1 Γ Γυμνάσιο Αιγάλεω Σχολικό Έτος:2007-2008 Εργασία για το νερό από τους μαθητές της Γ Τάξης: Κανδιόγλου Λευτέρη Καραγιάννη Λευτέρη Καλπάκο Νίκο
2 Βρείτε στοιχεία για τη ζωτική σημασία του νερού (Βιολογία Γεωγραφία) και αναζητήστε διάφορους συμβολισμούς του (μύθους λαϊκές παραδόσεις λογοτεχνικά κείμενα ). Ποιες από τις παραπάνω χρήσεις του νερού πιστεύετε ότι συνδέονται περισσότερο με την ειδική σημασία που αποκτά το νερό της λησμονιάς στο ποίημα του Μαβίλη? ΝΕΡΟ Χημική ένωση που υπάρχει στη φύση σε μεγάλες ποσότητες, σε υγρή, στερεά και αέριο κατάσταση. Κάθε μόριό του αποτελείται από δύο άτομα υδρογόνου και ένα οξυγόνου, και έχει χημικό τύπο H2O. Αν και αποτελεί μια από τια απλούστερες χημικές ενώσεις, το νερό είναι βασικός και αναντικατάστατος παράγοντας ζωής κάθε μορφής και επιπέδου αφού μέσα σ αυτό αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται σχεδόν όλοι οι απλούστεροι οργανισμοί (πρωτόζωα), ενώ στους πιο σύνθετους, στα ζώα και στα φυτά, το νερό συμβάλει στον σχηματισμό διάφορων υγρών που είναι απαραίτητα για τις διάφορες βιολογικές διεργασίες. Αυτό συμβαίνει επειδή το νερό έχει μεγάλη διαλυτική ικανότητα. Πολλές δηλαδή χημικές ουσίες μπορούν να διαλυθούν μέσα σ αυτό και έτσι να έρθουν σε επαφή και να αντιδράσουν εύκολα μεταξύ τους. Επιπλέον, το νερό είναι απαραίτητο και για την μεταφορά ουσιών σε όλους τους οργανισμούς ζωικούς και φυτικούς. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει για περισσότερο από 7-10 μέρες χωρίς νερό. Χρειάζεται καθημερινά περίπου 2 λίτρα νερό το οποίο μπορεί να το λάβει από το εξωτερικό του περιβάλλον, κυρίως με την τροφή, αλλά και να το παράγει ο ίδιος με το βιοχημικό μεταβολισμό. Στο σώμα των ζώων, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, και στα φυτά, το νερό αποτελεί πολύ συχνά τα 2/3, τα 3/4 ή και περισσότερο του συνολικού βάρους. Σχηματίζει τους ωκεανούς (97,39% του συνολικού νερού), τους υδροφόρους ορίζοντες (0,59%), τους ποταμούς (0,01%), τις λίμνες (0,01%) και τους πάγους (2,01%), καταλαμβάνοντας τα 7/10 της γήινης επιφάνειας. Βρίσκεται στο εσωτερικό πολλών πετρωμάτων, ακόμα και των πιο σκληρών και υπάρχει στην ατμόσφαιρα υπό μορφή νεφών ή ομίχλης (υδρατμών). Το νερό των ωκεανών, των θαλασσών, των ποταμών, των λιμνών, εξατμίζεται καθημερινά κατά τεράστιες ποσότητες, υπό την επίδραση της ηλιακής θερμότητας. Οι υδρατμοί που σχηματίζονται παρασύρονται προς τα άνω από τα ρεύματα του αέρα, τα οποία κατευθύνονται ακατάπαυστα από την επιφάνεια της Γης προς τον υπερκείμενο χώρο, όπου η θερμοκρασία είναι πιο χαμηλή. Με την παρουσία ρευμάτων αέρα αρκετά ψυχρού, οι υδρατμοί συμπυκνώνονται σε λεπτότατα σταγονίδια ορατά σαν ομίχλη ή σύννεφα, τα οποία μπορεί να μεταφερθούν από τους ανέμους σε περιοχές αρκετά