ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΝΕΑΠΟΛΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 2018 ΝΕΑΠΟΛΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ 2018 ΝΕΑΠΟΛΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ἀφιερώνεται εἰς τόν Ἱερόν Βυζαντινόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Νικολάου, τῆς πόλεως τοῦ Ἁγίου Νικολάου, τοῦ Νομοῦ Λασιθίου.

Ἡ εἰκών πάντων τῶν ἐν Κρήτῃ διαλαμψάντων Ἁγίων Ἡ Α.Θ. Παναγιότης ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος ὁ Α, ἐνώπιον τῆς κρύπτης ὅπου φυλάσσεται τό Ἱερόν Λείψανον τοῦ Ἁγίου Νικολάου, εἰς τήν φερώνυμον βασιλικήν, εἰς Μπάρι τῆς Ἰταλίας (5.12.2016).

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πέτρας καί Χερρονήσου κ. Γεράσιμος Πρόλογος Σεβασμιωτάτου Hμητροπολιτική μας περιφέρεια διατηρεῖ τή μεγάλη εὐλογία ἐντός τῶν ὁρίων της νά περιλαμβάνει μέρη ἀπείρου φυσικοῦ κάλλους καί σημαντικῆς ἱστορικῆς παρουσίας. Τά μνημεῖα φανερώνουν τίς δημιουργικές διαδρομές τῶν ἀνθρώπων, εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένα μέ τήν ἱστορική καί κοινωνική ἐξέλιξη τῶν κοινωνιῶν καί μαρτυροῦν ὅλες τίς μορφές παραγωγικῆς δράσης τοῦ κάθε τόπου. Προσφέρουν πεποίθηση καί πίστη στίς δημιουργικές δυνάμεις τοῦ λαοῦ στόν ὁποῖο ἀνήκουν καί ἀποτελοῦν πηγή συνεχοῦς παρώθησης γιά τούς ἀνθρώπους τους. Τά περικαλλῆ αὐτά ἔργα τῶν χειρῶν τῶν ἀνθρώπων πραγματώνονται καί τελειοποιοῦνται στό εὐλογημένο σκηνικό πού χαρίζει ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο, γιά νά ἐνεργεῖ τά ἀπό Θεοῦ δωρήματα καί ἐνεργήματα τῆς ζωῆς του. Ἀπό τά σημαντικότερα μνημεῖα πού καταγράφονται στήν ἐκκλησιαστική ἐπαρχία μας, εἶναι ὁ ἱστορικός ναός, τοῦ τῆς Μυρέων Ἐκκλησίας Ἁγίου Ἱεράρχου, τοῦ θαυματουργοῦ Ἁγίου Νικολάου, παρά τόν ὅρμο Μανδράκι, στά φυσικά 5

γεωγραφικά ὅρια τῆς περιάκουστης, ὁμώνυμης πόλης τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Τό ἱερό αὐτό σεμνεῖο τοῦ Ἁγίου Νικολάου, δέν δωρίζει μόνο τό ὄνομα στή δημοφιλῆ πρωτεύουσα τοῦ νομοῦ Λασιθίου, ἀλλά καί μνημειώνει τή διαδρομή τοῦ πολιτισμοῦ ὁλόκληρης τῆς Κρήτης καί μαρτυρεῖ τά ἔργα πίστης καί πολιτισμοῦ ὅπως αὐτά ἐξελίχθηκαν στό πέρασμα τοῦ χρόνου. Ἡ συνοδοιπορία τοῦ ἱστορικοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νικολάου μέ τήν ἱστορία τοῦ Μεραμβέλλου καί τῆς εὐρύτερης περιοχῆς, σημειώνεται ἤδη ἀπό τό τέλος τῆς πρώτης βυζαντινῆς περιόδου. Εἶναι, δηλαδή, ἕνα ἔργο, πού θεμελιώνεται καί τελειώνει μέσα στή δίνη τῆς αἵρεσης τῆς εἰκονομαχίας. Γιά ὅλους τούς ἐρευνητές τῆς ἱστορίας τῆς γεωγραφικῆς θέσεως καί τοῦ πολιτισμοῦ τῆς Κρήτης, ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Νικολάου εἶναι σημαντική μαρτυρία. Ἡ σπουδαιότητα ὅμως τοῦ μνημειώδους ναοῦ τοῦ Ἁγίου τῶν θαλασσῶν, πέρα ἀπό ὅλες τίς πληροφορίες πού μᾶς χαρίζει, μαζί μέ τά ἄλλα μνημεῖα τῆς περιοχῆς μας, εἶναι ἡ φανέρωση τῆς διαρκοῦς καί ἀταλάντευτης παρουσίας τῆς πίστεως. Τῆς ἀληθινῆς πίστεως στόν Τριαδικό 6 Θεό πού ἀδιάκοπα συνοδεύει τή ζωή καί τά ἔργα τοῦ κρητικοῦ λαοῦ. Ἡ βιωτή καί η ἁγιότητα τοῦ λαοφιλοῦς Ἁγίου τῶν θαλασσῶν, καί ἡ ἀρχιτεκτονική ὑποδομή τοῦ ταπεινοῦ καί ἱστορικά μεγαλειώδους ναοῦ του στούς κόλπους τῆς πόλης τοῦ Ἁγίου Νικολάου, μᾶς προσκαλεῖ ὅλους σέ πραγμάτωση ἔργων πνευματικῆς ἐγρήγορσης καί ἐπανευαγγελισμό τῶν ἀληθινῶν ἀξιῶν τῆς κατά Θεόν ζωῆς μας. Μέ ἰδιαίτερη χαρά καί αἰσθήματα τιμῆς ἀφιερώνουμε τό ἡμερολόγιο τοῦ ἔτους 2018, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας Πέτρας & Χερρονήσου, στόν Πανάγιο Ἱεράρχη τοῦ Χριστοῦ Ἅγιο Νικόλαο καί στόν βυζαντινό μνημειώδη ναό του καί εὐχόμαστε πατρικῶς πλούσια τήν εὐλογία τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μας στή ζωή καί τά ἔργα ὅλων τῶν παιδιῶν μας, τῶν ἐγγύς καί μακράν εὐρισκομένων, πού διαπλέουν τήν ἁλμυρή τοῦ βίου θάλασσα, μέ τήν ὁλόθερμη εὐχή ὁ μυριόχαρος Ἅγιος Νικόλαος νά καθοδηγεῖ τά βήματά τους σέ λιμένες σωτηρίας. Εὐλογημένο τό νέο ἔτος!

ΣΤΑΘΜΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ 33 μ.χ. Κρῆτες εὐαγγελίζονται τόν Χριστιανισμόν εἰς τά Ἱεροσόλυμα, ἀπό τόν Ἀπόστολον Πέτρον (Πράξ. Β 10). 60-61 Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος διερχόμενος, δέσμιος, ἀπό τούς Καλούς Λιμένας, εὐαγγελίζεται τόν λαόν τῆς Κρήτης. 65-66 Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐγκαθιστᾶ εἰς τήν Γόρτυνα, τόν μαθητήν του Τίτον, πρῶτον Ἐπίσκοπον τῆς νήσου. 60-827 A' Βυζαντινή Περίοδος. 733 Ἡ Ἐκκλησία Κρήτης ἀποσπᾶται ἐπί Λέοντος Γ τοῦ Ἰσαύρου ἀπό τήν Ρώμην καί προσαρτᾶται ὁριστικῶς εἰς τήν Κων/πολιν. 827-961 Ἀραβοκρατία. 961 Ἡ Κρήτη ἐλευθερώνεται ἀπό τούς Ἄραβας. 961-1204/11 Β Βυζαντινή Περίοδος. 1211-1669 Ἑνετοκρατία. 1645/1669-1899 Τουρκοκρατία. 1821 Θανατώνονται ἀπό τούς Τούρκους ὁ Μητροπολίτης Κρήτης καί οἱ περισσότεροι Ἐπίσκοποι εἰς τό Ἡράκλειον καί ὁ Ἰωακείμ Πέτρας, εἰς τήν Ἐπά - νω Φουρνήν Μεραμβέλλου. 1823 Ἡ σφαγή τοῦ σπηλαίου τῆς Μιλάτου. 1866 Τό Ὁλοκαύτωμα τοῦ Ἀρκαδίου. 1898 Ἡ Αὐτονομία τῆς Κρήτης. 1899 ἕως σήμερον Ἡ Σύγχρονος Περίοδος. 1900 Ὁ Ν. 276/1900 «Περί Καταστατικοῦ Νόμου τῆς ἐν Κρήτῃ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῆς Κρητικῆς Πολιτείας. 8 1907 Σύνταγμα τῆς Κρητικῆς Πολιτείας. 1913 Ἕνωσις τῆς Κρήτης μέ τό Ἑλληνικόν Κράτος. 1941 (20-29 Μαΐου). Ἡ Μάχη τῆς Κρήτης. 1961 Οἱ Ἐπισκοπές Κρήτης ἀνυψώνονται εἰς Μητροπόλεις. Ὁ ἰσχύων Καταστατικός Νόμος 4149/ 1961, «Περί Καταστατικοῦ Νόμου τῆς ἐν Κρήτῃ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». 1962 Πατριαρχική καί Συνοδική Πρᾶξις, «Περί Ἀνυψώσεως τῶν ἐν Κρήτῃ Ἐπισκοπῶν εἰς κατ ἀξίαν Μητροπόλεις τιμῆς ἕνεκεν». 1963 Ἐπίσκεψις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, εἰς τήν Κρήτην. 1967 Ἡ Μητρόπολις Κρήτης ἀνυψώνεται εἰς Ἀρχιεπισκοπήν, ἀπό τήν Ἱεράν Σύνοδον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Πατριαρχική καί Συνοδική Πρᾶξις 283/1967, «Περί ἀνυψώσεως τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως καί τοῦ Μητροπολίτου Κρήτης εἰς Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν καί Ἀρχιεπίσκοπον Κρήτης». 1992 (9-23 Νοεμβρίου) Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, ἐπισκέπτεται τήν Κρήτην. 1993 (9 Μαρτίου) Ἔκδοσις Πατριαρχικοῦ Τόμου, μέ τόν ὁποῖον ἀνακηρύσσονται εἰς ἐν ἐνεργείᾳ Μητροπόλεις, οἱ μέχρι τότε τιμῆς ἕνεκεν, Ἱεραί Μητροπόλεις τῆς Κρήτης. 1995 (10-11 Νοεμβρίου) Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἐπισκέπτεται τήν Κρήτην διά δευτέραν φοράν καί προεξάρχει εἰς τάς ἑορταστικάς ἐκδηλώσεις τῆς 100 ἐτηρίδος τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου. 9

2000 Ἡ Ἱερά Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου κατατάσσει εἰς τήν χορείαν τῶν Ἁγίων Μαρτύρων, τούς Νεομάρτυρας τῆς Κρήτης. Ἐκδίδεται τό τρίτομον λειτουργικόν ἔργον «Κρητικόν Πανάγιον», ὑπό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καί Χερρονήσου, προνοίᾳ τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Πέτρας καί Χερρονήσου κυροῦ Νεκταρίου. Πατριαρχική καί Συνοδική Πρᾶξις 981/2000, μετονομασίας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας, εἰς Ἱεράν Μητρόπολιν Πέτρας καί Χερρονήσου. Ἔκδοσις Πατριαρχικοῦ Τόμου 1047/2000, περί ἱδρύσεως τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου. Πατριαρχικαί καί Συνοδικαί Πράξεις, προσαρτήσεις Ἐνοριῶν ἀπό τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Κρήτης, εἰς τάς Ἱεράς Μητροπόλεις Γορτύνης καί Ἀρκαδίας καί Πέτρας καί ἐκχώρησις Ἐνοριῶν αὐτῶν, εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Ἀρκαλοχωρίου. Ἀπό τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Πέτρας ἀπεσπάσθη ὁλόκληρος ἡ ἐπαρχία Βιάννου καί προσηρτήθησαν εἰς αὐτήν οἱ Δῆμοι Χερσονήσου καί Μαλίων (ἀπό τήν ἐπαρχίαν Πεδιάδος), τῆς πάλαι ποτέ Ἐπισκοπῆς Χερρονήσου. Ἐπιψήφισις τῶν ἀλλαγῶν αὐτῶν ἀπό τήν Βουλήν τῶν Ἑλλήνων καί ἔκδοσις τοῦ Νόμου 2942. 2002 Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἐπισκέπτεται τήν Κρήτην, διά τρίτην φοράν, τόν μῆνα Ἰούνιον. 2004 Ἐπαναλειτουργία τοῦ Θεσμοῦ τῆς Ἐνδημούσης Συνόδου, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. 2008 (16 Ὀκτωβρίου) Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος καί Προκαθήμενοι τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἐπισκέπτο - νται τήν Κρήτην, μέ τήν συμπλήρωσιν 2000 ἐτῶν ἀπό τήν γέννησιν τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου. 2016 Σύγκλισις τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐν Κρήτῃ. ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ - ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΤΡΑΣ Ραφαήλ ἀπό (;) - 1688 Ἀθανάσιος 1688 - ἕως (;) Ζαχαρίας Γεράσιμος Μελέτιος Γεράσιμος (Ραφτόπουλος) Ἰωακείμ (Κλώντζας) Δωρόθεος (Διαμαντίδης) 1825-1855 Μελέτιος (Χλαπουτάκης) 1855-1889 Τῖτος (Ζωγραφίδης) 1889-1922 Διονύσιος (Μαραγκουδάκης) 1923-1953 Δημήτριος (Μπουρλάκης) 1956-1990 Νεκτάριος (Παπαδάκης) 1990 καί Μητροπολίτης Πέτρας καί Χερρονήσου 2000-2015 Γεράσιμος (Μαρματάκης) 2015 11

ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΧΕΡΡΟΝΉΣΟΥ κατά τήν περίοδον τῆς Τουρκοκρατίας Ραφαήλ 1645(;) - 1696 ἤ 1699 Ἄνθιμος 1696 ἤ 1699(;) - 1705(;) Θεοδόσιος 1705-1718(;) Νικηφόρος 1718(;) - 1731(;) Νεκτάριος 1731(;) - 1749(;) Μακάριος 1749(;) - 1759(;) Νεκτάριος 1759(;) - 1777(;) Γεράσιμος ὁ Καλογνώμων 1777(;) - 1806 ἤ 1811 Ἰωακείμ ἐκ Μοχοῦ 1806 ἤ 1812-1821 Γεράσιμος ἐκ Λασιθίου 1825-1829 Ἡ ἐπισκοπή καταργήθηκε, συγχωνευθεῖσα μέ τήν Μητρόπολιν Κρήτης 1830-1843 Μελέτιος (πρώην ἡγούμενος Κερᾶς) 1843-1870 Τιμόθεος Καστρινογιαννάκης 1870-1882 Διονύσιος Καστρινογιαννάκης 1882-1896 Ἀγαθάγγελος Παπαδάκης 1896-1900 12 ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΚΑΙ ΗΜΕΡΕΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ Περίοδοι νηστείας: 1. Τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. 2. Τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος. 3. Τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. 4. Τοῦ Δεκαπενταυγούστου. 5. Τῶν Χριστουγέννων. Ἡμερήσιες νηστεῖες: 1. Τῆς Τετάρτης καί Παρασκευῆς. 2. Τῆς 5ης Ἰανουαρίου (Παραμονή Θεοφανείων). 3. Τῆς 29ης Αὐγούστου (Ἀποτομή τῆς Τιμίας Κεφαλῆς Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου). 4. Τῆς 14ης Σεπτεμβρίου ( Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ). ΠΑΣΧΑΛΙΟΝ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 2019-2021 Ἔτος 2019 28 Ἀπριλίου Ἔτος 2020 19 Ἀπριλίου Ἔτος 2021 2 Μαΐου 13

