρτία των Σοδόμων Κάποια στιγμή στη διάρκεια του γεύματος, όλος ο ανδρικός πληθυσμός των Σοδόμων μαζεύτηκε έξω από το σπίτι του Λωτ και ζήτησε να βγουν οι δυο επισκέπτες για να τους γνωρίσει. Είπαν, 5 Που είναι οι άνδρες οι εισελθόντες προς σε την νύκτα; έκβαλε αυτούς προς ημάς, διά να γνωρίσωμεν αυτούς (Βάμβας). Υπάρχει η άποψη 1 πως ενώ η παραδοσιακή ερμηνεία αυτού του γνωρίσωμεν είναι η επιθυμία για ομοφυλοφιλική συνεύρεση, από το 1955 και μετά υπάρχει μια διαφορετική ερμηνευτική προσέγγιση από κάποιους. Ο λόγος για το 1955 είναι διότι τότε κυκλοφόρησε το 1 ο βιβλίο 2 που προσέγγιζε το ρήμα από την ομοφυλοφιλική σκοπιά και υποστήριζε πως η αμαρτία τους δεν ήταν η ομοφυλοφιλία, αλλά η έλλειψη φιλόξενου πνεύματος. Σύμφωνα με τον εν λόγω συγγραφέα οι κάτοικοι των δύο πόλεων θεώρησαν πως ενώ προηγουμένως αδράνησαν να δείξουν φιλοξενία στους δύο επισκέπτες, τώρα ζητούν να επανορθώσουν. Ξεκινάει, στην Αμερική, το κίνημα των Ομοφυλοφίλων για αναγνώριση από την κοινωνία και ίσα δικαιώματα με τους ετερόφυλους 3. Μια τέτοια ερμηνεία, όμως, μόνο στη σφαίρα της φαντασίας μπορεί να υπάρχει διότι η εξέλιξη της ιστορίας, δεν αφήνει καμιά αμφιβολία σε ποια αμαρτία αναφέρεται. Η αντιπρόταση του Λωτ να τους προσφέρει τις δυο παρθένες κόρες του ώστε σ αυτές να κάνουν ό,τι επιθυμούν να κάνουν στους δυο επισκέπτες και η επακόλουθη άρνησή τους για της κοπέλες, αλλά επιμονή για τους άνδρες, δεν αφήνει περιθώριο αμφιβολίας περί ποίας αμαρτίας πρόκειται. Σε προηγούμενο άρθρο αναφερθήκαμε στην αμαρτία των δύο πόλεων την οποία περιγράφουν τα λεγόμενα των προφητών. Σύμφωνα με τον προφήτη Ησαία η αμαρτία των Σοδόμων ήταν ένα άθροισμα βδελυρών πράξεων: 10 Το λόγο του Κυρίου ακούστε άρχοντες των Σοδόμων μάθε το νόμο του Θεού μας, των Γομόρρων λαέ. 11 «Τι μου χρειάζονται οι πολυάριθμες θυσίες σας;» λέει ο Κύριος. «Έχω χορτάσει από των κριαριών τα 1 Boice James Montgomery. Genesis. Vol. 2. Grand Rapids: Baker Books, 1999. Pg. 622 2 Bailey Sherwin D. Homosexuality and the Western Christian Tradition, date of publication, 1955. (Από Boice, 622). 3 Boice, 622. ολοκαυτώματα, από το πάχος των καλοθρεμμένων μοσχαριών. Το αίμα των ταύρων, των προβάτων και των τράγων δεν μ ευχαριστεί. 12 Μπροστά μου ερχόσαστε να παρουσιαστείτε αλλά ποιος σας το ζήτησε του ναού μου να πατάτε τις αυλές; 13 Πάψτε πια να προσφέρετε ανώφελες θυσίες μ αηδιάζει το θυμίαμα. Νουμηνίες και Σάββατα, προσκλήσεις σε γιορταστικές συνάξεις, ασέβειες μαζί με πανηγυρικές λατρείες δεν μπορώ να τ ανεχθώ. 14 Απεχθάνομαι τις νουμηνίες σας και τις γιορτές σας! Για μένα είναι φορτίο μού είναι βαρετό να τις ανέχομαι. 