ΑΡΧΗ lησ ΣΕΛΙΔΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ' ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β') ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ Α Να γράψετε το τετράδιό ας τον αριθμό καθεμίας από τις παρακάτω ημιτελείς προτάεις Α 1 έως Α5 και, δίπλα, το γράμμα που αντιτοιχεί τη λέξη ή τη φράη η οποία υμπληρώνει ωτά την ημιτελή πρόταη. Α1. Τα ουδετερόφιλα κατατάονται τα: α. παθογόνα βακτήρια β. φαγοκύτταρα γ. λεμφοκύτταρα δ. πρωτόζωα. Α2. Από κάθε τροφική πυραμίδα αντλούμε πληροφορίες για: α. τις ποοτικές τροφικές χέεις μεταξύ των οργανιμών β. τις ποιοτικές τροφικές χέεις μεταξύ των οργανιμών γ. το ποιος τρώει ποιον δ. τις διαφορετικές πηγές διατροφής των οργανιμών. Α3. Η μετατροπή των νιτρικών ιόντων ε μοριακό άζωτο γίνεται με: α. την απονιτροποίηη β. την ατμοφαιρική αζωτοδέμευη γ. τη βιολογική αζωτοδέμευη δ. τη φωτούνθεη. Α4. Το "υμπλήρωμα": α. παράγεται από τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα β. είναι μια ομάδα είκοι πρωτεϊνών τον ορό του αίματος γ. είναι ένα αντιγόνο ιτουμβατότητας δ. είναι το εξωτερικό περίβλημα οριμένων βακτηρίων. ΤΕΛΟΣ lησ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Α5. Ο αγώνας για την επιβίωη: α. είναι ένα από τα ημεία της θεωρίας του Λαμάρκ β. υποτηρίχθηκε από το Σουηδό φυιοδίφη Λινναίο γ. ευνοεί την επιβίωη του καλύτερα προαρμομένου οργανιμού ΘΕΜΑ 8 δ. αφορά μόνο τους ανώτερους οργανιμούς. 81. Να αντιτοιχίετε ωτά τον αριθμό καθεμίας από τις φράεις της Στήλης 1 με ένα μόνο γράμμα, Α ή Β, της Στήλης 11. Στήλη 1 Στήλη 11 1. Πραγματοποιείται μόνο από τα χεραία φυτά. 2. Απελευθερώνει ενέργεια για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των οργανιμών. Α: Κυτταρική αναπνοή 3. Αποτελεί μία από τις διαδικαίες τις οποίες κυρίως τηρίζεται ο υδρολογικός κύκλος την ξηρά. 4. Συμβάλλει την είοδο των θρεπτικών υτατικών τις τροφικές αλυίδες των οικουτημάτων. 5. Πραγματοποιείται από όλους τους οργανιμούς των οικουτημάτων. 6. Είναι μια διαδικαία που αξιοποιεί τα προϊόντα της φωτούνθεης. Β: Διαπνοή 82. Γιατί δεν είναι πάντοτε εύκολη η κατάταξη των καταναλωτών ε τροφικά επίπεδα; 83. Να γράψετε (ονοματική αναφορά μόνο) τις κατηγορίες των κυττάρων, τα οποία κυρίως προβάλλει ο ιός Η IV. Μονάδες 3 84. Να χαρακτηρίετε τις προτάεις που ακολουθούν, γράφοντας το τετράδιό ας δίπλα το γράμμα που αντιτοιχεί ε κάθε πρόταη, τη λέξη Σωτό, αν η πρόταη είναι ωτή, ή Λάθος, αν η πρόταη είναι λανθαμένη. α. Τα χεραία φυτά υμβάλλουν την επιτροφή την ατμόφαιρα του νερού που έφταε το έδαφος με τις κατακρημνίεις. β. Μία από τις υνέπειες της φωτιάς ε ένα ορεινό δάος είναι η αύξηη της διάβρωης του εδάφους. γ. Η χολέρα οφείλεται τη δράη ιού. ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ δ. Δύο άτομα αμοιβάδας ταξινομούνται το ίδιο είδος ύμφωνα με το μειξιολογικό κριτήριο. ε. Πληθυμός είναι το ύνολο των οργανιμών ενός οικουτήματος που ζουν ε μια περιοχή. τ. Η απαιτούμενη ενέργεια για να κινηθεί ένα πετρελαιοκίνητο αυτοκίνητο προϋπήρχε ε βιολογικά μόρια. 85. Να γράψετε πού διαφοροποιούνται και πού ωριμάζουν τα Β-λεμφοκύτταρα και τα Τ-λεμφοκύτταρα. ΘΕΜΑ Γ Στην Εικόνα 1 δίνεται το φυλογενετικό δέντρο 1 που περιλαμβάνει τους οργανιμούς: Πεταλούδα, Σαρδέλα, Βάτραχο, Κότα, Ποντικό και Άνθρωπο. Σήμερα V' ΙΟ V' V' ο ::::» ~ Ο ι:::: ο W < :~ι:: < 3 ΙΟ a. j:: a. ι- a. ι- ι- > CD w Ο ο ι:::::... α::ι ~ ι::::: ~ ~ a. ι:::: 65 > Ο a. >< a. ::::» ::::ι 320 ::::ι ο 340 ι- 414 :~ι:: w 540 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Φυλογενετικό δέντρο Ι Εικόνα 1 Γ1. Αφού αντλήετε πληροφορίες από το φυλογενετικό δέντρο της Εικόνας 1, να χαρακτηρίετε τις προτάεις που ακολουθούν, γράφοντας το τετράδιό ας δίπλα το γράμμα που αντιτοιχεί ε κάθε πρόταη, τη λέξη Σωτό, αν η πρόταη είναι ωτή, ή Λάθος, αν η πρόταη είναι λανθαμένη. α. Ο Ποντικός είναι περιότερο υγγενικός με το Βάτραχο παρά με την Κότα (μονάδα 1 ). Να αιτιολογήετε την απάντηή ας (μονάδες 3). ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ β. Αν ταξινομήουμε τους οργανιμούς που απεικονίζονται το φυλογενετικό δέντρο της Εικόνας 1, ύμφωνα με το τυπολογικό κριτήριο, θα διαπιτώουμε ότι η Κότα μοιάζει περιότερο με τη Σαρδέλα παρά με το Βάτραχο (μονάδα 1 ). Να αιτιολογήετε την απάντηή ας λαμβάνοντας υπόψη και αναφέροντας τον τρόπο με τον οποίο χετίζεται η ταξινόμηη των οργανιμών με το φυλογενετικό δέντρο της Εικόνας 1 (μονάδες 3). Μονάδες 8 Γ2. Βιολόγοι-ερευνητές που μελετούαν ένα οικούτημα την Αφρική, ήρθαν ε επαφή με κάποια παθογόνα μικρόβια και εκδήλωαν διάφορα υμπτώματα αθενειών. Από την εξέταη αίματος που τους έγινε, βρέθηκε ότι τον οργανιμό τους είχαν ειέλθει διαφορετικά είδη μικροβίων οι μορφές των οποίων φαίνονται την Εικόνα 2. Πλαμίδιο (~ t) Μικρόβιο 1 Μικρόβιο 2 Μικρόβιο 3 Μικρόβιο 4 Εικόνα 2 (Το μέγεθος των μικροβίων είναι υπό διαφορετική κλίμακα) Ποιο μικρόβιο αντιτοιχεί ε πρωτόζωο, ποιο ε βακτήριο, ποιο ε μύκητα και ποιο ε ιό; Γ3. Δύο από τα μικρόβια της Εικόνας 2 δεν διαθέτουν πυρήνα. Ποια είναι αυτά (μονάδες 2); Που εντοπίζεται το γενετικό υλικό αυτών των μικροβίων (μονάδες 4); Γ4. Στην ερευνήτρια που προβλήθηκε για πρώτη φορά από το μικρόβιο 4 της Εικόνας 2, να γράψετε (ονοματική αναφορά μόνο) τα κύτταρα του ανοοβιολογικού της υτήματος που μπορεί να ενεργοποιήθηκαν μετά την είοδο του μικροβίου τον οργανιμό της (μονάδες 5). Ποια άλλα κύτταρα του ανοοβιολογικού υτήματος της ερευνήτριας μπορεί να ενεργοποιηθούν, αν το μικρόβιο 4 (Εικόνα 2) ειέλθει για δεύτερη φορά τον οργανιμό της (μονάδες 2); Μονάδες 7 ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΘΕΜΑ Δ Η Εικόνα 3 δείχνει τη διατομή μιας βαθιάς λίμνης, καθώς και το βάθος το οποίο φτάνει το ηλιακό φως. Κατ' αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται δύο υδάτινα οικουτήματα, το οικούτημα Α, κοντά την επιφάνεια της λίμνης και το οικούτημα Β, κοντά τον πυθμένα. Επιφάνεια Εικόνα 3 Οικούτημα 8 Δ1. Να εξηγήετε πώς χαρακτηρίζονται τα δύο αυτά οικουτήματα, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο ειάγεται η απαραίτητη ενέργεια για τη διατήρηη της δομής τους. Δ2. Ως προς τον τρόπο ειαγωγής της ενέργειας, να γράψετε ένα παράδειγμα χεραίου οικουτήματος αντίτοιχου με το οικούτημα Α της Εικόνας 3, και ένα παράδειγμα αντίτοιχου με το οικούτημα Β. Δ3. Από τα οικουτήματα Α και Β, ε ποιο είναι υγκέντρωη του διαλυμένου το νερό οξυγόνου υγκέντρωη του διαλυμένου διοξειδίου του άνθρακα εξηγήετε την απάντηή ας (μονάδες 7). μεγαλύτερη και ε ποιο η (μονάδες η 4); Να Μονάδες 11 Δ4. Στο οικούτημα Α της λίμνης (Εικόνα 3) θεωρούμε ότι υπάρχει η παρακάτω τροφική αλυίδα: Φυτοπλαγκτόν~ Ζωοπλαγκτόν~ Γαρίδες~ Ψάρια~ Ψαροφάγα πουλιά. Επίης, θεωρούμε ότι οι οργανιμοί του κάθε τροφικού επιπέδου τρέφονται αποκλειτικά με οργανιμούς του ακριβώς κατώτερου τροφικού επιπέδου. Αν υπεραυξηθεί ο πληθυμός των γαρίδων της λίμνης (Εικόνα 3), ποιες θα είναι οι υνέπειες το μέγεθος του πληθυμού του ζωοπλαγκτού και των ψαριών; ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εώφυλλο πάνω-πάνω να υμπληρώετε τα ατομικά τοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήεών ας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα το τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά τις απαντήεις ας το όνομά ας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό ας το πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέως μόλις ας παραδοθούν. Τυχόν ημειώεις ας πάνω τα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν ε καμία περίπτωη. Κατά την αποχώρηή ας να παραδώετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήετε το τετράδιό ας ε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο τυλό με μελάνι που δεν βήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηη, και μόνο για πίνακες, διαγράμματα κλπ. 4. Κάθε απάντηη επιτημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέταης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρηης: 18:30. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 6ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