ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΒΕΝΕΤIΑΣ

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΒΕΝΕΤIΑΣ εκέµβριος 2009 - εκέµβριος 2010 1

2

Τὸ ἔργο τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Bυζαντινῶν καὶ Mεταβυζαντινῶν Σπουδῶν Bενετίας Δεκέμβριος 2009 Δεκέμβριος 2010 BENETIA 2010 3

Ἡ ἔκθεση περιλαμβάνει τὰ πεπραγμένα τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Bενετίας κατὰ τὸ ἔτος 2010. Ἡ σύνθεση τῶν ἐποπτικῶν ὀργάνων τοῦ Ἰνστιτούτου κατὰ τὸ 2010 ἦταν ἡ ἀκόλουθη: Ἐποπτικὴ Ἐπιτροπή: Πρόεδρος ὁ Ἀκαδημαϊκός, Kαθηγητὴς κύριος Σπύρος Εὐαγγελάτος (μὲ ἀναπληρωτὴ τὸν Ἀκαδημαϊκό, Kαθηγητὴ κύριο Ἀπόστολο Γεωργιάδη) καὶ μέλη ὁ κύριος Ἰωάννης Οἰκονόμου, Πληρεξούσιος Ὑπουργὸς A, Διευθυντὴς τῆς E1 Διεύθυνσης Mορφωτικῶν καὶ Πολιτιστικῶν Ὑποθέσεων τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν (μὲ ἀναπληρωτὴ τὸν Ἐμπειρογνώμονα Πρεσβευτή- Σύμβουλο Α στὴν ἴδια διεύθυνση, κύριο Δημήτριο Tζανάκη) καὶ ἡ κυρία Μελπομένη Παπαδάκη, Προϊσταμένη τῆς Διεύθυνσης Διεθνῶν Ἐκπαιδευτικῶν Σχέσεων τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας, Διὰ Βίου Μάθησης καὶ Θρησκευμάτων (μὲ ἀναπληρώτρια τὴν κυρία Καλλιρόη Χουρδάκη, Προϊσταμένη τοῦ Τμήματος Γ τῆς Διεύθυνσης Διεθνῶν Ἐκπαιδευτικῶν Σχέσεων τοῦ ἴδιου Ὑπουργείου). Διαχειριστικὴ Ἐπιτροπή: Πρόεδρος ἡ κυρία Ἑλένη Tριανταφύλλου, Πρόξενος τῆς Ἑλλάδας στὴ Bενετία, καὶ μέλη ὁ κύριος Δημήτριος Zαφειρόπουλος, Πρόεδρος τῆς Ἑλληνορθόδοξης Kοινότητας Bενετίας (μὲ ἀναπληρωτὴ τὸν κύριο Νικόλαο Μπάρκα, Ἀντιπρόεδρο τῆς Ἑλληνορθόδοξης Κοινότητας Βενετίας) καὶ ἡ Διευθύντρια τοῦ Ἰνστιτούτου, καθηγήτρια κυρία Χρύσα Μαλτέζου (μὲ ἀναπληρωτὴ τὸν ὑπάλληλο τοῦ ΥΠΕΞ, γραμματέα τοῦ Ἰνστιτούτου, κύριο Φίλιππο Τρίκκα). Μετὰ τὴν ἀποχώρηση τῆς Προξένου κ. Ἑλ. Τριανταφύλλου (τέλος Αὐ- 4

γούστου), διορίστηκε ὡς Πρόεδρος τῆς Διαχειριστικῆς Ἐπιτροπῆς ἡ νέα Πρόξενος τῆς Ἑλλάδας στὴ Βενετία κυρία Εἰρήνη Ρήγα (μὲ ἀναπληρώτρια τὴν ὑπάλληλο τοῦ ΥΠΕΞ στὸ Προξενεῖο κυρία Δήμητρα Καρανάσιου). Αἰσθάνομαι τὴν ὑποχρέωση -καὶ τὸ πράττω μὲ ίδιαίτερη ἱκανοποίηση- νὰ εὐχαριστήσω καὶ ἀπὸ τὴ θέση αὐτὴ τοὺς παλαιοὺς ὑποτρόφους, τοὺς συναδέλφους καὶ τοὺς πολυάριθμους φίλους τοῦ Ἱνστιτούτου γιὰ τὴν πολλαπλή στήριξή τους σὲ χαλεποὺς γιὰ τὸ ἵδρυμα καιρούς. Βενετία, 30 Δεκεμβρίου 2010 Χρύσα Μαλτέζου Διευθύντρια 5

Α. ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Οἱ ὑπάλληλοι ποὺ ἀπασχολοῦνται στὸ ἵδρυμα εἶναι οἱ ἑξῆς: Φ. Τρίκκας, πτυχιοῦχος Nομικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, γραμματέας (κλάδος Π.Ε. καὶ Τ.Ε., ΔΙΟΙΚ., βαθμὸς Α ). Ἑλένη Γαλάνη, πτυχιοῦχος Ἰνστιτούτου ξένων γλωσσῶν Moriz Torrez Μόσχας (κλάδος Π.Ε. καὶ Τ.Ε., ΔΙΟΙΚ., βαθμὸς Δ ). Ὑπεύθυνη ἀπὸ τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2010 τῆς λειτουργίας τοῦ ξενώνα φιλοξενουμένων (ἀλληλογραφία μὲ ἐρευνητές, τήρηση μητρώου φιλοξενουμένων κλπ.), καθὼς καὶ τῆς διακίνησης τῶν ἐκδόσεων (ἐπικοινωνία μὲ ἐκδοτικοὺς οἴκους, ἀποθήκευση βιβλίων κλπ.). Π. Διαμαντάκης, ἀπόφοιτος λυκείου, ὑπεύθυνος ἐπικοινωνίας μὲ τοὺς φιλοξενούμενους ἐρευνητὲς καὶ ὑπεύθυνος τῆς διακίνησης τῶν ἐκδόσεων (κλάδος Δ.Γ., βαθμὸς Δ ). Ἀποχώρησε τὸν Αὔγουστο τοῦ 2010. Ἐμμ. Θωμακάκης, διπλωματοῦχος Σχολῆς Kαλῶν Tεχνῶν Bενετίας, ὑπεύθυνος ἠλεκτρονικῆς γραμματείας καὶ ἐπιμέλειας ἐκδόσεων (κλητήρας A ). Π. Παπαδόπουλος, πτυχιοῦχος Φιλοσοφικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ca Foscari Bενετίας, οἰκονομικὸς διαχειριστὴς ὣς τὸν Αὔγουστο 2010 (κλητήρας A ). Γ. Παπαδημητρίου (κλάδος Δ.Γ., βαθμὸς Α ), οἰκονομικὸς διαχειριστὴς ἀπὸ τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2010. Xρέη ἐπιστημονικῆς γραμματέως ἐκτελεῖ ἡ βιβλιοθηκάριος καὶ ὑπεύθυνη τοῦ Ἀρχείου κυρία Δέσποινα Bλάσση, πτυχιοῦχος Φιλοσοφικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, παλαιὰ ὑπότροφος τοῦ Ἰνστιτούτου. Στὸ Ἰνστιτοῦτο ἐργάζονται, ἐπίσης, δύο φύλακες ποὺ ἀπασχολοῦνται στὸ Mουσεῖο (πλήρους καὶ μερικῆς ἀπασχόλησης) καὶ δύο καθαρίστριες. 6

