ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή

ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 2015 ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ Ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, Ἀριστείδου του φιλοσόφου Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΣΤΑΥΡΟ 1. Αὔριο, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν μεγάλη ἑορτή τοῦ Σταυροῦ. Μέ τήν ἑορτή αὐτή θυμούμαστε τόν σταυρικό θάνατο τοῦ Χριστοῦ μας γι αὐτό τήν θεωροῦμε σάν μία Μεγάλη Παρασκευή καί τήν τιμοῦμε μέ νηστεία. Ἄλαδο τό φαγητό τήν ἡμέρα τοῦ Σταυροῦ. Ὁ Σταυρός, χριστιανοί μου, κηρύττει τήν μεγάλη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο. Τόσο πολύ ἀγάπησε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ὥστε παρέδωσε τόν Υἱό Του

σέ σταυρικό θάνατο γιά τήν δική μας σωτηρία. Γιατί, ἄν δέν σταυρωνόταν ὁ Ἰησοῦς Χριστός, δέν θά ὑπῆρχε σωτηρία γιά μᾶς. Δέν θά σωζόμασταν, ἄν δέν σταυρωνόταν ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἀλλά θά εἴμασταν αἰώνια κολασμένοι. 2. Ὁ Σταυρός εἶναι τό ἰδιαίτερο σημεῖο ἡμῶν τῶν παιδιῶν τοῦ Θεοῦ, πού μᾶς χαρακτηρίζει ὅτι ἀνήκουμε σ Αὐτόν. Αὐτό εἶναι τό σημεῖο «ΤΑΒ», γιά τό ὀποῖο γράφει τό 9 ο κεφάλαιο τοῦ προφήτη Ἱεζεκιήλ, ὅτι ὁ ἄγγελος ἀπό τόν οὐρανό ἔβαλε στά μέτωπα τῶν δυναστευομένων καί σώθηκαν ἀπό τήν καταστροφή. Γι αὐτο καί ἐμεῖς, ἀγαπητοί μου, πρέπει πάντοτε πάνω μας νά ἔχουμε τόν Σταυρό μας. Εἶναι μεγάλη ἁμαρτία καί προδοσία τό ὅτι ἐδῶ καί χρόνια μερικοί ἔβγαλαν τόν Σταυρό ἀπό πάνω τους καί ἀντί γι αὐτόν φόρεσαν κάτι περίεργα σύμβολα, ἀκόμη καί «κάτι κέρατα», ὅπως μοῦ τό εἶπε κάποια εὐλαβής γιαγιά. Ἀλλά καί πρέπει νά κάνουμε σωστά καί εὐλαβικά τόν Σταυρό μας. Κάνοντας, δηλαδή, τό Σταυρό μας νά σχηματίζουμε τά δύο σταυρωμένα ξύλα, πάνω στά ὁποῖα θυσιάστηκε ὁ Χριστός μας. Καί τό κατακόρυφο καί τό ὁριζόντιο ξύλο. Αὐτό τό πετυχαίνουμε ἐφαρμόζοντας τό παλαιό ποίημα, τό πρῶτο ποίημα πού μάθαιναν παλιά τά μαθητούδια στήν Α τάξη Δημοτικοῦ: Μάθαιναν τότε τά παιδάκια, ὅλα μαζί, νά κάνουν τόν Σταυρό τους μέ τό δεξί τους χέρι, ἑνωμένα τά τρία δάκτυλα, καί βάζοντάς το «στό κεφάλι, στήν κοιλιά, δεξιά καί ἀριστερά»! Πολλοί, ἀπό ἐντροπή βέβαια γιά νά μήν τούς ποῦν θρήσκους δέν κάνουν σωστά καί κανονικά τόν Σταυρό τους. Σκεφθεῖτε, χριστιανοί μου! Ὁ Χριστός δέν ἐντράπηκε νά σταυρωθεῖ γιά μᾶς καί ἐμεῖς γι Αὐτόν νά ἐντρεπόμαστε νά κάνουμε τόν Σταυρό μας!.. 3. Θά σᾶς πῶ καί κάτι ἄλλο, ἀλλά μήν τό γελάσετε, γιατί τό ἔλεγε ἅγιος πατέρας, ὁ ἀπό μᾶς καταγόμενος, ὁ πατήρ Γερβάσιος ὁ Παρασκευόπουλος ἀπό τήν Νυμφασία τῆς Γορτυνίας. Αὐτός, ὁ μαθητῆς τοῦ ἁγίου Νεκταρίου, ἀπό τόν ὁποῖον ἔλαβε καί εἰδική εὐλογία, συμβούλευε τούς χριστιανούς ὅ,τι ψωνίζουν ἀπό τήν ἀγορά νά τό σταυρώνουν πρῶτα μέ τό χέρι τους καί ἔπειτα νά τό βάζουν σπίτι τους. Καί συνέβηκε πιστεύσατέ το παρακαλῶ κάποιος εὐλαβής χριστιανός, πού ἀγόρασε μία στάμνα γιά νερό, τήν σταύρωσε καί αὐτή ἀμέσως ἔσκασε! Εἶχε κρυφτεῖ μέσα της σατανικό πνεῦμα, γιά νά κάνει ζημιά στό σπίτι τοῦ χριστιανοῦ. Αὐτό τό συμβάν τό ἄκουσα νά τό διηγεῖται μέ δέος ὁ Ἐπίσκοπος τῆς Φλώρινας ὁ πατήρ Αὐγουστίνος. Βλέπετε, αὐτοί οἱ παλαιοί πατέρες καί ὁμολογητές τῆς πίστης μας τά πίστευαν καί τά κήρυτταν αὐτά τά θαυμαστά σημεῖα ἐνῶ μερικοί σημερινοί «θεολόγοι», πού τά κρανία τους ἔχουν δυτικό κολοκυνθόσπορο, τά ἐμπαίζουν αὐτά. Θεωροῦν ὡς «μωρία» τό περί Σταυροῦ ὀρθόδοξο κήρυγμα, ὅπως τό γράφουν μέ θαυμαστά σημεῖα τά ἱερά μας Συναξάρια. 2

4. Σᾶς εὔχομαι, ἀδελφοί χριστιανοί, τήν δύναμη τοῦ Τιμίου Σταυροῦ σέ σᾶς καί τίς οἰκογένειές σας. Τά καλά σας παιδιά, τώρα πού τά ἔχετε στά χέρια σας, διδάξτε τα, προτοῦ νά κοιμηθοῦν τό βράδυ, νά σταυρώνουν τρεῖς φορές τό μαξιλάρι τους λέγοντας: «Εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός, καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Μέ πολλές ευχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας xxxxxxxxxx ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΟΥ Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2015 Ἀγαπητά μας παιδιά, Μαθητές καί μαθήτριες τῶν ἐπαρχιῶν Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως, 1. Ξεκινάει ἀπό σήμερα, μέ τόν Ἁγιασμό πού ἔγινε, ἡ νέα Σας σχολική χρονιά. Νά τό ἔχετε χαρά καί τιμή, ὦ παιδιά, γιατί εἶστε μαθητές καί μαθήτριες καί ἀπολαμβάνετε μέ τά μαθήματά σας τούς γλυκεῖς καρπούς τῆς παιδείας. Ἀπό ὅλα τά δῶρα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο ἡ παιδεία εἶναι τό πρῶτον. «Παίδευσις παρ ἡμῖν εἶναι πρῶτον», λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος. Ἐμεῖς δέ, πού κατοικοῦμε τήν ἔνδοξη αὐτή χώρα, πού λέγεται Ἑλλάδα, καλλιεργήσαμε ἰδιαίτερα τήν παιδεία, γιατί ἐμεῖς γεννήσαμε Σωκράτη καί Πλάτωνα, Εὐκλείδη, Πυθαγόρα καί Διόφαντο καί ἄλλους λαμπρούς ἐπιστήμονες καί ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες δώσαμε τά φῶτα σ ὅλη τήν ἀνθρωπότητα. Γι αὐτό, Ἑλληνόπουλα σεῖς, μακροί ἀπόγονοι τῶν φωτεινῶν αὐτῶν πνευμάτων, σκῦψτε μέ ζῆλο καί πάθος στά μαθήματά σας, ἀκονίστε τά ζωηρά σας πνεύματα, μάθετε ἀπό τούς καλούς Διδασκάλους σας τήν ἐπιστημονική μέθοδο τῆς ἔρευνας, γιά νά ἀναδειχθεῖτε καλοί ἐπιστημόνες στό χῶρο τῆς παιδείας. 2. Ἡ μόρφωση ὅμως, ἀγαπητά παιδιά, πού δώσαμε καί δίνουμε ἐμεῖς σάν Ἕλληνες στόν κόσμο εἶναι ἡ σωστή, εἶναι ὁλοκληρωτική, γιατί μαζί μέ τήν λογική μορφώνουμε καί τήν καρδιά. Ἀκοῦστε το, ἀγαπητά παιδιά: Ἄνθρωπος, πού ἔχει φορτωμένο μέ γνώσεις μέν τό μυαλό του, ἀλλά ἔχει σκληρότητα στήν καρδιά του, αὐτός ὁ ἄνθρωπος θά γίνει ἀπάνθρωπος καί θά κάνει κακό στούς ἄλλους. Καί μάλιστα τό κακό θά τό κάνει μέ ἐπιστήμη. Γι αὐτό καί ἔλεγε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ὅτι «τό κακό θά ἔρθει ἀπό τούς διαβασμένους»! 3

3. Σᾶς εὐχόμαστε, ἀγαπητά μας παιδιά, νά μορφωθεῖτε σωστά καί στόν νοῦ καί στήν καρδιά. Καί ὁ νοῦς σας νά γεμίσει μέ γνώσεις πολλές καί ἡ καρδιά σας νά πλημμυρίσει ἀπό ἀγάπη στόν πονεμένο σημερινό ἄνθρωπο καί στήν ταλαιπωρημένη σημερινή ἀνθρωπότητα. Δηλαδή, σᾶς εὐχόμαστε νά γίνετε σωστοί ἄνθρωποι. Καί γιά νά γίνετε σωστοί καί ὁλοκληρωμένοι ἄνθρωποι ἐλᾶτε νά πλησιάσετε καί νά ἀγαπήσετε τόν ΘΕΑΝΘΡΩΠΟ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟ, στόν Ὄνομα τοῦ Ὁποίου εἶστε βαπτισμένοι καί στήν Οἰκογένεια τοῦ Ὁποίου ἀνήκετε σάν χριστιανόπουλα Ὀρθόδοξα. Ὦ παιδιά, καλά παιδιά, τῆς Ἐκκλησίας μας καί τῆς Πατρίδας μας χρυσᾶ παιδιά! Νά ἀγαπᾶτε τόν Ἰησοῦ Χριστό, νά προσεύχεστε στήν Παναγία καί νά γλυκαίνεστε ἀπό τήν ἐπιστημονική ἔρευνα τῶν μαθημάτων σας καί σᾶς ὑπόσχομαι ὅτι θά νοιώθετε μιά ὄμορφη καί νόστιμη ζωή, ζωή μέ νόημα καί περιεχόμενο. Καλή Σας πρόοδο. Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας xxxxxxxxxx IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ Κατά τῶν ψευδοπροφητῶν τῆς Ἰουδαίας (28,7-13) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) 1. Ἡ περικοπή μας περιέχει ἕνα ἔλεγχο τοῦ προφήτου Ἡσαΐου πρός τούς ἱερεῖς καί τούς προφῆτες τῆς Ἰουδαίας, τούς προφητεύοντας ὄχι κατά τήν βουλή τοῦ Γιαχβέ, ἀλλά 4

κατά τό θέλημα τοῦ βασιλέως καί παραπλανοῦντας ἔτσι τόν λαό. Σέ κάποιο εὔθυμο δεῖπνο, στήν αὐλή τοῦ ναοῦ τοῦ Σολομῶντος ἤ σέ κάποιο ἄλλο ἱερό, ὅπου, μετά ἀπό προσφερθεῖσα θυσία, συνέτρωγαν οἱ ἱερεῖς καί οἱ προφῆτες, ἐμφανίζεται ὁ Ἡσαΐας καί τούς ἐλέγχει ὡς μεθυσμένους ἀπό τό κρασί (στίχ.7) καί ἀρνήθηκε, λοιπόν, σ αὐτούς τό δικαίωμα τῆς ὀρθῆς κρίσεως. «Σκοτισμένοι λέγει γι αὐτούς εἶναι κατά τάς ὁράσεις, ζαλισμένοι εἶναι ὅταν πρόκειται νά κρίνουν» (στίχ. 7β βλ. Ἑβρ.). 2. Στό ἐλεγκτικό αὐτό κήρυγμα τοῦ Ἡσαΐα, οἱ σκοτισμένοι ἀπό τό ποτό καί τά σίκερα ἱερεῖς καί προφῆτες, ἀπήντησαν ὑβριστικά, καλοῦντες αὐτόν νήπιο θηλάζοντα (στίχ. 9), πού τώρα μαθαίνει τά γράμματα τῆς ἀλφαβήτου. Γι αὐτό καί τοῦ λέγουν, ὅπως ἀναφέρεται στό Ἑβραϊκό κείμενο: «Στάβ λατσάβ στάβ λατσάβ κάβ λακάβ, ὀλίγον ἐδῶ, ὀλίγον ἐκεῖ» (στίχ. 10). Ἡ ἔννοια τοῦ χωρίου αὐτοῦ εἶναι δυσνόητη. Ὑπάρχουν διάφορες ἑρμηνεῖες: Ἄλλοι λέγουν ὅτι τό χωρίο μιμεῖται τόν μεθυσμένο, ὁ ὁποῖος δέν μπορεῖ νά ἀρθρώσει λέξεις, ἀλλά μόλις προφέρει μία συλλαβή ἀναγκάζεται νά τήν ἐπαναλάβει, ὅπως συμβαίνει ἐδῶ στό χωρίο μας. Σ αὐτή τήν ἑρμηνεία ἔρχεται κοντά καί τό τέλος τοῦ στίχ. «ὀλίγον ἐδῶ, ὀλίγον ἐκεῖ». Εἶναι τά τρικλίσματα τοῦ μεθυσμένου. Ἐπειδή δηλαδή ὁ προφήτης ἤλεγξε τούς προφήτας καί ἱερεῖς ὅτι εἶναι σκοτισμένοι ἀπό τό κρασί καί κλονίζονται ἀπό τά ποτά (στίχ. 7), αὐτοί, ἀνταπέδωσαν στόν προφήτη τήν μομφή αὐτή. Ἄλλοι, μέ τήν παρατήρηση ὅτι ὁ ὅλος στίχος πλέκεται γύρω ἀπό τίς συλλαβές «τσάβ» καί «κάβ», πού ὑπενθυμίζουν τά γράμματα