ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 70, 176 71 ΑΘΗΝΑ Κλιματική Αλλαγή Χρήστος Σπύρου scspir@gmail.com Βασικό σύγγραμμα: Κατσαφάδος Π. και Μαυροματίδης Η., 2015: Εισαγωγή στη Φυσική της Ατμόσφαιρας και τη Κλιματική Αλλαγή. Ψηφιακό σύγγραμμα στο πλαίσιο της δράσης Κάλλιπος. Αθήνα 2018
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μια φυσική διαδικασία. Το χρειαζόμαστε για να διατηρούμε τη Γη μας ζεστή, ώστε να υπάρχει ζωή και ανάπτυξη. Ο όρος «φαινόμενο του θερμοκηπίου» χρησιμοποιήθηκε αρχικά τον 18ο αιώνα. Εκείνη την περίοδο, χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει τις φυσικές λειτουργίες που συνέβαιναν στην ατμόσφαιρα από τα συστατικά της και δεν είχε οποιαδήποτε αρνητική έννοια. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 ο όρος φαινόμενο του θερμοκηπίου συνδυάστηκε με την ανησυχία σχετικά με την αλλαγή του κλίματος. Στις τελευταίες δεκαετίες, το φαινόμενο του θερμοκηπίου συνδέεται με τις πιθανές επιδράσεις ενός «ενισχυμένου» φαινομένου του θερμοκηπίου. Δίχως αυτό, η Γη θα ήταν κρύα περίπου -20C, και δεν θα μπορούσε να υπάρχει ζωή. Αντιθέτως, η μέση θερμοκρασία της Γης διατηρείται στο επίπεδο των 15C, χάρη στο φαινόμενο αυτό.
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΕΝΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ? Το ηλιακό φως ("ορατή ακτινοβολία") περνά μέσα από το τζάμι του θερμοκηπίου και απορροφάται από τα φυτά που βρίσκονται μέσα. Τα φυτά παράγουν θερμότητα ("υπέρυθρες ακτινοβολίες"). Αυτή είναι αόρατη, αλλά μπορούμε να την αισθανθούμε. Μέρος της θερμότητας επιστρέφει έξω από το θερμοκήπιο, αλλά όχι όλη. Το τζάμι του θερμοκηπίου αντανακλά μερικές από τις υπέρυθρες ακτινοβολίες πίσω, έτσι το εσωτερικό του θερμοκηπίου θερμαίνεται.
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΕΝΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ? Το ηλιακό φως ("ορατή ακτινοβολία") περνά μέσα από το τζάμι του θερμοκηπίου και απορροφάται από τα φυτά που βρίσκονται μέσα. Τα φυτά παράγουν θερμότητα ("υπέρυθρες ακτινοβολίες"). Αυτή είναι αόρατη, αλλά μπορούμε να την αισθανθούμε. Μέρος της θερμότητας επιστρέφει έξω από το θερμοκήπιο, Στο θερμοκήπιο αλλά η όχι ορατή όλη. ακτινοβολία Το τζάμι του από θερμοκηπίου τον Ήλιο διέρχεται αντανακλά από μερικές το από γυαλί τις υπέρυθρες και απορροφάται ακτινοβολίες από τα πίσω, φυτά και έτσι το το έδαφος εσωτερικό που του βρίσκονται θερμοκηπίου θερμαίνεται. μέσα σε αυτό. Η θερμική ακτινοβολία, που εκπέμπεται από τα φυτά και το έδαφος, απορροφάται από το γυαλί, και αυτό με τη σειρά του επανεκπέμπει ένα μέρος της ακτινοβολίας προς το έδαφος. Έτσι το γυαλί δρα ως ένα κάλυμμα ακτινοβολίας που διατηρεί υψηλότερη θερμοκρασία στο θερμοκήπιο σε σχέση με το περιβάλλον.
ΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ Ηλιακό φως: Το ορατό τμήμα του ηλιακού φάσματος από 0.39 μm (το κατώτερο) και 0.76 μm (το ανώτερο). Ποιο τμήμα της ηλιακής ακτινοβολίας μας ενδιαφέρει για την μελέτη της ατμόσφαιρας; Το τμήμα του φάσματος που εκτείνεται από 10-2 µm (10-8 m) έως 10 2 µm (10-4 m), δηλαδή από το υπεριώδες μέχρι και το υπέρυθρο http:meteoclima.gr
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ(I) Θεωρώντας ένα απλοποιημένο παράδειγμα των συνθηκών μέσα σε ένα θερμοκήπιο πρέπει να υπάρχουν τρεις υποθέσεις: δεν υπάρχει απώλεια θερμότητας από το έδαφος προς τον αέρα (πρόκειται για εξαιρετικά απλοποιημένη παραδοχή), ο ρυθμός απώλειας θερμότητας από τα επιφανειακά στρώματα του εδάφους προς τα βαθύτερα, είναι πολύ μικρός και μπορεί να αγνοηθεί, και η ροή ακτινοβολίας μεγάλου μήκους κύματος από την ατμόσφαιρα προς το θερμοκήπιο είναι αμελητέα, σε σύγκριση µε τη ροή της ηλιακής ακτινοβολίας και μπορεί να θεωρηθεί ίση με μηδέν http:meteoclima.gr
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΜΕΛΑΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Αρχές ακτινοβολίας μελανού σώματος Είναι ισότροπη (ανεξάρτητη της διεύθυνσης διάδοσης) και εξαρτάται αποκλειστικά από την θερμοκρασία του σώματος Η ένταση της ακτινοβολίας δίνεται από το νόμο Stefan Boltzmann όπου, σ=5,67x10-8 (Wm -2 K -4 ) E * = σ T 4 http:meteoclima.gr
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ(IΙ) E = = σ 4 1 E T E = σ 4 1 T 0 E 4 1 = E2 = σt0 E 4 4 4 2 = E1 + E = σ T0 + σt0 = 2σT0 1 4 T 1 = ( 2) T = 1, 19T 0 E = σ 4 2 T 1 0 2σ T = σt 4 0 4 1 http:meteoclima.gr
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ(IΙΙ) Το γυαλί εκπέμπει ακτινοβολία και προς τα πάνω και προς τα κάτω με θερμοκρασία Τ, ενώ δέχεται ακτινοβολία από τη Γη με θερμοκρασία Τ 0. Επειδή υπάρχει ισοζύγιο ενέργειας, ισχύει: 4 2σT = σto ' 4 1 ' 4 T o = ( 2) T = 1, 19T Έστω Τ=293 Κ (20 C) T 0=348 K (75 C) http:meteoclima.gr
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ (Ι) Ολική ένταση ηλιακής ακτινοβολίας S = 1366,18Wm 2 Μέση εισερχόμενη ισχύς ανά μονάδα επιφάνειας (χωρίς ατμόσφαιρα) ( SπR 2 Γ ) /( 4πR 2 Γ ) = S / 4 3415, Wm 2 Απορροφούμενη ενέργεια (Ε 1 ) λόγω ανακλαστικότητας της ατμόσφαιρας (Α=0,31) 2 4 0 E = ( 1 A ) 3415, 235, Wm 1 6 σt 235,6 T 253,9 K( 19 0 0 = 0 = C Στην πραγματικότητα στην 4 4 0 0 0 σt1 = 2σT0 T1 = 1,19 253,9 K = 303 K( 30 C) επιφάνεια της γης ) http:meteoclima.gr
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ (Ι) Ολική ένταση ηλιακής ακτινοβολίας S = 1366,18Wm 2 Μέση Εμβαδόν εισερχόμενη Κυκλικού ισχύς ανά μονάδα Δίσκου επιφάνειας (χωρίς ατμόσφαιρα) ( SπR 2 Γ ) /( 4πR 2 Γ ) = S / 4 3415, Wm 2 Απορροφούμενη Εμβαδόν ενέργεια Επιφάνειας (Ε 1 ) λόγω ανακλαστικότητας της ατμόσφαιρας (Α=0,31) Σφαίρας 2 4 0 E1Ηλιακή = ( 1 Σταθερά A ) 3415, 235, 6Wm σt = 235,6 T0 = 253,9 K( 19 0 0 C Στην πραγματικότητα στην 4 4 0 0 0 σt1 = 2σT0 T1 = 1,19 253,9 K = 303 K( 30 C) επιφάνεια της γης ) http:meteoclima.gr