B. ΟIKONOMIKA Κατὰ τὸ 2010, τὸ Ἰνστιτοῦτο εἶχε μειωμένα ἔσοδα. Περικόπηκε ἡ τακτικὴ ἐπιχορήγηση τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν καὶ διακόπηκε ἡ ἐπιχορήγηση τοῦ Ὑπουργείου Ἐθνικῆς Παιδείας, Διὰ Βίου Μάθησης καὶ Θρησκευμάτων. Τὸ ἵδρυμα στηρίχθηκε βασικὰ στὰ ἔσοδα ἀπὸ τὶς μισθώσεις τῶν ἀκινήτων του. Τὸ 2010, διενεργήθηκαν στὸ ἵδρυμα Ἐπιθεώρηση καὶ Διαχειριστικὸς ἔλεγχος, μὲ ἀποφάσεις τῶν Ὑπουργείων Ἐξωτερικῶν καὶ Οἰκονομικῶν ἀντίστοιχα. Ἀπὸ 23-30 Ἰανουαρίου, διενήργησε Ἐπιθεώρηση ὁ πρέσβυς κ. Κ. Κοκόσης μὲ τὸν διοικητικὸ ὑπάλληλο κ. Θ. Ράλλη. Ἀπὸ τὶς 27 Σεπτεμβρίου ὣς 11 Ὀκτωβρίου διενήργησαν λεπτομερῆ οἰκονομικὸ ἔλεγχο σὲ βάθος δεκαετίας καὶ σύμφωνα μὲ τὰ ἀναφερόμενα στὸ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Παρασκήνιο» (7.5.2010), οἱ Ἐπιθεωρήτριες τοῦ Ὑπουργείου Οἰκονομικῶν κυρίες Μαρία Πληθάκη καὶ Ἀργυρὼ Δεμάγκα. Γ. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗΣ - ΕΠΙΣΚΕΥΗΣ Κατὰ τὸ παρελθὸν ἔτος δὲν συνεχίστηκε τὸ πρόγραμμα συντήρησης καὶ ἐπισκευῆς τῶν ἱστορικῶν μνημείων ποὺ κοσμοῦν τὸ Campo dei Greci καὶ τῶν ἀκινήτων, τὰ ὁποῖα κληρονόμησε τὸ ἵδρυμα μὲ τὴ δωρεὰ τῆς Κοινότητας. Διακόπηκαν μὲ ἀπόφαση τῆς Ἐποπτικῆς Ἐπιτροπῆς οἱ ἐργασίες ἐπισκευῆς τοῦ ἀκινήτου ἐπὶ τῆς calle Lion ποὺ εἶχαν κριθεῖ ἀπὸ ἰταλοὺς ἀρχιτέκτονες ἐπείγουσες, λόγω κατάρρευσης οἰκοδομικοῦ ὑλικοῦ. Τὸ ἀκίνητο, σύμφωνα μὲ τὸ κτηματολόγιο ποὺ εἶχε καταρτιστεῖ κατὰ τὴ διάρκεια 7

τῆς ναπολεόντειας περιόδου (catasto napoleonico), ἀνῆκε στὸν guardian grande τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητας Σπυρίδωνα Κονόμο (1783-1785, 1795-1796). Λόγω τῆς διακοπῆς τῶν ἐργασιῶν ἀποκατάστασης τοῦ κτηρίου, δὲν τοποθετήθηκε, ὅπως εἶχε σχεδιαστεῖ σὲ συνεννόηση μὲ τὴν Κοινότητα, στὴν ἐξωτερικὴ πλευρὰ τοῦ οἰκήματος ἀναμνηστικὴ πινακίδα μὲ στοιχεῖα τῆς παρουσίας τῶν Ἑλλήνων στὴν πόλη τῆς Βενετίας. Ἐκτεταμένες ἐργασίες ἐπισκευῆς ὑδραυλικῶν, ἐξαιτίας τῆς διάβρωσης τῶν παλαιῶν σωλήνων, ἐκτελέστηκαν στὸ κτήριο τοῦ Ἰνστιτούτου. Ἀξιόλογο ποσὸ δαπανήθηκε, ἐπίσης, γιὰ τὴν ἐπισκευὴ τοῦ συστήματος θέρμανσης σὲ παρακείμενο ἀκίνητο, ἰδιοκτησίας τοῦ ἱδρύματος. Ἡ γνωστὴ ὡς acqua alta ἀνύψωση τῆς στάθμης τῶν ὑδάτων τῆς λιμνοθάλασσας ποὺ σημειώθηκε κατὰ τοὺς μῆνες Νοέμβριο καὶ Δεκέμβριο στὴ Βενετία δὲν προκάλεσε εὐτυχῶς ζημιὲς στὸ Ἰνστιτοῦτο, καθὼς τὸ νερὸ δὲν εἰσχώρησε στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ κτηρίου. 8

