12 η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης 7-10 Μαΐου 2015 ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΚΘΕΣΙΑΚΟ ΚΑΙ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Μακρινές φωνές (Voces lejanas) Αφιέρωμα στη Ιβηροαμερικανική Λογοτεχνία Πέμπτη 7 Μαΐου 2015 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ Αφιέρωμα: «Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ο μάγος της πραγματικότητας» Τιμώντας τον μεγάλο νομπελίστα συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (Gabriel García Márquez), ένα χρόνο μετά το θάνατό του (1928-2014), το ΕΙΠ οργανώνει αφιέρωμα στο έργο και την προσωπικότητα του πατριάρχη του λατινοαμερικανικού μαγικού ρεαλισμού που άλλαξε τους κανόνες της κλασικής λογοτεχνίας. 17:30-18:00 ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΚΙΤΣΩΝ «Τα πρόσωπα του Γκάμπο», αποτίνοντας φόρο τιμής στον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες Εγκαίνια παρουσίαση της έκθεσης «Τα πρόσωπα του Γκάμπο». Συμμετέχουν 69 σκιτσογράφοι από τη Λατινική Αμερική, την Ισπανία, την Ευρώπη και την Ασία με σκίτσα που δημιούργησαν μετά από πρόσκληση του Φεστιβάλ ΛΕΑ, προς τιμήν του εκλιπόντος συγγραφέα. (υπό την αιγίδα και με τη συνεργασία του Φεστιβάλ ΛΕΑ). 18:00-19:00 «Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες η λογοτεχνική κληρονομιά ενός παγκόσμιου συγγραφέα» Η δημοσιογράφος Όλγα Σελλά συζητά για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα με την προσωπική φίλη και μεταφράστριά του στην Ελλάδα Κλαίτη Σωτηριάδου. Στο κοινό παρουσιάζεται επίσης φωτογραφικό υλικό από το λεύκωμα του εικαστικού Δημήτρη Γέρου «Dimitris Yeros: Photographing Gabriel García Márquez» (published by Kerber Photo Art). 1
Παρασκευή 8 Μαΐου 2015 15.00 17.00 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ «Εκδίδοντας Λατινομερικανική λογοτεχνία στην Ελλάδα και αντιστρόφως» Ο Αργεντινός συγγραφέας και εκδότης (διευθυντής των εκδόσεων Mardulce) Νταμιάν Ταμπαρόφκσι (Damian Tabarovsky) συζητά με τους Έλληνες επαγγελματίες του βιβλίου (εκδότες, μεταφραστές, λογοτεχνικοί πράκτορες ) για τα ζητήματα μεταφραστικών και λογοτεχνικών συναλλαγών, και αναζητούν από κοινού νέες γέφυρες επικοινωνίας και διακίνησης ιδεών. Συμμετέχουν: Νταμιάν Ταμπαρόφκσι, εκδότης-συγγραφέας, Σαπφώ Διαμαντή, μεταφράστρια της ισπανόφωνης σειράς των εκδόσεων Εξάντας που σύστησε τη μεγάλη λατινοαμερικανική λογοτεχνία στο ελληνικό κοινό, Ευαγγελία Αυλωνίτη, λογοτεχνική ατζέντης και ανταποκρίτρια του ηλεκτρονικού περιοδικού Publishing Perspectives. Συντονίζει η Κατερίνα Φράγκου, λογοτεχνική πράκτορας. 17.00 18.00 «Tα πρόσωπα του Γκάμπο, η διεθνής γλώσσα των σκιτσογράφων» Δύο από τους εμπνευστές και συμμετέχοντες στην έκθεση σκίτσων «Τα πρόσωπα του Γκάμπο», η Αντριάνα Μοσκέρα, Νάνι (Adriana Mosquera, Nani) και ο Ομάρ Φιγκέροα, Τούρσιος (Omar Figueroa, Turcios), συζητούν με την Αδριάνα Μαρτίνες (Διευθύντρια του Φεστιβάλ ΛΕΑ) για το πώς ξεκίνησε η ιδέα της συνεργασίας με σκιτσογράφους από όλο τον κόσμο που απεικονίζουν το πρόσωπο ενός από τους πλέον σημαντικούς συγγραφείς στην ιστορία της λογοτεχνίας, τον πατριάρχη του μαγικού ρεαλισμού, Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. 18.00 19.00 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ «Συζητώντας με την Κάρμεν Ποσάδας» Η Ουρουγουανή συγγραφέας Κάρμεν Ποσάδας (Carmen Posadas), που αγαπήθηκε από το ελληνικό κοινό με το βραβευμένο με Planeta μπεστ σέλερ «Μικρές ατιμίες» (και ακόμη πέντε βιβλία από τις εκδόσεις Ενάλιος), συζητά με τη μεταφράστρια Σαπφώ Διαμαντή. 19.00 20.00 «Η μετέωρη Ελλάδα Παρακαταθήκη και προκλήσεις της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας, από την οπτική της σύγχρονης Αθήνας» (εκδόσεις Παπαζήση) του ελληνιστή Πέδρο Ολάγια (Pedro Olalla). Ομιλητές: ο συγγραφέας και ο Όσκαρ Ααρόν Ροδρίγκεθ (Óscar Aarón Rodríguez), αρχιτέκτονας και δημιουργός της Διαδικτυακής κοινότητας «Ισπανοί στη Θεσσαλονίκη» ( Españoles en Tesalónica ). 2
20.00 21.00 ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΝΑΛΟΓΙΟ «Ποίηση και οίνος» Η Αργεντινή Φλάβια Κομπάν (Flavia Company) και ο Ισπανός Χουάν Βιθέντε Πικέρας (Juan Vicente Piqueras) διαβάζουν ποιήματά τους με τη συνοδεία μουσικής και οίνου. Συντονίζει ο Σταμάτης Χριστοφορίδης, δημοσιογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός της εκπομπής ritmo latino στον Flash 99. [ταυτόχρονη προβολή των μεταφρασμένων ποιημάτων σε οθόνη] Σάββατο 9 Μαΐου 2015 11.00 12.00 «Η Αθήνα του Piqueras» Παρουσίαση του βιβλίου «Αθήνα» (Εκδόσεις Γαβριηλίδης), του Ισπανού Χουάν Βιθέντε Πικέρας (Juan Vicente Piqueras), εμπνευσμένης από τα χρόνια που ζούσε στην Αθήνα ως Διευθυντής Σπουδών του Ινστιτούτου Θερβάντες, και η οποία του χάρισε το βραβείο Loewe. Συντονίζει ο Πέδρο Ολάγια (Pedro Olalla), συγγραφέας, Πρέσβης του Ελληνισμού. 12.00 13.00 ΑΦΙΕΡΩΜΑ Χόρχε Λουίς Μπόρχες «Δοκίμια I & Δοκίμια II» Παρουσίαση της επανέκδοσης των δοκιμίων του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (Jorge Luis Borges), σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη (εκδόσεις Πατάκη), εγχείρημα το οποίο χαρακτηρίστηκε ως εκδοτικό γεγονός της χρονιάς. Ομιλητές: Αχιλλέας Κυριακίδης, συγγραφέας-μεταφραστής, Αριστοτέλης Σαΐνης, φιλόλογοςκριτικός λογοτεχνίας. ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ 13.00 15.00 ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ «O Φερνάντο Πεσσόα ως μύθος ποιητικός» Για τον Φερνάντο Πεσσόα (Fernando Pessoa), Πορτογάλο ποιητή, αλλά πρωτίστως μύθο ποιητικό, στη δημιουργία του οποίου συνέβαλε εξίσου η ζωή και το έργο του, θα μιλήσει η Μαρία Παπαδήμα, μεταφράστρια, αναπλ. καθηγήτρια στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης για το έργο του Φερνάντο Πεσσόα «Το βιβλίο της ανησυχίας», εκδόσεις Εξάντας, το 2008) και θα συζητήσει με τον σκηνοθέτη Στέλιο Χαραλαμπόπουλο δημιουργό του ντοκιμαντέρ «Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη». Ακολουθεί η προβολή της ταινίας. 16.00 17.00 ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ «Αναγνώσεις του Καζαντζακικού έργου» «Ένα ιδιότυπο ζευγάρι στο έργο του Ν. Καζαντζάκη», Λένα Αραμπατζίδου, Επίκουρη καθηγήτρια ΑΠΘ, «Με τον Καζαντζάκη στην Ισπανία», Δημήτρης Γουνελάς, καθηγητής ΑΠΘ, Συντονισμός: Γιούλη Ιεραπετράκη, εκπρόσωπος «Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Ν. Καζαντζάκη» 3
στη Θεσσαλονίκη ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΙΛΩΝ Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ 18.00 19.00 «Γυναικείες φωνές στη λογοτεχνία» Οι προσκεκλημένες του αφιερώματος: Κάρμεν Ποσάδας (Carmen Posadas), συγγραφέας (Ουρουγουάη), Αντριάνα Μοσκέρα, Νάνι (Adriana Mosquera, Nani), δημιουργός κόμικ (Κολομβία) και Φλάβια Κουμπάνι Flavia Company), ποιήτρια (Αργεντινή), συζητούν με τον συγγραφέα Εουζέμπι Αγιένσα Πρατ (Eusebi Ayensa Prat) για τη σημασία της γυναικείας φωνής στην τέχνη, στη λογοτεχνία, αλλά και στον ευρύτερο κόσμο. 19.00 20.00 «Από τον Μπολίβαρ ως τον Τσάβες, το όραμα της Λατινικής Αμερικής» Ο Πρέσβης της Βολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας κ. Φαρίδ Φερνάντες (Farid Fernández) συζητά με τον Αναπλ. Υπουργό Εθνικής Άμυνας κ. Κώστα Ήσυχο, με αφορμή τα βιβλία «Το κόκκινο βιβλίο. Θεμελιακές αρχές. Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα Βενεζουέλας» (Libro Rojo: Documentos fundamentales del PSUN) (εκδόσεις Ταξιδευτής) και «Σιμόν Μπολίβαρ, ο απελευθερωτής των συνειδήσεων» (εκδόσεις Νότιος Άνεμος). 20.00 21.00 «Το Πείραμα της Λατινικής Αμερικής» του Ιάσονα Πιπίνη Την πολιτική διαδρομή του αμφιλεγόμενου ηγέτη της Μπολιβαριανής Επανάστασης Ούγο Τσάβες, ο θάνατος του οποίου το 2013 άφησε «ορφανή» τη λεγόμενη επαναστατική Αριστερά στη Λατινική Αμερική, καταγράφει το βιβλίο του Ελληνο-περουβιανού δημοσιογράφου (εκδόσεις Κέδρος). Ομιλητές: Έλενα Παναρίτη, θεσμική οικονομολόγος, Εύα Καϊλή, ευρωβουλευτής, και ο συγγραφέας. Συντονισμός: Κλέλια Κλουντζού, δημοσιογράφος. ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΙΠ / ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ 21.00 22.00 «Συγγραφείς της Λατινικής Αμερικής οι πιο μακρινοί στενοί μας συγγενείς» Ο Αργεντινός συγγραφέας και εκδότης Νταμιάν Ταμπαρόφκσι (Damián Tabarovsky) συζητά για τις λογοτεχνικές συγγένειες, την πολιτική, την οικονομική κρίση, τον παρεμβατικό ρόλο του συγγραφέα ως βίωμα και άλλα ενδιαφέροντα, με τους: Γιάννη Μπασκόζο, δημοσιογράφο και διευθυντή του περιοδικού «Ο αναγνώστης», και Μάκη Προβατά, δημοσιογράφο. Με αφορμή το βιβλίο του συγγραφέα «Ιατρική αυτοβιογραφία» (εκδόσεις Πάπυρος). ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΙΠ / ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΥΡΟΣ Κυριακή 10 Μαΐου 2015 4
10.30 12.00 ΔΙΑΛΕΞΗ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ- «Ματιές στην καταλανική λογοτεχνία: Mια σύντομη επισκόπηση και δυο παρουσιάσεις» Εισαγωγή στην ιστορία της καταλανικής λογοτεχνίας και παρουσίαση τριών έργων μεταφρασμένων στα ελληνικά: «Η εκστρατεία των Καταλανών στην Ανατολή» Απόσπασμα από το «Χρονικό» του μεσαιωνικού χρονικογράφου και στρατιώτη Ραμόν Mουντανέ (Ramón Muntaner) (σε μετάφραση Νίκου Πρατσίνη, εκδ. Στοχαστής) και των δύο συλλογών διηγημάτων του σύγχρονου συγγραφέα Σέρτζι Πάμιες (Sergi Pàmies), «Μπορείς να φας λεμόνι και να μην ξινίσεις τα μούτρα σου» και «Το στατικό ποδήλατο» (σε μετάφραση Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, εκδ. Πάπυρος). Παρουσιάζουν και συζητούν: Εουζέμπι Αγιένσα Πρατ (Eusebi Ayensa Prat), ελληνιστής, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, μεταφραστής, αναπλ. καθηγητής Εφαρμοσμένης Μεταφρασεολογίας και Ισπανικής Λογοτεχνίας ΑΠΘ και ΕΑΠ, και Νίκος Πρατσίνης, διερμηνέας, μεταφραστής και καθηγητής μετάφρασης στο «Kέντρο Ισπανικής, Πορτογαλικής και Καταλανικής γλώσσας Abanico». 12.00 13.00 ΑΦΙΕΡΩΜΑ «Εδουάρδο Γκαλεάνο: η πολιτική φωνή της Λατινικής Αμερικής» Για το έργο του Ουρουγουανού συγγραφέα Εδουάρδο Γκαλεάνο (Eduardo Galeano), η αιχμηρή πολιτικά πένα του οποίου σίγησε πρόσφατα [«Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» (1971) έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες] θα μιλήσουν οι: Φίλιππος Δρακονταειδής, πεζογράφος, μεταφραστής και Μάκης Προβατάς, δημοσιογράφος. 13.00 14.00 «Ιστορία της Λατινικής Αμερικής» της Μαρίας Δαμηλάκου Ομιλητές: Αρτούρο Βάργκας, καθηγητής Παν/ιου Αθηνών, Γιάννης Σταυρακάκης, αναπλ. καθηγητής ΑΠΘ, Απόστολος Λυκεσάς, δημοσιογράφος. ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΙΩΡΑ 14.00 15.00 «Δον Κιχώτης» [graphic novel] του Rob Davis Παρουσίαση της απόδοσης σε κόμικ του κλασικού αριστουργήματος «Δον Κιχώτης» από τον Βρετανό δημιουργό του, Rob Davis, τη μεταφράστριά του Μαρία Χρίστου και τον δημιουργό κόμικς Σπύρο Δερβενιώτη. ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΑΡΑΜΑΔΑ 15.00 16.00 «Τα Μικροκείμενα: Ένα πρωτότυπο είδος της Ισπανόφωνης λογοτεχνίας» Ένα καινούριο είδος πάνδημης λογοτεχνίας, με παλιές ρίζες και πολλές παράπλευρες καταγωγές. Ένα λογοτεχνικό ανάλογο στις γρήγορες εναλλαγές και περισπάσεις της σύγχρονης καθημερινότητας. Ομιλητές: Βασίλης Λαλιώτης, Αστέριος Μαυρουδής, Βίκτωρ Τσιλώνης. ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ INTELLECTUM 16.00-17.00 ΔΙΑΛΕΞΗ Τέχνη και λογοτεχνία: συνομιλία στην ισπανική ζωγραφική 5
Περιήγηση σε μια επιλογή έργων σημαντικών ζωγράφων της ισπανικής τέχνης, όπως ο Velázquez, ο Picasso, ο Dalí και ο Tàpies, μέσα από την οποία διαφαίνονται μερικές από τις πολλαπλές σχέσεις και συνδέσεις που διαχρονικά αναπτύχθηκαν μεταξύ ζωγραφικής και λογοτεχνίας. Ομιλητής: Μιγκέλ Φερνάντεθ Μπελμόντε (Miguel Fernández Belmonte), ιστορικός τέχνηςμουσειολόγος 17.00 18.00 ΑΦΙΕΡΩΜΑ «Vinicius de Moraes: ένας μποέμ ποιητής της bossa nova» Παρουσίαση της ζωής και του έργου της κορυφαίας μορφής της bossa nova, του μποέμ ποιητή και στιχουργού από τη Βραζιλία Βινίσιους ντε Μοράες (Vinicius de Moraes), δημιουργού ενός από τα πιο διάσημα παγκοσμίως τραγούδια: «Το κορίτσι από την Ιπανίμα» (Garota de Ipanema). Παρουσιάζουν και συζητούν: Débora Pio, καθηγήτρια πορτογαλικής γλώσσας, και Νίκος Πρατσίνης, διερμηνέας, μεταφραστής και καθηγητής μετάφρασης στο «Kέντρο Ισπανικής, Πορτογαλικής και Καταλανικής Γλώσσας Abanico». Παρεμβαίνουν και «σχολιάζουν» μουσικά με τραγούδια του Moraes οι μουσικοί Μartha Moreleόn και Román Gómez. 18.00 19.00 «Τι εννοούμε όταν μιλάμε για «Ιβηροαμερικανική λογοτεχνία» Μια συζήτηση για την ιδιοτυπία και τις ομοιότητες και διαφορές των λογοτεχνιών της Ιβηρικής και της Λατινικής Αμερικής. Ομιλητές: Εουζέμπι Αγιένσα Πρατ (Eusebi Ayensa Prat), ελληνιστής, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, μεταφραστής, αναπλ. καθηγητής Εφαρμοσμένης Μεταφρασεολογίας και Ισπανικής Λογοτεχνίας ΑΠΘ και ΕΑΠ, Νίκος Πρατσίνης, διερμηνέας, μεταφραστής και καθηγητής μετάφρασης στο «Κέντρο Ισπανικής, Πορτογαλικής και Καταλανικής Γλώσσας Abanico». 19.00 21.00 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ «Από τον Λόρκα στον Νερούδα Μουσική διαδρομή στην ισπανόφωνη και πορτογαλόφωνη λογοτεχνία» Από την Μεξικανή τραγουδοποιό Martha Moreleón (φωνή) και τον Αργεντινό μουσικό Román Gómez (κιθάρα, πιάνο και φωνητικά) Παράσταση μελοποιημένης ποίησης: Χάιμε Σαμπίνες (Jaime Sabines) Μεξικό, Πάμπλο Νερούδα (Pablo Neruda) Χιλή, Αρμάντο Τεχάδα Γκόμες (Armando Tejada Gómez) Αργεντινή, Αντόνιο Ματσάδο (Antonio Machado) και Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα (Federico García Lorca) Ισπανία, Σέσαρ Βαγιέχο (César Vallejo) Περού, καθώς και τραγούδια εμπνευσμένα από τη ζωή της Αργεντινής ποιήτριας Αλφονσίνα Στόρνι (Alfonsina Storni) και από τους ήρωες του Gabriel García Márquez Κολομβία («Εκατό χρόνια μοναξιάς») κ.ά. ΕΚΘΕΣΗ ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΙΑΣ «Tα πρόσωπα του Γκάμπο» αποτίνοντας φόρο τιμής στον Gabriel García Márquez 6
69 σκιτσογράφοι από τη Λατινική Αμερική, την Ισπανία, την Ευρώπη και την Ασία τιμούν τον Νομπελίστα συγγραφέα, συμμετέχοντας στην έκθεση που παρουσιάζεται στη ΔΕΒΘ μετά από την Αθήνα και τη Ρώμη, ενώ ακολουθεί η Βοστόνη. Τη σύλληψη της ιδέας και τη διαδρομή της έκθεσης σκίτσων για τον Μάρκες θα παρουσιάσουν σε ένα εργαστήρι Σκιτσογραφίας δύο από τους εμπνευστές της: η Αντριάνα Μοσκέρα (Adriana Mosquera, Nani) και ο Ομάρ Φιγκέροα, Τούρσιος (Omar Figueroa, Turcios), συζητώντας με την Αδριάνα Μαρτίνες, διευθύντρια του Φεστιβάλ ΛΕΑ. (Υπό την αιγίδα και με τη συνεργασία του Φεστιβάλ ΛΕΑ) Πολλά χρόνια αργότερα, απέναντι στο «απόσπασμα» των γελοιογράφων, ο συνταγματάρχης των γραμμάτων Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες θα αναθυμόταν εκείνη τη μακρινή βραδιά που ο πατέρας του τον πήγε να του δείξει τον πάγο. Εκεί, στον τοίχο, τον περίμεναν δεκάδες σκίτσα που επιχειρούσαν να ερμηνεύσουν τον άνθρωπο και το έργο του. Να υποκλιθούν ταπεινά σε μια μεγαλοφυΐα. Δεν έγινε κανένας μεγάλος ντόρος, με νταούλια και βιολιά να αναγγέλλουν τα νέα του έργα, μονάχα σιωπή, γιατί ο μάγος της πραγματικότητας δεν βρισκόταν πια ανάμεσά μας. Αυτό είναι ένα μικρό μόνο δείγμα του θαυμασμού που ξυπνά ο Κολομβιανός Νομπελίστας στους χώρους της σκιτσογραφίας και των γραμμάτων, άρρηκτα συνδεδεμένους με τη φαντασία. Αντριάνα Μοσκέρα, Ομάρ Φιγκερόα Τούρσιος *Στις εκδηλώσεις που συμμετέχουν ξένοι ομιλητές θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση. *Ευχαριστούμε την Μarcela Ηammerly για τη συμβολή της στην πρόσκληση του Damián Tabarovsky. [Συντονισμός-επιμέλεια αφιερώματος: Νόπη Χατζηγεωργίου, υπεύθυνη διοργάνωσης: Αδριάνα Μαρτίνες] 7