ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΙΡΙ Ετήσια έκδοση του υλλόγου Απόδημου Ελληνισμού Βουλγαρίας (ΑΔΒ) ΣΟ ΠΡΩΣΟ ΔΝΗΜΔΡΩΣΙΚΟ ΔΝΣΤΠΟ ΣΗ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΟΓΔΝΔΙΑ ΣΗΝ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ ΣΔΤΥΟ 2 (2011) ΔΣΟ ΔΚΓΟΗ: 2011 ΙΓΙΟΚΣΗΙΑ: ΥΛΛΟΓΟ ΑΠΟΓΗΜΟΥ ΔΛΛΗΝΙΜΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) ΔΚΓΟΗ KALAMARIS FOUNDATION ΔΛΙΓΔ: 52 www.saeb.in Ο ναός του Απόλλωνα, Δελφοί ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΣΡΔΥΟΝ ΣΔΤΥΟ www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 1
ημείωμα Εκδότη editorial@saeb.in υμπατριώτισες και συμπατριώτες, φίλες και φίλοι, ας ευχαριστούμε θερμά για την άμεση ανταπόκρισή σας στην έκδοση του νέου περιοδικού ΙΡΙ. Ελάβαμε επίσης τα συμπληρωμένες αιτήσεις εγγραφής που μας στείλατε για την συμμετοχή στον ύλλογο Απόδημου Ελληνισμού στην Βουλγαρία.Με την σειρά μας επεξεργαστήκαμε τα στοιχεία και την εισαγωγή τους στη βάση δεδομένων. Εν ευθέτω χρόνω, όταν θα έχει ολοκληρωθεί η καταχώρηση των στοιχείων των εθνοτοπικών φορέων και θα σας αποστείλουμε δείγμα της βάσης δεδομένων. Ο απανταχού ελληνικός πολιτισμός είναι η μεγαλύτερη πηγή πλούτου για τη χώρα μας και, σε αυτές τις δύσκολες στιγμές για την οικονομία μας, οφείλουμε να την αναδείξουμε και να την αξιοποιήσουμε στο έπακρο απο το μετερίζι των ξενιτεμένων στην Αλλοδαπή. Δώσατε δυναμικά το παρόν και απέδειξατε για ακόμα μια φορά ότι όταν η γενέτειρα μας χρειάζεται την συμμετοχή μας ανταποκρίνόμαστε πάντα με θέρμη και ενθουσιασμό. Ευχαριστούμε τους απόδημους συμπατριώτες μας για τη ουσιαστική συμβολή τους. Ευχαριστούμε, τέλος, όλους όσους στήριξαν με οποιοδήποτε τρόπο - την προσπάθεια του υλλόγου Απόδημου Ελληνισμού στην Βουλγαρία (ΑΔΒ) για την υλοποίηση και έκδοσης του περιοδικού,αλλα και για το κουράγιο να συνεχίσουμε.τόχος μας πάντοτε η ανάπτυξη και η πρόοδος, για να ακουστεί η Ελληνική φωνή και γλώσσα. Με τιμή, Ιωακείμ Θ. Καλαμάρης Ιδρυτικό μέλος και Προεδρος του υλλόγου Απόδημου Ελληνισμού Βουλγαρίας (ΑΔΒ) www.saeb.in www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 2
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΙΡΙ ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΕΝΟΣΗΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΟΡΙΑ Η μεσολιθική κατοίκηση στον ελλαδικό χώρο 4-5 Η ΙΣΟΡΙΑ ΣΗ ΑΡΦΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Θουκυδίδου Ιστορία 6-15 ΒΗΜΑ ΕΛΛΗΝΩΝ Μάριος Πλωρίτης 16-19 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΦΡΟΝΙΚΑ Βουλγαρική Οικονομία 20-24 ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΥΟ Πτωχός εκατομμυριούχος 25-27 ΕΛΛΑΔΑ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Ευρυτανία 29-46 ΥΩΣΟΚΟΠΙΟ 47 ΑΚΗΕΙ ΛΟΓΙΚΗ 48-51 ΑΡΚΑ 52 www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 3
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΟΡΙΑ Η μεσολιθική κατοίκηση στον ελλαδικό χώρο Η Μεσολιθική εποχή αντιστοιχεί στη γεωλογική περίοδο του Ολόκαινου, η οποία χαρακτηρίζεται από σταθεροποίηση των γεωλογικών και κλιματολογικών συνθηκών, με άμεσα αποτελέσματα στην κατοίκηση και την οικονομία. τον ελλαδικό χώρο η Μεσολιθική καλύπτει το χρονικό διάστημα από 11.000 χρόνια πριν από σήμερα μέχρι 6800 π.φ. Οι λιγοστές, μέχρι στιγμής, γνωστές μεσολιθικές θέσεις από τον ελληνικό χώρο είναι παράλια σπήλαια και υπαίθριες θέσεις. Η μελέτη και δημοσίευση ορισμένων από τις παλαιότερα γνωστές (Υράγχθι, ιδάρι, σπήλαιο Ulbrich, σπήλαιο Ζαΐμη) δεν επαρκούσαν για μια συνολική θεώρηση της μεσολιθικής κατοίκησης στην Ελλάδα. Όμως, οι επιφανειακές (φαράγγι Κλεισούρας, νομός Πρέβεζας) και ανασκαφικές (Θεόπετρα, Γιούρα, Αλόννησος, Μαρουλάς) έρευνες των τελευταίων δεκαπέντε ετών διεύρυναν σημαντικά τις γνώσεις μας για την κατοίκηση και την οικονομία της εποχής. Έτσι, τίθεται σε νέα βάση η συζήτηση σχετικά με την ομαλή μετάβαση από την οικονομία των κυνηγών-ψαράδων-τροφοσυλλεκτών της Μεσολιθικής στο νεολιθικό τρόπο παραγωγής (συστηματική άσκηση γεωργίας και κτηνοτροφίας) και αμφισβητείται η εισαγωγή του από τη Μικρά Ασία με τη www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 4
μεσολάβηση των νησιών. Σο πέρασμα από την Ανώτερη Παλαιολιθική στη Μεσολιθική δε σημειώνεται ταυτόχρονα στον ελλαδικό χώρο. την ανατολική ηπειρωτική χώρα και στα νησιά του Αιγαίου εντοπίστηκαν αρχαιότερες μεσολιθικές θέσεις από εκείνες της δυτικής. Σο γεγονός θα πρέπει να αποδοθεί σε κλιματολογικές διαφορές μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ελλάδας. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι θέσεις της Μέσης ή της Ανώτερης Παλαιολιθικής κατοικήθηκαν και πάλι, μετά από διακοπή εκατοντάδων ετών, κατά τη Μεσολιθική (Αλόννησος, Θεόπετρα, Υράγχθι). Οι αρχαιολογικές ενδείξεις κάνουν σαφή την προτίμηση των μεσολιθικών στις παράλιες ανοιχτές θέσεις (ιδάρι, Μαρουλάς) και τα παράκτια σπήλαια (Υράγχθι), πράγμα που έχει εμφανή αποτελέσματα στις οικονομικές τους δραστηριότητες: συστηματική αλιεία, ναυσιπλοΐα στην ανοιχτή θάλασσα με στόχο την αλιεία τόνου και την εξόρυξη οψιανού της Μήλου για την κατασκευή ανθεκτικών εργαλείων, και μεταφορά ανδεσίτη από τα νησιά του αρωνικού στο Υράγχθι για την κατασκευή μυλόλιθων, κατάλληλων για το άλεσμα καρπών. Σέλος, η ανεύρεση λιθόκτιστων θεμελίων καταλυμάτων (ιδάρι, Μαρουλάς) και η ύπαρξη νεκροταφείων ή και κάποιων μεμονωμένων ταφών έξω από σπήλαια (Υράγχθι) ή σε άμεση γειτνίαση με ανοιχτές θέσεις (Μαρουλάς Κύθνου) αποτελούν τις πρώτες ενδείξεις για εγκατάσταση των μεσολιθικών κυνηγών-ψαράδων σε μόνιμη βάση. ΠΗΓΗ: www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 5
Η ΙΣΟΡΙΑ ΣΗ ΑΡΦΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Θουκυδίδου Ιστορία (Μέρος ΙΙ) Η Ανάδειξη των Αθηνών και της πάρτης 16. Διάφορα, εν τούτοις, κωλύματα επήλθαν που παρημπόδισαν την ανάπτυξιν των διαφόρων Ελληνικών πόλεων. Και οι Ίωνες είχαν φθάσει εις μεγάλην ακμήν, όταν ο Κύρος και το Περσικόν βασίλειον, αφού κατέλυσαν την αρχήν του Κροίσου και υπέταξαν όλην την εντεύθεν του Άλυος ποταμού μέχρι της θαλάσσης χώραν, εξεστράτευσαν κατ' αυτών και υπεδούλωσαν τας επί της στερεάς Ιωνικάς πόλεις. Και ο Δαρείος βραδύτερον, όταν επεκράτει κατά θάλασσαν διά του φοινικικού στόλου, υπέταξε και τας νήσους. 17. Οι τύραννοι, εξ άλλου, όσοι εκυβέρνων Ελληνικάς πόλεις, αποβλέποντες μόνον εις την προαγωγήν του συμφέροντος των, την προσωπικήν των δηλαδή ασφάλειαν και την μεγέθυνσιν του οίκου των, ηκολούθουν κατά την διοίκησίν των πολιτικήν, αποσκοπούσαν εις την όσον το δυνατόν μεγαλυτέραν εξασφάλισιν των κτήσεων των, και διά τούτο τίποτε το αξιόλογον δεν έγινεν από αυτούς, εκτός ατομικών επιτυχιών εναντίον γειτόνων. Εξαιρώ βέβαια τους τυράννους της ικελίας, οι όποιοι έφθασαν εις μεγίστην δύναμιν. Ούτως, ένεκα ποικίλων λόγων, η Ελλάς ημποδίζετο επί μακρόν χρόνον να επιχειρήση από κοινού κάτι το αξιόλογον και εκάστη των πόλεων αυτής κατ' ιδίαν ηναγκάζετο να είναι ατολμοτέρα. 