τοῦ ἑβραϊκοῦ ἀλφαβήτου «τσᾶδαι» καί «κώφ», τά ὁποῖα εἶναι συνεχόμενα σ αὐτό, ἑρμηνεύουν ὅτι ἐδῶ οἱ ἱερεῖς καί προφῆτες ἐμπαίζουν τόν προφήτη ὡς στερούμενον παντελῶς γνώσεως, ὡς τό μικρό παιδί, τό ὁποῖο τώρα μαθαίνει τό ἀλφάβητο. Καί πῶς τολμᾶ λοιπόν νά ἐλέγξει αὐτούς; Πρός τήν ἑρμηνεία αὐτή ἔρχεται σύμφωνος καί ἡ ἔκπληξη τῶν ἱερέων καί τῶν προφητῶν μετά τόν ἔλεγχο τοῦ προφήτου σ αὐτούς, λέγοντες, «ποῖον θέλει νά διδάξει γνώση;» (στίχ. 9α) καί ὁ ἀμέσως χαρακτηρισμός τους περί αὐτοῦ, ὅτι εἶναι «ἀποκεκομμένος (πρό ὀλίγου) ἀπό τό γάλα, ἀποκομμένος (πρό μικροῦ) ἀπό τό στῆθος (ἀπό τούς μαστούς)» (στίχ. 9β). 3. Οἱ Ο μετέφρασαν τόν στίχ.: «Θλῖψιν ἐπί θλῖψιν, προσδέχου, ἐλπίδα ἐπ ἐλπίδι, ἔτι μικρόν ἔτι μικρόν». Ἡ μετάφραση αὐτή εἶναι ἀκατανόητη. Θά μποροῦσε νά δοθεῖ ἡ ἑξῆς ἑρμηνεία: Οἱ φαῦλοι ἱερεῖς καί προφῆτες συνεχίζουν νά εἰρωνεύονται τόν Ἡσαΐα, λέγοντες ἕνα συνηθισμένο λόγιο ἀπό τά κηρύγματά του. Ὁ Ἡσαΐας στά κηρύγματά του πάντα τόνιζε ὅτι, ἄν δέν ὑπακούσουν τόν λόγο τοῦ Κυρίου, πού τούς ἐξαγγέλλει, θά ἔχουν «θλῖψιν ἐπί θλῖψιν». Ἄν ὅμως ὑπακούσουν, θά ἔχουν «ἐλπίδα ἐπ ἐλπίδι», νά περιμένουν, δηλαδή, εὐλογίες τήν μία κοντά στήν ἄλλη. Καί αὐτό δέν θά ἀργήσει νά γίνει, ἀλλά θά γίνει σύντομα: «Ἔτι μικρόν, ἔτι μικρόν» (στίχ. 10)! Αὐτόν τόν συνήθη λόγο τοῦ Ἡσαΐου, πού θά ἦταν γνωστός στό κοινό, ἀνέσυραν οἱ ψευδοπροφῆτες καί τόν εἶπαν, ἐμπαίζοντες βέβαια αὐτόν. 4. Σ αὐτήν τήν εἰρωνία τῶν μεθύσων ἱερέων καί προφητῶν, ἀπαντῶντας ὁ Ἡσαΐας, λέγει περί αὐτῶν ὅτι τό κήρυγμα πού εἰρωνεύονται, θά μάθουν ἀπό αὐτούς τούς ἴδιους τούς ἐχθρούς τους ὅτι εἶναι σωστό καί σωτήριο γι αὐτούς (στίχ. 11). Πραγματικά, οἱ ἀπειθεῖς Ἰουδαῖοι, μαζί τό φαῦλο ἱερατεῖο τους καί τούς ψευδοπροφῆτες τους, μέ τά ὅσα θά πάθουν ἀπό τούς Ἀσσυρίους, οἱ ὁποῖοι θά εἰσβάλουν στήν χώρα τους, θά νοήσουν ὅτι «ἀνάπαυμά» 5

τους (στίχ. 12) καί «ἐλπίδα» τους (στίχ. 13) εἶναι ἡ ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά, ἐπειδή αὐτοί, ἀντίθετα, δέν ὑπήκουαν στό θεῖο θέλημα, γι αὐτό καί δοκίμασαν «σύντιμμα» (στίχ. 12) καί «θλῖψιν ἐπί θλῖψιν» (στίχ. 13). Καί ἡ ἐκπλήρωση τοῦ λόγου του αὐτοῦ, λέγει ὁ Ἡσαΐας, δέν θά ἀργήσει νά πραγματοποιηθεῖ, γιατί γρήγορα, «ἔτι μικρόν ἔτι μικρόν», θά ἔλθουν οἱ Ἀσσύριοι καί θά τούς κατακυριεύσουν. Καί ἄλλους μέν θά φονεύσουν, ἄλλους δέ θά αἰχμαλωτήσουν (στίχ. 13). (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) (Ὁ Ἡσαΐας πρός τούς ἱερεῖς καί προφήτας:) 28,7 «Αὐτοί ἔχουν ἀποπλανηθεῖ ἀπό τό κρασί, πλανήθηκαν ἀπό τά μεθυστικά ποτά. Ὁ ἱερεύς καί ὁ προφήτης συγχύθηκαν ἀπό τά μεθυστικά ποτά, ἀποχαυνώθηκαν ἀπό τό κρασί, τρικλύζουν ἀπό τήν μέθη. Πλανήθηκαν. Τό θέαμα εἶναι φρίκη! 