9

Δ. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΟ 1. EPEYNHTEΣ Ἀνανεώθηκαν γιὰ δεύτερο ἔτος οἱ ὑποτροφίες τῆς κυρίας Ἀθηνᾶς Νάνου καὶ τῶν κυρίων Ἐλευθερίου Δεσποτάκη καὶ Σπύρου Τακτικοῦ, ἐνῶ ἔληξε ἡ ὑποτροφία τῆς κυρίας Κατερίνας Κορρέ. Κατὰ τὸ τελευταῖο διάστημα τῆς ὑποτροφίας της, ἡ κυρία Kατερίνα Kορρέ, πτυχιοῦχος τοῦ Τμήματος Φιλοσοφίας - Παιδαγωγικῆς - Ψυχολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ὁλοκλήρωσε τὴν ἔρευνα στὸ Κρατικὸ Ἀρχεῖο τῆς Βενετίας, μὲ σκοπὸ τὴν ἐκπόνηση τῆς διδακτορικῆς 10

της διατριβῆς μὲ θέμα: Ἡ κοινωνικὴ ὁμάδα τῶν stradioti (15ος-16ος αἰώνας). Πολεμικὴ καὶ κοινωνικὴ λειτουργία. Συνέλεξε καὶ μελέτησε ἀρχειακὰ τεκμήρια ἀπὸ τὶς σειρὲς Senato Mar, Senato Terra, Collegio, Consiglio dei X, Notai di Candia κ.ἄ. ποὺ ἀφοροῦν τοὺς στρατιῶτες ἀπὸ τὸν 15ο ὣς τὶς ἀρχὲς τοῦ 17ου αἰώνα. Συγχρόνως, ἐντόπισε ἀρχειακὸ ὑλικὸ ποὺ προτίθεται νὰ ἐκδώσει μελλοντικὰ σὲ αὐτοτελεῖς μελέτες: α) γιὰ τὰ φέουδα καὶ τοὺς φεουδάρχες τῆς βενετικῆς Κύπρου (εἰδικότερα γιὰ τὶς οἰκογένειες τῶν Συγκλητικῶν, Δενόρες, Ποδοκάθαρων, Μουσκόρνων, Καντίτ, Λουζινιὰν κ.ἄ.), β) γιὰ μονὲς καὶ ναούς, ὀρθόδοξους καὶ καθολικούς, καθὼς καὶ γιὰ τὴν κοπτικὴ μονὴ στὴν Κύπρο κατὰ τὴν περιόδο τῆς βενετοκρατίας, γ) γιὰ τὴ μονὴ Στροφάδων (1530-1600), δ) γιὰ τοὺς Ἕλληνες τῆς Ἴστριας καὶ τῶν περιοχῶν Πόλα καὶ Παρέντζο τὸν 16ο καὶ 17ο αἰώνα, ε) γιὰ τὴν παραβατικὴ συμπεριφορὰ τῶν Ἑλλήνων τῆς Βενετίας, ς) γιὰ τὴν οἰκογένεια Κοντοκάλη στὴν Κέρκυρα καὶ γιὰ τὸν κύπριο Μιχαὴλ Μεμπρέ, ζ) τέλος, γιὰ τοὺς ἕλληνες πεζοὺς μισθοφόρους στὴν ὑπηρεσία τῆς Βενετίας (16ος-17ος αἰ.). Ἀκόμη, ἔλαβε μέρος μὲ ἀνακοινώσεις σὲ δύο συνέδρια, στὴ Μεθώνη: De Veneciis ad Mothonam. Ἕλληνες καὶ Βενετοὶ στὴ Μεθώνη τὰ χρόνια τῆς βενετοκρατίας (19-20 Μαρτίου) καὶ στὸ Θ Πανιόνιο Συνέδριο (Παξοί, 26-30 Μαΐου). Στὸ πρῶτο συνέδριο παρουσίασε ἀνακοίνωση μὲ θέμα: Ἡ Μεθώνη τοῦ 1500 μέσα ἀπὸ τὴ δραστηριότητα τοῦ φιλενωτικοῦ ἐπισκόπου Ἰωάννη Πλουσιαδηνοῦ (1492-1500), καὶ στὸ δεύτερο παρουσίασε ἀνακοίνωση μὲ θέμα: Μισθοφορικὴ ὑπηρεσία, ἔγγειος ἰδιοκτησία καὶ κληρονομικὴ διαδοχή. Οἱ κτήσεις τῶν στρατιωτῶν στὸ Ἰόνιο (16ος αἰ.). Ἡ κυρία Κορρὲ ἐργάστηκε μεθοδικὰ καὶ ἐπέτυχε νὰ συγκεντρώσει ἀξιόλογο ἀρχειακὸ ὑλικὸ ποὺ θὰ τῆς χρησιμεύσει γιὰ τὴν τελικὴ ἐπεξεργασία τῆς διατριβῆς της, ἀλλὰ καὶ γιὰ ἄλλες μελέτες ποὺ ἀναμένεται νὰ δημοσιεύ- 11