18. Επί τέλους, οι τύραννοι των Αθηνών και της άλλης Ελλάδος, το πλείστον της οποίας είχε διατελέσει υπό τυράννους και πριν ακόμη από την πόλιν των Αθηνών, οι περισσότεροι τουλάχιστον από αυτούς, πράγματι δε και οι τελευταίοι, εάν εξαιρέσωμεν τους της ικελίας, κατελύθησαν υπό των Λακεδαιμονίων. Διότι η Λακεδαίμων, μολονότι, αφού εκτίσθη από τους ήδη κατοικούντας αυτήν Δωριείς, διετέλεσε σπαρασσόμενη από στάσεις περισσότερον καιρόν από κάθε άλλην πόλιν από όσας γνωρίζομεν, όμως επέτυχε να ευνομηθή από παλαιοτάτην εποχήν και διετέλεσεν αείποτε απηλλαγμένη από τυράννους. Διότι επί τετρακόσια ήδη έτη προ του τέλους του παρόντος πολέμου, ίσως και ολίγον περισσότερον χρόνον, οι Λακεδαιμόνιοι διατηρούν το ίδιον πολίτευμα, και αυτός είναι ο λόγος, ένεκα του οποίου έγιναν ισχυροί και ημπόρεσαν να ρυθμίζουν και τα των άλλων πόλεων. Ολίγον χρόνον από www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 6
την κατάλυσιν των τυράννων εις την Ελλάδα, έγινε και η μάχη του Μαραθώνας μεταξύ Περσών και Αθηναίων. Δέκα άλλωστε έτη μετά την μάχην αυτήν ο βάρβαρος ήλθε πάλιν με τον μεγάλον στρατόν και στόλον του εναντίον της Ελλάδος, διά να την υποδούλωση. Και ενώπιον του επικρεμασθέντος μεγάλου κινδύνου, οι Λακεδαιμόνιοι, λόγω του ότι ήσαν το ισχυρότερον ελληνικόν κράτος, ανέλαβαν την αρχηγίαν των συμπολεμησάντων Ελλήνων, και οι Αθηναίοι, αποφασίσαντες καθ' ον χρόνον επήρχοντο οι Πέρσαι να εγκαταλείψουν την πόλιν και παραλαβόντες τα κινητά των, επεβιβάσθησαν επί των πολεμικών πλοίων και έγιναν ναυτικοί. Και αφού, διά του κοινού αγώνος, απέκρουσαν τους Πέρσας, ολίγον χρόνον ύστερον οι Έλληνες, και όσοι είχαν αποσείσει τον ζυγόν του βασιλέως, και όσοι είχαν λάβει μέρος εις τον κοινόν κατ' αυτού αγώνα, διηρέθησαν, και άλλοι μεν ετάχθησαν με τους Αθηναίους, άλλοι δε με τους Λακεδαιμονίους. Διότι τα δύο αυτά κράτη είχαν αναδειχθή ως τα ισχυρότερα, των μεν Αθηναίων επικρατούντων κατά θάλασσαν, των δε Λακεδαιμονίων κατά ξηράν. Ο εθνικός σύνδεσμος των Ελλήνων διετηρήθη ολίγον μόνον καιρόν, έπειτα όμως περιελθόντες εις διενέξεις οι Λακεδαιμόνιοι και οι Αθηναίοι επολέμησαν με τους συμμάχους των εναντίον αλλήλων, και από τους άλλους Έλληνας, όσοι τυχόν περιήρχοντο μεταξύ των εις έριδας, ετάσσοντο του λοιπού με τον ένα ή τον άλλον εξ αυτών. Εις τρόπον ώστε, από την εποχήν των Μηδικών συνεχώς, μέχρι του παρόντος πολέμου, άλλοτε μεν συνομολογούντες ειρήνην, άλλοτε δε πολεμούντες, είτε προς αλλήλους είτε προς τους επαναστατούντας από τους συμμάχους των, παρεσκευάσθησαν καλώς διά τα πολεμικά πράγματα και έγιναν εμπειρότεροι εις αυτά, λόγω του ότι εμαθήτευσαν εις την σχολήν των κινδύνων. 19. Και οι μεν Λακεδαιμόνιοι ήσκουν την αρχηγίαν αυτών επί των συμμάχων των, όχι καθιστώντες αυτούς φόρου υποτελείς, αλλά μεριμνώντες μόνον όπως κυβερνώνται κατά πολίτευμα ολιγαρχικόν, προς το αποκλειστικόν της πάρτης συμφέρον. Οι Αθηναίοι όμως υπεχρέωσαν με τον καιρόν τας συμμάχους πόλεις, εκτός της Φίου και της Λέσβου, να τους παραδώσουν τα πολεμικά των πλοία, και επέβαλαν την πληρωμήν φόρου και εις όσας δεν επλήρωναν τούτον αρχικώς. Και έτσι τα ιδιαίτερα πολεμικά μέσα των Αθηνών έφθασαν να είναι ανώτερα από την δύναμιν, την οποίαν διέθετεν η ομοσπονδία των κατά την εποχήν της ακμής, όταν διετηρείτο ανόθευτος. www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 7
Η μέθοδος της ερεύνης 20. Εις τοιαύτα λοιπόν κατέληξε συμπεράσματα η έρευνά μου περί των παλαιών, ως προς τα οποία δεν ημπορεί κανείς να δώση πίστιν εις όλας τας υπαρχούσας παραδόσεις. Διότι οι ανθρώποι αποδέχονται εξ ίσου αβασανίστως όσα εξ ακοής μανθάνουν περί των παρελθόντων πραγμάτων, και όταν ακόμη αναφέρωνται εις την ιδικήν των χώραν. Ούτω, λόγου χάριν, οι περισσότεροι από τους Αθηναίους νομίζουν ότι ο Ίππαρχος ήτο πράγματι τύραννος, όταν εφονεύθη από τον Αρμόδιον και τον Αριστογείτονα, και αγνοούν ότι ο μεν Ιππίας, ως πρεσβύτερος των υιών του Πεσιστράτου, ήσκει την αρχήν, ενώ ο Ίππαρχος και ο Θεσσαλός ήσαν απλώς αδελφοί του, και ότι ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων, υποπτεύσαντες κατ' εκείνην την ημέραν και ακριβώς κατά την στιγμήν που επέκειτο η εκτέλεσις του σχεδίου των, ότι κάποιος από τους συνωμότας είχεν ειδοποιήσει τον Ιππίαν, παρήτησαν μεν αυτόν διά τούτο, θέλοντες όμως πριν συλληφθούν να κατορθώσουν κάτι άξιον λόγου, το οποίον να τους αποζημιώση διά τον κίνδυνον που διέτρεχαν, εφόνευσαν τον Ίππαρχον, τον οποίον συνήντησαν πλησίον του Λεωκορείου, ενώ διηυθέτει την Παναθηναϊκήν πομπήν. Τπάρχουν, άλλωστε, και άλλα πολλά γεγονότα, τα οποία δεν ελησμονήθησαν λόγω πολυκαιρίας, αλλ' είναι σύγχρονα, ως προς τα οποία και οι άλλοι Έλληνες διατελούν εις πλάνην, ως λόγου χάριν, ότι οι βασιλείς της πάρτης δίδουν έκαστος όχι μίαν, αλλά δύο ψήφους, και ότι οι Λακεδαιμόνιοι έχουν εις τον στρατόν των τον Πιτανάτην λόχον, ο οποίος ουδέποτε πραγματικώς υπήρξε. Σόσον απρόθυμοι είναι οι περισσότεροι ανθρώποι να υποβάλλονται εις κόπον προς αναζήτησιν της αληθείας και τρέπονται μάλλον προς ό,τι ευρίσκουν έτοιμον. 21. Εν τούτοις, δεν θα επλανάτο κανείς, εάν επί τη βάσει των ανωτέρω τεκμηρίων έκρινεν ότι τα του παλαιού καιρού ήσαν κατά μεγάλην προσέγγισιν τοιαύτα, όπως τα εξέθεσα. Ούτε πρέπει να δώση μεγαλυτέραν πίστιν εις τας υπερβολάς της φαντασίας των ποιητών, ούτε εις τας διηγήσεις των χρονογράφων, τας οποίας ούτοι εσύνθεσαν μάλλον διά να ευχαριστήσουν τους ακροατάς των παρά διά να ειπούν την αλήθειαν. Αι διηγήσεις αυταί είναι ανεξέλεγκτοι και κατά το πλείστον περιήλθαν ένεκα της πολυκαιρίας εις την χώραν των μύθων, ώστε να καταστούν απίστευτοι. Προκειμένου, εν τούτοις, περί πραγμάτων τόσον παλαιών, πρέπει να θεωρήση κανείς ότι ταύτα εξηκριβώθησαν αποχρώντως, επί τη βάσει των πλέον αναμφισβήτητων τεκμηρίων. Και μολονότι οι άνθρωποι, εφόσον μεν διεξάγουν ένα www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 8