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ (ΙΙ) Η μέση θερμοκρασία του πλανήτη, λόγω του ατμοσφαιρικού παράθυρου μεταξύ 7-14 μm, είναι τελικά περίπου 15 0 C. Αν δεν υπήρχε η ατμόσφαιρα η μέση θερμοκρασία κοντά στην επιφάνεια της γης θα ήταν περίπου -19 C, ενώ λόγω των ιδιοτήτων της ατμόσφαιρας φθάνει στους 15 0 C. Το γυάλινο εμπόδιο είναι ικανό να δημιουργήσει μια σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους και συνεπώς και του αέρα μέσα στο θερμοκήπιο. Οφείλεται στην παγίδευση της ακτινοβολίας από τη στιγμή που αυτή έχει αλλάξει από μικρού μήκους κύματος σε μεγάλου μήκους κύματος ακτινοβολία Αυτό οφείλεται στο ότι το γυαλί είναι διαφανές στην ακτινοβολία μικρού μήκους κύματος που εκπέμπει ο ήλιος και αδιαφανές στην ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος που εκπέμπει η καλυμμένη επιφάνεια του εδάφους. Το μέσο που μετασχηματίζει την ενέργεια είναι το έδαφος. http:meteoclima.gr
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ (ΙΙΙ) Η σπουδαιότητα του φαινομένου ξεπερνά την απλή εφαρμογή στα γεωργικά θερμοκήπια και εφαρμόζεται στην γενική επίδραση της παρουσίας της ατμόσφαιρας στην θερμοκρασία της Γης. Είναι όμως πιο πολύπλοκο πρόβλημα. Η ατμόσφαιρα δεν είναι μελανό σώμα για ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος (όπως το γυαλί). H μάζα της δεν είναι συγκεντρωμένη σ ένα λεπτό στρώμα με ίδια θερμοκρασία, αλλά επεκτείνεται σε μεγάλα ύψη και η θερμοκρασία της είναι συνάρτηση του ύψους. http:meteoclima.gr
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Τα αέρια θερμοκηπίου, είναι οι υδρατμοί, το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και τα νιτρικά οξείδια, και δεν επιτρέπουν στη γη να γίνει ένας παγωμένος πλανήτης με θερμοκρασίες επιφάνειας -19 C Εντούτοις, κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα τα ποσά αερίων θερμοκηπίου μέσα στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί σημαντικά, που κυρίως οφείλεται στην σημαντική αύξηση της κατανάλωσης των ορυκτών καυσίμων Τα αποκαλούμενα "αέρια του θερμοκηπίου" απορροφούν σημαντικό μέρος της ακτινοβολούμενης ενέργειας! από τη Γη και συμπεριφέρονται όπως οι γυάλινες επιφάνειες ενός θερμοκηπίου. Αυτά τα στοιχεία είναι υπεύθυνα για το γεγονός ότι η γη διατηρεί θερμοκρασίες κατάλληλες για την ανάπτυξη μιας πολυποίκιλης και σύνθετης βιόσφαιρας The source of this material is the Cooperative Program for Operational Meteorology, Education, and Training (COMET ) Website at http://meted.ucar.edu/ of the University Corporation for Atmospheric Research (UCAR) pursuant to a Cooperative Agreement with National Oceanic and Atmospheric Administration. 1997-2004 University Corporation for Atmospheric Research. All Rights Reserved. http:meteoclima.gr
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΠΛΑΝΗΤΕΣ. O Άρης, στον οποίο η ατμόσφαιρα είναι πολύ αραιή και το φαινόμενο του θερμοκηπίου σχεδόν ανύπαρκτο. Ως αποτέλεσμα, ολόκληρος ο πλανήτης είναι κατεψυγμένος σε μέση θερμοκρασία -63 βαθμών Κελσίου. Στον αντίποδα βρίσκεται η Αφροδίτη, τυλιγμένη σε μια παχιά ατμόσφαιρα διοξειδίου του άνθρακα. Η θερμότητα που εγκλωβίζεται βράζει την επιφάνεια σε μέση θερμοκρασία 462 βαθμών, πιο ψηλά από το σημείο τήξης του μολύβδου.