σει μελλοντικά. Εἶναι ὥριμη πλέον ἐρευνήτρια καὶ ἐλπίζεται νὰ ὁλοκληρώσει καὶ νὰ ὑποστηρίξει σύντομα τὴ διατριβή της. Κατὰ τὸ τρίτο ἔτος τῆς ὑποτροφίας του, ὁ κύριος Χρῆστος Ζαμπακόλας, πτυχιοῦχος τοῦ Τμήματος Ἀρχειονομίας καὶ Βιβλιοθηκονομίας τοῦ Ἰονίου Πανεπιστημίου, συνέχισε τὴν ἀρχειακὴ ἔρευνα, μὲ σκοπὸ τὴ συγκέντρωση ὑλικοῦ γιὰ τὴν παρουσία τῶν Ἠπειρωτῶν στὴ Βενετία (17ος-18ος αἰ.). Στὸ Κρατικὸ Ἀρχεῖο τῆς Βενετίας ἐρεύνησε τὰ πρωτόκολλα 100 περίπου νοταρίων στὶς ἀρχειακὲς σειρὲς Notarile-Testamenti, Notarile II Serie καὶ Νotarile- Αtti (16ος-18ος αἰ.), Arti, arte della seta (18ος αἰ.), Senato, Dispacci dei Rettori, Corfù (17ος-18ος αἰ.), ὅπου ἐντόπισε πηγαϊκὸ ὑλικὸ ποὺ ἀφορᾶ τὴν ἐμπορικὴ δραστηριότητα Ἠπειρωτῶν, Ἑλλήνων καὶ Ἑβραίων, στὴ Βενετία. Μεταξὺ ἄλλων, ἐπισήμανε ἀρχειακὲς πληροφορίες ποὺ ἀφοροῦν τὸν ἠπειρώτη Ζῶτο Τσιγαρᾶ καὶ τὴν οἰκογένειά του (σχέσεις μὲ τὸν βοεβόδα τῆς Μολδοβλαχίας, διαχωρισμὸς περιουσίας του, τύχη μελῶν τῆς οἰκογένειάς του μετὰ τὸν θάνατό του κ.ἄ.). Ἐνδιαφέροντα στοιχεῖα συγκεντρώθηκαν γιὰ τὴν κόρη τοῦ Τσιγαρᾶ, Παγώνα, σύζυγο τοῦ Θωμᾶ Φλαγγίνη, ἡ ὁποία πρὶν ἀπὸ τὸν γάμο της μὲ τὸν γνωστὸ εὐεργέτη τῆς ἑλληνικῆς Ἀδελφότητας ἦταν, μὲ βάση τὰ νέα ἀρχειακὰ στοιχεῖα, παντρεμένη μὲ τὸν Στέφανο Μπογδάνο βοεβόδα τῆς Μολδοβλαχίας. Ἐκτὸς ἀπὸ τὶς διαθῆκες τῶν Ἠπειρωτῶν, ἐντόπισε πολυάριθμες διαθῆκες Ἑλλήνων κατοίκων Βενετίας (ὁ ἀριθμὸς τῶν διαθηκῶν ποὺ ἀποδελτιώθηκαν ἀνέρχεται σὲ 2000 περίπου). Ἐντόπισε, ἀκόμη, σειρὰ ἐγγράφων ποὺ ἀφοροῦν τὴ βιβλιοθήκη τοῦ λογίου ἐπισκόπου Κυθήρων Μάξιμου Μαργούνιου, τὰ ὁποῖα προτίθεται νὰ παρουσιάσει σὲ ἀνακοίνωση στὸ προσεχὲς ΙΑ Κρητολογικὸ συνέδριο. Ἀσχολήθηκε, ἐπίσης, μὲ ζητήματα σχετικὰ μὲ τὴ διαθήκη τοῦ μητροπολίτη Φιλαδελφείας Γρηγορίου Φατσέα (1768). Πραγματοποίησε 12

ἔρευνα στὸ ἱστορικὸ ἀρχεῖο τοῦ IRE (Istituzioni di Ricovero e di Educazione), ὅπου ἐντόπισε κατάστιχο διαχείρισης τοῦ κληροδοτήματος τοῦ ἠπειρώτη Νικολάου Καραγιάννη. Στὸ ἀρχεῖο τοῦ Μουσείου Correr ἐντόπισε καὶ μελέτησε ἔγγραφα ποὺ ἀφοροῦν τὴν οἰκογένεια Κοθώνη ἀπὸ τὴν Ἄρτα (17ος- 18ος αἰ.). Τέλος, σὲ συνεργασία μὲ τὴν κυρία Κωνσταντίνα Κυριαζῆ, ὁλοκλήρωσε τὴ μεταγραφὴ 36 διαθηκῶν ποὺ φυλάσσονται στὸ Ἀρχεῖο τοῦ Ἰνστιτούτου, οἱ ὁποῖες ἔχουν συνταχθεῖ ἀπὸ γυναῖκες. Ὁ κύριος Ζαμπακόλας ἔχει ἐξελιχθεῖ σὲ ἱκανὸ ἐρευνητὴ καὶ ἔχει κατορθώσει νὰ συγκεντρώσει ἄξιες λόγου ἀρχειακὲς πηγὲς ποὺ ἀφοροῦν ἐνδιαφέρουσες ὄψεις τῆς ἱστορίας τοῦ ἑλληνισμοῦ τῆς διασπορᾶς. Τὰ στοιχεῖα ποὺ ἔχει ἐντοπίσει βέβαιον εἶναι ὅτι θὰ φωτίσουν μιὰ σημαντικὴ πτυχὴ τῆς ἱστορίας τῶν Ἑλλήνων ποὺ ἔζησαν καὶ δραστηριοποιήθηκαν στὴν πόλη τῶν τεναγῶν. Ἡ κυρία Kωνσταντίνα Kυριαζῆ, πτυχιοῦχος τοῦ Τμήματος Ἱστορίας καὶ Ἀρχαιολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, κατὰ τὸ τελευταῖο ἔτος τῆς ὑποτροφίας της συνέχισε τὴν ἔρευνα στὸ Κρατικὸ Ἀρχεῖο τῆς Βενετίας (σειρές: Notai di Candia καὶ Duca di Candia- Actorum καὶ Memoriali), μὲ σκοπὸ τὴ συλλογὴ καὶ μελέτη ἀρχειακῶν εἰδήσεων γιὰ τὴν ἐκπόνηση τῆς διδακτορικῆς διατριβῆς της μὲ θέμα: Ὑλικὸς πολιτισμὸς καὶ καθημερινὴ ζωὴ στὴν Κρήτη κατὰ τὸν 14ο καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 15ου αἰώνα. Στὴ διάρκεια τῶν ἐρευνῶν της, ἐπισήμανε νοταριακὲς πράξεις καὶ ἄλλα ἔγγραφα μὲ μνεῖες κοσμημάτων (δακτυλίδια, περιδέραια, σκουλαρίκια κ.λπ.), ἔργων ἀργυροχρυσοχοΐας, ὑφασμάτων, ἐνδυμάτων κ.ἄ. Πολλὲς μαρτυρίες ἀφοροῦν ἐπίσης ἐνεχυριάσεις ἀντικειμένων, ἔπιπλα, καταγραφὲς κινητῆς περιουσίας, χρηστικὰ σκεύη καὶ οἰκοδομικὴ δραστηριότητα στὸν Χάνδακα. Ἐπιπλέον, ἐντόπισε ἀρχειακὲς εἰδήσεις γιὰ ἐπισκευὴ στὴν καμπάνα τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Μάρκου στὸν Χάνδακα, καθὼς καὶ γιὰ συνεργασία δύο χρυσοχόων. 13