απομακρυσμένες από αυτές που δημιουργήθηκαν αρχικά. Οι σταγόνες εφόσον αυξάνεται η συμπύκνωση, γίνονται μεγαλύτερες και βαρύτερες και μη μπορώντας πια να συγκρατηθούν από τον αέρα, πέφτουν ως βροχή, χιόνι ή χαλάζι. Από τα νερά αυτά, που πέφτουν στο έδαφος, ένα μέρος σχηματίζει τους πάγους, εφόσον τα κατακρημνισμένα νερά πέσουν σε μεγάλα υψόμετρα ή σε πολικά πλάτη, ένα μέρος επιστρέφει απευθείας στις θάλασσες, στις λίμνες, στους ποταμούς, και ένα μέρος τους απορροφάται από το έδαφος και συγκεντρώνεται σε υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες. Τα τελευταία
3 αυτά τροφοδοτούν τις πηγές και, διασχίζοντας τα στρώματα της γης μπορεί να αποκτήσουν ιδιαίτερες φυσικοχημικές ιδιότητες. Επίσης, οι οργανισμοί, μονοκύτταροι και πολυκύτταροι, φυτικοί και ζωικοί, προσλαμβάνουν νερό από το περιβάλλον και στη συνέχεια το αποδίδουν σε αυτό. Για παράδειγμα, τα χερσαία φυτά προσλαμβάνουν νερό από το έδαφος με τις ρίζες τους και απελευθερώνουν νερό από τα στόματα των φύλλων με τη διαδικασία της διαπνοής. Όλες οι παραπάνω διαδικασίες επαναλαμβάνονται συνεχώς και αναγκάζουν το νερό να κυκλοφορεί αδιάκοπα στη φύση. Ο κύκλος του νερού είναι απαραίτητος για τη διατήρηση της ζωής στη Γη γιατί : α) ανανεώνει το συνεχώς γλυκό νερό που χρειάζονται οι οργανισμοί και β) παρασύρει πάντα μαζί του μικρότατα τεμαχίδια πετρωμάτων, διάφορα υπολείμματα, λεπτή σκόνη και οργανικές ενώσεις, και τα φέρνει σε επαφή μεταξύ τους προκαλώντας έτσι χημικές ενώσεις και βιολογικά φαινόμενα. Όπως ίσως παρατηρήσατε το μεγαλύτερο μέρος του νερού βρίσκεται στους ωκεανούς, ενώ το σύνολο του γλυκού νερού είναι μόνο το 2,6% των παγκόσμιων υδάτων. Το νερό που ρέει στη κοίτη ενός ποταμού παρασύρει άλατα από το έδαφος και τα γύρω πετρώματα και τα οδηγεί στη θάλασσα. Αποτέλεσμα αυτού είναι το νερό της θάλασσας να είναι αλμυρό (περιέχει περίπου 4% διαλυμένα άλατα). Όταν στη συνέχεια το νερό αυτό εξατμίζεται, τα άλατα παραμένουν στη θάλασσα. Η βροχή που σχηματίζεται και πέφτει εμπλουτίζοντας τις λίμνες και τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα δεν περιέχει άλατα. Αυτή η διαφορά σε περιεκτικότητα αλάτων καθιστά τη θάλασσα διαφορετικό περιβάλλον ανάπτυξης οργανισμών από τη λίμνη και τον ποταμό. Άλλοι οργανισμοί έχουν προσαρμοστεί και ζουν στα γλυκά νερά των ποταμών και των λιμνών και άλλοι στα αλμυρά των θαλασσών. Ο αρχέγονος και ο λαϊκός άνθρωπος ήξερε την αξία του νερού, γι' αυτό και το φοβόταν. Για να ακριβολογούμε, φοβόταν τη δύναμή του και, κατ' επέκταση, την εκδίκησή του. Φοβόταν λοιπόν ο παραδοσιακός άνθρωπος το νερό γιατί το σεβόταν. Κι είναι ακριβώς η έλλειψη του φόβου και του σεβασμού που πηγάζει από τη σημερινή αλαζονεία του ανθρώπου για την παντοδυναμία του πάνω στη φύση, που θα μας κάνουν να πούμε το νερό-νεράκι, με τις ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις, τη σπατάλη ή τη ρύπανση του νερού. Το νερό βοήθησε επίσης στην ανάπτυξη των πολιτισμών. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι οι περισσότεροι πολιτισμοί γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν γύρω από το νερό. Ειδικότερα, στις ακτές της Μεσογείου εμφανίστηκαν οι σημαντικότεροι από αυτούς (Μίνωες, Αρχαίοι Έλληνες, Φοίνικες, Αιγύπτιοι, Άραβες, Ρωμαίοι). Σε αυτούς τους πολιτισμούς από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα το νερό κατέχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία. Δίνει ζωή, επιτρέπει την καλλιέργεια τροφής, τη μεταφορά αγαθών και το εμπόριο και μαζί με όλα αυτά την ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων. Μεγάλη είναι και η συνεισφορά του νερού και στην αρχιτεκτονική. Η ανάγκη επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων ώθησε τους κατοίκους των παρόχθιων περιοχών να χτίσουν τις πρώτες γέφυρες και αργότερα τα υδραγωγεία, με τα οποία το νερό μεταφερόταν στην πόλη. Επίσης, το νερό χρησιμοποιούνταν ως βασικό στοιχείο στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό σε δια- δρόμους, κήπους, καταστήματα και βιβλιοθήκες. Αποτυπώνεται στη μυθολογία, στη φιλοσοφία, στη θρησκεία, στα ήθη και έθιμα των λαών, άλλοτε εξυμνείται ως θεότητα και άλλοτε θεωρείται πηγή ζωής και ενέργειας, που χαρίζει δύναμη και καλή υγεία. Άλλες φορές το νερό προστατεύεται από θεότητες που δημιουργήθηκαν ως εξής: Κάποτε, οι αρχέγονοι λαοί και μετέπειτα κάτοικοι του ευρωπαϊκού χώρου, εγκατέλειψαν τα οροπέδια της κεντρικής Ασίας, για να βαδίσουν προς τη Δύση. Στο δρόμο τους και όταν έφτασαν στις ακτές της Μικράς Ασίας και του Εύξεινου Πόντου, ήρθαν αντιμέτωποι με τη θάλασσα και τα θαύματά της, που τους δημιούργησε πλήθος από εικόνες και
4 μύθους, συνυφασμένους με τα θρησκευτικά συναισθήματα, που προκαλούσαν οι δυνάμεις της φύσης. Επίσης, οι θαλασσοπόροι Έλληνες επιστρέφοντας στον ελλαδικό χώρο, ένιωθαν την ακαταμάχητη γοητεία της θάλασσας και ήταν φυσικό να δημιουργήσουν σημαντικούς μύθους για τη θάλασσα, που εμπλουτίστηκαν και από τη μεταφορά φοινικικών παραδόσεων. Ένας από αυτούς τους μύθους ήταν ο μύθος του Νηρέα. Ο «άλιος γέρων» Νηρέας, ζούσε σε ένα λαμπερό ανάκτορο, που βρισκόταν στο βάθος των υδάτων, και αντιπροσώπευε την «αγαθή θάλασσα που δεν εξαπατά και δεν φοβίζει τον άνθρωπο». Άλλη θαλάσσια θεότητα, ο Πρωτεύς, εκπροσωπεί την αστάθεια της θάλασσας, αλλά επειδή γνωρίζει την μαντική τέχνη, καθοδηγεί τους ναυτικούς. Η θεότητα Ίρις παρουσιάζεται μετά τη θύελλα, για να καθησυχάζει τους ανθρώπους. Σημαντικός θεός και ο Γλαύκος (από το γλαυκό χρώμα της θάλασσας), ο οποίος εκπροσωπεί την θαλάσσια ζωή και η παράδοση λέει πως πρώτα ήταν ένας φτωχός ψαράς. Προσωποποιημένες θεότητες αποκλειστικά των νερών ήταν προϊόντα προηγμένης φαντασίας. Έτσι, θεό της θάλασσας γνωρίζουν οι Έλληνες τον Ποσειδώνα, οι Ρωμαίοι τον Νεπτούνους κ.