Συνεργασίες αποστέλλονται υπόψη Θ. Πλατσή, Αγίας Ζώνης 42, 11364 Αθήνα, τηλ.: 210 8650236, fax: 2108652088, e-mail: lespar@asterias.

Λεσβιακή Παροικία Ζήνωνος 29-31, 104 37 Αθήνα, τηλ.: 210 5237789, fax: 210 8652088 e-mail: info@lesviaki-parikia.gr - site: www.lesviaki-parikia.gr Καίτη Μεσσηνέζη - Πλατσή Αγίας Ζώνης 42, 113 64 Αθήνα Τηλ.: 210 8674520 Μιχάλης Βασίλας Θεόδωρος Πλατσής Στρατής Μολίνος Απόστολος Γονιδέλλης Μάριος Λούπος Γεώργιος Κόμης Eιρήνη Βεκρή Θεόδωρος Πλατσής Στρατής Μολίνος Υπεύθυνη του site: Eιρήνη Βεκρή ASTERIAS G.D.G. ΕΠΕ Λεωφ. Βεϊκου 14, 11147 Γαλάτσι, Αθήνα τηλ.: 210 8650236, fax: 210 8652088 E-mail: lespar@asterias.gr Συνεργασίες αποστέλλονται υπόψη Θ. Πλατσή, Αγίας Ζώνης 42, 11364 Αθήνα, τηλ.: 210 8650236, fax: 2108652088, e-mail: lespar@asterias.gr 1

Εν Λευκώ: Καίτη Μεσσηνέζη Σημείωμα της Σ.Ε. Μικρές και μεγάλες ειδήσεις: Επιμέλεια: Θ. Πλατσής Εκδηλώσεις: - Μια καταπληκτική μουσική εκδήλωση - Το Πυργί και η «Λεσβιακή Παροικία» Αθηνών - Μια ενδιαφέρουσα ομιλία - Τριήμερες εκδηλώσεις 21-23 Αυγούστου 2011 από το Σύλλογο Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών «Το δελφίνι» - Εκδηλώσεις λεσβιακών συλλόγων Αττικής «Όποιος δεν είναι μερακλής...» - Εκλογές στη Λεσβιακή Παροικία Αφιέρωμα: Αφιέρωμα στην 28η Οκτωβρίου 1940 Επιμέλεια: Β. Ζούρος Πρόσωπα της Τέχνης: Ο σκιτσογράφος Αντώνης Πρωτοπάτσης Στρατής Μολίνος Λογοτεχνία: Το Φάντασμα της Φρυκτωρίας - Ειρήνη Βεκρή Το χαστούκι- Γιώργος Κόμης Στην Παναγιά στο Κάστρο - Δημήτρης Νικορέτζος Ένας πονόψυχος απατεώνας - Παναγιώτης Αλατερός Φιλοσοφία και Ιστορία: Ιστορικά Μυθεύματα - Π. Παρασκευαϊδης Λαογραφία: Τα Χρυσάνθεμα - Στρατής Μολίνος Χρονογράφημα: Μόνο ο τολμών νικά ; - Μάριος Κακαδέλλης Πρόσωπα: Άλφρεντ Χίτσκοκ - Μιχάλης Βασίλας Επίκαιρα Θέματα: Ελληνοτουρκικό φεστιβάλ Γεύση & Παράδοση: Ούζο - Μυτιλήνη - Αιγαίο, μια σχέση ζωής Nησιώτικο Aνθολόγιο: Ιωάννης Γρυπάρης, Χρυσ. Χατζηγιαννιού, Περικλής Μαυρογιάννης, Δημήτρης Νικορέτζος, Μάριος Κακαδέλλης Βιβλιοπαρουσιάση: Κριτικά σημειώματα Βήμα της Επιστήμης: Γενετική Μηχανική - Μια παρεξηγημένη επιστήμη - Παρασκεύή Γογκολίδου Σύγχρονο εργαστήριο χημικών και βιολογικών αναλύσεων στη Λέσβο Φύση και Άνθρωπος: Ας βοηθήσουμε το κλίμα του πλανήτη μας! - Επιμέλεια: Θ. Πλατσής Φίλοι που έφυγαν: Γιάννης Τριανταφύλλου, Έλλη Σίμου Πετρή σελ. 3 4 5-8 9-10 10 11-12 12-13 13 14 15-16 17-20 21-23 24-29 30-35 36-37 38-39 40-41 42 43-48 49-50 51 52-54 55 56-57 58 59-62 63-64 Η νέα μας ταχυδρομική διεύθυνση (μόνο για επιταγές) Λεσβιακή Παροικία ΕΛΤΑ - Κουμουνδούρου 29, Τ.Θ. 34118, 10029 Αθήνα Site: www.lesviaki-parikia.gr Eικόνα εξωφύλλου Σκίτσο του Α. Πρωτοπάτση από το λεύκωμα Α. Πρωτοπάτσης 1897-1947 των εκδόσεων Αστερίας 2

Οι εκλογές μας Να που φτάσαμε να έχουν περάσει κιόλας, έτσι σαν μια αναπνοή, δυο ολόκληρα χρόνια από το 2009 έως σήμερα. Κάθε δυο χρόνια στην «Λεσβιακή Παροικία», σύμφωνα με το καταστατικό, έχουμε εκλογές για την ανάδειξη «Νέου» Διοικητικού Συμβουλίου, που με καινούργιες ιδέες και ανανεωμένη διάθεση θα αναλάβει τα καθήκοντά του για την επόμενη διετία. Εμείς, το «παλιό» Διοικητικό Συμβούλιο, έχουμε την ελπίδα ότι κάτι θετικό καταφέραμε αυτά τα δύο χρόνια. Τώρα έχουμε την ευθύνη να διεξαχθούν με τον καλύτερο τρόπο οι νέες εκλογές, που ορίσαμε για τις 20 Νοεμβρίου, ημέρα Κυριακή, από τις 10.00 το πρωί έως τη 1.00 μ.μ. στα γραφεία του Συλλόγου μας Ζήνωνος 29-31 στην Ομόνοια. Αυτό που θερμά παρακαλούμε από εσάς είναι να μην αμελήσετε να προγραμματίσετε γι αυτήν την ημέρα την παρουσία σας κοντά μας, ώστε να έχουμε απαρτία από την πρώτη Κυριακή και να μην μπούμε στον πρόσθετο κόπο να ξαναμαζευτούμε για τον ίδιο σκοπό και την επόμενη εβδομάδα. Τελειώνοντας μια θητεία είναι ικανοποιητικό να έχει κανείς αποκομίσει αυτό το ξεχωριστό συναίσθημα ότι σε γενικές γραμμές όλα πήγαν καλά και να ελπίζει πάντα ότι υπάρχει ένα φως για κάτι ακόμα καλύτερο στον ορίζοντα. Για εμάς συγκεκριμένα υπάρχει αυτό το φως στα πρόσωπα μερικών νέων ανθρώπων που με προθυμία αποφάσισαν να συμπορευτούν με τους ήδη υπάρχοντες, ώστε να υπάρξει η επιζητούμενη ανανέωση, με περισσότερες φρέσκες ιδέες, πιο κεφάτη δουλειά και η συνέχεια της ζωής της «Λεσβιακής Παροικίας», ώστε να μπορέσουμε να γιορτάσουμε όλοι μαζί με σύμπνοια και υγεία τα 50 χρόνια της, που θα συμπληρωθούν σε 4 χρόνια. Με το καλό και στα 100 για τους πολύ-πολύ νεότερους! 3

Η πληρωμή της συνδρομής σας Αγαπητά μέλη και φίλοι της «Λεσβιακής Παροικίας» Το Δ.Σ. της «Λεσβιακής Παροικίας» ευχαριστεί τα μέλη της που ανταποκρίθηκαν στην πληρωμή της συνδρομής των για το έτος 2011. Φροντίζουμε να καταχωρούμε το ποσό αυτό στα βιβλία μας και να σας στέλνουμε τις αντίστοιχες αποδείξεις, τις οποίες μπορείτε να συμπεριλάβετε στη φορολογική σας δήλωση. Σας γνωρίζουμε ακόμα μια φορά ότι όσα μέλη μας οφείλουν περισσότερα από 2 έτη συνδρομών μπορούν να μπουν σε ενημερότητα πληρώνοντας μόνο τα 2 τελευταία έτη. Η «Λεσβιακή Παροικία» είναι μη κερδοσκοπικός Σύλλογος και οι συνδρομές των μελών είναι το μοναδικό έσοδο για να καλυφτούν τα λειτουργικά έξοδα των γραφείων, να οργανωθούν οι διάφορες εκδηλώσεις και να εκδοθεί το περιοδικό του Συλλόγου «Αιολίδα». Τις συνδρομές σας, καθώς και κάποιες άλλες προσφορές σας εκτός από την ταχυδρομική επιταγή που στέλνετε στη διεύθυνση: «Λεσβιακή Παροικία» - ΕΛΤΑ Κουμουνδούρου 29 - ΤΘ 34118 - ΑΘΗΝΑ 10029, μπορείτε να τις καταθέσετε και στην Εθνική Τράπεζα στο λογαριασμό της «Λεσβιακής Παροικίας» Νο 415/481058-93. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων Πληρωμή της ετήσιας συνδρομής των κατοίκων του εξωτερικού: Κατάθεση 60 $ ή 40 στο λογαριασμό της Εθνικής Τράπεζας Νο 415/481058-93, ΙΒΑΝ GR 34 0110 4150 0000 4154 8105 893 KΩΔ. SWIFT ΤΡΑΠΕΖΑΣ - BIC ETHNGRAA 4

