ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ www.dap-papei.gr
Είναι το σύνολο των κανόνων δικαίου οι οποίοι βάση της αρχής της ισότητας αποσκοπούν στην ικανοποίηση των πιστωτών από την εκποίηση της περιουσίας του οφειλέτη εμπόρου. Η πτώχευση δεν αποτελεί πραγματική ή νομική κατάσταση η οποία δημιουργείται με δικαστική απόφαση. Κήρυξη της πτώχευσης Ουσιαστικές προϋποθέσεις: α. πτωχευτική ικανότητα: Για να μπορέσει να πτωχεύσει κάποιος πρέπει να έχει πτωχευτική ικανότητα (πτωχευτική ιδιότητα). Σε κατάσταση πτώχευσης μπορούν να κηρυχθούν τόσο φυσικά όσο και νομικά πρόσωπα με την προϋπόθεση ότι φέρουν την εμπορική ιδιότητα. Είτε κατά το τυπικό είτε κατά το ουσιαστικό σύστημα. Σύμφωνα με το ουσιαστικό σύστημα απαιτείται η άσκηση εμπορικών πράξεων κατά σύνηθες επάγγελμα. Ενώ αντίθετα κατά το τυπικό σύστημα, ο ίδιος ο νόμος απονέμει αμέσως την εμπορική ιδιότητα. αα. Φυσικά πρόσωπα: Για να πτωχεύσει κάποιο φυσικό πρόσωπο πρέπει να είναι έμπορος κατά το ουσιαστικό ή το τυπικό σύστημα. Πρέπει να ασκεί την εμπορική του ιδιότητα στο όνομά του και για δικό του λογαριασμό. Ο ανήλικος δεν έχει πτωχευτική ικανότητα. Ο έμπορος που παραιτήθηκε από την εμπορία ή γενικότερα έχασε την εμπορική του ιδιότητα υπόκειται σε πτώχευση αν κατά το χρόνο παύσης των πληρωμών ήταν ακόμη έμπορος. Η πτώχευση είναι δυνατό να κηρυχθεί μέσα σε ένα χρόνο από το θάνατο του εμπόρου, αν έπαυσε τις πληρωμές του όσο ζούσε. αβ. Νομικά πρόσωπα εταιρίες Για να κηρυχθεί μία εταιρία σε πτώχευση μπορεί να έχει νομική προσωπικότητα και να είναι εμπορική. Επομένως κηρύσσονται σε πτώχευση όλες οι εταιρίες (ΟΕ ετερόρρυθμη, ετερόρρυθμη κατά μετοχές, ΕΠΕ, ΑΕ, συνεταιρισμός, ναυτική εταιρία) πλην της αφανούς εταιρίας η οποία είναι εσωτερική εταιρία και δεν έχει νομική προσωπικότητα, άρα δεν πτωχεύει. Το ίδιο ισχύει και για την συμπλοιοκτησία. Η πτώχευση της ομόρρυθμης και της ετερόρρυθμης εταιρίας δεν επιφέρει λύση της. Αντίθετα η πτώχευση του εταίρου δεν επιφέρει πτώχευση της εταιρίας αλλά τη λύση της, εκτός αν συμφωνήθηκε η συνέχιση της εταιρίας μεταξύ των λοιπών εταίρων. Συνέπεια της πτώχευσης της ομόρρυθμης εταιρίας είναι η αυτόματη συμπτώχευση των ομόρρυθμων εταίρων. Αυτό στηρίζεται στο ιδιαίτερο καθεστώς του ομόρρυθμου, δηλαδή στην απεριόριστη και εις ολόκληρον ευθύνη του με την ατομική του περιουσία για τα χρέη της εταιρίας. Η πτώχευση της ανώνυμης εταιρίας (ΑΕ) επιφέρει τη λύση της. Λόγω του είδους του νομικού προσώπου η πτώχευση της εταιρίας δεν επιφέρει συμπτώχευση των εταίρων. Όσο διαρκεί η πτωχευτική διαδικασία, διατηρείται η νομική προσωπικότητα της εταιρίας και εξακολουθούν να υπάρχουν τα όργανά της. - 1 -
Όπως και στην ΑΕ, η πτώχευση της ΕΠΕ επιφέρει και τη λύση της, χωρίς να επέρχεται συμπτώχευση των διαχειριστών ή των εταίρων. Η πτώχευση του εταίρου δεν επιφέρει τη λύση της εταιρίας, εκτός αν υπάρχει διαφορετική ρύθμιση στο καταστατικό. Όσο διαρκεί η πτωχευτική διαδικασία, διατηρείται η νομική προσωπικότητα της εταιρίας και εξακολουθούν να υπάρχουν τα όργανά της. Η πτώχευση του συνεταιρισμού προκαλεί τη λύση του. Ομοίως η πτώχευση της ναυτικής εταιρίας επιφέρει τη λύση της. Η πτώχευση της κεφαλαιουχικής εταιρίας δεν ακολουθείται από την εκκαθάρισή της. Αν έχει ξεκινήσει το στάδιο εκκαθάρισης θα υπάρξει αδυναμία ικανοποίησης των πιστωτών, τότε η υπό εκκαθάριση εταιρία πρέπει να κηρυχθεί σε πτώχευση, εφόσον δεν έχει περατωθεί η διανομή. β. παύση πληρωμών Ως παύση πληρωμών νοείται η μόνιμη και γενική αδυναμία του εμπόρου να εξοφλήσει τα ληξιπρόθεσμα εμπορικά (κατά κανόνα) χρέη του. Η αδυναμία πληρωμής πρέπει να είναι μόνιμη, να μην οφείλεται σε παροδικά αίτια και να μπορεί να συναχθεί η συνέχισή της στο εγγύς μέλλον. Επομένως αν από το έλεγχο της οικονομικής κατάστασης του εμπόρου, μπορεί να συναχθεί ότι σύντομα θα ανταπεξέλθει, η αρχή της διάσωσης της επιχείρησης επιβάλλει τη μη κήρυξη της πτώχευσης. Για να θεωρηθεί γενική η μη πληρωμή των χρεών, πρέπει να αφορά τον κύριο όγκο των χρεών. Δεν απαιτείται η μη πληρωμή όλων των χρεών. Η πληρωμή και ενός μόνο χρέους, αν αυτό είναι μεγάλο, είναι δυνατό να δικαιολογεί την κήρυξη της πτώχευσης. Δεν ενδιαφέρει η περιουσιακή κατάσταση της εταιρίας αλλά η έλλειψη ρευστότητας. Επομένως μία εταιρία που έχει περιουσιακά στοιχεία αλλά δεν διαθέτει ρευστό, μπορεί να κηρυχθεί σε πτώχευση. Τα χρέη πρέπει να είναι εμπορικά ή ληξιπρόθεσμα. 