Συνέταξε ἀνακοίνωση, βασισμένη σὲ ἀρχειακὲς πηγές, μὲ τίτλο: Πολιτικὴ τῶν Βενετῶν στὴν περιοχὴ τοῦ Χάνδακα κατὰ τὴν πρώιμη βενετοκρατία: Ναοὶ ἀφιερωμένοι στὸν Ἅγιο Μάρκο, τὴν ὁποία παρουσίασε στὸ Β Συνέδριο Νέων Ἐρευνητῶν ποὺ ὀργάνωσε ὁ Σύλλογος Μεταπτυχιακῶν Σπουδαστῶν τοῦ Τμήματος Ἱστορίας καὶ Ἀρχαιολογίας τοῦ Ἐθνικοῦ καὶ Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, μὲ θέμα «Θρησκεία καὶ Πολιτική» (22-24 Ἀπριλίου). Ὅπως καὶ τὸν περασμένο χρόνο, παρακολούθησε κατὰ τὸν μήνα Μάρτιο στὸ Ateneo Veneto σειρὰ μαθημάτων γιὰ τὴν ἱστορία τῆς χρυσοχοΐας (Corso di Storia dell Oreficeria). Τέλος, σὲ συνεργασία μὲ τὸν κύριο Χρῆστο Ζαμπακόλα, ὁλοκλήρωσε τὴ μεταγραφὴ τῶν διαθηκῶν ποὺ φυλάσσονται στὸ Ἀρχεῖο τοῦ Ἰνστιτούτου, οἱ ὁποῖες ἔχουν συνταχθεῖ ἀπὸ γυναῖκες. Ἡ κυρία Κυριαζῆ ἔχει ἀποκτήσει πλούσια παλαιογραφικὴ ἐμπειρία καὶ ἔχει ἐξελιχθεῖ σε δόκιμη παλαιογράφο. Ἡ ἀρχειακὴ ὕλη ποὺ ἔχει συγκεντρώσει γιὰ τὴν καθημερινὴ ζωὴ καὶ τὸν ὑλικὸ πολιτισμὸ στὴν Κρήτη κατὰ τὴν πρώιμη βενετοκρατία εἶναι ἐνδιαφέρουσα καὶ ἐλπίζεται ὅτι γρήγορα τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἔρευνάς της θὰ γίνουν προσιτὰ καὶ διαθέσιμα στὴν ἐπιστημονικὴ κοινότητα. Ὁ κύριος Ἐλευθέριος Δεσποτάκης, πτυχιοῦχος τοῦ Τμήματος Φιλολογίας τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Σιέννας, ἐπέλεξε ὡς θέμα τῆς διδακτορικῆς διατριβῆς του τὴ Δραστηριότητα των φιλενωτικῶν Ἑλλήνων τῆς Βενετίας κατὰ τὰ τέλη τοῦ 15ου αἰώνα. Μὲ σκοπὸ τὸν ἐντοπισμὸ σχετικῶν ἀρχειακῶν στοιχείων, πραγματοποίησε ἔρευνα στὸ Archivio Storico Patriarcale (ἐνοριακὰ ἀρχεῖα: Santa Maria Formosa, San Biagio, San Giovanni Battista in Bragora, San Marco κ.ἄ.), στὴ Μαρκιανὴ βιβλιοθήκη καὶ στὸ Κρατικὸ Ἀρχεῖο τῆς Βενετίας (σειρές: Senato Terra, Consiglio dei Dieci, Notatorio, Duca di Candia, Mensa Patriarcale κ.ἄ.). Ἀπὸ τὶς σειρὲς αὐτὲς συγκέντρωσε ἀρχειακὸ ὑλικὸ ὄχι 14

μόνο γιὰ γνωστοὺς ἑνωτικοὺς κωδικογράφους τοῦ κύκλου τοῦ Βησσαρίωνα, ὅπως τὸν Ἰωάννη Ρῶσο, Γεώργιο Ἀλεξάνδρου, Ἰωάννη Πλουσιαδηνὸ καὶ Γεώργιο Τριβίζιο, ἀλλὰ καὶ γιὰ ἄγνωστους ὣς τώρα ἱερωμένους ποὺ εἶχαν ἀναπτύξει δραστηριότητα στὴ Βενετία φθίνοντος τοῦ 15ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 16ου αἰώνα. Μελέτησε, ἐπίσης, στὴ βιβλιοθήκη τοῦ Ἰνστιτούτου καὶ τὴ Μαρκιανὴ βιβλιοθήκη βιβλιογραφία ποὺ ἀναφέρεται στὸ θρησκευτικὸ κλίμα ποὺ ἐπικρατοῦσε τὴν ἐποχὴ ἐκείνη στὴ Βενετία. Τέλος, σὲ συνεργασία μὲ τὴν κυρία Ἀθηνᾶ Νάνου καὶ τὸν κύριο Σπύρο Τακτικό, ὁλοκλήρωσε σὲ πρῶτο στάδιο τὴν εὑρετηρίαση τοῦ βιβλίου τῶν Μ. Ι.Μανούσακα - Ι.Σκουλᾶ, Τὰ ληξιαρχικὰ βιβλία τῆς Ἑλληνικῆς Ἀδελφότητας Βενετίας: Α Πράξεις γάμων (1599-1815), Βενετία 1993. Ἡ κυρία Ἀθηνᾶ Νάνου, πτυχιοῦχος τοῦ Τμήματος Ἱστορίας τοῦ Ἰονίου Πανεπιστημίου, συνέχισε τὴν ἔρευνα γιὰ τὴν ἐκπόνηση τῆς διδακτορικῆς της διατριβῆς ποὺ τιτλοφορεῖται: Per beneficio dei nostri poveri : Ὄψεις φιλανθρωπίας στοὺς κόλπους τῆς Ἑλληνικῆς Ἀδελφότητας Βενετίας (16ος-18ος αἰ.). Διερεύνησε γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ καὶ ἐπεξεργάστηκε ἀρχειακὸ ὑλικὸ ποὺ ἀπόκειται στὸ Ἀρχεῖο τοῦ Ἰνστιτούτου (Mariegola, Capitolari ἀρ. Χ- ΧΙΙΙ), στὸ Κρατικὸ Ἀρχεῖο τῆς Βενετίας (σειρές: Provveditori di Comun, Provveditori sopra ospedali e luoghi pii, Ospedali e luoghi pii diversi, Fraterna dei Prigioni, Collegio- Risposte di dentro, Scuole nazionali) καὶ στὸ ἀρχεῖο τοῦ Μουσείου Correr (καταστατικὸ τῆς Scuola di San Giovanni Battista dei Fiorentini ai Frari). Ἀπὸ τὶς σειρὲς αὐτὲς συνέλεξε πληροφορίες γιὰ τὴν ἄσκηση φιλανθρωπίας στὶς βενετικὲς ἀδελφότητες, γιὰ τὴ διαχείριση τοῦ κληροδοτήματος Φλαγγίνη, γιὰ τὶς προικοδοτήσεις ἀπόρων κοριτσιῶν, γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση αἰχμαλώτων κ.ἄ. Παράλληλα, ἐπεξεργάστηκε καὶ ἐμπλούτισε τὴ μεταπτυχιακὴ ἐργασία της μὲ θέμα τὴ λατινικὴ ἀδελφότητα τοῦ Santissimo Rosario στὴν Κέρκυ- 15

ρα κατὰ τὸν 17ο καὶ 18ο αἰώνα. Ἡ μελέτη ἔχει κατατεθεῖ πρὸς δημοσίευση στὸ περιοδικὸ Θησαυρίσματα. Τέλος, σὲ συνεργασία μὲ τοὺς κυρίους Ἐλευθέριο Δεσποτάκη καὶ Σπύρο Τακτικό, περάτωσε σὲ πρώτη φάση τὴν εὑρετηρίαση τοῦ βιβλίου τῶν Μ.Ι.Μανούσακα - Ι.Σκουλᾶ, Τὰ ληξιαρχικὰ βιβλία τῆς Ἑλληνικῆς Ἀδελφότητας Βενετίας: Α Πράξεις γάμων (1599-1815), Βενετία 1993. Ὁ κύριος Σπύρος Τακτικός, πτυχιοῦχος τοῦ Τμήματος Ἀρχειονομίας καὶ Βιβλιοθηκονομίας τοῦ Ἰονίου Πανεπιστημίου, κατὰ τὸ δεύτερο ἔτος τῆς ὑποτροφίας του, συνέχισε τὴν ἀρχειακὴ ἔρευνα σχετικὴ μὲ τὸ θέμα τῆς διδακτορικῆς διατριβῆς του ποὺ ἀφορᾶ τοὺς βενετικοὺς διοικητικοὺς θεσμούς, ὅπως αὐτοὶ ἐμφανίζονται στὸν ἑλληνικὸ χῶρο, καὶ συγκεκριμένα τοὺς θεσμοὺς τοῦ Γενικοῦ Προνοητῆ Θαλάσσης (Provveditore Generale da Mar) καὶ τοῦ Γενικοῦ Προνοητῆ τῶν Τριῶν/Τεσσάρων Νήσων τῆς Ἀνατολῆς (Provveditore Generale delle Tre/Quattro Isole- Corfù, Zante, Cefalonia e Santa Maura). Γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ πραγματοποίησε ἔρευνες στὸ Κρατικὸ Ἀρχεῖο τῆς Βενετίας (ἀρχειακὲς σειρές: Compilazione delle Leggi, Consiglio dei Dieci, Maggior Consiglio, Segretario alle voci, Senato Mar, Senato Secreti, Senato Militar, Provveditori da Terra e da Mar, Collegio Commissioni, Senatο Inquisitorato in Dalmazia, Albania e Levante) καὶ στὴ Μαρκιανὴ βιβλιοθήκη (συλλογὴ χειρογράφων: Classe It.VII). Μελέτησε, μεταξὺ ἄλλων, τὴν ἀλληλογραφία τῶν ἀξιωματούχων μὲ τὴν κεντρικὴ ὑπηρεσία καθὼς καὶ δικαστικῆς φύσεως ἔγγραφα. Συνέλεξε ὑλικὸ γιὰ τὴ νομοθεσία ποὺ διεῖπε τὴν ἐκλογικὴ διαδικασία, τὸν τρόπο διοίκησης καὶ τὴν οἰκονομικὴ διαχείριση, τὴν ὁποία ἀσκοῦσαν οἱ βενετοὶ ἀξιωματοῦχοι, καθὼς καὶ γιὰ τὴ συμπεριφορὰ Γενικῶν Προνοητῶν στὸ κοινωνικὸ περιβάλλον τοῦ τόπου, ὅπου εἶχαν σταλεῖ νὰ ὑπηρετήσουν. Συνέχισε τὴ μελέτη βιβλιογραφίας στὶς βιβλιοθῆκες τοῦ Ἰνστιτούτου, τoῦ ἱδρύματος Querini Stampalia καὶ τοῦ 16

Πανεπιστημίου Ca Foscari. Τέλος, περάτωσε, σὲ συνεργασία μὲ τὴν κυρία Ἀθηνᾶ Νάνου καὶ τὸν κύριο Ἐλευθέριο Δεσποτάκη, τὸ πρῶτο στάδιο τῆς εὑρετηρίασης τοῦ βιβλίου τῶν Μ.Ι.Μανούσακα- Ἰ.Σκουλᾶ, Τὰ ληξιαρχικὰ βιβλία τῆς Ἑλληνικῆς Ἀδελφότητας Βενετίας: Α Πράξεις γάμων (1599-1815), Βενετία 1993. 2. ΦIΛOΞENOYMENOI Ὅπως κατὰ τὰ προηγούμενα ἔτη, τὸ Ἰνστιτοῦτο πρόσφερε καὶ τὸ 2010 φιλοξενία σὲ ἐρευνητές, διευκολύνοντας τὴν ἔρευνά τους στὰ ἀρχεῖα καὶ τὶς βιβλιοθῆκες τῆς πόλης. Κατάλογος τῶν ὀνομάτων τῶν φιλοξενουμένων μὲ μνεία τῆς ἰδιότητάς τους, τοῦ θέματος τῆς ἔρευνας ποὺ πραγματοποίησαν καὶ τοῦ χρόνου παραμονῆς τους στὸ Ἰνστιτοῦτο: Εὐσταθία Ἀνέστη, μεταπτυχιακὴ φοιτήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Ἐμμανουὴλ Ἀνέστης, ἀνθρωπολόγος ΛΒ Ἐφορείας Ἀρχαιοτήτων (6-10.1.2010). Συμμετοχὴ στὸ συνέδριο μὲ θέμα: «Lo spazio unico e la communità della Grecia nordoccidentale» ποὺ ὀργάνωσε τὸ Πανεπιστήμιο Ca Foscari. Ἀλέξανδρος Ἀσλανίδης, μεταπτυχιακὸς φοιτητὴς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πα- 17

τρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Βασιλικὴ Βλάχου, ἀρχαιολόγος, Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ (6-10.1.2010). Συμμετοχὴ στὸ συνέδριο μὲ θέμα: «Lo spazio unico e la communità della Grecia nord-occidentale» ποὺ ὀργάνωσε τὸ Πανεπιστήμιο Ca Foscari. Andrew Berns, ὑποψήφιος διδάκτωρ Πανεπιστημίου Pensylvania (21-25.6.2010). Ἑβραῖοι γιατροὶ στὴ Βενετία καὶ ἡ ἑλληνομάθειά τους κατὰ τὸν 16ο αἰώνα. Glenn Bugh, καθηγητὴς Πανεπιστημίου Virginia Tech (29.4-1.5.2010). Οἱ Παλαιολόγοι τοῦ Μομφερράτου. Ersie Cornilia Burke, καθηγήτρια Monash University (6.4-5.5.2010). Ἑλληνοβενετικοὶ ἀριστοκρατικοὶ γάμοι. John Burke, Senior Fellow Πανεπιστημίου Mελβούρνης (6-26.4.2010). Ποιήματα σὲ χειρόγραφο τοῦ Σκυλίτση. Ὄλγα Γκράτζιου, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης (25.10-1.11.2010). Βενετσιάνικη γλυπτικὴ στὴν Κρήτη. Νικολέττα Γλινέλη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁ- μότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Giada Damen, πτυχιοῦχος Πανεπιστημίου Princeton (15-20.3.2010). Τὸ ἐμπόριο ἀρχαιοτήτων μεταξὺ Ἰταλίας καὶ Ἀνατολικῆς Μεσογείου (1400-1600 π.) Σπύρος Εὐαγγελάτος, ἀκαδημαϊκός-σκηνοθέτης (27. 9-8.10.2010). Ἔρευνα γιὰ τὸν Κορνάρο καὶ τὸν Χορτάτζη. Boris Fonkitch, διευθυντὴς τοῦ Κέντρου Παλαιογραφίας, Κωδικολογίας καὶ Διπλωματικῆς τοῦ Ἰνστιτούτου τῆς Παγκόσμιας Ἱστορίας τῆς Ρωσικῆς Ἀκαδημίας (29.9-9.10.2010). Νέος αὐτόγραφος κώδικας τοῦ Γεωργίου Γαλησιώτη (1ο μισὸ τοῦ 14ου αἰ.). Ruthy Gertwagen, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Χάϊφας 18

(6-17.4.2010). Βενετία καὶ τὸ Κράτος τῆς Θάλασσας. Gilles Grivaud, καθηγητὴς Πανεπιστημίου Rouen (18-24.4.2010). Ἡ Κύπρος στὸν 16ο αἰ. Παναγιώτης Ἰωάννου, λέκτορας Πανεπιστημίου Κρήτης (1-11.2.2010, 9-15.4.2010, 22-29.6.2010). Ἕλληνες σπουδαστὲς τῆς Ἀκαδημίας Καλῶν Τεχνῶν τῆς Βενετίας (μαθητολόγια).- Λειτουργία τῆς Ἀκαδημίας Καλῶν Τεχνῶν τῆς Βενετίας.- Προετοιμασία ἔκδοσης μονογραφίας γιὰ τὸν ζωγράφο Belissario Corenzio.- Ἱστοριογραφία γιὰ τὸν μανιερισμὸ στὴ βενετσιάνικη τέχνη τοῦ 16ου αἰώνα.- Παρακολούθηση τῶν ἐργασιῶν τοῦ Διεθνοῦς Συνεδρίου ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν Ἑταιρεία Ἀναγεννησιακῶν Σπουδῶν «The Renaisssance Society of America». David Jacoby, ὁμότ. καθηγητὴς Πανεπιστημίου Ἱερουσαλήμ (7-23.4.2010). Τὸ λιμάνι τοῦ Χάνδακα κατὰ τοὺς 13ο - 15ο αἰῶνες. Αἰκατερίνη Καντᾶ-Κίτσου, ἀρχαιολόγος, διευθύντρια ΛΒ Ἐφορείας Προϊστορικῶν Ἀρχαιοτήτων Θεσπρωτίας (6-10.1.2010). Συμμετοχὴ στὸ συνέδριο μὲ θέμα: «Lo spazio unico e la communità della Grecia nord-occidentale» ποὺ ὀργάνωσε τὸ Πανεπιστήμιο Ca Foscari. Νικόλαος Καραπιδάκης, καθηγητὴς Ἰονίου Πανεπιστημίου (29.6-31.7.2010). Προξενικὸ Ἀρχεῖο Κύπρου. Πασχάλης Κιτρομηλίδης, καθηγητὴς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, διευθυντὴς Ἰνστιτούτου Νεοελληνικῶν Ἐρευνῶν Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος Ἐρευνῶν (30.3-11.4.2010). Ἔρευνα τῶν πηγῶν γιὰ τὴν ἅλωση τῆς Ἀμμοχώστου (1571). Μαριάννα Κολυβᾶ, ἀν. καθηγήτρια Ἰονίου Πανεπιστημίου (5.12.2010-7.1.2011). Οἱ Ἑβραῖοι στὴ Ζάκυνθο.- Διοικητικοὶ καὶ κοινοτικοὶ θεσμοὶ στὴ βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. Αἰκατερίνη Κορρέ, ὑποψήφια διδάκτωρ Ἰονίου Πανεπιστημίου (10.4-25.5.2010, 3.6-23.8.2010, 29.10-21.12. 2010). Πολεμικὴ καὶ κοινωνικὴ λειτουργία τῶν μισθοφό- 19

ρων (15ος -16ος αἰ.).- Συμμετοχὴ στὴ συνάντηση μεταπτυχιακῶν «Κυπριακὴ Ἀρχαιολογία».- Συγγραφὴ ἄρθρου μὲ τίτλο: «Ἀπελευθέρωση καὶ ἀποκατάσταση αἰχμαλώτων στρατιωτικῶν τοῦ Κυπριακοῦ Πολέμου». Ἑλένη Αἰμιλία Κώνστα, μεταπτυχιακὴ φοιτήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Αἰκατερίνη Κωνσταντινίδου, λέκτορας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (4-19.2.2010). Τὰ νοσοκομεῖα τῆς βενετικῆς Κέρκυρας (17ος-18ος αἰ.). Mαρία Κωνσταντουδάκη, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (30.3-11.4.2010). Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ζωγραφικὴ στὴ βενετικὴ Κρήτη καὶ τὴ Βενετία.- Συμμετοχὴ στὸ Διεθνὲς Συνέδριο ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν Ἑταιρεία Ἀναγεννησιακῶν Σπουδῶν «The Renaisssance Society of America». Liudmila Khrushkova, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Lomonosov Μόσχας (22.2-15.3.2010). Οἱ Βυζαντινοὶ στὴν περιοχὴ τοῦ Πόντου: Δυτικὴ Γεωργία καὶ Κριμαία. Κασσιανὴ Λάζαρη, ἀρχαιολόγος ΛΒ Ἐφορείας Ἀρχαιοτήτων (6-10.1.2010). Συμμετοχὴ στὸ συνέδριο μὲ θέμα: «Lo spazio unico e la communità della Grecia nord-occidentale» ποὺ ὀργάνωσε τὸ Πανεπιστήμιο Ca Foscari. Δήμητρα-Μαρία Λάλα, μεταπτυχιακὴ φοιτήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (4-11.11.2010). Ἔργα ἑλληνιστικῆς καὶ ρωμαϊκῆς ἐποχῆς στὴν περιοχὴ τοῦ Βένετο. Ἀναστασία Παπαδία-Λάλα, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (31.10-28.11.2010). Ὁ Κρητικὸς πόλεμος.- Ζητήματα κοινωνικῆς ἱστορίας στὴν Ἑλληνοβενετικὴ ἀνατολή. 20

Δάφνη Λάππα, ὑποψήφια διδάκτωρ Εὐρωπαϊκοῦ Πανεπιστημιακοῦ Ἱδρύματος Φλωρεντίας (23.2-4.3.2010, 16-24.3.2010). Ἱστορίες προσηλυτισμοῦ μεταξὺ Βενετίας καὶ Κέρκυρας (17ος καὶ 18ος αἰ.). Mαρία Καζανάκη-Λάππα, ἀρχαιολόγος Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ (18-21.6.2010). Ἔλεγχος λειτουργίας τοῦ συστήματος αὐτόματης ξενάγησης στὸ Μουσεῖο. Rena Lauer, ὑποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Harvard (1-15.7.2010). Εἰδήσεις γιὰ Ἑβραίους, σκλάβους καὶ γυναῖκες στὴ βενετοκρατούμενη Κρήτη μὲ βάση τὰ νοταριακὰ κατάστιχα (1300-1500). Tobias Leuker, καθηγητὴς Πανεπιστημίου Münster (15-19.9.2010). Συμμετοχὴ στὸ συνέδριο μὲ θέμα: «Cipro e Venezia nell età di Caterina Cornaro». Ἔλση Μαθιοπούλου, ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίων Βόννης καὶ Κολωνίας (15-18.9.2010). Συμμετοχὴ στὸ συνέδριο μὲ θέμα: «Cipro e Venezia nell età di Caterina Cornaro». Γεώργιος Μακρῆς, καθηγητὴς Πανεπιστημίου Münster (27-31.10.2010). Ἀρχιτεκτονικὰ μέλη τοῦ Ἁγίου Πολυεύκτου τῆς Κωνσταντινούπολης στὸν Ἅγιο Μάρκο. Σταῦρος Μαμαλοῦκος, ἐπ. καθηγητὴς Πανεπιστημίου Πατρῶν (17-21.2.2010). Διεύθυνση μεταπτυχιακοῦ σεμιναρίου «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» σὲ συνεργασία μὲ τὴν Μαρία Παναγιωτίδη, ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Ἰωάννης Μαρκούρης, ὑποψήφιος διδάκτωρ Ἰονίου Πανεπιστημίου (18-23.5.2010). Οἱ κρητικὲς ἐξεγέρσεις τοῦ 13ου αἰώνα καὶ ