ΗΜΕΡΙ Α ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ «Εργασιακές Συγκρούσεις / Εργασιακές ιαπραγµατεύσεις» ΟΜΙΛΙΑ Προέδρου Ο.ΜΕ.. Άγγελου Ζησιµόπουλου Καληµέρα σας. Κατ αρχήν θέλω να συγχαρώ το ΕΑΕΕ για την πρωτοβουλία του να οργανώσει τη σηµερινή ηµερίδα του µε το ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέµα «Εργασιακές συγκρούσεις Εργασιακές σχέσεις» και να το ευχαριστήσω για την πρόσκλησή του να συµµετάσχω ως κεντρικός οµιλητής στην Ηµερίδα του αυτή. Από την ανάγνωση της λίστας των συµµετεχόντων διαπίστωσα, µε ικανοποίηση, µια ισχυρή παρουσία απελθόντων ή και νυν µελών των Σωµάτων Μ.-. του Ο.ΜΕ.., µε τους οποίους «συνυπηρέτησα» κι εγώ ως Μεσολαβητής ιαιτητής στον Ο.ΜΕ.., κατά την 15ετία 1992 2006, καθώς επίσης και τη συµµετοχή εκπροσώπων των Κοινωνικών Εταίρων, που συµµετείχαν και συµµετέχουν στο πλαίσιο των διαδικασιών Μεσολάβησης και ιαιτησίας του Ο.ΜΕ.. Ιδιαίτερα, θέλω να ευχαριστήσω τον οµότιµο καθηγητή του ΕΚΠΑ, κ. Κώστα Κρεµαλή, φίλο και παλιό συνάδελφο Μ.-. στον Ο.ΜΕ.. και σήµερα Πρόεδρο της Επιτροπής Ασφαλιστικών και Εργασιακών Θεµάτων του ΕΑΕΕ για την προτροπή του να συµµετάσχω στην σηµερινή ηµερίδα.
Επίσης, στη σηµερινή Ηµερίδα του Επιµελητηρίου σας, συµµετέχει ως Κεντρικός Οµιλητής και ο Οµότιµος Καθηγητής Εργατικού ικαίου κ. Ι. Κουκιάδης, ο οποίος µε απόφαση του αειµνήστου Υπουργού Εργασίας Γ. Γεννηµατά, το Μάρτη του 1988, ανέλαβε, επικεφαλής εξειδικευµένης Οµάδας Εργασίας, την κατάρτιση προσχεδίου νόµου για ένα σύγχρονο πλαίσιο ρύθµισης των θεµάτων που αφορούν τις συλλογικές διαπραγµατεύσεις. Το προσχέδιο αυτό αποτέλεσε τη στέρεη βάση για τη σύνταξη και ψήφιση του Ν. 1876/90. Ο Οργανισµός Μεσολάβησης και ιαιτησίας (Ο.ΜΕ..) ιδρύθηκε µε το νόµο 1876/1990, που ψηφίσθηκε οµόφωνα από τη Βουλή των Ελλήνων, µε τη σύµφωνη γνώµη των Οργανώσεων Εργαζοµένων και Εργοδοτών και έλαβε τη µορφή Ν.Π.Ι.., µε διοικητική και λειτουργική αυτοτέλεια, κατά παρέκκλιση των διατάξεων που αφορούν το δηµόσιο τοµέα. Η ίδρυση του Ο.ΜΕ.. υπαγορεύθηκε από την ανάγκη εδραίωσης και υποστήριξης του κοινωνικού διαλόγου στη χώρα µας, µέσω της παροχής υπηρεσιών µεσολάβησης και διαιτησίας προς τις Εργατικές και Εργοδοτικές Οργανώσεις, οι οποίες κρίθηκαν ως το προσφορότερο µέσο για την άµβλυνση των αντιθέσεων, που εγγενώς υπάρχουν στις συλλογικές εργασιακές σχέσεις. Η αντίληψη αυτή οδήγησε, εδώ και 27 χρόνια, µε τις κοινές προσπάθειες των ιοικήσεων του Ο.ΜΕ.. και των Οργανώσεων Εργοδοτών και Εργαζοµένων, στην εγκαθίδρυση και ανάπτυξη στη χώρα µας του κοινωνικού διαλόγου, της εργασιακής ειρήνης, στον εφικτότερο βαθµό, και της διαφύλαξης των Εργασιακών Σχέσεων, µέσω της υπογραφής Συλλογικών Συµβάσεων Εργασίας ή της έκδοσης ιαιτητικών Αποφάσεων. 2