2. τυπική προϋπόθεση Το δικαστήριο επιλαμβάνεται της υπόθεσης της κήρυξης της πτώχευσης είτε (α) μετά από αίτηση κάποιου από τους δανειστές, είτε (β) από δήλωση του εμπόρου για αναστολή των πληρωμών του, που κατατίθενται στον γραμματέα του δικαστηρίου, είτε (γ) αυτεπαγγέλτως. (α) Αίτηση του πιστωτή για κήρυξη του οφειλέτη σε πτώχευση Οποιοσδήποτε πιστωτής έχει το δικαίωμα να ζητήσει την κήρυξη σε πτώχευση του εμπόρου, είτε η απαίτηση του είναι εμπορικής είτε αστικής φύσεως, με την προϋπόθεση βέβαια ότι υπάρχουν εμπορικά χρέη ώστε να θεμελιωθεί η παύση των πληρωμών. Δεν είναι απαραίτητο η απαίτηση να είναι ληξιπρόθεσμη. Η απαίτηση μπορεί να τελεί υπό προθεσμία ή υπό αίρεση, αρκεί να πιθανολογείται με βεβαιότητα η ύπαρξή της. Η αίτηση μπορεί να ασκηθεί όσο διαρκεί η παύση των πληρωμών. (β) Κήρυξη της πτώχευσης ύστερα από δήλωση του οφειλέτη εμπόρου Εκτός από την αίτηση του πιστωτή, η πτώχευση μπορεί να προκληθεί και ύστερα από αίτηση του ίδιου του οφειλέτη εμπόρου. Ο έμπορος που περιήλθε σε κατάσταση παύσης πληρωμών είναι υποχρεωμένος να το δηλώσει αυθημερόν στο γραμματέα του αρμόδιου πρωτοδικείου. Μετά την αίτηση του δικαιώματος αυτού από τον έμπορο και εφόσον αποδεικνύεται η εμπορική του ιδιότητα το δικαστήριο υποχρεούται να τον κηρύξει σε πτώχευση χωρίς να εξετάσει αν συντρέχει παύση πληρωμών. - 2 -
(γ) Αυτεπάγγελτη κήρυξη της πτώχευσης Το δικαστήριο έχει το δικαίωμα να κηρύξει αυτεπαγγέλτως την πτώχευση του εμπόρου με σκοπό να αποφευχθούν συμπαιγνίες μεταξύ του εμπόρου και ορισμένων πιστωτών και να προστατευθεί εν γένει η δημόσια τάξη. 3. Η δικαστική απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση Η απόφαση του δικαστηρίου έχει διπλό χαρακτήρα. Αφενός είναι διαπλαστική γιατί δημιουργεί μία νέα νομική κατάσταση με την κήρυξη της πτώχευσης, αφετέρου έχει και αναγνωριστικό χαρακτήρα, διότι με αυτά διαπιστώνεται η εμπορική ιδιότητα του οφειλέτη και η αδυναμία του να πληρώσει τα χρέη. Η απόφαση είναι αμέσως εκτελεστή και τα αποτελέσματά της επέρχονται αναδρομικά από την πρώτη μεταμεσονύκτια ώρα της ημέρας δημοσίευσης της απόφασης στο ακροατήριο. Η προθεσμία άσκησης ένδικων μέσων και η άσκησή τους δεν έχουν ανασταλτικό αποτέλεσμα. Προβλέπονται τα εξής ένδικα μέσα: (αα) Η πτωχευτική ανακοπή Ο πτωχός νομιμοποιείται να ασκήσει την ανακοπή μόνο αν έχει ερημοδικήσει (δικαστεί χωρίς την παρουσία του). Την εν λόγω ανακοπή μπορεί να ασκήσει κάθε άλλος ενδιαφερόμενος ο οποίος έχει έννομο συμφέρον και δεν ήταν διάδικος (ενάγον) στη δίκη. Με την ανακοπή αμφισβητείται η συνδρομή των προϋποθέσεων της πτώχευσης. (ββ) Η έφεση μπορεί να ασκηθεί τόσο κατά της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευση όσο και κατά της απόφασης που απορρίπτει τη σχετική αίτηση. Για την άσκηση της έφεσης νομιμοποιείται κάθε διάδικος της πρωτοβάθμιας δίκης ο οποίος βλάπτεται από την πρωτόδικη απόφαση. (γγ) Η αίτηση ανάκλησης Ασκείται μόνο από τον πτωχεύσαντα. Η αίτηση γίνεται δεκτή από το δικαστήριο αν ικανοποιήθηκαν ή αν συναινούν εγγράφως όλοι οι πιστωτές, καθώς και αν δεν εμφανιστεί κανένας ή μόνο ένας πιστωτής. Αν η αίτηση γίνει δεκτή τότε ανακαλείται η πτώχευση, χωρίς όμως να θίγονται οι πράξεις που διενεργήθηκαν, εν τω μεταξύ, έγκυρα. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ Τα όργανα της πτωχευτικής διαδικασίας είναι το πτωχευτικό δικαστήριο, ο εισηγητής δικαστής, ο σύνδικος της πτώχευσης και η συνέλευση των πιστωτών. 1. Το πτωχευτικό δικαστήριο Ασκεί ανώτατη εποπτεία στην πτωχευτική διαδικασία και επιλύει τις διαφορές που ανακύπτουν κατά τη διαδικασία αυτή. (προσδιορίζει τα άλλα όργανα της πτώχευσης, καθορίζει το μισθό του συνδίκου, καθορίζει το αναγκαίο ποσό για τη διατροφή του πτωχού και της οικογένειάς του) 2. Ο εισηγητής δικαστής Επιβλέπει τις διαδικασίες της πτώχευσης, συμβάλλοντας στην επιτάχυνση της εκκαθάρισης. Είναι μέλος του πτωχευτικού δικαστηρίου και διορίζεται με την απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση. Ο εισηγητής δικαστής μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο την αντικατάσταση του συνδίκου και γενικότερα ασκεί πειθαρχική εξουσία επί του συνδίκου. Επίσης διατάζει τη σύγκληση της συνέλευσης των πιστωτών και προεδρεύει σε αυτή, και υποβάλλει στο δικαστήριο έκθεση για τις διενέξεις που προκύπτουν από την πτωχευτική διαδικασία. 3. Ο σύνδικος - 3 -
Ο σύνδικος είναι η κεντρική μορφή της πτώχευσης καθώς αναλαμβάνει τη διοίκηση της πτωχευτικής περιουσίας. Σύνδικος μπορεί να διοριστεί μόνο δικηγόρος ο οποίος δεν πρέπει να είναι συγγενής του πτωχού. Υπάρχουν 3 είδη συνδίκων: (α) Ο προσωρινός σύνδικος Διορίζεται με την απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση. Αρμοδιότητά του είναι η διενέργεια πράξεων με επείγοντα χαρακτήρα όπως κατασχέσεις, σύνταξη απογραφής της πτωχευτικής περιουσίας εφόσον κατά την κρίση του εισηγητή μπορεί να γίνει μέσα σε μία μέρα και η σύνταξη καταλόγου των εικαζόμενων πιστωτών. (β) Ο οριστικός σύνδικος Διορίζεται από το πτωχευτικό δικαστήριο ύστερα από έκθεση του εισηγητή δικαστή και πρόταση των πιστωτών. Κύριο έργο του είναι η διαπίστωση του ενεργητικού και του παθητικού της πτωχευτικής περιουσίας και η