ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2016 ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Βαβύλα ἱερομ., Μωϋσέως πρ., Ἑρμιόνης θυγ. ἀπ. Φιλίππου Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΜΑΣ ΣΤΙΣ ΙΕΡΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ 1. Κάθε φορά πού γιορτάζουμε ἕναν ἅγιο, ἀδελφοί χριστιανοί, μά ἰδιαίτερα ὅταν γιορτάζουμε θεομητορική ἑορτή, βλέπω τό εὐχάριστο θέαμα νά ἔρχονται στίς πανηγύρεις πλήθη πιστῶν γιά νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἑορτάζοντος ἁγίου ἤ τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας μας. Προσωπικά, χαίρω ἰδιαίτερα ὅταν τό θέαμα αὐτό συμβαίνει μέ τά νέα παιδιά, μέ τούς νέους καί τίς νέες. Μά πιό συγκινητικό εἶναι τό θέαμα τῶν μανάδων μέ παιδιά στήν ἀγκαλιά ἤ καί τά μικρά τους παιδιά,
πού τά κρατοῦν ἀπό τό χέρι καί νά βάζουν νά δώσουν τρυφερό ἀσπασμό στήν Παναγία. Θά εἶναι μιά ὡραία καί συγκινητική ἀνάμνηση αὐτό γιά τό παιδάκι, ἀνάμνηση μέχρι τά γεράματά του. Μεγάλος στήν ἡλικία θά θυμᾶται κλαίγοντας τήν σκηνή αὐτή, πού ἡ μανούλα του τό πήγαινε μικρό γιά νά προσκυνήσει τήν Παναγία. Ἀπό τό θέαμα, λοιπόν, αὐτό τό ὁποῖο βλέπω συχνά στήν Μητρόπολή μας, θέλω σήμερα, ἀδελφοί χριστιανοί, νά σᾶς πῶ λίγα λόγια γιά τήν προσκύνηση στά ἱερά εἰκονίσματα, ἄν καί, ὅπως θυμᾶμαι, καί ἄλλοτε σᾶς μίλησα περί τῶν ἱερῶν εἰκόνων. Θά σᾶς πῶ ὅμως ἄλλα πράγματα σήμερα. 2. Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι ἔχουμε εἰκονίσματα, ὅπως ἔτσι μᾶς διέταξαν νά κάνουμε οἱ Πατέρες τῆς Ζ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἔχουμε εἰκονίσματα καί ὄχι ἀγάλματα ἤ ἀνδριάντες, ὅπως ἔχουν οἱ Καθολικοί. Ἀλλά ἡ εἰκόνα δέν εἶναι ἀκριβῶς τό ἴδιο τό πρόσω πο πού εἰκονίζει, γι αὐτό καί λέγεται «εἰκών» ἀπό τό «ἐοικέναι», πού σημαίνει «ὁμοιάζω». Ἐνῶ τά λείψανα τῶν ἁγίων εἶναι αὐτό τό ἴδιο τῶν σῶμα τῶν ἁγίων πού ἔκανε ἀσκητικά παλαίσματα γιά νά ἔλθει ἡ Χάρη τοῦ Χριστοῦ σ αὐτό καί εἶναι τό σῶμα πού ὑπέστη μαρτυρικούς βασανισμούς, μή ἀρνούμενος ὁ ἅγιος τήν πίστη του στόν Ἰησοῦ Χριστό. Γι αὐτό καί τά λείψανα τῶν ἁγίων τά τιμοῦμε περισσότερο ἀπό τά ἱερά εἰκονίσματα. Ὅμως, ὅταν προσκυνᾶμε τιμητικά μία εἰκόνα, πρέπει νά νοιώθουμε ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἅγιος ἐνώπιόν μας, εἶναι ἡ Ἴδια ἡ Παναγία στό ἱερό Της εἰκόνισμα πού προσκυνᾶμε. Εἶναι, παρίσταται, μέ τήν Χάρη Της. Ἔτσι διαβάζουμε στά ἱερά μας Συναξάρια ὅτι ἀπό τήν εἰκόνα ἀκούστηκε ἡ φωνή τοῦ εἰκονιζομένου ἁγίου ἤ τῆς Παναγίας, ἄν πρόκειται διά δική Της εἰκόνα, ἤ ὅτι δάκρυσε ἤ χαμογέλασε ἡ εἰκόνα ἤ ὅτι ράγισε γιά νά δηλώσει κάποιο ἐρχόμενο κακό καί θλιβερό γεγονός ἤ ὅτι κινεῖται τό καντήλι Της, ὅπως συμβαίνει μέ τήν θαυματουργό εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Πορταΐτισσας στό Ἅγιον Ὄρος. Γι αὐτό πρέπει μέ εὐλάβεια πολλή νά προσκυνᾶμε τά ἱερά εἰκονίσματα, γιατί σ αὐτά εἶναι οἱ μορφές τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Παναγίας μας, τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὅταν εἴμαστε, δηλαδή, μπροστά στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας, νά νοιώθουμε ὅτι εἴμαστε μπροστά στήν Ἴδια τήν Παναγία καί πρέπει λοιπόν νά προετοιμαζόμαστε κατάλληλα γιά μία τέτοια συνάντηση μαζί Της. Ὁ ἅγιος πατήρ Παΐσιος ἔλεγε ὅτι, ὅταν πήγαινε στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας γιά νά προσευχηθεῖ, κρατοῦσε πάντα καί ἕνα λουλούδι στά χέρια του, γιά νά Τῆς τό προσφέρει. 3. Θέλω τώρα, ὅμως, χριστιανοί μου, νά σᾶς πῶ κάτι πού ἄκουσα πρίν ἀπό χρόνια ἀπό ἕναν εὐσεβῆ καί λόγιο ἱερέα καί μοῦ ἄρεσε. Ἄν ἡ εἰκόνα πού προσκυνοῦμε εἶπε ὁ ἱερέας αὐτός εἶναι τοῦ Χριστοῦ, νά φιλᾶμε τά πόδια τοῦ Χριστοῦ, γιατί εἶναι ὁ Θεός μας. Ἄν ἡ εἰκόνα εἶναι τῆς Παναγίας, νά Τῆς φιλᾶμε τά χέρια, 2
γιατί ἡ Παναγία εἶναι ἡ Μητέρα μας. Καί ἄν εἶναι εἰκόνα κάποιου ἁγίου νά τοῦ φιλᾶμε τό πρόσωπο, γιατί οἱ ἅγιοι εἶναι ἀδέλφια μας. Αὐτό τό λέγω ἔτσι σάν μία ἀκρίβεια κατά τήν προσ κύνηση τῶν ἁγίων εἰκόνων, ἀλλά προσκυνᾶτε ἐλεύθερα τά εἰκονίσματα, ὅπως νοιώθετε. 