Διδαγμένο κείμενο Π λ ά τ ω ν ο ς, Π ρ ω τ α γ ό ρ α ς 322d-323c

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) Διδαγμένο κείμενο Π λ ά τ ω ν ο ς, Π ρ ω τ α γ ό ρ α ς 322d-323c Οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καὶ Ἀθηναῖοι, ὅταν μὲν περὶ ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι συμβουλῆς, καὶ ἐάν τις ἐκτὸς ὢν τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται, ὡς σὺ φῄς εἰκότως, ὡς ἐγώ φημι ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν πολιτικῆς ἀρετῆς ἴωσιν, ἣν δεῖ διὰ δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καὶ σωφροσύνης, εἰκότως ἅπαντος ἀνδρὸς ἀνέχονται, ὡς παντὶ προσῆκον ταύτης γε μετέχειν τῆς ἀρετῆς ἢ μὴ εἶναι πόλεις. Αὓτη, ὦ Σώκρατες, τούτου αἰτία. Ἵνα δὲ μὴ οἴῃ ἀπατᾶσθαι ὡς τῷ ὄντι ἡγοῦνται πάντες ἄνθρωποι πάντα ἄνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε καὶ τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς, τόδε αὖ λαβὲ τεκμήριον. Ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθὸς αὐλητὴς εἶναι, ἢ ἄλλην ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν ἢ χαλεπαίνουσιν, καὶ οἱ οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον ἐν δὲ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ πολιτικῇ ἀρετῇ, ἐάν τινα καὶ εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός ἐστιν, ἐὰν οὗτος αὐτὸς καθ αὑτοῦ τἀληθῆ λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ μαίνεσθαι τὸν μὴ προσποιούμενον [δικαιοσύνην] ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὅντιν οὐχὶ ἁμῶς γέ πως μετέχειν αὐτῆς, ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς...ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις». Β1. Με βάση ποια αποδεικτικά στοιχεία ο Πρωταγόρας προσπαθεί στη β παράγραφο του διδαγμένου κειμένου να θεμελιώσει τη θέση του ότι «ἡγοῦνται πάντες ἄνθρωποι πάντα ἄνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε καὶ τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς». Β2. «ἐν δὲ δικαιοσύνῃ...ἐνταῦθα μανίαν»: Γιατί θεωρείται «τρελός», κατά τον Πρωταγόρα, όποιος δέχεται ότι δεν κατέχει τη δικαιοσύνη και την άλλη πολιτική αρετή; Β3.Αφού μελετήσετε το απόσπασμα «Οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα...τούτου αἰτία» και το παρακάτω μεταφρασμένο κείμενο, να απαντήσετε στο ερώτημα: πώς συσχετίζει την πολιτική αρετή ο Πρωταγόρας και πώς ο Σωκράτης με τις αντιλήψεις και τη συμπεριφορά των Αθηναίων στον δημόσιο βίο τους; Μεταφρασμένο κείμενο Π λ ά τ ω ν ο ς, Π ρ ω τ α γ ό ρ α ς 319b d Εγώ [δηλ. ο Σωκράτης] λοιπόν θεωρώ, όπως και οι άλλοι Έλληνες, πως οι Αθηναίοι είναι σοφοί. Και βλέπω ότι, όποτε συγκεντρωνόμαστε στην εκκλησία του δήμου, όταν η πόλη πρόκειται να εκτελέσει κάποιο έργο οικοδομικό, καλούμε τους οικοδόμους ως συμβούλους στην οικοδομία, κι όταν πάλι πρόκειται για ναυπηγικό έργο, καλούμε τους ναυπηγούς, και με τον ίδιο τρόπο πράττουμε όταν πρόκειται