14 ΙΑΝΟΥAPIOΣ 1 Δ Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου 2 Τ Σιλβέστρου Ρώμης, Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ, Μάρκου τοῦ Κωφοῦ 3 Τ Μαλαχίου προφήτου, Γορδίου μάρτυρος 4 Π Σύναξις τῶν 70 Ἀποστόλων, Νικηφόρου ὁσίου Λεπροῦ 5 Π Παραμ. Φώτων (νηστεία), Συγκλητικῆς ὁσ., Γρηγορίου ὁσ. ἐν Ἀκρίτᾳ 6 Σ ΤΑ ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ (Μέγας Ἁγιασμός) 7 Κ Ἡ Σύναξις Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ 8 Δ Γεωργίου Χοζεβίτου, Δομνίκης ὁσίας 9 Τ Πολυεύκτου μ., Εὐστρατίου ὁσ., Παρθένας τῆς Ἐδεσσαίας 10 Τ Γρηγορίου ἐπ. Νύσσης, Δομετιανοῦ ἐπ. Μελιτινῆς 11 Π Θεοδοσίου ὁσ. Κοινοβιάρχου, Νικηφόρου νεομ. τοῦ ἐκ Κριτσᾶς 12 Π Μερτίου, Πέτρου καί ἑτέρων 8 μαρτ., Τατιανῆς διακονίσσης μάρτ. 13 Σ Ἑρμύλου καί Στρατον, μ., Μαξίμου ὁσ., Σύν. Παναγ. Μεσοπαντητίσσης 14 Κ ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ, Ἁγ. Ἀββάδων τῶν ἐν Σινᾷ καί Ραϊθῷ ἀναιρεθ. 15 Δ Παύλου Θηβαίου, Ἰωάννου Καλυβίτου ὁσίων 16 Τ Προσκύνησις τιμίας ἁλύσεως Ἀπ. Πέτρου, Νικολάου Μυτιλ. νεομ. 17 Τ Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου, Γεωργίου νεομ. ἐν Ἰωαννίνοις 18 Π Ἀθανασίου καί Κυρίλλου Πατριαρχῶν Ἀλεξανδρείας 19 Π Μακαρίου Αἰγυπτίου ὁσίου, Μάρκου Ἐφέσου Εὐγενικοῦ 20 Σ Εὐθυμίου τοῦ Μεγάλου, Ζαχαρίου νεομ., Πέτρου τοῦ Τελώνου 21 Κ ΙΕ ΛΟΥΚΑ, Μαξίμου ὁμολ., Ἁγνῆς μάρτ., Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ 22 Δ Τιμοθέου ἀποστόλου, Ἰωσήφ ὁσίου Ἡγιασμένου τοῦ Κρητός 23 Τ Κλήμεντος Ἀγκύρας, Ἀγαθαγγέλου μ., Διονυσίου ὁσ. τοῦ ἐν Ὀλύμπῳ 24 Τ Ξένης ὁσίας, Νεοφύτου Ἐγκλείστου, Βαβύλα ἱερομάρτυρος 25 Π Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Αὐξεντίου νεομ., Πουπλίου μάρτυρος 26 Π Ξενοφῶντος καί Μαρίας ὁσίων καί τῆς συνοδίας αὐτῶν 27 Σ Ἀνακομιδή λειψάνων Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου 28 Κ ΙΣΤ ΛΟΥΚΑ (ΤΕΛΩΝΟΥ & ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ), Ἐφραίμ ὁσ. τοῦ Σύρου 29 Δ Ἰγνατίου ὁσίου Σιναΐτου 30 Τ Τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν (σχ. ἑορτή), Ἀνάμν. εὑρ. εἰκ. Εὐαγγελιστρ. Τήνου 31 Τ Κύρου καί Ἰωάννου τῶν Ἀναργύρων, Ἀρσενίου ὁσ. τοῦ ἐν Πάρῳ IANOYAPIOΥ Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 7 Πράξ. ιθ 1-8 Ἰωάν. α 29-34 πλ. β Θ 14 Ἐφεσ. δ 7-13 Ματθ. δ 12-17 βαρύς Ι 21 Α Τιμ. δ 9-15 Λουκ. ιθ 1-10 πλ. δ ΙΑ 28 Β Τιμ. γ 10-15 Λουκ. ιη 10-14 α Α ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 4 Νικηφόρου τοῦ λεπροῦ. r 5 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Γρηγορίου, τοῦ ἐν Ἀκρίτᾳ. 11 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Νικηφόρου, τοῦ ἐκ Κριτσᾶς Μεραμβέλλου. (1832) 13 Ἡ Σύναξις Ὑπερ. Θεοτόκου Μεσοπαντητίσσης. 22 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἰωσήφ, τοῦ Ἡγιασμένου (1511). 29 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἰγνατίου, τοῦ Σιναΐτου. 15

16 ΦΕΒΡOYAPIOΣ 1 Π Τρύφωνος μάρτ., Ἀναστασίου νεομ. ἐκ Ναυπλίου, Περπετούας μάρτ. 2 Π Η ΥΠΑΠΑΝΤΗ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 3 Σ Συμεών Θεοδόχου καί Ἄννης προφ., Σύν. Παναγίας Βρεφοτρόφου 4 Κ ΙΖ ΛΟΥΚΑ (ΑΣΩΤΟΥ), Ἰσιδώρου Πηλουσ., Νικολ. Στουδίτου 5 Δ Ἀγάθης μάρτυρος, Πολυεύκτου Κων/πόλεως 6 Τ Βουκόλου Σμύρνης, Φωτίου Πατριάρχου Κων/πόλεως τοῦ Μεγάλου 7 Τ Παρθενίου Λαμψ., Γεωργίου νεομ. ἐξ Ἁλικιανοῦ νεομ. τοῦ Διβόλη 8 Π Θεοδώρου Στρατηλάτου, Ζαχαρίου προφ., Μάρθας καί Μαρίας μ. 9 Π Νικηφόρου μάρτ., Μαρκέλλου Σικελίας, Παγκρατίου Ταυρομενίου 10 Σ ΨΥΧΟΣΑΒΒΑΤΟΝ, Χαραλάμπους ἱερομ., Ζήνωνος Ταχυδρόμου 11 Κ ΑΠΟΚΡΕΩ, Βλασίου ἱερομ., Θεοδώρας Αὐγούστ., Γεωργίου νεομ. 12 Δ Μελετίου Ἀντιοχείας, Χρήστου νεομ. κηπουροῦ 13 Τ Ἀκύλλα καί Πρισκίλλης ἀπ., Μαρτινιανοῦ ὁσ., Εὐλογίου Ἀλεξανδρ. 14 Τ Αὐξεντίου, Μάρωνος, Ἀβραάμ ὁσίων 15 Π Ὀνησίμου ἀπ., Ἀνθίμου ἐν Χίῳ, Ἰωάννου νέου ὁσιομ. ἐκ Χαλάστρας 16 Π Παμφίλου μάρτυρος, Φλαβιανοῦ Κωνσταντινουπόλεως 17 Σ Θεοδώρου Τήρωνος, Μαρκιανοῦ καί Πουλχερίας, Θεοδώρου Βυζ. 18 Κ ΤΥΡΙΝΗΣ, Λέοντος Πάπα Ρώμης, Ἀγαπητοῦ Σιναίου 19 Δ ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ, Φιλοθέης τῆς Ἀθηναίας, Ἀρχίππου ἀπ. 20 Τ Λέοντος ἐπ. Κατάνης, Ἀγάθωνος Πάπα Ρώμης, Βησσαρίωνος ὁσ. 21 Τ Εὐσταθίου Ἀντιοχείας 22 Π Εὕρεσις λειψάνων τῶν ἐν τοῖς Εὐγενίου μαρτύρων 23 Π Α ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ, Πολυκάρπου Σμ. ἱερομ., Πολυχρονίου ὁσ. 24 Σ Θεοδώρου Τήρ. θαῦμα Κολλύβων, Α καί Β εὕρ. Κεφ. Προδρ. 25 Κ Α ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ), Ταρασ. ΚΠόλεως, Ρηγίνου ἱερομ. 26 Δ Πορφυρίου ἐπισκ. Γάζης, Φωτεινῆς μ. τῆς Σαμαρείτιδος 27 Τ Προκοπίου Δεκαπολίτου, Γελασίου μίμου 28 Τ Βασιλείου ὁμ., Κυράννης νεομ. ἐν Θεσ/νίκῃ ΦEBPOYAPIOΥ Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 4 Α Κορ. ς 12-20 Λουκ. ιε 11-32 β Β 11 Α Κορ. η 8 - θ 2 Ματθ. κε 31-46 γ Γ 18 Ρωμ. ιγ 11 - ιδ 4 Ματθ. ς 14-21 δ Δ 25 Ἑβρ. ια 24-26, 32-40 Ἰωάν. α 44-52 πλ. α Ε r ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 3 Σύναξις Παναγίας τῆς Βρεφοτρόφου, ἐν Ἁγίῳ Νικολάῳ Κρήτης. 4 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Νικολάου, τοῦ Στουδίτου (868). 7 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Γεωργίου, τοῦ ἐξ Ἀλικιανοῦ Χανίων, Κρήτης (1846). 17

18 ΜΑΡΤIOΣ 1 Π Εὐδοκίας ὁσιομάρτυρος, Μαρκέλλου καί Ἀντωνίνης μαρτύρων 2 Π Β ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ, Ἡσυχίου συγκλητικοῦ, Νικολάου Πλανᾶ ὁσίου 3 Σ Θεοδωρήτου ἱερομάρτυρος, Εὐτροπίου, Κλεονίκου μαρτύρων 4 Κ Β ΝΗΣΤΕΙΩΝ (Γρηγ. Παλαμᾶ), Γερασίμου ὁσ. τοῦ ἐν Ἰορδάνῃ 5 Δ Μάρκου Ἀθηναίου, Κόνωνος ὁσιομάρτυρος 6 Τ Τῶν ἐν Ἀμορίῳ 42 μαρτύρων, Μνήμη εὑρέσεως Τιμίου Σταυροῦ 7 Τ Λαυρεντίου ὁσίου Μεγάρων, Παύλου ὁσίου τοῦ ἁπλοῦ 8 Π Θεοφυλάκτου Νικομηδείας, Παύλου ὁμολογητοῦ 9 Π Γ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ, Τῶν ἐν Σεβαστείᾳ 40 Μαρτύρων 10 Σ Κοδράτου Κορίνθου, Ἀναστασίας τῆς Πατρικίας 11 Κ Γ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ), Σωφρ. Ἱεροσολ. 12 Δ Θεοφάνους ὁμολογητοῦ, Γρηγορίου Ῥώμης Διαλόγου 13 Τ Ἀνακομιδή λειψάνων Νικηφόρου Κων/πόλεως, Ὑπομονῆς ὁσίας 14 Τ Βενεδίκτου ὁσίου, Εὐσχήμονος ἐπισκόπου Λαμψάκου 15 Π Ἀγαπίου μ., Ἀριστοβούλου Βρεττανίας, Μανουήλ νεομ. ἐκ Σφακίων 16 Π Δ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ, Χριστοδούλου ὁσίου ἐν Πάτμῳ 17 Σ Ἀλεξίου ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ, Παύλου ὁσιομάρτυρος 18 Κ Δ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (Ἰωάννου τῆς Κλίμακος), Κυρίλλου Ἱεροσολ. 19 Δ Χρυσάνθου καί Δαρείας μαρτύρων, Κλαυδίου μάρτυρος 20 Τ Τῶν ἐν Μονῇ Ἁγ. Σάββα ὁσιομαρτ., Μύρωνος νεομάρτυρος 21 Τ Θωμᾶ Κων/πόλεως, Ἰακώβου ἐπισκόπου ὁμολ. (Μέγας Κανών) 22 Π ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΚΑΝΟΝΟΣ, Βασιλείου ἱερομ., Καλλινίκης μάρτ. 23 Π Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ, Νίκωνος ὁσιομάρτ. καί τῶν σύν αὐτῷ 24 Σ Προεόρτια Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, Ἀρτέμ. Σελευκείας ἱερομ. 25 Κ Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ 26 Δ Σύναξις Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ 27 Τ Ματρώνης τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ, Λυδίας, Φιλητοῦ μ. καί τέκνων αὐτῶν 28 Τ Ἱλαρίωνος ὁσίου, Ἡρωδίωνος ἐκ τῶν ἑβδομήκοντα ἀποστόλων 29 Π Μάρκου ἐπ. Ἀρεθουσίων καί τῶν σύν αὐτῷ μαρτύρων 30 Π Ἰωάννου ὁσ. τῆς Κλίμακος, Ζαχαρίου Κορίνθου 31 Σ Η ΕΓΕΡΣΙΣ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ, Θεοφίλου μάρτυρος MAPTIOΥ Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 4 Ἑβρ. α 10 - β 3 Μᾶρκ. β 1-12 πλ. β ΣΤ 11 Ἑβρ. δ 14 - ε 6 Μᾶρκ. η 34 - θ 1 βαρύς Ζ 18 Ἑβρ. ς 13-20 Μᾶρκ. θ 17-31 πλ. δ Η 25 Ἑβρ. β 11-18 Λουκ. α 24-38 α Λουκ. α r ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 39-49, 56 15 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Μανουήλ, τοῦ ἐκ Σφακίων (1792). 17 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ὁσιομάρτυρος Παύλου (Η αἰ.). 20 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Μύρωνος, τοῦ ἐξ Ἡρακλείου (1793). 31 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου μάρτυρος Θεοφίλου καί τῶν σύν αὐτῷ. 19

20 ΑΠΡΙΛIOΣ 1 Κ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ 2 Δ Μ. ΔΕΥΤΕΡΑ, Ἰωσήφ τοῦ Παγκάλου 3 Τ Μ. ΤΡΙΤΗ, Τῶν 10 Παρθένων 4 Τ Μ. ΤΕΤΑΡΤΗ, Τῆς ἀλειψάσης τόν Κύριον μύρῳ 5 Π Μ. ΠΕΜΠΤΗ, Ὁ Μυστικός Δεῖπνος 6 Π Μ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Τά Ἅγια Πάθη τοῦ Κυρίου 7 Σ Μ. ΣΑΒΒΑΤΟΝ, Ἡ εἰς Ἅδου κάθοδος τοῦ Κυρίου 8 Κ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΠΑΣΧΑ, Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ 9 Δ Εὐψυχίου μάρτυρος, Βαδίμου ὁσιομάρτυρος 10 Τ Ραφαήλ, Νικολάου καί Εἰρήνης μ., Γρηγορίου Ε ΚΠόλεως ἱερομ. 11 Τ Ἀντίπα Περγάμου, Τρυφαίνης ὁσίας ἐν Κυζίκῳ 12 Π Βασιλείου Παρίου ὁμολ., Ἀνθούσης ὁσ., Ἀκακίου Καυσοκαλυβίτου 13 Π ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ, Μαρτίνου Ῥώμης, Θεοδοσίου, Ζωίλου 14 Σ Ἀριστάρχου, Πούδη καί Τροφίμου ἐκ τῶν 70 Ἀποστόλων 15 Κ ΤΟΥ ΘΩΜΑ, Λεωνίδου ἱερομ. ἐπ. Ἀθηνῶν, Κρήσκεντος μάρτ. 16 Δ Ἀγάπης, Εἰρήνης, Χιονίας καί τῶν σύν αὐταῖς μαρτύρων 17 Τ Ἀδριανοῦ μάρτυρος, Μακαρίου Κορίνθου, Σάββα ὁσίου ἐν Καλύμνῳ 18 Τ Σάββα Στρατηλάτου, Κυρίλλου Κων/πόλεως, Ἰωάννου ὁσίου 19 Π Παφνουτίου ἱερομάρτυρος, Τρύφωνος Κωνστανινουπόλεως 20 Π Ζακχαίου ἀποστ., Θεοδώρου τοῦ Τριχινᾶ, Ἀναστασίου Ἀντιοχείας 21 Σ Ἰανουαρίου ἱερομάρτυρος, Ἀναστασίου ὁσίου Σιναΐτου 22 Κ ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ, Ναθαναήλ ἀπ., Θεοδ. Συκεώτ., Νεάρχου μ. 23 Δ Γεωργίου Μεγαλομάρτυρος τοῦ Τροπαιοφόρου 24 Τ Ἐλισάβετ ὁσίας θαυματουργοῦ, Νικολάου νεομάρτ. ἐν Μαγνησίᾳ 25 Τ Μάρκου τοῦ Εὐαγγελιστοῦ 26 Π Βασιλέως Ἀμασείας ἱερομάρτυρος, Γλαφύρας καί Ἰούστας ὁσίων 27 Π Συμεών ἐπισκόπου Ἱεροσολύμων συγγενοῦς τοῦ Κυρίου 28 Σ Τῶν ἐν Κυζίκῳ 9 μαρτύρων, Μέμνονος ὁσίου θαυματουργοῦ 29 Κ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ, Ἰάσονος καί Σωσιπάτρου ἐκ τῶν 70 ἀποστ. 30 Δ Ἰακώβου ἀποστόλου υἱοῦ Ζεβεδαίου, Ἀργυρῆς νεομάρτυρος AΠPIΛΙΟΥ Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 1 Φιλιπ. δ 4-9 Ἰωάν. ιβ 1-18 - Ματθ. κα 1-11, 15-17 8 Πράξ. α 1-8 Ἰωάν. α 1-17 - Β 15 Πράξ. ε 12-20 Ἰωάν. κ 19-31 - Α 22 Πράξ. ς 1-7 Μᾶρκ. ιε 43 - ις 8 β Δ 29 Πράξ. θ 32-42 Ἰωάν. ε 1-15 γ Ε r ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 3 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἰωσήφ, τοῦ Ὑμνογράφου (833). 7 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Γερασίμου, τοῦ Βυζαντίου (1770). 10 Τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου, ἡ ἀνάμνησις τοῦ ἐν ἔτει 1826 γενομένου θαύματος ἐν Ἡρακλείῳ, ὑπό τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ. 21