ανάληψη της διαχείρισής της. (γ) Ο σύνδικος της Ένωσης Ο οποίος ορίζεται εξίσου από το πτωχευτικό δικαστήριο ύστερα από έκθεση του εισηγητή και από πρόταση των πιστωτών, στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί πτωχευτικός συμβιβασμός και η πτώχευση τελειώσει με ένωση των πιστωτών. Ο σύνδικος της ένωσης εκποιεί τα αντικείμενα της πτωχευτικής περιουσίας και διανέμει το προϊόν στους πτωχευτικούς πιστωτές. Ο σύνδικος μπορεί να αποποιηθεί το διορισμό του μέσα σε 24 ώρες από την κοινοποίησή του. Ο σύνδικος παύει από το λειτούργημα αυτό σε περίπτωση που πεθάνει, βρεθεί σε ανικανότητα ή απωλέσει τη δικηγορική του ιδιότητα. Επίσης όταν ανακληθεί, περατωθεί η πτώχευση και αν ανατραπεί η απόφαση που διόρισε το σύνδικο. Για την νομική θέση του συνδίκου έχουν διατυπωθεί 3 κατηγορίες: (1) Κατά τη θεωρία της αντιπροσώπευσης ο σύνδικος θεωρείται νομικός αντιπρόσωπος των πτωχευτικών πιστωτών ή/ και του πτωχού. (2) Κατά τη θεωρία του λειτουργήματος ο σύνδικος είναι φορέας δημοσίου λειτουργήματος, το οποίο ασκεί στο όνομά του. (3) Κατά την οργανική θεωρία ο σύνδικος είναι όργανο της πτωχευτικής περιουσίας, η οποία είναι οιονεί (περίπου) νομικό πρόσωπο. 4. Η συνέλευση των πιστωτών Οι πτωχευτικοί πιστωτές συγκροτούν τη συνέλευση των πιστωτών, η οποία είναι μη μόνιμο όργανο της πτώχευσης, επειδή συγκαλείται μόνο στις προβλεπόμενες στο νόμο περιπτώσεις. Στη συνέλευση μετέχουν, πριν από την επαλήθευση των πιστώσεων οι εικαζόμενοι πιστωτές και, μετά την επαλήθευση των πιστώσεων, οι πιστωτές των οποίων οι απαιτήσει έγιναν δεκτές και βεβαιώθηκαν ενόρκως, και εκείνοι των οποίων οι απαιτήσεις αμφισβητήθηκαν αλλά έγιναν προσωρινά δεκτές. Η πρώτη συνέλευση συγκαλείται από το δικαστήριο με την απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση και έχει ως αντικείμενο τη συλλογή από τον εισηγητή των αναγκαίων πληροφοριών για τη σύνταξη του καταλόγου των εικαζόμενων πιστωτών και τον διορισμό οριστικού συνδίκου. Οι επόμενες συνελεύσεις συγκαλούνται από τον εισηγητή. Ουσιαστικές συνέπειες της πτώχευσης 1. Συνέπειες που αφορούν στον πτωχό Διακρίνονται σε περιουσιακές και προσωπικές. Εάν πρόκειται για φυσικό πρόσωπο οι προσωπικές συνέπειες συνίστανται στο να στερηθεί ορισμένα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα να διορίζεται δημόσιος υπάλληλος ή να στερηθεί - 4 -
ορισμένες ικανότητες, δεύτερον δε, να υποστεί περιορισμούς της προσωπικής ελευθερίας, όπως να μην κατοχυρώνεται το απόρρητο της αλληλογραφίας του (να του ανοίγεται η αλληλογραφία του). Στην περίπτωση πτώχευσης εμπορικής εταιρίας που είναι νομικό πρόσωπο, οι συνέπειες συνίστανται κυρίως στη λύση της εταιρίας και σε επιπτώσεις στα μέλη της. Η κύρια περιουσιακή συνέπεια της πτώχευσης είναι η απαλλοτρίωση, με την οποία ο πτωχός στερείται του δικαιώματος να διοικεί, δηλαδή να διαχειρίζεται και να διαθέτει την πτωχευτική περιουσία. Με την πτώχευση το δικαίωμα και παράλληλα η υποχρέωση της διοίκησης της πτωχευτικής περιουσίας, περιέχεται στο σύνδικο της πτώχευσης. Η πτωχευτική απαλλοτρίωση αφορά στην πτωχευτική περιουσία, δηλαδή στην περιουσία, που έχει ο πτωχός κατά την ημέρα κήρυξης της πτώχευσης. Πτωχευτική περιουσία 1. Έννοια και προσδιορισμός της πτωχευτικής περιουσίας. Το σύνολο της περιουσίας, που ανήκει στον πτωχεύσαντα κατά την διαδικασία κήρυξής του σε πτώχευση, αποκαλείται πτωχευτική περιουσία. Ως εναρκτήριο σημείο για τον καθορισμό της περιουσίας αυτής είναι η κήρυξη του εμπόρου σε πτώχευση. [Ο καθορισμός της πτωχευτικής περιουσίας δεν είναι εύκολο έργο γιατί στην περιουσία αυτή είναι δυνατό να συμπεριλαμβάνονται περιουσιακά στοιχεία που δεν ανήκουν στον πτωχό]. Στην πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνονται όλα τα ενοχικά και εμπράγματα δικαιώματα του πτωχού, απαιτήσεις, τόκοι, ποινικές ρήτρες και άλλες αξιώσεις που υφίσταντο πριν από την πτώχευση. Επίσης αγαθά, όπως το σήμα και η ευρεσιτεχνία. Πτωχευτική περιουσία αντίθετα δεν μπορούν να αποτελέσουν προσωπικά δικαιώματα (π.χ. οίκηση, και οι προσωπικές δουλειές, τα ακατάσχετα, οι αξιώσεις που πηγάζουν από προσωπικές σχέσεις όπως π.χ. διατροφή). Οι απαιτήσεις και τα δικαιώματα αυτά αποτελούν τη λεγόμενη εξωπτωχευτική περιουσία. Πτωχευτική περιουσία αποτελεί μόνο αυτή η περιουσία που υπήρχε κατά το χρονικό σημείο της κήρυξης πτώχευσης της εταιρίας. Οποιοδήποτε άλλο περιουσιακό στοιχείο που αποκτήθει πέραν του χρονικού αυτού σημείου της πτώχευσης δημιουργεί ένα νέο περιουσιακό σύνολο, την λεγόμενη μεταπτωχευτική περιουσία. Η περιουσία αυτή, όσο τελεί η εταιρία υπό τη διαδικασία της πτώχευσης αποτελεί χωριστή περιουσιακή ομάδα με αποτέλεσμα οι δανειστές να μην μπορούν να ικανοποιηθούν έχοντας προσφύγει εναντίον της. Η ένωση μεταπτωχευτικής και πτωχευτικής περιουσίας επέρχεται όταν πλέον έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της πτώχευσης. Για να συμπληρωθεί ένα δικαίωμα ή ένα περιουσιακό στοιχείο στην πτωχευτική περιουσία, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία κτήσης του. Πτωχευτικοί πιστωτές 1. Εγχειρόγραφοι Πτωχευτικοί πιστωτές είναι οι πιστωτές εκείνη, οι οποίοι κατά τον χρόνο της κήρυξης της πτώχευσης έχουν κατά του πτωχεύσαντα απαιτήσεις χρηματικές, εναντίον του. Οι πιστωτές που μετέχουν στην διανομή της πτωχευτικής περιουσίας είναι εκείνοι των οποίων οι απαιτήσεις έχουν γίνει οριστικά δεκτές. 2. Οφειλέτες εις ολόκληρον Ο νόμος επιδιώκει την τελειωτική (ολοκληρωτική) ικανοποίηση του πιστωτή επιτρέποντας του να μετέχει σε όλες τις πτωχεύσεις μέχρις ότου ικανοποιηθεί πλήρως. - 5 -
3. Γενικοί προνομιούχοι Οι γενικοί προνομιούχοι πιστωτές είναι πτωχευτικοί πιστωτές, οι απαιτήσεις των οποίων προηγούνται από αυτές των μη προνομιούχων πιστωτών. 4. Ενεργοί πιστωτές Η υποθήκη, το ενέχυρο και το ειδικό προνόμιο ασφαλίζουν απαιτήσεις πιστωτών πάνω σε ακίνητα (με υποθήκη) και κινητά (με ενέχυρο) του συνόλου της πτωχευτικής περιουσίας. Οι πιστωτές αυτοί (ενεχυρούχοι, ενυπόθηκοι και ειδικοί προνομιούχοι) στρεφόμενοι κατά του συνδίκου μπορεί να επιδιώξουν την αναγκαστική εκτέλεση, μετά την κήρυξη της πτώχευσης, προκειμένου να ικανοποιηθούν από το εκπλειστηρίασμα του πράγματος, κινητού ή ακινήτου, με το οποίο είναι εξασφαλισμένοι. Πριν από την διανομή των χρημάτων μεταξύ των εγχειρόγραφων δανειστών, προηγείται η ικανοποίηση μιας άλλης κατηγορίας πιστωτών, για της οποίας ο σύνδικος φροντίζει, πρωτού προβεί στην ικανοποίηση των αναφερθέντων πιστωτών. Τα ποσά αυτά προαφαιρούνται από τον σύνδικο ως (α) δικαστικά έξοδα, (β) έξοδα που αφορούν την διοίκηση της πτωχευτικής περιουσίας, (γ) αντιμίσθια του συνδίκου, (δ) το χρηματικό βοήθημα που δίνεται στην οικογένεια του πτωχού, (ε) απαιτήσεις που καταβάλλονται στους προνομιούχους και (στ) τα χρέη που καταβάλλονται προς τους εμπράγματους πιστωτές. ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ Η πτώχευση είναι μία διαδικασία που δεν επέρχεται αυτόματα μόλις ο έμπορος προβεί σε παύση πληρωμών, αντίθετα, από την στιγμή που γίνεται η παύση των πληρωμών μέχρι να κηρυχθεί η πτώχευση, μεσολαβεί κάποιο χρονικό διάστημα, η λεγόμενη ύποπτη περίοδος. Στο χρονικό αυτό διάστημα είναι δυνατό ο πτωχεύσας να προβεί σε εκποιήσεις αντικειμένων ή περιουσιακών στοιχείων, που απαρτίζουν την λεγόμενη πτωχευτική περιουσία για να αποφύγει ικανοποίηση των δανειστών του. Ο νόμος μέσω της πτωχευτικής ανάκλησης έρχεται να αποκαταστήσει την τάξη και να διατηρήσει την ακεραιότητα της πτωχευτικής περιουσίας, επαναφέροντας έτσι στην πτωχευτική περιουσία αντικείμενα που θα υπήγοντο σ αυτήν εάν δεν είχαν γίνει εκποιήσεις. Η πτωχευτική ανάκληση ασκείται, όχι από τον πτωχεύσαντα ή από οποιονδήποτε τρίτο, αλλά από τον σύνδικο με δήλωσή του ή με αίτηση του ίδιου προς το αρμόδιο δικαστήριο και έκδοση δικαστικής απόφασης. 1. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΥΠΟΠΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Το δικαστήριο που κήρυξε την πτώχευση, εάν δεν έλαβε ταυτόχρονα απόφαση για τον καθορισμό της ημερομηνίας παύσης των πληρωμών, χρόνος παύσης των πληρωμών θεωρείται ο χρόνος δημοσίευσης της απόφασης. Το δικαστήριο μπορεί με νεότερη απόφαση του να μεταθέσει σε προγενέστερο σημείο την ημερομηνία έναρξης παύσης των πληρωμών μέχρι και 2 χρόνια πίσω από την έκδοση της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευση. 2. Πράξεις ανακλητές Είναι πράξεις που δυνατόν να είχαν ευνοήσει ορισμένους πιστωτές. Είναι άκυρες και χωρίς αποτέλεσμα εάν έγιναν από τον οφειλέτη εντός της εποχής παύσεως των πληρωμών ή εντός 10 ημερών προ αυτής. Αυτές είναι: I. Οι ετεροβαρείς πράξεις που ελαττώνουν την πτωχευτική περιουσία (π.χ. δωρεά). - 6 -
II. Η πληρωμή μη ληξιπρόθεσμων χρεών (π.χ. η πρόωρη ικανοποίηση του δανειστή). III. Η απόσβεση χρέους όχι με την καταβολή χρημάτων, αλλά με την καταβολή αντ αυτών άλλης παροχής ή με συμψηφισμό. IV. Η σύσταση υποθήκης ή ενεχύρου σε αντικείμενα της πτωχευτικής περιουσίας εντός της ύποπτης περιόδου. Κύριο μέλημα του νομοθέτη είναι η εξασφάλιση του συνόλου της πτωχευτικής περιουσίας για την όσο το δυνατόν «πληρέστερη» ικανοποίηση των δανειστών. Για τον λόγο αυτό ο νομοθέτης θέτει αυστηρές προϋποθέσεις για την ανάκληση διαφόρων συναλλαγών που έλαβαν χώρα κατά την ύποπτη περίοδο, οι οποίες είναι οι εξής: (α) οι διενεργηθείσες πράξεις να θίγουν τα συμφέροντα των πιστωτών. (β) ο αντισυμβαλλόμενος να γνωρίζει ότι ο έμπορος τελούσε σε κατάσταση παύσης πληρωμών. Πτωχευτική διεκδίκηση Αντικείμενο της πτωχευτικής περιουσίας είναι μόνο ότι ανήκει στον πτωχεύσαντα κατά το χρόνο κήρυξης της πτώχευσης. Τα αντικείμενα που κατά τον ως άνω χρόνο βρίσκονται στη νομή ή την κατοχή του πτωχού, μπορούν να διεκδικηθούν από τον κύριό τους κατά τις γενικές διατάξεις του Α. Κ. Συγκεκριμένα ο κύριος του πράγματος μπορεί να ζητήσει την αναγνώριση της κυριότητάς του και τη απόδοση του πράγματος. Με τον τρόπο αυτό το ξένο αντικείμενο αποχωρίζεται από την πτωχευτική περιουσία και δεν υπόκειται στην πτωχευτική διαδικασία (π.χ. computer πελάτη). 1. Διεκδίκηση του πράγματος από τον παραγγελέα (α) Διεκδίκηση αξιογράφων Ο παραγγελέας μπορεί να διεκδικήσει αξιόγραφα που βρέθηκαν κατά την κήρυξη της πτώχευσης, αυτούσια στον πτωχό και τα οποία είχαν παραδοθεί σε αυτόν με εντολή να τα εξαργυρώσει και να φυλάει την αξία τους για λογαριασμό του παραγγελέα ή να διενεργήσει με αυτά ορισμένες πληρωμές. (β) Διεκδίκηση εμπορευμάτων ή του τιμήματος Το ίδιο με τα αξιόγραφα αλλά για εμπορεύματα 2. Διεκδίκηση και επίσχεση κινητών από τον πωλητή (α) Διεκδίκηση των εμπορευμάτων από τον πωλητή. Η κήρυξη της πτώχευσης δε λύει την πώληση. Αν ο αγοραστής έμπορος πτωχεύσει γεννάται ερώτημα σχετικά με την τύχη των εμπορευμάτων. Το κρίσιμο ζήτημα είναι η θέση των εμπορευμάτων κατά τον χρόνο κήρυξης της πτώχευσης. Έχουμε 3 περιπτώσεις: 1 η περίπτωση: Αν τα εμπορεύματα παραδόθηκαν στον πτωχεύσαντα πριν από την κήρυξή του σε πτώχευση, ο πωλητής δεν μπορεί να διεκδικήσει πλέον τα εμπορεύματα γιατί έχει αποξενωθεί από αυτά. Θα διεκδικήσει πλέον το οφειλόμενο τίμημα μέσω της πτωχευτικής διαδικασίας. 2 η περίπτωση: Αν τα εμπορεύματα είναι καθ οδόν κατά το χρόνο κήρυξης της πτώχευσης, ο πωλητής μπορεί να ζητήσει να μην παραδοθούν στον σύνδικο ή να του αποδοθούν από τον σύνδικο, εφόσον δεν έχει εξοφληθεί (όλο) το τίμημα. Αν το τίμημα έχει εξοφληθεί μερικώς, ο πωλητής μπορεί εξίσου να διεκδικήσει τα εμπορεύματα, έχοντας όμως την υποχρέωση να επιστρέψει το μέρος του τιμήματος που έλαβε. 3 η περίπτωση: Αν τα εμπορεύματα ενόσω βρίσκονται καθ οδόν, μεταβιβαστούν από τον αγοραστή σε καλόπιστο τρίτο, βάση τιμολογίων φορτωτικών ή αγωγιαστηρίων υπογεγραμμένων από τον αποστολέα, ο πωλητής δεν μπορεί να διεκδικήσει τα εμπορεύματα - 7 -
από τον καλόπιστο κτήτορα. Έτσι θα διεκδικήσει το οφειλόμενο τίμημα μέσω της πτωχευτικής διαδικασίας. (β) Επίσχεση εμπορευμάτων από τον πωλητή. Ο πωλητής έχει δικαίωμα να ασκήσει το δικαίωμα της επίσχεσης, δηλαδή να παρακρατήσει τα εμπορεύματα, τα οποία δεν αποστάλθηκαν ούτε παραδόθηκαν στον αγοραστή ή σε τρίτο για λογαριασμό του αγοραστή. Το δικαίωμα επίσχεσης ασκείται με ένσταση. Αντί να ασκήσει το πιο πάνω δικαίωμα ο πωλητής μπορεί να παραδώσει τα εμπορεύματα στον σύνδικο και να συμμετάσχει στην ομάδα των πιστωτών. Η άσκηση του δικαιώματος αυτού προϋποθέτει μη καταβολή του τιμήματος. 3. Διαδικασία της διεκδίκησης στην πτώχευση. Η αίτηση διεκδίκησης υποβάλλεται στον εισηγητή και κοινοποιείται στον σύνδικο. Αν δεν προβληθεί αντίρρηση κατά της αίτησης από τον σύνδικο ή από κάποιο πιστωτή, ο σύνδικος έχει το δικαίωμα να δεχθεί την αίτηση, αν του δοθεί άδεια από τον εισηγητή δικαστή και αν το πτωχευτικό δικαστήριο επικυρώσει την έγκριση του εισηγητή. Αν προβληθούν αντιρρήσεις από τον σύνδικο ή από κάποιο πιστωτή, τη διένεξη επιλύει το πτωχευτικό δικαστήριο ύστερα από έκθεση του εισηγητή. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ ΕΠΙ ΕΚΚΡΕΜΩΝ ΑΜΦΟΤΕΡΟΒΑΡΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Εκκρεμείς είναι οι αμφοτεροβαρείς συμβάσεις, όταν, κανείς από τους συμβαλλομένους δεν έχει εκπληρώσει την παροχή του. Αν ο αντισυμβαλλόμενος του πτωχού έχει εκπληρώσει την παροχή του, δεν μπορεί να ζητήσει την επιστροφή της και συμμετέχει στην πτώχευση σαν πτωχευτικός πιστωτής. Αν αυτός που έχει εκπληρώσει την παροχή του είναι ο πτωχός, ο αντισυμβαλλόμενος οφείλει να εκπληρώσει την παροχή του στο σύνδικο. 1. Συμβάσεις που δεν λύονται με την πτώχευση. Στη σύμβαση εργασίας η πτώχευση του εργοδότη δεν επιφέρει λύση της σύμβασης. Για να λυθεί η σύμβαση απαιτείται έγγραφη καταγγελία από τον σύνδικο. Άλλες συμβάσεις που δεν λύνονται με την κήρυξη της πτώχευσης είναι η σύμβαση έργου και η μίσθωση πράγματος. 2. Συμβάσεις που λύνονται με την πτώχευση. Τέτοιες συμβάσεις είναι: (α) Η σύμβαση σύστασης προσωπικής εταιρίας (ΟΕ, ετερόρρυθμη) όπου η πτώχευση ενός από τους εταίρους επιφέρει τη λύση της. (β) Η πτώχευση του εντολέα ή του εντολοδόχου επιφέρει τη λύση της σύμβασης εντολής, εκτός αν υπάρχει αντίθετη συμφωνία. (γ) Άλλες συμβάσεις όπως η: έκτακξη, franchising, factoring αλληλόχρεου λογαριασμού, σύμβαση ανοίγματος πίστωσης. ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ 1. Διαχείριση της πτωχευτικής περιουσίας. Η απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση διατάσσει και την επίθεση των σφραγίδων στα αντικείμενα της πτωχευτικής περιουσίας προκειμένου η πτωχευτική περιουσία να παραμείνει ακέραιη. Αρμόδιος για την επίθεση των σφραγίδων είναι ο ειρηνοδίκης. Σε σφράγιση υπόκεινται όλα τα κινητά του πτωχού. Εξαιρούνται υποχρεωτικά από την σφράγιση κάποια αντικείμενα του πτωχού, τα οποία είναι απολύτως αναγκαία για τον πτωχό και την οικογένειά του. Ο εισηγητής δικαστής μπορεί να επιτρέψει την εξαίρεση από την σφράγιση των ακόλουθων αντικειμένων: (α) Των εμπορικών βιβλίων του πτωχού - 8 -