Έτσι, από την εποχή της θεσµοθέτησής του, ο Ο.ΜΕ.. έγινε µέρος ενός νέου για τη χώρα µας συστήµατος ελεύθερων συλλογικών διαπραγµατεύσεων και επί δυόµισι δεκαετίες συνέβαλε στην ανάπτυξη του κοινωνικού διαλόγου. Έκτοτε, ο Ο.ΜΕ.. παραµένει ο µόνος θεσµικά εξουσιοδοτηµένος φορέας παροχής υπηρεσιών µεσολάβησης και διαιτησίας προς τις εργατικές και εργοδοτικές οργανώσεις, καθώς και προς µεµονωµένους εργοδότες, µε σκοπό την υποστήριξη των ελεύθερων συλλογικών διαπραγµατεύσεων και την επίλυση συλλογικών διαφορών εργασίας. Είναι γεγονός ότι, µετά το έτος 2010 έλαβαν χώρα πολλές νοµοθετικές και οικονοµικές αλλαγές στη χώρα µας, οι οποίες επηρέασαν το περιβάλλον και τη λειτουργία των συλλογικών διαπραγµατεύσεων και περιόρισαν το έργο του Ο.ΜΕ.., όπως αποδεικνύεται και από τα στοιχεία που τηρούνται στον Οργανισµό για την περίοδο 2011 2017, σε σύγκριση µε τα αντίστοιχα στοιχεία της περιόδου 1992 2010. Ειδικότερα, κατά το προϊσχύσαν του έτους 2011 νοµοθετικό πλαίσιο, ο Ο.ΜΕ.. κάλυπτε, κατά µέσο όρο, σε κλαδικό και οµοιοεπαγγελµατικό επίπεδο, περίπου το 49% των αντίστοιχων συλλογικών ρυθµίσεων στη χώρα, έναντι 31% κατά την περίοδο 2011 2017. Επίσης, οι οικονοµικές συνθήκες και το νέο νοµοθετικό πλαίσιο του Ν.4024/2011 (άρθρο 37), µε το οποίο επετράπη η σύναψη επιχειρησιακών σ.σ.ε., εκτός από τις πρωτοβάθµιες συνδικαλιστικές Οργανώσεις του Ν.1264/1982 και από ενώσεις προσώπων, επηρέασαν τις συλλογικές διαπραγµατεύσεις και σε επιχειρησιακό επίπεδο και συνακόλουθα περιόρισαν, στην πράξη, την προσφυγή των κοινωνικών εταίρων στις υπηρεσίες µεσολάβησης και διαιτησίας του Ο.ΜΕ.., σε σύγκριση µε τη συχνότητα της προσφυγής τους τα προηγούµενα έτη. 3
Συγκεκριµένα, από 9% περίπου των επιχειρησιακών προσφυγών για µεσολάβηση στον Ο.ΜΕ.. κατά το έτος 2010 (δηλαδή πριν τις νοµοθετικές αλλαγές), µειώθηκαν το 2017, µετά το Ν. 4024/2011, στο 6% περίπου. Είναι γνωστό, στα άµεσα εµπλεκόµενα µέρη, ότι, το κύριο έργο του Ο.ΜΕ.., δηλαδή τις υπηρεσίες µεσολάβησης και διαιτησίας, προσφέρουν βάσει του ιδρυτικού νόµου, όπως ισχύει, τα µέλη των Σωµάτων Μεσολαβητών και ιαιτητών. Η επιλογή τους προβλέπεται να γίνεται µετά από δηµόσια προκήρυξη και πραγµατοποιείται µε αδιάβλητα κριτήρια διασφάλισης των απαιτούµενων προσόντων σε γνώσεις, εµπειρία, ικανότητες και δεξιότητες, για την ανταπόκριση στο ρόλο τους, αλλά και την εδραίωση κλίµατος ανεξαρτησίας και αξιοπιστίας του θεσµού. Παράλληλα η νοµοθεσία προβλέπει την τήρηση αυστηρών κριτηρίων για την αξιολόγηση του έργου των Μεσολαβητών και των ιαιτητών στην περίπτωση ανανέωσης της θητείας τους. Να υπογραµµίσω επίσης ότι, στο πλαίσιο των καταστατικών σκοπών του Ο.ΜΕ.., που αφορούν κατά βάση στην παροχή υπηρεσιών µεσολάβησης και διαιτησίας, περιλαµβάνεται και το λειτουργικό έργο υποστήριξης των ελεύθερων συλλογικών διαπραγµατεύσεων και του κοινωνικού διαλόγου, µέσω της εκπαιδευτικής δραστηριότητας του Οργανισµού, που αφορά την ενηµέρωση και επιµόρφωση τόσο των µελών των Σωµάτων Μεσολαβητών και ιαιτητών, όσο και των εκπροσώπων Εργατικών και Εργοδοτικών Οργανώσεων επί θεµάτων Εργατικού ικαίου, καθώς επίσης της εκπόνησης ερευνών σχετικού ενδιαφέροντος και της τήρησης ηλεκτρονικών βάσεων δεδοµένων στον Οργανισµό. 4
Ο νοµοθέτης προέβλεψε, επίσης, οι υπηρεσίες του Ο.ΜΕ.. να παρέχονται δωρεάν, µετά από γραπτό αίτηµα των Οργανώσεων των ενδιαφεροµένων µερών, και µόνον εφόσον έχουν αποτύχει αποδεδειγµένα οι µεταξύ τους απευθείας διαπραγµατεύσεις προς υπογραφή σ.σ.ε.. Οι ιοικήσεις του Ο.ΜΕ.., από τις θεσµοθετηµένες πηγές χρηµατοδότησής του, µε στόχο τη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας του, αξιοποίησαν, µέχρι σήµερα, µόνο τη νοµοθετηµένη χρηµατοδότησή του από τον τ. Οργανισµό Εργατικής Εστίας (Ο.Ε.Ε.), σε ποσοστό επί των ετήσιων από εισφορές εργοδοτών και εργαζοµένων εσόδων του. Ήδη, η κατάργηση του Ο.Ε.Ε. το 2012 και η µεταφορά των αρµοδιοτήτων του στον Ο.Α.Ε.. είχε ως συνέπεια την ανάληψη της χρηµατοδότησης του Ο.ΜΕ.. από τον Ο.Α.Ε.., µέσω του Λογαριασµού για την εφαρµογή Κοινωνικών Πολιτικών. Ο Ο.ΜΕ.. διοικείται σήµερα από εννεαµελές ιοικητικό Συµβούλιο, το οποίο απαρτίζεται από τέσσερις (4) εκπροσώπους της Γ.Σ.Ε.Ε. και από έναν (1) εκπρόσωπο των εργοδοτικών οργανώσεων Σ.Ε.Β., Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε., Ε.Σ.Ε.Ε. και Σ.Ε.Τ.Ε. Το ένατο µέλος, που πρέπει να είναι πρόσωπο αναγνωρισµένου κύρους και µε εµπειρία σε θέµατα εργασιακών σχέσεων ή οικονοµίας της εργασίας ή του εργατικού δικαίου, επιλέγεται µε οµόφωνη απόφαση από τους παραπάνω εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων και ορίζεται ως πρόεδρος του.σ. του Ο.ΜΕ.. µε απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. 5
Επίσης, στο ιοικητικό Συµβούλιο του Οργανισµού Μεσολάβησης και ιαιτησίας προβλέπεται η συµµετοχή, ως παρατηρητή, χωρίς δικαίωµα ψήφου, εκπροσώπου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Τις αποφάσεις και τις ενέργειες των Οργάνων του Ο.ΜΕ.., αλλά και γενικά τη λειτουργία του, διατρέχουν οι αρχές της ανεξαρτησίας απέναντι στην κρατική εξουσία και κάθε τρίτο, της αντικειµενικότητας και της διαφάνειας. Οι ίδιες αρχές, καθώς και οι αρχές της ισοτιµίας των µερών της συλλογικής διαφοράς και της τήρησης ίσων αποστάσεων απέναντί τους, καθορίζουν τις ενέργειες, τις προτάσεις των Μεσολαβητών και τις αποφάσεις των ιαιτητών και των Επιτροπών ιαιτησίας (τριµελούς ή πενταµελούς σύνθεσης), κατά το χειρισµό των υποθέσεων µεσολάβησης και διαιτησίας. O Ο.ΜΕ.. συνέχισε και κατά το έτος 2017 την παροχή του κύριου έργου του, µε την παροχή υπηρεσιών µεσολάβησης και διαιτησίας, τη διεξαγωγή δηµοσίου διαλόγου, σε περίπτωση απεργιακών κινητοποιήσεων και την παροχή υπηρεσιών µεσολάβησης για τον καθορισµό του Προσωπικού Ασφαλείας, σε επιχειρήσεις και Οργανισµούς του ευρύτερου ηµόσιου Τοµέα, όπως και του εκπαιδευτικού και λοιπού έργου του και αντιµετώπισε επιτυχώς τα ποικίλα προβλήµατα που ανέκυψαν, λόγω και της λήξης της θητείας του.σ. που συνέπεσε εντός του 2017. 6
Εξυπακούεται ότι η διατήρηση και η λειτουργία του Ο.ΜΕ.. και των θεσµών της µεσολάβησης και της διαιτησίας συναρτώνται µε τη συνέχιση της ύπαρξης των αναγκών που τους δηµιούργησαν, οι οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν, µε δεδοµένο ότι η αντιπαράθεση των συµφερόντων αποτελεί εγγενές στοιχείο των συλλογικών εργασιακών σχέσεων και ότι ο κοινωνικός διάλογος εξακολουθεί να θεωρείται πολλαπλώς το προσφορότερο µέσο για την επίλυσή τους. Τελικά, οι θέσεις, οι απόψεις και οι επιλογές των κοινωνικών εταίρων θα αναδείξουν τη σκοπιµότητα, την αναγκαιότητα και τη χρησιµότητα των θεσµών της µεσολάβησης και της διαιτησίας και θα καθορίσουν τους όρους προσφυγής των κοινωνικών εταίρων στους θεσµούς αυτούς, µε στόχο την υποστήριξη της οµαλής διευθέτησης των συλλογικών διαφορών εργασίας και το ευρύτερο κοινωνικό όφελος. ******************************** 7