λ.π. Γίνεται επίσης λόγος για θεοποιημένους ποταμούς: τον Ασωπό, τον Αλφειό, το Σκάμανδρο καθώς και για τον Ωκεανό, την άγρια ζώνη που περιέβαλλε κυκλικά την Γη κι ήταν η κοινή πηγή τους. Και τέλος, για θεότητες ή πνεύματα των πηγών και των ποταμών όπως οι Ναϊάδες και οι Νύμφες. Οι αρχαίοι Έλληνες, που τιμούσαν τα νερά σαν θεότητες, φαντάζονταν τον Ωκεανό σαν έναν τεράστιο ποταμό, που ρέει γύρω από τη Γη, δεν είχε πηγές, ούτε εκβολές και ήταν πατέρας όλων των ποτάμιων θεών. Αλλά και στις νεότερες θρησκείες το νερό αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο των θρησκευτικών παραδόσεων. Το νερό θεωρείται δώρο Θεού και μέσο καθαρμού. Στην Αγία Γραφή πολλές είναι οι αναφορές στους συμβολισμούς του. Η επαφή με το νερό περιέχει πάντα την έννοια της αναγέννησης. Η κατάδυση σ' αυτό συμβολίζει την επιστροφή στο όμορφο, γιατί τα νερά διαλύουν όλες τις μορφές εξαγνίζοντας, αναγεννώντας και ανανεώνοντας ταυτόχρονα. Σε ατομικό επίπεδο, η κατάδυση του ατόμου στο νερό αντιπροσωπεύει το θάνατο και την αναγέννηση. Σε κοσμικό επίπεδο όμως, αντιπροσωπεύει την καταστροφή ενός παλιού κόσμου και την δημιουργία ενός καινούργιου. Το νερό δεν απουσιάζει επομένως και από τη λατρεία της ορθόδοξης Εκκλησίας. Το συναντάμε στα μυστήρια του Βαπτίσματος και της Θείας Ευχαριστίας, στις ακολουθίες των Αγιασμών, στις ευχές για εξασφάλιση επάρκειας νερού και αποκατάσταση της καθαρότητας μολυσμένων υδάτων, αλλά και σε άλλες εκκλησιαστικές ευχές που συνδέονται με τη ναυτική, αγροτική και κτηνοτροφική ζωή του ελληνικού λαού. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε το νερό και για το Ισλάμ. Στο Ιερό Κοράνι, το νερό εμφανίζεται ως η πηγή της δημιουργίας και της ζωής στον κόσμο. Το υγρό στοιχείο προϋπήρχε της δημιουργίας της γης και των ανθρώπων. Σύμφωνα με την ισλαμική θρησκεία, ο Αλλάχ έχοντας το Θρόνο του πάνω σε νερό, δημιούργησε τη γη και τον ουρανό μέσα σε έξι μέρες. Ο προφήτης Μωάμεθ δίδασκε ότι το δικαίωμα πρόσβασης στο νερό ανήκει σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαιρέτως. Το πέρασμα μέσα από το νερό και η καθαριότητα αποτελεί ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο για την ισλαμική θρησκεία. «Η καθαριότητα αποτελεί το ήμισυ της Πίστης», πρεσβεύει ο Μωάμεθ και παροτρύνει τους πιστούς να πλένονται, προτού προσευχηθούν κατά το διάστημα της ημέρας ή αγγίξουν το Ιερό Κοράνι. Η καθαριότητα επιτυγχάνεται μέσα από το πλύσιμο με καθαρό, αγνό νερό, χωρίς το τελευταίο να αναμιγνύεται με άλλα επιμέρους στοιχεία. Τη σωματική καθαριότητα ακολουθεί μέσα από την προσευχή, η κάθαρση της ψυχής και εξυγίανση του πνεύματος. Έξω από τα τζαμιά υπάρχουν πάντα βρύσες. Ανάλογη είναι η σπουδαιότητα του νερού και για την ιουδαϊκή θρησκεία. Στην Παλιά Διαθήκη διαβάζουμε ότι το νερό προϋπήρχε της