(β) Των βραχυπρόθεσμων ή των χρήζοντων αποδοχής εμπορικών γραμματίων και των εμπορικών γραμματίων, για τα οποία πρέπει να διενεργηθούν συντηρητικές πράξεις. (γ) Των πραγμάτων που υπόκεινται σε προσεχή φθορά ή υποτίμηση (δ) Των πραγμάτων που είναι χρήσιμα για την εμπορία του πτωχού Πράξεις του συνδίκου: Ο σύνδικος αναλαμβάνει τη διαχείριση της πτωχευτικής περιουσίας. Ο νόμος καθορίζει τις πράξεις που ο σύνδικος μπορεί ή πρέπει να ενεργήσει: (α) Συντηρητικές πράξεις για τη διατήρηση των δικαιωμάτων του πτωχού κατά των οφειλετών του. (β) Επίσης ο σύνδικος εισπράττει από την επιτήρηση του εισηγητή δικαστή τις απαιτήσεις του πτωχού. (γ) Ο σύνδικος μπορεί κατά την κρίση του να καταρτίζει συμβιβασμό για κάθε αξίωση, ενοχική ή εμπράγματη, υπέρ ή κατά της πτώχευσης. Ορίζεται ότι ο συμβιβασμός ορίζεται από την επικύρωσή του. (δ) Ο σύνδικος προβαίνει σε όλες τις δικαστικές ενέργειες που αφορούν τον πτωχό και νομιμοποιείται ενεργητικά και παθητικά ως προς τις δίκες που αφορούν την πτωχευτική περιουσία. (ε) Επίσης πωλεί αντικείμενα πτωχευτικής περιουσίας. Συγκεκριμένα πωλεί αντικείμενα που υπόκεινται σε προσεχή φθορά ή υποτίμηση ή ακόμα αντικείμενα των οποίων η διατήρηση είναι δαπανηρή. (στ) Ο σύνδικος μπορεί να συνεχίσει προσωρινά την εμπορία του πτωχού ύστερα από άδεια του εισηγητή δικαστή, αν με αυτό τον τρόπο εξυπηρετούνται καλύτερα τα συμφέροντα των πιστωτών. Τα κέρδη που προκύπτουν εισέρχονται στην πτωχευτική περιουσία. 2. Διατύπωση του παθητικού μέσω της εξέλιξης των απαιτήσεων. (α) Γενικές παρατηρήσεις. Οι πιστωτές του πτωχεύσαντος πρέπει να ακολουθήσουν την προβλεπόμενη διαδικασία επαλήθευσης των απαιτήσεών τους προκειμένου να ικανοποιηθούν ως προς αυτές. Ταυτόχρονα μέσω της επαλήθευσης των απαιτήσεων των πιστωτών διαπιστώνεται και το παθητικό της πτωχευτικής περιουσίας και δίνεται, επομένως η δυνατότητα στους πιστωτές να επιλέξουν τον πιο συμφέροντα τρόπο περάτωσης της πτώχευσης. Η διαδικασία της επαλήθευσης είναι ο μόνος τρόπος ικανοποίησης των απαιτήσεων των πτωχευτικών πιστωτών. (β) Αναγγελία των απαιτήσεων. Η αναγγελία των απαιτήσεων των πιστωτών γίνεται μέσω της κατάθεσης των τίτλων (που αποδεικνύουν την απαίτηση) και σημειώματος όπου αναγράφεται το ύψος της απαίτησης και των τόκων, και οι τίτλοι που την αποδεικνύουν (πριν από το διορισμό του συνδίκου, η αναγγελία γίνεται στο «δικαστικό γραφείο». Μετά το διορισμό του συνδίκου, η αναγγελία γίνεται είτε στον σύνδικο είτε στον γραμματέα). Όσοι πιστωτές δεν ακολούθησαν αυτοβούλως την πιο πάνω διαδικασία ο οριστικός σύνδικος μέσα σε 3 μέρες από τον διορισμό του, τους καλεί να αναγγελθούν εντός εικοσαήμερης προθεσμίας από τη δημοσίευσή της. Η ανωτέρω προθεσμία είναι ανατρεπτική, ώστε οι πιστωτές που δεν αναγγέλθηκαν έγκαιρα να αποκλείονται από τις διαδικασίες της πτώχευσης. (γ) Διαδικασία της επαλήθευσης. Η διαδικασία γίνεται σε συνέλευση των πιστωτών από τον σύνδικο ενώπιον του εισηγητή δικαστή. Οι πιστωτές πρέπει να αποδείξουν τις απαιτήσεις τους. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η παραβολή των τίτλων των πιστωτών προς τα έγγραφα (εμπορικά βιβλία) του πτωχού. Ο σύνδικος ελέγχει την ύπαρξη της απαίτησης. 3. Παύση των εργασιών της πτώχευσης. - 9 -
Αν η πτωχευτική περιουσία δεν επαρκεί για την κάλυψη των εξόδων των εργασιών της πτώχευσης, το πτωχευτικό δικαστήριο, με βάση την έκθεση του εισηγητή και αφού ακουστεί ο σύνδικος, μπορεί αυτεπαγγέλτως να κηρύξει την παύση των εργασιών της πτώχευσης. Τα αποτελέσματά της είναι τα ακόλουθα: (α) αναβιώνει το δικαίωμα των πιστωτών να ασκήσουν ατομικά καταδιωκτικά μέτρα κατά του πτωχού. (β) δυνατότητα κήρυξης του πτωχού συγγνωστού (άξιου συγγνώμης). Ο πτωχός και κάθε άλλος ενδιαφερόμενος μπορεί να ζητήσει την ανάκληση της απόφασης που κηρύσσει την παύση των εργασιών της πτώχευσης, αποδεικνύοντας ότι υπάρχουν αρκετά χρήματα για την αποπεράτωση των εργασιών της πτώχευσης. Συνέπεια της ανάκλησης της απόφασης είναι η επανάληψη των εργασιών της πτώχευσης και η εκ νέου αδράνεια του δικαιώματος των πιστωτών να στραφούν ατομικά κατά του πτωχού. ΠΕΡΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ 3 είναι οι τρόποι περάτωσης της πτώχευσης: Α. ο πτωχευτικός συμβιβασμός. Είναι η σύμβαση η οποία συνάπτεται μεταξύ του πτωχού και της νόμιμης πλειοψηφίας των πτωχευτικών πιστωτών και έχει