TO ΞENO OXEIO MONT PARNES MIA APXITEKTONIKH OPEINH IΣTOPIA Eµµανουήλ B. Mαρµαράς Eβίτα Aράπογλου: «Έλληνες καλλιτέχνες στο Mont Parnes»
ISBN: 978-960-8386-47-1 Εκδ σεις ΚΕΡΚΥΡΑ ΕΠΕ Πρώτη έκδοση: Αθήνα, Iανουάριος 2007 Σ µβουλος - επιστηµονική επιµέλεια: Γεωργία M. Πανσεληνά Παραγωγή: Εκδ σεις ΚΕΡΚΥΡΑ Καλλιτεχνική επιµέλεια - σχεδιασµ ς εξωφ λλου: Λευτέρης Μαλαγάρης Κεντρική διάθεση: Βλαχάβα 6-8, 105 51 Αθήνα, τηλ.: 210-33.14.714, fax: 210-32.52.283 www.economia.gr - sales@economia.gr www.economia.gr/bookstore - bookstore@economia.gr Απαγορε εται η αναδηµοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρ ντος έργου, µε οποιονδήποτε τρ πο, τµηµατικά ή περιληπτικά, στο πρωτ τυπο ή σε µετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίς γραπτή άδεια του εκδ τη. ME THN EYΓENIKH XOPHΓIA TOY ΘANAΣH K. ΛAΣKAPI H
Περιεχ µενα ΠPOΛOΓIKO ΣHMEIΩMA 9 Tου Θανάση K. Λασκαρίδη ΠΡOΛΟΓΟΣ: H ΑΝAΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟY ΤΟΥΡΙΣΜΟY. ΤΟΜEΣ ΚΑΙ ΣΥΝEΧΕΙΕΣ 13 Tης Μαργαρίτας ρίτσα ΕΙΣΑΓΩΓH: TΟ ΚΤHΡΙΟ ΚΑΙ Η ΠΟΡΕIΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΧΡOΝΟ 31 Tου Eµµανουήλ B. Mαρµαρά KEΦAΛAIO 1: Η ΗΜΙΟΥΡΓIΑ ΤΗΣ ΚΤΗΡΙΑΚHΣ ΥΠΟ ΟΜHΣ ΤΟΥ MONT PARNES 36 Η απ φαση για την ανοικοδ µηση του Mont Parnes και το πλαίσιο της ανέγερσής του 38 Η κτηριακή µελέτη και η εκτέλεσή της 41 Ο αρχιτέκτονας του έργου 41 Το αρχιτεκτονικ ζητο µενο του νέου ξενοδοχειακο συγκροτήµατος και οι αισθητικές επιδιώξεις 50 Η συγκρ τηση της οµάδας µελέτης και κατασκευής του έργου 56 Χρηµατοδοτικά και άλλα προβλήµατα κατά την εκτέλεση του έργου 58 Η ένταξη στο ορειν τοπίο και η αρχιτεκτονική διάρθρωση 63 Περιδιάβαση στον εσωτερικ χώρο του Mont Parnes 72 H διαµ ρφωση των εξωτερικών χώρων του Mont Parnes 95 Η επίπλωση των χώρων 101 KEΦAΛAIO 2: EΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤEΧΝΕΣ ΣΤΟ MONT PARNES: ΠΑΡA ΟΣΗ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΙΚOΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚH ΤΩΝ ΑΝΤΙΦAΣΕΩΝ ΤΟΥ 1961 110 Tης Eβίτας Aράπογλου
KEΦAΛAIO 3: ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡOΝΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓIΑΣ ΤΟΥ ΞΕΝΟ ΟΧΕIΟΥ 158 Η τελετή των εγκαινίων 160 H υποδοχή του Mont Parnes απ τον Τ πο και τον αρχιτεκτονικ κ σµο 166 Το Mont Parnes ως τ πος διαµονής, αναψυχής και λοιπών εκδηλώσεων 177 KEΦAΛAIO 4: Η ΕΝΣΩΜAΤΩΣΗ ΚΑΖIΝΟΥ ΣΤΟ MONT PARNES 186 Tο Mont Parnes γίνεται καζίνο 188 Ο µιλος Φρίξου ηµητρίου στο καζίνο 194 Οι ανάγκες σε νέους χώρους 198 Επεκτάσεις στο αρχικ κτηριακ περίγραµµα του Mont Parnes και εσωτερικές µετατροπές για τις ανάγκες του καζίνου 198 Η κατασκευή και λειτουργία του τελεφερίκ 202 Η ανάληψη της λειτουργίας του καζίνου στο Mont Parnes απ τον ΕΟΤ 206 KEΦAΛAIO 5: TΟ ΤΈΛΟΣ ΜΙΑΣ ΕΠΟΧHΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝEΟΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟI 210 Το χρονικ του σεισµο, οι επιπτώσεις της σεισµικής δράσης στον κτηριακ οργανισµ του Mont Parnes και η αποκατάσταση του 212 Το τυπικ τέλος της ξενοδοχειακής λειτουργίας του Mont Parnes και το νέο ξεκίνηµα 219 Aντί επιλ γου 232 ΣHMEIΩΣEIΣ 235 BIBΛIOΓPAΦIA ΠHΓEΣ EIKONOΓPAΦHΣH 245 EYPETHPIO 251 BIOΓPAΦIKA ΣHMEIΩMATA ΣYΓΓPAΦEΩN
Εισαγωγή: Tο κτήριο και η πορεία του στο χρ νο Tου Eµµανουήλ B. Mαρµαρά