για όλα τα αντίστοιχα έργα, για όσα δηλαδή θεωρείται πως είναι διδακτά και μπορεί κάποιος να τα μάθει με κατάλληλα μαθήματα. Εάν επιχειρήσει δε κάποιος άλλος να δώσει τη συμβουλή του στον δήμο, κάποιος που οι άνθρωποι δεν τον θεωρούν τεχνίτη σχετικό, η συνέλευση δεν τον αποδέχεται, ακόμα κι αν είναι και ωραίος και πλούσιος και από μεγάλη οικογένεια. Αντίθετα τον κοροϊδεύουν και του φωνάζουν, μέχρι αυτός που τόλμησε να μιλήσει να φύγει μόνος του τρομοκρατημένος ή μέχρι να τον σύρουν οι τοξότες και να τον βγάλουν σηκωτό, με διαταγή των πρυτάνεων. Για τα θέματα λοιπόν που θεωρούν [οι Αθηναίοι] ότι εξαρτώνται από κάποια συγκεκριμένη τεχνογνωσία, έτσι ενεργούν. Όταν όμως πρέπει να αποφασιστεί κάποιο ζήτημα που ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ αφορά τη διοίκηση της πόλεως, σηκώνεται και δίνει τις συμβουλές του γι αυτό εξίσου και ο οικοδόμος και ο σιδεράς και ο έμπορος ή ο ναυτικός και ο πλούσιος και ο φτωχός και αυτός που είναι από μεγάλο γένος και αυτός που δεν είναι από κάποια γενιά σπουδαία. Και κανένας δεν τους ψέγει γι αυτό, όπως τους προηγούμενους: γιατί εσύ, χωρίς να έχεις διδαχθεί από πουθενά αυτό το πράγμα και χωρίς να έχεις δάσκαλο σ αυτό το θέμα, θέλεις τώρα να δώσεις και συμβουλές. Άρα, είναι προφανές πως δεν θεωρούν ότι το πράγμα αυτό είναι κάτι που διδάσκεται. Β4. Να γράψετε στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παρακάτω θέσεις, τη λέξη Σωστό, αν είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένη: α. Τόσο οι σοφιστές όσο και ο Σωκράτης αμφισβητούν τις παραδοσιακές ιδέες της εποχής τους. β. Στον διάλογο «Πρωταγόρας» ο Σωκράτης δείχνει να σέβεται περισσότερο τον σοφιστή Πρωταγόρα από τον Γοργία. γ. Ο Σωκράτης δημιουργούσε αντιφατικά αισθήματα στους συμπολίτες του. δ. Από τον διάλογο «Πρωταγόρας» δεν μπορούμε να συναγάγουμε με ακρίβεια ποια είναι η πλατωνική αντίληψη για την αρετή. ε. Η σωκρατική επαγωγική μέθοδος είναι μια μετάβαση από το καθολικό και γενικό στο εμπειρικό και μερικό. Β5.α.Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας τις αρχαίες ελληνικές λέξεις της στήλης Α με τις ετυμολογικά συγγενείς νεοελληνικές λέξεις της στήλης Β. Στήλη Α ἴωσιν δεῖ ἀνέχονται εἰδῶσιν Στήλη Β έξη συνείδηση ένδεια εισιτήριο (μονάδες 4) ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ Β5.β.Για καθεμία από τις τρεις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις να γράψετε μία πρόταση στα νέα ελληνικά, όπου η ίδια λέξη (σε οποιαδήποτε πτώση, αριθμό ή γένος) θα χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο: «ὅταν μὲν περὶ ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι συμβουλῆς» (μονάδες 6) Αδίδακτο κείμενο Ισοκράτους, Φίλιππος, 26-27 (έκδ. Τeubner) Στο κείμενο που ακολουθεί γίνεται αναφορά στο πότε ο ρητορικός λόγος χάνει την αποτελεσματικότητά του. Ἐπειδὰν γὰρ ὁ λόγος ἀποστερηθῇ τῆς τε δόξης τῆς τοῦ λέγοντος καὶ τῆς φωνῆς καὶ τῶν μεταβολῶν τῶν ἐν ταῖς ῥητορείαις γιγνομένων, ἔτι δὲ τῶν καιρῶν καὶ τῆς σπουδῆς τῆς περὶ τὴν πρᾶξιν, καὶ μηδὲν ᾖ τὸ συναγωνιζόμενον καὶ συμπεῖθον, ἀλλὰ τῶν μὲν προειρημένων ἁπάντων ἔρημος γένηται καὶ γυμνός, ἀναγιγνώσκῃ δέ τις αὐτὸν ἀπιθάνως καὶ μηδὲν ἦθος ἐνσημαινόμενος ἀλλ ὥσπερ ἀπαριθμῶν, εἰκότως, οἶμαι, φαῦλος εἶναι δοκεῖ τοῖς ἀκούουσιν. Ἅπερ καὶ τὸν νῦν ἐπιδεικνύμενον μάλιστ ἂν βλάψειε καὶ φαυλότερον φαίνεσθαι ποιήσειεν. Γ1.Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου. Μονάδες 20 Γ2.α.Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: ἀναγιγνώσκῃ : το δεύτερο πρόσωπο ενικού αριθμού προστακτικής αορίστου β ἀπαριθμῶν τοῖς ἀκούουσιν : το τρίτο πρόσωπο πληθυντικού αριθμού ευκτικής ενεστώτα : το απαρέμφατο μέλλοντα ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ μάλιστ φαίνεσθαι : τον θετικό βαθμό : το δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού αριθμού υποτακτικής παθητικού αορίστου β (μονάδες 5) Γ2.β.«τῶν μὲν προειρημένων ἁπάντων ἔρημος γένηται»: Να μεταφέρετε όλους τους κλιτούς τύπους της πρότασης στον άλλον αριθμό. (μονάδες 5) Γ3.α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: τῶν μεταβολῶν, τῶν προειρημένων, γυμνός, εἰκότως, τοῖς ἀκούουσιν. (μονάδες 5) Γ3.β. «Ἅπερ καὶ τὸν [...] ἐπιδεικνύμενον μάλιστ ἂν βλάψειε καὶ φαυλότερον φαίνεσθαι ποιήσειεν»: Να αναγνωρίσετε το είδος της πρώτης πρότασης (μονάδα 1) και να κάνετε συντακτική αναγνώριση των υπογραμμισμένων όρων (μονάδες 4). ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) (μονάδες 5) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων, αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2017 ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Στις άλλες δηλαδή ικανότητες, όπως ακριβώς εσύ λες, εάν κάποιος ισχυρίζεται ότι είναι ικανός αυλητής, ή (ικανός) σε οποιαδήποτε άλλη τέχνη, στην οποία δεν είναι, τον περιγελούν ή αγανακτούν, και οι συγγενείς του τον πλησιάζουν και τον συμβουλεύουν με τη σκέψη ότι είναι τρελός στη δικαιοσύνη όμως και στην άλλη πολιτική αρετή, και αν ακόμα γνωρίζουν για κάποιον ότι είναι άδικος, αν αυτός ο ίδιος λέει την αλήθεια εναντίον του εαυτού του μπροστά σε πολλούς, πράγμα το οποίο στην πρώτη περίπτωση θεωρούσαν ότι είναι σωφροσύνη, το να λέει δηλαδή κανείς την αλήθεια, σ αυτή την περίπτωση (το θεωρούν) τρέλα, και ισχυρίζονται ότι όλοι πρέπει να λένε ότι είναι δίκαιοι, είτε είναι είτε όχι, διαφορετικά (ισχυρίζονται) ότι είναι τρελός αυτός που δεν προσποιείται ότι κατέχει τη δικαιοσύνη γιατί, κατά τη γνώμη τους, είναι αναγκαίο ο καθένας να μετέχει με οποιονδήποτε τρόπο σ αυτή, διαφορετικά (είναι αναγκαίο) να μη συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ανθρώπους. Β1. Ο Πρωταγόρας, για να πείσει το Σωκράτη ότι «κάθε άνθρωπος μετέχει στη δικαιοσύνη και στην άλλη πολιτική αρετή» (αποδεικτέα θέση), χρησιμοποιεί μια εμπειρική απόδειξη (τεκμήριον) που προέρχεται από τα εμπειρικά δεδομένα της αθηναϊκής οργάνωσης. Αποτελεί εμπειρία κοινή και αποδεκτή από όλους και γι αυτό είναι

