ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ Η παρούσα Μελέτη Περιβάλλοντος συντάσσεται στο πλαίσιο του απαιτούμενου Φακέλου Τροποποίησης της εγκεκριμένης ΑΕΠΟ του έργου Πρόσθετα λιμενικά έργα στο Πατητήρι Αλοννήσου, για τη δημιουργία υδατοδρομίου εντός Χερσαίας Ζώνης Λιμένα Πατητηρίου Αλοννήσου προκειμένου να εξυπηρετούνται πτήσεις υδροπλάνων. Σύμφωνα με το άρθρο 33 του Ν.4146/2013, ως «υδατοδρόμιο» ορίζεται το αεροδρόμιο επί υδάτινης επιφάνειας, το οποίο προορίζεται στο σύνολο ή εν μέρει για την αποθαλάσσωση, προσθαλάσσωση και επί της επιφάνειας αυτής κίνηση αεροσκαφών και στο οποίο περιλαμβάνεται η κατάλληλη υποδομή σε κτιριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό για την παροχή υπηρεσιών εξυπηρέτησης επιβατών, φορτίου και ταχυδρομείου. Το υφιστάμενο, περιβαλλοντικά αδειοδοτημένο, έργο, φέρει τον τίτλο Πρόσθετα λιμενικά έργα στο Πατητήρι Αλοννήσου και οι περιβαλλοντικοί του όροι εγκρίθηκαν με την υπ Αριθμ. Πρωτ. οικ. 115630/05.11.1998 ΚΥΑ ΥΠΕΧΩΔΕ- ΥΕΝ ΥΠΑΝ. Η ΑΕΠΟ αυτή ανανεώθηκε (παρατάθηκε η χρονική διάρκεια ισχύος της) με την υπ Αριθμ. Πρωτ. οικ. 197491/10.04.2012 Απόφαση Υπουργού ΠΕΚΑ (ΑΔΑ Β4ΩΓ0-ΦΝ8). Και οι δύο ΑΕΠΟ επισυνάπτονται στο Παράρτημα. Ενδιάμεσα, το 1999, η ΕΥΠΕ απεφάνθη ότι η διαπλάτυνση κατά 8,0 μ. τμήματος της προβλήτας, μήκους 123 μ., δεν επέφερε ουσιαστικές διαφοροποιήσεις ως προς τις επιπτώσεις στο περιβάλλον του ήδη αδειοδοτημένου έργου. Έτσι, με το υπ αριθμ. πρωτ. 107522/11-8-1999 έγγραφό της (επισυνάπτεται στο Παράρτημα), το απάλλαξε από την τήρηση των διαδικασιών των άρθρων 8 και 9 της ΚΥΑ 69269/5387/1990 (ΦΕΚ 678/Β/1990). 1.2. ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Το μελετώμενο στην παρούσα έργο αφορά τις λιμενικές εγκαταστάσεις στο Πατητήρι Αλοννήσου, οι οποίες συμπληρώνονται με την κατασκευή υδατοδρομίου που θα εξυπηρετεί πτήσεις υδροπλάνων. Το υδατοδρόμιο θα περιλαμβάνει χερσαίες εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης επιβατών και των αποσκευών τους, συνολικής επιφάνειας 100,00 τ.μ., πλωτές εγκαταστάσεις για τον ελλιμενισμό των υδροπλάνων καθώς και υδάτινη επιφάνεια για την ασφαλή προσθαλάσσωση, αποθαλάσσωση και υδατοδρόμηση των αεροσκαφών (υδροπλάνων). Οι υδάτινες αυτές Μελέτη Περιβάλλοντος σελ. 1-1
επιφάνειες εμφαίνονται στο Τοπογραφικό Διάγραμμα Τ2, κλίμακας 1:10.000 και 1:50.000, επί υποβάθρου της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (Γ.Υ.Σ.), όπου αποτυπώνεται η περιοχή ελιγμών του υδατοδρομίου και η περιοχή γύρω από αυτήν σε ακτίνα 2.500 μέτρων, με ισοϋψείς ανά ένα μέτρο, για τη Χωροθέτηση διαδρόμων προς-αποθαλάσσωσης υδροπλάνων για το υδατοδρόμιο του λιμένα Πατητηρίου Αλοννήσου, που συνοδεύει την παρούσα. 1.3. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Η Αλόννησος είναι νησί του Αιγαίου Πελάγους (στο κεντροδυτικό τμήμα του) και ανήκει στο σύμπλεγμα των Σποράδων. Η συνολική της έκταση είναι 64,5 τ.