22 ΜΑΪOΣ 1 Τ Ἱερεμίου προφήτου, Μαρίας Μεθυμοπούλας νεομάρτ. ἐκ Φουρνῆς 2 Τ ΜΕΣΟΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ, Ἀν. λειψ. Ἀθανασίου Μεγάλου, Ζωῆς μ. 3 Π Τιμοθέου καί Μαύρας μ., Πέτρου ἐπ. Ἄργους, Οἰκουμενίου ἐπ. Τρίκκης 4 Π Πελαγίας μάρτυρος, Ἱλαρίου ὁσίου θαυματουργοῦ 5 Σ Εἰρήνης Μεγαλομάρτυρος, Ἐφραίμ ὁσιομάρτυρος τοῦ νέου 6 Κ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ, Ἰώβ τοῦ Πολυάθλου, Σεραφ. ὁσ. Δομβοῦς 7 Δ Τοῦ ἐν οὐρανῷ φαν. σημ. τοῦ Τιμίου Σταυροῦ 8 Τ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καί Εὐαγγελιστοῦ, Ἀρσενίου τοῦ Μεγάλ. 9 Τ Χριστοφόρου Μεγαλομ., Ἡσαΐου προφ., Νικολάου ἐν Βουνένοις 10 Π Σίμωνος ἀποστόλου τοῦ Ζηλωτοῦ, Ἡσυχίου ὁμολογητοῦ 11 Π Κυρίλλου καί Μεθοδίου ἰσαποστόλων, Μωκίου ἱερομάρτυρος 12 Σ Ἐπιφανίου ἐπισκ. Κύπρου, Γερμανοῦ ἀρχιεπισκόπου Κων/πόλεως 13 Κ ΤΟΥ ΤΥΦΛΟΥ, Γλυκερίας μ., Σεργίου ὁμ., Παυσικάκου Συννάδων 14 Δ Θεράποντος ἱερομ., Μάρκου νεομάρτ. Κρητός, Λεοντίου Ἱεροσολ. 15 Τ Ἐπανακ. τιμ. Κάρας ἀπ. Τίτου, Παχωμίου Μεγάλου, Ἀχιλλίου Λαρίσ. 16 Τ ΑΠΟΔΟΣΙΣ ΕΟΡΤΗΣ ΠΑΣΧΑ, Θεοδώρου ὁσ. τοῦ Ἡγιασμένου 17 Π ΤΗΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ, Ἀνδρονίκου καί Ἰουνίας ἐκ τῶν 70 ἀποστ. 18 Π Πέτρου, Διονυσίου καί τῶν σύν αὐτοῖς μαρτύρων 19 Σ Πατρικίου Προύσης καί τῶν σύν αὐτῷ μ., Μέμνονος ὁσ. θαυματ. 20 Κ ΑΓ. 318 ΠΑΤΕΡΩΝ Α Οἰκ. Συν., Θαλλελ. μ., Ἀν. λειψ. Ἁγ. Νικολ. 21 Δ Κωνσταντίνου καί Ἑλένης τῶν Ἰσαποστόλων 22 Τ Βασιλίσκου μάρτ., Κόδρου μ., Ἰωάννου τοῦ Βλαδιμήρου βασιλέως 23 Τ Μιχαήλ ὁμολ. ἐπισκ. Συννάδων, Μαρίας Μυροφόρου τοῦ Κλωπᾶ 24 Π Συμεών ὁσ. Θαυμαστ., Μελετίου Στρατ. 25 Π Γ εὕρεσις Τιμίας Κεφαλῆς Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου 26 Σ ΨΥΧΟΣΑΒΒΑΤΟΝ, Κάρπου καί Ἀλφαίου ἐκ τῶν 70 ἀποστόλων 27 Κ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ, Ἰωάννου Ρώσου ὁμ., Θεράποντος ἱερομ. 28 Δ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ, Εὐτυχοῦς Μελιτηνῆς 29 Τ Θεοδοσίας μάρτυρος, Ὑπομονῆς ὁσ. (Μνήμη Ἁλώσεως Κων/πόλεως) 30 Τ Ἰσαακίου ἡγουμ. Μονῆς Δαλμάτων, Ἐμμελείας μητρός Μ. Βασιλείου 31 Π Ἑρμείου μάρτυρος, Εὐσταθίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως MAΪΟΥ Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 6 Πράξ. ια 19-30 Ἰωάν. δ 5-42 δ Ζ 13 Πράξ. ις 16-34 Ἰωάν. θ 1-38 πλ. α Η 20 Πράξ. κ Ἰωάν. ιζ 1-13 πλ. β Ι 16-18, 28-36 27 Πράξ. β 1-11 Ἰωάν. ζ 37-52, η 12 - Ἰωάν. κ 19-23 r ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 1 Τῆς Ἁγίας ἐνδόξου Νεομάρτυρος Μαρίας τῆς Μεθυμοπούλας, τῆς ἐκ Φουρνῆς (1826), Μεραμβέλλου Κρήτης. 14 Τοῦ Ὁσίου Πατρός ἡμῶν Λεοντίου τοῦ Β, Πατριάρχου Ἱεροσολύμων (ΙΑ αἰ.). 14 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Μάρκου (1643), Πρωτομάρτυρ. τῶν Κρητῶν Νεομαρτύρων. 15 Ἐπανακομιδή τῆς Τιμίας Κάρας, τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Ἀποστόλου Τίτου. 20 Ἀνακομιδή Ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Νικολάου. 23

24 IOYΝIOΣ 1 Π Ἰουστίνου φιλοσόφου μάρτυρος, Θεσπεσίου μάρτυρος 2 Σ Νικηφόρου Κων/πόλεως ὁμολ., Ἐράσμου ἱερομ. τοῦ ἐν Ἀχρίδι 3 Κ Α ΜΑΤΘΑΙΟΥ (ΑΓ. ΠΑΝΤΩΝ), Λουκιλλιανοῦ, Παύλης κ.λπ. μ. 4 Δ Μητροφάνους ΚΠόλεως, Μάρθας, Μαρίας ἀδ. Λαζάρ. (Ἀρχή νηστ. Ἀπ.) 5 Τ Δωροθέου ἱερομάρτυρος ἐπισκ. Τύρου, Νικάνδρου μεγαλομάρτυρος 6 Τ Ἱλαρίωνος τοῦ Νέου ἡγ. Μονῆς Δαλμάτων, Ἀττάλου ὁσ. θαυματ. 7 Π Θεοδότου ἱερομάρτυρος τοῦ ἐν Ἀγκύρᾳ, Παναγῆ Μπασιᾶ ὁσίου 8 Π Ἀνακομ. λειψάνων Θεοδώρου Στρατηλάτου, Καλλιόπης μάρτυρος 9 Σ Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, Πέντε Κανονικῶν Παρθένων 10 Κ Β ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Ἀλεξάνδρου καί Ἀντωνίνης μ., Πανσέμνης ὁσ. 11 Δ Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα ἀπ., Παναγ. Ἄξιόν Ἐστιν, Λουκᾶ Συμφ. 12 Τ Ὀνουφρίου ὁσίου τοῦ Αἰγυπτίου, Πέτρου ὁσίου τοῦ Ἀθωνίτου 13 Τ Ἀκυλίνης μάρτυρος, Ἄννης ὁσίας καί υἱοῦ αὐτῆς Ἰωάννου 14 Π Ἐλισαίου προφήτου, Κυρίλλου ἐπ. Γορτύνης 15 Π Ἀμώς προφήτου, Αὐγουστίνου Ἱππῶνος, Ἱερωνύμου ὁσίου 16 Σ Τύχωνος καί Μνημονίου ἐπ. Ἀμαθοῦντος Κύπρ., Μάρκου Ἀπολλων. 17 Κ Γ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Ἰσαύρου κ.λπ. μ., Μανουήλ, Σαβέλ, Ἰσμαήλ μ. 18 Δ Λεοντίου καί τῶν σύν αὐτῷ, Ὑπατίου καί Θεοδούλου μαρτύρων 19 Τ Ἰούδα ἀπ. τοῦ Ἀδελφοθέου, Παϊσίου ὁσίου Μεγάλου, Ζήνωνος ὁσίου 20 Τ Μεθοδίου Πατάρων, Καλλίστου Κων/πόλεως, Νικολάου Καβάσιλα 21 Π Ἰουλιανοῦ μ. τοῦ ἐν Κιλικίᾳ, Τερεντίου ἱερομ. ἐπισκόπου Ἰκονίου 22 Π Εὐσεβίου Σαμοσάτων, Ζήνωνος καί Ζηνᾶ μαρτύρων 23 Σ Ἰωακείμ ἐπ. Χερρονήσου καί τῶν σύν αὐτῷ ἱερομαρτύρων 24 Κ Τό Γενέσιον τοῦ Τιμίου Προδρόμου, Ἰωακείμ ἐπ. Πέτρας 25 Δ Φεβρωνίας παρθενομ., Μεθοδίου ὁσίου ἐν Νιβρύτῳ 26 Τ Δαυΐδ ὁσίου τοῦ ἐν Θεσσαλονίκῃ, Ἰωάννου ἐπισκόπου Γοτθίας 27 Τ Σαμψών ὁσίου τοῦ Ξενοδόχου, Κυρίλλου Λουκάρεως ΚΠόλεως 28 Π Ἀνακ. λειψ. Κύρου καί Ἰωάννου τῶν Ἀναργ., Σεργίου τοῦ Μαγίστρου 29 Π ΠΕΤΡΟΥ καί ΠΑΥΛΟΥ τῶν Πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων 30 Σ Ἡ Σύναξις τῶν Ἁγίων Δώδεκα Ἀποστόλων IOYNIOY Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 3 Ἑβρ. ια 33 - ιβ 2 Ματθ. ι 32-33, 37-38, ιθ 27-30 πλ. δ Α 10 Ρωμ. β 10-16 Ματθ. δ 18-23 α Β 17 Ρωμ. ε 1-10 Ματθ. ς 22-33 β Γ 24 Ρωμ. ιγ 11 - ιδ 4 Λουκ. α 1-25, 57-68, γ Δ 76, 80 r ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 9 Τῶν Ἁγίων ἐνδόξων Πέντε Κανονικῶν Παρθένων (ΙΑ αἰ.). 14 Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Κυρίλλου, Ἐπισκόπου Γορτύνης Κρήτης (Γ αἰ.). 23 Ἰωακείμ Ἐπισκόπου Χερρονήσου καί πάντων τῶν Ἁγίων Νεομαρτύρων Ἐπισκόπων καί τῶν σύν αὐτοῖς (1821-1822). 24 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Ἰωακείμ, Ἐπισκόπου Πέτρας. 25 Τοῦ Ὁσίου Πατρός ἡμῶν Μεθοδίου, τοῦ ἐν Νηβρύτῳ. 27 Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Κυρίλλου τοῦ Λουκάρεως, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (1632). 28 Τοῦ Ὁσίου Πατρός ἡμῶν Σεργίου, τοῦ Μαγίστρου (Θ αἰ.). 25

26 IOYΛIOΣ 1 Κ Ε ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Κοσμᾶ κ. Δαμιανοῦ, Πάντων ἐν Κρήτῃ διαλαμψ. ὁσ. 2 Δ Κατάθεσις Τιμίας Ἐσθῆτος τῆς Θεοτόκου ἐν Βλαχέρναις 3 Τ Ὑακίνθου μάρτυρος, Ἀνατολίου ΚΠόλεως, Σύν. Παναγίας Ὀρφανῆς 4 Τ Ἀνδρέου Κρήτης Ἱεροσολυμίτου, Θεοδώρου ἱερομ. ἐπ. Κυρήνης 5 Π Ἀθανασίου ὁσ. τοῦ ἐν Ἄθῳ, Λαμπαδοῦ ὁσ. τοῦ θαυματουργοῦ 6 Π Σισώη ὁσίου τοῦ Μεγάλου, Λουκίας παρθενομάρτυρος 7 Σ Κυριακῆς Μεγαλομάρτυρος, Θωμᾶ ὁσίου τοῦ ἐν τῷ Μαλεῷ 8 Κ ΣΤ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Προκοπίου Μεγαλομάρτυρος 9 Δ Παγκρατίου ἱερομ. ἐπ. Ταυρομενίας, Μεθοδίου ἐπ. Λάμπης 10 Τ Παρθενίου καί Εὐμενίου ὁσίων ἐν Κουδουμᾷ 11 Τ Εὐφημίας Μεγαλομάρτυρος, Ὄλγας ἰσαποστόλου, Λέοντος ὁσίου 12 Π Γερασίμου καί Ἀκακίου ὁσίων, Παϊσίου ὁσίου Ἁγιορείτου 13 Π Σύναξις ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, Στεφάνου Σαββαΐτου ὁσίου 14 Σ Ἀκύλα ἀπ., Πέτρου Κνωσοῦ, 4 Νεομ. Κισάμου, Νικοδήμου ὁσ. Ἁγιορ. 15 Κ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ τῆς Δ Οἰκ. Συνόδ., Κηρύκου καί Ἰουλίττης μ. 16 Δ Ἀθηνογένους ἱερομάρτυρος, Φαύστου μάρτυρος 17 Τ Μαρίνης Μεγαλομάρτυρος 18 Τ Αἰμιλιανοῦ μάρτυρος, Παύλου, Θεῆς καί Οὐαλεντίνης μαρτύρων 19 Π Μακρίνης ἀδελφής Μ. Βασιλείου, Δίου ὁσ., Θεοδώρου Σαββαΐτου 20 Π Προφήτου Ἠλιού τοῦ Θεσβίτου 21 Σ Ἰωάννου καί Συμεών διά Χριστόν Σαλοῦ, Παρθενίου ἐπ. Ἄρτης 22 Κ Η ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Μαρίας Μαγδαληνῆς, Μαρκέλλης Χιοπολίτ. 23 Δ Ἰεζεκιήλ προφήτου, Φωκᾶ ἱερομάρτυρος, Πελαγίας ὁσίας ἐν Τήνῳ 24 Τ Χριστίνης Μεγαλομάρτυρος, Καπίτωνος, Ἑρμογένους μαρτύρων 25 Τ Ἡ Κοίμησις τῆς Ἁγ. Ἄννης, Ὀλυμπιάδος διακον., Εὐπραξίας ὁσίας 26 Π Παρασκευῆς ὁσιομάρτυρος, Ἑρμολάου ἱερομάρτυρος 27 Π Παντελεήμονος Μεγαλομάρτυρος καί Ἰαματικοῦ 28 Σ Προχόρου, Νικάνορος, Τίμωνος, Παρμενᾶ, Εἰρήνης Χρυσοβαλ. 29 Κ Θ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Καλλινίκου μ., Θεοδότης μ. καί τῶν τέκνων αὐτῆς 30 Δ Σίλα, Σιλουανοῦ, Κρήσκεντος, Ἐπαινετοῦ, Ἀνδρονίκου ἐκ τῶν 70 ἀπ. 31 Τ Εὐδοκίμου τοῦ Δικαίου, Ἰωσήφ τοῦ ἀπό Ἀριμαθαίας IOYΛΙΟY Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 1 Α Κορ. ιβ 27 - ιγ 8 Ματθ. η 28 - θ 1 δ Ε 8 Ρωμ. ιβ 6-14 Ματθ. θ 1-8 πλ. α ΣΤ 15 Τίτ. γ 8-15 Ματθ. ε 14-19 πλ. β Ζ 22 Α Κορ. α 10-17 Ματθ. ιδ 14-22 βαρύς Η 29 Α Κορ. γ 9-17 Ματθ. ιδ 22-34 πλ. δ Θ ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 2 Τῇ πρώτῃ Κυριακῇ μετά τήν ἑορτήν τῶν Πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων: Ἡ Σύναξις Πάντων τῶν ἐν Κρήτῃ, διαλαμψάντων Ἁγίων. 3 Ἡ Σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Ὀρφανῆς. 4 Τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Ἀνδρέου Κρήτης (712). 5 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἀθανασίου, τοῦ ἐν Ἀθῳ. 9 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἱερομάρτυρος Μεθοδίου, Ἐπισκόπου Λάμπης (1793). 10 Τῶν Ὁσίων πατέρων ἡμῶν Παρθενίου (1905) καί Εὐμενίου (1920), τῶν ἐν Κουδουμᾷ Κρήτης. 12 Τῶν Ὁσίων πατέρων ἡμῶν Γερασίμου τοῦ Βυζαντίου καί Ἀκακίου, τοῦ νέου Ἀσκητοῦ (ΙΖ αἰ.). 14 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου ἱερομάρτυρος Πέτρου τοῦ Νέου, Ἐπισκόπου Κνωσοῦ, Κρήτης. 14 Τῶν Ἁγίων ἐνδόξων Τεσσάρων Νεομαρτύρων, τῶν ἐκ Μελισουργείου Κισάμου, Κρήτης (1681). 27

28 ΑΥΓΟΥΣΤOΣ 1 Τ Πρόοδος Τιμ. Σταυροῦ, 7 παίδων Μακκαβαίων (Ἀρχή νηστείας) 2 Π Ἀνακομιδή λειψάνων Ἁγίου Στεφάνου Πρωτομάρτυρος 3 Π Δαλμάτου, Φαύστου, Ἰσακίου ὁσίων, Σαλώμης Μυροφόρου 4 Σ Τῶν ἐν Ἐφέσῳ Ἑπτά παίδων, ἀνακ. λειψ. ὁσιομάρτυρος Εὐδοκίας 5 Κ Ι ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Εὐσιγνίου μ., Νόννης μητρ. Γρηγορ. Θεολόγου 6 Δ Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΙΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ 7 Τ Δομετίου ὁσιομάρτυρος, Ἰωσήφ Γεροντογιάννη ὁσίου 8 Τ Μύρωνος ἐπισκόπου Κρήτης τοῦ θαυματ., Αἰμιλιανοῦ Κυζίκου ὁμ. 9 Π Ματθία ἀποστόλου, Ἁγίων 10 μαρτύρων ἐν τῇ Χαλκῇ Πύλῃ 10 Π Λαυρεντίου ἀρχιδιακόνου, Ξύστου πάπα Ρώμης, Ἱππολύτου μάρτ. 11 Σ Εὔπλου δ., Σύν. Παναγίας Ἐλεούσης, Σύν. Παναγίας Γαλακτοτρ. 12 Κ ΙΑ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, τῶν ἐκ Κρήτης 12 μαρτύρων 13 Δ Ἀνακομιδή λειψάνων Μαξίμου ὁμολογητοῦ 14 Τ Μιχαίου προφήτου, Συμεών Τραπεζουντίου νεομάρτυρος 15 Τ Η ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ 16 Π Ἁγ. Μανδηλίου, Διομήδους μ., Σταματίου νεομ., Τιμοθέου Εὐρίπου 17 Π Μύρωνος μ., Εὐτυχίου Γορτύνης, Εὐτυχιανοῦ καί Κασσιανῆς 18 Σ Φλώρου καί Λαύρου μαρτ., Ματθαίου νεομάρτ. τοῦ ἐκ Γερακαρίου 19 Κ ΙΒ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Ἀνδρέου Μεγαλομ. Στρατηλ., Θεοφάνους ὁσ. 20 Δ Σαμουήλ προφήτου, Λουκίου μάρτυρος τοῦ βουλευτοῦ 21 Τ Θαδδαίου Ἀποστόλου, Ἀθανασίου Πατελάρου 22 Τ Ἀγαθονίκου μ. καί τῶν σύν αὐτῷ μαρτύρων, Ἀνθούσης μάρτυρος 23 Π Ἀπόδοσις Κοιμήσεως Θεοτόκου, Χαραλάμπους ἐν Καλυβιανῇ 24 Π Κοσμᾶ ἱερομ. Αἰτωλοῦ, ἀν. λειψ. Ἁγ. Διονυσίου τοῦ ἐν Ζακύνθῳ 25 Σ Τίτου Ἀποστόλου, Πρώτου Ἐπισκόπου Κρήτης 26 Κ ΙΓ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Ἀδριαν. καί Ναταλ. μ., Σύν. Ἀπ. Παύλου καί Τίτου 27 Δ Φανουρίου Μεγαλομάρτυρος 28 Τ Μωϋσέως ὁσίου τοῦ Αἰθίοπος, Ἄννης προφ. θυγατρός Φανουήλ 29 Τ Ἡ Ἀποτομή τῆς Τιμίας Κεφαλῆς Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ 30 Π Ἀλεξάνδρου, Ἰωάννου καί Παύλου Πατριαρχῶν ΚΠόλεως 31 Π Κατάθεσις τῆς Τιμίας Ζώνης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου AYΓΟΥΣΤΟY Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 5 Α Κορ. δ 9-16 Ματθ. ιζ 14-23 α Ι 12 Α Κορ. θ 2-12 Ματθ. ιη 23-25 β ΙΑ 19 Α Κορ. ιε 1-11 Ματθ. ιθ 16-26 γ Α 26 Α Κορ. ις 13-24 Ματθ. κα 33-42 δ Β ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 7 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἰωσήφ τοῦ Γεροντογιάννη, ἐν Καψᾷ Σητείας (1874). 8 Τοῦ ἐν Ἁγ. πατρός ἡμῶν Μύρωνος Ἐπισκόπου Κρήτης (350 μ.χ.). 11 Ἡ Σύναξις Παναγίας τῆς Ἐλεούσης. 11 Τῷ Σαββάτῳ μετά τῆς Μεταμορφώσεως: Ἡ Σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Γαλακτοτροφούσης. 12 Τῶν Ἁγίων ἐνδόξων Δώδεκα (12) Μαρτύρων στρατιωτῶν. 17 Τῶν Ὁσίων Εὐτυχίου, Εὐτυχιανοῦ καί Κασσιανῆς. 18 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Ματθαίου (1698). 21 Τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Ἀθανασίου τοῦ Πατελάρου (ΙΖ αἰ.), Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. 23 Τοῦ Ὁσ. πατρός ἡμῶν Χαραλάμπους, τοῦ ἐν Καλυβιανῇ (1788). 25 Τοῦ Ἁγ. ἐνδόξου Ἀποστόλου Τίτου, πρώτου Ἐπισκόπου Κρήτης. 27 Τῇ Κυριακῇ μετά τήν ἑορτήν τοῦ Ἀποστόλου Τίτου: ἡ Σύναξις τῶν Ἁγίων ἐνδόξων Ἀποστόλων Παύλου καί Τίτου. 29

30 ΣΕΠΤΕΜΒPIOΣ 1 Σ Ἀρχή τῆς Ἰνδίκτου, Παναγ. Παμμακαρίστου, Νικολάου Κουρταλ. 2 Κ ΙΔ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Μάμαντος μάρτ., Κοσμᾶ ὁσίου Ἐρημίτου 3 Δ Ἀνθίμου ἱερομάρτυρος ἐπισκόπου Νικομηδείας, Θεοκτίστου ὁσίου 4 Τ Μωϋσέως προφήτου, Βαβύλα ἱερομάρτ., Ἀνθίμου ὁσ. τοῦ Νέου 5 Τ Ζαχαρίου προφήτου πατρός Προδρόμου, Ἀβδαίου ἐπ. Περσίδος 6 Π Ἀνάμν. τοῦ ἐν Χώναις θαύματος Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, Καλοδότης μ. 7 Π Σῴζοντος μάρτυρος, Κασσιανῆς ὁσίας τῆς Ὑμνογράφου 8 Σ ΤΟ ΓΕΝΕΘΛΙΟΝ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ 9 Κ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ, Σύναξις Θεοπατόρων Ἰωακείμ καί Ἄννης 10 Δ Μηνοδώρας, Μητροδώρας, Νυμφοδώρας μαρτύρων 11 Τ Εὐφροσύνου ὁσίου μαγείρου, Σύν. Παναγίας Ἀντιφωνητρίας 12 Τ Αὐτονόμου, Κουρνούτου καί Θεοδώρου ἱερομ., Ἰουλιανοῦ μάρτ. 13 Π Ἀνάμν. Ἐγκ. Ναοῦ Ἀναστάσεως, Ἀριστείδου μ., Κορνηλίου ἑκατοντ. 14 Π Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΥΨΩΣΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 15 Σ Νικήτα μεγαλομ., Βησσαρ. Λαρίσης, Ἰωάννου νεομ. ἐκ Σφακίων 16 Κ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΥΨΩΣΙΝ, Εὐφημίας μεγαλομάρτ., Μελιτηνῆς μάρτ. 17 Δ Σοφίας, Πίστεως, Ἐλπίδος καί Ἀγάπης μαρτ. 18 Τ Ἀριάδνης μάρτυρος, Εὐμενίου Γορτύνης 19 Τ Τροφίμου, Σαββατίου καί Δορυμέδοντος μαρτύρων 20 Π Εὐσταθίου μεγαλομάρτ., Ἰωάννου τοῦ Ξένου, Ἱλαρίωνος νεομ. 21 Π Ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεως, Κοδράτου ἀποστ., Ἰωνᾶ προφ. 22 Σ Φωκᾶ ἱερομάρτυρος, Ἰσαάκ καί Μαρτίνου μ., Φωκᾶ τοῦ κηπουροῦ 23 Κ Α ΛΟΥΚΑ, Σύλ. Τιμ. Προδρόμου, Ξανθίππης, Πολυξένης ὁσ. 24 Δ Θέκλης ἰσαποστόλου, Σύν. Παναγίας Παληανῆς 25 Τ Εὐφροσύνης ὁσ. καί Παφν. πατρ. αὐτῆς, Σύν. Εὐαγγελιστρίας Μοχοῦ 26 Τ Ἡ Μετάστασις Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, Γεδεών τοῦ Δικαίου 27 Π Καλλιστράτου μ., Μάρκου, Ἀριστάρχου καί Ζήνωνος ἐκ τῶν 70 ἀπ. 28 Π Βαρούχ προφήτου, Χαρίτωνος ὁμολογητοῦ, Αὐξεντίου ὁσίου 29 Σ Κυριακοῦ ὁσ. Ἀναχωρητοῦ, Γοβδελαᾶ μ., Μαλαχία ν. ὁσιομ. ἐν Ρόδῳ 30 Κ Β ΛΟΥΚΑ, Γρηγορίου ἐπισκόπου Ἀρμενίας τοῦ Φωτιστοῦ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟY Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 2 Β Κορ. α 21 - β 4 Ματθ. κβ 2-14 πλ. α Γ 9 Γαλ. ς 11-18 Ἰωάν. γ 13-17 πλ. β Δ 16 Γαλ. β 16-20 Μᾶρκ. η 34 - θ 1 βαρύς Ε 23 Γαλ. δ 22-27 Λουκ. ε 1-11 πλ. δ ΣΤ 30 Β Κορ. θ 6-11 Λουκ. ς 31-36 α Ζ ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 1 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Νικολάου, τοῦ Κουρταλιώτου (ΙΖ αἰ.). 2 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Κοσμᾶ τοῦ Ἐρημίτου, τοῦ Κρητός (658). 4 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἀνθίμου, τοῦ νέου Ἀσκητοῦ ἐκ Κρήτης (1781). 11 Ἡ Σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τῆς Ἀντιφωνητρίας. 15 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Ἰωάννου, τοῦ ἐκ Σφακίων Κρήτης (1811). 18 Τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Εὐμενίου, Ἐπισκόπου Γορτύνης (Ζ αἰ.). 20 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἰωάννου, τοῦ ἐπιλεγομένου Ξένου, τοῦ Κρητός (1027). 20 Τοῦ Ἁγίου ὁσιομάρτυρος Ἱλαρίωνος, τοῦ νέου (1804). 24 Ἡ Σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τῆς Παληανῆς. 25 Ἡ Σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου Εὐαγγελιστρίας, Μοχοῦ. 31

32 ΟΚΤΩΒPIOΣ 1 Δ Παναγίας Γοργοϋπηκόου, Ἀνανίου ἀποστόλου, Ρωμανοῦ Μελῳδοῦ 2 Τ Κυπριανοῦ καί Ἰουστίνης μαρτύρων, Θεοφίλου ὁσίου ὁμολογητοῦ 3 Τ Διονυσίου Ἀρεοπαγίτου, Ρουστικοῦ καὶ Ἐλευθερίου μ., Θεαγένους μ. 4 Π Ἱεροθέου ἐπισκ. Ἀθηνῶν, Δομνίνης μ., Ἀμμοῦν ὁσ. τοῦ Αἰγυπτίου 5 Π Χαριτίνης μάρτ., Εὐδοκίμου μάρτ., Μεθοδίας ὁσ. τῆς ἐν Κιμώλῳ 6 Σ Θωμᾶ ἀποστόλου, Ἐρωτηΐδος μάρτ., Μακαρίου ὁσιομ. ἐκ Κίου 7 Κ Γ ΛΟΥΚΑ, Σεργίου καί Βάκχου μαρτ., Ἰωάννου Ἐρημίτου 8 Δ Πελαγίας ὁσίας, Ταϊσίας ὁσίας, Φιλίππου ἐπισκόπου Γορτύνης 9 Τ Ἰακώβου ἀπ. τοῦ Ἀλφαίου, Ἀνδρονίκου καί Ἀθανασίας ὁσίων 10 Τ Εὐλαμπίου καί Εὐλαμπίας μ., Θεοφίλου ὁμ., Πινυτοῦ ἐπ. Κνωσοῦ 11 Π Φιλίππου ἀπ. ἐκ τῶν 7 Διακόνων, Θεοφάνους ὁμολ. τοῦ Γραπτοῦ 12 Π Ἀνδρονίκου, Πρόβου, Ταράχου μ., Συμεών ὁσ. τοῦ Νέου Θεολόγου 13 Σ Κάρπου & Παπύλου μ., Μελετ. Πηγᾶ Πατρ. Ἀλεξανδρ., Χρυσῆς νεομ. 14 Κ Δ ΛΟΥΚΑ (ΑΓ. ΠΑΤΕΡΩΝ τῆς Ζ Οἰκουμ. Συν.), Κοσμᾶ Μελῳδοῦ 15 Δ Λουκιανοῦ ἱερομάρτυρος, Σαββίνου ὁσίου, Βάρσου ὁμολογητοῦ 16 Τ Λογγίνου ἑκατοντάρχου καί τῶν σύν αὐτῷ, Λεοντίου μάρτυρος 17 Τ Ὡσηέ προφ., Ἀνδρέου ὁσιομ. τοῦ ἐν Κρίσει, ἀν. λειψ. Ἁγ. Λαζάρου 18 Π Λουκᾶ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ, Μαρίνου μάρτυρος τοῦ γέροντος 19 Π Ἰωήλ προφήτου, Οὐάρου μάρτυρος, Κλεοπάτρας ὁσίας 20 Σ Ἀρτεμίου Μεγαλομ., Ἀνδρονίκου ὁσ., Γερασίμου τοῦ ἐν Κεφαλληνίᾳ 21 Κ ΣΤ ΛΟΥΚΑ, Ἰλαρίωνος τοῦ Μεγ., Σωκράτους καί Θεοδότης μ. 22 Δ Ἀβερκίου Ἱεραπόλεως ἰσαποστόλου, τῶν ἐν Ἐφέσῳ Ἑπτά παίδων 23 Τ Ἰακώβου ἀποστόλου τοῦ Ἀδελφοθέου, Ἰγνατίου Κων/πόλεως 24 Τ Ἀρέθα Μεγαλομάρτυρος καί τῆς συνοδίας αὐτοῦ, Σεβαστιανῆς μάρτ. 25 Π Μαρκιανοῦ καὶ Μαρτυρίου μ., Ταβιθᾶς ἐλεήμονος, Χρυσάνθης μ. 26 Π Δημητρίου Μεγαλομάρτυρος τοῦ Μυροβλύτου 27 Σ Νέστορος μάρτ., Κυριακοῦ Κων/πόλεως, Πρόκλης συζ. τοῦ Πιλάτου 28 Κ Ζ ΛΟΥΚΑ, Ἁγ. Σκέπης Θεοτ., Ἁγ. Τεσσάρων Νεομ. Ρεθύμνης 29 Δ Ἀναστασίας ὁσιομάρτυρος τῆς Ρωμαίας, Ἀβραμίου ὁσίου 30 Τ Ζηνοβίου καί Ζηνοβίας μαρτ., Κλεόπα καί Ἀρτεμᾶ ἐκ τῶν 70 ἀποστ. 31 Τ Στάχυος, Ἀπελλοῦ, Οὐρβανοῦ, Ναρκίσσου, Ἀριστοβ. ἐκ τῶν 70 ἀπ. OKTΩΒΡΙΟY Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 7 Β Κορ. ια 31 - ιβ 9 Λουκ. ζ 11-16 β Η 14 Τίτ. γ 8-15 Λουκ. η 5-15 γ Θ 21 Γαλ. β 16-20 Λουκ. η 27-39 δ Ι 28 Ἑβρ. θ 1-7 Λουκ. η 41-56 πλ. α ΙΑ ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 7 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ Ἐρημίτου καί τῶν Ὁσίων ἐνενήκοντα ἐννέα θεοφόρων Πατέρων, τῶν ἐν Κρήτῃ ἀσκησάντων(1632). 8 Τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Φιλίππου, Ἐπισκόπου Γορτύνης, Κρήτης (Β αἰ.). 10 Τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Πινυτοῦ, Ἐπισκόπου Κνωσοῦ, Κρήτης (Β αἰ.). 13 Τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Μελετίου τοῦ Πηγᾶ, Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας (1601). 17 Τοῦ Ἁγ. ἐνδόξου ὁσιομάρτ. Ἀνδρέου, τοῦ ἐν Κρίσει (Η αἰών). 20 Τοῦ Ὁσ. πατρός ἡμῶν Γερασίμου, τοῦ ἐν Κεφαλληνίᾳ. 20 Τοῦ Ἁγ. ἐνδόξου ὁσιομάρτ. Ἀνδρονίκου, τοῦ Κρητός. 28 Τῶν Ἁγίων ἐνδόξων Τεσσάρων Νεομαρτύρων, τῶν ἐν Ρεθύμνῃ (1824), Ἀγγελῆ, Γεωργίου, Μανουήλ καί Νικολάου. 33

34 N O E M B P I O Σ 1 Π Κοσμᾶ καί Δαμιανοῦ Ἀναργ. καί Θεοδότης μητρ. αὐτ., Δαυΐδ ὁσ. 2 Π Ἀκινδύνου, Πηγασίου, Ἀφθονίου, Ἐλπιδηφόρου καί Ἀνεμποδίστου μ. 3 Σ Ἀνακομιδή λειψ. Ἁγίου Γεωργίου, Ἀκεψιμᾶ καί τῶν σύν αὐτῷ μ. 4 Κ Ε ΛΟΥΚΑ, Ἰωαννικίου τοῦ Μεγ., Νικάνδρου καί Ἑρμαίου ἱερομ. 5 Δ Γαλακτίωνος καί Ἐπιστήμης μαρτύρων, Ἑρμᾶ καί Λίνου ἐκ τῶν 70 ἀπ. 6 Τ Παύλου ἀρχιεπ. Κων/πόλεως ὁμολογητοῦ, Παύλου σαλοῦ 7 Τ Τῶν ἐν Μελιτηνῇ 33 μαρτύρων, Λαζάρου ὁσίου τοῦ Γαλησιώτου 8 Π Τῶν Παμ. Ταξιαρχῶν Μιχαήλ καί Γαβριήλ, Ὁλοκαύτωμα Ἀρκαδίου 9 Π Νεκταρίου Αἰγίνης τοῦ θαυματουργοῦ, Θεοκτίστης ὁσ. ἐκ Λέσβου 10 Σ Ροδίωνος, Ὀλυμπᾶ, Σωσιπάτρ., Τερτίου, Ἐράστ., Κουάρτ. ἐκ τῶν 70 ἀπ. 11 Κ Η ΛΟΥΚΑ, Μηνᾶ Μεγαλομ., Βίκτωρος, Βικεντ. μ., Θεοδ. Στουδ. 12 Δ Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήμονος, Νείλου ὁσ. τοῦ Μυροβλύτου 13 Τ Ἰωάννου Κων/πόλεως τοῦ Χρυσοστόμου, Ἀνθούσης 14 Τ Φιλίππου ἐκ τῶν 12 Ἀποστόλων, Κωνσταντίνου νεομ. τοῦ Ὑδραίου 15 Π Γουρία, Σαμωνᾶ καί Ἀβίβου μαρτ. (Ἀρχή νηστείας Χριστουγέννων) 16 Π Ματθαίου Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ, Ἰφιγενείας παρθενομ. 17 Σ Γρηγορίου Νεοκαισαρείας, Μαξίμου καί Γενναδίου Κων/πόλεως 18 Κ Θ ΛΟΥΚΑ, Πλάτωνος καί Ρωμανοῦ μαρτ., Ἀναστασίου νεομ. 19 Δ Ἀβδιού προφήτου, Βαρλαάμ, Ἀγαπίου, Ἡλιοδώρου μ. 20 Τ Γρηγορίου ὁσίου τοῦ Δεκαπολίτου, Πρόκλου Κων/πόλεως 21 Τ ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ 22 Π Φιλήμονος, Ἀρχίππου, Ὀνησίμου ἐκ τῶν 70 ἀπ., Ἀνθίμου ὁσίου 23 Π Ἀμφιλοχίου ἐπισκ. Ἰκονίου, Γρηγορίου ἐπισκ. Ἀκραγαντίνων 24 Σ Κλήμεντος ἐπισκόπου Ρώμης, Πέτρου ἐπισκόπου Ἀλεξανδρείας 25 Κ ΙΓ ΛΟΥΚΑ, Αἰκατερίνης Μεγαλομάρτ., Μερκουρίου Μεγαλομ. 26 Δ Στυλιανοῦ Παφλαγόνος, Νίκωνος τοῦ «Μετανοεῖτε» 27 Τ Ἰακώβου τοῦ Πέρσου, Ἀρσενίου ὁσ., Γρηγορίου καί Γερασίμου ὁσίων 28 Τ Στεφάνου ὁσίου τοῦ Νέου ὁμολογητοῦ, Εἰρηνάρχου μάρτυρος 29 Π Διονυσίου Κορίνθου ἱερομάρτ., Παραμόνου μάρτ., Πιτυροῦν ὁσίου 30 Π Ἀνδρέου ἀπ. τοῦ Πρωτοκλήτου, Θρον. Ἑορτή Οἰκ. Πατριαρχείου NOEMBPIOY Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 4 Ἐφεσ. β 4-10 Λουκ. ις 19-31 πλ. β Α 11 Β Κορ. δ 6-15 Λουκ. ι 25-37 βαρύς Β 18 Ἐφεσ. δ 1-7 Λουκ. ιβ 16-21 πλ. δ Γ 25 Γαλ. γ 23 - δ 5 Λουκ. ιη 18-27 α Δ r ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 11 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Μεγαλομάρτυρος καί θαυματουργοῦ Μηνᾶ. 22 Τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Ἀνθίμου ἐπισκόπου Ἀθηνῶν, Προέδρου Κρήτης, τοῦ Ὁμολογητοῦ. 26 Τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Νίκωνος, τοῦ «Μετανοεῖτε» (Ι αἰ.). 27 Τῶν Ὁσίων πατέρων ἡμῶν Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου καί Γερασίμου τοῦ μαθητοῦ αὐτοῦ. 27 Τοῦ Ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἀρσενίου, τοῦ ἐν Ράξῳ. 35

36 ΔEKEMBPIOΣ 1 Σ Ναούμ προφήτου, Φιλαρέτου ὁσίου τοῦ Ἐλεήμονος 2 Κ ΙΔ ΛΟΥΚΑ, Πορφυρίου ὁσ. Καυσοκαλυβίτου, Ἀββακούμ προφ. 3 Δ Σοφονίου προφ., Θεοδώρου ἱερομ., Θεοδούλου ὁσ. 4 Τ Βαρβάρας Μεγαλομ. πολιούχου Ρεθύμνης, Ἰωάν. Δαμασκηνοῦ 5 Τ Σάββα ὁσίου τοῦ Ἡγιασμένου, Διογένους μάρτυρος 6 Π Νικολάου ἀρχιεπισκ. Μύρων τῆς Λυκίας τοῦ θαυματουργοῦ 7 Π Ἀμβροσίου ἐπισκόπου Μεδιολάνων, Νεοφύτου μάρτυρος 8 Σ Σωσθένους, Ἀπολλώ, Τυχικοῦ ἐκ τῶν 70 ἀποστ., Παταπίου ὁσίου 9 Κ Ι ΛΟΥΚΑ, Σύλληψις Ἁγίας Ἄννης μητρός Θεοτόκου 10 Δ Μηνᾶ τοῦ Καλλικελάδου, Ἑρμογένους καί Εὐγράφου μ. 11 Τ Νικηφόρου Φωκᾶ τοῦ Βασιλέως 12 Τ Σπυρίδωνος Τριμυθοῦντος θαυματ., Ἀλεξάνδρου Ἱεροσολύμων 13 Π Εὐγενίου καί τῶν σύν αὐτῷ μαρτύρων 14 Π Θύρσου, Φιλήμονος, Ἀπολλωνίου, Ἀρριανοῦ μαρτύρων 15 Σ Ἐλευθερίου ἱερομάρτυρος καί Ἀνθίας τῆς μητρός αὐτοῦ 16 Κ ΙΑ ΛΟΥΚΑ ( Ἁγ. Προπατόρων), Ἀγγαίου πρ., Μοδέστου Ἱεροσολ. 17 Δ Διονυσίου ἐπ. Αἰγίνης θαυμ., Δανιήλ προφ. καί Ἁγ. Τριῶν Παίδων 18 Τ Σεβαστιανοῦ καί Ζωῆς μαρτύρων, Μοδέστου ἱερομάρτυρος 19 Τ Βονιφατίου μ., Ἀγλαΐδος Ρωμαίας, Εὐτυχίου καί Θεσσαλονίκης μ. 20 Π Ἰγνατίου ἱερομάρτυρος τοῦ Θεοφόρου, Φιλογονίου ὁσίου 21 Π Θεμιστοκλέους μάρτ., Ἰουλιανῆς καί τῶν σύν αὐτῇ 500 μαρτύρων 22 Σ Ἀναστασίας Μεγαλομ. τῆς Φαρμακολυτρίας, Χρυσογόνου μάρτ. 23 Κ ΠΡΟ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ, Τῶν ἐν Κρήτῃ Ἁγ. Δέκα Μ. 24 Δ Εὐγενίας ὁσιοπαρθενομάρτυρος, Φιλίππου μάρτυρος 25 Τ Η ΚΑΤΑ ΣΑΡΚΑ ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 26 Τ Ἡ Σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, Εὐθυμίου Σάρδεων τοῦ ὁμολ. 27 Π Στεφάνου Πρωτομ. καί Ἀρχιδιακ., Θεοδώρου ὁμολ. τοῦ Γραπτοῦ 28 Π Τῶν ἐν Νικομηδείᾳ Δισμυρίων Μαρτύρων 29 Σ Τῶν Ἁγίων 14.000 Νηπίων τῶν ὑπό Ἡρώδου ἀναιρεθέντων 30 Κ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΙΝ, Γεδεών ὁσ. Καρακαλληνοῦ 31 Δ Μελάνης ὁσίας τῆς Ρωμαίας, Ζωτικοῦ μάρτυρος τοῦ ὀρφανοτρόφου ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΑΓΙΟΛΟΓΙΟΝ 11 Τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Βασιλέως, Νικηφόρου Φωκᾶ (966). 23 Τῶν Ἁγίων ἐνδόξων Δέκα Μαρτύρων (Γ αἰ.), τῶν ἐν Γορτύνῃ. ΔEKEMBPIOY Ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν ΗΜ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ EYAΓΓΕΛΙΟΝ HXΟΣ EΩΘINON 2 Ἐφεσ. ς 10-17 Λουκ. ιη 35-43 β Ε 9 Γαλ. δ 22-27 Λουκ. ιγ 10-17 γ ΣΤ 16 Κολ. γ 4-11 Λουκ. ιδ 16-24, 14 δ Ζ Ματθ. κβ 23 Ἑβρ. ια 9-10, 32-40 Ματθ. α 1-25 πλ. α Η 30 Γαλ. α 11-19 Ματθ. β 13-23 πλ. β Θ r 30 Γεδεών ὁσιομάρτυρος, τοῦ Καρακαλληνοῦ. 37

O AΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Α. Αγιολογικά στοιχεία Η παράδοση και η πράξη της Εκκλησίας μας, κατατάσσει τον Άγιο Νικόλαο στους μεγαλύτερους και πλέον αγαπητούς Αγίους, όχι μόνο για το θεοφιλή βίο του αλλά και για τα θαύματα τα οποία έκανε, καθώς ήταν προικισμένος με το χάρισμα της θαυματουργίας, τόσο όταν ήταν στη ζωή όσο και μετά την εκ δημία του προς τον Κύριον. Ο Άγιος Νικόλαος, «ο της νίκης επώνυμος και εν Αγίοις θαυματουργός, ο άνθρωπος του Θεού και ο πιστός θεράπον», γεννήθηκε στα Πάταρα της Λυκίας, περί το 270 μ.χ. από γονείς ευ- 39

σεβείς και ευπόρους, τον Επιφάνιο και τη Νόννα και έτυχε επιμελημένης μορφώσεως. Και πράγματι, ο νεαρός Νικόλαος μεγάλωνε προκόπτοντας «σε θερμότητα πίστεως, πλούτο γνώσεων και διαγωγή σώφρονα και άμεμπτη». Έμεινε ορφανός σε νεαρή ηλικία και κληρονόμος μεγάλης περιουσίας, την οποία διέθεσε προς ανακούφιση των συμπολιτών του. Έγινε ο πατέρας, ο φροντιστής, ο παρηγορητής κάθε φτωχού, κατατρεγμένου και πονεμένου ανθρώπου, δεν άφηνε κανένα να μην τον στηρίξει πνευματικά, ηθικά και υλικά. Οι αρετές και τα προσόντα του εκτιμήθηκαν από την εκκλησία των Πατάρων, η οποία τον κάλεσε να την υπηρετήσει και τον χειροτόνησε πρεσβύτερο, σε ηλικία μόλις δεκαεννέα ετών. Από τότε που εισήλθε στις τάξεις του ιερού κλήρου έπαψε πλέον να ζει για τον εαυτό του, ζούσε μοναχά για να υπηρετεί 40 την Εκκλησία του Χριστού και όλους τους ανθρώπους χωρίς καμιά διάκριση. Ως μοναχός διέπρεψε στη μοναχική πολιτεία και χαρακτηρίζεται από την Εκκλησία ως «κανόνας πίστεως, εικόνα πραότητος και εγκρατείας διδάσκαλος». Δια θεϊκής αποκαλύψεως, μετά την κοίμηση του τότε Αρχιεπισκόπου των Μύρων της Λυκίας, οι επίσκοποι αναγόρευσαν τον Άγιο Νικόλαο ως νέο επίσκοπο της επαρχίας. Από τη θέση αυτή έγινε ο διαπρύσιος στηλιτευτής των εκμεταλλευτών κατά των αδυνάτων και των φτωχών και με την σπάνια παρρησία και το θάρρος που διέθετε ασκούσε έλεγχο σε όλους όσοι ευθύνονταν για τις κακοδαιμονίες του λαού όσο ψηλά και αν βρίσκονταν. Κατά τους διωγμούς του Διοκλητιανού και του Μαξιμιανού Γαλέριου, (303-305 μ. Χ) επειδή έγινε ελεγκτής των διωκτών, υπέστη πολλά βασανιστήρια, 41

διωγμούς, φυλακίσεις και τέλος καθαιρέθηκε από το αξίωμα του Αρχιεπισκόπου. Με το Διάταγμα όμως της Ανεξιθρησκίας, των Μεδιολάνων, το 313 μ.χ. του Μ. Κωνσταντίνου, ο Άγιος επανήλθε στο θρόνο. Αναφέρονται πλείστα θαύματα του Αγίου όπως η απελευθέρωση των τριών στρατηλατών, θεραπείες νοσούντων και αποκαταστάσεις φτωχών. Μέχρι σήμερα παραμένει ο προστάτης των ναυτιλλομένων χάρη στις πάμπολλες θαυματουργικές επεμβάσεις του προς αυτούς. Το 325 μ.χ. έλαβε μέρος στην Α Οικουμενική Σύνοδο, που έγινε στη Νίκαια της Βιθυνίας. Σύμφωνα με την παράδοση κατά τη διάρκεια της Συνόδου επειδή ράπισε στο πρόσωπο τον Άρειο, ο Μ. Κωνσταντίνος τον φυλάκισε, καθώς υπήρχε νόμος που απαγόρευε τη χειροδικία ενώπιον του βασιλιά. Σύντομα όμως ελευθερώθηκε και όταν επέστρεψε 42 Η βασιλική του Αγίου Νικολάου, στα Μύρα της Λυκίας στην πατρίδα του, συνέχισε το ποιμαντορικό του έργο μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Όπως και ο Απόστολος Παύλος τα πράγματα του κόσμου τα θεωρούσε φτηνά, εφήμερα, ανούσια πραγματικά «σκύβαλα» (Φιλιπ.3,8). Τη δόξα, το χρήμα, τη δύναμη, την κοινωνική καταξίωση τα θεωρούσε υποδεέστερα από τη διακονία του Χριστού. Γι αυτό και τα παραμέρισε όλα και τάχθηκε στην υπη- 43

ρεσία της Εκκλησίας του Θεού. Αποτελεί πράγματι πρότυπο για όλους τους κατοπινούς κληρικούς, γιατί υπήρξε ο ίδιος μιμητής του Χριστού (Α Πετρ. 3-13). Εκοιμήθη ειρηνικά, μετά από σύντομη ασθένεια, στις 6 Δεκεμβρίου του έτους 330 ή 335 μ.χ. σε βαθύτατο γήρας και το λείψανό του τοποθετήθηκε σε ειδικό τάφο στο Ναό των Μύρων της Λυκίας. Οι πηγές δια μέσου των αιώνων( Αρχιμανδρίτης Μιχαήλ 8 ος αι., Θεόδωρος Στουδίτης 9 ος αι., Συμεών ο Μεταφραστής 10 ος αι) αναφέρουν ότι από το σκήνωμά του ανέβλυζε μύρο, που θεράπευε ψυχικές και σωματικές ασθένειες εξ ού και «Άγιος Νικόλαος ο Μυροβλύτης και θαυματουργός». Τα λείψανά του διατηρήθηκαν στα Μύρα της Λυκίας έως και τον 11 ο αι., απ όπου το έτος 1087, επί βασιλείας Αλεξίου Κομνηνού μεταφέρθηκαν στο Μπάρι της Ιταλίας, από χριστιανούς της 44 Η λάρνακα του Αγίου Νικολάου, στα Μύρα της Λυκίας Δύσεως, όπου και ευρίσκονται μέχρι και σήμερα στον ομώνυμο Ναό του Αγίου Νικολάου. Μαζί δε με το Ναό του Αγίου στα Μύρα της Λυκίας αποτελούν παγκοσμίως τα δύο κύρια προσκυνήματα του Αγίου-προστάτη των ναυτικών, των ορφανών και των πτωχών. 45

ΦΩΤΟ: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

, O BYZANTINΟΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Ο Βυζαντινός Ναός του Αγίου Νικολάου αποτελεί σημείο αναφοράς για όλη την επαρχία Μεραμβέλλου. Είναι ένα από τα πρωιμότερα και τεχνικά αρτιότερα δείγματα της Πρωτοβυζαντινής Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής στην Κρήτη, αφού πρόκειται, μαζί με τη Ροτόντα στην Επισκοπή Κισάμου, για το ένα από τα δύο σωζόμενα μνημεία της περιόδου της Εικονομαχίας με ανεικονικό διάκοσμο στην Κρήτη. Από το Ναό του Αγίου Νικολάου έχει ονοματοδοτηθεί η πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου 1, με βάση το Φ.Ε.Κ. 184/6.8.1924 2. H εορτή του Αγίου Νικολάου, ως πολιούχου της πόλεως στις 6 Δεκεμβρίου αποτελεί τοπική εορτή, η οποία έχει θεσπιστεί δια Βασιλικού Διατάγματος 3. 50

Α. Τοποθεσία-Αρχιτεκτονικός ρυθμός. Ο Ναός του Αγίου Νικολάου είναι χτισμένος στο μικρό όρμο του Καθολικού, στη δυτική όχθη της μικρής χερσονήσου «Μπουρούνι», παλαιότερα «Μανδράκι ή Μαντράκι», (Mandragio ή Mandracchio, κατά τους Βενετούς) σε απόσταση μόλις δύο χιλιομέτρων από τον ιστορικό πυρήνα της πόλης του Αγίου Νικολάου, στο δρόμο προς Ελούντα και σηματοδοτεί μια από τις ασφαλέστερες θέσεις ελλιμενισμού της περιοχής. Ο Ναός του Αγίου Νικολάου αναφέρεται και στον τοπογραφικό κατάλογο των τοιχογραφημένων Εκκλησιών της Κρήτης, του Ιταλού Αρχαιολόγου Guseppe Gerola 4, ο οποίος τον τοποθετεί στο τέλος του 12ου με αρχές του 13ου αιώνα. Από τις τοιχογραφίες όμως, που αποκαλύφθηκαν στη διάρκεια αναστήλωσης 53

του Ναού το έτος 1968 5, αποδείχθηκε ότι ο Ναός χρονολογείται στο τέλος της πρώτης Βυζαντινής Περιόδου (330-824 μχ.) και μάλιστα η κατασκευή του συμπίπτει με την περίοδο της εικονομαχίας. Ο Ναός ανήκει στον τύπο της «μονοκλίτου τρουλλαίας βασιλικής στεγαζομένης δια καμάρας». Η αρχιτεκτονική του αξία είναι σημαντική καθώς αποτελεί ένα άρτιο δείγμα της πρωτοβυζαντινής αρχιτεκτονικής στην Κρήτη 6. Πρόκειται για ορθογώνιο κτήριο λιτής κατασκευής από αργολιθοδομή, που φέρει βαρύ κυλινδρικό τρούλο. Ενδείξεις πρώιμης χρονολόγησης α - ποτελούν η μεγάλη ημικυλινδρική αψίδα του ιερού και τα μικρά λιτά ανοίγματα. Τα ανώφλια των πορτών και παραθύρων είναι απλά ευθύγραμμα πελέκια,

εκτός από την κύρια είσοδο που έχει τοξωτό ανώφλι πολύ απλής μορφής. Αυτή η κατασκευή, με όλα τα εξωτερικά στοιχεία σε απλές μορφές, χωρίς ιδιαίτερη διακόσμηση, είναι χαρακτηριστική των βυζαντινών χρόνων. Οι πέτρες που έχουν χρησιμοποιηθεί είναι κυρίως ψαμμιτικοί λίθοι, οι κοινώς λεγόμενες αμμούδες, που είναι σχετικά μαλακές και εύκολες στην κατεργασία, αλλά παθαίνουν μεγάλες φθορές από το χρόνο και τις καιρικές συνθήκες. Κατά τη διάρκεια των εργασιών αναστήλωσης (2006-2007) INTERREG III Α/ Ελλάδα-Κύπρος) προέκυψαν ενδιαφέροντα στοιχεία που σχετίζονται με την κατασκευή του ναού, καθώς και με τις υστερότερες ή νεότερες επεμβάσεις σ αυτόν. Στη ΒΔ πεσσοπαραστάδα βρέθηκε μαρμάρινη βάση κίονα σε δεύτερη χρήση και κατά τη διάλυση πεζούλας πρωτοβυζαντινή πόρπη του 6ου -7ου αιώνος. 58 Η πόρπη είναι αντικείμενο συνδεδεμένο με τον τρόπο ένδυσης και την καθημερινή ζωή, και αναμφίβολα τεκμηριώνει τη χρήση του χώρου κατά την Α Βυζαντινή περίοδο. Εξωτερικά, στο βόρειο και νότιο τοίχο εντοπίστηκαν σειρές από αβαθείς, ορθογώνιες δοκοθυρίδες μικρών διαστάσεων. Οι δοκοθυρίδες της άνω σειράς πιθανόν να 59

στήριζαν κάποια στέγη. Επίσης στη βόρεια πλευρά του Ναού υπάρχει μικρή θο λωτή «ομβροδεξαμενή», κατασκευασμένη ως φαίνεται κατά τη Βενετοκρατία. 60 Αξίζει δε να σημειωθεί, πως κατά τη διάρκεια εργασιών στον αύλειο χώρο του Ναού του Αγίου Νικολάου, από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της Ενορίας 61

Αγίας Τριάδος το 1972, βρέθηκε μια εγχάρακτη επιγραφή πάνω σε πλάκα από πωρόλιθο 43Χ34 ½, πάχους, η οποία αναφέρεται σε επιδιορθώσεις του Ναού κατά τα έτη 1734, 1892, 1904 και 1924. Διακρίνονται τα ονόματα Κωνσταντίνου Περδικάκη και Κ.Ι.Χ. Κουνενού. Β. Τοιχογραφικός διάκοσμος. Στο εσωτερικό του ο ναός διαθέτει δυο στρώματα ζωγραφικής. Το πρώτο είναι ανεικονικό και για το λόγο αυτό έχει χρονολογηθεί κατά την εποχή της εικονομαχίας που, σύμφωνα με τις συμβατικές χρονολογίες για την Κρήτη διήρκεσε από το 726 έως την αραβική κατάκτηση το 827/8. Το δεύτερο στρώμα ζωγραφικής χρονολογείται στις αρχές του 14 ου αιώνα. Το ανεικονικό στρώμα είναι οργανωμένο σε δίχωρα, που περιλαμβάνουν φυτικά ή 62

γεωμετρικά θέματα, όπως τετράφυλλοι και καμπυλόγραμμοι ρόμβοι διατεταγμένοι εναλλάξ και σχηματιζόμενοι από εφαπτόμενους και τεμνόμενους κύκλους, μεγάλοι κύκλοι συνδεδεμένοι μεταξύ τους με κόμβους και άνθη στις πλευρές τους, ρόδακες εντός ορθογωνίων πλαισίων, φυτικά κοσμήματα σχηματιζόμενα από φύλλα και άνθη με φυλλοφόρους βλαστούς. Έχει επισημανθεί από τη Στέλλα Παπαδάκη Okland ότι τα θέματα προέρχονται από ένα τοπικό διακοσμητικό εργαστήριο και παρουσιάζουν στενή συγγένεια με εκείνα του ψηφιδωτού δαπέδου της παλαιοχριστιανικής του Πόρου Ελούντας. Ο τρόπος εκτέλεσης των θεμάτων, η πολυχρωμία, η χρωματική λαμπρότητα και η πυκνότητά του προσδίδουν στο σύνολο ιδιαίτερες αισθητικές αρετές. Στον κύλινδρο της κόγχης του ιερού 65

ΦΩΤΟ: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

υπάρχει δυσανάγνωστη επιγραφή, όπου σύμφωνα με την παρατήρηση του Εμμ. Μπορμπουδάκη αναφέρεται ο όρος «εξεκέντησε». Η χρήση του όρου χαρακτηρίζει το έργο των ψηφοθετών της πρωτοβυζαντινής περιόδου και ξενίζει η χρήση του σε τοιχογραφίες. Το δεύτερο στρώμα αγιογράφησης του ναού περιορίζεται στο χώρο του Ιερού Βήματος και της ανατολικής καμάρας. Κανένα από τα εικονογραφικά θέματά του δε σώζεται ακέραιο. ΦΩΤΟ: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΦΩΤΟ: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

ΦΩΤΟ: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας απεικονίζεται ο Παντοκράτωρ. Ο Ιωακείμ και η Άννα εικονίζονται στην κορυφή του θόλου. Επίσης σώζεται αποσπασματικά η παράσταση της Ανάληψης με του τέσσερις Ευαγγελιστές και η Αγία Χριστίνα. Στο αέτωμα πάνω από το ιερό εικονίζεται ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. 72 Από το δεύτερο εικονογραφικό διάκοσμο δεν έχει διασωθεί κανένα άλλο στοιχείο. Στον τρόπο απόδοσης των θεμάτων συνυπάρχουν συντηρητικά και νεωτερικά στοιχεία. Οι αναλογίες των σωμάτων είναι βαριές με μεγάλα σχετικά κεφάλια και εύσαρκα κάτω άκρα. Τα χαρακτηριστικά αυτά παραπέμπουν στη λεγό- 73

ΦΩΤΟ: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ μενη βαριά τεχνοτροπία, που γνώρισε ευρεία διάδοση στο βυζαντινό κόσμο στις αρχές του 14ου αιώνα. Σε δοκιμαστική τομή που πραγματοποιήθηκε το 2007, εξωτερικά του ναού και κατά μήκος του νότιου τοίχου, εντοπίστηκαν τέσσερις τάφοι που περιείχαν αξιόλογα ευρήματα, και νομισματικά δεδομένα, τα οποία έχουν χρονολογηθεί στην εποχή της ύστερης Βενετοκρατίας. 75

Εντός του Ναού έχουν τοποθετηθεί τρείς εικόνες φορητές, οι οποίες αποτελούσαν τις Δεσποτικές εικόνες του τέμπλου, πριν από την Αναστήλωση των ετών 2006-2007. Είναι εικόνες λαϊκής τεχνοτροπίας και εικονίζονται ο Δεσπότης Χριστός ένθρονος ευλογών, η Ζωοδόχος Πηγή και ο Άγιος Νικόλαος ένθρονος επίσης, που φέρει την επιγραφή: «Δέησις των δούλων του Θεού Ιωάννου ιερέως Βούλγαρι και Νικολάου Καραβέλα και των συνδρομητών της αγίας εικόνος ταύτης 1852». Γ. Ιστορική και Πολιτιστική Σπουδαιότητα. Εντός της Μητροπολιτικής μας περιφέρειας, Πέτρας & Χερρονήσου, εκτός από το ναό του Αγίου Νικολάου, απαντώνται και άλλα σημαντικά μνημεία όχι μόνο εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και 76 καλλιτεχνικής δημιουργίας αλλά και μνημεία ορόσημα που φανερώνουν τη διαρκή και αταλάντευτη θρησκευτική πορεία των κατοίκων της περιοχής μας δια μέσου των αιώνων, καλώντας το σύγχρονο άνθρωπο σε πνευματική εγρήγορση και επαναπροσδιορισμό των αξιών της ζωής. ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1 «Ἡ σημερινή πόλις τοῦ Ἁγίου Νικολάου κεῖται ἀκριβώς ἐπί τῆς θέσεως ἒνθα εὐρίσκετο ἡ ἀρχαία πόλις Καμάρα, μετονομασθεῖσα μετά τήν Κάθοδο τῶν Δωριέων (1047 π.χ)» εἰς Λατώ προς Καμάραν, ἣτις ἦτο ἐπίνειον τῆς ἰσχυροτάτης μινωικῆς πόλεως Λατώ Ἐτέρα». Μιχαήλ. Ηλ. Κοζύρη, συντ. Δημοσιογράφο, Ιστορική Ανασκόπησις της πόλεως Αγίου Νικολάου, περιοδ. Αμάλθεια 1970, σελ. 126. 2 Σύμφωνα με το Υπ Αριθμόν 184 Φ.Ε.Κ. 77

της 6 ης Αυγούστου του 1924, ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Παύλος Κουντουριώτης κατόπιν προτάσεως του Υπουργού των Εσωτερικών Π. Μαυρομιχάλη περί συστάσεων Δήμων και Κοινοτήτων στις Νέες Χώρες και στην Περιφέρεια της Γενικής Διοικήσεως Κρήτης, αναγνωρίζει και κατοχυρώνει ως πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου την πόλη του Αγίου Νικολάου, έδρα του Δήμου, πλέον, Αγίου Νικολάου, ο οποίος και συμπεριλαμβάνει συγκεκριμένες περιοχές διοικητικής δικαιοδοσίας. 3 Φ.Ε.Κ. 32/18.2.1953. 4 GIUSEPPE GEROLA, Τοπογραφικός κατάλογος των Τοιχογραφημένων Εκκλησιών της Κρήτης, Μετάφραση, Κ.Ε. Λασιθιωτάκη, Έκδοσις Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, Ηράκλειο 1961, σελ. 84. Αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Δήμος Κριτσάς, 560. Καστέλλι Μεραμπέλλου (στο λιμάνι), Άγιος Νικόλαος = Υπολείμματα αρχαϊκών τοιχογραφιών στο θόλο». 5 Η ανακαίνιση του Ναού το έτος 1968 78 έγινε με δαπάνη του επιχειρηματία και επίτιμου δημότη της πόλεως Αγίου Νικολάου Γεωργίου Μαμιδάκη (Μιχαήλ Κοζύρη, «Λασίθι», σελ. 101) και οι εργασίες αποκαλύψεως και στερεώσεως των υπαρχουσών τοιχογραφιών πραγματοποιήθηκαν «υπό την άμεσον επίβλεψιν και καθοδήγησιν του ειδικού επιστήμονος κ. Σταύρου Μπαλογιάννη και της συζύγου του». Ν. Ζερβογιάννη, Άγιος Νικόλαος, εφημ. Ανατολή, 20.10.1968. 6 Αξίζει δε να σημειώσουμε ότι ο συγκεκριμένος αρχιτεκτονικός τύπος, δηλ. του μονοκλίτου μετά τρούλλου θολωτού ναϊδρίου, του οποίου ο τρούλλος είναι κυλινδρικός και στηρίζεται απ ευθείας στους πλάγιους τοίχους ή στηριζόμενος επάνω στο πάχος μεγάλων αψίδων ή επάνω σε τέσσερα στηρίγματα που είναι τοποθετημένα στους πλάγιους τοίχους, ανήκει στους Ναούς της Β Βυζαντινής περιόδου, σύμφωνα με τον καθ. Καλοκύρη. Για περισ. Βλ. Κωνσταντίνου Καλοκύρη, Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία, Εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2005. 79

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ Α. GIUSEPPE GEROLA, Τοπογραφικός κατάλογος των Τοιχογραφημένων Εκκλησιών της Κρήτης, Μετάφραση, Κ.Ε. Λασιθιωτάκη, Έκδοσις Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, Ηράκλειο 1961, σελ. 84. Αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Δήμος Κριτσάς, 560. Καστέλλι Μεραμπέλλου (στο λιμάνι), Άγιος Νικόλαος = Υπολείμματα αρχαϊκών τοιχογραφιών στο θόλο». Β. Ιερά Μητρόπολις Πέτρας & Χερρονήσου, Οδηγός Μνημείων Χριστιανικής Πίστεως, Νεάπολη 2008 Γ. Αποστολάκου, Β., Αρακαδάκη, Μ., Δερμιτζάκης, Μ., Ντρίνια, Χ., Κλώντζας, Μ., Μοσχόβη, Γ. & Σωρού, Μ., Ο Άγιος Νικόλαος και η περιοχή του, Άγιος Νικόλαος 2010. Δ. Μιχαήλ Γ. Ανδριανάκη, Κώστα Δ. Γιαπιτζόγλου, Χριστιανικά Μνημεία της 80 Κρήτης, Συνοδική Επιτροπή Θρησκευτικού Τουρισμού της Εκκλησίας Κρήτης, Μ.Κ.Ο. Φιλοξενία, Ηράκλειο 2012 Ε. Πρωτ. Ευαγγέλου Παχυγιαννάκη, Σύντομος ιστορία της πόλεως Αγίου Νικολάου και των εκκλησιών αυτής. Άγιος Νικόλαος 1994. ΣΤ. Πρωτ. Ευαγγέλου Παχυγιαννάκη, Ο Ιερός Καθεδρικός Ναός της Αγίας Τριάδος, Αγίου Νικολάου Κρήτης, 70 χρόνια από τον εγκαινιασμό του 16 Οκτωβρίου 1938, Άγιος Νικόλαος 2008 Ζ. Μιχαήλ. Ηλ. Κοζύρη, συντ. Δημοσιογράφο, Ιστορική Ανασκόπησις της πόλεως Αγίου Νικολάου, περιοδ. Αμάλθεια 1970, σελ. 126. Η. Όλγας Γκράτζιου, Η Κρήτη στην ύστερη Μεσαιωνική Εποχή, Η μαρτυρία της Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης Θ. local.e-history.gr/pages/ viewpage.action?pageid=11928078 81

ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Πέτρας καί Χερρονήσου κ.κ. Γεράσιμος (19.12.2015). Διοίκησις: Ἕδρα: Νεάπολις. Τ.Κ. 724 00. Τηλέφωνα (28410): Μητροπολίτου: οἰκίας 32.236, γραφείου 31.345. Γραφείων 32.320, 32.338, 32.820. Fax 31.344. Πρωτοσύγκελλος: Ἀρχιμ. Τῖτος Ταμπακάκης, e-mail: titostampakakis@impeh.gr, τηλ. 32.320, 6944721948. Γεν. Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος: Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Ἀτσαλάκης, τηλ. 32.020 Διοικητικόν Προσωπικόν: Γραμματεία Ἀλέξανδρος Βογιατζάκης, τηλ. 33.198, e-mail: avogiatzakis@impeh.gr Γραφεῖον Γάμων Πρωτοπρ. Ἐμμανουήλ Λυράκης, τηλ. 32.320 Ταμεῖον-Λογιστήριον Μιχαήλ Πρινιωτάκης, τηλ. 32.820, e-mail: mpriniotakis@ impeh.gr Γενικόν Φιλόπτωχον Ταμεῖον Πρωτοπρ. Κωνσταντῖνος Περβολαράκης, τηλ. 33.215. Διάκ. Μητροπολίτου Εὐγένιος Καρακωνσταντάκης Ὁδηγός Μητροπολίτου Πέτρος Χουρδάκης τηλ. 6945762451. Ἱστοσελίς Ἱερᾶς Μητροπόλεως: www. impeh.gr, Ἠλεκτρονική ἐπικοινωνία: info@impeh.gr 83

1. Μητροπολιτικόν Συμβούλιον: Πρόεδρος: Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης. Μέλη: Μαρία Ἀρναουτάκη, Δικηγόρος, Γεωργία Τζιγκρῆ, Διευθύντρια Δ.Ο.Υ. Ἁγ. Νικολάου, Σταῦρος Πατεράκης, Ἐκκλ. Σύμβουλος, Πρωτ. Χρύσανθος Πλευράκης καί Πρωτ. Γεώργιος Μηλάκης. 2. Ἐπισκοπικόν Δικαστήριον: Πρόεδρος: Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης. Μέλη Πρωτ. Ἰωάννης Γεροντῆς, Πρωτ. Χρύσανθος Πλευράκης. 3. Τοπικόν Τ.Α.Π.Ο.Ε.Κ.Ε. Πρόεδρος: Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης. Λογιστής - Ταμίας: Πρωτ. Ἐμμανουήλ Λυράκης. Ἐνοριακοί Ναοί 80. Παρεκκλήσια 201. Ἐξωκκλήσια 216. Ναοί Κοιμητηρίων 70. Ἰδιωτικοί Ναοί 81. Ἐφημέριοι ΠΕ 48, ΤΕ 15, ΔΕ 23, ΥΕ 4. Διάκονοι: 3, Ἄμισθοι ἱερεῖς: 3, Ἄμισθοι διάκονοι: 1, Συνταξιούχοι: 19. 84 ΕΝΟΡΙΑΙ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ Α ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος: Πρωτ. Κωνσταντῖνος Περβολαράκης τηλ. 28410-33215, κιν. 6972 602906. Νεάπολις: Τ.Κ. 724 00. 1. Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός Κοιμήσεως τῆς Θεο τόκου. Τηλ. 33.215. Fax 33.260. Ἐφημέριοι: Περ βολαράκης Κωνσταν τῖνος, τηλ. 33.354, 6972 602906. Λυράκης Ἐμμανουήλ, τηλ. 32.568 καί 6973 077200, Διακ. Κουναλάκης Γεώργιος, τηλ. 6973 536976. 2. Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου. Τηλ. 33.944. Ἐφημέριος: Ἀρακαδάκης Γεώργιος, τηλ. 33.372, Πατσιᾶς Ἀγαθάγγελος, διάκ. Κων/νος Λαδομένος, τηλ. 6948 347100. Ἐνορίαι 3. Ἅγιος Ἀντώνιος Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἀντωνίου. Ἐφημέριος: Ματθαιάκης Θεμιστοκλῆς, τηλ. 6991 011979. 4. Ἀνδριανός Ἱερός Ναός Ἁγίας Παρασκευῆς. Τ.Κ. 724 00: Ἐφημέριος:... 5. Βουλισμένη Ἱερός Ναός Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος.Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Λιουδάκης Ἰωάννης, τηλ. 33.928, 6973 386559. 6. Βραχάσι Ἱερός Ναός τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας. Τ.Κ. 720 54. Ἐφημέριος:... 7. Βραχάσι Ἱερός Ναός Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Τ.Κ. 720 54. Ἐφημέριος:... 85

8. Βρύσες Ἱερός Ναός Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Λαπιδάκης Δημήτριος, τηλ. 31.939, 6976 096576. 9. Δωριές Ἱερός Ναός Ἁγίου Κωνσταντίνου. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Πατεράκης Ἐμμανουήλ, τηλ. 42.249, 6973 612280. 10. Ζένια Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος:... 11. Καρύδι Ἱερός Ναός Προφήτου Ἠλιού. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Πατεράκης Ἐμμανουήλ, τηλ. 42.249, 6973 612280. 12. Καστέλλι Ἱερός Ναός Τιμίου Προδρόμου. Τ.Κ. 720 58. Ἐφημέριος: Φαρσάρης Ἐμμανουήλ, τηλ. 32026, 6974 589252. 13. Κουροῦνες Ἱερός Ναός Τιμίου Προδρόμου. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Μαγούλης Σταῦρος, τηλ. 31.083. 14. Λατσίδα Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Χατζηδάκης Κων/νος, τηλ. 22.568, 6979 508070. 15. Λίμνες Ἱερός Ναός Ἁγίας Μαρίνης. Τ.Κ. 724 00: Ἐφημέριος: Βουκυκλάρης Μιχαήλ, τηλ. 32.202, 6976 854058, 2841-340202. 86 16. Μίλατος Ἱερός Ναός Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Τ.Κ. 724 00. τηλ. 81.066. Ἐφημέριος: Κουναλάκης Ἀνδρέας, τηλ. 33.318, 6974 313078. 17. Νικηθιανός Ἱερός Ναός Ἁγίων Ἀναργύρων. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Μαμάκης Δημήτριος, τηλ. 6972 908296, 6970 253322. 18. Νοφαλιᾶς Ἱερός Ναός Τιμίου Σταυροῦ. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Μαμάκης Δημήτριος, τηλ. 6972 908296, 6970 253322. 19. Σίσι Ἱερός Ναός Ἰ. Θεολόγου. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Διπλαράκης Μιχαήλ, τηλ. 71.510, 6945 833525. 20. Φινοκαλιᾶς Ἱερός Ναός Τιμίου Σταυροῦ. Τ.Κ. 72400. Ἐφημέριος: Μαγούλης Σταῦρος, τηλ. 31.083. 21. Φουρνή Ἱερός Ναός Ἁγίας Τριάδος. Τ.Κ. 720 58. Ἐφημέριος: Βουκυκλάρης Νικόλαος, τηλ. 31.652, 6972 434907. 22. Χουμεριάκος Ἱερός Ναός Ἁγίου Νικολάου. Τ.Κ. 724 00. Ἐφημέριος: Αἰκατερινάκης Γεώργιος, τηλ. 31.383, 25.655. 87

Β ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος: Πρωτ. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου Εὐάγγελος Παχυγιαννάκης τηλ. 28410-28036. Ἅγιος Νικόλαος: Τ.Κ. 721 00. 23. Ἱερός Ναός Ἁγίας Τριάδος, τηλ. 22.762. Ἐφημέριοι: Χαλκιαδάκης Κων. τηλ. 83.239, 6972 891316, Παχυγιαννάκης Εὐάγγελος, τηλ. 28.036, Μπανταλάκης Νεκτάριος, τηλ. 42.192, 6944 502864. 24. Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου, τηλ. 28.598. - Ἱ.Ν. Ἁγ. Ἀντωνίου, Ἱστοσελίδα: enoriaagiougeorgiou.blogspot.gr, τηλ. 82.275. Ἐφημέριοι: Ἀτσαλάκης Γεώργιος, τηλ. 28.346, 6977 082484. Κωστάκης Κωνστα ντῖνος, τηλ. 24.193. Περουλάκης Βασίλειος, τηλ. 28413-00431, 6945 554435. 25. Ἱερός Ναός Ἁγίου Μύρωνος Πίσσηδων, τηλ. 26.716. Ἐφημέριος: Σαρρῆς Ἐμμανουήλ, τηλ. 22.804. 26. Ἱερός Ναός Τιμίου Σταυροῦ, τηλ. 22.288. Ἐφημέριος: Γεροντῆς Ἰωάννης, τηλ. 23.252, κιν. 6996 700800. 27. Ἱερός Nαός Eὐαγγελιστρίας, τηλ. 28410 88 83.339, Ἱστοσελίδα: www.evaggelistria.gr. Ἐφημέριοι: Tζάβλας Γεώργιος, τηλ. 82.679, 6972 446313, Δραϊνάκης Νικόλαος, τηλ. 6955 114562. 28. Ἱερός Ναός Προφ. Ἠλιού Ἀμμουδάρας. Ἐφημέριος: Μπρόκος Γεώργιος, τηλ. 82.026, 6946 043418. Ἐνορίαι 29. Ἁγία Πελαγία Ἱερός Ναός Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Τ.Κ. 724 00: Ἐφημέριος: Ζερβάκης Ἰωάννης, τηλ. 31.828. 30. Βρουχᾶς Ἱερός Ναός Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Τ.Κ. 721 00, τηλ. 42.445. Ἐφημέριος: Ἀν δρεαδάκης Γεώργιος, τηλ. 33.722, 6944 287270. 31. Ἑλληνικά Ἱερός Ναός Ἁγίου Νικολάου. Τ.Κ. 721 00. Ἐφημέριος: Λαζαράκης Νικόλαος, τηλ. 31.893. 32. Ἐλούντα Ἱερός Ναός Ζωοδόχου Πηγῆς. Τ.Κ. 720 53, τηλ. 41.920. Ἐφημέριοι: Μπουτσάκης Παναγιώτης, τηλ. 41.336, 6974 852102. Δρακωνάκης Μιχαήλ, τηλ. 41.426, 6934 429120. Κατσογρεσάκης Σταῦρος, τηλ. 25.487, 6932 383844. 33. Ἔξω Λακώνια Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου, Τ.Κ. 721 00, τηλ. 82.096. Ἐφημέριος: Καστανός Ἐμ μανουήλ, τηλ. 25.844, 6972 518306. 34. Κριτσά Ἱερός Ναός Παναγίας Ὁδηγητρίας. Τ.Κ. 720 51, τηλ. 51.463. Ἐφημέριος: Γιαλούρης Λεωνίδας, τηλ. 51.833, 6973 508864. 89

35. Κριτσά Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου. Τ.Κ. 720 51. Ἐφημέριος: Μπροκάκης Γεώργιος, τηλ. 51.685, 6977 942696. 36. Κριτσά Ἱερός Ναός Ἁγίου Παντελεήμονος. Τ.Κ. 720 51. Ἐφημέριος: Καπαράκης Νικόλαος, τηλ. 51.033, 6938 853723. 37. Κρούστας Ἱερός Ναός Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεο τόκου. Τ.Κ. 721 00, τηλ. 51.028. Ἐφημέριος: Βάρδας Γεώργιος, τηλ. 28410-51615, 6974 960170. 38. Λούμα Ἱερός Ναός Παναγίας. Τ.Κ. 721 00. Ἐφημέριος: Σφυράκης Στυλιανός, τηλ. 6977 426733. 39. Μαρδάτι Ἱερός Ναός Ἁγίου Δημητρίου. Τ.Κ. 721 00. Ἐφημέριος: Μαρκάκης Εὐστράτιος, τηλ. 24.808. 40. Μέσα Λακώνια Ἱερός Ναός Ἁγίας Τριάδος. Τ.Κ. 721 00. Ἐφημέριος: Κατερινάκης Ἰωάννης, τηλ. 22.060, 6979 282341. 41. Πινές Ἱερός Ναός Μεταμορφώσεως τοῦ Σω τῆρος. Τ.Κ. 721 00. Ἐφημέριος: Καρτέρης Θεολόγος, τηλ. 6932 252444. 42. Πλάκα Ἱερός Ναός Ἁγίας Μαρίνης. Τ.Κ. 721 00, τηλ. 41.601. Ἐφημέριος: Δαραμούσκας Βασίλειος, τηλ. 6986 950637. 43. Πρίνα Ἱερός Ναός Μεταμορφώσεως τοῦ Σω τῆρος. Τ.Κ. 721 00. Ἐφημέριος: Μπρόκος Κων - στα ντῖνος, τηλ. 6970 177875. 90 44. Σέλλες Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου. Τ.Κ. 721 00. Ἐφημέριος: Σφυράκης Στυλιανός, τηλ. 6977 426733. 45. Σκοινιᾶς Ἱερός Ναός Ἁγίου Δημητρίου. Τ.Κ. 721 00. Ἐφημέριος: Κοκολάκης Ἀλέξανδρος, τηλ. 6945 402791. 46. Τάπες Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου. Τ.Κ. 721 00. Ἐφημέριος: Στρατάκης Γεώργιος, τηλ. 83.020, 6972 834679. Γ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος: Πρωτ. Χρύσανθος Πλευράκης τηλ. 28440-31.670, κιν. 6973 223645. 47. Ἀβρακόντε Ἱερός Ναός Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεο τόκου. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Ἀγαπάκης Ἐλευθέριος, τηλ. 31.354, 6979 306757. 48. Ἅγιος Γεώργιος Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου. Τ.Κ. 720 52. τηλ. 31.670. Ἐφημέριος: Πλευράκης Χρύσανθος, τηλ. 6973 223645. 49. Ἅγιος Κωνσταντῖνος Ἱερός Ναός Ἁγίου Χαραλάμπους. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Τσικαλᾶς Γεώργιος, τηλ. 6977 650929. 50. Ἅγιος Χαράλαμπος Ἱερός Ναός Ἁγίου Χαραλάμπους. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Σμυρνάκης Ἀντώνιος, τηλ. 6977 784967. 91

51. Ἔξω Ποτάμοι Ἱερός Ναός Τιμίου Σταυροῦ. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Μαρνέλλος Ἐμμανουήλ τηλ. 22.489, 28410-82244, 6972 011483. 52. Καμινάκι Ἱερός Ναός Ἁγίας Παρασκευῆς. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Στραταντωνάκης Ἰωάννης, τηλ. 28410-21192, 6976 792672. 53. Κάτω Μετόχι Ἱερός Ναός Εὐαγγελισμοῦ Θεοτόκου. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Kαστιγάκης Ἐμμανουήλ, τηλ. 6979 482854. 54. Κουδουμαλιᾶς Ἱερός Ναός Ἁγίων Δέκα Μαρτύρων. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Ἀγαπάκης Ἐλευθέριος, τηλ. 31.354, 6979 306757. 55. Λαγοῦ Ἱερός Ναός Ἁγίου Παντελεήμονος. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Μπελέρης Δαμιανός, τηλ. 6977 948958. 56. Μαγουλᾶς Ἱερός Ναός Ἁγίου Σπυρίδωνος. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Χατζάκης Ἰωάννης, τηλ. 31.129, 6979 045225. 57. Μαρμακέτο Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἰωάννου Θεολόγου. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Τσιτερῆς Μάξιμος, τηλ. 22.363, 6986 648720. 58. Μέσα Λασιθάκι Ἱερός Ναός Ἁγίων Ἀναργύρων. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Φαρσάρης Ἰωάννης, τηλ. 22.103, 6946 527153. 59. Μέσα Λασίθι Ἱερός Ναός Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Φαρσάρης Ἰωάννης, τηλ. 22.103, 6946 527153. 92 60. Μέσα Ποτάμοι Ἱερός Ναός Γενεσ. Θεοτόκου. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Μαρνέλλος Ἐμμανουήλ, τηλ. 28410-82244, 6972 011483. 61. Πινακιανός Ἱερός Ναός Εἰσοδίων Θεοτόκου. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Μπελέρης Δαμιανός, τηλ. 6977 948958. 62. Πλάτη Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Νικόλαος Τσαμάνδουρας, τηλ. 28440-22355, κιν. 6937 289799. 63. Τζερμιάδες Ἱερός Ναός Ἁγίας Ἄννης. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Φαζός Ἰωάννης, τηλ. 6942 699556. 64. Ψυχρό Ἱερός Ναός Τριῶν Ἱεραρχῶν. Τ.Κ. 720 52. Ἐφημέριος: Χατζάκης Ἰωάννης, τηλ. 31.129, 6979 045225. Δ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος: Πρωτοπρ. Γεώργιος Μηλάκης Ἕδρα: Λιμήν Χερσονήσου τηλ. 28970 21142, 2810-320 304, κιν. 6973 586785, Fax 28970-22988 65. Ἀβδοῦ Ἱερός Ναός Ἁγίου Δημητρίου. Τ.Κ. 700 05, τηλ. 51.323. Ἐφημέριος: Νεοκοσμίδης Γεώργιος, τηλ. 2810-228919, 51.535, 6945 780763. 93

66. Ἀγριανά Ἱερός Ναός Ἁγίας Τριάδος. Τ.Κ. 700 14, τηλ. & Fax: 22.468. Ἐφημέριος: Βεληβασάκης Νικόλαος, τηλ. 23.545, 6973 051127. 67. Ἀνάληψις Ἱερός Ναός Ἀναλήψεως τοῦ Σω - τῆρος. Τ.Κ. 700 14, τηλ. & Fax: 23.190. Ἐφημέριοι: Μη λάκης Γεώργιος, τηλ. 2810-320304, 6973 586785. 68. Ἀνισσαράς Ἱερός Ναός Ζωοδόχου Πηγῆς. Τ.Κ. 700 14. Ἐφημέριος: Κοκκιάδης Εμμανουήλ, τηλ. 6989 944441. 69. Γωνιές Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου. Τ.Κ. 700 05. Ἐφημέριος: Γιακουμάκης Γεώργιος, τηλ. 2810-242306, 6932 372628. 70. Κερά Ἱερός Ναός Προφήτου Ἠλιού. Τ.Κ. 700 05. Ἐφημέριος:... 71. Κουτουλουφάρι Ἱερός Ναός Ἁγίου Βασιλείου. Τ.Κ. 700 14, τηλ. & Fax: 24.054. Ἐφημέριος: Ἀγαπάκης Μιχαήλ, τηλ. 2810-325698, 6977 984072. 72. Κράσιον Ἱερός Ναός Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Τ.Κ. 700 05. Ἐφημέριος: Ψαράκης Ἐμμανουήλ, τηλ. 51.695, 6973 564684. 73. Λιμήν Χερσονήσου Ἱερός Ναός Ἁγίας Παρασκευῆς. Τ.Κ. 700 14, τηλ. - fax 22.988. Ἐφημέριοι: Γραμ ματικάκης Εὐάγγελος, τηλ. 61.182, 6973 231322, Κιο στεράκης Νεκτάριος, τηλ. 2810-284081, 6976 406811. 94 74. Μάλια Ἱερός Ναός Ἁγίου Δημητρίου. Τ.Κ. 700 07, τηλ. - fax 31.553. Ἐφημέριοι: Βασιλάκης Ἐμμανουήλ, τηλ. 31.520, 6944 141724, Πετσαλάκης Ἐμμανουήλ τηλ. 31.494, 6944 246645. 75. Μοχός Ἱερός Ναός Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Τ.Κ. 700 05, τηλ. & Fax: 61.321. Ἐφημέριοι: Βογιατζάκης Ἐμμανουήλ, τηλ. 61.435, 6974 816422. Στεφανάκης Νικόλαος, τηλ. 28970-61501, 6984 172865. 76. Πισκοπιανόν Ἱερός Ναός Εἰσοδίων Θεοτόκου. Τ.Κ. 700 14, τηλ. 23.340. Ἐφημέριος: Κοκκιάδης Γεώργιος, τηλ. 25.418, 6932 888779. 77. Ποταμιές Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἰωάννου. Τ.Κ. 700 05. Ἐφημέριος: Καμπαναράκης Ἀντώνιος, τηλ. 2810-234034, 6944 790401. 78. Σταλίς Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου. Τ.Κ. 700 07, τηλ. 32.150. Ἐφημέριος: Κλῶνος Εὐάγγελος, τηλ. 6974 823038. 79. Σφενδύλιον Ἱερός Ναός Ἁγίων Θεοδώρων. Τ.Κ. 700 05. Ἐφημέριος: Μηλάκης Γεώργιος, τηλ. 6973 586785. 80. Χερσόνησος Ἱερός Ναός Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Τ.Κ. 700 14, τηλ. 21.943. Ἐφημέριος: Τζεβα μπινᾶς Ἰωάννης, τηλ. 6981 318067. 95

Θεῖον Κήρυγμα Ἱεροκήρυκες Ἀρχιμ. Νικόδημος Κατρίνης, τηλ. 28410 71022, 6979 675271, Ἀρχιμ. Ἐμμανουήλ Κατσαρός, τηλ. 6981 365999. Ἐφημέριοι τελοῦντες ἐν ἀποσπάσει: Φιλιώτης Χρῆ στος, Πετράκης Μιχαήλ, Μαστοράκης Ἀθανάσιος, τηλ. 6989 465552, Ματθαιάκης Θεμιστοκλῆς, τηλ. 6991 011979, Μαλλιαράκης Ἰωάννης, τηλ. 6946 012063. Ἐφημέριοι τελοῦντες ἐν ἐκπαιδευτικῇ ἀδείᾳ: Βασιλάκης Γεώργιος, Καρακωνσταντάκης Εὐγένιος. Συνταξιοῦχοι: Φούσκης Ἰωάννης, Κανιτάκης Κων/νος, Οἰκονομάκης Ἐμμανουήλ, Φαρσάρης Ἰωάννης, Πετσαλάκης Γεώργιος, Ἀνδρουλάκης Ἐμμανουήλ, Δρακωνάκης Ἐμμανουήλ, Καληωράκης Ἐμμανουήλ, Τυράκης Εὐάγγελος, Τζερμιᾶς Κάλλιστος, Σουλαδάκης Γεώργιος, Κωστάκης Γεώργιος, Μαγουλάκης Δημήτριος, Τζεβαμπινᾶς Ἐμμανουήλ, Ρογδάκης Ἐμμανουήλ, Βλαχάκης Εὐστράτιος, Φαρσάρης Κωνσταντῖνος, Παπαχρονάκης Νικόλαος, Περοδασκαλάκης Ματθαῖος. Ἱεραί Μοναί Ἀνδρῷαι: 1. Κοιμήσεως Θεοτόκου Κρουσταλλένιας Λασιθίου. Ἡγούμενος Ἀρχιμ. Ἀρσένιος Καστρινάκης (μ. 3), τηλ. & fax 28440-22.179, 6987 141470. 2. Ἁγίας Τριάδος Ἀρετίου. Ἡγούμενος Ἀρχιμ. Εὐμένιος Κοκολινάκης, τηλ. 28410-32.120, 96 6974 043446 (μ. 1). 3. Ἁγίου Γεωργίου Σελλινάρι. Ἡγούμενος Ἀρχιμ. Ἰωακείμ Ραπτάκης (μ. 12), τηλ. 28410-71.438, 6973 262632. 4. Ζωοδόχου Πηγῆς Βιδιανῆς Λασιθίου. Ἡγούμενος Τιμόθεος Σαριδάκης (μ. 2) τηλ. 28440-22.421, 6979 034814. 5. Τιμίου Σταυροῦ Καρδαμούτσας. Ἱεροεπιστάτης Πρωτ. Ἐμμανουήλ Πατεράκης, τηλ. 6973 612280. 6. Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ Ἁγίου Νικολάου. (μ. 1). 7. Ἁγίου Ἀνδρέου Φινοκαλιᾶ. Γυναικεῖαι: 1. Ἱερά Σταυροπηγιακή Μονή Γενεσίου τῆς Θεοτόκου Καρδιωτίσσης Κερᾶς Πεδιάδος. Ἡγουμένη Μοναχή Μαριάμ (μ. 7). Τηλ. 28970-51.203. 2. Ταξιαρχῶν Κρεμαστῶν Μεραμβέλλου. Ἡγουμένη Μοναχή Χρυσοστομία (μ. 4, δ. 1), τηλ. 28410-32.405. 3. Παναγίας Κουφῆς Πέτρας Μεραμβέλλου. Ἡγουμένη Μοναχή Θεαγγέλη (μ. 3), τηλ. 28410-33.013, 6959 468434. 4. Θεογεννήτορος εἰς Μοχόν Πεδιάδος. Ἡγουμένη Μοναχή Τιμοθέη (μ. 10, δόκ. 4), τηλ. 28970-61.522, 61.222, fax 61.611. Προσκυνηματικοί Ναοί α) Ἱ. Ναός Ἁγ. Ἰωάννου Μεσοκαμπίτη Ὀροπεδίου Λασιθίου (29 Αὐγούστου). β) Ἱ. Ναός Ἁγ. Ἀναργύρων πόλεως Ἁγίου Νικολάου (1η Ἰουλίου). Πρωτ. Γεώργιος Μαρνέλλος, τηλ. 28410-28680. γ) Ἱ. Ναός Ἁγ. Παντελεήμονος νήσου Σπιναλόγκας. 97

Διαλελυμέναι Ἱεραί Μοναί Ἁγίου Γεωργίου Βραχασιώτη, Παναγίας Γκουβερνιώτισσας, Μεταμορφώσεως Σωτῆρος Κεράμου, Ἁγίου Κωνσταντίνου Δωριῶν, Παναγίας Περα - μπέλων, Ἁγίου Ὀνουφρίου Βουλισμένης, Ἁγίου Ἀντωνίου Συρμέσου, Παναγίας Βιγλιωτίσσης Βουλισμένης. Πνευματική Διακονία Ἑσπεριναί Ὁμιλίαι: Εἰς τό Ἐκκλησιαστικόν Πνευ ματικόν Κέντρον τοῦ Ι. Μ. Ν. Μεγάλης Παναγίας Νεαπόλεως, εἰς τόν Ι. Ν. Ἁγ. Ἀντωνίου πόλεως Ἁγ. Νικολάου, εἰς τόν Ι. Ν. Εὐαγγελιστρίας πόλεως Ἁγ. Νικολάου, εἰς τήν Ἱ. Μ. Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ πόλεως Ἁγ. Νικολάου. Ἐπίσης εἰς πολλάς ἐνορίας τῆς Μητροπόλεως ὑπό τῶν Αἰδεσ. Κληρικῶν Θεολόγων καί τῶν Ἐλλογ. λαϊκῶν Θεολόγων Καθηγητῶν. Ὁμιλίαι ἀπό Ραδιοφώνου: Τό πρόγραμμα τοῦ Ραδιοφωνικοῦ Σταθμοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀναμεταδίδεται ἀπό τή συχνότητα 102.2 τῶν FM στήν περιοχή τοῦ Ἁγ. Νικολάου. Τό πρόγραμμα τοῦ Ραδιοφωνικοῦ Σταθμοῦ τῆς Πειραϊκῆς Ἐκκλησίας ἀναμεταδίδεται ἀπό τή συχνότητα 90.1 τῶν FM. Ἱερά Ἐξομολόγησις: Ὑπό ἐντεταλμένων Πνευματικῶν. 98 Σχολή Βυζαντινῆς Μουσικῆς μέ ἕδραν τήν Νεάπολιν καί μέ παραρτήματα εἰς Ἅγιον Νικόλαον, Μάλια καί Χερσόνησον. Διευθυντής Ἀντώνιος Πλαΐτης, Γραμματεύς: Αἰδεσ. Ἐμμανουήλ Πατεράκης, τηλ. 6973 612280. Σχολή Ἁγιογραφίας. Λειτουργεῖ εἰς τάς Ι. Μονάς Ἁγ. Γεωργίου Σελλινάρι καί Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ πόλεως Ἁγ. Νικολάου. Ὑπεύθυνος π. Θεμιστοκλῆς Ματθαιάκης, ἁγιογράφος, τηλ. 6991 011979. Σχολή Ξυλογλυπτικῆς. Λειτουργεῖ εἰς τήν Ι.Μονήν Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ πόλεως Ἁγ. Νικολάου. Υπεύθυνος Νικόλαος Μάνεσης, ξυλογλύπτης, τηλ. 6976 133477. Σχολή Γονέων: Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου Λιμένος Χερσονήσου, Ἁγ. Δημητρίου Μαλίων. Ὑπεύθυνος: Ἀρχιμ. Ἐμμανουήλ Κατσαρός, τηλ. 6981 365999. Ἐκκλησιαστικόν Πνευματικόν Κέντρον Μεγάλης Παναγίας Νεα πόλεως, τηλ. 28410-33.215. Κέντρον Νεότητος Ἐνορίας Εὐαγγελιστρίας πόλεως Ἁγίου Νικολάου. Δραστηριότηται Νεανικῶν Ὀμάδων (μουσική, θεατρική ὀμάδα, εἰκαστικά), Σχολή Γονέων. Ὑπηρεσία Συμπαραστάσεως Οἰκογενείας: Ὑπεύθυνος ὁ Πρωτ. Γεώργιος Ἀτσαλάκης. Παρέχει 99

δέ αὕτη συμπαράστασιν εἰς τό ἔργον καί τόν θεσμόν τῆς οἰκογενείας. Ἀντιαιρετική Δρᾶσις: Ὁ Πρωτ. Εὐάγγελος Παχυγιαννάκης. Αὕτη διεξάγεται δι ὁμιλιῶν, διαφωτιστικῶν φυλλαδίων, δι ἐξατομικευμένης ποιμαντικῆς διακονίας, γίνονται δέ σεμινάρια καταρτισμοῦ καί ὑπάρχουν κατά περιφέρειες ἀντιαιρετικαί ὁμάδες. Θρησκευτική Ὑπηρεσία Ἀσθενῶν: Ὑπεύθυνος ὁ Πρωτ. Γεώργιος Μαρνέλλος, ὁ ὁποῖος λειτουργεῖ εἰς τόν εὑρισκόμενον ἐντός τοῦ περιβόλου τοῦ Νοσοκομείου πόλεως Ἁγ. Νικολάου, Προσκυνηματικόν Ἱερόν Ναόν τῶν Ἁ γίων Ἀναργύρων. Διακονεῖ παράλληλα εἰς τό Ἵδρυμα Χρονίων Παθήσεων Λασιθίου, ὅπου λειτουργεῖ εἰς τόν εὑρισκόμενον ἐντός τοῦ Περιβόλου αὐτοῦ Ἱερόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Κρητός. Θρησκευτική Ὑπηρεσία Φυλακῶν: Ὑπεύθυνος ὁ Πρωτοπρ. Κωνσταντῖνος Περβολαράκης, τηλ. 33.215. Ποιμαντική μέριμνα Ἑλλήνων παραθεριστῶν καί τουριστῶν: Εἰς πολλάς ἐνορίας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Συντονιστής Πρωτ. Κων/νος Χαλκιαδάκης. Ἐκκλησιαστικαί Βιβλιοθῆκαι: Ἱερᾶς Μητροπόλεως καί πολλῶν ἐνοριῶν αὐτῆς. Ἐκκλησιαστικόν Βιβλιοπωλεῖον Ἱ. Μητροπόλεως Πέτρας καί Χερρονήσου «Μεγάλη Παναγία»: 100 Λειτουργεῖ εἰς τήν Νεάπολιν. Ὑπεύθυνη: Πρεσβυτέρα Γεωργία Περβολαράκη, τηλ. 28410-33.825. Ἐκδόσεις: α. Ἐπιστημονική Ἐπετηρίδα, β. Ὁδηγός Μνημείων Χριστιανικῆς Πίστεως Ἱ. Μητροπόλεως Πέτρας καί Χερρονήσου, γ. Σπιναλόγκα, τό νησί τοῦ πόνου, τῆς πίστης, τῆς ἐλπίδας (ἑλληνική καί ἀγγλική ἔκδοση), δ. Τό χρονικό τοῦ ἐν Νεαπόλει Μεραμπέλλου Μητροπολιτικοῦ Μεγάρου 1929-2015. Φιλανθρωπική Διακονία Γενικόν Φιλόπτωχον Ταμεῖον: Ὑπεύθυνος ὁ Πρωτ. Κωνσταντῖνος Περβολαράκης, τηλ. 28410-33.215. Ἀντιμετωπίζει τάς συνήθεις καί ἐκτάκτους ἀνάγκας τῶν ἐμπεριστάτων, τῶν πενομένων. Ἐνορ. Φιλόπτ. Ταμεῖα 10. Ἐκκλησιαστική Στέγη Ἀγάπης Νεαπόλεως: Ὑπεύθυνος Πρωτ. Κωνσταντῖνος Περβολαράκης, τηλ. 28410-33.826. Μονάδα Φροντίδος Ἡλικιωμένων Ὀροπεδίου Λασιθίου «Παναγία ἡ Γερόντισσα», εἰς Τζερμιάδες. Διοικεῖται ὑπό ἐπιτροπῆς, ὑπό τήν προεδρίαν τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Πέτρας καί Χερρονήσου. Τηλ. 28440-22.650. Διευθυντής Πρωτ. Χρύσανθος Πλευράκης, τηλ. 6973 223645. Μονάδα Φροντίδος Ἡλικιωμένων μή Κερδοσκοπικοῦ χαρακτήρα (Μ.Φ.Η.-Μ.Κ.), Γηροκομεῖον «Ὁ 101

Ἅγιος Παντελεήμων», Ἐνορίας Ἁγίας Τριάδος, πόλεως Ἁγίου Νικολάου. Διευθ. Ἰ. Μαρρῆς,τηλ. 28410-22.180. Μονάδα Φροντίδος Ἡλικιωμένων «Ἡ Μεγάλη Παναγία», διοικεῖται ὑπό Διοικητικοῦ Συμβουλίου, ὑπό τήν προεδρίαν τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Πέτρας καί Χερρονήσου, Διευθυντής Νικόλαος Παπαδάκης, τηλ. 28415 01140, 6977 365257. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης προεδρεύει τοῦ Ο.Δ.Μ.Π. Ν. Λασιθίου καί πολλῶν κληροδοτημάτων. Σύνδεσμος Κληρικῶν Πρόεδρος Πρωτ. Ἐμμανουήλ Καστανός Ἀντιπρόεδρος Πρωτ. Ἐμμανουήλ Βασιλάκης Γραμματεύς Νεκτάριος Κιοστεράκης Ταμίας Ἀρχιμ. Τιμόθεος Σαριδάκης Μέλη Πρωτ. Λεωνίδας Γιαλούρης, Πρωτ. Νεκτάριος Μπανταλάκης Έπικοινωνία skimpex@gmail.com 102 Ἁγιολογία Τοπικαί Ἑορταί: 1. Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ «Μεγάλης Παναγίας» Νεαπόλεως (15 Αὐγούστου). 2. Ι.Ν. Ἁγ. Νικολάου, πολιούχου πόλεως Ἁγ. Νικολάου (6 Δεκεμβρίου). 3. Ι.Ν. Ἁγ. Ἰωάννου Προδρόμου, Ὀροπεδίου Λασιθίου (29 Αὐγούστου). 4. Ἱε ρᾶς Μονῆς Ἁγ. Γεωργίου Σελλινάρι (23 Ἀπριλίου). 5. Γενεσίου Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου) Ἱερᾶς Μονῆς Καρδιωτίσσης Κερᾶς Πεδιάδος. 6. Κοιμήσεως Θεοτόκου Γκουβερνιωτίσσης (15 Αὐγούστου). 7. Ἁγ. Νεομαρτύρων Ἰωακείμ Ἐπισκόπου Πέτρας (24 Ἰουνίου), Ἰωακείμ Ἐπισκόπου Χερρονήσου καί Νεοφύτου ἐπισκόπου Κνωσοῦ τῶν ἐκ Μοχοῦ (23 Ἰουνίου). 8. Ἁγ. Νεομάρτυρος Νικηφόρου ἐκ Κριτσᾶς (11 Ἰανουαρίου). 9. Ἁγ. Νεομάρτυρος Μαρίας Μεθυμοπούλας τῆς ἐκ Φουρνῆς Μεραμβέλλου (1 Μαΐου) Εἰκόνες περίπυστοι: α. Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Κωνσταντίνου Δωριῶν. β. Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Ἰωάννου Θεολόγου Κριτσᾶς. γ. Ἱερᾶς Μονῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου Γκουβερνιωτίσσης. δ. Ἱ. Μονῆς Ἀρετίου. ε. Ι.Ν. Εἰσοδίων Θεοτόκου Γαλατιανῆς Μαλίων. στ. Ι.Ν. Ἁγ. Γεωργίου Κρούστα. Ἱστορικά Μνημεῖα: Σπήλαιον Μιλάτου, τιμώμενον τήν Κυριακήν τοῦ Θωμᾶ. Σπήλαιον Ἁγ. Φωτεινῆς Σαμαρείτιδος εἰς Ἀβδοῦ, τιμώμενον τήν Κυριακήν τῆς Σαμαρείτιδος. 103

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Γιά τήν τέλεση τοῦ μυστηρίου τοῦ Γάμου Οἱ μελλόνυμφοι χρειάζεται νά προσκομίσουν τά παρακάτω δικαιολογητικά προκειμένου νά ἐκδοθεῖ ἡ ἄδεια Γάμου ἀπό τή Μητρόπολη. Χωρίς τήν ἔκδοση ἄδειας δέν μπορεῖ νά τελεσθεῖ ὁ Γάμος. Ἡ ἄδεια δίδεται στούς συζύγους αὐτοπροσώπως. Οἱ σύζυγοι εἶναι ἀπαραίτητο νά συναντηθοῦν μέ τόν ἱερέα τῆς Ἐνορίας τους κατά τή σύνταξη τῆς αἴτησης πού συμπληρώνει καί ὑποβάλλει ἐκεῖνος πρός τήν Ἱερά Μητρόπολη γιά τήν ἔκδοση τῆς ἄδειας τοῦ Γάμου καί νά ὑπογράψουν τό ἄσχετο τῆς μεταξύ τους συγγενείας. Οἱ ἀκόλουθες ὁδηγίες εἶναι ἐνδεικτικές. Εἰδικά στίς περιπτώσεις ὅπου ἕνας ἐκ τῶν δύο ἤ καί οἱ δύο δέν εἶναι Ἕλληνες πολίτες ἤ εἶναι Ἕλληνες μόνιμοι κάτοικοι ἐξωτερικοῦ, πρέπει νά ἐπικοινωνοῦν μέ τό Γραφεῖο Γάμων τῆς Μητροπόλεως, τηλ. (+30) 28410 32320, τηλεομ. 28410 31344, ηλεκτρ. ἀλληλ. info@impeh.gr. Πιστοποιητικό ἐλευθερογαμίας τῶν μελλονύμφων ἀπό τήν Ἐνορία στήν ὁποία ἀνήκουν. Στήν περί- 105