8 Κατάρα θά ἔλθει ἀπ αὐτή τήν συμβουλή (τους) (γιά τό θέμα τῆς συμμαχίας κατά τῶν Ἀσσυρίων) αὐτή ἡ συμβουλή τους προέρχεται ἀπό πλεονεξία». (Οἱ ἱερεῖς καί προφῆτες πρός τόν λαό γιά τόν Ἡσαΐα:) 9 «Σέ ποιόν ἀναγγέλλει κακά καί σέ ποιόν λέγει προφητεία; Ὁ ἀποκομμένος (πρό ὀλίγου) ἀπό τό γάλα, ὁ ἀπεσπασμένος (πρό ὀλίγου) ἀπό τόν μαστο; α 10 (Ὁ Ἡσαΐας ὅλο λέγει:) Νά περιμένετε θλίψη πάνω στήν θλίψη (ἄν δέν μετανοήσετε), ἐλπίδα πάνω στήν ἐλπίδα ( ἄν μετανοήσετε) καί αὐτά θά γίνουν σύντομα». β (Ὁμιλεῖ ὁ Ἡσαΐας ἀπαντῶν:) 11 «Γιά τήν εἰρωνεία τους (αὐτή) (ὁ Κύριος θά ἀπαντήσει) μέ τήν γλώσσα τῶν ἐχθρῶν. Αὐτοί (διά τῶν πραγμάτων) θά διδάξουν στόν λαό αὐτό 12 τό μάθημα ὅτι: Αὐτό εἶναι ἀνάπαυση γι αὐτόν πού ὑποφέρει (δαλαδή, τό νά ὑπακούει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ) καί αὐτό εἶναι καταστροφή (γι αὐτόν), τό ὅτι δέν θέλησε νά ἀκούει (τό θέλημα τοῦ Θεοῦ)». 13 Καί θά πραγματοποιηθεῖ σ αὐτούς τό λόγιο τοῦ Κυρίου «θλίψη πάνω στήν θλίψη, ἐλπίδα πάνω στήν ἐλπίδα καί αὐτά θά γίνουν σύντομα». 6

Γιατί θά πορευθοῦν (στήν αἰχμαλωσία) καί θά πέσουν ὀπισθοχωροῦντες καί θά κινδυνεύσουν καί θά συντριβοῦν καί θά αἰχμαλωτιστοῦν. α Τόν πληθυντικό τοῦ ρήματος («ἀνηγγείλαμεν) καί τοῦ ὑποκειμένου («οἱ ἀπογαλακτισμένοι...», «οἱ ἀπεσπασμένοι...») ἀποδώσαμε στόν ἑνικό καί ἀναφέραμε ταῦτα στόν προφήτη Ἡσαΐα, κατά τό Ἑβρ., γιά τήν ἀπόδοση καλυτέρου νοήματος. β Στό Ἑβρ. ὁ στίχ. ἔχει: «Στάβ λατσάβ, στάβ λατσάβ, κάβ λακάβ, ὀλίγον ἐδῶ, ὀλίγον ἐκεῖ»! (Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) 28,7-22. Οἱ προφητεῖες τῶν στίχ. αὐτῶν προηγοῦνται ὀλίγον τῆς ἐκστρατείας τοῦ Σεναχειρίμ τό 701, τήν στιγμή πού ὁ Ἐζεκίας ἐσκέπτετο νά συμμετάσχει σέ μία ἐκστρατεία κατά τῶν Ἀσσυρίων. Ἡ πρώτη προφητεία ἀναφέρεται στούς μετέχοντας σέ θρησκευτικά δεῖπνα στόν ναό, οἱ ὁποῖοι θεωροῦν ὡς παιδικές ἀσυναρτησίες τά λόγια τοῦ Ἡσαΐα, τά ὁποῖα, ἀσύνετοι αὐτοί, δέν ἐννοοῦν. Ἀλλά δέν θά ἐννοήσουν καί τήν γλώσσα τῶν Ἀσσυριακῶν στρατευμάτων, πού ὁ Κύριος θά ρίψει ἐναντίον τους. 28,7-10. Τό τεμάχιο αὐτό συνεχίζει τήν περικοπή τῶν στίχ. 1-4, ἀλλά ἀπευθύνεται πρός τόν Ἰούδα. Ὁ ἀχαλίνωτος ἡδονισμός τῆς Σαμάρειας παραλληλίζεται μέ τήν ὅμοια ἁμαρτία τῆς Ἰουδαίας, τῆς ὁποίας οἱ θρησκευτικοί ἀρχηγοί ἦσαν ἀνίκανοι γιά τήν πνευματική καθοδήγηση τοῦ λαοῦ (βλ. καί Ἱερ. 13,12-14). 28,7. Ἱερεύς καί Προφήτης. Πιθανόν, ἀντίπαλοι αὐτοί πρός τόν προφήτη (βλ. Ἱερ. 33 [Ἑβρ. 26],7-9), δυσανασχετοῦσαν (σύγκρ. μέ στίχ. 9-10) γιά τήν συγκαταβατική στάση τοῦ Ἡσαΐου. 28,8. Τό Ἑβραϊκό ὁμιλεῖ περί «τραπεζῶν», γεμάτων ἀκαθάρτων τροφῶν. Πρόκειται περί ἱερῶν τραπεζῶν, στίς ὁποῖες προσεφέροντο θυσίες (Α Βασ. 9,12-13). 28,10. Οἱ λέξεις τοῦ Ἑβραϊκοῦ κειμένου εἶναι ἐπιλεγμένες γιά νά σχηματίζουν ὁμόηχο, γι αὐτό καί δέν πρέπει νά μεταφρασθοῦν. 28,11-13. Ἄν ὁ λαός ἀπέρριψε τόν Ἡσαΐα, ἄλλοι (οἱ Ἀσσύριοι) θά ἀπευθύνουν τόν λόγο αὐτόν σ αὐτούς (Ἱερ. 5,15). xxxxxxxxxx 7

IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ Κατά τῆς ψευδοῦς ἀσφάλειας τῶν ἡγεμόνων τῆς Ἱερουσαλήμ (28,14-22) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) 1 Στό τεμάχιό μας αὐτό ὁ προφήτης ἀπευθύνεται στούς ἄρχοντες τῆς Ἱερουσαλήμ, οἱ ὁποῖοι νόμιζαν ὅτι εἶναι ἀσφαλεῖς, γιατί εἶχαν συνάψει συμμαχία μέ τούς Αἰγυπτίους γιά τήν ἀπόκρουση τῶν Ἀσσυρίων, ἤ συμμαχία μέ τούς Ἀσσυρίους γιά τήν ἀπόκρουση ἄλλου ἐχθροῦ ἐρχομένου ἐναντίον τους (ἔχουμε ἤ τήν ἐποχή τοῦ Ἄχαζ, κεφ. 7, ἤ πιθανόν τήν ἐποχή τοῦ Ἐζεκίου). Βλ. καί 30,1 ἑξ. Τήν πολιτική τους αὐτή συμμαχία οἱ Ἰουδαῖοι θεωροῦσαν ἰσχυρή, ὡς «διαθήκη μέ τόν ἅδη» καί «συνθήκη μέ τόν θάνατο» (στίχ. 15), παροιμιώδεις φράσεις, πού ἐσήμαιναν τήν βεβαιότητά τους ὅτι δέν πρόκειται νά πάθουν κανένα κακό! Ἑπομένως, ἀφοῦ οἱ ἄρχοντας τῆς Ἱερουσαλήμ ἔχουν τέτοια πεποίθηση περί τῆς ἀσφαλείας τους, δέν ἔχει, κατ αὐτούς, ἰσχύ τό κήρυγμα τοῦ Ἡσαΐου περί μελλοντικῆς συμφορᾶς. Ἡ θέση τοῦ Ἡσαΐου ὅμως ἦταν ὅτι μόνο ἡ ἐμπιστοσύνη στήν ὑπόσχεση, μέ τήν ὁποία ὁ Θεός ἔχει συνδεθεῖ μέ τήν Σιών, μόνο αὐτή θά σώσει τό ἰουδαϊκό ἔθνος ἀπό τόν ἀφανισμό. 2. Γιά τούς δικούς Του ὁ Θεός εἶναι σωτήριος βράχος, βλ. Ψαλμ. 26,5. Γι αὐτό καί ὁ προφήτης, γιά νά προσελκύσει τούς Ἰουδαίους στήν ἐμπιστοσύνη πρός τόν Θεό, παριστᾶ τόν Θεό νά λέγει ὅτι θά βάλει λίθο πολυτελῆ στά θεμέλια τῆς Σιών, λίθο «ἀκρογωνιαῖον, ἔντιμον, πολυτελῆ, ἐκλεκτόν» (στίχ. 16αβ). Θά σταθεῖ καί θά ἀντέξει μόνον ἐκεῖνος πού στηρίζεται σ αὐτόν τόν θεμέλιο: «Πᾶς ὁ πιστεύων ἐπ αὐτῷ οὐ μή καταισχυνθῇ» (στίχ. 16γ)! Βλ. καί Ρωμ. 9,33. 10,11. Α Πετρ. 2,6. Ὁ πιστεύων ὅμως σ αὐτόν τόν λίθο («ὁ πιστεύων ἐπ αὐτῷ») ἐκδηλώνει τήν πίστη του μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ στήν ζωή του, μέ τήν «κρίσιν» καί τήν «δικαιοσύνην», τήν ἐλεημοσύνη (βλ. στίχ. 17 καί 1,16 8

ἑξ. 5,7. 9,6. 11,3-5). Ἡ λ. «θεμέλιος λίθος» κατά τήν παλαιά ἰουδαϊκή ἑρμηνεία, ἐσήμαινε τόν Μεσσία. Ὁ Χριστιανισμός σ αὐτό τό χωρίο εἶδε προφητεία γιά τόν Χριστό. 3. Στήν συνέχεια (στίχ. 17β-19) λέγει ὁ προφήτης ὅτι ἡ Ἱερουσαλήμ, πού ἐμπιστεύεται στήν συμμαχία της μέ τό ξένο ἔθνος (μᾶλλον τήν Αἴγυπτο), δέν θά ἀντέξει τήν ἐρχόμενη συμφορά, ἡ ὁποία ὁπωσδήποτε θά ἔλθει (στίχ. 17β-18) καί ἡ ὁποία θά καταρρίψει ὅλο τό «ψεῦδος» τῶν Ἰουδαίων (στίχ. 17β). Ἔτσι, «ψεῦδος», ὀνομάζει ὁ προφήτης τήν ἐμπιστοσύνη τοῦ λαοῦ στήν ξένη εἰδωλολατρική δύναμη. Ἡ δέ καταστροφή θά φέρει τρόμο καί φόβο τήν ἡμέρα καί τήν νύκτα ἐκείνη, πού θά ἔλθει (στίχ. 19). 4. Ὁ λαός θά εἶναι ἀδύναμος καί δέν θά μπορέσει νά ἀντισταθεῖ κατά τήν ἡμέρα τῆς εἰσβολῆς τοῦ ἐχθροῦ (στίχ. 20). Ἡ δέ συμμαχία τους μέ τήν Αἴγυπτο θά ἀποδειχθεῖ καί αὐτή ἀδύναμος καί θά πραγματοποιηθεῖ ἡ παροιμία, πού λέγεται στό Ἑβρ. κείμενο, στίχ. 20: «Κοντό εἶναι τό κρεββάτι γιά νά ξαπλώσεις, στενό καί τό σκέπασμα γιά νά τυλιχθεῖς»! Δηλαδή: Καί οἱ ἴδιοι οἱ Ἰουδαῖοι εἶναι ἀνίσχυροι νά ἀντιμετωπίσουν τόν ἐχθρό (αὐτό εἶναι τό