Επιμέλεια: Θ. Πλατσής Συνέδριο και εκλογές της ΟΛΣΑ Την Κυριακή 29 Μαΐου 2011 έγινε το 23ο τακτικό εκλογοαπολογιστικό συνέδριο της Ομοσπονδίας Λεσβιακών Σωματείων Αττικής με τα παρακάτω θέματα: 1) Διοικητικός απολογισμός, 2) Οικονομικός απολογισμός, 3) Πρόγραμμα δράσης για τη νέα περίοδο, 4) Οικονομικός προϋπολογισμός, 5) Εκλογή εφορευτικής επιτροπής, 6) Διεξαγωγή αρχαιρεσιών για διοικητικό συμβούλιο και εξελεγκτική επιτροπή. Οι εκλογές έγιναν σύμφωνα με το νέο τροποποιημένο καταστατικό της ΟΛΣΑ όπως επικυρώθηκε με την 1632/2011 απόφαση του μονομελούς πρωτοδικείου Αθηνών. Πήρε μέρος ικανοποιητικός αριθμός αντιπροσώπων και αναπτύχθηκε γόνιμος διάλογος για τη δράση της ΟΛΣΑ και των Συλλόγων αλλά και για τα προβλήματα που απασχολούν τη Λέσβο και τους κατοίκους της. Την Τετάρτη 1 Ιουνίου 2011 συγκροτήθηκε σε σώμα το εκλεγμένο απο τις αρχαιρεσίες του 23ου Συνεδρίου της ΟΛΣΑ νέο Διοικητικό Συμβούλιο, με την παρακάτω σύνθεση: Πρόεδρος: Χριστόδουλος Τσακιρέλλης Αντιπρόεδρος: Παναγιώτα Πλωμαρίτου Γενικός Γραμματέας: Γιάννης Μαντάς Αναπληρωτής Γραμματέας: Ιωάννα Δούκα Οργανωτικός Γραμματέας: Πελαγία Αδαλή - Βουλγαρέλλη Ταμίας: Δημήτρης Γαβρέλας Αναπληρωτής Ταμίας: Μαρία Παπουτσή Έφορος Δημοσίων Σχέσεων: Γιώργος Ευαγγέλου Έφορος Μελετών και Προγραμματισμού: Μανώλης Παπουτσής Μέλη: Λευτέρης Ζυμπουνούμης, Μερόπη Παλαιολόγου, Νίκος Παπαϊωάννου, Φώτης Παπαστσίκης, Τάκης Σωτηρχέλλης, Παντελής Χάρος Λιγότεροι τουρίστες φέτος στα νησιά του νομού μας Σε πτώση οδηγείται η τουριστική κίνηση για τη Λέσβο και τη Λήμνο το φετινό καλοκαίρι, από τη μείωση των ακτοπλοϊκών δρομολογίων που συνδέουν τη βόρειο Ελλάδα με τα νησιά μας. Αυτό το καλοκαίρι υπάρχει μόλις μία ακτοπλοϊκή σύνδεση των νησιών μας με τη Θεσσαλονίκη κι άλλη μία με την Καβάλα. Η μείωση των ακτοπλοϊκών συνδέσεων με τη βόρειο Ελλάδα έρχεται ως συνέχεια της ακύρωσης του εκδρομικού προγράμματος του Οργανισμού Εργατικής Εστίας για τη Λέσβο, γεγονότα που μειώνουν σημαντικά τον αριθμό των Ελλήνων τουριστών που θα φθάσουν στο νησί. Πέρυσι το καλοκαίρι, η Λήμνος και η Λέσβος είχαν δύο συνδέσεις την εβδομάδα με Θεσσαλονίκη, και μία σύνδεση με την Καβάλα. Φέτος το καλοκαίρι χάθηκε η μία σύνδεση των νησιών με 5

τη Θεσσαλονίκη, αφού το «Λισσός», που εξυπηρετούσε τη γραμμή πουλήθηκε για παλιοσίδερα στο Βιετνάμ. Ενώ η πλοιοκτήτρια εταιρεία Βlue Star, από την άλλη μεριά, δεν ενδιαφέρεται πλέον για τη γραμμή που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με το λιμάνι του Σιγρίου και τα Δωδεκάνησα. Η γραμμή, παρά τη χρηματοδότηση των 90.000 που είχε εξασφαλιστεί, κρίνεται ασύμφορη. Ας σημειωθεί ότι αν είχε βρεθεί πλοίο για αυτήν τη γραμμή, η Γενική Γραμματεία Αιγαίου είχε δεσμευτεί ότι αυτό θα προσέγγιζε και τη Λήμνο. Η σύνδεση με την Καβάλα πραγματοποιείται φέτος από το πλοίο «Ταξιάρχης», που έχει δρομολογηθεί στη θέση αυτή. Η ακτοπλοϊκή σύνδεση των νησιών μας Το τελευταίο διάστημα στα δρομολόγια Λαύριο - Άγιος Ευστράτιος - Λήμνος - Καβάλα έχουν παρατηρηθεί πολύ μεγάλες καθυστερήσεις. Τα δύο αυτά ακριτικά νησιά εξυπηρετούνται με ένα υπέργηρο και απολύτως ακατάλληλο πλοίο, το οποίο έχει εδώ και πολλούς μήνες μπει προσωρινά στην γραμμή για αντικατάσταση άλλου πλοίου το οποίο έχει υποστεί βλάβη. Η βλάβη αποκαταστάθηκε αλλά η κατάσταση διατηρείται ίδια, παράνομα και καταχρηστικά πέρα από κάθε έννοια νομιμότητας και τήρησης των συμβατικών υποχρεώσεων της ναυτιλιακής εταιρίας. Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι να υπονομεύεται η τουριστική ανάπτυξη των νησιών και να εντείνεται το αίσθημα αποκλεισμού των. Οι κάτοικοι της Λήμνου και του Αγίου Ευστρατίου θεωρούν, ότι πρέπει να λη- φθούν άμεσα μέτρα αντιμετώπισης του προβλήματος και ότι καταστάσεις σαν κι αυτές κάθε άλλο παρά διευκολύνουν την τουριστική και εμπορική κίνηση των νησιών, που τόσο πολύ το έχουν ανάγκη αυτό τον καιρό.. Η σωστή και αποτελεσματική ακτοπλοϊκή σύνδεση των νησιών μας με την υπόλοιπη Ελλάδα, αποτελεί πάγια υποχρέωση της πολιτείας προς τους κατοίκους των ακριτικών νησιών μας. «Το δώρο του Διονύσου» Ένα ταξίδι στην παραγωγή του κρασιού από την Ελλάδα στην Ιταλία παρουσιάζει η έκθεση με τίτλο: «Το δώρο του Διονύσου. Μυθολογία του κρασιού στην κεντρική Ιταλία (Molise) και τη βόρεια Ελλάδα (Μακεδονία)» που παρουσιάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Η έκθεση, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2012, προέκυψε από τη συνεργασία του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, της ιταλικής Περιφέρειας Μολίζε και του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης. Στόχος της είναι να ενώσει ιδεατά τις δύο περιοχές αλλά και η διακίνηση εμπορευμάτων, ιδεών και τεχνολογιών αναδεικνύοντας τα κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά των λαών. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο θα εκτεθούν 160 ευρήματα από το Μολίζε, στα οποία προστίθενται και σημαντικά αλλά στην πλειοψηφία τους λιγότερο γνωστά μακεδονικά ευρήματα, μεταξύ των οποίων ο χάλκινος καλυκωτός κρατήρας (οι αρχαιολόγοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι προέρχεται από το Δερβένι), που επαναπατρίστηκε πέρυ- 6

σι από τη συλλογή Σέλμπι Γουάιτ- Λέον Λεβί (370 π.χ.) και τον οποίο δάνεισε για την έκθεση το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Επίσης, σημειώνεται ότι καθ όλη τη διάρκεια της έκθεσης η Ένωση Οινοπαραγωγών Βορείου Ελλάδος θα διοργανώνει οινογευστικές εκδηλώσεις και δείπνα ενώ παράλληλα, προγραμματίζεται η διοργάνωση συνεδρίου για τον Διόνυσο την ερχόμενη άνοιξη στη Θεσσαλονίκη. Μετά την ολοκλήρωση της έκθεσης στη Θεσσαλονίκη, θα ακολουθήσει παρουσίασή της σε βαλκανικές χώρες, με πρώτο σταθμό πιθανότατα τη Σόφια, ενώ η διαδρομή της έκθεσης θα ολοκληρωθεί στην Ιταλία. Επίσης, συζητιέται η διοργάνωση μεγάλης έκθεσης για τη Μακεδονία στην Ιταλία. Ο πολιτιστικός τουρισμός στη Λέσβο Ο ρόλος του πολιτισμού της Λέσβου και το πώς αυτός μπορεί να συνδυαστεί με την προσέλκυση επισκεπτών στο νησί ήταν το θέμα που συζητήθηκε στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος «Κυνήγι Πολιτιστικού Θησαυρού», στο οποίο συμμετείχε η Εταιρεία Πολιτιστικής Ανάπτυξης Λέσβου «Αιολίς». Το πρόγραμμα «Κυνήγι Πολιτιστικού Θησαυρού» έχει σαν στόχο να προετοιμάσει ανθρώπους όλων των ηλικιών, ώστε να μπορούν να υποδέχονται επισκέπτες στις πόλεις τους δείχνοντας τους εκτός άλλων την πολιτιστική κληρονομιά και την ιστορία του τόπου τους. Όπως δείχνουν όλες οι ενδείξεις, με βάση και την επιστημονική κοινότητα, ο πολιτιστικός τουρισμός είναι σήμερα η πιο βιώ- σιμη μορφή τουρισμού,. Ο ρυθμός ανάπτυξής του παγκόσμια φτάνει το 15% το χρόνο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το μαζικό τουρισμό είναι μόλις 8%. Το πιο σημαντικό είναι ότι ουσιαστικά ο πολιτιστικός τουρισμός αναδεικνύει και προστατεύει το πολιτιστικό και φυσικό περιβάλλον ενός τόπου, ενώ πείθει και τους ίδιους τους κατοίκους να προστατεύσουν το περιβάλλον τους, να μάθουν την τοπική ιστορία, τα έθιμα, τις παραδόσεις κ.ά., προκειμένου να μπορούν και οι ίδιοι με τη σειρά τους να τα προβάλλουν στους επισκέπτες. Παγκόσμια η παραγωγή του ελαιόλαδου Οι φαινόλες και σειρά άλλων στοιχείων που περιλαμβάνει το ελαιόλαδο, το καθιστούν ένα πολυλειτουργικό τρόφιμο, που εκτός από τη θρέψη, προσφέρει και στην υγεία του ανθρώπινου οργανισμού. Οι συνεχιζόμενες επιστημονικές έρευνες δείχνουν πως το ελαιόλαδο στο πλαίσιο της μεσογειακής διατροφής συμβάλλει αποτελεσματικά στην προστασία του ανθρώπου από καρδιαγγειακές παθήσεις, ισχαιμικά επεισόδια και εγκεφαλικά επεισόδια. Αυτό το χαρακτηριστικό του ελαιολάδου σε συνδυασμό με το μικρό όγκο παραγωγής του (σε σχέση με την παγκόσμια κατανάλωση λιπαρών ουσιών) και το υψηλό κόστος παραγωγής, το καθιστούν ένα προϊόν για «λίγους» που έχουν την οικονομική άνεση να το πληρώσουν. Όμως, το ελαιόλαδο σταδιακά θα πάψει, όπως φαίνεται, να είναι ένα μεσογειακό προϊόν και η παραγωγή του θα επεκταθεί σε όλο τον κόσμο. Η Καλιφόρνια των ΗΠΑ, η Αργεντινή και Αυ- 7

στραλία θα είναι μεταξύ των νέων μεγάλων δυνάμεων του κλάδου. Στόχος τους είναι η παραγωγή τους να ξεπεράσει αυτή των μεσογειακών χωρών. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο ελαιοκομικός τομέας της Ελλάδας καλείται να βρει το δικό του δρόμο. Οι δύο βασικοί δρόμοι που διαμορφώνονται είναι η επένδυση στην παραδοσιακή ελαιοκομία ή η επένδυση στις υπερεντατικές καλλιέργειες, που αναπτύσσονται με ταχύτατους ρυθμούς σε όλο τον κόσμο. Στα νησιά του Αιγαίου και τη Λέσβο είναι μονόδρομος η ανάπτυξη της παραδοσιακής ελαιοκομίας, καθώς είναι πρακτικώς αδύνατο να εφαρμοστούν οι υπερεντατικές καλλιέργειες, εκτός ίσως από ορισμένες εξαιρέσεις. Νέες νίκες για λάδια της Λέσβου Τα επώνυμα τυποποιημένα ελαιόλαδα της Λέσβου στέφθηκαν νικητές στο διαγωνισμό «Κότινος 2011», που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της έκθεσης «Ελαιοτεχνία» στην Αθήνα. Συγκεκριμένα, το ελαιόλαδο «Ειρήνη» της οικογένειας Καλαμποκά απέσπασε το Χρυσό Κότινο στην κατηγορία «υψηλής έντασης φρουτώδες ελαιόλαδο», τον Ασημένιο Κότινο απέσπασε το «Aegean Gold» της οικογένειας Πρωτούλη και το Χάλκινο το ελαιόλαδο «Γέρας» του Γρηγόρη Γλιγλή από τη Γέρα. Τέλος, το «Όλβια» του Μιχάλη Τζωρτζή απέσπασε δύο χρυσούς κότινους και έναν χάλκινο για τη συνολική του εικόνα. Αίσθηση προκάλεσε ότι στο φετινό διαγωνισμό τρία ελαιόλαδα της Λέσβου απέσπασαν τα τρία πρώτα βραβεία στην πιο ανταγωνιστική κατηγορία του διαγωνισμού, αυτήν που αφορά στα ελαιόλαδα υψηλής έντα- σης φρουτώδους γεύσης. Επιτυχίες των ελαιολάδων της Λέσβου εκτός από τους ελληνικούς είχαμε και στους διεθνείς διαγωνισμούς. Τα ευχάριστα νέα ήρθαν από τη Διεθνή Έκθεση Ελαιολάδου της Σαγκάης, όπου το «Ειρήνη» της οικογένειας Καλαμποκά απέσπασε το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία των βιολογικών ελαιολάδων (οργανικών), Ενώ χρυσό απέσπασε και το ελαιόλαδο «Jordan» στην κατηγορία των light ελαιολάδων, σύμφωνα με το χαρακτηρισμό του διαγωνισμού. Επέτειος Η «Λεσβιακή Παροικία» γιορτάζει την απελευθέρωση της από τον τουρκικό ζυγό! Την 8η Νοεμβρίου 1912, εορτή των Ταξιαρχών, η Λέσβος γιορτάζει την απελευθέρωση της Μυτιλήνης από την τουρκική κατοχή. Η «Λεσβιακή Παροικία» θέλοντας να τιμήσει την μεγάλη αυτή επέτειο διοργανώνει τιμητική εκδήλωση την Τρίτη 8 Νοεμβρίου, στην αίθουσά της Ζήνωνος 29-31 / 3ος όροφ. στην Ομόνοια. Το πρόγραμμα έχει ως εξής: 9.30 π.μ. Μετάβαση στον Ιερό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου για την καθιερωμένη δοξολογία μετά τη Θεία Λειτουργία της εορτής των Ταξιαρχών. 10.30 π.μ. Μετά τη δοξολογία μετάβαση στην αίθουσά μας όπου θα εκφωνηθεί ο πανηγυρικός της ημέρας από τον Στρατή Μολίνο και θα προβληθεί ενδιαφέρον DVD. Η εκδήλωσή μας θα κλείσει με το πατροπαράδοτο μυτιληνιό ούζο και παραδοσιακή λεσβιακή μουσική. 8

Eκδηλώσεις Μια καταπληκτική μουσική εκδήλωση Ο συμπατριώτης μας τενόρος Δημήτρης Στεφάνου Ναι, ήταν πράγματι μια καταπληκτική εκδήλωση αυτή που οργάνωσε η «Λεσβιακή Παροικία» Αθηνών, στα πλαίσια του «Λεσβιακού καλοκαιριού», με συνδιοργανωτή το Δήμο Λέσβου. Όταν είχε ανακοινωθεί ότι η προσπάθεια θα αφορούσε το παλιό καλό ελαφρό τραγούδι, με μελοποιήσεις Λεσβίων συνθετών, διατυπώθηκαν ενδοιασμοί και επιφυλάξεις για την απήχηση που μπορούσε να έχει κάτι παρόμοιο, όταν πια σήμερα όλα αυτά τα τραγούδια και οι μουσικές έχουν ξεπεραστεί, αν δεν έχουν ενταφιαστεί σε κατάκλειστες αποθήκες του παρελθόντος. Κι όμως! Πρώτο παράξενο και απρόσμενο για το είδος της εκδήλωσης το ότι η αίθουσα του Δημοτικού Θεάτρου είχε αρχίσει να γεμίζει από πολύ νωρίς, ώστε τη συγκεκριμένη ώρα έναρξης να είναι κατάμεστη και με πολλούς όρθιους. Παρευρέθηκαν, εκτός από τον Δήμαρχο Λέσβου και τον Αντιδήμαρχο στα πολιτιστικά κ. Αστυρακάκη, ο Βουλευτής Λέσβου κ. Σπύρος Γαληνός με την σύζυγό του, ο Διοικητής της 98 ΑΔΤΕ στρατηγός κ. Μανώλας, πολλοί πρόεδροι λεσβιακών σωματείων και άνθρωποι των γραμμάτων. Έπειτα, ωραίο και αποδεκτό, το απλό και λιτό εισαγωγικό κειμενάκι της Προέδρου της «Λ.Π.» κυρίας Καίτης Μεσσηνέζη - Πλατσή, ένας χαιρετισμός των ξενιτεμένων Μυτιληνιών προς τους εδώ συμπατριώτες τους, με υπογράμμιση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του εν Αθήναις Σωματείου, σαν ενός σημαντικού λεσβιακού πολιτισμικού κυττάρου στο λεκανοπέδιο Αττικής. Κι ύστερα, μετά κι από έναν χαιρετισμό του Δημάρχου Λέσβου κ. Δ. Βουνάτσου, ακολούθησαν οι απλές και ωραίες συνάμα εισηγητικές αναφορές - πληροφορίες του λογοτέχνη Αλφόνσου Δελή για τον καθένα, απ τους ξεχωριστούς μουσικοσυνθέτες μας, που έγραψαν ιστορία στο ελληνικό πεντάγραμμο. Ιδού τα ονόματα: Νίκος Μυρογιάννης, Λεό Ραπίτης, Γιώργος Μυρογιάννης, Τίτος Ξηρέλλης. Τέλος εμφανίστηκαν στη σκηνή: η κυρία Χρυσούλα Καμπουράκη στο πιάνο (εξαίρετη), η κυρία Χρύσα Βέκιου (μια εκπληκτική σοπράνο) και ο κύριος Μιχάλης Ψύρρας (θαυμάσιος βαρύτονος), και ερμήνευσαν αριστοτεχνικά έξοχες κι αξέχαστες μελωδίες, που δειλά σιγοτραγουδούσε και το κοινό μαζί με τους 9

καλλιτέχνες. Το κλου της βραδιάς ήταν η εμφάνιση του λυρικού καλλιτέχνη Δημήτρη Στεφάνου, πρωταγωνιστή της Εθνικής Λυρικής μας Σκηνής, συνταξιούχου σήμερα, που η «Λεσβιακή Παροικία» είχε στηρίξει στα πρώτα του βήματα, και που τώρα τον τιμούσε για την προσφορά του, απονέμοντάς του ειδική τιμητική πλακέτα. Ανταποκρινόμενος σ αυτήν την τιμή ο Στεφάνου τραγούδησε τρεις άριες από μελοδράματα της καριέρας του, καταχειροκροτούμενος με ενθουσιασμό. Η όλη εκδήλωση έκλεισε με τη «Σερενάτα» του Τίτου Ξηρέλλη, η οποία συνάρπασε το ακροατήριο. Συγχαίρουμε την κυρία Καίτη Μεσσηνέζη - Πλατσή, Πρόεδρο της «Λεσβιακής Παροικίας» Αθηνών, που, χάρη στις άοκνες προσπάθειές της, απόλαυσε η Μυτιλήνη μια μαγευτική βραδιά. T.X. Από δεξιά ο Δήμαρχος Λέσβου Δημήτρης Βουνάτσος, η Πρόεδρος της Λ.Π. Καίτη Μεσσηνέζη, η πιανίστα Χρυσούλα Καμπουράκη, ο βαρύτονος Μιχάλης Ψύρρας και η σοπράνο Χρύσα Βέκιου. Το Πυργί και η «Λεσβιακή Παροικία» Αθηνών Όπως κάθε χρόνο, από εικοσαετίας και πλέον, έτσι και φέτος το Προεδρείο της «Λεσβιακής Παροικίάς» Αθηνών οργανώνει την καθιερωμένη, θεσμική πια, εκδήλωσή του τού Δεκαπενταύγουστου, με τη συμπαράσταση του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη μας κ.κ. Ια- κώβου, στην Παναγιά του μικρού ψαριανού χωριού του Κόλπου Γέρας, το Πυργί. Εκεί θα ψαλλεί απ όλο το εκκλησίασμα ο παρακλητικός κανόνας στην Υπεραγία Θεοτόκο, μέσα σ ένα κλίμα κατάνυξης, πίστης, και ελπίδας, όπως το απαιτεί το πνεύμα των ημερών. 10