τυπικό τεκμήριο. Επιπλέον, το σχήμα της αντίθεσης το χρησιμοποιεί ο ρήτορας για να δείξει τι ισχύει στο χώρο της τεχνικής γνώσης και τι στο χώρο της δικαιοσύνης είναι ένα κλασικό, τυπικό στοιχείο ρητορικής που χρησιμοποιείται στους ρητορικούς λόγους. 1 ο παράδειγμα: αν κάποιος ισχυριστεί ότι είναι γνώστης μιας τέχνης, είναι π.χ. αυλητής, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι, οι άνθρωποι τον κοροϊδεύουν, θυμώνουν μαζί του και οι φίλοι του προσπαθούν να τον συνετίσουν αντιμετωπίζοντάς τον σαν να είναι τρελός («ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς. ὡς μαινόμενον»). Όσον αφορά, λοιπόν, την ικανότητα ή τις γνώσεις σε κάποια τέχνη, επαινείται το να λέει κανείς την αλήθεια. Διαφορετικά, καταδικάζεται στη συνείδηση της κοινής γνώμης. 2 ο παράδειγμα: αν κάποιος ισχυριστεί δημόσια ότι είναι άδικος, οι άλλοι τον θεωρούν τρελό, ακόμα κι αν είναι πράγματι άδικος. Δηλαδή, ενώ στην προηγούμενη περίπτωση η ειλικρινής παραδοχή της αδυναμίας θεωρείτο σωφροσύνη, τώρα θεωρείται τρέλα («ἐν δὲ δικαιοσύνῃ. ἐνταύθα μανίαν»). Η συνύπαρξη των ανθρώπων είναι αδιανόητη, αν δε διαθέτουν όλοι την πολιτική αρετή. Γι αυτό, κι αν ακόμη κάποιος στερείται τη σωφροσύνη ή τη δικαιοσύνη, την πολιτική αρετή γενικά, πρέπει να υποκρίνεται ότι τις κατέχει («πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους ἐάντε ὦσιν ἐάντε μὴ»). Αν δε συμβαίνει αυτό, δεν πρέπει να συγκαταλέγεται μεταξύ των ανθρώπων («μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις»), δηλαδή να εξορίζεται και να του στερούνται τα πολιτικά του δικαιώματα. Β2. Ο Πρωταγόρας υποστηρίζει ότι αν κάποιος ισχυριστεί δημόσια πως είναι άδικος, οι άλλοι τον θεωρούν τρελό, ακόμα κι αν είναι πράγματι άδικος. Κι αυτό γιατί δε φαίνεται φυσικό να υπάρχει άνθρωπος που να παραδέχεται ότι είναι άδικος, εφόσον η δικαιοσύνη είναι αρετή που πρέπει να χαρακτηρίζει όλους τους ανθρώπους («ἀναγκαῖον οὐδένα ὀντιν οὐχὶ ἀμῶς γε

πῶς μετέχειν αὐτῆς»). Η συνύπαρξη των ανθρώπων είναι αδιανόητη, αν δε διαθέτουν όλοι την πολιτική αρετή. Ειδικότερα το σκεπτικό του Πρωταγόρα μπορεί να ερμηνευθεί και ως εξής: α) ακόμα κι ένας άδικος είναι σε θέση να διακρίνει τη δίκαιη από την άδικη πράξη. Αυτό σημαίνει ότι έχει μέσα του κάποια στοιχεία δικαιοσύνης, που όμως δεν έχουν καλλιεργηθεί επαρκώς, ώστε να τον αποτρέψουν από τη διάπραξη της αδικίας. Άρα, δε θα πει αλήθεια, αν ισχυριστεί ότι είναι άδικος. β) το να ομολογεί κάποιος δημόσια την αλήθεια, ότι δηλαδή είναι άδικος, θεωρείται παραφροσύνη, διότι: θα υποστεί ποινές, θα αμαυρωθεί η δημόσια εικόνα του Κανένας λογικός άνθρωπος δεν θέλει να συμβεί κάτι τέτοιο. Ο Πρωταγόρας φαίνεται να διεισδύει στη νοοτροπία των ανθρώπων και να παρατηρεί ότι δεν τους ενδιαφέρει το τι πρέπει ή είναι σωστό να κάνουν, αλλά το τι τους συμφέρει να κάνουν. Επίσης, δεν τους ενδιαφέρει η πραγματική τους εικόνα (το εἶναι), όσο η εικόνα που συνάδει με τα προβαλλόμενα κοινωνικά πρότυπα και το κοινώς αποδεκτό σύστημα αξιών (το φαίνεσθαι). Συνεπώς, η κοινωνική ηθική και το συμβατικό αίσθημα δικαίου αφορά (και πρέπει να αφορά) όλους τους ανθρώπους, διαφορετικά θέτουν τον εαυτό τους έξω από την κοινωνία και υφίστανται ό,τι συνεπάγεται αυτό. Β3. Στο μεταφρασμένο απόσπασμα ο Σωκράτης προκειμένου να αποδείξει το μη διδακτό της πολιτικής αρετής φέρνει ως παράδειγμα τη στάση των Αθηναίων στην εκκλησία του δήμου. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι στην εκκλησία του δήμου, όταν οι Αθηναίοι, οι οποίοι είναι σοφοί, συζητούν για θέματα που απαιτούν ιδιαίτερη τεχνογνωσία (π.χ. οικοδομική, ναυπηγική τέχνη), θεωρούν σωστό να δέχονται τη γνώμη μόνο των ειδικών. Όποιος μη ειδικός επιχειρήσει να εκφέρει τη γνώμη του τον κοροϊδεύουν και τον διώχνουν. Αντίθετα, όταν γίνεται λόγος για θέματα που

αφορούν τη διοίκηση της πόλης, δέχονται τη συμβουλή οποιουδήποτε πολίτη ανεξαρτήτως επαγγέλματος, οικονομικής κατάστασης ή καταγωγής, γιατί πιστεύουν πως όλοι έχουν πολιτική αρετή χωρίς να την έχουν διδαχτεί από πουθενά. Από τη στάση αυτή ο Σωκράτης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πως η πολιτική αρετή δεν είναι κάτι που διδάσκεται. Κατά το σκεπτικό του Σωκράτη, αν η πολιτική αρετή διδάσκονταν, τότε οι Αθηναίοι θα έπρεπε και για τα πολιτικά θέματα να δέχονται τη γνώμη μόνο των ειδικών, όπως κάνουν και για τα τεχνικά θέματα που αποτελούν αντικείμενο διδασκαλίας. Στο κείμενο από το πρωτότυπο ο Πρωταγόρας επαναλαμβάνει τη θέση του Σωκράτη ότι, ενώ σε ζητήματα τεχνικών γνώσεων και ικανοτήτων οι Αθηναίοι δέχονται την άποψη του ειδικού και μόνον, σε ό,τι αφορά θέματα που συνδέονται με την πολιτική αρετή θεωρούν ότι ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφέρει γνώμη. Ο Πρωταγόρας αποδέχεται τη διαπίστωση του Σωκράτη, της δίνει όμως άλλη ερμηνεία. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από το μύθο είναι τα εξής: α) Το ότι όλοι οι Αθηναίοι έχουν την πολιτική αρετή, δε σημαίνει ότι αυτή δεν διδάσκεται, όπως υποστήριξε ο Σωκράτης, αλλά ότι είναι αναγκαία η ύπαρξή της για την οργάνωση των κοινωνιών, β) Ο Πρωταγόρας δέχεται και αιτιολογεί την καθολικότητα και την αναγκαιότητα της πολιτικής αρετής, και σε αυτή τη βάση στηρίζει το διδακτό της αρετής. Ανακεφαλαιώνοντας, ο Σωκράτης θεωρεί ότι η συμμετοχή στα κοινά συνεπάγεται και κατοχή της πολιτικής αρετής, άρα αυτή δεν είναι κάτι που διδάσκεται. Αντίθετα, ο Πρωταγόρας δεν θεωρεί ότι η συνήθεια των Αθηναίων να παραχωρούν ισηγορία και παρρησία στους πολίτες στην εκκλησία του δήμου ταυτίζεται με την έννοια της πολιτικής αρετής αλλά προκύπτει ως βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη της πόλης και την κοινωνική συνοχή (ὡς παντί.. ἢ μή εἶναι πόλεις»).