χλμ και το μήκος των ακτών της ανέρχεται στα 67 περίπου χλμ. Έχει μέγιστο μήκος περίπου 20 χλμ. και πλάτος από 3 μέχρι 4,5 χλμ. Απέχει από το Βόλο 62 ναυτικά μίλια. Χωρίζεται από τη Σκόπελο νοτιοδυτικά με τον πορθμό Αλοννήσου, εύρους 2 ναυτικών μιλίων, και, βορειοανατολικά, από τη νήσο Πελαγονήσι με τον πορθμό Πελαγονησίου, εύρους 3,5 ναυτικών μιλίων. Ο οικισμός (και λιμάνι) Πατητήρι αποτελεί το επίνειο της νήσου, που συνδέεται ακτοπλοϊκά με το Βόλο, τη Σκιάθο, τη Σκόπελο, τον Άγιο Κωνσταντίνο, την Κύμη και τη Σκύρο. Το όνομα Αλόννησος δόθηκε επί Όθωνα το 1838, με πρόταση του τότε Υπουργείου Εσωτερικών, σε αντικατάσταση του προηγουμένου ονόματος Λιαδρόμια ή Ηλιοδρόμια, όπως αναφέρεται στη Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1828. Από μετέπειτα έρευνα, αυτό διαπιστώθηκε ως λάθος δεδομένου ότι, κατά την αρχαιότητα, ήταν άλλη η Αλόννησος (πιθανότατα η Κυρά Παναγιά). Παρά ταύτα αυτό δεν άλλαξε και το όνομα παραμένει ως έχει για τη συγκεκριμένη νήσο, όπου κατά τους αρχαίους Έλληνες λέγονταν "Ίκος". Το προηγούμενο όνομα, (η) Λιαδρόμια, πολλοί υποστηρίζουν ότι προέρχεται από παραφθορά του "Διαδρόμια", αντίστοιχο με τα Διαπόρια, με τη διαφορά ότι το πρώτο φέρεται ως θηλυκού γένους ενώ το δεύτερο ουδέτερου. Με την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτη (Ν.3852/2010) δεν επήλθε μεταβολή στη διοικητική δομή του νησιού. Εξακολουθεί να λειτουργεί, δηλαδή, ως Δήμος Αλοννήσου στο Νομό (Περιφερειακή Ενότητα) Μαγνησίας, ο οποίος καταλαμβάνει το σύνολο του νησιού καθώς και πλήθος μικρών νησιών και νησίδων, κατοικημένων και ακατοίκητων. Τα νησιά αυτά είναι: Κυρά Παναγιά, Άγιοι Ανάργυροι, Άγιος Δημήτριος, Γέρακας, νησίδες Αγίου Γεωργίου, Σκάντζουρα, Ψαθούρα, Λικάρι, Λεχούσα, Φαγγρού, Άγιος Πέτρος, Μέλισσα, Κράμζα, Παππούς, Ίκος, Ξηρόν, Δύο Αδελφοί, Πιπέρι και Γιούρα. Μελέτη Περιβάλλοντος σελ. 1-2
Ο όρμος Πατητηρίου και ο ομώνυμος λιμένας βρίσκονται στη νότια πλευρά του νησιού. Μετά το σεισμό του 1965, το Πατητήρι άρχισε να αναπτύσσεται ραγδαία και σύντομα έγινε η πρωτεύουσα του νησιού. Σιγά σιγά οι κάτοικοι της Αλοννήσου εγκατέλειψαν την Παλιά Χώρα, η οποία είχε υποστεί μεγάλες ζημιές και άρχισαν να φτιάχνουν οικισμούς πιο κοντά στη θάλασσα. Παλαιότερα, στο Πατητήρι βρίσκονταν οι αποθήκες των κρασιών καθώς και τα πατητήρια των σταφυλιών, απ' όπου και προήλθε το όνομα του οικισμού. Το Πατητήρι είναι έδρα του Δήμου Αλοννήσου και «κύρια είσοδος» στο νησί, καθώς διαθέτει το μοναδικό λιμάνι στο οποίο προσαράζουν τα ιπτάμενα δελφίνια και τα πλοία. Είναι στην ουσία ένα φυσικό λιμάνι, στο οποίο έχουν γίνει ελάχιστες επεμβάσεις, όπως κάποια κρηπιδώματα για την πρόσδεση των πλοίων. Η κατασκευή της καινούργιας προβλήτας, εκτός του κεντρικού λιμανιού, όπου προσαράζουν τα μεγάλα πλοία, μείωσε το συνωστισμό εντός του λιμανιού. Πάντως, ο υποτυπώδης χαρακτήρας των λιμενικών εγκαταστάσεων δημιουργεί προβλήματα στην τροφοδοσία του νησιού και στην επιβίβαση / αποβίβαση των επιβατών. Όσον αφορά τις εγκαταστάσεις υποδοχής ελαφρών σκαφών, το λιμάνι του Πατητηρίου αποτελεί τον κύριο σταθμό ανεφοδιασμού στο νησί. Εκεί γίνεται ο ανεφοδιασμός των σκαφών με καύσιμα, πόσιμο νερό και πάγο. Επίσης, υπάρχουν μηχανικοί για περιορισμένης έκτασης επισκευές. Ακόμη, στο λιμάνι του Πατητηριού (καθώς και στη Βότση) υπάρχει γλίστρα για τα σκάφη. Η παραλία του Πατητηριού, αν και βρίσκεται στο κεντρικό λιμάνι, έχει πεντακάθαρα νερά και κατακλύζεται από λουόμενους καθημερινά. Η γρήγορη οικιστική ανάπτυξη ήταν άναρχη και ο οικισμός του Πατητηρίου δεν έχει διατηρήσει την, κατά τα άλλα, παραδοσιακή αρχιτεκτονική του νησιού. Παρόλα αυτά, οι νέες οικοδομές τείνουν να βελτιώσουν την εικόνα του χωριού, αφού χτίζονται με παραδοσιακό τρόπο (κεραμοσκεπές), και οι ίδιοι οι κάτοικοι σιγά-σιγά τα ανακαινίζουν δίνοντας περισσότερο παραδοσιακό χρώμα. Το Πατητήρι, σαν άτυπο κέντρο του νησιού, περιλαμβάνει τις περισσότερες επιχειρήσεις του νησιού καθώς και τις περισσότερες υπηρεσίες. Αναλυτικά: εκεί βρίσκονται τα περισσότερα ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταβέρνες, καταστήματα, super market και διάφορες υπηρεσίες, (ταχυδρομείο, αστυνομία, φαρμακεία, ιατρικό κέντρο, τράπεζα - Εθνική μόνο με μηχάνημα ΑΤΜ 24h - πρακτορεία εκδόσεως εισιτηρίων, τουριστικά γραφεία, κέντρο καταδύσεων, γραφείο τύπου, ίντερνετ καφέ, αφετηρία δημοτικού λεωφορείου, πιάτσα ταξί κ.ά.). Επίσης, το λιμάνι είναι η αφετηρία των θαλάσσιων εκδρομών προς το θαλάσσιο πάρκο (ΕΘΠΑΒΣ) και τις παραλίες. Ακόμη, υπάρχει η δυνατότητα οργάνωσης περιπάτων από το δίκτυο Μελέτη Περιβάλλοντος σελ. 1-3
μονοπατιών που έχει δημιουργηθεί στο νησί καθώς και η διενέργεια υποβρυχίων καταδύσεων από τις πιστοποιημένες σχολές που έχει στο νησί. Το λιμάνι βρίσκεται στο Γεωγραφικό Πλάτος Φ 39 0 08 ι 35.88 ιι Β και Γεωγραφικό Μήκος Λ 023 0 52 ι 02.54 ιι Α. Οι χερσαίες εγκαταστάσεις του μελετώμενου υδατοδρομίου έχουν εμβαδό 100,00 τ.μ. και, μαζί με τις πλωτές, εμφαίνονται στο συνημμένο Τοπογραφικό Διάγραμμα Τ1, κλίμακας 1:500, ενώ οι συντεταγμένες της θέσης του αναφέρονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 1.3.Π1: Συντεταγμένες τμήματος επιφάνειας εντός χερσαίας ζώνης λιμένα για τη χερσαία υποδομή υδατοδρομίου Πατητηρίου Αλοννήσου ΣΗΜΕΙΟ Χ(m) Ζ(m) ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ (μ) Σ101 488323,95 4332436,85 Σ102 488330,25 4332441,78 Σ101-Σ102=8,00 Σ105 488332,22 4332439,26 Σ103 488337,95 4332431,94 Σ102-Σ105-Σ103=12,50 Σ104 488331,65 4332427,01 Σ103-Σ104=8,00 Σ100 488328,57 4332430,94 Σ104-Σ100-Σ106-Σ99- Σ106 488328,71 4332430,77 Σ101=12,50 Σ99 488327,03 4332432,91 1.4. ΚΑΤΑΤΑΞΗ, ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Ο λιμένας του Πατητηρίου Αλοννήσου χαρακτηρίζεται ως τοπικής σημασίας, σύμφωνα με την ΚΥΑ υπ αριθμ. 8315.2/02/07 (ΦΕΚ 202/Β/2007) περί Κατάταξης λιμένων. Ως εκ τούτου, κατατάσσεται στην Α2 υποκατηγορία (Ομάδα 3 η Λιμενικά έργα - α/α 1: εμπορικοί κι επιβατικοί λιμένες) της ΚΥΑ υπ αριθμ. 1958 περί Κατάταξης δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες, σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/21.09.2011 (Φ.