Μια ενδιαφέρουσα ομιλία Γράφει ο Ηλίας Παπαγεωργίου Την Τετάρτη, 17 Αυγούστου 2011, στις 8.30 το βράδυ, πραγματοποιήθηκε μια εξαιρετικής σπουδαιότητας ομιλία με πρωτοβουλία της Λεσβιακής Παροικίας και με ομιλήτρια την κ. Λιούμπα Τυραδέλλη - Σκούρτη. Το θέμα της ομιλίας ήταν: «Γυναίκες που διακρίθηκαν στο Λογοτεχνικό στερέωμα». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Κιόσκι, με χαμηλό φωτισμό, κάτω από τα πεύκα και τον έναστρο ουρανό Ο χώρος γέμισε νωρίς από εκλεκτούς ακροατές, μεταξύ των οποίων και ο δήμαρχος Λέσβου, Δημήτρης Βουνάτσος. Σε σύντομο χαιρετισμό της η πρόεδρος της Παροικίας, κ. Καίτη Μεσηνέζη-Πλατσή, καλωσόρισε το ακροατήριο και παρουσίασε σύντομα βιογραφικά στοιχεία της Μυτιληνιάς ομιλήτριας η οποία ζει και δραστηριοποιείται στην Αθήνα από το 1963, σύζυγος, βοηθός και συμπαραστάτρια του επί πέντε τετραετίες δημάρχου Χολαργού, κ. Μπάμπη Σκούρτη, επίσης Μυτιληνιού. Η κ. Σκούρτη, λοιπόν, με σεμνότητα που αρμόζει σε ανωτέρου επιπέδου ανθρώπους, με ορθοφωνία που χαρακτηρίζει ικανούς ομιλητές, με κατοχή του περιεχομένου της ομιλίας που προϋποθέτει αυτοσεβασμό, με ρυθμό που συναρπάζει τους ακροατές και πληροφορίες που καθηλώνουν χωρίς να κουράζουν τους πνευματικούς συνδαιτυμόνες άρχισε την ομιλία της, όπως ήταν φυσικό και ιστορικά επιβεβλημένο, από τη δική μας τη Σαπφώ και προχώρησε στις σημαντικότερες Ελληνίδες που διέπρεψαν στην Λογοτεχνία (Πηνελόπη Δέλτα, Διδώ Σωτηρίου, Γαλάτεια Σαράντη, Κική Δημουλά κ.λπ.). Ακολούθησαν πασίγνωστες Αμερικανίδες, Αγγλίδες, Γαλλίδες, (Περλ Μπακ, Μάργκαρετ Μήτσελ, Τόνυ Μόρισον, Βιρτζίνια Γουλφ, Ναντίν Γκόρτι- H κ. Λιούμπα Σκούρτη μαζί με το Δήμαρχο Λέσβου Δημήτρη Βουνάτσο. 11

μερ, Ντόρις Λέσσινγκ, Άννα Αχμάτοβα, Χέρτα Μύλλερ, μαντάμ ντε Σταέλ, Μαργκίς Ντυράς, Σιμόν ντε Μπωβουάρ), για να κλείσει τον κύκλο με τις ελληνίστριες Γαλλίδες του 19ου αιώνα, Μαργκρίτ Γιουρσενάρ και Ζακλίν ντε Ρομιγύ. Ως προς τα κριτήρια επιλογής των παραπάνω γυναικών αξίζει να μεταφέρουμε τα λόγια της ίδιας της ομιλήτριας η οποία μας είπε: «πρόθεσή μου δεν ήταν να αναφερθώ σε πεζογράφους ή ποιήτριες που απλά έγραψαν κάποια αξιόλογα μυθιστορήματα ή ποιήματα, αλλά σε γυναίκες της διανόησης με έντονη προσωπικότητα και δυναμισμό, σε γυναίκες που αγωνίστηκαν κατά της βίας, του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, που δε δίστασαν να ορθώσουν το ανάστημά τους κόντρα σε ισχυρούς, να υψώσουν τη φωνή τους για ίσα δικαιώματα του φύλου τους και αυτό μέσα από βιβλία που έγιναν best seller και χάρισαν σε κάποιες απ αυτές διεθνή αναγνώριση και βραβεία Nobel!». Το σημαντικό στην ομιλία της κ. Σκούρτη ήταν το γεγονός ότι κατάφερε με λίγα λόγια να παρουσιάσει στο κοινό την προσωπικότητα της κάθε λογοτέχνιδας και τα κύρια στοιχεία του λογοτεχνικού και κοινωνικού τους έργου, πράγμα που δείχνει το βαθμό κατοχής του αντικειμένου της ομιλίας από την ομιλήτρια και την ικανότητά της να κρατά αμείωτη την προσοχή του κοινού σε όλη τη διάρκεια της σαρανταπεντάλεπτης ομιλίας. Χωρίς καμιά υπερβολή στην αξιολόγηση, πρέπει να τονίσουμε ότι όσοι είχαμε την τύχη να ακούσουμε αυτήν την ομιλία κερδίσαμε πολλά: πληροφορηθήκαμε, προβληματιστήκαμε, απολαύσαμε, γνωριστήκαμε, σκεφτήκαμε κάτι διαφορετικό από τα καταπιεστικά προβλήματα των ημερών, είδαμε ένα άλλο φως μέσα στο σκοτάδι της απέλπιδας εποχής που διανύουμε. Ευχαριστούμε τη Λεσβιακή Παροικία για την πρωτοβουλία της και, κυρίως, την κ. Λιούμπα Τυραδέλλη - Σκούρτη για την πνευματική τροφή που μας προσέφερε. (Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Δημοκράτης-Μ») Τριήμερες εκδηλώσεις 21-23 Αυγούστου 2011 από το Σύλλογο Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών «Το δελφίνι» Ο Σύλλογος Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών «Το δελφίνι», όπως κάθε χρόνο, γιόρτασε τα νιάμερα της Παναγιάς της Αψηλής, μιας μικρής εκκλησίας που δεσπόζει του οικισμού της Σκάλας Λουτρών, με τριήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις που έγιναν στον αύλειο χώρο του «Μουσείου Προσφυγικής Μνήμης 1922», ενός πολύ σημαντικού Μουσείου, το οποίο είναι δημιούργημα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας των κατοίκων της Σκάλας Λουτρών και του Προέδρου του Συλλόγου Δημήτρη Παπαχρυσού. Το πρόγραμμα περιελάμβανε μια 12

πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση φωτογραφιών από τον πρώτο διωγμό του 1914 από την Παλιά Φώκαια παρμένες από το αρχείο του γάλλου μηχανικού Felix Sartiaux. Προβολή ενός πολύ ενδιαφέροντος ιστορικού ντοκιμαντέρ με τίτλο: «Γράμματα χωρίς παραλήπτη» βασισμένο στο βραβευμένο βιβλίο της Αγάπης Βενέζη- Μολυβιάτη «Το χρονικό των δέκα ημερών». Στο ντοκιμαντέρ περιλαμβάνονται αφηγήσεις προσφύγων πρώτης γενιάς από το Αϊβαλί, σχετικές με τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου του 1922. Τέλεση Εσπερινού στο εκκλησάκι της Παναγιάς και περιφορά εικόνας. Αμέσως μετά μουσική εκδήλωση στην αυλή του Μουσείου με τραγούδια και μουσικές της Μικράς Ασίας από το μουσικό σχήμα «Τα φώτα απέναντι» με συμμετοχή της χορωδίας γυναικών της Παναγιούδας. Οι εκδηλώσεις έκλεισαν την Τρίτη 23 Αυγούστου με τον καθιερωμένο εορτασμό «τα νιάμερα της Παναγιάς» με εκκλησιασμό στην Παναγιά την Αψηλή. Εκδηλώσεις λεσβιακών συλλόγων Αττικής «Όποιος δεν είναι μερακλής...» Την Κυριακή 26η Ιουνίου 2011 η Πανλεσβιακή Ένωση Νέας Ιωνίας και Ηρακλείου Αττικής οργάνωσε μια πολύ επιτυχημένη εκδήλωση, ένα πραγματικό γλέντι παραδοσιακών χορών και μουσικής. Ήχοι από βιολιά, τσαμπούνες, λαούτα, κλαρίνα και τουμπερλέκια πλημ- μύρισαν το θέατρο Μελίνα Μερκούρη της πλατείας Ελευθερίας, στη Νέα Ιωνία. Το ούζο έρρεε άφθονο, και το κέφι άναψε. Δεκάδες χορευτές από συγκροτήματα της Αττικής και της Λέσβου παρουσίασαν τραγούδια και χορούς από όλη την Ελλάδα. 13

Εκλογές στη Λεσβιακή Παροικία Αγαπητά μέλη, Τον ερχόμενο Νοέμβριο λήγει η θητεία του παρόντος Διοικητικού Συμβουλίου και κατά συνέπεια βαδίζουμε προς εκλογές που θα αναδείξουν το νέο Συμβούλιο το οποίο και θα οδηγήσει την «Παροικία» μας στην επόμενη περίοδο με ανανεωμένους στόχους και επαρκή δημιουργικότητα. Σύμφωνα με τις καταστατικές διατάξεις της Λεσβιακής Παροικίας καλούνται όλα τα μέλη του Συλλόγου σε τακτική Γενική Συνέλευση που θα λάβει χώρα στις 20 Νοεμβρίου 2011 και ώρα 10 π.μ. στην αίθουσα της «Λεσβιακής Παροικίας», Ζήνωνος 29-31, 3ος όροφος, τηλ.: 210 5237789. Σας καλούμε λοιπόν, να μας δηλώσετε έγκαιρα, εφ όσον επιθυμείτε, την υποψηφιότητά σας για την Νέα Διοίκηση. Επιζητούμε την ανανέωση. Θερμή παράκλησή μας είναι, να προσέλθουν όλα τα μέλη που έχουν δικαίωμα ψήφου, έγκαιρα, κατά την ανωτέρω ημερομηνία και ώρα, ώστε να επιτευχθεί απαρτία και να μην υποχρεωθούμε να επαναλάβουμε τη γενική συνέλευση την επόμενη Κυριακή, 27 Νοεμβρίου όπως προβλέπεται από το καταστατικό μας. Θέματα ημερήσιας διάταξης 1. Εκλογή Προέδρου και Γραμματέα της Συνέλευσης και 2 μελών της Εφορευτικής Επιτροπής για τη διενέργεια των εκλογών. 2. Υποβολή έκθεσης της Εξελεγκτικής Επιτροπής για τη διαχείριση του ταμείου της διετίας που πέρασε. 3. Λογοδοσία του Δ.Σ. (Διοικητικός και Οικονομικός Απολογισμός), έγκριση από τη Συνέλευση και απαλλαγή του αποχωρούντος Συμβουλίου. 4. Έγκριση προϋπολογισμού για τη νέα χρήση. 5. Εκλογή 11 μελών του Δ.Σ. καθώς και 3 μελών της Εξελεγκτικής Επιτροπής για τη νέα θητεία 2011-2013. 6. Συζήτηση για τις εργασίες, τα σχέδια και τις προοπτικές του Σωματείου. Κατά το άρθρο 26 του καταστατικού, δικαίωμα να εκλεγούν και να εκλέγονται έχουν τα μέλη που έχουν τακτοποιηθεί ταμειακά σχετικά με τις συνδρομές τους, και έχουν περάσει τρεις (3) μήνες από την ημερομηνία εγγραφής των. Η Γενική Συνέλευση είναι σε απαρτία μόνο όταν έχουν υπογράψει την παρουσία τους το 1\4 από τα ταμειακώς τακτοποιημένα μέλη. Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί απαρτία, η Γενική Συνέλευση θα γίνει, χωρίς άλλη προειδοποίηση στις 27 Νοεμβρίου 2011, την ίδια ώρα και στην ίδια αίθουσα, με την ίδια ημερησία διάταξη και αυτή τη φορά θα θεωρηθεί ότι έχει απαρτία, ανεξαρτήτως του αριθμού των μελών που θα παρευρεθούν. Θερμή παράκληση Την Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2011, πρέπει να έχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή! 14

Αφιέρωμα στην 28η Οκτωβρίου 1940 Όταν οι Γερμανοί έφτασαν στην Αθήνα Η ιστορία που πρέπει να ξέρουμε Ο φίλος της «Λεσβιακής Παροικίας», Βασίλης Ζούρος, μας έστειλε από τη Γερμανία, όπου διαμένει, το κείμενο αυτό. Τον ευχαριστούμε και το δημοσιεύουμε σαν αφιέρωμα στην 28η Οκτωβρίου και τη σημαία την ελληνική. Όταν μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα, 27 Απριλίου 1941, η πρώτη τους δουλειά ήταν να στείλουν ένα απόσπασμα υπό τον λοχαγό Γιάκομπι και τον υπολοχαγό Έλσνιτς για να... κατεβάσει τη Γαλανόλευκη από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης και να υψώσει τη σβάστικα. Δεξιά ο Παρθενώνας, αριστερά οι Καρυάτιδες. Από την ελιά τής Αθηνάς οι Γερμανοί αντικρίζουν στό ακραίο σημείο τού βράχου τής Ακρόπολης πού δεσπόζει τής πόλης, την γαλανόλευκη σημαία πού θ αντικατασταθεί από τον Επιμέλεια: Βασίλης Ζούρος αγκυλωτό σταυρό. Η εθνική Σημαία με το μεγάλο σταυρό στην μέση λάμπει και τα χρώματά της τονίζουν και τονίζονται από τον Παρθενώνα που στέκει αγέρωχος και όμορφος όπως πάντα. Εκεί στην θέση Καλλιθέα, στο ανατολικό σημείο του Ιερού Βράχου ο επικεφαλής του αποσπάσματος ζήτησε από τον εύζωνα που φρουρούσε τη σημαία μας να την κατεβάσει και να την παραδώσει. Ο απλός αυτός φαντάρος, όταν στις 8:45 το πρωί έφθασαν μπροστά του οι κατακτητές της χώρας μας και με το δάκτυλο στην σκανδάλη των πολυβόλων τους, τον διέταξαν να κατεβάσει το Εθνικό μας σύμβολο, δεν έδειξε κανένα συναίσθημα. Δεν πρόδωσε την τρικυμία της ψυχής του. Ψυχρός, άτεγκτος και αποφασισμένος... απλά αρνήθηκε! Οι ώρες της περισυλλογής, που μόνος του είχε περάσει δίπλα στην σημαία, τον είχαν οδηγήσει στη μεγάλη απόφαση. «ΟΧΙ»! Αυτό μονάχα πρόφερε και τίποτε άλλο. Μια απλή λέξη, με πόση όμως τεράστια σημασία και αξία. Η Ελληνική μεγαλοσύνη σε όλη την απλή μεγαλοπρέπειά της κλεισμένη μέσα σε δύο συλλαβές! Ξέ- 15

ρουν απ αυτά οι Έλληνες.. Ο λοχαγός Γιάκομπι διέταξε έναν Γερμανό στρατιώτη να το πράξει. Ο στρατιώτης την κατέβασε κι αφού με τη βοήθεια ενός συναδέλφου του την δίπλωσε πολύ προσεκτικά, την παρέδωσε στα χέρια του Έλληνα φρουρού. Ο εύζωνας κοίταξε για λίγα δευτερόλεπτα με κατεβασμένο κεφάλι το διπλωμένο γαλανόλευκο πανί πάνω στα χέρια του. Κι ύστερα τυλίχτηκε με τη σημαία, έτρεξε ως την άκρη του Ιερού Βράχου και μπρος στα μάτια των εμβρόντητων Γερμανών ρίχτηκε μ ένα σάλτο στον γκρεμό, βάφοντας το εθνικό μας σύμβολο με το τίμιο αίμα του. Οι Γερμανοί σκύβουν πάνω από το κενό: 60 μέτρα πιο κάτω, κείτεται ο Εύζωνας, νεκρός πάνω στον βράχο, σκεπασμένος με το σάβανο πού διάλεξε. Οι δύο Γερμανοί αξιωματικοί, πού είναι επί κεφαλής των εμπροσθοφυλακών, ο αρχηγός ιππικού Γιάκομπι και ο λοχαγός Έλσνιτς τής 6ης ορεινής μεραρχίας, χρησιμοποιούν τον ραδιοφωνικό σταθμό Αθηνών για να στείλουν μήνυμα στόν Χίτλερ: «Μάϊν Φύρερ, στις 27 Απριλίου, στις 8 και 10, εισήλθαμε στην Αθήνα, επί κεφαλής των πρώτων γερμανικών τμημάτων στρατού, και στις 8 και 45, υψώσαμε την σημαία τού Ράϊχ πάνω στην Ακρόπολη και στο Δημαρχείο. Χάϊλ, μάϊν Φύρερ». Η γερμανική στρατιωτική διοίκηση Αθηνών υποχρέωσε την προδοτική κυβέρνηση Τσολάκογλου να δημοσιεύσει στον Τύπο ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία ο φρουρός της σημαίας μας, υπέστη έμφραγμα από την συγκίνηση όταν του ζητήθηκε να την παραδώσει. Όμως οι στρατιώτες κι οι επικεφαλής του γερμανικού αποσπάσματος είχαν συγκλονιστεί απ αυτό που είδαν και δεν κράτησαν το στόμα τους κλειστό. Στις 9 Ιουνίου η είδηση δημοσιεύθηκε στην DAILY MAIL με τίτλο: «A Greek carries his flag to the death» (Ένας Έλληνας φέρει την σημαία του έως τον θάνατο). Η θυσία του Έλληνα στρατιώτη έγινε αιτία να εκδοθεί διαταγή από τον Γερμανό φρούραρχο να υψώνεται και η ελληνική σημαία δίπλα στη γερμανική. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, εκεί στα Αναφιώτικα κάτω από τον Ιερό Βράχο, ζούσαν ακόμα αυτόπτες μάρτυρες, που είδαν το παλικάρι να γκρεμοτσακίζεται μπροστά στα μάτια τους τυλιγμένο με την Γαλανόλευκη. Και κάθε χρόνο, στο μνημόσυνό του στις 27 Απριλίου, άφηναν τα δάκρυά τους να κυλήσουν στη μνήμη του. Ουδείς ενδιαφέρθηκε ποτέ να καταγράψει την μαρτυρία τους. Κωνσταντίνος Κουκίδης είναι τ όνομα του εύζωνα. Κωνσταντίνος Κουκίδης είναι τ όνομα αυτού του ΕΛΛΗΝΑ και στολή του η Σημαία μας. Μας τον έχουν κρύψει, μας τον έχουν κλέψει. Κλείστε κι αυτόν τον εθνομάρτυρα στην ψυχή σας κοντά στους άλλους. Απαιτείστε να γραφτεί τ όνομά του στα σχολικά βιβλία της Ιστορίας. Ψιθυρίστε το, έστω και βουβά, μέσα σας, κάθε φορά που αντικρίζετε τη σημαία μας. Πείτε στα παιδιά σας ότι αυτή η σημαία, έχει βυζάξει ποταμούς ελληνικού αίματος, για να μπορεί αγέρωχη να κυματίζει την τιμή και την αξιοπρέπειά μας. 16

Ο σκιτσογράφος Αντώνης Πρωτοπάτσης* Γράφει ο Στρατής Μολίνος Ο Αντώνης Πρωτοπάτσης αποτελεί μια ιδιάζουσα περίπτωση ανδρός, πολύπλευρα προικισμένου, που στη διάρκεια της σύντομης ζωής του κατάφερε να παραδώσει εξαίρετα δείγματα πηγαίας και κοχλάζουσας δημιουργικότητας. Τούτα σε παραλληλισμό με τους εκάστοτε οραματισμούς και τις προσδοκίες του, τον προσδιόρισαν ως μία δεσπόζουσα προσωπικότητα στο χώρο της τέχνης και του πνεύματος. Δυστυχώς ο χρόνος δούλεψε ενάντια στα σχέδια του καλλιτέχνη. Τον ανάγκασε να αφήσει στη μέση ότι καταπιάστηκε, μισοτελειωμένο, αφορμάριστο έτσι, ώστε σήμερα, η εικόνα του Αντώνη Πρωτοπάτση, παρ όλη την ακτινοβολία και την δυναμικότητα του χαρακτήρα του να παραμένει κατά πολύ ανεξερεύνητη και αμφισβητήσιμη. Ένας από τους σοβαρούς μελετητές και ερευνητές του έργου του, ο Βαγγέλης Καραγιάννης προλογίζει τη μελέτη του «Ο Αντώνης Πρωτοπάτσης μεσ από τις επιστολές του» με τ ακόλουθα λόγια: «Ξέρω πως είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για τη δράση και πολύ περισσότερο να σκιαγραφήσει τον εσωτερικό κόσμο και τις ψυχικές ιδιότητες ενός ανθρώπου με πολυεδρικά ενδιαφέροντα χωρίς να προδώσει την πραγματικότητα. Όσο κι αν τον έχει παρακολουθήσει τον άνθρωπο αυτόν από κοντά, όσο κι αν πιστεύει πως τον γνώρισε, μελέτησε τις σκέψεις του κι είδε τις αντιδράσεις του σε πάσα στιγμή. Και πως μπορεί τώρα, να σύρει την αυλαία και να ρίξει φως για να φανερωθεί το αληθινό προσωπείο. Να το αποκαλύψει. Γενικούς χαρακτηρισμούς ίσως πετύχει να μας δώσει και «στιγμιότυπα» εντυπωσιακά στη λεξική δυνατόν διατύπωσή τους. Αλλά μάλλον πλασματικά και αρκετά μακριά από την αλήθεια. «Χαλεπόν εαυτόν γνώναι». Σκέψου λοιπόν πόσο περισσότερο «χαλεπόν είναι όταν πρόκειται για τρίτους». Τους ενδοιασμούς αυτούς, όπως δι- 17