Β4. α) Σωστό β) Λάθος γ) Σωστό δ) Σωστό ε) Λάθος Β5α. ἲωσιν εισιτήριο δεῖ ένδεια ἀνέχονται έξη εἰδῶσιν συνείδηση Β5.β. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα οι υπογραμμισμένες λέξεις έχουν την ακόλουθη σημασία: αρετή = ικανότητα / γνώση σε κάποιον ειδικό τομέα, προσδιορίζεται από το επίθετο τεκτονικής, δηλαδή σημαίνει οικοδομική ικανότητα λόγος = συζήτηση δημιουργική = τεχνική ικανότητα Προτάσεις όπου οι παραπάνω λέξεις έχουν άλλη σημασία: 1. O Αριστοτέλης διακρίνει τις ανθρώπινες αρετές σε ηθικές και διανοητικές. 2. Ένας από τους λόγους που ωθούν τους νέους σε επιθετική συμπεριφορά είναι η ενδοοικογενειακή βία.

3. Τα τελευταία χρόνια λειτουργούν πολλοί σταθμοί δημιουργικής απασχόλησης για τα μικρά παιδιά. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ, ΦΙΛΙΠΠΟΣ, 26-27 Γ1. Μετάφραση Διότι όταν ο λόγος στερηθεί την γοητεία (φήμη) του ρήτορα και τη φωνή (του) και τις μεταβολές που συμβαίνουν την ώρα της ρητορείας, και επιπλέον τις ευκαιρίες και τη μελέτη τη σχετική με την πράξη, και δεν υπάρχει συναγωνισμός και η από κοινού πειθώ, αλλά γίνεται (μένει) από όλα όσα από πριν έχουν ειπωθεί έρημος και απογυμνωμένος, και κάποιος διαβάζει αυτόν με όχι πειστικό τρόπο και χωρίς να επισημαίνει (δείχνει) κανένα ήθος (αίσθημα), αλλά σα να αριθμεί, όπως είναι φυσικό, νομίζω, φαίνεται στους ακροατές ότι είναι ασήμαντος. Αυτά ακριβώς θα μπορούσαν να βλάψουν σε μεγάλο βαθμό (τον λόγο) που τώρα φανερώνεται και θα τον έκαναν να φαίνεται κατώτερος. Γ2. α ἀναγιγνώσκῃ: ἀνάγνωθι ἀπαριθμῶν: ἀπαριθμοῖεν τοῖς ἀκούουσιν: ἀκούσεσθαι μάλιστ : μάλα φαίνεσθαι: φανῆτε Γ2β «τῶν μέν προειρημένων ἁπάντων ἒρημος γένηται» Απάντηση: «τοῦ μέν προειρημένου ἃπαντος ἒρημοι γένωνται»

Γ3α τῶν μεταβολῶν: αντικείμενο στο ρήμα ἀποστερηθῇ τῶν προειρημένων: επιθετική μετοχή, γενική αντικειμενική στο ἒρημος γυμνός: κατηγορούμενο μέσω του συνδετικού γένηται στο εννοούμενο υποκείμενο λόγος εἰκότως: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα δοκεῖ τοῖς ἀκούουσιν: επιθετική μετοχή ως δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου δίπλα στο ρήμα δοκεῖ. Γ3β Ἃπερ καί τόν [ ] ἐπιδεικνύμενων μάλιστ ἄν βλάψειε Κύρια πρόταση κρίσεως καταφατική [Εισάγεται με αναφορική αντωνυμία σε θέση δεικτικής στην αρχή της περιόδου, καθώς δεν υπάρχει άλλη κύρια πρόταση στην περίοδο.] Ἃπερ: υποκείμενο στα ρήματα ἄν βλάψειε και ποιήσειεν, αττική σύνταξη. τόν ἐπιδεικνύμενον: επιθετική μετοχή και λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος ἄν βλάψειε φαυλότερον: κατηγορούμενο στην επιθετική μετοχή τόν ἐπιδεικνύμενον μέσω του τελικού απαρεμφάτου φαίνεσθαι. φαίνεσθαι: τελικό απαρέμφατο και αντικείμενο έμμεσο στο ρήμα ποιήσειεν (ετεροπροσωπία).