4. Ὅταν ἀσπαζόμεθα τά ἱερά εἰκονίσματα, ἀδελφοί, αὐτό σημαίνει καί ἕνα μεταξύ μας ἀσπασμό. Ἀκοῦστε πῶς τό ἐννοῶ: Ὅταν ἀσπάζεσθε μία εἰκόνα, σκεφθεῖτε ὅτι πρίν ἀπό σᾶς τήν εἰκόνα αὐτή τήν ἀσπάστηκαν ἄλλοι καί μετά ἀπό σᾶς θά τήν ἀσπαστοῦν πάλι ἄλλοι. Ὥστε ὅλοι συναντώμαστε στόν ἀσπασμό τῆς ἴδιας εἰκόνας καί αὐτό σημαίνει καί διδάσκει τήν μεταξύ μας ἀγάπη καί τόν μεταξύ μας χαιρετισμό. Γνωρίζετε ἀσφαλῶς, ἀδελφοί, ὅτι πρῶτα οἱ χριστιανοί ἀσπάζονταν ὁ ἕνας τόν ἄλλο κατά τήν θεία Λειτουργία, τότε πού ὁ ἱερεύς ἔλεγε τό «ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους». Ἐπειδή ὅμως ἀργότερα ἦταν πολύ τό πλῆθος τῶν χριστιανῶν, ὁ μεταξύ τους αὐτός ἀσπασμός γινόταν ὡς ἑξῆς: Ὁ ἱερέας ἀσπαζόταν μία εἰκόνα. Ἔπειτα ἔδινε τήν εἰκόνα αὐτή νά τήν ἀσπαστεῖ ἄλλος καί ἐκεῖνος τήν ἔδινε στόν ἄλλο καί γινόταν τό ἴδιο μέχρι νά ἀσπαστοῦν ὅλοι τήν εἰκόνα αὐτή. Καί αὐτό ἐθεωρεῖτο ὡς ἀσπασμός μεταξύ ὅλων τῶν χριστιανῶν. 5. Στά σπίτια σας, χριστιανοί μου, νά ἔχετε ἱερά εἰκονίσματα. Καί ξέρω ὅτι ἔχετε. Ἀλλά θέλω νά σᾶς πῶ μία εὐσεβῆ παλαιά παράδοση πού γίνεται καί σήμερα ἀκόμη σέ ἄλλα μέρη καί ὅσοι θέλουν ἄς τήν τηρήσουν. Ὅταν παλαιότερα οἱ χριστιανοί ἀγόραζαν μία εἰκόνα γιά τό σπίτι τους, τήν πήγαιναν στήν Ἐκκλησία πρῶτα, στόν Ναό τῆς Ἐνορίας τους ἤ σέ κάποιο Μοναστήρι τήν ἄφηναν ἐκεῖ 40 ἡμέρες καί λειτουργημένη καί λιβανισμένη λοιπόν ἀπό τόν παπᾶ στό Ἱερό τοῦ Ναοῦ, τήν ἔπαιρναν ἔπειτα στό σπίτι τους. Ἔτσι, σάν λειτουργημένη, ἔβλεπαν τήν εἰκόνα μέ μεγαλύτερη εὐλάβεια. Ὁ ἱερέας στόν Ναό εἶχε ἰδιαίτερο χῶρο, ὅπου ἔβαζε τίς εἰκόνες πού ἦταν γιά «λειτούργηση». Ἔχω δεῖ αὐτό τό θέαμα καί τό θυμᾶμαι μέ συγκίνηση. Γιά νά μήν μπερδεύονται δέ οἱ εἰκόνες γιατί ἦταν πολλές, οἱ χριστιανοί πού τίς ἔφερναν ἔγραφαν πρῶτα πίσω ἀπό τήν εἰκόνα τό ὄνομά τους καί ἔγραφαν ἀκόμη καί τήν ἡμερομηνία πού τήν ἔφεραν γιά «λειτούργηση», γιά νά εἶναι βέβαιο ὅτι συμπληρώθηκαν οι 40 ἡμέρες! Γιά τά χρόνια πού μιλῶ καί γιά τόν τόπο πού ἐννοῶ ἦταν ἀδύνατον νά μπεῖ στό σπίτι εἰκόνα χωρίς πρῶτα νά λειτουργηθεῖ στήν Ἐκκλησία. Ὦ χρόνια καί ὦ ὀρθόδοξα ἤθη! 6. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης, ἀδελφοί χριστιανοί, ἀγαποῦσε ἰδιαίτερα τήν θαυματουργό εἰκόνα πού βρίσκεται στήν Ἱερά Μονή τοῦ Δοχειαρίου, τήν Παναγία Γοργοϋπήκοο. Ἔνοιωθε φλογερή ἀγάπη, ἔνοιωθε ἔρωτα στήν ψυχή του νά βρίσκεται μπροστά στήν εἰκόνα αὐτή καί δέν χόρταινε νά τήν βλέπει καί νά προσεύ- 3
