Сабақтың жоспары: І. Ұйымдастыру бөлімі - амандасу; - түгендеу. - оқушыларды 3-топқа бөлу ІІ. Электростатика тарауын қорытындылау Электростатика мейрамханасы ІІІ. Мағынаны тану IV. Сабақты бекіту V. Үйге тапсырма беру VI.Бағалау
Электростатика мейрамханасы
Бүгінгі ас мәзірі: Дәмді үй тапсырма бәліштері; Физикалық шамалар қосылған салат; Ғажайып десерт; Есептерден жасалған торт.
Дәмді үй тапсырма бәліштері Әрбір үстелге «үй тапсырмасын тексеру» бәліштері таратылады, тарау бойынша үшін 3 үстелге ортақ 10 сұрақтан тұратын тест тапсырмалары беріледі.
А 1. Электр өріс кернеулігінің өрнегі? ) E qd ; В ) E F q ; C ) E 2. Зарядтардың өзара әрекеттесуін зерттегенде, Кулон А) зарядталған бөлшектердің үдеткішін қолдады; В) иінді таразыны қолданды; С) иірілмелі таразыны қолданды; Е) зарядталған пластиналар қолданды. 3. Электр өрісіндегі Кл нүктелік зарядтың 10 см қашықтықтағы кернеулігін анықта. (к=9*109 Нм2/Кл2). А)2,7*10 4 Н / Кл; В)2,7*10 5 Fq Н / Кл; С)2,7*10 ; 6 E ) E Ud Н / Кл; Е)2,7*10 4. электр өрісіндегі зарядтың орын ауыстыру жұмысы нолге тең болатын жағдайды көрсет. А) Күш сызығының бойымен зарядтың орын ауыстыруында; В) кез келген электростатикалық өрістегі кез келген тұйық траектория бойынша орын ауыстырғанда; С) өрістегі кез келген тұйық емес траектория бойынша нүктелік зарядтың орын ауыстыруына; Е) әрқашан нолге тең. 3 Н / Кл
5. Электр өрісінің кернеулік векторының бағыты; А) өрістегі теріс зарядқа әсер ететін күштің бағытымен бағыттас; В) сол өрістегі оң нүктелік заряд жылдамдығының бағытымен бағыттас; С) сол өрістегі теріс нүктелік зарядқа әсер ететін күш векторының бағытымен бағыттас; Е) сол өрістегі теріс нүктелік заряд үдеудің бағытымен бірдей. 6. Сыйымдылықтары 4 және 1 мкф болатын екі конденсатор батареясы бір біріне тізбектей қосылған. Батареяның сыйымдылығын анықтандар. А )0,08 * 10 6 Ф ; В )8Ф ; С )0,8 * 10 6 Ф ; Е )8 * 10 7. Электр зарядының сақталу заңы: А) тұйық жүйеде денелердің электрлену құбылыстарының барлығында да электр зарядтарының қосындысы сақталады;в) денелердің электр заряды көп болады; С) тұйық жүйеде электр заряды нөлге тең болады; Е) денелердің электр заряды нолге тең. 6 Ф
8. Біртекті электр өрісі дегеніміз А) бір таңбалы электр зарядтарының төңірегінде болатын өріс; В) электр өрісінің кез келген нүктесінде кернеулік векторының модулі және бағыты бірдей болатын өріс; С) электр өрісінің кез келген нүктесінде орналасқан сыналатын электр зарядына бірдей күшпен әсер ететін электр өрісі; Е) электр өрісінің кез келген нүктесінде бағыты бірдей болатын өріс. 9. Заряд бірлігіне әсер ететін күшке тең F/q қатынасымен анықталатын физикалық шама. А) Электр өрісінің потенциалы; В) Электр өрісінің кернеулігі; С)электр кернеуі; Е) ток күші. 10. Заряд бірлігіне әсер ететін күшке тең E/q қатынасы А) потенциалдық энергиясы; В) электр өрісінің кернеулігі; С) Электр кернеуі; Е) Сыйымдылығы.
Физикалық шамалар қосылған салат Мұғалім физикалық шамалардың атауларын атайды, ал мейрамхана қонақтары сол шамалардың белгіленуі мен олардың өлшем бірліктерін атайды.
Физикалық шамалар Заряд Күш Кернеулік Сыйымдылық Радиус Жұмыс Потенциал Кернеу Аудан Диэлектрлік өтімділік
Ғажайып десерт Мейрамхана қызметкерлері қонақтардың физикадан білім деңгейлерін тексеру мақсатында «БИНГО» лотореялық ойын өткізбекші. Ойын шарты: әрбір амалдардың сұрақтарына нақты әрі дұрыс жауап берген оқушы өзінің билетінен сол нөмірді дөңгелектеп қоюы қажет.сұрақтар жеңіл, өткенді қайталау бағытында қойылады. Ойын соңында ең көп дөңгелек алған оқушы келесі жолы мейрамханаға тегін кіру билетіне ие болады.