κοντό κρεββάτι), ἀλλά καί οἱ σύμμαχοί τους, στούς ὁποίους στηρίχθηκαν, ἀποδείχθηκαν καί αὐτοί ἀδύναμοι νά τούς βοηθήσουν (αὐτό εἶναι τό στενό σκέπασμα). Καί γιά τό κατάντημά τους αὐτό οἱ Ἰουδαῖοι τήν εὐθύνη τήν ἔχουν οἱ ἴδιοι, γιατί αὐτοί ἐπεδίωξαν τήν συμμαχία μέ τούς Αἰγυπτίους, παρά τήν ἀντίθετο συμβουλή τοῦ Ἡσαΐου. Ἑπομένους δέν πρέπει νά γίνονται «χλευαστές» κατά τοῦ Θεοῦ, ὅπως τούς λέγει τό Ἑβρ. κείμενο (στίχ. 14.22). Μόνοι τους ἔστρεψαν ἐναντίον τους τόν Θεό. Ἄλλοτε ὁ Θεός στό ὄρος Φερασείμ (Β Βασ. 5,20) καί στήν κοιλάδα Γαβαών (Ἰησ. Ν. 10,10-13) εἶχε ἀναμειχθεῖ ὑπέρ τοῦ Ἰσραήλ (στίχ. 21). Τό ἔργο ὅμως τοῦ Θεοῦ τώρα θά εἶναι «παράδοξον» (στίχ. 21 κατά τό Ἑβρ., Ο «ἀλλοτρίως»), θά εἶναι «πικρίας ἔργον» (στίχ. 21), γιατί θά ἀγωνισθεῖ ὄχι ὑπέρ, ἀλλά ἐναντίον τοῦ λαοῦ Του. Αὐτά «ἤκουσε παρά Κυρίου Σαβαώθ» ὁ Ἡσαΐας καί αὐτά προφητεύει ὅτι θά συμβοῦν καί θά συμβοῦν, λέγει, «ἐπί πᾶσαν τήν γῆν» (στίχ. 22), δηλαδή, σέ ὅλη τήν χώρα τοῦ Ἰσραήλ. (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 28,14 Γι αὐτό ἀκούσατε λόγο Κυρίου, ταλαίπωροι ἄνδρες, καί ἄρχοντες τοῦ λαοῦ αὐτοῦ τῆς Ἱερουσαλήμ: 15 Ἐπειδή σεῖς λέγετε, «κάναμε διαθήκη μέ τόν ἅδη καί συνθῆκες μέ τόν θάνατο, (ὅτι) ἄν ἔλθει ἐναντίον μας καταιγίδα (τῶν Ἀσσυρίων), δέν θά μᾶς καταλάβει. Κάναμε τό ψεῦδος καταφύγιό μας καί στό ψεῦδος θά σκεπασθοῦμε». 16 Γι αὐτό, τά ἑξῆς λέγει ὁ Κύριος: «Ἰδού ἐγώ, θά βάλω στά θεμέλια τῆς Σιών 9

λίθο πολυτελῆ καί ἐκλεκτόν, (λίθο) ἀκρογωνιαῖο καί ἔντιμο στά θεμέλιά της. Καί ἐκεῖνος πού πιστεύει σ αὐτόν, δέν θά καταισχυνθεῖ. 17 Καί θά κάνω τήν δικαιοσύνη μου νά εἶναι γιά ἐλπίδα καί τήν ἐλεημοσύνη μου γιά σημαία. Σέ σᾶς δέ πού ἐμπιστεύεστε μάταια στό ψεῦδος, ὅτι δέν θά σᾶς καταλάβει ἡ καταιγίδα, α 18 μήπως καί (αὐτή) σᾶς ἀφαιρέσει τήν διαθήκη μέ τόν θάνατο καί δέν σταθεῖ ἡ ἐλπίδα σας (τῆς συμφωνίας) μέ τόν ἅδη, (θά συμβεῖ) νά σᾶς καταπατήσει ἡ καταιγίδα, ὅταν θά ἔλθει. β 19 Ὅταν ἔλθει ἡ καταιγίδα θά σᾶς καταλάβει θά ἔλθει μία ἡμέρα πρωί - πρωί καί γιά τήν νύκτα θά ἔχετε μιά κακή ἀγωνία». Μάθετε νά ἀκοῦτε, 20α σεῖς πού εἶστε σέ δυσκολίες. γ 20β Ἐμεῖς δέν μποροῦμε νά πολεμήσουμε καί ἐμεῖς εἴμαστε τόσο ἀδύνατοι γιά νά συναχθοῦμε. δ 21 Θά ἐγερθεῖ ὁ Κύριος, ὅπως (ἄλλοτε) στό ὄρος τῶν ἀσεβῶν καί θά γίνει ὅ,τι (ἄλλοτε ἔγινε) καί στήν κοιλάδα Γαβαών. Θά κάνει τά ἔργα Του μέ θυμό, ἔργα πικρίας. Ὁ δέ θυμός Του θά εἶναι παράξενος καί ἡ πικρία Του παράξενη. ε 22 Ἔτσι λοιπόν ἐσεῖς μήν χαίρετε οὔτε νά κάνετε πιό δυνατούς τούς δεσμούς σας (μέ τούς Αἰγυπτίους) γιατί ἄκουσα ἀπό τόν Κύριο τῶν Δυνάμεων πράγματα πού θά κάνει σέ ὅλη τήν γῆ καί μάλιστα (θά τά κάνει) σύντομα. ς α. Στό Ἑβρ. ὁ στίχ. ἔχει: «Θά βάλω τήν κρίση στόν κανόνα καί τήν δικαιοσύνη στήν στάθμη. Καί ἡ χάλαζα θά ἐξαφανίσει τό καταφύγιο τοῦ ψεύδους καί τά ὕδατα θά πλημμυρίσουν τό κρυψῶνα». β. Στό Ἑβρ. ὁ στίχ. ἔχει: «Καί ἡ συνθήκη σας μέ τόν θάνατο θά ἀκυρωθεῖ καί ἡ συμφωνία σας μέ τόν ἅδη δέν θά σταθεῖ. Ὅταν ἡ πλημμυρίζουσα μάστιγγα διαβαίνει, τότε θά καταπατηθεῖτε ἀπ αὐτήν». γ. Στό Ἑβρ. ὁ στίχ. 19 καί τό ἡμιστ. 20α ἔχει: «Ἀμέσως, ὅταν (ἡ μάστιγγα) διαβεῖ, 10

θά σᾶς πιάσει γιατί θά διαβαίνει κάθε πρωί, ἡμέρα καί νύκτα. Καί μόνο τό νά ἀκούει κάποιος τήν βοή, θά εἶναι φρίκη». δ. Ὁ στίχ. 20 στό Ἑβρ. ἀποτελεῖ παροιμία καί ἔχει ὡς ἑξῆς: «Γιατί ἡ κλίνη εἶναι μικροτέρα, ἀπό τό νά μπορεῖ κάποιος νά ξαπλώσει καί τό σκέπασμα εἶναι στενότερο, ἀπό τό νά μπορεῖ κάποιος νά περιτυλιχθεῖ». ε. Ὁ στίχ. στό Ἑβρ.: «Διότι ὁ Κύριος θά σηκωθεῖ, ὅπως στό ὄρος Φερασείμ, θά θυμωθεῖ, ὅπως στήν κοιλάδα τοῦ Γαβαών, γιά νά ἐνεργήσει τό ἔργο Του, τό παράδοξο ἔργο Του, καί νά ἐκτελέσει τήν πράξη Του, τήν παράδοξη πράξη Του». ς. Ὁ στίχ. στό Ἑβρ.: «Τώρα λοιπόν μήν εἶστε χλευαστές, γιά νά μήν γίνουν δυνατώτερα τά δεσμά σας γιατί ἐγώ ἄκουσα παρά Κυρίου τοῦ Θεοῦ τῶν Δυνάμεων συντέλεια καί ἀπόφαση σέ ὅλη τήν γῆ». (Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) 28,14-22. Τά ἀνόητα σχέδια τῶν ἐμπαιχτῶν, οἱ ὁποῖοι ζητοῦσαν μία στρατιωτική συμμαχία μέ τήν Αἴγυπτο κατά τῆς Ἀσσυρίας, θά τά καταστρέψει τό «παράδοξον» ἔργο τοῦ Θεοῦ στήν Σιών. 28,14. Ἄνδρες τεθλιμμένοι. «Ἄνδρες χλευαστές», λέγει τό Ἑβρ. Αὐτοί πού ἐλησμόνησαν τόν Θεό, τόν μόνο ὑπερασπιστή τους καί κατέφυγαν σέ ἄλλους θεούς. 28,15. Ἐποιήσαμεν διαθήκην μετά... Ἡ συμμαχία κατά τῶν Ἀσσυρίων, τήν ὁποίαν συνεβούλευαν οἱ ἄρχοντες τοῦ λαοῦ, τήν πίστευαν ὡς συμμαχία μέ τόν θάνατο καί τόν ἅδη. 28,16-17α. Οἱ στίχ. αὐτοί σχηματίζουν μία σύντομη προφητεία, ἡ ὁποία διακόπτει τόν λόγο. Ἡ θεϊκή ἀρχιτεκτονική τῆς νέας Ἱερουσαλήμ θέτει ὡς θεμέλιο λίθο, πού φέρει ἴσως τό ὄνομα «πᾶς ὁ πιστεύων ἐπ αὐτῷ οὐ μή καταισχυνθῇ», τήν «κρίσιν» καί τήν «δικαιοσύνην» (Ο «ἐλεημοσύνην», στίχ. 17α), πού ἰσοδυναμοῦν μέ τά συμβολικά ὀνόματα «πόλις δικαιοσύνης» καί «πόλις πιστή» τοῦ στίχ. 1,26. Ἡ προφητεία διακηρύσσει σωτηρία σέ ἐκείνους πού ἐμπιστεύονται στόν Θεό. βλ. 5,16. Στήν Καινή Διαθήκη ἡ εἰκόνα του θεμελίου καί τοῦ ἀκρογωναίου λίθου ἐφαρμόζεται στόν Ἰησοῦ Χριστό, βλ. Ματθ. 21,42. Ἐφ. 2,20. Α Πέτρ. 2,4-8 ἤ στήν Πέτρα, βλ. Ματθ. 16,18. 28,17β-22. Ὁ ἄπιστος πρόκειται νά καταστραφεῖ ἀπό τήν θεία ὀργή. 28,20. Κατά τό Ἑβρ. μία λαϊκή ἴσως παροιμία περιγράφουσα μία ἀθεράπευτη κατάσταση. 28,21. Ὄρος ἀσεβῶν, Γαβαών «Φερασείμ», κατά τό Ἑβρ. Βλ. Β Βασ. 5,17-21. Τά δύο ἐδῶ τοπωνύμια εἶναι οἱ θέσεις σημαντικῶν νικῶν τοῦ Δαυΐδ κατά τῶν Φιλισταίων (βλ. Α Παραλ. 14,11.16). Ὁ στίχ. μας ὅμως λέγει ὅτι τώρα ὁ Θεός θά εἶναι σύμμαχος τῶν ἐχθρῶν τοῦ Ἰσραήλ καί ὄχι τοῦ ἰδίου τοῦ Ἰσραήλ. Εἶναι πράγματι «παράδοξο», ὅπως λέγει τό Ἑβρ. κείμενο (Ο «ἀλλοτρίως χρήσεται»), τό ἔργο αὐτό τοῦ Θεοῦ, τό νά μεταχειρίζεται τούς ἐχθρούς Του ἐναντίον τοῦ λαοῦ Του. 11