ως αντικείμενο την ικανοποίηση των πτωχευτικών πιστωτών. Για την επέλευση των αποτελεσμάτων του πτωχευτικού συμβιβασμού απαιτείται δικαστική απόφαση. (α) Είδη συμβιβασμού: Απλός ή συνήθης συμβιβασμός είναι αυτός που έχει ως περιεχόμενο την μείωση (δηλαδή αντί 100%, 60% ή 50%) των απαιτήσεων των πιστωτών ή τη χορήγηση προθεσμίας εξόφλησης. Εκτός από τον απλό, υπάρχει και ο συμβιβασμός με παραχώρηση της πτωχευτικής περιουσίας. Σε αυτό το είδος συμβιβασμού παραχωρείται η πτωχευτική περιουσία εν όλο ή εν μέρει στους πιστωτές. Η διαχείριση και εκκαθάριση της πτωχευτικής περιουσίας γίνεται από διαχειριστές, οι οποίοι εκλέγονται από τους πιστωτές. Στη συνέχεια οι πιστωτές ικανοποιούνται από το προϊόν της εκκαθάρισης. (β) Αποτέλεσμα του απλού συμβιβασμού. Περατώνεται η πτωχευτική διαδικασία. Συγκεκριμένα περατώνεται η πτωχευτική απαλλοτρίωση και ο πτωχός αναλαμβάνει τη διοίκηση της περιουσίας του. Η πτωχευτική και η μεταπτωχευτική περιουσία συγχέονται. Επέρχεται διάλυση της ομάδας των πιστωτών και κάθε πιστωτής ατομικά στρέφεται κατά του πτωχού, μέσα στους όρους του συμβιβασμού. Οι μειοψηφίσαντες και οι απόντες πτωχευτικοί πιστωτές δεσμεύονται από το συμβιβασμό. (γ) Αποτελέσματα του πτωχευτικού συμβιβασμού με παραχώρηση της πτωχευτικής περιουσίας. Στο είδος αυτό συμβιβασμού η διάλυση της ομάδας των πιστωτών και η απαλλαγή του εισηγητή από τα καθήκοντά του, συντελείται μετά την περάτωση της εκκαθάρισης, τη λογοδοσία των διαχειριστών και τη σύνταξη έκθεσης. (δ) Ακύρωση του συμβιβασμού. Ο συμβιβασμός έστω και αν επικυρώθηκε δικαστικά, είναι αυτοδίκαια άκυρος, αν ο πτωχός καταδικαστεί για δόλια χρεωκοπία (π.χ. να αποκαλυφθεί μετά την επικύρωση του συμβιβασμού ότι ο πτωχός δολίως, είτε απέκρυψε μέρος της ενεργητικής περιουσίας, είτε εξόγκωσε την παθητική). (ε) Διάρρηξη του συμβιβασμού. Αν ο πτωχός δεν εκπληρώνει τους όρους του συμβιβασμού, η πλειοψηφία των πιστωτών που συμμετείχαν στη συνέλευση που αποφάσισε το συμβιβασμό, μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο τη διάρρηξή του. Η διάρρηξη έχει ως αποτέλεσμα τη συνέχιση της πτωχευτικής διαδικασίας, η οποία θεωρείται ότι ποτέ δεν διακόπηκε. - 10 -
Υπάρχει και η ατομική διάρρηξη, όταν οποιοσδήποτε πιστωτής, προς τον οποίο ο πιστωτής δεν εκπληρώνει τις οφειλές του, όπως αυτές έχουν οριστεί με το συμβιβασμό, ζητά από το δικαστήριο τη διάρρηξη του συμβιβασμού. Στην περίπτωση αυτή η απόφαση του δικαστηρίου αποδεσμεύει τον πιστωτή από τους όρους του συμβιβασμού και επομένως αυτός μπορεί να απαιτήσει την ολόχερη καταβολή της απαίτησής του. Β. η ένωση των πιστωτών. Αν δεν καταρτιστεί συμβιβασμός, οι πιστωτές τελούν αυτοδικαίως σε κατάσταση ένωσης. Αυτό συμβαίνει όταν συντρέχει κάποια από τις ακόλουθες περιπτώσεις: I. Αν ο πτωχός δεν κατάθεσε συμβιβαστικές προτάσεις ή δεν εμφανίστηκε στη συνέλευση. II. Αν οι πιστωτές δεν συμφωνούν με τις συμβιβαστικές προτάσεις του πτωχού. III. Αν το πτωχευτικό δικαστήριο δεν επικύρωσε το συμβιβασμό. IV. Αν δεν επιτευχθεί η νόμιμη πλειοψηφία. V. Αν ανατράπηκε ο συμβιβασμός και δεν επιτεύχθηκε νέος. VI. Αν ο πτωχός καταδικάστηκε για δόλια χρεωκοπία ή και μετά την επικύρωση του συμβιβασμού Σκοπός της ένωσης είναι η εκποίηση της πτωχευτικής περιουσίας και η ικανοποίηση των πτωχευτικών πιστωτών από το προϊόν της. Αφού εκποιηθούν τα αντικείμενα της πτωχευτικής περιουσίας και εισπραχθούν τα χρήματα, ο σύνδικος συντάσσει το λογαριασμό διανομής όπου κατατάσσονται οι πιστωτές. Από το συγκεντρωθέν ποσό αφαιρούνται τα δικαστικά έξοδα, τα έξοδα διοίκησης της πτώχευσης και γενικά το αντιμίσθιο του συνδίκου, τα ομαδικά πιστώματα, καθώς και το χρηματικό βοήθημα που ενδεχομένως δόθηκε στον πτωχό και την οικογένειά του. Με το ποσό που υπολείπεται ικανοποιούνται οι απαιτήσεις των γενικών προνομιούχων πιστωτών, οι απαιτήσεις των πιστωτών που έχουν ειδικό προνόμιο (εμπράγματοι πιστωτές) και των ενυπόθηκων πιστωτών και, τέλος, οι απαιτήσεις των εγχειρόγραφων πιστωτών των οποίων οι απαιτήσεις εξελίγχθηκαν, βεβαιώθηκαν ενόρκως και έγιναν οριστικά δεκτές. Γ. η αποκατάσταση του πτωχού. Με την αποκατάσταση αιρούνται οι συνέπειες που επιφέρει η πτώχευση για τον έμπορο. Η αποκατάσταση κηρύσσεται με δικαστική απόφαση, αν συντρέχει μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις: (α) αν παρήλθε δεκαετία από την κήρυξη της πτώχευσης (β) αν έγινε πτωχευτικός συμβιβασμός ο οποίος επικυρώθηκε από τελεσίδικη δικαστική απόφαση (γ) αν εξόφλησε όλους τους πτωχευτικούς πιστωτές ως προς το κεφάλαιο και τους μέχρι την κήρυξη της πτώχευσης τόκους. Απαγορεύεται η πτωχευτική αποκατάσταση του πτωχού ο οποίος καταδικάστηκε για δόλια χρεωκοπία. Παράλληλη αγορά (ή δεύτερη αγορά): Σ αυτήν επιτρέπεται η εισαγωγή επιχειρήσεων με λιγότερο αυστηρές προϋποθέσεις από την κύρια χρηματιστηριακή αγορά. Αποτελεί τον προθάλαμο και τροφοδότη της κύριας χρηματιστηριακής αγοράς. Οι προϋποθέσεις για την εισαγωγή μετόχων στην παράλληλη αγορά είναι: (α) τα ίδια κεφάλαια της εκδότριας εταιρίας θα πρέπει να ανέρχονται σε 500.000.000 δραχμές τουλάχιστον για την οικονομική χρήση που προηγείται της αιτήσεως εισαγωγής στο Χ. Α. Α., (β) η εκδότρια εταιρία πρέπει να έχει δημοσιεύσει τις ετήσιες οικονομικές της καταστάσεις, ως ανώνυμη, για 2 τουλάχιστον οικονομικές χρήσεις που προηγούνται της αίτησης εισαγωγής, (γ) η προς εισαγωγή επιχείρηση να έχει ελεγχθεί φορολογικά. - 11 -
Νέα χρηματιστηριακή αγορά Αντικείμενο χρηματιστηριακών συναλλαγών σ αυτήν την αγορά αποτελούν μετοχές μικρομεσαίων, καινοτόμων ή δυναμικών εταιριών που δεν έχουν μπει στην κύρια ή παράλληλη αγορά του Χ. Α. Α. Σκοπός της αγοράς αυτής είναι η ασφάλεια των επενδυτών αλλά ταυτόχρονα και η υγιής χρηματοδότηση των οικονομικών μονάδων. Στην Ν. Χ. Α. θα εισάγονται μετοχές μικρομεσαίων, καινοτόμων εταιριών που δεν έχουν εισαχθεί στην κύρια ή στην παράλληλη αγορά του χρηματιστηρίου, 6 μήνες μετά την υποβολή της αίτησης με ίδια κεφάλαια 200 εκατομμυρίων δραχμών και οι οποίες θα έχουν δημοσιεύσει τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις τους για τουλάχιστον 2 χρήσεις, που προηγούνται της εισαγωγής. Εισαγωγή μίας εταιρίας στη Ν. Ε. Χ. Α. γίνεται με δημόσια εγγραφή με τουλάχιστον 100.000 μετοχές αξίας minimum 250 εκατομμυρίων δραχμών το 80% των οποίων θα προέρχεται από αίτηση του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας. Παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα Τα παράγωγα προϊόντα δεν αποτελούν χωριστή κατηγορία προϊόντων αλλά αναφέρονται σε μετοχές, δέκτες μετοχών, ομόλογα, συνάλλαγμα και εμπορεύματα. Χρησιμοποιούνται κυρίως για: (α) συναλλαγές (β) αντιστάθμιση κινδύνων και (γ) την πρόκριση συναλλαγών. Στην (α) περίπτωση ο επενδυτής αποδεχόμενος ορισμένα επίπεδα κινδύνου, αναμένει κάποια απόδοση, ενώ όσον αφορά στη (β) περίπτωση ο επενδυτής αποσκοπεί να εκμεταλλευτεί στιγμιαίες ανισορροπίες, οι οποίες παρατηρούνται ανάμεσα στην τρέχουσα αγορά και στην αγορά παραγωγών προϊόντων για να αποκομίσει κέρδος χωρίς κίνδυνο. Τα αμοιβαία κεφάλαια Είναι ένα σύνολο ενεργητικού, το οποίο ανήκει «εξ αδιαιρέτου» σε περισσότερους μεριδιούχους, οι οποίοι είναι και χρηματοδότες του ενεργητικού αυτού. Το αμοιβαίο κεφάλαιο δεν έχει νομική προσωπικότητα γι αυτό διαχειρίζεται από κάποια εταιρία. Δύο μέρη στα αμοιβαία κεφάλαια (αμοιβαίο κεφάλαιο ενεργητικό, διαχειριστής διοίκηση του ενεργητικού). Κύριο γνώρισμά του είναι η μεταβολή της αξίας του χαρτοφυλακίου τους. Οι μεριδιούχοι έχουν δυνατότητα αυξομείωσης της συμμετοχής τους σε αυτό με την αγορά νέων μεριδίων και εξαργύρωσης μεριδίων, που έχουν ήδη αγοράσει. Κατ αυτό τον τρόπο τροφοδοτείται συνεχώς με νέα κεφάλαια αλλά είναι υποχρεωμένο να καταβάλλει κάποια άλλα ποσά για τα εξαγορασμένα μερίδια. Τα αμοιβαία κεφάλαια διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: 1. Ομολογιακά αμοιβαία κεφάλαια 2. Αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων 3. Μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια 4. Αμοιβαία κεφάλαια μικτού τύπου 5. Αμοιβαία κεφάλαια ειδικού τύπου Το δικαστήριο μπορεί να πάρει την παύση των πληρωμών μέχρι και 2 χρόνια πίσω. Άρθρο 537: Είναι άκυρες κα χωρίς αποτέλεσμα εάν έγιναν από τον οφειλέτη εντός της εποχής της παύσεως των πληρωμών ή εντός 10 μερών προ αυτής κάθε ετεροβαρούς πράξης που ελαττώνει είτε την κινητή είτε την ακίνητη περιουσία του πτωχεύσαντα, κάθε πληρωμή χρεών μη ληξιπρόθεσμων, κάθε πληρωμή χρεών ληξιπρόθεσμων που γίνεται όχι μετρητοίς και κάθε - 12 -
εξ ιδιωτικής θελήσεως ή δικαστική υποθήκη ή δικαίωμα ενεχύρου επί της περιουσίας του οφειλέτη προς εξασφάλιση προγενέστερης οφειλής. Με αυτό ο νόμος εξασφαλίζει ότι δεν θα μειωθεί η περιουσία του πτωχεύσαντα. Δηλαδή δεν μπορεί να κάνει δωρεά της περιουσίας του ή να εξοφλήσει χρέη που πρέπει να πληρώσει, π.χ. σε 1 χρόνο. Επίσης ούτε να βάλει υποθήκη την περιουσία του. Κάθε άλλη πληρωμή που γίνεται από τον πτωχεύσαντα έμπορο χρεών ληξιπρόθεσμων και κάθε άλλη αμφοτεροβαρή πράξη που έγινε από τον έμπορο μετά την παύση των πληρωμών και πριν την έκδοση της απόφασης που κήρυξε την πτώχευση μπορούν να ακυρωθούν εάν αυτοί που συνηλάτησαν τον έμπορο ενήργησαν εν γνώσει της παύσεως των πληρωμών Καθήκοντα εισηγητή δικαστή Καθήκον του είναι να επιτηρεί τις εργασίες της πτώχευσης και τη διαχείριση αυτής επιταχύνοντας την εκκαθάριση. Οφείλει να υποβάλλει στο δικαστήριο έκθεση σχετικά με όλες τις διενέξεις που αναφύονται στην πτώχευση. Διατάσσει τα προς εξασφάλιση και συντήρηση της περιουσίας της ομάδος κατ επείγοντα μέτρα και προεδρεύει των συνελεύσεων των πιστωτών του πτωχεύσαντα. - 13 -