15 Όταν υψώνετε τα χέρια σας, κλείνω τα μάτια μου να μη σας βλέπω. Κι όταν απανωτές λέτε τις προσευχές σας, εγώ δεν τις ακούω, γιατί τα χέρια σας είναι στο αίμα βουτηγμένα. 16 Λουστείτε κι εξαγνιστείτε, να μη βλέπουν τα μάτια μου τις πονηρές σας πράξεις πάψτε να κάνετε το κακό. 17 Μάθετε το καλό να κάνετε, τη δικαιοσύνη επιδιώξτε, τον καταπιεσμένο βοηθήστε το δίκιο αποδώστε στο ορφανό, υποστηρίξτε την υπόθεση της χήρας. 18»Λοιπόν, ελάτε, κι ας κριθούμε μεταξύ μας», λέει ο Κύριος. «Είναι οι αμαρτίες σας κόκκινες σαν το αίμα μα σαν το χιόνι θα μπορούσαν να γίνουνε λευκές. Έχουν το χρώμα της πορφύρας μα σαν καθάριο θα μπορούσανε μαλλί να λευκανθούν, 19 αν μόνο θέλατε να υπακούσετε! Τότε θ απολαμβάνατε τα αγαθά της γης. 20 Εσείς όμως αντιστέκεστε κι αποστατείτε γι αυτό θα γίνετε του ξίφους η τροφή. Εγώ ο Κύριος το λέω» (1). 9 Η αναίδειά τους είναι ο κατήγορός τους και τις αμαρτίες τους τις διακηρύττουν όπως στα Σόδομα δεν τις αποκρύπτουν. Αλίμονό τους, γιατί ετοιμάζουνε τη δυστυχία τους (3.9) Ιερεμίας 23.14 4 Τώρα όμως βλέπω και τα όσα τερατώδη κάνουν οι προφήτες της Ιερουσαλήμ: Μοιχεύουν και ψεύδονται ενθαρρύνουν τους ασυνείδητους να κάνουν το κακό και κανένας τους δεν σκέφτεται ν αλλάξει. Όλοι αυτοί οι προφήτες είναι για μένα σαν τους κατοίκους των Σοδόμων και οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ σαν τους κατοίκους των Γομόρρων Ιεζεκιήλ 16.49 48 Εγώ, ο αληθινός Θεός, το επιβεβαιώνω: Η αδερφή σου, τα Σόδομα, και τα περίχωρά τους δεν έκαναν ό,τι έκανες εσύ και τα περίχωρά σου. 49 Οι πόλεις αυτές αμάρτησαν όταν περηφανεύτηκαν πως είχαν άφθονα πλούτη και ζούσαν με περιττή πολυτέλεια, και δε βοήθησαν τους φτωχούς κι αυτούς που είχαν ανάγκη. 50 Περηφανεύτηκαν κι έκαναν πράξεις βδελυρές. Όταν τα είδα αυτά τις εξαφάνισα Σε όλες αυτές τις μορφές της αμαρτίας, τώρα προστίθεται και η ομοφυλοφιλία, η οποία, στην περίπτωση των δύο επισκεπτών, φανερώνει το μέγεθος της ηθικής έκπτωσης αυτών των ανθρώπων καθώς η επιθυμία τους να συνευρεθούν σεξουαλικώς με τους δύο άνδρες δεν παραπέμπει μόνο: Σε μια ομοφυλοφιλική σχέση και συνεύρεση, αλλά ακόμη χειρότερα Σε ομοφυλοφιλικό ομαδικό βιασμό των δύο ανδρών. Στον Αβραάμ ο Θεός είχε πει για την αμαρτία των Σοδόμων και Γομόρρων, 20 Η κακή φήμη των Σοδόμων και των Γομόρρων διαδόθηκε πολύ και η αμαρτία τους 234 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ

είναι πολύ βαριά. 21 θα κατεβώ, λοιπόν, να εξακριβώσω αν αληθεύουν όλες αυτές οι διαδόσεις που έφτασαν ως εμένα (18). Κι ενώ η κακή φήμη αυτών των ανθρώπων είχε φτάσει στ αυτιά του Θεού, ο Λωτ δεν άκουσε τίποτα, δεν είδε τίποτα, δεν κατάλαβε τίποτα. Ή μήπως κατάλαβε και γνώριζε πολύ καλά τι συμβαίνει στην πόλη του, ιδιαιτέρως την νύχτα και γι αυτόν ακριβώς τον λόγο επέμεινε στους δυο επισκέπτες να τους φιλοξενήσει, διότι γνώριζε πως το βράδυ η πλατεία της πόλης μετατρεπόταν σε πολύ επικίνδυνο χώρο για άγνωστους επισκέπτες. Η ΑΓ και στην Παλαιά Διαθήκη, αλλά και στην ΚΔ, καταδικάζει την οποιαδήποτε ομοφυλοφιλική σχέση. Στην ΠΔ καταδικαζόταν με θάνατο (Λευιτ. 18.22, 20.13) Στην ΚΔ η ομοφυλοφιλία θεωρείται ως σημάδι βαθειάς κοινωνικής διαφθοράς 26 Γι αυτό το λόγο, λοιπόν, τους παρέδωσε ο Θεός σε επαίσχυντα πάθη: Οι γυναίκες αντικατέστησαν τις φυσικές σχέσεις με αφύσικες 27 το ίδιο και οι άντρες άφησαν τη φυσική σχέση με τη γυναίκα και φλογίστηκαν με σφοδρό πάθος ο ένας για τον άλλο, διαπράττοντας ασχήμιες αρσενικοί μ αρσενικούς, και πληρώνοντας έτσι με το ίδιο τους το σώμα το τίμημα που ταίριαζε στην πλάνη τους. 28 Κι αφού το θεώρησαν περιττό να γνωρίσουν το Θεό ενσυνείδητα, τους παρέδωσε ο Θεός στη μωρία τους, κι έτσι κάνουν ανάρμοστα πράγματα... 32 Κι ενώ γνωρίζουν καλά τη θεϊκή προειδοποίηση, πως όσοι συμπεριφέρονται έτσι είναι καταδικασμένοι σ αιώνιο θάνατο, όχι μόνο κάνουν όλα όσα αναφέραμε, αλλά και επιδοκιμάζουν όσους βλέπουν να συμπεριφέρονται έτσι (Ρωμ. 1) Πάντοτε υπήρχαν ομοφυλοφιλικές σχέσεις και δραστηριότητες στην ανθρώπινη κοινωνία. Ωστόσο, ζούμε σε μια εποχή που το ομοφυλοφιλικό κίνημα και πνεύμα όχι μόνο κάνει την παρουσία του γνωστή στην δυτική κοινωνία, αλλά διεκδικεί προνόμια και ίση αντιμετώπιση, που θυμίζει τα Σόδομα και Γόμορρα. Σήμερα σε πολλές χώρες: - Αποφεύγεται η καταγγελία της ομοφυλοφιλίας ως διαστροφής ακόμη και στα σχολεία ή την εκκλησία - Αντιθέτως παρουσιάζεται ως μια φυσιολογική σχέση και επιλογή, πολλές φορές μειώνοντας την αξία και τον ρόλο του ετερόφυλου γάμου - Νομιμοποιούνται οι γάμοι των ομοφυλοφίλων - Επιτρέπεται η υιοθεσία παιδιών από ομοφυλοφιλικά ζευγάρια - Δικαιούνται τα αντίστοιχα επιδόματα και κοινωνικές πρόνοιες που έχουν τα ετερόφυλα ζευγάρια - Σε πολλές χώρες της Ευρώπης μια από τις προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος ποιμένας της Κρατικής Ευαγγελικής Εκκλησίας είναι να αποδέχεται πως η ομοφυλοφιλία είναι μια φυσιολογική διάθεση του ανθρώπου κι επιλογή. Εντυπωσιάζει το γεγονός πως ενώ οι δύο Άγγελοι, για να προστατεύσουν τον Λωτ όχι μόνο τον τραβάνε μέσα στο σπίτι, κλείνοντας πίσω του την πόρτα, αλλά και τυφλώνουν όλο το μαινόμενο ανδρικό πλήθος, ωστόσο, εκείνοι αντί να εκλάβουν την τύφλωση ως την κρίση του Θεού επάνω τους και να σταματήσουν την αμαρτωλή τους συμπεριφορά, συνεχίζουν να ψάχνουν την πόρτα του σπιτιού για να μπουν μέσα και να ικανοποιήσουν την μανία