πόλεμον, τον θεωρούν ως τον μέγιστον, ενώ όταν τελειώση θαυμάζουν περισσότερον τους παλαιούς, ο Πελοποννησιακός πόλεμος, διά τον κρίνοντα επί τη βάσει αυτών των γεγονότων, θέλει αποδειχθή ότι υπήρξε μεγαλύτερος από όλους τους προηγουμένους. 22. Και ως προς μεν τους λόγους, τους απαγγελθέντας από διαφόρους, είτε κατά τας παραμονάς του πολέμου, είτε κατά την διάρκειαν αυτού, η ακριβής απομνημόνευσις των λεχθέντων ήτο δύσκολος, ή μάλλον αδύνατος, και εις εμέ, δι' όσους ο ίδιος ήκουσα, και εις τους άλλους, όσοι μου ανεκοίνωσαν αυτούς από τα διάφορα μέρη όπου τους ήκουσαν. Διά τούτο τους έγραψα όπως ενόμισα, ότι έκαστος των ρητόρων ηδύνατο να ομιλήση προσφορώτερον προς την εκάστοτε περίστασιν, προσηλούμενος συγχρόνως όσον το δυνατόν περισσότερον εις την γενικήν έννοιαν των πραγματικώς λεχθέντων. Σα γεγονότα, εξ άλλου, του πολέμου έκρινα καθήκον μου να γράψω, όχι λαμβάνων τας πληροφορίας μου από τον πρώτον τυχόντα, ούτε όπως τα εφανταζόμην, αλλ' αφού υπέβαλα εις ακριβέστατον έλεγχον και εκείνα των οποίων υπήρξα αυτόπτης μάρτυς και όσα έμαθα από άλλους. Αλλ' η εξακρίβωσίς των ήτο έργον δύσκολον, διότι οι αυτόπται μάρτυρες των διαφόρων γεγονότων δεν εξέθεταν τα ίδια πράγματα κατά τον ίδιον τρόπον, αλλ' έκαστος αναλόγως της μνήμης του ή της ευνοίας, την οποίαν είχε προς τον ένα η τον άλλον αντίπαλον. Ο αποκλεισμός του μυθώδους από την ιστορίαν μου ίσως την καταστήση ολιγώτερον τερπνήν ως ακρόαμα, θα μου είναι όμως αρκετόν, εάν το έργον μου κρίνουν ωφέλιμον όσοι θελήσουν να έχουν ακριβή αντίληψιν των γεγονότων, όσα έχουν ήδη λάβει χώραν, και εκείνων τα οποία κατά την ανθρωπίνην φύσιν μέλλουν να συμβούν περίπου όμοια. Διότι την ιστορίαν μου έγραψα ως θησαυρόν παντοτεινόν και όχι ως έργον προωρισμένον να υποβληθή εις διαγωνισμόν και ν' αναγνωσθή εις επήκοον των πολλών, διά να λησμονηθή μετ' ολίγον. ύγκριση του Πελοποννησιακού πολέμου προς τους παλαιοτέρους 23. Η σπουδαιοτέρα πολεμική επιχείρησις των προηγουμένων χρόνων είναι ο Περσικός πόλεμος, και του πολέμου όμως αυτού η έκβασις απεφασίσθη ταχέως με δυο πεζομαχίας και δύο ναυμαχίας. Ενώ ο παρών πόλεμος παρετάθη εις μέγα μήκος και συνωδεύθη από τοιαύτας συμφοράς, ομοίας των οποίων δεν είχε γνωρίσει η Ελλάς εις ίσον διάστημα χρόνου. Ουδέποτε άλλοτε τωόντι τόσαι πόλεις εκυριεύθησαν και ηρημώθησαν, άλλαι μέν από βαρβάρους, άλλαι δε από τους ιδίους www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 9
τους Έλληνας, που επολέμουν οι μεν κατά των δε. Μερικαί μάλιστα από τας πόλεις αυτάς μετά την άλωσίν των και κατοίκους μετέβαλαν. Ουδέποτε εξορίαι και φόνοι υπήρξαν συχνότεροι, από όσους συνέβησαν είτε ως άμεσος συνέπεια του πολέμου, είτε ως αποτέλεσμα των εμφυλίων σπαραγμών. Και έτσι αι διηγήσεις των παρελθόντων χρόνων, αι οποίαι μας περιήλθαν διά της παραδόσεως, αλλ' εβεβαιούντο σπανίως από γεγονότα, έπαυσαν να είναι απίστευτοι. Διότι και σεισμοί έγιναν μεγάλης εκτάσεως και συγχρόνως εντάσεως ισχυρότατης, και εκλείψεις ηλίου συχνότεραι από τας μνημονευομένας εις το παρελθόν, και ξηρασίαι μεγάλαι εις μερικά μέρη, από τας οποίας προεκλήθησαν λιμοί, και τέλος και η λοιμώδης νόσος, η οποία επροξένησε μεγίστην βλάβην και κατέστρεψε σημαντικόν αριθμόν ανθρώπων. Διότι όλαι αυταί αι συμφοραί ενέσκηψαν συγχρόνως με τον παρόντα πόλεμον, ο οποίος ήρχισεν, αφού οι Αθηναίοι και οι Λακεδαιμόνιοι διέρρηξαν την Σριακονταετή ειρήνην, την οποίαν είχαν συνομολογήσει μετά την άλωσιν της Ευβοίας. Και έγραψα πρώτον τας αίτιας και τας διαφοράς, ένεκα των οποίων διέρρηξαν την ειρήνην, ώστε να μη ευρέθη κανείς εις το μέλλον εις την ανάγκην να εξετάση διά ποίον λόγον οι Έλληνες περιεπλέχθησαν εις τόσον μεγάλον πόλεμον. Αίτια του Πελοποννησιακού πολέμου Η αληθεστάτη, πραγματικώς, αλλ' ανομολόγητος αιτία υπήρξε, νομίζω, η αυξανομένη δύναμις των Αθηνών, η οποία επτόησε τους Λακεδαιμονίους και τους εξώθησεν εις πόλεμον. Οι λόγοι όμως, τους οποίους τα δύο μέρη επρόβαλαν δημοσία διά την διάρρηξιν της ειρήνης και την έκρηξιν του πολέμου, είναι οι εξής: Σα Κερκυραϊκά (24-55) Η άρνηση των Κερκυραίων να συνδιαλλάξουν τους ερίζοντας μεταξύ των Επιδαμνίους 24. Εις τα δεξιά του εισπλέοντος την Αδριατικήν θάλασσαν, ευρίσκεται η πόλις Επίδαμνος, με την οποίαν γειτονεύουν οι Σαυλάντιοι βάρβαροι, έθνος Ιλλυρικόν. Σην πόλιν απώκισαν μεν οι Κερκυραίοι, αλλ' ιδρυτής υπήρξεν ο Κορίνθιος Υάλιος, υιός του Ερατοκλείδου, απόγονος του Ηρακλέους, μετακληθείς από την μητρόπολιν, κατά το γνωστόν παλαιόν έθιμον. Εις τον εποικισμόν έλαβαν μέρος και Κορίνθιοι και άλλοι Δωριείς. Με την πάροδον του χρόνου η Επίδαμνος έγινε www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 10
σημαντική και πολυάνθρωπος. Αλλ' επισυνέβησαν εμφύλιοι σπαραγμοί, διαρκέσαντες, ως λέγεται, πολλά έτη, και συνεπεία πολέμου με τους γείτονας βαρβάρους, οι Επιδάμνιοι εξέπεσαν και εστερήθησαν το μεγαλύτερον μέρος της δυνάμεώς των. Ολίγον τέλος προ του παρόντος πολέμου, ο λαός εξεδίωξε τους ολιγαρχικούς, οι οποίοι, ενωθέντες με τους βαρβάρους, ελήστευαν τους κατοίκους της Επιδάμνου και κατά γην και κατά θάλασσαν. Οι τελευταίοι, εξ άλλου, ευρισκόμενοι εις στενόχωρον θέσιν, απέστειλαν πρέσβεις εις την Κέρκυραν, ως την μητρόπολίν των, παρακαλούντες να μη προσβλέπουν με αδιαφορίαν την καταστροφήν των, αλλά να τους συνδιαλλάξουν με τους εξορίστους και να θέσουν τέρμα εις τον πόλεμον των βαρβάρων. Σην παράκλησιν αυτήν υπέβαλαν οι πρέσβεις των, αφού εκάθισαν ως ικέται εις τον ναόν της Ήρας. Οι Κερκυραίοι, εν τούτοις, δεν εισήκουσαν την ικεσίαν, και οι πρέσβεις ανεχώρησαν άπρακτοι. Απόφασις των Κορινθίων περί επεμβάσεως εις Επίδαμνον 25. Oι Επιδάμνιοι, εννοήσαντες ότι ουδεμίαν βοήθειαν έπρεπε ν' αναμένουν από την Κέρκυραν, δεν εγνώριζαν πώς ν' αντιμετωπίσουν την περίστασιν, και αποστείλαντες εις τους Δελφούς, ηρώτησαν τον θεόν, εάν έπρεπε να παραδώσουν την πόλιν εις τους Κορινθίους ως οργανωτάς της αποικίας και προσπαθήσουν να επιτύχουν καμμίαν βοήθειαν από αυτούς. Ο θεός απήντησε παραγγέλλων να την παραδώσουν εις τους Κορινθίους και τεθούν υπό την ηγεσίαν των. υνεπεία τούτου, οι Επιδάμνιοι ήλθαν εις την Κόρινθον, όπου, ανακοινώσαντες την απάντησιν του μαντείου και υπενθυμίσαντες συγχρόνως ότι ο αρχικός ιδρυτής της πόλεως των ήτο Κορίνθιος, παρέδωκαν εις αυτούς την αποικίαν και παρεκάλουν να έλθουν εις βοήθειάν των και να μη προσβλέπουν με αδιαφορίαν την καταστροφήν των. Οι Κορίνθιοι υπεσχέθησαν να βοηθήσουν, εν μέρει μεν χάριν προστασίας των δικαιωμάτων των, διότι εθεώρουν ότι η αποικία ήτο ιδική των εξ ίσου όσον και των Κερκυραίων, εν μέρει δε, διότι εμίσουν τους Κερκυραίους, καθόσον ούτοι, μολονότι άποικοι της Κορίνθου, εφέροντο ανευλαβώς προς την μητρόπολιν. Σωόντι, ούτε κατά τας κοινάς πανηγύρεις απέδιδαν εις αυτήν τας νενομισμένας τιμάς και πρωτοκαθεδρίας, ούτε κατά τας θυσίας ανεγνώριζαν εις τους Κορινθίους το δικαίωμα να λαμβάνουν πρώτοι τας καταρχάς, ως πράττουν αι λοιπαί αποικίαι. υμπεριεφέροντο τουναντίον περιφρονητικώς προς αυτούς, διότι κατ' εκείνον τον χρόνον, υπό έποψιν μεν της δυνάμεως, την οποίαν δίδει ο πλούτος, ήσαν ίσοι προς τους πλουσιοτέρους Έλληνας, www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 11