Ε.Κ. Α 209). Επομένως, ο Φάκελος Τροποποίησης ΑΕΠΟ, στο πλαίσιο του οποίου συντάσσεται η παρούσα Μελέτη Περιβάλλοντος {κατά τα οριζόμενα στο Παράρτημα 5 της υπ αριθμ. οικ. 170225 (ΦΕΚ 135/Β/2014) Απόφασης υπουργού ΠΕΚΑ περί Εξειδίκευσης των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρ. 1958/2012 (Β 21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Ν.4014/2011 (Α 209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας }, υποβάλεται στη Δ/νση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Θεσσαλίας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας. Μελέτη Περιβάλλοντος σελ. 1-4
Ο Φορέας Λειτουργίας Υδατοδρομίου και υλοποίησης των έργων της παρούσας μελέτης, σύμφωνα με το άρθρο 39, πργ. 5 του Ν.4146/2013, είναι η εταιρεία ΥΔΑΤΟΔΡΟΜΙΑ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΙΚΕ (θυγατρική της ΥΔΡΟΠΛΑΝΑ ΕΛΛΑΔΑΣ Α.Ε. - HELLENIC SEAPLANES S.A.), στην οποία έχει παραχωρηθεί από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Αλοννήσου (δυνάμει της 29/2014 Απόφασης, ΑΔΑ: ΩΨΞΤΟΞΤΖ-05Ν, η οποία επισυνάπτεται στο Παράρτημα) τμήμα επιφανείας εντός της χερσαίας ζώνης λιμένα Πατητηρίου Αλοννήσου, για την ανάπτυξη της χερσαίας υποδομής του υδατοδρομίου. Αναλυτικότερα, τα στοιχεία επικοινωνίας της εταιρείας είναι: ΥΔΑΤΟΔΡΟΜΙΑ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΙΚΕ (Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία) Διαχείριση υδατοδρομίων Οδός: Λ. Αλεξάνδρας 192 Α, Τ.Κ.11521 Αθήνα Τηλ.: 210 6401030 Φαξ : 210 6401093 Email: info@hellenic-seaplanes.com Υπεύθυνος για επικοινωνία: Νικόλας Χαραλάμπους, νόμιμος εκπρόσωπος Ο φορέας διοίκησης, λειτουργίας και εκμετάλλευσης του λιμένα Πατητηρίου Αλοννήσου είναι το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Αλοννήσου: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΙΜΕΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ Δημοτικό Κατάστημα, Τ.Κ 37005 Αλόννησος Τηλέφωνο: 24243 50217 Φαξ: 24240 65207 Email: dltalonissos@0578.syzefxis.gov.gr Υπεύθυνος για επικοινωνία: Μιχαήλ Καλογιάννης, πρόεδρος Την ευθύνη της σύνταξης της παρούσας Μελέτης Περιβάλλοντος καθώς και του συνολικού Φακέλου Τροποποίησης ΑΕΠΟ, έχει ο Ζαφειρίου Παναγιώτης, περιβαλλοντολόγος MSc διαχείριση αποβλήτων, στον οποίο ανατέθηκε η εκπόνηση από την παραχωρησιούχο εταιρία. Τα στοιχεία επικοινωνίας του μελετητή είναι: Παναγιώτης Ζαφειρίου, περιβαλλοντολόγος, MSc διαχείριση αποβλήτων σύμβουλος περιβαλλοντικού σχεδιασμού & ανάπτυξης Ταχ. Δ/νση: Πύρρου 2β, 14564 Κηφισιά Αττικής Τηλ. - Fax: 210 6207620 Κιν.: 6977 532613 Email: pz@hellenic-seaplanes.com, panzafir@yahoo.gr Μελέτη Περιβάλλοντος σελ. 1-5
Ο μελετητής διαθέτει μελετητικό πτυχίο Β τάξεως στην κατηγορία 27 των περιβαλλοντικών μελετών, με ΑΜ πτυχίου 14221, το οποίο είναι σε ισχύ (αντίγραφο επισυνάπτεται στο Παράρτημα). Στην ομάδα μελέτης συμμετέχει επίσης, ως υπεύθυνος για τα θέματα θορύβου, ο Δρ Γεώργιος Μικρούδης, πολιτικός μηχανικός. Μελέτη Περιβάλλοντος σελ. 1-6