MONT PARNES MIA APXITEKTONIKH OPEINH IΣTOPIA Η ενασχ ληση µε το παρελθ ν εν ς κτηρίου ή µιας π λης έχει αποδώσει στην ελληνική ιστοριογραφία τα τελευταία χρ νια αρκετές και εξαιρετικά σηµαντικές επιστηµονικές προσεγγίσεις, που αναµφίβολα έχουν εµπλουτίσει την έρευνα της νε τερης Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής και της Πολεοδοµίας στη χώρα µας. Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών θα µπορο σε να συµπεριληφθεί και το παρ ν βιβλίο, µε τίτλο: Tο Ξενοδοχείο Mont Parnes: Mια αρχιτεκτονική ορεινή ιστορία. Το βιβλίο αναφέρεται στο µεγάλο και πολυτελές ξενοδοχείο που ανεγέρθηκε στο βουν της Πάρνηθας στο τέλος της δεκαετίας του 1950 απ τον Ελληνικ Οργανισµ Τουρισµο (ΕΟΤ) και έµελλε να διαγράψει µια πολυτάραχη τροχιά που φτάνει ώς τις µέρες µας. Τα µέσα της δεκαετίας του 1950 ήταν µια περίοδος που ο ελληνικ ς τουρισµ ς επιχειρο σε την απογείωσή του στο στερέωµα του διεθνο ς ανταγωνισµο, προσπαθώντας να κατακτήσει ένα ση- µαντικ µερίδιο στη συγκεκριµένη, αναδυ µενη παγκοσµίως αγορά. Πολλά ήταν τα ξενοδοχεία που κτίστηκαν τ τε σε ενδιαφέρουσες, απ ιστορική ή φυσική άποψη, περιοχές και π λεις της Ελλάδας. Ωστ σο, στις προθέσεις τής τ τε κυβέρνησης ήταν να ιδρυθεί η ναυαρχίδα αυτο του «τουριστικο» στ λου κοντά στην Αθήνα, ώστε να σηµατοδοτηθεί έτσι ο κεντρικ ς ρ λος της πρωτε ουσας στη µεγάλη προσπάθεια που αναλάµβανε η ελληνική τουριστική βιοµηχανία. Την κτηριακή οργάνωση του Mont Parnes και την εκτέλεση ανέλαβε µια ισχυρή οµάδα εργασίας που λειτουργο σε υπ τη διε θυνση και καθοδήγηση του αρχιτέκτονα, και τ τε καθηγητή της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Πα λου Μ. Μυλωνά. Aς σηµειωθεί τι ο δηµιουργ ς του Mont Parnes, που υπήρξε µέλος της Ακαδηµίας Αθηνών, έγινε και ο βασικ ς εµπνευστής αυτο του βιβλίου, µε τις µεταξ µας συζητήσεις, αλλά και µε το πλο σιο υλικ που διέθεσε απ το προσωπικ αρχείο του. Όµως, ο Πα λος Mυλωνάς δυστυχώς δεν πρ λαβε να δει ολοκληρωµένη την παρο σα έκδοση. Έφυγε στις 12 Mαρτίου 2005. Ήταν ιδιαίτερη τιµή για µένα να µου εµπιστευτεί τη συγγραφή του βιβλίου και να µε βοηθήσει στην προσέγγιση του αρχιτεκτονικο του έργου. Στο τέλος λοιπ ν της δεκαετίας του 1950, η οµάδα εργασίας του Mυλωνά, αποτελο µενη απ αρχιτέκτονες, µηχανικο ς, καλλιτέχνες, εργοδηγο ς και εργατοτεχνικ δυναµικ, είχε να αντιπαλέψει, εκτ ς του περιορισµένου χρ νου και των αντίξοων, δυσµενών φυσικών συνθηκών που επικρατο σαν στο εργοτάξιο της Πάρνηθας, ένα κλίµα δυσπιστίας που απλώθηκε στην ελ- 32
TO KTHPIO KAI H ΠOPEIA TOY ΣTO XPONO EIΣAΓΩΓH ληνική κοινωνία λ γω της πολιτικής αντιπαράθεσης σχετικά µε το κ στος κατασκευής του έργου. Παρά τις δυσκολίες που ανέκυψαν, το έργο ολοκληρώθηκε τον Ιο νιο του 1961, αποτελώντας αρχιτεκτονικ επίτευγµα και πραγµατικ κ σµηµα για την κοινωνικοπολιτιστική ζωή της ελληνικής πρωτε ουσας. Και η αρχιτεκτονική ευρηµατικ τητα δεν περιορίστηκε στην εξωτερική ψη του κτηρίου. Οι αίθουσες υποδοχής, τα σ γχρονα και ταυτ χρονα πολυτελή σαλ νια, το νυχτεριν κέντρο διασκέδασης και γενικά λοι οι χώροι τ σο ίδιοι αλλά και τ σο διαφορετικοί µεταξ τους έγιναν ιδιαίτερα προσφιλείς στους Αθηναίους, οι οποίοι δεν άργησαν να τους µετατρέψουν σε χώρους επαγγελµατικών και φιλικών συναντήσεων. Ο ελληνικ ς κινηµατογράφος των ασπρ µαυρων κυρίως ταινιών σ αυτήν την ξενοδοχειακή µονάδα της υψηλής αισθητικής και της αρχιτεκτονικής αρτι τητας βρήκε ένα απ τα καλ τερα σκηνικά του. Το Mont Parnes λειτο ργησε αποκλειστικά ως ξενοδοχείο πολυτελείας έως το 1970, οπ τε και κρίθηκε αναγκαία η δηµιουργία καζίνου που θα απέφερε τα απαραίτητα έσοδα για την απρ σκοπτη συνέχιση της λειτουργίας του. Ο µιλος του Κ πριου επιχειρηµατία Φρίξου ηµητρίου ανέλαβε να οδηγήσει σε αυτή τη νέα περίοδο το Mont Parnes. Έγιναν σηµαντικές τροποποιήσεις στους εσωτερικο ς ισ γειους κοιν χρηστους χώρους αλλά και στο εξωτερικ περίγραµµά του. Οι µετατροπές αυτές επέδρασαν καταστροφικά στη διατήρηση της αρχικής εσωτερικής φυσιογνωµίας του έργου και αποτέλεσαν χι την αρχή της νέας περι δου, αλλά την αρχή του τέλους για το Mont Parnes, την οικοδ µηση του οποίου µε τ σο µεράκι είχε µελετήσει και επιβλέψει ο αρχιτέκτονας Πα λος Μ. Μυλωνάς. Κι αν αναζητήσουµε κάποια θετική εξέλιξη σ αυτήν την περίοδο, θα περιοριστο µε στη σπουδαία, χωρίς αµφιβολία, κατασκευή του εναέριου σιδηροδρ µου (τελεφερίκ), που συνέδεσε τους πρ ποδες της Πάρνηθας µε το ξενοδοχειακ συγκρ τηµα. Το 1984 το ξενοδοχείο-καζίνο Mont Parnes περιήλθε στην εκµετάλλευση του ΕΟΤ και άρχισε να λειτουργεί ως υπηρεσία αυτεπιστασίας του συγκεκριµένου κρατικο οργανισµο. Με αυτή τη µορφή λειτουργίας το κτήριο έφθασε ώς τον Σεπτέµβριο του 1999, ταν, στις 7 του µήνα, ένα ισχυρ σεισµικ κτ πηµα έπληξε το συγκρ τηµα και επέφερε ορισµένες σηµαντικές καταστροφές και αρκετές δευτερε ουσες ζηµιές στο φέροντα οργανισµ του. Με την αποκατάσταση της στατικής επάρκειας του κτηρίου, το καζίνο επαναλειτο ργησε, ωστ σο το Mont Parnes είχε ήδη απο- 33
MONT PARNES MIA APXITEKTONIKH OPEINH IΣTOPIA λέσει τον ξενοδοχειακ του χαρακτήρα προ πολλο λ γω της ουσιαστικής εγκατάλειψης και της έλλειψης συντήρησης του κτηρίου κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρ νων. Tο 2000, η εκµετάλλευση της επιχείρησης του Kαζίνου της Πάρνηθας πέρασε στη διοίκηση και διαχείριση της ανώνυµης εταιρείας του ελληνικο ηµοσίου Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα (ΕΤΑ) σήµερα µε την επωνυµία Eταιρεία Tουριστικής Aνάπτυξης A.E. Tο 2001 η ETA A.E. προκήρυξε διεθνή διαγωνισµ, µε σκοπ την προσέλκυση στρατηγικο επενδυτή, στον οποίο θα µεταβιβαζ ταν έως το 51% των µετοχών της θυγατρικής της εταιρείας Eλληνικ Kαζίνο Πάρνηθας A.E. Ο διεθνής ανοικτ ς πλειοδοτικ ς διαγωνισµ ς οδήγησε στην επιλογή της κοινοπραξίας Athens Resort Casino S.A. Tο 2003, η Hyatt Regency Ξενοδοχειακή και Τουριστική (Ελλάς) Α.Ε., βασικ ς µέτοχος της κοινοπραξίας, ανέλαβε τη διαχείριση του συγκροτήµατος. Aπ το 2006 το Mont Parnes διαν ει πλέον µια νέα εποχή, αφο η Hyatt Regency που µετονοµάστηκε σε Regency Entertainment Ψυχαγωγική και Tουριστική Α.Ε. πέρασε στον έλεγχο της BC Partners. Το βιβλίο αρθρώνεται µε βάση τη σειρά των γεγον των που αναφέρονται στη δηµιουργία, στη ζωή και στις µεταβολές που υπέστη το ξενοδοχείο Mont Parnes στο πέρασµα του χρ νου. Αρχικά, σκιαγραφείται η εποχή και οι συνθήκες µέσα στις οποίες πραγµατοποιήθηκε η µελέτη και η εκτέλεση του έργου, δηλαδή η περίοδος απ το 1958 έως το 1961. Στη συνέχεια, επιχειρείται η ανάλυση της αρχιτεκτονικής σ νθεσης, του εσωτερικο εξοπλισµο καθώς και του καλλιτεχνικο διάκοσµου του κτηρίου. Ακολο θως, περιγράφονται τα πρώτα χρ νια λειτουργίας του Mont Parnes, που αποτελο σαν τη «χρυσή» περίοδο του µεγάλου ξενοδοχείου. Έπεται η παρουσίαση της περι δου κατά την οποία το ξενοδοχείο µετατράπηκε σε καζίνο, αρχικά υπ ιδιωτική διαχείριση και στη συνέχεια υπ την εκµετάλλευση του ΕΟΤ, καθώς και των αλλαγών που επήλθαν στο κτήριο. Ακολουθο ν οι επιπτώσεις στον κτηριακ οργανισµ απ το σεισµικ κτ πηµα του 1999, το οποίο οδήγησε στο πρακτικ τέλος του Mont Parnes µε τη µορφή που είχε αποκτήσει το 1961. Aντί επιλ γου γίνεται µια συνοπτική αναφορά στην προσπάθεια για τη δηµιουργία του νέου Mont Parnes στη θέση του παλαιο κτηρίου. 34
Η δηµιουργία της κτηριακής υποδοµής του Mont Parnes
MONT PARNES MIA APXITEKTONIKH OPEINH IΣTOPIA Η ΑΠOΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΚΟ OΜΗΣΗ ΤΟΥ ΜONT PARNES ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΑIΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝEΓΕΡΣHΣ ΤΟΥ Στα µέσα της δεκαετίας του 1950, η Ελλάδα, και ιδιαίτερα η Αθήνα, εξελισσ ταν σε κέντρο προορισµο του διεθνο ς τουρισµο. Στο πλαίσιο αυτών των εξελίξεων, ο Ελληνικ ς Οργανισµ ς Τουρισµο (ΕΟΤ), ως ο αρµ διος κρατικ ς φορέας, άρχισε να κατασκευάζει σε ολ κληρη τη χώρα ξενοδοχεία και µοτέλ µε προδιαγραφές τέτοιες ώστε να ανταποκρίνονται, αφεν ς, στην πατροπαράδοτη ελληνική φιλοξενία και, αφετέρου, να προσφέρουν λες τις ανέσεις ακ µη και στους πιο απαιτητικο ς επισκέπτες. Η µεγάλη προσπάθεια για την απογείωση του τουριστικο εξοπλισµο ξεκίνησε µε την κατασκευή ξενοδοχειακών µονάδων σε επιλεγµένες περιοχές της χώρας 1 και µε την ανέγερση εν ς µεγάλου ξενοδοχείου πολυτελείας στην Πάρνηθα. Κατ αυτήν την έννοια, το ξενοδοχείο της Πάρνηθας, τοποθετηµένο σε ένα τοπίο εξαίρετης φυσικής οµορφιάς, µε βραχώδες περιβάλλον καλυπτ - µενο απ ελατοδάση, ήταν ενταγµένο στις ενέργειες της τ τε πρώτης κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραµανλή, που αποσκοπο σαν στην προώθηση των τουριστικών υποδοµών της χώρας στην πενταετία 1955-1960. Η ολοκλήρωση της κατασκευής του προβλεπ ταν, στους αρχικο ς κυβερνητικο ς προγραµµατισµο ς, για τα Χριστο γεννα του 1959, 2 ωστ σο διάφορες δυσκολίες στην πορεία της κατασκευής µετέθεσαν τη λειτουργία του για τον Ιο νιο του 1961. Για την επιλογή της τοποθεσίας του νέου ξενοδοχείου κρίθηκε τι η γειτνίαση µε την πρωτε ουσα θα εξασφάλιζε πελατεία τέτοια που θα µπορο σε να το καταστήσει πυρήνα εν ς ευρ τερου κέντρου ορεινών δραστηριοτήτων στο βουν της Αττικής. Άλλωστε το ξηρ µικρο-κλίµα της συγκεκριµένης περιοχής της Πάρνηθας ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκ. Ταυτ χρονα, στα µάτια του ενοίκου ή του επισκέπτη της ξενοδοχειακής µονάδας θα αναπτυσσ ταν ένα καταπληκτικ παν ραµα απ γειτονικά βουνά, απ νησιά και νησίδες που ξεπηδο ν απ τα νερά του Αιγαίου πελάγους. Το νέο ξενοδοχείο θα διέθετε άνετους χώρους υποδοχής και συµπληρωµατικές εγκαταστάσεις ώστε να µπορεί να απευθ νεται και να φιλοξενεί ηµερήσιους επισκέπτες και εκδροµείς. Θα κατελάµβανε επιφάνεια περίπου 8 στρεµµάτων και θα περιβαλλ ταν απ έκταση 850 στρεµµάτων δά- 38
Η ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΤΗΡΙΑΚΗΣ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η εξέλιξη της ελληνικής οικονοµίας (1960), πως δηµοσιε τηκε στους Financial Times, το 1961, που φαίνεται ο ρ λος του τουρισµο και ειδικ τερα του ξενοδοχείου Mont Parnes. H λη προσπάθεια εντάσσεται στη σ νδεση της Eλλάδας µε την EOK και την υπογραφή της Συµφωνίας των Aθηνών την ίδια εποχή. (Aρχείο Bοβολίνη) 39
Η ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΤΗΡΙΑΚΗΣ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 σαν να βιώσουν µια εµπειρία διακοπών στο βουν. Θα έπρεπε, λοιπ ν, ο νέος χώρος, ως αποδέκτης αυτών των «τουριστών», να είναι κατάλληλα οργανωµένος ώστε, εκτ ς απ τον ορειν περίπατο, να προσφέρει ξεκο ραση, διασκέδαση και οικει τητα. Παράλληλα, υπήρχε η πρ νοια της δηµιουργίας ειδικής πτέρυγας που θα δεχ ταν ορειβάτες και άλλους εκδροµείς της Πάρνηθας για διηµέρευση, δηλαδή χώροι για πρ χειρο φαγητ και ψυχαγωγία ένα είδος συν παρξης εν ς «ξενοδοχείου ηµέρας» µε την κεντρική πολυτελή ξενοδοχειακή εγκατάσταση που θα αποτελο σε την «καρδιά» του Mont Parnes. Οι αισθητικές προτιµήσεις του αρχιτέκτονα θα µπορο σαν να συνοψιστο ν στην «υστεροµοντέρνα» έκφραση, πως αυτή είχε αρχίσει να διατυπώνεται κατά την περι δο µελέτης και κατασκευής του έργου απ τη µορφολογική τάση του international style και η οποία γνώριζε τ τε ευρ τατη διάδοση στις προηγµένες χώρες της υφηλίου. ηλαδή, στις εξελικτικές τάσεις των µοντέρνων ιδεών που πρωτοεµφανίστηκαν στην Ευρώπη και κυρίως στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του πρώτου µισο του 20ο αιώνα, µετά το ε τερο Παγκ σµιο Π λεµο. Παράλληλα, µως, τον Πα λο Μυλωνά απασχολο σαν: η προβολή της πλο σιας πολιτισµικής παράδοσης του τ που, η οποία κριν ταν ως αναγκαία παράµετρος για ένα ξενοδοχείο απευθυν µενο Η µακέτα του Mont Parnes, πως δηµοσιε τηκε στο πρώτο τε χος του περιοδικο Tourism in Greece το 1961. (Aρχείο Bοβολίνη) σε ευρ τατη γκάµα πελατών, η λαϊκή έκφραση, που τ τε αποτελο σε την πηγή έµπνευσης των νέων 53
Eυρετήριο Tο ευρετήριο περιλαµβάνει κ ρια ον µατα, ιδρ µατα, οργανισµο ς, επιχειρήσεις και γεωγραφικο ς τ πους. εν έχουν ευρετηριαστεί τα λήµµατα: Ξενοδοχείο Πάρνηθας, Mont Parnes, Πάρνηθα και Πα λος M. Mυλωνάς. O Πα λος M. Mυλωνάς καταγράφεται µ νο ταν αναφέρεται στις λεζάντες και στα παραθέµατα. H ένδειξη µε αστερίσκο (*) παραπέµπει στην εικονογράφηση.
MONT PARNES MIA APXITEKTONIKH OPEINH IΣTOPIA Αβέρωφ-Τοσίτσας Ευάγγελος 160, 178*, 179*, 183*, 184*, 189*, Βενέζης Ηλίας 160 ίδυµο (βουν ) 63* 163* 196*, 209*, 217* Βενετία 119 ιδώνης Χρήστος 48, 58, 79, 86, Αγαπητ ς Σπήλιος 41 Αρχείο Ελληνικ Καζίνο Βενιζέλος Ελευθέριος 52 112, 125*, 127 Αγία Τριάδα (Πάρνηθος) 51, 62* Πάρνηθας Α.Ε. 100*, 113*, Βενιζέλος Σοφοκλής 160, 163* ιεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης 54 Άγιο Όρος 44 120*, 123*, 125*, 126*, 205*, Βερναδάκη Ελένη 114, 150 οξιάδης Απ στολος 185 Άγιος Γεώργιος (νησί) 63* 218*, 223*, 224*, 225*, 226*, Βλάχου Ελένη 167, 169, 171*, υτική Ευρώπη 47, 179 Άγιος Μερκο ριος (Αττικής) 42* 227*, 229*, 230*, 231* 177, 188 Αγκίστρι (νησί) 63* Αρχείο Ελληνικο Οργανισµο Βοβολίνης Κωνσταντίνος Α. 172, Αδέρες (βουν ) 63* Τουρισµο 200*, 206*, 214* 173*, 178* Εγγον πουλος Νίκος 49 Αζάµ Μποµπ 164*, 165 Αρχείο Πα λου Μ. Μυλωνά 42*, Β ρεια Αφρική 47 Εθνική Βιβλιοθήκη 46 Αθήνα 38, 41, 43, 47, 51, 63, 63*, 45*, 49*, 57*, 59*, 60*, 61*, 62*, Βο λα (Αττικής) 179 Εθνική Εστία 44 75, 112, 116, 122, 156, 175, 63*, 64*, 65*, 66*, 69*, 70*, 73*, Βο λγαρη-οικον µου (αρχοντικ ) Εθνική Πινακοθήκη (µέγαρο) 44, 185, 212, 225 74*, 76*, 77*, 78*, 81*, 85*, 86*, 79, 81* 143, 172 Άθως 44 88*, 90*, 91*, 92*, 93*, 94*, 95*, Βουλγαρίδης Βαγγέλλης 194 Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) Αιγαίο (πέλαγος) 38 97*, 98*, 100*, 101*, 103*, 105*, Βουλή των Ελλήνων 173*, 178* 58 Αίγινα (νησί) 63* 106*, 107*, 108*, 114*, 119*, Βουλιαγµένη 116 Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος 149, Ακαδηµία Αθηνών 46, 47 125*, 129*, 163*, 165*, 167*, Βουρέκας Εµµανουήλ 174 221 Ακαδηµία Επιστηµών (ΗΠΑ) 180 168*, 171*, 177*, 180*, 181*, Βο ρος Γιάννης 194 Εθνικ Μετσ βιο Πολυτεχνείο Ακροκ ρινθος (βουν ) 63* 190*, 202* Βρετανία 194 (ΕΜΠ) 43, 58, 180, 215 Ακτή Μιαο λη (Πειραιάς) 43 Αρχείο Σβάρνα Σ. 207*, 208* Βυτίνα 161 Εθνικ ς Οργανισµ ς Ελληνικής Αλαφο ζος Αριστείδης 57 Αρχείο Τσικο ρια Π. 64*, 81*, 82*, Χειροτεχνίας 150 Αλεξ πουλος Α. 58 85*, 87*, 92*, 96*, 161*, 163*, Εκάλη 175 Αλεξ πουλος Καίσαρας 41 166*, 171*, 189*, 197* Γαλλία 174 Ελβετία 169, 174 Αµπελάκια (Θεσσαλίας) 86, 88*, Αρχιτεκτονική (περ.) 112, 174 Γεράνια (βουν ) 63* Ελευθερία (εφ.) 165*, 167, 171 122 Αστακ ς 72 Γερµανική Σχολή Αθηνών 43 Ελλάδα 38, 54, 56, 112, 113, 114, Αναγνωστ πουλος Γεώργιος 56 Αστέρας Βουλιαγµένης 225 Γερµανικ Επιµορφωτικ Ινστιτο το 140, 175, 191 Ανδριαν πουλος Γεώργιος 160 Ατλάντα (ΗΠΑ) 224 Goethe (Αθήνα) 44 Ελληνικά Ξενοδοχεία - Λάµψα Α.Ε. Άνδρος (νησί) 63* Αττική 38, 97*, 169, 191 Γερµαν ς Φρέντυ 167, 171 185 Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών 41, Αυστρία 169, 174 Γεροντάκης Λέανδρος 56 Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε. 58, 86*, 112, 114, 121, 122 Γιο ργκενς Κουρτ 160, 163* (ΕΤΑ Α.Ε.) 208*, 219, 220, Απάρτης Θανάσης 122 Γκάρτζος Κωστής 56 220*, 221, 225 Αραχναίο (βουν ) 63* Βακαλ Γιώργος 49 Γυπαράκης Γιώργος 225*, 227 Ελληνική Εταιρία για την Προστασία Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Βαλκάνια 47 του Περιβάλλοντος και της Θεσσαλονίκης 41, 174, 180 Βασιλειάδης ηµήτρης 51, 72, 75, Πολιτιστικής Κληρονοµιάς 44 Αρχαιολογικ Μουσείο Ίσθµίας 44 86, 95, 117, 174 εκαβάλλας Κωστάκης 47 Ελληνική Τεχνοδοµική ΤΕΒ Α.Ε. Αρχείο ΕΤΑ Α.Ε. 203*, 213*, 220* Βασιλείου Σπ ρος 58, 109, 112, ηµητρίου Φρίξος 188, 193, 193*, 221 Αρχείο Hyatt Regency Ξενοδοχειακή 128, 131*, 133*, 135*, 137*, 194, 197, 202, 205* Ελληνικ Καζίνο Πάρνηθας Α.Ε. & Τουριστική (Ελλάς) Α.Ε. 221* 139*, 140, 140*, 143, 150, 209* ηµητρίου Χάρης 206 220, 221, 224, 225, 226 Αρχείο Βοβολίνη 39*, 40*, 51*, Βασιλική Πρ νοια 58 ηµοτικ Βρεφοκοµείο Ελληνικ Χορ δραµα 48*, 114, 53*, 55*, 102*, 163*, 164*, 173*, Βασιλίσσης Σοφίας (λεωφ ρος) 43 Θεσσαλονίκης 43 121, 128, 143 252
MONT PARNES EYPETHPIO Ελληνικ ς Οργανισµ ς Τουρισµο Θρ λος Άλκης (ψευδ. Ελένης 109, 112, 114, 121, 150 Μάνου Ραλλο 47, 48, 48*, 49, (ΕΟΤ) 38, 41, 55, 61, 68, 112, Ουράνη) 167, 172 Κολλέγιο Αθηνών 43 49*, 114, 121, 128, 143 113, 116, 160, 166*, 171*, 188, Κ ντι (πρεσβευτής Ιταλίας) 160 Μαραθώνας 63*, 97* 194, 202*, 206, 207*, 212, 216. Κοντολέων Γεώργιος 175 Μαρα της Ι. 58 220, 221 Ιάκωβος Αττικής και Μεγαρίδος Κοτζιάς Γεώργιος Κ. 180 Μαρο δας Τώνης 193, 198, 199* Ελληνικ ς Ορειβατικ ς Σ νδεσµος (Μητροπολίτης) 160, 163* Κο λογλου Άννυ 56 Μαυροβο νι (Πάρνηθος) 59, 63, Αθηνών 41 Ιταλία 174 Κουµαρ πουλος Θανάσης 57 64*, 68 Εµπορική Τράπεζα της Ελλάδος Ιωαννίδης Παναγιώτης 57 Κουνάδης Αργ ρης 49 Μαυρο δης Γεώργιος 48, 58, 75, 55* Κουντουριώτη (αρχοντικ ) 81*, 108, 112, 119*, 120*, 121, 189* Επιτροπή Ολυµπιακών Αγώνων 44 108, 115 Μεγάλη Βρεταννία (ξενοδοχείο) Εργαστήριο Απ ρων Γυναικών 58, Καβο ρι (Αττικής) 179 Κουρλής Κώστας 58 185, 225 109 Καζαντζίδης Στέλιος 193 Κρεµαστή Πεζογέφυρα Αγίας Μέγαρο Στρατιωτικών Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης Α.Ε. Καζίνο Αττικής 221 Παρασκευής (Τέµπη) 43 Υπηρεσιών 44 219 Καζίνο Λουτρακίου 221 Κριεζής Εµµανουήλ 175 Μέθανα 46, 63* Ε βοια 63*, 97*, 167 Καιροφ λας Ιωάννης 174 Κρίσπης Φ. 58 Μελάς Σπ ρος 160 Ευρωπαϊκή Οικονοµική Κοιν τητα Καλλιγάς Μαρίνος 172, 173 Κυλλήνη (βουν ) 63* Μενίδι 66 (ΕΟΚ) 39* Καλλίνσκης Α. 58 ΚΥΡ (γελοιογράφος) 190* Μέρενς (πρεσβευτής Ολλανδίας) Ευρώπη 53, 114, 169, 172, 188 Κανταληδιο (χαράδρα) 94 Κυριακ πουλος Λ. 58 160 Καραµανλής Κωνσταντίνος 38, 58, Κωλέττη (οδ ς) 175 Μέση Ανατολή 47 60, 68, 160, 163*, 166, 169, Κωνσταντινίδης Άρης 50, 51, 175 Μεσηµβρινή (εφ.) 190* Ζαδ κ Βίκτωρας 58 171*, 178, 191 Κωνσταντινίδης Χ. 58 Μεσ γειος (θάλασσα) 172 Ζάννου Έλλη Κ. 41 Καραπαναγιώτης Λέοντας 63 Κωνσταντινο πολη 82, 122 Μητσάκης Νικ λαος 175 Ζάχος Αριστοτέλης 50 Καράς Χρίστος 180 Μητσο (ζε γος) 192 Ζέελος (πρεσβευτής υτικής Καρέας (οικισµ ς) 43 Μικρά Ασία 47 Γερµανίας) 160 Κάρολος Φιξ Α.Ε. 182 Λαβράνος Γεράσιµος 165 Μιχαηλίδης Μίκης 192*, 195*, Ζενέτος Τάκης 50 Κατράκη Βάσω 157* Λαγο σες (νησί) 63* 197 Ζυγ ς (περ.) 72, 174 Κατσέλη Αλέκα 49 Λαµπάκης Αντώνης 56 Μιχελής Παναγιώτης 50, 94, 214* Κατσέλης Πέλος και Αλέκα Λασκαρίδη (οικογένεια) 231 Μονή Βατοπεδίου 47 (έπαυλη) 43 Λαυρεωτικ ς Όλυµπος Μονή Οσίου Λουκά Η Αυγή (εφ.) 178 Κέλι Βιρτζίνια 160 (βουν ) 63* του Στειριώτη 47 Η Καθηµερινή (εφ.) 167, 170, 171*, Κεντρική Ευρώπη 47 Λεβίδης Κωνσταντίνος 160 Μονή Σίµωνος Πέτρας 98*, 100 188 Κεντρικ Αρχαιολογικ Λεµ ς Κώστας Μ. (µέγαρο) 43 Μ ραλης Γιάννης 40*, 48, 57, 58, Ηλιάσκος Κ. 202* Συµβο λιο 44 Λιβιεράτος Γεράσιµος 56 84, 85*, 112, 114, 115, 116, 117, Ηνωµένες Πολιτείες Αµερικής (ΗΠΑ) Κέρκυρα (νησί) 191 Λουκάκης Πα λος 56 117*, 118, 118*, 119, 143, 149, 43, 47, 53, 114, 180 Κεφαλλωνίτης Μάρκος 48, 58, Λ τρας Νικηφ ρος 41 156, 163*, 224*, 227 Ηρώδου του Αττικο (οδ ς) 43 95*, 112, 114*, 127 Λυχνάρι 58 Μορέλ 160 Κιθαιρώνας (βουν ) 63* Μ σχα 180 Θεοδωράκης Μίκης 49 Κιράλ (πρεσβευτής Τουρκίας) 160 Μακρ νησος (νησί) 63* Μουσείο Βορρέ 144 Θεοδωρακ πουλος Ιωάννης 160 Κνωσ ς 98, 127 Μακρυνικ λα Μαρία 56 Μουσείο Μπενάκη 46*, 47, 92*, Θεοχαράκη (οικογένεια) 231 Κοκκινίδης ηµοσθένης 48, 58, Μαλτέζος Βαγγέλης 57 98* 253
MONT PARNES MIA APXITEKTONIKH OPEINH IΣTOPIA Μουτσ πουλος Νίκος 44, 180 Πανεπιστήµιο Αθηνών 41, 46 Σαλαµίνα (νησί) 63*, 167 Τίρυνθα 98, 127 Μπαλλ πουλος Κωνσταντίνος Παντελής Μασουρίδης & Σαρίφ Οµάρ 195* Το Βήµα (εφ.) 173 185 Συνεργάτες (Αρχιτεκτονικ Σαρωνικ ς κ λπος 75 Τοµπάζη (αρχοντικ ) 79, 81*, 115 Μπαστιάς Κωστής 163* Γραφείο) 230 Σβαρτς (αρχοντικ ) 86, 88*, 122, Τοπιντζής Τ. 215 Μπάφι (Πάρνηθος) 41, 51, 184 Παπαϊωάννου Ντίνος 56 127 Τοπ-Καπο 82 Μπίτσιου (αρχοντικ ) 81*, 108 Παπανδρέου Βάσω 208 Σισιλιάνος Γιώργος 49 Τράπεζα Πειραιώς 221 Μποσταντζ γλου Μ. (Μποστ) Παπασπ ρου Σπ ρος 57 Σκανδιναβία 47 Τράπεζα Πίστεως 149 165*, 171 Παπουτσάκης Χρήστος 56 Σκρουµπέλος Ηλίας 198, 199, Τριανταφυλλίδης Γιάννης 47 Μπρεν Ιρέν 160 Παράδεισος Αµαρουσίου 43 200*, 219 Τσαρο χης Γιάννης 48, 49, 57, Μυλωνάς Αλέξανδρος 163* Πανελλήνιο Σοσιαλιστικ Κίνηµα Σοβιετική Ένωση 47 109, 112, 115, 116, 129*, 209* Μυλωνάς Μιλτιάδης Κ. 41 (ΠΑΣΟΚ) 206 Σολοµ ς Αλέξης 49 Τσάτσος Κωνσταντίνος 58, 58*, Μυλωνάς Πα λος M. 42*, 45*, Πατέρας (βουν ) 63* Σπαθάρης Ευγένιος 58, 98, 112, 160, 161*, 163*, 166, 182*, 191 46*, 48*, 49*, 51*, 57*, 101*, Πατησίων (οδ ς) 43 127 Τσουκαντάς Γ. 215 102*, 163*, 165*, 166*, 179* «Πατησίων Μέλαθρον» Σπέντζα Μαρία 114, 156* Τυρ λο 169 (συγκρ τηµα πολυκατοικιών) Σταυρ πουλος Τάκης 57 43 Στεφανάκης Νίκος 57 Νατσάρι Αµεντέο 160, 163* Πατριαρχικ Ίδρυµα (Γενε η) 43 Στρατιωτική Γυµναστική Ύδρα 44, 49*, 63* Ναυτικ Μέγαρο Λεµο 43 Παυλίδης Νίκος 58 Ακαδηµία 43 Υµηττ ς (βουν ) 63*, 169 Νέα Σµ ρνη 43 Πειραιάς 63*, 173*, 178* Στρατιωτική Λέσχη Υπουργείο Περιβάλλοντος Nέα Υ ρκη (ΗΠΑ) 43 Πεντέλη (βουν ) 63*, 97*, 169 Θεσσαλονίκης 44 Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων Νικολάου Νίκος 48, 58, 109, 112, Περιηγητική (περ.) 184* Συλλογή ΑΓΕΤ 143 (ΥΠΕΧΩ Ε) 215, 216 128, 143, 143*, 144, 144*, 150 Πεσµαζ γλου Στέφανος 40, 51, 60 Συλλογή Εµµανουήλ Πεταλιοί (νησίδες) 63* B. Μαρµαρά 46* Πήλιο (βουν ) 160 Συλλογή Μίκη Μιχαηλίδη 192*, Φάληρο 43 Ξ δης Αλέξανδρος 112, 116 Πικιώνης ηµήτρης 50, 54, 127 193*, 195*, 199* Φαλκονέρα (νησί) 63* Πίττας Κώστας 58 Συλλογή Μωρίς Μοντιάνο 182 Φατο ρος ηµήτρης 44, 174 Πλατεία Συντάγµατος 225 Συµφωνία των Αθηνών 39* Φιλίππου Έλυα 198 Οίκος Καπ ν 58 Πλυτάς Γεώργιος 160, 171* Φινές Κώστας 56 Οίκος Λάιος 58 Π ρος (νησί) 63* Φλέβες (νησί) 63* Οίκος Τσαο σογλου 58 Ποτήρη Ντένη 56 Τα Νέα (εφ.) 167, 167*, 168*, 188 Φλώρινα 116 Ολυµπία 121 Πρεβ Φρανσουάζ 160 Τατ ι 166 Φουκς (πρεσβευτής Ελβετίας) 160 Οργανισµ ς ιαχείρισης Πρελ Μισλίν 160, 163* Τάχα Αθηνά 58, 98, 100*, 112, Φωκάς Νικ λαος 51, 113, 160, Εκκλησιαστικής Περιουσίας Π λος 46 114, 125*, 127 161*, 163*, 166* (Ο ΕΠ) 59 Τέτσης Παναγιώτης 48, 58, 109, Όχη (βουν ) 63* 114, 128, 129*, 144, 147*, 149 Ροδ πουλος Κωνσταντίνος 160 Τεχνικ Επιµελητήριο Ελλάδος Χα νης Γιάννης 48, 58, 109, 112, Ρ δος (νησί) 191 177* 114, 128, 149, 149*, 150, 150* Παλιο ρι (Χαλκιδικής) 175 Τζέννα Ιρένε 163* Χάσε Ότο 160 Παναθηναϊκ Στάδιο 44 Πανεπιστήµιο Columbia 43 Σαβάλας Τέλης 197 Σακελλάριος Περικλής 163* Τζια (νησί) 63* Τήνος 72 Χατζηκυριάκος-Γκίκας Νίκος 48, 57, 68, 79, 81*, 94, 95*, 98, 108, 254
MONT PARNES EYPETHPIO 112, 114*, 115, 116, 214* Χατζηνικολή Μαρία 48, 58, 109, 112, 114, 150 Χατζιδάκις Μάνος 49 Χατζ πουλος Ιωάννης 180 Χίλτον (ξενοδοχείο) 55, 55*, 56, 116 Χοϊδάς Κώστας 49 Χολαργ ς 43 Elle (περ.) 160 Eurobank 221 Financial Times (εφ.) 39* Frampton Kenneth 176 Gimson Ernest 101 Gropius Walter 47, 101 Mackintosh Charles Rennie 101 Newsweek (περ.) 160 O Neal Jimmy 227 Olympic Casino 194 Ψαθάς ηµήτρης 166*, 167, 167*, 168*, 169, 188 Ψυχικ 43 Aalto Alvar 101 Athens Resort Casino S.A. 221 BC Partners 231 Biedermayer 108 Bouw (περ.) 175 Breuer Marcel 101 Cernovska Miroslava 227* Chaine Rhone Hotels Grece S.A. 178 Chelmer (λ ρδος) 192* Chewning Chuck 225 Dawe Martin 227 Doppelmayr Tramways Ltd. 203, 226, 230* Ehrlich E. 189* Haberger 202 Hansen (αδελφοί) 46 Harpers Bazar (περ.) 160 HBA (Hirsch Bedner Associates) 223*, 224, 225, 226*, 227, 229* Hellenic Casinos Company 231 Herrington Melissa 227 Hill Glazier Architects 229*, 230 Hotel (περ.) 175 Hyatt Regency Ξενοδοχειακή και Τουριστική (Ελλάς) A.E. 221, 221*, 224, 226, 227, 229*, 231, 233 Interbuild (περ.) 175 Interiors (περ.) 175 L Architecture d Aujourd Hui (περ.) 175 Le Batiment et Saint-Gobain (περ.) 175 Le Corbusier (Jaenneret Charles Edouard) 47, 101 Lendi Richard 161*, 178 Look (περ.) 160 Pritzker (οικογένεια) 231 Regency Entertainment Ψυχαγωγική και Τουριστική Α.Ε. 231, 233 Rohe (van der) Ludwig Mies 47, 101, 107 Sheraton 108 Spoker W.G. 180 Tourism in Greece (περ.) 40*, 53*, 55*, 179*, 183*, 189* Vago Pierre 175, 176, 177* Velde (van de) Henry 101 Von Roll Tramways Ltd. 202, 203 Welner Sharon 225* Wright Frank Lloyd 47 255
Κεντρική διάθεση: Βλαχάβα 6-8, 105 51 Αθήνα, τηλ.: 210-33.14.714, fax: 210-32.52.283 www.economia.gr - sales@economia.gr www.economia.gr/bookstore - bookstore@economia.gr