τους. Η πράξη τους αυτή δείχνει πως κατάστασή τους ήταν μη αναστρέψιμη και το μόνο που έμενε ήταν η οργή του Θεού να πέσει επάνω τους. Στην Ρωμ. 1, μεταξύ άλλων γράφει ο απ. Παύλος, 32 Κι ενώ γνωρίζουν καλά τη θεϊκή προειδοποίηση, πως όσοι συμπεριφέρονται έτσι είναι καταδικασμένοι σ αιώνιο θάνατο, όχι μόνο κάνουν όλα όσα αναφέραμε, αλλά και επιδοκιμάζουν όσους βλέπουν να συμπεριφέρονται έτσι (Ρωμ. 1). Η διαδικασία της κρίσης είχε ξεκινήσει, αλλά προτού αυτή πραγματοποιηθεί ο Θεός ήθελε να προστατεύσει τον κοσμικό και απρόθυμο να συμμορφωθεί με το θέλημα του Θεού Λωτ. ΙΙ. Η Απροθυμία του Λωτ να εγκαταλείψει τα Σόδομα (19.15-22) Δύο είναι οι παράγοντες που μας ωθούν να συμπεράνουμε πως ο Λωτ δυσκολεύεται να εγκαταλείψει τα Σόδομα. Α. Η Καθυστέρησή του Προκαλεί απορία το γεγονός πως ενώ οι Άγγελοι έχουν προειδοποιήσει τον Λωτ για την ερχόμενη καταστροφή της πόλης τους και όλων των κατοίκων της, ο Λωτ ωστόσο δεν δείχνει να βιάζεται να φύγει. Ο άνθρωπος που το προηγούμενο βράδυ παρακαλούσε τους μελλοντικούς γαμπρούς του να 14 Σηκωθείτε και φύγετε από δωπέρα γιατί ο Κύριος θα καταστρέψει την πόλη, το πρωί συμπεριφέρεται ακριβώς όπως εκείνοι. Δείχνει να μην το πιστεύει πως το τέλος πλησιάζει και η ζωή θα συνεχίσει όπως πριν. Με αποτέλεσμα, να αναγκάσει τους δυο υψηλούς επισκέπτες να τον πιάσουν από το χέρι, ασκώντας με αυτόν τον τρόπο μια μορφή βίας, και να τον βγάλουν έξω από την πόλη. Τον βγάζουν βίαια όχι επειδή ο Λωτ είναι καλός και δίκαιος, αλλά επειδή ο Θεός είναι Καλός και Δίκαιος, προσέξτε την τελευταία φράση του εδαφίου, 16 Κι επειδή καθυστερούσε, οι άντρες τον πήραν από το χέρι, αυτόν, τη γυναίκα του και τις θυγατέρες του και τους έβγαλαν έξω από την πόλη, γιατί τους λυπήθηκε ο Κύριος. Δηλαδή, εάν ο Θεός δεν λυπόταν τον Λωτ και δεν θυμόταν τον Αβραάμ (19.29), κι αν ο Αβραάμ δεν μεσίτευε γι αυτόν, τότε ο Λωτ δεν θα είχε καμιά ελπίδα να σωθεί από την οργή του Θεού που έπεφτε επάνω στην πόλη και στους κατοίκους της. Τα Σόδομα δεν είχαν κανέναν δίκαιο, του Λωτ συμπεριλαμβανομένου. Β. Η Γκρίνια του Λωτ Ο Λωτ όχι μόνο δεν έφυγε με ευκολία, αλλά ακόμη κι όταν οι Άγγελοι τον έβγαλαν έξω, τελικά δεν μπόρεσε να δεχτεί την πρόταση του Θεού να πάει εκεί που τον έστελνε. Διαβάζουμε, 17 Καθώς τους έβγαζαν έξω, είπε ο ένας: «Φύγε, για να σώσεις τη ζωή σου! Μην κοιτάξεις πίσω σου και μη σταθείς πουθενά σε όλη την περιοχή. Τρέξε να σωθείς στα βουνά, για να μην καταστραφείς». 18 Τότε ο Λωτ του είπε: «Σε παρακαλώ, κύριέ μου, μην το κάνεις αυτό! 19 Ξέρω πως ευεργετήθηκα από σένα και μου έδειξες μεγάλη αγάπη που μου έσωσες ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 235