Ο Κωστής Παλαμάς σε σκίτσο του Α. Πρωτοπάτση αφαίνονται στα λεγόμενα του ερευνητή, τους συμμερίστηκα σ έντονο βαθμό καθώς καταπιάστηκα να παραδώσω την παρουσίαση αυτή για τον αλησμόνητο διανοητή της Λέσβου. Κι οι έγνοιες μου πλήθυναν καθώς βρέθηκα αντιμέτωπος με την ποικιλοτροπία των ενδιαφερόντων, τη διαπεραστικότητα της σκέψεως, την ευρύτητα της δράσεως, την απεραντοσύνη με δυο λόγια της προσωπικότητας του Αντώνη Πρωτοπάτση. Που να φτάσει ο διαλογισμός, που τα λόγια, ίσως και ο χώρος που είναι διαθέσιμος για τούτον εδώ το σκοπό. Ο Αντώνης Πρωτοπάτσης γεννήθηκε στα 1897, στις 4 Απριλίου στη Μυτιλήνη. Στο προάστιο Ακλειδιού, στη γειτονιά που χρόνο - καιρό τώρα παράγει διανοητές ποικίλων ενδιαφερόντων, όλοι εξέχουσες μορφές της γραμματείας και της τέχνης του νησιού. Η μητέρα του Ελένη ήταν κόρη Σιφναίου. Αρχόντισσα. Ο άνδρας της, Αντώνης κι εκείνος, πέθανε νωρίς και την άφησε χήρα πρόωρα ν αναθρέψει το μικρό Αντώνη και τη μεγαλύτερη αδερφή του Μαρία. Και η μητέρα τους τα μεγάλωσε από μωρά σχεδόν, προσεκτικά με κάθε περίσκεψη και σοβαρότητα, μ αυστηρές αρχές και μ αρχοντικούς τρόπους. Ο Αντώνης Πρωτοπάτσης 25 χρονών περίπου, άφησε το νησί του τη Λέσβο και εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Γαλλία - με μικρές διακοπές, όταν γύριζε στον τόπο του ωθούμενος από πόθο και νοσταλγία - μέχρι το 1939. Η επερχόμενη λύσσα του 2ου παγκοσμίου πολέμου τον έστειλε πίσω στη Λέσβο, χωρίς πλέον προοπτικές επιστροφής. Το 1925 παντρεύτηκε στην Αθήνα τη Marie - Louise, Γαλλίδα, τη σύντροφο που έζησε μαζί του, που τον στήριζε αδιάκοπα και ανέμελα τον ανέχθηκε συμπορευόμενη στην άτσαλη, μποέμικη ζωή του. Παιδιά δεν απέκτησαν. Η ζωή του, κατάφορτη από οραματισμούς και πειραματισμούς που πότε - πότε κάποιοι απέβαιναν επιτυχείς ενώ άλλοτε, αρκετά συχνά, κάποιοι άλλοι χωρίς περιστροφές, τελείως απερίφραστα, χαρακτηρίζονταν ως αλλοπρόσαλλοι, η ζωή του, πραγματικά έντονη και πολυποίκιλη, υπήρξε σύντομη. Ακριβώς πενήντα ετών, χτυπημένος φρικτά από την επάρατη αρρώστια, άφησε την τελευταία του πνοή στον Ευαγγελισμό στις 16-4-47. Την εποχή που η Ελλάδα ζούσε τις μεγάλες της δοκιμασίες, αδύναμη, ασυγκρότητη, ασθενής. Ανίκανη ακόμα και να εξασφαλίσει έγκαιρα τη σωστή διάγνωση της αρρώστιας του δύστυχου διανοούμενου. 18

Ο Κ. Βάρναλης σε σκίτσο του Α. Πρωτοπάτση Τι εστί λοιπόν, Αντώνης Πρωτοπάτσης; Ποιος είναι ο περιώνυμος τεχνίτης που στα ρομαντικά χρόνια του αιώνα μας, ιδίως στο μεσοδιάστημα των δύο πολέμων, απασχόλησε έντονα τη γνώμη της μάχιμης καλλιτεχνίας; Επιγραμματικά θάλεγε κανείς μια φυσιογνωμία απέραντη, που από πολύ νωρίς έχει αποτινάξει φραγμούς, έχει ξεπεράσει σύνορα. Πρόκειται για μια προσωπικότητα με τις πολλές αμφισβητήσεις και τους συχνούς εξτρεμισμούς, που νύχτα - μέρα πολεμά να ζωντανέψει τα οράματα που συλλαμβάνει το απλόχωρο μυαλό του. Παλινδρομώντας ανάμεσα στην οριακή ιδιοφυΐα αφ ενός και την ακρότητα αφ ετέρου, που όχι σπάνια συνδυάζεται με την παρεξήγηση. Άλλοτε χάνοντας ή εγκαταλείποντας καθ οδόν τους στόχους που έταξαν οι ενθουσιασμοί του, άλλοτε πάλι ξεπερνώντας τις προσδοκίες αυτών καθ αυτών των ιδίων του των δυνατοτήτων. Στην αρένα των ποικίλων και πολλαπλών αυτών βιωμάτων του, ο Πρωτοπάτσης πρώτιστα διακρίθηκε ως αξεπέραστος τεχνίτης της σκιτσογραφίας. Ο ίδιος με δυο λόγια σκιαγραφεί την ραχοκοκκαλιά της τεχνικής του: «Ότι μ ελκύσει, ότι μου σταματήσει το μάτι, προσπαθώ όσο μπορώ να συλλάβω την έκφρασή τους, τη στάση τους, τέτοια που είναι εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Κάμω ενσταντανέ, όχι πόζα. Ζητώ την απόχρωση της στιγμής». Η ευχέρεια του Αντώνη Πρωτοπάτση στο σκίτσο τόσο σε συνάρτηση με την απόδοση της πραγματικότητας, όσο και με την ταχύτητα παραγωγής υπήρξε εντυπωσιακή. Τα πρώτα δείγματα της χαρισματικότητας του καλλιτέχνη, φάνηκαν τα χρόνια που ανέμελος νέος, ανακάλυπτε τις μυστηριακές γωνιές της Λέσβου και παρασυρμένος από το λαογραφικό κίνημα απαθανάτιζε με το μολύβι του τη λεσβιακή λεβεντιά, τη λαϊκή κομψότητα, το τσάκισμα της μέσης, τη λυγεράδα της βράκας, του χορού. Τότε που μ ατέλειωτο κέφι κι άλλη τόση υπομονή και συστηματικότητα όργωνε την ύπαιθρο στήνοντας εδώ κι εκεί μπάλους και γλέντια. Δηλαδή ξαναζωντανεμένα λαϊκά μοτίβα του τόπου μας. Λίγο αργότερα, στα 1919 - τρία χρόνια προτού εγκατασταθεί στη Γαλλία καταφέρνει να εξασφαλίσει συνεργασία ευρωπαϊκού κύρους. Είχε τότε παρακολουθήσει στη Γενεύη τη Σύνοδο 19

Ο Χρύσανθος Μολίνος σε σκίτσο του Α. Πρωτοπάτση της Κοινωνίας των Εθνών και σκιτσάρισε τις διάφορες πολιτικές προσωπικότητες την ώρα της εργασίας των. Η δουλειά του αυτή εκτιμήθηκε ευμενέστατα από επιτροπή ειδικών και του άνοιξε την πόρτα της επιτυχίας. Πολύ γρήγορα, ο Πρωτοπάτσης αναγνωρίστηκε ως κορυφαίος στο είδος αυτό κι άρχισε από το 1921 σταδιοδρομία ως μόνιμος σκιτσογράφος της παρισινής εφημερίδας Le journal. Με το ψευδώνυμο Pazzi υπέγραφε καθιερωμένος πλέον συνεργάτης τόσο στο προαναφερθέν έντυπο όσο και στην εφημερίδα Le Figaro καθώς και στα περιοδικά Paris - midi, Le quoditien, Les nouvelles Litteraires κ.α. Τούτα τα χρόνια μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 30 ήταν για τον Πρωτοπάτση τα πιο μεστά και τα πιο αποδοτικά της σταδιοδρομίας του. Ο Maitre, ο δάσκαλος, ο προικισμένος από τον Θεό. Με τον θάνατό του άφησε κενό δυσαναπλήρωτο, στερώντας το κοινό του από το εκπληκτικό τάλαντό του και τους θιασώτες του από τις καθάριες αντιλήψεις του γύρω από το λειτούργημά του που σημειωτέον, υπήρξε και το μόνο βιοποριστικό του επιτήδευμα, με πολύχρονη καριέρα στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα, στα χρόνια που έζησε κοντά της. Διακρίθηκε επίσης ως λαογράφος που σαν καλοεκπαιδευμένο λαγωνικό ιχνηλάτησε στο μεγαλείο της Λεσβιακής παραδόσεως, ανακάλυψε και μελέτησε τις γνησιότητες και τις μοναδικότητες της ατέλειωτης λαογραφικής κληρονομιάς του νησιού του. Ακόμα αγωνίστηκε με πρωτοφανές κέφι για τη γλώσσα μας τη δημοτική, την καθομιλουμένη πιο σωστά, αν και στο διάβα μπήκε στις σφαίρες του μαλλιαρισμού, ενώ συγχρόνως μελετούσε τον Βερναρδάκη, τη Σαπφώ, της ρίζες της μουσικής μας και μετέφραζε με πάθος την ποίηση του Baudelaire. Πάντοτε πληθωρικός, πηγαίος, ξέχειλος από αυθορμητισμό, πνεύμα επαναστατικό και διαχρονικό, με ανεπτυγμένο το αισθητήριο να συλλαμβάνει τα πρωτοποριακά μηνύματα πριν από τον καιρό τους. Μια μεγάλη αχόρταγη καρδιά, φτιαγμένη για να χωρέσει απεριόριστη αγάπη, ανεξικακία, εγωισμό, απογοήτευση και δυστυχία. Εξάλλου τούτα τα δύο, ναι, η απογοήτευση και η δυστυχία, χωρίς ο ίδιος νάχει θελήσει να το πιστέψει, είχαν γίνει για χρόνια πιστοί συνοδοιπόροι στη ζωή του. * Το κείμενο αυτό είναι απόσπασμα από το λεύκωμα «Αντώνης Πρωτοπάτσης 1897-1947» των εκδόσεων «Aστερίας». 20

Το Φάντασμα της Φρυκτωρίας Γράφει η Ειρήνη Βεκρή «Ως το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, διασχίζει κανείς το Αιγαίο με τα πόδια, πηδώντας από νησί σε νησί», λέει ο Αρκάδιο Μπουενδία, ο ήρωας του συγγραφέα Μάρκες απ τη μακρινή Κολομβία. Φυσικά αυτό δεν είναι αλήθεια. Γιατί αν ήταν, θα είχαμε τους ημεροδρόμους αγγελιοφόρους και στα μέρη μας, να τρέχουν και να μεταφέρουν ειδήσεις και διαταγές. Όμως όχι, τίποτα τέτοιο δεν έχει ακουστεί. Στα νησιά του Αιγαίου, χιλιάδες χρόνια τώρα, δράσαμε εμείς, οι φρυκτωροί, οι πρώτοι ειδικοί των τηλεπικοινωνιών, οι πρώτοι διαχειριστές της πληροφορίας. Μέρα και νύχτα εγώ, υπεύθυνος των Πύργων στην Αμοργό. Στο Ρίχτι έμενα, κοντά στον Αϊ Παύλο, εκεί έλυνα κι έδενα. Σήματα φωτεινά, στήλες καπνού, απλές φωτιές, πολλαπλές φωτιές... Με τους φρυκτούς, τους πυρσούς δηλαδή ή δαυλούς, που τους λένε άλλοι. Είχα δυο ομάδες δαυλών, μια δεξιά και μια αριστερά. Πέντε δαυλούς σε κάθε ομάδα. Η αριστερή ομάδα ήταν η ομάδα των γραμμάτων. Η δεξιά, παρίστανε τη θέση τους μέσα στην κάθε ομάδα. Με τους αναμμένους ή τους σβησμένους δαυλούς στην κατάλληλη θέση, ολόκληρο το αλφάβητο, μπορούσε να γραφτεί στον αέρα, με φωτιά ή με πυκνό καπνό. Απέξω κι ανακατωτά τα ήξερα. Ακούραστος ήμουν. Να πάρω το μήνυμα και να το ξαναστείλω στα πλοία τα περαστικά και στα νησιά. Δώδεκα τάχα. Τη Νικουριά με το Κραμπονήσι εδώ δίπλα, την Ικαριά, από τα βόρια ξεκινάω, τη Δονούσα, τις Μάκαρες, τη Νάξο, τα Κουφονήσια, την Κέρο, το Αντικέρι, τη Σχοινούσα, την Ηρακλειά και τη Νιο. Μια δωδεκάδα οι ανταποκριτές μου, μια χαρά τα πήγαινα. Δώδεκα ήταν κι όλες οι φρυκτωρίες στο νησί. Είχα τον κώδικα πολύ καλά μαθημένο. Στη Λέσβο τον σπούδασα. Ψηλά στο Λεπέτυμνο, κοντά ένα χρόνο έκανα την πρακτική μου. Εκεί ο γέρο φρυκτωρός Μιχαήλ, ήταν ο δάσκαλός μου. Μες τις πηγές, τα βράχια, τις φτέρες, τους πρίνους τις αρκομηλιές και τους κράταιγους. Άλλη φύση εκεί, άλλα χώματα. Όμορφος τόπος, ξανοίγουν τα μάτια σου το Βοριά, μ όλη του την αγριάδα. «Να θυμάσαι, σαν έπεσε η Τροία, μέσα σε μια μέρα έφτασε η είδηση στο Άργος. Από βουνό σε βουνό κι από νησί σε νησί, με τους «φρυκτούς του Αγαμέμνονα», πήρε την είδηση της νίκης, η Κλυταιμνήστρα», έλεγε κάθε λίγο ο δάσκαλος. Κι όλο μου έδειχνε ψηλά τη διαδρομή, το δίκτυο. Από την Τροία στο Άργος. Ενδιάμεσοι σταθμοί αναμετάδοσης στην Ίδη της Μυσίας, στο Ακρωτήρι της Λήμνου, στον Άθω, στο βουνό Μάκιστο και στις πλαγιές του Αραχναίου. 21

Μεγαλείο. Με τραβούσε ο τόπος μου όμως. Σαν έμαθα καλά, κι ήρθε καινούργιος φρυκτωρός να μαθητέψει στο δάσκαλο, ξαναγύρισα. Έπιασα δουλειά στον πύργο στο Ρίχτι. Δύσκολη δουλειά, υπεύθυνη. Έκανα και τις πλάκες μου, βέβαια. Άλλαζα και κανένα μήνυμα που και που, με την καλή την έννοια πάντα. Μέχρι ρίμες κι ανέκδοτα δικά μου, τους έστελνα καμιά φορά, να λύνεσαι στα γέλια. Κι αμέσως, αναμετάδοση απ τους άλλους φρυκτωρούς στο δίκτυό μας. Τα μάθαιναν όλοι, στα νησιά και στα παράλια. Γιατί αυτές οι φρυκτωρίες, οι πύργοι μας δηλαδή, ήταν σοφά μελετημένες και χτισμένες, σε τόπους υπολογισμένους με σπουδαία μαθηματικά και φυσική. Την αφεντιά μου, όλοι την ξέραν στο δίκτυο, απ την Κρήτη, μέχρι τη Βασιλεύουσα, ο Τήλων με το όνομα. Και πώς έγινε τελικά; Η κακιά η ώρα ήταν. Ένα βράδυ, νάχε πέσει παραπάνω το ρακόμελο; Μπορεί. Τα μάτια μου κλείναν, δεν άντεχα άλλο, βυθίστηκα. Ο πυρσός αναμμένος, ο αέρας, τα πουρνάρια, τα φρύγανα. Έγινε... Δεν έφευγα παλιά απ την Αμοργό. Εκεί στο Ρίχτι έμενα μόνιμα, στον στρογγυλό τον πύργο. Τώρα πια δεν έχουν μείνει πολλά. Γκρεμίσματα, οι τεράστιες πέτρες μονάχα και κάποιο χτίσμα, πιο γερό προς τη μεριά της Χώρας. Έρχονται πολύ λίγοι επισκέπτες, που και που. Συχνά έρχεται ο Νικόλας, ο βοσκός, με τα κατσίκια του. Θέλω να του μιλήσω καμμιά φορά, να πούμε και καμμιά σαχλαμάρα, όπως γινόταν και με πολλούς προγόνους του. Άλλα χρόνια όμως αυτά, οι άνθρωποι ήταν αλλιώς, πιο δεκτικοί με τα φαντάσματα. Θαρείς μας περιμένανε. Ετούτος έχει το κινητό του. Κοιτά κάποτε κάποτε και τις αντένες, για τα σήματα της τηλεπικοινωνίας, όπως ακούω που τα λεν, σήμερα. Στους ίδιους τόπους με τους παλιούς τους πύργους τάχουν φυτεμένα. Απορεί και ο Νικόλας πως τα σκεφτήκαν όλα οι παλιοί, αλλά όλη την ώρα ψου ψου ψου, κουβέντα, λες και το κάνει επίτηδες, για να μη μου δίνει καμμιά ευκαιρία. Αν δεν σφυρίζει ο αέρας, σφυρίζει το κινητό του Νικόλα. Ουφ! Θέλω πια λίγη δράση... Πανέμορφος ο τόπος, αλλά βαρέθηκα πια. Έμεινα πολύ καιρό στην αφάνεια. Αποφάσισα να γίνω διάσημος. Εδώ είναι διάσημα τόσα και τόσα φαντάσματα. Και καλά, κάποια στοιχειά, πες πως το δικαιούνται. Η Κλυταιμνήστρα, για παράδειγμα, η ωραία Ελένη, βασίλισσες ήταν, όσο νάναι. Αλλά είναι και κάτι άλλα, το «Φάντασμα της Όπερας» ή της «Αξόδευτης Αγάπης», να πούμε, δεν υπάρχουν καν κι όλος ο κόσμος τα ξέρει. Έτσι, να μένει η Αμοργός, φεύγω συχνά τελευταία. Πάω και βρίσκω το συνάφι μου, συναδέλφους δηλαδή των Τηλεπικοινωνιών και της Πληροφορικής. Το Μπέρκλεϊ διάλεξα, στην Καλιφόρνια. Εκεί σου λέει, έχουν προχωρήσει πολύ στις τηλεπικοινωνίες. Κάνουν τώρα ένα πείραμα, έχουν ένα πρόγραμμα που και καλά αναζητούν ζωή εκτός και ετοιμάζουν επικοινωνία έξω απ τον Πλανήτη. Μαζεύουν σήματα με ένα τεράστιο ραδιοτηλεσκόπιο στους λόφους του Πουέρτο Ρίκο και αναλύουν, αναλύουν, αναλύουν... Για να δούμε λέω, ας τους βοηθήσω κι εγώ. Πρέπει να έχετε καταλάβει τί 22