5 ζωής, πριν από κάθε ύλη. Η καθαριότητα του σώματος με νερό για λόγους πίστης και σεβασμού στη θρησκεία απαιτείται τόσο από τις γυναίκες, όσο και από τους άντρες. Στο Βουδισμό το νερό χρησιμοποιείται στις κηδείες, όπου γεμίζεται ένα δοχείο, ώσπου να ξεχειλίσει και συμβολίζει το πέρασμα από τον ένα στον άλλο κόσμο, όπως το νερό ξεχειλίζει στο ποτάμι και περνάει σους ωκεανούς. Εκτός από τις μονοθεϊστικές θρησκείες, το νερό αποτέλεσε σημείο αναφοράς και για άλλες θρησκείες και αρχαίες δοξασίες. Οι Ιάπωνες θεωρούν ότι η Γη δημιουργήθηκε από μια σταγόνα της υγρής ύλης που έπεσε από το Χάος, ενώ οι Ασσύριοι δοξάζουν το νερό ως την πηγή δημιουργίας του Σύμπαντος. Η βροχή είναι για πολλούς λαούς, το ουράνιο σπέρμα που γονιμοποιεί τη γη και την κάνει να βλασταίνει. Οι Ινδιάνοι Πίμα του Μεξικού μιλούν για μια πολύ όμορφη γυναίκα (τη μητέρα-γη) που γονιμοποιήθηκε από μια σταγόνα, που έπεσε από ένα σύννεφο. Οι ινδουιστές πιστεύουν ότι ο πρώτος άνθρωπος φτιάχτηκε από γη, νερό και αέρα. Συνήθιζαν να χτίζουν τους ναούς τους κοντά στο υγρό στοιχείο και επιβαλλόταν οι πιστοί να πλένονται, προτού εισέλθουν στους χώρους της λατρείας. Σύμφωνα με τη θρησκεία τους είναι υποχρεωμένοι να πλένονται κάθε πρωί. Οι Κινέζοι αντιλαμβάνονταν τον κόσμο σαν μια άμαξα, που γύρω της υπάρχουν 4 θάλασσες. Ο Ουρανός είναι η σκεπή της άμαξας και έχει πολλά πατώματα. Ανάμεσα στον Ουρανό και τη Γη βρίσκονται τα αστέρια. Τέλος, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η Γη βρίσκεται μέσα σε ένα ορθογώνιο κουτί, όπου γύρω της υπάρχει ένας ποταμός. Ο Ήλιος και η Σελήνη ταξιδεύουν με βάρκες στον ουράνιο ποταμό. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας υπάρχουν έθιμα, που κάνουν τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι θα τους εξασφαλίσουν υγεία και ευτυχία. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς οι άνθρωποι συνήθιζαν να πηγαίνουν στις δημόσιες βρύσες τους, για να γεμίσουν τις στάμνες τους με το καινούριο αγιοβασιλιάτικο νερό. Για να καλοπιάσουν τη νεράιδα ή το ξωτικό που θεωρούσαν ότι κατοικούσε στις πηγές, τους πρόσφεραν σπόρους και γλυκίσματα (μειλίγματα), για να γλυκάνουν τα νερά τους. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η νοικοκυρά σηκωνόταν και πήγαινε στη βρύση, να πάρει το «αμίλητο νερό». Λέγεται έτσι, γιατί δε μιλούσε σε κανέναν ούτε όταν πήγαινε, ούτε ερχόταν. Στη βρύση έριχνε σιτάρι ή τυρί και έλεγε: «Όπως τρέχει το νερό, να τρέχει το μπερκέτι στο σπίτι σας». Μετά, γύριζε στο σπίτι της με το νερό, χωρίς να βγάζει τσιμουδιά και μόλις έμπαινε στο σπίτι έλεγε: «Χρόνια πολλά» στους δικούς της. Το αμίλητο νερό το έχυνε στις τέσσερις γωνιές του σπιτιού, «για να τρέχουν όλη τη χρονιά τα καλούδια σαν το νερό». Μετά πραγματοποιούσαν και διάφορες μαντικές τελετουργίες. Παρόμοιο έθιμο αναφέρει πως, τις παραμονές Χριστουγέννων θέλει τα νέα κορίτσια της οικογένειας να κουβαλάν φρέσκο νερό από τις κοντινές πηγές και τα ρυάκια και να ραντίζουν τα ζωντανά στον αχυρώνα, καθώς και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας τους. Πίστευαν ότι το νερό εκείνη την ημέρα ήταν θαυματουργό και ικανό να προλάβει οποιαδήποτε ασθένεια. Οι νύφες, σύμφωνα με άλλο έθιμο, την επόμενη μέρα του γάμου τους, πήγαιναν να φέρουν φρέσκο νερό για το νέο σπιτικό τους. Προτού φύγουν, έπρεπε να αφήσουν χρήματα ή ένα ψωμάκι και εύχονταν μουρμουριστά, όπως τρέχει το νερό, να τρέχουν τα καλά μες στο σπιτικό τους. Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, προτού φύγει κάποιος ταξιδιώτης, συνήθιζαν να χύνουν νερό μπροστά του, πριν φύγει, για να είναι ελεύθερος ο δρόμος του, όπως ελεύθερο τρέχει το νερό. Σύμφωνα με μια λαϊκή δοξασία, το νερό κοιμάται κάποιες ώρες. Όποιος βρεθεί μπροστά σε κοιμισμένο νερό, δεν πρέπει να μιλήσει, γιατί θα πάθει μεγάλο κακό. Αν θελήσει να πιει πρέπει να το ταράξει με το χέρι του για να ξυπνήσει, διαφορετικά το νερό αγανακτεί και του παίρνει το μυαλό. Παρόμοια δοξασία αναφέρει ότι κανείς δεν πρέπει να κοιμάται δίπλα από τρεχούμενο νερό, γιατί υπάρχει περίπτωση το τελευταίο να τον πνίξει. Την ώρα του τοκετού ρίχνουν νερό στην επίτοκο, για να κυλήσει το μωρό
6 «σαν νερό». Μετά το γάμο, η νύφη κάνει το «κέρασμα της βρύσης», προσφέρει δηλαδή στη βρύση ψωμί ή καρπούς, για να εξευμενίσει τις δυνάμεις του νερού. Στο θάνατο, χύνεται όλο το νερό του σπιτιού για να ξεπλύνουν το μίασμα του θανάτου και όσοι μετέχουν στην κηδεία πρέπει να πλύνουν τα χέρια τους. Το νερό της λησμονιάς πίνουν οι νεκροί για να ξεχάσουν τον απάνω κόσμο. Συνηθισμένη ήταν η χρήση του νερού στη μαγεία και ιδιαίτερα για το ξεμάτιασμα (απαλλαγή απ' το κακό μάτι), όπου ο εξορκιστής ραντίζει τον ματιασμένο με νερό. Μύθοι, θρύλοι, παραδόσεις καταδεικνύουν την πανταχού παρουσία του ζωοποιού χθόνιου δώρου. Πολλές, τέλος, είναι και οι παροιμίες που έχουν κεντρικό τους θέμα το νερό, όπως : «Έχασε τα νερά του» ( = δεν βρίσκεται στο συνηθισμένο περιβάλλον του), «Τον έφερε στα νερά του» (=τον έχει υπό την επιρροή του), «Έκανε μια τρύπα στο νερό» (=μάταιη προσπάθεια), «Μπήκε το νερό στο αυλάκι» (=τα πράγματα ταχτοποιήθηκαν), «Κουβαλάει νερό με το κόσκινο» (=μάταιη προσπάθεια), «Είπε το νερό νεράκι.», «Ότι βρέξει, ας κατεβάσει.», «Ξέρει το μάθημα νεράκι.», «Κολυμπάει σε βαθιά νερά.» ή «Κολυμπάει σε θολά νερά.», «Ήπιε το αμίλητο νερό.», «Περί ανέμων και υδάτων.», «Μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερό.», «Έβαλε νερό στο κρασί του.», «Το αίμα νερό δεν γίνεται.», «Τα έκανε θάλασσα» ή «Τα έκανε μούσκεμα.». Το νερό στη Φιλοσοφία θεωρήθηκε ως η αρχή των όντων. Ο Θαλής ο Μιλήσιος, διατύπωσε τη θέση ότι ο κόσμος γεννήθηκε από το νερό. Έτσι, για πρώτη φορά, επιχειρείται μια ερμηνεία των κοσμικών φαινομένων βασισμένη όχι στη βουλητική ενέργεια μιας ανθρωπομορφικής θεότητας αλλά σε μια απρόσωπη, φυσική αρχή. Κατά τον Αριστοτέλη, η υπόθεση αυτή του Θαλή συνδέεται με τη θέση ότι το νερό είναι η αρχή όλων των πραγμάτων, εφ' όσον όλα τα στοιχεία αποτελούνται από νερό και κατ' ουσία είναι νερό. Ο Εμπεδοκλής, τέλος, είπε ότι το νερό είναι ένα από τα τέσσερα απλά στοιχεία της φύσης απ' τα οποία προήλθε ο κόσμος μαζί με τη φωτιά, τον αέρα και τη γη. Το νερό αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες, στη ζωγραφική και στη γλυπτική, στη μουσική, στη λογοτεχνία. Η μουσική ενός ρυακιού ή ενός χειμάρρου, ο ήχος της βροχής που πέφτει στο έδαφος ή περνάει μέσα από το φύλλωμα ενός δένδρου έχει τη δική της αρμονία, είναι η μουσική της φύσης και έχει εμπνεύσει πολλούς ανθρώπους. Σε όλους τους πολιτισμούς υπάρχουν τραγούδια και μουσικές που γράφτηκαν για το νερό ή εμπνεύστηκαν από τους ήχους, τη μελωδία του νερού ή από την ένταση του κύματος που σκάει πάνω στα βράχια. Σήμερα κυκλοφορούν CD με μουσικές και ήχους του νερού. Το νερό ενέπνευσε όμως και πολλούς ζωγράφους και γλύπτες. Πολλές φορές χρησιμοποιείται μεταφορικά, σε συμβολισμούς, ενώ πολλοί έχουν προσπαθήσει να αποτυπώσουν τις διάφορες μορφές του, τη θάλασσα, τους ποταμούς και τις λίμνες. Μεγάλη ήταν και συνεχίζει να είναι η προσφορά του νερού και στη λογοτεχνία. Πολλά είναι τα γνωστά σε όλους μας ποιήματα του ποιητή μας Κων/νος Καβάφη καθώς και ξένων συγγραφέων που έχουν να κάνουν με τη θάλασσα όπως ο Ιούλιος Βερν με το έργο του «20.000 λέβιες κάτω από τη θάλασσα.» Ο καθένας από αυτούς παρουσιάζει τη θάλασσα με τον δικό του διαφορετικό τρόπο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ποιητής χρησιμοποιεί κυρίως λαϊκές δοξασίες και μύθους για το νερό. Αναφέρεται στο νερό της Λησμονιάς με έναν ξεχωριστό τρόπο δίνοντάς του άλλη ερμηνεία. Αξίζει να προσέξουμε την απαισιόδοξη αντίληψη του ποιητή για τη ζωή καθώς και το «χαρμόσυνο» μήνυμα που μεταφέρει για το θάνατο, όσο παράξενο κι αν μας ακούγεται. Προσπαθεί δηλ. να ανατρέψει τις απόψεις του λαού για το θάνατο χρησιμοποιώντας τις παραδόσεις του τελευταίου προσθέτοντας τη δικιά του ξεχωριστή εκδοχή.
7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://www.watersave.gr http://www.digitalaegean.gr http://www.wikipedia.gr εγκυκλοπαίδεια δομή εγκυκλοπαίδεια τομή
8
9
10