ΤΟ ΕΝΙΣΧΥΜΕΝΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ (Ι) Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι ένα φυσικό φαινόμενο Η επίδραση της ανθρώπινης δραστηριότητας στη σύσταση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος έχει προκαλέσει ενίσχυση του φαινομένου Συνεπώς το φαινόμενο αρχίζει να λειτουργεί αντίστροφα προσφέροντας επιπλέον θερμότητα στην ατμόσφαιρα IPCC, 2007 http:meteoclima.gr
http:meteoclima.gr ΤΟ ΕΝΙΣΧΥΜΕΝΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ (ΙΙ) Σενάριο: διπλασιασμός συγκέντρωσης CO 2 στην ατμόσφαιρα => μείωση της εξερχόμενης θερμικής ακτινοβολίας κατά 4 W m -2 => αύξηση επιφανειακής θερμοκρασίας κατά 1,2 C. Αν ληφθεί υπόψη η ανάδραση του συστήματος Ατμόσφαιρα- Γη (feedbacks) -- η αύξηση της θερμοκρασίας είναι 2,5 C
ΤΟ ΕΝΙΣΧΥΜΕΝΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ (ΙΙΙ)
Τα αέρια του θερμοκηπίου είναι: 1) Οι υδρατμοί 2) Το διοξείδιο του άνθρακα 3) Το CH 4 που εκλύεται από ελώδεις περιοχές και ορυζώνες 4) Το Ν 2 Ο (υποξείδιο του αζώτου) αποτελεί σημαντικό ποσοστό των οξειδίων του αζώτου που εκλύονται τόσο από τις μηχανές εσωτερικής καύσης, όσο και κατά την ενζυμική δέσμευση του ατμοσφαιρικού αζώτου. 5) Το όζον (Ο 3 ), το οποίο δημιουργείται κατά τη φωτοχημική διάσπαση του διοζειδίου του αζώτου : ΝΟ 2 ΝΟ + Ο Ο 2 + Ο + 34 kcal Ο 3 6) Οι χλωριοφθοριωμένοι υδρογονάνθρακες (CFC's ή FCKW),
ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ (Ι) Συγκέντρωση: Μάζα συστατικού ανά μονάδα όγκου αέρα που περιέχεται. Εξαρτάται από το πλήθος των μορίων του συστατικού που βρίσκονται στον συνολικό όγκο του μείγματος. Πχ. για το CO 2 ισχύει mco c =, kg m V air 2 Αναλογία Μίγματος: Εκφράζει την αναλογία συγκεκριμένου στοιχείου σε σχέση με το άθροισμα όλων των υπολοίπων στοιχείων (δηλαδή 1 μέρος στα 10 σημαίνει 10 gr. του ενός στοιχείου σε 100 gr. από όλα τα υπόλοιπα) Οι τυπικές τιμές αναλογιών μίγματος για αέριους ρύπους είναι ιδιαίτερα μικρές. Συνεπώς χρησιμοποιούνται οι όροι μέρη ανά εκατομμύριο- parts per million (ppm) ή μέρη ανά δισεκατομμύριο-parts per billion (ppb) Διακριτοποίηση με βάση τη μάζα (ppmm) ή τον όγκο (ppmv) ppmm = m m i total 6 10 3 ppmv = v v i total 6 10 http:meteoclima.gr
ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ (ΙΙ) Χρόνος παραμονής στην ατμόσφαιρα (Residence time) Είναι ο μέσος χρόνος που ένα μόριο συστατικού διατηρείται στην ατμόσφαιρα μετά την εκπομπή ή τη δημιουργία του Για μείγματα με καλά ορισμένες πηγές και ρυθμούς εκπομπής προκύπτει από την αναλογία: µ έσησυγκέντρωσητουσυστατικού ρυθµ όπαραγωγής τουσυστατικού Είναι συνάρτηση όχι μόνο των ρυθμών εκπομπής αλλά και των ρυθμών απομάκρυνσης μέσω χημικών και φυσικών διεργασιών Ο χρόνος παραμονής αποτελεί ένδειξη των δυνατοτήτων συσσώρευσης των ουσιών στην ατμόσφαιρα http:meteoclima.gr
Η ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ http:meteoclima.gr
http:meteoclima.gr ΤΑ ΑΕΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Διοξείδιο του άνθρακα(co 2 ): Ο άνθρακας, η δομική μονάδα της ζωής, απελευθερώνεται ως αέριο διοξειδίου του άνθρακα κατά την καύση ορυκτών καυσίμων ενώ απομακρύνεται από την ατμόσφαιρα μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης Υδρατμοί(H 2 O): Αντίθετα από τα υπόλοιπα ατμοσφαιρικά αέρια, οι υδρατμοί θεωρούνται ένα "μεταβλητό" αέριο δηλαδή το ποσοστό τους στην ατμόσφαιρα μπορεί να ποικίλει ανάλογα με την περιοχή και το ύψος ενώ η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν μεταβάλλει άμεσα τη συγκέντρωση τους στην ατμόσφαιρα The source of this material is the Cooperative Program for Operational Meteorology, Education, and Training (COMET ) Website at http://meted.ucar.edu/ of the University Corporation for Atmospheric Research (UCAR) pursuant to a Cooperative Agreement with National Oceanic and Atmospheric Administration. 1997-2004 University Corporation for Atmospheric Research. All Rights Reserved.