υπό έποψιν δε πολεμικής παρασκευής δυνατώτεροι, ενώ κατά την ναυτικήν δύναμιν εκαυχώντο ενίοτε ότι υπερέχουν και κατά πολύ, λόγω του ότι οι Υαίακες, οι οποίοι ήσαν ονομαστοί διά την ναυτικήν των εμπειρίαν, είχαν κατοικήσει την Κέρκυραν πριν από αυτούς. Διά τον λόγον τούτον, πράγματι, εξηκολούθουν αναπτύσσοντες το ναυτικόν των και ήσαν πραγματικώς ισχυρότατοι, διότι κατά την έναρξιν του πολέμου είχαν εκατόν είκοσι τριήρεις. Πολιορκία της Επιδάμνου υπό των Κερκυραίων 26. Έχοντες λοιπόν όλας αυτάς τας αφορμάς παραπόνων, οι Κορίνθιοι έδωσαν ευχαρίστως την ζητηθείσαν βοήθειαν εις την Επίδαμνον, προσκαλέσαντες καθένα που ήθελε να μεταβή εκεί ως άποικος και αποστείλαντες φρουράν, αποτελουμένην από Αμπρακιώτας, Λευκαδίους και Κορινθίους. Η μετάβασις αυτών έγινε διά ξηράς μέχρι της Απολλωνίας, η οποία ήτο αποικία των Κορινθίων, εκ φόβου μήπως οι Κερκυραίοι τους εμποδίσουν μεταβαίνοντας διά θαλάσσης. Οι Κερκυραίοι, εξ άλλου, ως έμαθαν ότι οι άποικοι και η φρουρά είχαν φθάσει εις την Επίδαμνον και ότι η αποικία των είχε παραδοθή εις τους Κορινθίους, εξωργίσθησαν εις άκρον. Αποπλεύσαντες δε αμέσως με είκοσι πέντε πολεμικά πλοία και βραδύτερον με μεγαλυτέραν μοίραν στόλου, απήτησαν απειλητικώς από τους Επιδαμνίους ν' αποπέμψουν την φρουράν και τους αποίκους που έστειλαν οι Κορίνθιοι και να δεχθούν οπίσω τους εξορίστους. Διότι οι τελευταίοι είχαν έλθει εις την Κέρκυραν, και υπενθυμίζοντες τους τάφους των κοινών προγόνων και την κοινήν καταγωγήν, την οποίαν επεκαλούντο, παρεκάλουν τους Κερκυραίους να τους αποκαταστήσουν εις τας εστίας των. Αλλ' επειδή οι Επιδάμνιοι με καμμίαν από τας απαιτήσεις αυτάς δεν συνεμορφώθησαν, οι Κερκυραίοι, παραλαβόντες και τους Ιλλυριούς ως συμμάχους, και ακολουθούμενοι από τους εξορίστους, διά να τους αποκαταστήσουν εις τας εστίας των, εξεστράτευσαν εναντίον των με σαράντα πλοία. τρατοπεδεύσαντες δε προ της πόλεως, εδημοσίευσαν προκήρυξιν, ότι οι ξένοι και όσοι από τους Επιδαμνίους θέλουν, ημπορούν να απέλθουν χωρίς να πάθουν τίποτε, ειδεμή θα τους μεταχειρισθούν ως εχθρούς. Αλλ' επειδή η ταχθείσα προθεσμία παρήλθεν άπρακτος, οι Κερκυραίοι ήρχισαν την πολιορκίαν της πόλεως, η οποία είναι κτισμένη επάνω εις ισθμόν. www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 12
Προετοιμασία των Κορινθίων 27. Οι Κορίνθιοι, εξ άλλου, άμα ως έμαθαν την πολιορκίαν από αγγελιαφόρους, σταλέντας από την Επίδαμνον, ήρχισαν να ετοιμάζονται όπως εκστρατεύσουν, και συγχρόνως επροκήρυξαν αποικίαν διά την Επίδαμνον, λέγοντες ότι οι νέοι άποικοι θα είχαν τα ίδια εντελώς δικαιώματα με τους παλαιούς, όσοι όμως ήθελαν να λάβουν μέρος εις την αποικίαν, αλλά να μην αναχωρήσουν αμέσως, ημπορούσαν να μείνουν, καταβάλλοντες πενήντα κορινθιακάς δραχμάς έκαστος. Και οι αμέσως απερχόμενοι ήσαν πολλοί, καθώς και oι καταβάλλοντες το χρήμα. Παρεκάλεσαν, εξ άλλου, και τους Μεγαρείς να τους συνοδεύσουν δι' ιδίου στόλου, μήπως τυχόν εμποδιστούν ατό τους Κερκυραίους κατά τον πλουν. Και oι Μεγαρείς ητοιμάζοντο να συμπλεύσουν με οκτώ πλοία και οι Παλείς της Κεφαλληνίας με τέσσερα. Εζήτησαν επίσης την συνδρομην άλλων, εκ των οποίων οι Επιδαύριοι διέθεσαν πέντε πλοία, οι Ερμιονείς εν, οι Σροιζήνιοι δύο, οι Λευκάδιοι δέκα και οι Αμπρακιώται οκτώ. Από τους Θηβαίους και τους Υλειασίους εζήτησαν χρηματικήν επικουρίαν, και από τους Ηλείους, εκτός χρηματικής επικουρίας, και κενά πλοία. Οι ίδιοι, εξ άλλου, οι Κορίνθιοι παρεσκεύαζαν τριάντα πλοία και τρισχιλίους οπλίτας. Πρεσβεία Κερκυραίων εις Κόρινθον 28. Όταν οι Κερκυραίοι έμαθαν τας ετοιμασίας αυτάς, παρέλαβαν πρέσβεις των Λακεδαιμονίων και ικυωνίων και ελθόντες με αυτούς εις την Κόρινθον, απήτουν από αυτούς, καθό ξένους προς την Επίδαμνον, ν' ανακαλέσουν την φρουράν και τους αποίκους που ευρίσκοντο ήδη εντός της πόλεως. Εάν όμως διεκδικούν αυτοί, δικαιώματα επί της Επιδάμνου, εδήλωναν ότι δέχονται να υποβάλουν την διαφοράν των εις την διαιτησίαν οιωνδήποτε πόλεων της Πελοποννήσου, τας οποίας θα ώριζαν και οι δύο εκ συμφώνου, και να κρατήση οριστικώς την αποικίαν εκείνος, εις τον οποίον θα επεδικάζετο. Εδήλωναν ακόμη ότι δέχονται να υποβληθή η διαφορά των εις το μαντείον των Δελφών. Αλλ' εξώρκιζαν αυτούς να μην ωθήσουν τα πράγματα μέχρι πολέμου, ειδεμή και αυτοί, έλεγαν, εξωθούμενοι από τους Κορινθίους, θ' αναγκασθούν μάλλον να συνάψουν νέας φιλίας αντί των σημερινών, χάριν της ιδίας των αμύνης. Οι Κορίνθιοι απήντησαν ότι δέχονται να εξετάσουν την πρότασιν των, εάν οι Κερκυραίοι αποσύρουν από την Επίδαμνον και τον στόλον των και τους βαρβάρους. Πριν όμως γίνη τούτο, δεν είναι ορθόν να διεξάγουν αυτοί δικαστικόν αγώνα, ενώ oι Επιδάμνιοι πολιορκούνται. www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 13
Οι Κερκυραίοι, εν τούτοις, ανταπήντησαν ότι δέχονται την αντιπρότασιν των Κορινθίοιν, εάν και αυτοί αποσύρουν την φρουράν και τους αποίκους των που ευρίσκοντο ήδη εντός της Επιδάμνου. Αλλ' ότι δέχονται επίσης να συνομολογηθή ανακωχή, επί τη βάσει της τηρήσεως του καθεστώτος, μέχρις εκδόσεως της διαιτητικής αποφάσεως. Ήττα των Κορινθίων 29. Oι Κορίνθιοι, εν τούτοις, καμμίαν από τας προτάσεις αυτάς δεν ήθελαν να δεχθούν, αλλ' ευθύς ως ητοιμάσθησαν τα πληρώματα του στόλου και προσήλθαν οι σύμμαχοι, προαπέστειλαν κήρυκα, διά να κηρύξη τον πόλεμον κατά των Κερκυραίων, μεθ' ο απέπλευσαν διευρυνόμενοι προς την Επίδαμνον, με στόλον αποτελούμενον από εβδομήντα πέντε πλοία και δύο χιλιάδας οπλίτας, διά ν' αρχίσουν τας εχθροπραξίας κατά των Κερκυραίων. Αρχηγοί του μεν στόλου ήσαν ο Αριστεύς, υιός του Πελλίχου, ο Καλλικράτης, υιός του Καλλίου, και ο Σιμάνωρ, υιός του Σιμάνθους, του δε πεζικού ο Αρχέτιμος, υιός του Ευρυτίμου, και ο Ισαρχίδας, υιός του Ισάρχου. Όταν έφθασαν εις το Άκτιον, κείμενον εις την περιφέρειαν του Ανακτορίου, κατά την είσοδον του Αμπρακικού κόλπου, όπου εγείρεται ο περιώνυμος ναός του Απόλλωνος, οι Κερκυραίοι απέστειλαν δι' ελαφρού σκάφους κήρυκα, όπως απαγόρευση εις αυτούς να πλεύσουν εναντίον των, και συγχρόνως ήρχισαν επιβιβάζοντες τα πληρώματα, αφού προηγουμένως εδυνάμωσαν διά νέων ζυγών τα παλαιά πλοία, όπως τα καταστήσουν πλεύσιμα, και ενήργησαν τας αναγκαίας επί των λοιπών επισκευάς. Και επειδή και ο κήρυξ επιστρέψας δεν έφερε καμμιάν απάντησιν ειρηνικήν εκ μέρους των Κορινθίων, και τα πλοία του στόλου, ογδοήντα τον αριθμόν, είχαν συμπληρώσει τα πληρώματα των (διότι σαράντα άλλα επολιόρκουν την Επίδαμνον), εξέπλευσαν προς συνάντησιν του εχθρού και ταχθέντες εις τάξιν μάχης εναυμάχησαν, και νικήσαντες κατά κράτος, κατέστρεψαν δέκα πέντε πλοία των Κορινθίων. Σην ιδίαν ημέραν συνέπεσε και οι πολιορκούντες την Επίδαμνον Κερκυραίοι ν' αναγκάσουν αυτήν εις παράδοσιν, υπό τον όρον ότι οι μεν νέοι άποικοι θα πωληθούν ως δούλοι, oι δε Κορίνθιοι θα κρατηθούν εις τας φυλακάς μέχρις ότου αποφασισθή η περαιτέρω τύχη των. 30. Μετά την ναυμαχίαν, οι Κερκυραίοι έστησαν τρόπαιον εις την Λευκίμνην, ακρωτήριον της Κερκύρας, και τους μεν άλλους αιχμαλώτους εφόνευσαν, τους Κορινθίους όμως εκράτησαν φυλακισμένους. Όταν οι Κορίνθιοι και οι σύμμαχοί των ανεχώρησαν www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 14