1 амал. Ғалымдар Нүктелік зарядтың өзара әрекеттесу заңын ашқан ғалым? Бақамен тәжірибе жүргізіп жануарлардың электрлік қасиетін ашқан ғалым? Лейден банкасын жасаған ғалымдар? Кулон Гальвани Эвальд Юрген фон КлейстПитер ван Мушенбрук Электр өрісі ұғымын енгізген ғалым? Электронды ашқан ғалым? Фарадей Томсон
Найзағай тартқышты ойлап тапқан ғалым? Элементар зарядтың шамасын анықтаған ғалымдар? Франклин Иоффе,Милликен Дененің электрлік қасиетінің екі түрі болатының тағайындаған ғалым? Дюфе Электрлік құбылыстардың тұңғыш дәйекті теориясын ұсынған ғалым? Франклин Электр сөзін енгізген ғалым? Гильберт
2 амал. Формулалар Кулон заңының формуласы? Суперпозиция қасиеті немесе үстемелену қасиеті? Электр өрісі кернеулігі? Электр өрісі күштерінің жұмысы? Электрсыйымдылығының формуласы? Шардың электрсыйымдылығының формуласы? Жазық конденсатордың сыйымдылығы? Кернеудің формуласы? Электр өрісінің энергиясы? Электр өрісі энергиясының көлемдік тығыздығының формуласы?
3 амал. Тұрақтылар Гравитациялық тұрақты. Қалыпты атмосфералық қысым π сандық мәні. Еркін түсу үдеуінің сан мәні. Больцман тұрақтысы. Универсал газ тұрақтысы. Электр тұрақтысы Кулон заңындағы пропорционалдық коэффициент Элементар заряд. Вакуумдегі жарық жылдамдығы.
Физикалық есептерден жасалған торт Әрбір үстелге бір - бір есептен беріледі. Шыққан есепті стол даяшылары, яғни топ капитандары тақтаға шығып дәлелдейді.
Есептер o 1-үстелге: oекі электрленген пластина кернеулігі 25*103В/м біртекті өріс құрады. Арақашықтығы 4 см пластиналардағы кернеулік неге тең? 6,0*10-6 Кл зарядқа өріс қандай күшпен әрекет етеді? o 2-үстелге: oдиэлектрлік өтімділігі ε =1.5 ортадағы кернеулігі Е=2*103 В/м болатын нүктеде электр өрісі энергиясының тығыздығы неге тең? o 3-үстелге: oегер астарларындағы кернеу 300 В болса, сыйымдылығы 5пФ конденсатордың энергиясы неге тең?
9.1. Тұрақты токтың пайда болу шарттары
Электр тогы деп электр зарядтарының кез келген реттелген қозғалысы. Ток өткізетін орталарда электр өрісі әрекетінен еркін зарядтардың реттелген қозғалысынан пайда болатын электр тогы өткізгіштік ток деп аталады.
Электр тогының пайда болу шарттары: а)берілген ортада еркін ток тасымалдаушылардың, яғни ортада реттеліп қозғала алатын зарядталған бөлшектердің бар болуы. ә) берілген ортада энергиясы электр зарядтарының реттелген қозғалысына жұмсалатын сыртқы электр өрісінің болуы.
Электр тізбегінің сызбанұсқасында белгіленетін шартты белгілер
I ток күші деп өткізгіштің көлденең қимасы арқылы бірлік уақыт ішінде қандай Δq заряд өтетінің көрсететін физикалық шаманы айтады: I q t Егер ток күші мен оның бағыты уақыт бойынша өзгеріссіз қалса, онда электр тогы тұрақты электр тогы деп аталады. Тұрақты электр ток үшін I q t
Электр тогын толық сипаттау үшін өткізгіштің бірлік қимасынан қандай ток өтетінің көрсететін шама j ток тығыздығы енгізілді: j А м Ток тығыздығының өлшем бірлігі 2 I S j
Ток тығыздығының өлшем бірлігі: Ток күшінің өлшем бірлігі: Өткізгіштік ток - Ампер Ток өткізетін орталарда электр өрісі әрекетінен еркін зарядтардың реттелген қозғалысынан пайда болатын электр тогы I q t ; Тұрақты электр тогы - Ток тығыздығы: Ток күші: j I S Егер ток күші мен оның бағыты уақыт бойынша өзгеріссіз қалса, онда электр тогы A / м 2
Үйге тапсырмасы: 9.1. (оқуға) Ток күші Тұрақты электр тогы (реферат, сөзжұмбақ)
Есептер шығару 1. Тұрақты тогы бар өткізгіштен 30 мин ішінде 1800 Кл электр заряды өтеді. Ток күшін анықтаңдар. 600 Кл зарядпен анықталатын ток күші қанша уақыт аралығында өтеді? 2. Ток тығыздығы 0 ден 100А/м2 ге дейін бірқалыпты өссе, 5 с ішінде көлденең қимасының ауданы 1 мм2 болатын өткізгіш арқылы өтетін зарядтың шамасын анықтаңдар. 3. 15 секундта өткізгіштің көлденең қимасы арқылы 120 Кл электр заряды өтеді. Тізбектегі ток күшін табыңдар.
Сабақ аяқталды, сау болыңыздар!