http:meteoclima.gr ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΤΟ CO 2 Μετατρέπεται σε οργανική (ανθρακούχα) βιομάζα μέσω της φωτοσύνθεσης των φυτών επιστρέφει στην ατμόσφαιρα ως αέριο CO 2 μέσω της βιολογικής διαδικασίας της αναπνοής Φυσικές πηγές: αναπνοή των οργανισμών, μικροβιακή αποδόμηση της νεκρής οργανικής ύλης άνθρακα στο έδαφος (soil carbon), ροή από τους ωκεανούς προς την ατμόσφαιρα Απώλειες: φωτοσύνθεση στα φυτά, ροή από την ατμόσφαιρα προς τους ωκεανούς. Ανθρωπογενείς πηγές: Καύση οργανικού άνθρακα (κάρβουνο, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) - 80% των ανθρωπογενών πηγών, αποψίλωση δασών και καύση βιομάζας (20%), ανθρακούχα μεταλλεύματα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή τσιμέντου
http:meteoclima.gr ΤΑ ΑΕΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Μεθάνιο(CH 4 ): Εκπέμπεται από την αποσύνθεση οργανικών ουσιών σε υγρές επιφάνειες (παραδείγματος χάριν, υγρότοποι και ορυζώνες ρυζιού), από τις πεπτικές οδούς της βοσκής των ζώων ενώ μπορεί να προέλθει και από την επέκταση των καλλιεργούμενων εδαφών, την εντατικοποίηση της κτηνοτροφίας, τον αυξανόμενο αριθμό υλικών οδόστρωσης, και τη διαρροή από τις σωληνώσεις φυσικού αερίου Χλωροφλωράνθρακες (CFCs): Τα CFCs έχουν χρησιμοποιηθεί ιστορικά ευρέως ως ψυκτικές ουσίες στα κλιματιστικά μηχανήματα, τα ψυγεία, τους ψυκτήρες, και τις αντλίες θερμότητας ενώ βρίσκονται ακόμα σε χρήση σε πλαστικά αφρού
http:meteoclima.gr ΤΑ ΑΕΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Νιτρικά οξείδια (N 2 O): Έχουν φυσική προέλευση, η συγκέντρωση τους όμως έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας καθώς παράγονται όταν νιτρικό άλας και αμμώνιο εναποτίθεται στο χώμα υπό μορφή λιπασμάτων ενώ εκπέμπονται επίσης από την καύση λιγνιτών σε εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας Όζον (O 3 ): Είναι σημαντικό να μην συγχέεται η παρουσία του όζοντος στη στρατόσφαιρα με την παρουσία όζοντος στην τροπόσφαιρα. Στην τροπόσφαιρα, το όζον μπορεί να είναι ένα σημαντικό συστατικό της αστικής ρύπανσης που προέρχεται κυρίως από την κυκλοφορία και την βιομηχανία
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: ΟΛΕΣ ΟΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΑΕΡΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΥΞΗΘΕΙ CO 2 αύξηση από 280 ppm το 1750 σε 379 ppm το 2005 CH 4 αύξηση από 715 ppb το 1750 σε 1774 ppb το 2005 Πηγή: IPCC, 2007 http:meteoclima.gr
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ CO 2 ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1958-2015 http:meteoclima.gr
http:meteoclima.gr Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΑΠΟ ΑΕΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ Πηγή: IPCC, 2001
http:meteoclima.gr RADIATIVE FORCING Η επίδραση παραγόντων, όπως τα αέρια του θερμοκηπίου, στην κλιματική αλλαγή εκτιμάται υπό μορφή επίδρασης στο ισοζύγιο ακτινοβολιών Η επίδραση στο ισοζύγιο ακτινοβολιών αποτυπώνει τη διακύμανση του ενεργειακού ισοζυγίου του συστήματος Γης- Ατμόσφαιρας εάν ληφθούν υπόψη οι συγκεκριμένοι παράγοντες Ο όρος επίδραση στο ισοζύγιο ακτινοβολιών χρησιμοποιείται διότι οι παράγοντες αυτοί μεταβάλλουν το ισοζύγιο ανάμεσα στην εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία και την εξερχόμενη υπέρυθρη μέσα στη γήϊνη ατμόσφαιρα Πηγή: IPCC, 2007
http:meteoclima.gr ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Αύξηση της συγκέντρωσης CO 2 Ενίσχυση του φωτοχημικού νέφους και της συγκέντρωσης τροποσφαιρικού όζοντος Αλλαγή των χρήσεων γης Αύξηση των contrails από τις πτήσεις των αεροπλάνων Πηγή: IPCC, 2007