μετά την ήτταν των, επιστρέφοντες με τα πλοία των εις τα ίδια, οι Κερκυραίοι έμειναν του λοιπού κύριοι όλου του Ιονίου πελάγους, και πλεύσαντες εις την Λευκάδα, αποικίαν των Κορινθίων, εδενδροτόμησαν μέρος της γης, εμπρήσαντες και την Κυλλήνην, επίνειον των Ηλείων, διότι είχε χορηγήσει πλοία και χρήματα εις τους Κορινθίους. Και το μεγαλύτερον άλλωστε διάστημα του θέρους αυτού μετά την ναυμαχίαν εκυριάρχουν της θαλάσσης εκείνης, και ενεργούντες επιδρομάς διά του στόλου, ελαφυραγώγουν τους συμμάχους των Κορινθίων, μέχρις ότου, ότε ήδη το θέρος είχε προχωρήσει πολύ, οι Κορίνθιοι, βλέποντες ότι οι σύμμαχοί των υπέφεραν, έστειλαν στόλον και στρατόν και εστρατοπέδευσαν εις το Άκτιον και περί το Φειμέριον της Θεσπρωτίδος, προς προστασίαν και της Λευκάδος και των αλλων πόλεων όσαι ήσαν φιλικαί προς αυτούς. Ο στόλος αντιθέτως και ο στρατός των Κερκυραίων εστρατοπέδευσαν εις την Λευκίμνην. Κανείς όμως από τους δύο δεν προέβαινεν εις επίθεσιν κατά του άλλου, αλλ' αφού έμειναν αντιμέτωποι, κατά την υπολειπομένην διάρκειαν του θέρους, επέστρεψαν εις τα ίδια και οι μεν και οι δε, όταν ήδη είχεν επέλθει ο χειμών. ΜΕΣΑΥΡΑΗ: ΕΛΕΤΘΕΡΙΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ υνεχίζεται στο επόμενο τεύχος του περιοδικού ΊΡΙ στην ενότητα: Η ΙΣΟΡΙΑ ΣΗ ΑΡΦΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 15
ΒΗΜΑ ΕΛΛΗΝΩΝ Μάριος Πλωρίτης (Μέρος ΙΙ) Ακολουθεί τμήμα κριτικής απο τον Κώστα Γεωργουσόπουλο για τον Μάριο Πλωρίτη (στην την Εφημερίδα,Σα ΝΕΑ-άββατο 15.06.2002) Ο Μάριος Πλωρίτης υπήρξε πάντα ένα εκρηκτικό και συνάμα γοητευτικό μείγμα ποικίλων συνδυασμών. Μεταφραστής, σκηνοθέτης, κριτικός θεάτρου και κινηματογράφου, δοκιμιογράφος, δραματολόγος, δάσκαλος και, βέβαια, νομικός, πολιτειολόγος και δημοσιολόγος. Ελέγχοντας ένα τόσο ευρύ φάσμα γνώσεων, συναρτήσει και ενός προσωπικού, πυκνού, διαυγούς, κυρίως σαφούς και συχνά ειρωνικού ύφους, όταν καταπιάνεται με προβλήματα του πολιτικού βίου τα βαθαίνει ώσπου να βρει τις ρίζες τους στα αρχέτυπα και τα ομόλογά τους στην τέχνη και όταν αντιμετωπίζει καλλιτεχνικά προϊόντα γνωρίζει να τα εντάσσει στα πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, αλλά και τα ιδεολογικά και ψυχαναλυτικά τους συμφραζόμενα. Ο Πλωρίτης είναι ένας πλήρης, πολυπρισματικός, πνευματικός εργάτης (γνωρίζω πόσο τον ενοχλεί ο σαχλός όρος διανοούμενος). Ο Πλωρίτης επί χρόνια διακόνησε (και συνεχίζει εδώ και δέκα στο Σμήμα Θεατρικών πουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών) το λειτούργημα του Δασκάλου. Σο μισό ελληνικό θέατρο είναι μαθητές του, αφού για χρόνια πολλά ήταν δραματολόγος στο «Θέατρο Σέχνης» του www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 16
Κουν και δίδασκε Δραματολογία στη χολή του. Αλλά και τώρα στο Πανεπιστήμιο (του οποίου είναι επίτιμος διδάκτωρ) δραματολογία διδάσκει, με κέντρο της διδασκαλίας του τον αίξπηρ και το αμερικανικό θέατρο που το μετέφρασε σχεδόν ολόκληρο. Μας έχει ως τώρα προικίσει με σημαντικά και αναντικατάστατα δραματολογικά κείμενα («Σα πρόσωπα του νεώτερου δράματος», «Σης σκηνής και της τέχνης», «Μίμος και μίμοι», «Σο θέατρο στο Βυζάντιο»). Σα περισσότερα από αυτά είναι καρπός είτε της κριτικής του λειτουργίας είτε της διδακτικής του δεινότητας, γι' αυτό και είναι γραμμένα με την εμβρίθεια της τεκμηριωμένης, συστηματικής και ευρείας γνώσης, αλλά και με τον οίστρο της προφορικής αγαπητικής εκπαιδευτικής εγγύτητας. Ο Πλωρίτης όμως πάνω απ' όλα και πέρα απ' όλα είναι πολίτης συνειδητός, αγωνιστικός, απαιτητικός, ενημερωμένος και βαθύτατα δημοκρατικός (μήπως θα έπρεπε τον όρο πολίτης να τον χρησιμοποιούμε μόνον για τον δημοκρατικά ευαίσθητο συμμέτοχο στα κοινά;). Και η διακονία του κυρίως μετά την κρίση του 1965 στο πολιτικό δοκίμιο τον απορρόφησε τόσο, ώστε θαρρεί κανείς πως όπως ο Αισχύλος (κι ας μου συγχωρέσει η σεμνότητά του τη σύγκριση) θέλει να αναφέρεται περισσότερο και κυρίως για τη συμμετοχή του στους αγώνες εναντίον των παντοίων βαρβάρων παρά για τα ποιητικά του λογοτεχνικά πονήματα. Ιδού όμως που με το του βιβλίο «Ο πολιτικός αίξπηρ» (Καστανιώτης) που μόλις κυκλοφόρησε κατόρθωσε να συνδυάσει σ' αυτήν την εκρηκτική μείξη την ιδιότητα του πολιτικού αναλυτή, του ιστορικού των πολιτικών συμπεριφορών, μεθόδων και ηθών με τον βαθύ και οξυδερκή δραματολόγο. Εξάλλου αν, κατά τον αίξπηρ, ο κόσμος είναι μια σκηνή (και το αντίστροφο η σκηνή είναι ο κόσμος) στο θέατρο της ιστορίας και στην ιστορία του θεάτρου υπάρχουν σκανδαλώδεις επικαλύψεις, ταυτίσεις και αντικατοπτρισμοί. Ο αίξπηρ έλεγε στον Άμλετ ότι το θέατρο κρατάει τον καθρέφτη για να βλέπει μέσα η κοινωνία το πρόσωπό της. www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 17
ΑΜΑΡΣΩΛΗ ΓΡΑΥΗ Ο Πλωρίτης γράφει στο βιβλίο του (Ο ΠΟΛΙΣΙΚΟ ΑΙΞΜΗΡ-Η τραγωδία της εξουσίας) μια ιστορία της πολιτικής, της εξουσίας και των μεθόδων της με πεδίο αναφοράς τον μεγάλο Άγγλο ποιητή. Θα τολμήσω να πω ότι το έργο του αίξπηρ είναι ανάλογον με την Αγία Γραφή, με τη διαφορά πως στην ουσία είναι η Κολασμένη, η Αμαρτωλή Γραφή, και αυτό αποδεικνύει με τρόπο συστηματικό, επαγωγό, μεθοδικά γοητευτικό και όλως αποκαλυπτικό ο Πλωρίτης στο βιβλίο του. Αφού κατ' αρχάς καταγράψει τους όρους και τα όρια της μελέτης του, αφού δηλαδή αναλύσει τα πολιτικά, πολιτειακά, κοινωνικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής που γράφτηκαν τα έργα κι αφού εμμέσως διαπιστώσει πως οι μηχανισμοί εξουσίας αλλάζουν μέσα στους αιώνες μόνον όσον αφορά τα υλικά μέσα, τις τεχνικές και τα μεγέθη που επιστρατεύονται για να κινηθούν, φτάνει στα γενικά συμπεράσματα πως η πολιτική, ως επιδιώκουσα πάντα το εφικτό, έδειξε μέσα στην πορεία των αιώνων πως τίποτε δεν είναι για την πολιτική, όταν επιθυμεί να κατακτήσει τους στόχους της, ανέφικτο, ηθικό ή ανήθικο, ομαλό ή ανώμαλο, λογικό ή παράλογο, φυσικό ή αφύσικο. Σο βιβλίο του είναι μια πλήρης περιπλάνηση στον χαώδη και ως εκ τούτου αχαρτογράφητο, αφού κάθε φορά ανακαλύπτονται νέες «γαίες», χωρόχρονο της πολιτικής, δηλαδή του τρόπου διαχείρισης, διαβουκόλησης και θεσμοθέτησης του πολιτικού ζώου, του κοινωνικού ανθρώπου. Η μέθοδος του Πλωρίτη ακολουθεί τον αριστοτελικό επαγωγικό σωρείτη. Από τα ιστορικά δράματα του αίξπηρ, δηλαδή τα εδραζόμενα στην πραγματική ιστορία, προχωρεί προς τα γένη και φτάνει αριστοτελικότερος στα ποιητικά γενικότατα γένη, για να τεκμηριώσει την άποψη πως η ποίηση, εδώ το θέατρο, είναι φιλοσοφικότερο από την ιστορία. Μ' αυτόν τον τρόπο ο Πλωρίτης μέσω ενός μεγάλου δραματουργού που στοχάζεται πάνω στα εξουσιαστικά ήθη, γράφει μια φιλοσοφία της ιστορίας, δηλαδή κωδικοποιεί τα κίνητρα, τα μέσα και τους σκοπούς, τους μηχανισμούς, τις τεχνικές, τις στρατηγικές και τα άλματα με τα οποία κινείται η ιστορία. Ανιχνεύει τα πάσης φύσεως σύνδρομα, www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 18
φυλετικά, εθνικά, ιδεολογικά, ψυχολογικά που διαμορφώνουν κάθε φορά τους πρυτανεύοντες άξονες των πολιτικών ρευμάτων και καθορίζουν τις πράξεις των ταγών των παντοίων εξελίξεων. ΠΟΛΤΣΙΜΟ ΔΟΚΙΜΙΟ Ο Πλωρίτης εξετάζει τα στάδια της αρχομανίας, της αρχολαγνείας, τους άγγελους εξολοθρευτές, τους δαίμονες της πολιτικής οιστρηλασίας, τον έρωτα και τη λαγνεία ως κίνητρα και οχήματα άσκησης της εξουσίας, την καταφυγή στη μεταφυσική, στη μυθοποίηση, στη μαγεία, τα επίκεντρα της αλαζονείας. Ο Πλωρίτης μας παραδίδει ένα πολύτιμο δοκίμιο πολιτικής ανάλυσης και ένα αριστούργημα δραματολογικής διείσδυσης (σχεδόν εξαντλητικός οδηγός δραματικού τυπολογίου). Ύστερα από την ίδρυση του Αρείου Πάγου στις «Ευμενίδες» του Αισχύλου και την αποχώρηση των θεών από την ιστορία, η τραγωδία μέσω του Θουκυδίδη είναι πλέον δικαιοδοσία της Ιστορίας. Ο Πλωρίτης αποδεικνύει πώς ο μέγας αίξπηρ έγινε ο Θουκυδίδης του παγκόσμιου θεάτρου. Είδε την ιστορία ως τραγωδία της πολιτικής. Η ΑΛΛΟΣΡΙΩΗ ΣΗ ΕΞΟΤΙΑ Μπορούμε να πούμε πως ο αίξπηρ διαπιστώνει (πολύ πριν από τον Rousseau, τον Hegel, τον Marx) την αλλοτρίωση που δημιουργεί σε κυβερνώντες και κυβερνωμένους η εξουσία: αυτή η διόλου μεταφυσική δύναμη που απο-ανθρωπίζει κι εκείνους και τούτους, αυτός ο πόθος κυριαρχίας, η «libido dominandi», που σπρώχνει ακατανίκητα τους ανθρώπους προς την εξουσία, την οποία «πρέπει» να κατακτήσουν ακόμα και με το έγκλημα. Κι αυτός ο τρόμος, ο πανικός μη χάσουν την εξουσία που κέρδισαν, τους παρακινεί αναπότρεπτα στην καταπίεση, στην τρομοκρατία, στην τυραννία, στο έγκλημα. Ο αίξπηρ γυρίζει και ξαναγυρίζει ολοένα στα ερωτηματικά γι' αυτόν τον φαύλο κύκλο του ανθρώπου, που υποτάσσει τη φύση αλλά υποδουλώνεται από τον άνθρωπο - τελικά - απ' τον ίδιο τον εαυτό του. Σο θέμα της εξουσίας - θέμα πολιτικό και ηθικό - γίνεται θέμα υπαρξιακό. www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 19
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΦΡΟΝΙΚΑ Βουλγαρική Οικονομία Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Βουλγαρίας το 2008 Οι ξένες άμεσες επενδύσεις στη Βουλγαρία ανήλθαν σε 12,054 δισεκ. λέβα το 2008, δηλαδή ήταν κατά 27,4% λιγότερες σε σύγκριση με το 2007 (16,601 δισεκ. λέβα). ύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού τατιστικού Ινστιτούτου Βουλγαρίας, το 2008 το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Βουλγαρίας ήταν 66,728 δισεκ. λέβα ή 10.208 δισεκ. λέβα υψηλότερο σε σχέση με το 2007. Εάν εκτιμηθεί με βάση τις τιμές το 2007, το ΑΕΠ της Βουλγαρίας θα ήταν 59,919 δισεκ. λέβα, ή 6% περισσότερο από ότι το 2007. Η Βουλγαρία έχει σημειώσει 12 φορές αύξηση του ΑΕΠ σε 13 χρόνια από το 1995. Ο μέσος πληθωρισμός το 2008 ήταν 7,8%.υρρίκνωση της βουλγαρικής οικονομίας κατά 2% για το επόμενο έτος και αύξηση κατά 3,8% το 2011, προβλέπεται σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου 2010-2013 του Τπ. Οικονομικών της Βουλγαρίας. Οι προβλέψεις στηρίζονται σε εκτιμήσεις ότι η ευρωπαϊκή οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 4% το 2009 και κατά 0,1% το 2010 ενώ αναμένεται αύξηση κατά 2% το 2011. Επίσης το Τπ. Οικονομικών προβλέπει πως η ισοτιμία του εθνικού νομίσματος (λέβα) με το δολάριο ΗΠΑ θα είναι 1/1,45 ενώ στο τέλος της εν λόγω περιόδου θα είναι 1/1,40. ύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε η βουλγαρική Τπηρεσία Απασχόλησης, τον Αύγουστο 2009 σχεδόν 10.000 (9.641) εργαζόμενοι έχασαν τη θέση εργασίας τους και ο δείκτης ανεργίας διαμορφώθηκε στο 7,88%. Σα Γραφεία Εργασίας κατέγραψαν συνολικά 291.852 εγγεγραμμένους άνεργους. Σο μεγαλύτερο ποσοστό των ανέργων προέρχεται από τη μεταποίηση (20%), ενώ ακολουθούν το εμπόριο (16%), η κρατική διοίκηση και η άμυνα (15%), οι κατασκευές (7%) και η γεωργία (3,5%). Σέλος, στην ίδια ανακοίνωση της βουλγαρικής Τπηρεσία Απασχόλησης αναφέρεται ότι τον Αύγουστο 2009 τα Γραφεία Εργασίας ανακοίνωσαν το άνοιγμα 11.666 θέσεων εργασίας, δηλαδή 1.516 λιγότερες θέσεις σε σύγκριση τον Ιούλιο 2009. Περίπου το 32% των βουλγαρικών επιχειρήσεων δεν έχουν επηρεαστεί αρνητικά από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Αυτό είναι το συμπέρασμα έρευνας που πραγματοποίησε στις αρχές του επτεμβρίου το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Βουλγαρίας. την εν λόγω έρευνα συμμετείχαν 110 εταιρείες και από αυτές, το 41% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είναι πιθανόν να προβούν σε απολύσεις εργαζομένων, το 54% πιστεύουν ότι θα διατηρήσουν το σύνολο των εργαζομένων παρά την κρίση, και το 5% ότι θα πρέπει να www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 20
αναζητήσουν νέους εργαζόμενους. Σο 55% των εταιρειών αναμένουν πτώση των πωλήσεών τους, ενώ το 12,7% προβλέπουν αύξηση των κερδών τους. Παρόμοιες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Βουλγαρίας το επτέμβριο του 2008 και τον Οκτώβριο του 2008 έδειξε πως το 60% και το 43% των επιχειρήσεων, αντίστοιχα, ανέμεναν αύξηση των κερδών τους. Αναμενόμενη επιδείνωση βουλγαρικής οικονομίας ύμφωνα με τις εκτιμήσεις του νέου B/Τπουργού Οικονομικών κ. Simeon Djankov, σε πρόσφατη συνέντευξη Σύπου, οι επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης αναμένεται να καταστούν εντονότερες και πλέον ορατές στο σύνολο της βουλγαρικής οικονομίας κατά το φθινόπωρο και, ειδικότερα, το Νοέμβριο. Σα πρώτα σημεία οικονομικής ανάκαμψης εκτιμάται ότι θα αναφανούν κατά την άνοιξη του επόμενου έτους.ο Β/Τπουργός επίσης δήλωσε ότι η εξασφάλιση δανείου από το ΔΝΣ, στην οποία προσέφυγαν χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Ουκρανία, δεν συγκαταλέγεται στις άμεσες προτεραιότητες της β/κυβέρνησης, ενώ δεν τίθεται θέμα για ενδεχόμενη υποτίμηση του εθνικού νομίσματος (λέβα), μία επιλογή, για την αντιμετώπιση της κρίσης, που έχουν προκρίνει αρκετοί οικονομικοί εμπειρογνώμονες στην Βουλγαρία. Επίσης, η σχεδιαζόμενη μείωση του ΥΠΑ κατά 2% θα πραγματοποιηθεί, αρχικά το 2011, δεδομένης της σταθεροποίησης της οικονομίας και στη συνέχεια και πριν την λήξη της θητείας της παρούσας κυβέρνησης θα ακολουθήσει περαιτέρω μείωση κατά άλλα 2%. ύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής που ενέκρινε, στα τέλη Αυγούστου, η νέα βουλγαρική κυβέρνηση, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα υποχωρήσει στο 2,0% το 2010 έναντι μείωσης 6,3% το 2009. Μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο βουλγαρικής κυβέρνησης για περίοδο 2010-2013 Σο Τπουργικό υμβούλιο της Βουλγαρίας ενέκρινε στις 25.08.2009 μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2010-2013 στο οποίο παρατίθεται η οικονομική και δημοσιονομική πολιτική της νέας κυβέρνησης. Βάσει αυτού ορίζονται ως προτεραιότητες: η αύξηση της ευημερίας των πολιτών, η σταθερότητα του καθεστώτος νομισματικού συμβουλίου και η διατήρηση της ισχύουσας κλειδωμένης ισοτιμίας λεβ - ευρώ (1,95583:1), ο προσανατολισμός των δημόσιων δαπανών προς την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης σύμφωνα με την αναθεωρημένη τρατηγική www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 21
της Λισσαβόνας, η βελτίωση του επενδυτικού κλίματος στη χώρα. ημειώνεται ότι, σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο 2010-2013, το κόστος των αυξήσεων που προβλέπονται για συντάξεις υπολογίζεται σε περίπου 288 εκατ. λέβα έως το τέλος του 2009 και σε περισσότερα από 700 εκατ. λέβα το 2010. Σα έτη 2011-2013 οι αυξήσεις σε συντάξεις θα συνδεθούν με τον πληθωρισμό, το εισόδημα και την απασχόληση. Οι μισθοί στο δημόσιο τομέα θα παραμείνουν στα επίπεδα του 2009 μέχρι το 2010. Σα έτη 2011-2013 η αύξηση των μισθών θα εξαρτηθεί από την αύξηση του ΑΕΠ. Η άμεση φορολογία επίσης δεν θα αυξηθεί το 2010 με επιδίωξη την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας και της απασχόλησης. Σέλος, η εισφορά κοινωνικής ασφάλισης στο Σαμείο υντάξεων θα μειωθεί κατά 5% εντός τεσσάρων ετών.όπως δήλωσε ο Βούλγαρος Πρωθυπουργός κ Μπόικο Μπορίσοφ, στο σχετικό δημοσιονομικό πλαίσιο δεν συνυπολογίστηκαν οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις που έχουν ανασταλεί, καθώς ακόμα δεν υπάρχει συμφωνία για την αποδέσμευσή τους. Για το σκοπό αυτό, πρόσθεσε, έχουν συσταθεί στα βουλγαρικά Τπουργεία ειδικές ομάδες εργασίας. Έχει προβλεφθεί αναθεώρηση του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου προς τα μέσα του 2010 με βάση την πορεία της βουλγαρικής οικονομίας και την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2010-2013 βουλγαρικού Τπουργείου Οικονομικών: Σα χειρότερα αναμένονται το 2010 ύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2010-2013 που κατήρτισε το Τπουργείο Οικονομικών, το 2010 η ανεργία στη Βουλγαρία ενδέχεται να προσεγγίσει το 11,4%. Προς το παρόν, το ποσοστό ανεργίας στη Βουλγαρία είναι 7,6% αλλά εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στο 9,5% μέχρι το τέλος του έτους. Οι μεγαλύτερες απώλειες θέσεων εργασίας αναμένονται στην μεταποίηση και τον κτηματομεσιτικό κλάδο. Επίσης, στο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2010 αναφέρεται ότι το 2009 το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 6,3%, οι ΑΞΕ κατά 26,5% του ΑΕΠ και η κατανάλωση κατά 4,5%. Ακόμη, οι εισαγωγές θα περιοριστούν κατά 19,5% και οι εξαγωγές κατά 12,3%. Η ανάκαμψη της οικονομίας αναμένεται το 2011. Ελκυστικός επενδυτικός προορισμός η Βουλγαρία σύμφωνα με έρευνα της KPMG ύμφωνα με έρευνα της KPMG International που πραγματοποιήθηκε για www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 22
86 χώρες η Βουλγαρία παραμένει ανάμεσα στις χώρες με τη χαμηλότερη φορολογία εισοδήματος. Ο συντελεστής φορολογίας εισοδήματος είναι μόλις 10% - ο χαμηλότερος εντός ΕΕ. ύμφωνα με την ίδια έρευνα, η Βουλγαρία καταλαμβάνει επιπλέον την πρώτη θέση σε σχέση με τις ασφαλιστικές εισφορές που βαρύνουν τους πολίτες της. Ο συνδυασμός των παραπάνω την καθιστά ελκυστικό επενδυτικό προορισμό. Φρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Σράπεζας Επενδύσεων στη Βουλγαρία Η Ευρωπαϊκή Σράπεζα Επενδύσεων (ЕIB) πρόκειται να χρηματοδοτήσει έργα στη Βουλγαρία που έχουν σημειώσει καθυστέρηση, σύμφωνα με δήλωση του Βούλγαρου Πρωθυπουργού κ. Boyko Borissov. υγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Σράπεζα Επενδύσεων θα χρηματοδοτήσει τομείς στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις, όπως η οικολογία, η γεωργία και οι μεταφορές. ύμφωνα με το Βούλγαρο Πρωθυπουργό, περίπου 150 εκατ. ευρώ θα επενδυθούν για την κατασκευή αποθηκών στερεών αποβλήτων. Ακόμα, πρόσθετα κονδύλια είναι αναγκαία για την κατασκευή σταθμών καθαρισμού υδάτων σε πόλεις με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Η Ευρωπαϊκή Σράπεζα Επενδύσεων θα χρηματοδοτεί έως και το 80% των έργων, ενώ το υπόλοιπο 20% θα χορηγείται από τον προϋπολογισμό ή υπό τη μορφή πιστώσεων. Βασικοί άξονες οικονομικής πολιτικής νεοεκλεχθείσας βουλγαρικής κυβέρνησης Βασικοί άξονες της οικονομικής πολιτικής της νεοεκλεχθείσας στη Βουλγαρία κεντρο-δεξιάς κυβέρνησης, σύμφωνα με τον Τπουργό Οικονομικών κ. Simeon Djankov, είναι η μείωση των δημοσίων δαπανών και η αποτελεσματικότερη είσπραξη των φόρων με στόχο την επίτευξη ισοσκελισμένου προϋπολογισμού στο τέλος του 2009. ύμφωνα με τον κ. S. Djankov δεν σχεδιάζονται περικοπές στους μισθούς, τις συντάξεις και τις κοινωνικές πληρωμές, καθώς τέτοιου είδους μέτρα θα επέφεραν σημαντικό πλήγμα στην κατανάλωση. Περικοπές θα πραγματοποιηθούν σε σχεδιαζόμενες μεγάλες κρατικές επενδύσεις. Από τις περικοπές των δαπανών εκτιμάται ότι μπορεί να καλυφθεί έως και το 46% του ελλείμματος. Σο υπόλοιπο θα πρέπει να καλυφθεί από την αύξηση των κρατικών εσόδων. το ανωτέρω πλαίσιο το υπουργικό συμβούλιο σχεδιάζει τον περιορισμό των διοικητικών δαπανών στο δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους κατά 15% προκειμένου να εξοικονομηθούν 1,2 δις λέβα. Επίσης, από τη λήψη μέτρων για την αποτελεσματικότερη είσπραξη του ειδικού φόρου www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 23
κατανάλωσης και τον περιορισμό του λαθρεμπορίου αναμένεται η είσπραξη 1,3 δις λέβα. Σέλος, ο Βούλγαρος Τπουργός Οικονομικών δεν απέκλεισε την έκδοση ευρωομολόγων στις διεθνείς αγορές. Αντί για ρυθμό ανάπτυξης 4,7% που είχε προβλεφθεί στον προϋπολογισμό του 2009, οι τρέχουσες εκτιμήσεις αναφέρονται σε συρρίκνωση του ΑΕΠ της τάξης του 6,3%. τη Βουλγαρία καταγράφεται δημοσιονομικό έλλειμμα για πρώτη φορά μέσα σε οκτώ χρόνια. Σο ΔΝΣ που είχε προβλέψει έλλειμμα της τάξης του 1% του ΑΕΠ το 2009, είχε συστήσει στην προηγούμενη κυβέρνηση μείωση των δαπανών κατά 20%. Φωρίς δε μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού, που θα προσεγγίσει τα 2,5 δις λέβα έως το τέλος του έτους, υφίσταται το ενδεχόμενο της άσκησης πίεσης στη σύνδεση του λέβα με το ευρώ. Η νέα κυβέρνηση δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να στραφεί προς το ΔΝΣ, ωστόσο η τελική απόφαση αναμένεται να ληφθεί το Υεβρουάριο 2010 όταν θα υπάρχει σαφέστερη εικόνα των αποτελεσμάτων των κυβερνητικών οικονομικών μέτρων και της πορείας της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Πηγή: Ιωάννα ωτηράκου-γιάνναρου Γεν. ύμβουλος ΟΕΤ Β www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 24
ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΥΟ SLUMDOG MILLIONAIRE Κριτική Ελισάβετ Βέλιου ενάριο: Simon Beaufoy βασισμένο στο βιβλίο του Vikas Swarup, Q&A. κηνοθεσία: Danny Boyle. Φώρα παραγωγής: ΙΝΔΙΑ Έτος παραγωγής: 2009 Παίζουν: Dev Patel, Freida Pinto, Madhur Mittal, Anil Kapoor, Irrfan Khan. Διάρκεια: 120 Ένα αγόρι από τις φτωχογειτονιές της Mumbai καταφέρνει, πέρα από κάθε προσδοκία, να φτάσει στο τελικό στάδιο του διάσημου παιχνιδιού «Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος;». υλλαμβάνεται όμως ως ύποπτος για απάτη και κατά τη διάρκεια της ανάκρισής του εξηγεί πώς έφτασε να ξέρει όλες τις απαντήσεις διηγούμενος γεγονότα από την ζωή του. Παρ όλες τις διθυραμβικές κριτικές που έλαβε το Slumdog Millionaire και τα βραβεία που κέρδισε θεωρώ ότι ναι μεν είναι μια πολύ καλή ταινία-με δυνατή σκηνοθεσία, μαγευτικές εικόνες και πολύ καλές ερμηνείες από πλευράς όλων των ηθοποιών και ιδιαίτερα των παιδιώναλλά σίγουρα όχι η ταινία της χρονιάς. ε αγγίζει σε πολλά σημεία και σε κρατάει χωρίς να σε κουράζει μέχρι το τέλος, αλλά κατά την γνώμη μου ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό κάποιες από τις κοινοτυπίες της www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 25
πλοκής των περισσότερων Φολιγουντιανών παραγωγών, πράγμα που προσωπικά με έχει κουράσει. Η συνήθης ιστορία πάει κάπως έτσι. Κάποιο συνταρακτικό γεγονός (ο θάνατος της μητέρας του στη συγκεκριμένη περίπτωση) ταράζει την ζωή του ήρωα και αλλάζει ριζικά την τροχιά της ζωής του. Κάπως έτσι αρχίζει η περιπέτεια του που σε κάποιο σημείο της προϋποθέτει την γνωριμία με μοιραίο πρόσωπο γένους θηλυκού (Λάτικα) το οποίο χρειάζεται την βοήθειά του. Από εκείνη τη στιγμή και μετά η μοίρα του ήρωα σφραγίζεται και ο σκοπός της ζωής του είναι να σώσει την «damsel in distress»* με την οποία τελικά θα σμίξουν δίνοντας τέλος στην αποστολή του, ολοκληρώνοντάς τον σαν άντρα και επιφέροντας το επιθυμητό για όλους τέλος με την «obligatory scene», την σκηνή κλισέ δηλαδή που όλοι περιμένουν και χαρακτηρίζει το είδος της ταινίας (για το Slumdog η τρυφερή επανένωση του ταλαιπωρημένου ζευγαριού). Αν προσθέσουμε σ αυτό και κάποια κενά στο σενάριο, όπως το πώς γίνεται ένα κυνηγημένο ορφανό καταγόμενο από την πιο υποβαθμισμένη περιοχή της Ινδίας να μιλάει απταίστως Αγγλικά και μάλιστα με τόσο καλή προφορά, τότε δεν είναι άξιο απορίας γιατί έχω τις επιφυλάξεις μου για το κατά πόσο η ταινία άξιζε τους επαίνους που της προσέδωσαν. Ίσως βέβαια δεν θα με ενοχλούσαν τόσο όλα αυτά αν δεν μιλούσαμε για την ταινία που ψηφίστηκε ως η καλύτερη της χρονιάς και για την οποία ομολογώ πως οι προσδοκίες μου ήταν αρκετά μεγάλες. Σο δυνατό χαρτί του Slumdog είναι η ματιά που μας δίνει σε έναν διαφορετικό κόσμο, σε έναν σκληρό και χαοτικό κόσμο, μέσα όμως από το πρίσμα μίας ιστορίας που μοιάζει με παραμύθι. Η Ινδία της ταινίας δεν μοιάζει με αυτή που μας είχαν συνηθίσει μέχρι τώρα οι παραγωγές του Bollywood, με τα ακριβά αυτοκίνητα, τα περίτεχνα κοστούμια, τα ονειρικά σκηνικά και τα ευφάνταστα χορευτικά που λάμβαναν χώρα ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Αυτή η διαφορετική ματιά στο εξωτικό ανέκαθεν θεωρούνταν μεγάλο πλεονέκτημα για μια ταινία και το Slumdog Millionaire πατάει γερά πάνω σ αυτό και το χρησιμοποιεί με τον καλύτερο τρόπο. Η εξαιρετική σκηνοθεσία του Danny Boyle σε συνδυασμό με το μοντάζ και το soundtrack μας δίνουν ένα κολλάζ εικόνων μιας χώρας όπως δεν την είχαμε δει ποτέ μέχρι σήμερα στην μεγάλη οθόνη. Η Ινδία λοιπόν κατά την γνώμη μου ήταν αυτή που χάρισε στην ταινία τα περισσότερα βραβεία και όχι η πλοκή ή το θέμα της.tο ίδιο storyline διαδραματίζονταν σε κάποια από τις φτωχογειτονιές του δυτικού κόσμου με τους ανάλογους ηθοποιούς και τις ανάλογες εικόνες, οι αντιδράσεις θα ήταν πολύ διαφορετικές και ο θόρυβος πολύ λιγότερος. www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 26
*Σο μοτίβο της «damsel in distress» συναντάται συχνά σε πολλές μορφές τέχνης και ιδιαίτερα στην βιομηχανία του θεάματος. Πρόκειται για την νεαρή και αθώα γυναίκα που βρίσκεται σε δυσχερή κατάσταση ή κίνδυνο από κάποιον μοχθηρό άνθρωπο ή κάποια δύναμη του κακού και της οποίας η κατάσταση απαιτεί την σωτηρία της από έναν άντρα-ήρωα. www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 27
ΕΛΛΑΔΑ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Ευρυτανία (Η μικρή Ελβετία) Μέρος Ι Ευρυτανία, 70% δασοκάλυψη... Ένας τόπος περιτριγυρισμένος από βουνά με ελάχιστες φυσικές εισόδους. Παναιτωλικό, Άγραφα, Γραμμένη Οξιά, Όρη Βάλτου τον περιτριγυρίζουν και τον προφυλάσσουν. Πόλος έλξης για χιλιάδες χειμερινούς εκδρομείς που σπεύδουν από κάθε γωνιά της Ελλάδας για να απολαύσουν τις ομορφιές του, ο νομός Ευρυτανίας προσφέρει όλα όσα θα απαιτούσε ένας φυσιολάτρης επισκέπτης και πολλά περισσότερα. Η πρωτεύουσά του, το Καρπενήσι, πνιγμένη στο έλατο και σε υψόμετρο 960 μέτρων, συγκεντρώνει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους απανταχού λάτρεις του σκι, του καλού φαγητού, της διασκέδασης, αλλά και τις περιπέτειας. Από Αθήνα για Καρπενήσι θα χρειασθεί να διανύσετε 295 χλμ. Από αυτά τα 215 είναι στην Εθνική οδό, ενώ τα υπόλοιπα στον επαρχιακό δρόμο Λαμίας - Καρπενησίου. Από Θεσ/νίκη για Καρπενήσι θα χρειασθεί να διανύσετε 385 χιλιόμετρα, από τα οποία τα 305 είναι στην Εθνική οδό. Σόπος όπου ο άνθρωπος νιώθει να γίνεται ένα με τη φύση, η Ευρυτανία είναι ένας ορεινός νομός με καταπράσινα βουνά, με απέραντα δάση με έλατα, οξιές και πεύκα. Σα φυσικά τοπία εδώ είναι παρθένα και μοναδικά, αποτελούν δε μοναδική ευκαιρία στους λάτρεις του είδους για πεζοπορία και ορεινές εξερευνήσεις. Περιπέτειας; Ναι. Λίγα μόνο χιλιόμετρα από το Καρπενήσι, στα αμέτρητα μικρά χωριουδάκια του νομού, ανακαλύπτουμε φυσικά τοπία που κόβουν την ανάσα. Μονοπάτια σε απόκρυμνα φαράγγια, μεγάλοι καταρράκτες, παγωμένα ποτάμια και πλούσια χλωρίδα και πανίδα, συνθέτουν τον αποπλανητικό χαρακτήρα των φαραγγιών αυτών που θα σας κάνουν να αναθεωρήσετε ο,τι πιστεύατε μέχρι τώρα για την μαγεία της Υύσης... www.saeb.in ΤΛΛΟΓΟ ΑΠΟΔΗΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΜΟΤ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ (ΑΔΒ) 28