πλακατζής είμαι. Περνώ και ξαναπερνώ μπροστά απ το τηλεσκόπιό τους. Έχω φέρει και μερικούς φίλους. Κάνουμε περίεργους ήχους, στέλνουμε εικόνες, όλα τα παράξενα. Αναλύουν, αναλύουν οι συνάδελφοι. Νομίζουν πως κάτι βρήκαν. Εγώ με κελεμπία, εγώ με βράκα νησιώτικη. Πώς τα σκέφτηκα! Αναλύουν τα κομπιούτερ. Άγνωστη ύλη βρίσκουν. Είναι ύλη; Δεν είναι; Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές προχτές, μετά από υπολογισμούς και επεξεργασία τριάντα δύο λεπτών και είκοσι επτά δευτερολέπτων, άναψαν όλα τα λαμπάκια τους κι ύστερα έσβησαν τα πάντα, κρέμασαν, πάγωσαν. Τότε εγώ, φρουουστ, πέρασα στο εργαστήριο. Και οι δεκαεφτά ταλαιπωρημένοι επιστήμονες που δούλευαν εκεί, σε απόγνωση οι άνθρωποι, κάτι κατάλαβαν, σαν κάποιο περίεργα απροσδιόριστο θόρυβο. Δεν μπορούσαν όμως να με δουν. Εγώ είδα ότι δούλευαν σε δίκτυα, σύννεφα λέει, άλλα καινούργια περίεργα πράματα. Δυσκολεύομαι να καταλάβω, αν κι αυτή ήταν η δουλειά μου και πάντα παρακολουθώ την εξέλιξη. Τώρα αρχίζει η πλάκα όμως, σκέφτηκα. Για πρώτη δόση, τους έστειλα σ όλα τα τερματικά, μυρουδιά αργανιάς με φασκόμηλο. Ήρθε και μοσχοβόλησε ο τόπος. Οι δεκάξι τάχασαν. Δεν είχαν ξαναμυρίσει κάτι τέτοιο. Μόνο ένας, πολύ συναχωμένος, δεν κατάλαβε τίποτα. Ύστερα μέσα σε κάθε οθόνη τράβηξα εφτά χρωματιστές γραμμές και τις έβαλα να χορεύουν μπάλο νησιώτικο. Ν ανεβαίνει η μια γραμμή, να κατεβαίνει η άλλη, με το ρυθμό. Πολύ δύσκολο ήταν. Οι δεκαπέντε έμειναν με το στόμα ανοιχτό. Δυο, ο ένας φοιτητής κι ο άλλος με παππούδες απ την Ελλάδα, φάνηκαν σαν κάτι ν αναγνωρίζουν. Δεν ανακοινώνεται τίποτα. Το πρόγραμμα είναι άκρως απόρρητο, μάταια περιμένω, απ εδώ να γίνω διάσημος. Αλλά έμαθα κάτι άλλο. Σε λίγο καιρό θα έρθει κατά δω λίγο πιο νότια, στο Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο, ένα πατριωτάκι μου, ο Παναγιώτης, από πατέρα Αμοργιανό και μάνα Μυτιληνιά. Τι σύμπτωση! Τον είδα τον τόπο που θα πάει. Πανέμορφος, σαν τροπικός παράδεισος είναι... Θα παρακολουθώ τον Παναγιώτη, θα βοηθώ όσο μπορώ. Σκέφτομαι να γράψω σ όλες τις οθόνες της Σχολής του, με μεγάλα γράμματα, «Τήλων ο Αμοργίνος». Τότε πια, σίγουρα θα γίνω διάσημος. Άστο όμως για την ώρα να κατασταλάξει το παλικάρι. Σε λίγο καιρό βλέπουμε. 23

Το χαστούκι Γράφει ο Γιώργος Κόμης Ήμουν πια 23 χρονών. Έπλεα μέσα στα χρυσά νιάτα μου, όπως το ψάρι στο νερό. Γύρω μου γοργόνες, ζαργάνες και μαρίδες. Εμένα έμμονη ιδέα, νταλκάς και καημός μια μικρή ζαργάνα, ευκίνητη και όμορφη. Περνούσε δίπλα μου χωρίς να με προσέχει. Στα πάρτι της γειτονιάς όπου οι γονείς των κοριτσιών άνοιγαν τα σαλόνια τους για να παγιδέψουν κανέναν γαμπρό η δεσποινίς Αλίκη Λεντούδη χάριζε το κορμί της στους πιο δεινούς χορευτές, όπου εγώ δεν συμπεριλαμβανόμουν. Τότε το σουίνγκ και το μπούκι κυριαρχούσαν. Εγώ χόρευα μόνον βαλς, ταγκό, φοξ και ρούμπα. Έτσι καθόμουν και την κοιτούσα που χόρευε γελαστή, χαρούμενη και αφηνόταν στο μεθύσι του ρυθμού και της επαφής των κορμιών τους. Πού και πού περνούσαν μπρός μου κι εγώ μαζευόμουν, να μη σκοντάψουν στα πόδια μου. Η πίκρα μου ήταν μεγάλη γιατί ούτε καν με κοιτούσε. Φορούσα τα καινούργια μου παπούτσια και ένα ετοιματζίδικο σακάκι σπορ και γραβάτα γκρενά. Όλα πήγαιναν χαμένα μπρός στο ατημέλητο ντύσιμο του καβαλιέρου της που την στριφογύριζε και την έκανε να βγάζει χαρούμενες και τάχα φοβισμένες φωνούλες, σε κάθε φιγούρα ή στροφή. Μετά το τέλος σφιγγόταν πάνω του και τα μάτια της έλαμπαν. Μία φορά μόνον με πρόσεξε όταν χωρίς να κοιτάξει, έπεσε πάνω μου. Ω, σόρι είπε και στηρίχτηκε στον ώμο μου. Άρωμα μοσχοσάπουνου με πλημμύρισε. Η καρδιά μου σπαρτάρισε σαν πουλί τρομαγμένο, όμως ούτε καν με κοίταξε λες και στηρίχτηκε σε φράκτη. Βρε παιδιά χορέψτε και κανένα ταγκό, κανένα βαλς. Ε καλά τώρα κύριε Μπάμπη αυτά είναι για σας. Είπαν οι μικρές γελώντας. Εκείνος έβαλε έναν δίσκο στο πικάπ. Άρχισαν το χορό, η κοπέλα ανταποκρινόταν σωστά στα βήματα του και σιγά σιγά άρχισε να χαίρεται αυτό που γινόταν. Του χαμογελούσε με τα μάτια προσηλωμένα επάνω του. Όταν τελείωσαν εκείνος της έκανε μία κομψή υπόκλιση καβαλιέρου της παλιάς εποχής. Αχ θαύμα είπε εκείνη πηγαίνοντας στη θέση της. Ακολούθησε δεύτερο βαλς αλλά ο κύριος Μπάμπης αρνήθηκε αυτή τη φορά. Το μάτι του έπεσε πάνω μου. Εσύ νέε μου γιατί δεν χορεύεις; Σε στενεύουν τα παπούτσια σου; Κοκκίνισα μέχρι τα αυτιά. Όχι όχι είπα απλώς δεν Στη διασκέδαση και στο χορό δεν έχει δεν, αρπάζουμε την ντάμα και τη στριφογυρνάμε μέχρι να ζαλιστεί, να νοιώσει ότι έχουμε γερά μπράτσα και να χαρεί μαζί μας. Για έλα εδώ δεσποινίς Αλίκη, παράλαβε τον όμορφο αυτόν νεαρό και αφήσου στην χορευτική του δεινότητα. Μιλούσε λίγο εξεζη- 24

τημένα σαν για να τονίσει την διαφορά της ηλικίας. Το βαλς άρχισε, μαζί με το καρδιοχτύπι μου τόσο που ένοιωσα δύσπνοια. Την έπιασα από τη μέση, ήταν σαν να κρατούσα μια πεταλούδα. Αέρινη λεπτή σαν μίσχος. Αρχίσαμε να στροβιλιζόμαστε, σιγά σιγά ξεθάρρεψα, έκανα φιγούρες και γυρίσματα, την παρέσυρα στον δικό μου ρυθμό. Δεν ένοιωθα τίποτε άλλο από το άρωμα της και την ανάσα της. Στα τελευταία μέτρα την σήκωσα και την στριφογύρισα τόσο γρήγορα που έβγαλε φωνή, Αχ. Όταν την άφησα κρατήθηκε από πάνω μου. Κράτα με γιατί θα πέσω μου είπε. Την έπιασα και την έβαλα να καθίσει. Ποπό Θεέ μου, είσαι πολύ καλός στο βαλς, πού το έμαθες; Μήπως είσαι στο ναυτικό ; Όχι απλώς το χόρευαν όλοι στο σπίτι και το έμαθα. Και δεν έμαθες τους μοντέρνους, νέος άνθρωπος είσαι. Δεν μου αρέσουν είπα κοφτά. Κάθισα δίπλα της, όμως εκείνη τη στιγμή ήρθε ο καβαλιέρος της. Έλα Αλίκη εδώ θα μείνεις; Σηκώθηκε αμέσως. Όχι Λευτέρη πάμε. Ευχαριστώ, μου είπε τυπικά και έφυγε. Την ώρα που φεύγαμε πήγαμε να πάρουμε, εκείνη τη ζακέτα της και εγώ το παλτό μου, συμπέσαμε στο δωμάτιο. Την βοήθησα να φορέσει την ζακέτα της. Η γλυκιά μυρωδιά του μοσχοσάπουνου με τύλιξε. Χορεύεις πολύ ωραία τους παλιούς χορούς είπε σιγά. Δεν είναι παλιοί, το βαλς και το ταγκό είναι αιώνιοι χοροί. Αιώνιοι για τους αιωνόβιους είπε γελώντας. Δεν πρόλαβα να της απαντήσω. Πάμε Λευτέρη είπε και έφυγαν. Το παλτό μου που ήταν κάτω από την ζακέτα της τώρα με μεθούσε με το άρωμα της. Το βράδυ δεν έκρυψα το παλτό μου στην ντουλάπα, το έβαλα στην εξωτερική κρεμάστρα για να μου μυρίζει. Δεν μου κολλούσε ύπνος, την φανταζόμουν πότε να χορεύει με τον Λευτέρη και πότε με μένα. Ξαφνικά εκείνος άρχισε να μικραίνει, μου έφτανε μέχρι τον αφαλό, κουνιόταν ανάμεσα στα πόδια μας και στο τέλος χάθηκε τελείως. Ξύπνησα με ένα αίσθημα ανακούφισης, τον είχα εξοντώσει. Την δεύτερη φορά την είδα στο πάρτι της Έρικας μιας καλής μου φίλης από την Πάντειο, εκεί δεν συνοδευόταν απ τον Λευτέρη αλλά από μία κοπέλα χλωμή και άχρωμη. Ήταν, την άκουσα να λέει στην Έρικα, μικροθεία της που είχε έρθει από την Νάξο. Μάλλον έψαχνε για γαμπρό κι αυτή. Άρχισαν με το σουίνγκ, η Έρικα είχε ένα καινούριο πικάπ που οι δίσκοι έπε- 25