χεται σ Αὐτήν. Ὅλον αὐτόν τό ἱερό ἐρωτικό του πόθο γιά τήν Εἰκόνα τῆς Παναγίας τόν ἐκφράζει σ αὐτό τό καρδιακό του μεγαλυνάριο. Λέγει στήν Παναγία γιά τήν εἰκόνα Της: «Τέτρωμαι τῷ πόθῳ σου, Μαριάμ, φλέγει με ὁ ἔρως καθορᾶν σου τήν Ἱεράν Εἰκόνα, Παρθένε, τό κάλλος καί τήν δόξαν καί κόρον οὐ λαμβάνω τοῦ μεγαλύνειν Σε»! Καί ὁ πόθος τοῦ ἁγίου, χριστιανοί μου, ἦταν ἀκόμη, τήν ὥρα τοῦ θανάτου του νά δεῖ τήν εἰκόνα αὐτή τῆς Παναγίας μας νά τόν κοιτάζει μέ γλυκασμό καί νά τόν παρηγορεῖ καί νά ἀπομακρύνει τούς δαίμονες, πού τήν ὥρα τοῦ θανάτου ἔρχονται στόν ψυχορραγοῦντα διεκδικοῦντες νά τοῦ πάρουν τήν ψυχή. Καί αὐτόν τόν πόθο του ὁ ἅγιος τόν ἔκανε πάλι μεγαλυνάριο στήν Παναγία Γοργοϋπήκοο, στό ὁποῖο λέγει: «Ἴδοιμι, Παρθένε, ψυχορραγῶν, ἐν καιρῷ θανάτου τήν εἰκόνα Σου τήν σεπτήν παραμυθουμένην καί ἱλαρῶς ὁρῶσαν καί ὄψεις τῶν δαιμόνων ἀποδιώκουσαν». Αὐτό τό πολύ ὡραῖο μεγαλυνάριο τῆς Παναγίας μας, ἀδελφοί, εἶναι πολύ ὡραῖο νά τό λέμε κάθε βράδυ πρίν ἀπό τόν ὕπνο, ὁ ὁποῖος εἶναι μία εἰκόνα τοῦ θανάτου, κατά τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό. Μέ πολλές εὐχές Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 4
33 ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΜΑΣ ΤΟΥΣ ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΕΣ ΣΕ ΑΝΩΤΑΤΕΣ ΣΧΟΛΕΣ Ἀγαπητοί μου φίλοι, 1. Ὡς Ἐπίσκοπος τῶν δύο ἐπαρχιῶν, Γορτυνίας καί Μεγαλόπολης, Σᾶς συγχαίρω ἐγκάρδια γιά τήν ἐπιτυχία σας σέ κάποια ἀνώτερη ἐπιστημονική Σχολή. Μεγάλη σας τιμή καί χαρά, ἀγαπητοί μου, γιατί εἶστε φοιτητές τῆς Σχολῆς σας αὐτῆς, γιατί τό ἀνώτερο ἀπ ὅλα εἶναι ἡ παιδεία. Ἀπό παλαιά ἡ πατρίδα μας τιμοῦσε τήν παίδευση, τήν ἐπιστήμη, ὡς τό ἀνώτερο ἱδανικό, καί ἡμεῖς οἱ Ἔλληνες δώσαμε τά φῶτα σέ ὅλες τις Ἐπιστῆμες. Ἡμεῖς γεννήσαμε τόν Σωκράτη, τόν Πλάτωνα, τόν Ἱπποκράτη, τόν Πυθαγόρα, τόν Διόφαντο καί τόν Εὐκλείδη καί παλαιά, ὡς δεῖγμα ἀνώτατης μόρφωσης κάποιου, ἦταν ἡ σπουδή του στήν Ἑλλάδα. 2. Σᾶς εὔχομαι ὁλόκαρδα, ἀγαπητοί μου φίλοι, νά νοήσετε τήν ὑψηλή σας αὐτή νέα ἰδιότητα τοῦ φοιτητοῦ, πού ἀποκτήσατε μέ τόν κόπο σας, καί σᾶς εὔχομαι πάλιν τά ζωηρά σας πνεύματα νά εἰσχωρήσουν βαθειά στήν ἔρευνα τοῦ ἐπιστημονικοῦ ἀντικειμένου σας καί νά νοιώσετε καί νά γευθεῖτε τήν ἡδονή τῆς ἐπιστήμης. Γιά νά τό πετύχετε ὅμως αὐτό, θά πρέπει νά νοήσετε ὅτι τό κύριο μέλημά σας καί ἀσχολία σας τώρα πιά εἶναι ἡ ἐπιστήμη, εἶναι ἡ μελέτη τῶν συγγραμμάτων τοῦ τομέως σας. Ἐπιθυμία μας εἶναι νά γίνετε λαμπροί ἐπιστήμονες, νά παρουσιάσετε κάτι τό νέο ἀπό τήν ἔρευνά σας καί νά τό προσφέρετε στήν κοινωνία μας πρός ὠφέλεια καί καλό τῶν ἀνθρώπων. 3. Ἔχετε ὅμως ὑπόψιν, καλοί μου φίλοι, ὅτι ὁ πραγματικά μορφωμένος ἄνθρωπος δέν καλλιεργεῖ μονόπλευρα τόν νοῦ του, ἀλλά καί τήν καρδιά του, τό ἦθος του θέλω νά πῶ. Γι αὐτό, μαζί μέ τήν ἐπιστημονική σας ἔρευνα, νά ἀγωνίζεστε νά καθαρίσετε τόν ἔσω ἄνθρωπο, τήν ψυχή σας, ἀπό τά πάθη, πού ἐμφωλεύουν στόν καθένα, καί νά ἀποκτήσετε τίς ἀρετές. Γιατί καί οἱ ἀρχαῖοι ἔλεγαν ὅτι «πᾶσα σοφία χωριζομένη ἀρετῆς πανουργία καί οὐ σοφία φαίνεται»! Καί γιά νά τό πετύχετε αὐτό, κύριοι φοιτητές καί φοιτήτριες, θά πρέπει νά πιστεύετε καί νά ἀγαπᾶτε τόν κήρυκα καί ἐνσαρκωτή τῶν ἀρετῶν, τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό, τόν Θεό μας. Νά πιστεύετε καί νά προσεύχεστε, ὦ νέοι καί νέες, στόν 5
Ἰησοῦ Χριστό καί τήν Πανάχραντό Του Μητέρα καί Μητέρα ὅλων μας, τήν Καλή μας Παναγία, τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Τήν πίστη αὐτή, πού πήρατε ὡς «προῖκα» ἀπό τούς καλούς σας γονεῖς καί εὐλογημένους παπποῦδες καί γιαγιάδες σας, στό νέο περιβάλλον πού θα βρεθεῖτε τώρα γιά τήν σπουδή σας, προσέχετε μήν τήν ἀλλοιώσετε, μήν τήν ἀναμείξετε μέ ἄλλες ἰδέες, ἀλλά νά τήν κρατήσετε καθαρή καί ἀκέραιη, ἔτσι ὅπως μᾶς τήν παρέδωσαν καί τήν διετύπωσαν οἱ ἅγιοι Πατέρες μας καί τήν διαφυλάττει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας. 4. Ἡ Ἐκκλησία, ἀγαπητοί μου φίλοι, στήν ὁποία ἀνήκετε σάν βαπτισμένοι χριστιανοί, σᾶς ἀγαπᾶ καί σᾶς ὑποσχόμεθα ὅτι θά προσευχόμεθα γιά σᾶς. Ὡς Ἐπίσκοπός σας ἐπιθυμῶ νά ἔχω συχνή πνευματική κοινωνία μαζί σας. Ἡ Παναγία βοηθός καί προστάτις Σας. Μέ πολλές εὐχές καί ἀγάπη Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ Ο ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Ι Ε Ρ Ε Μ Ι ΑΣ 6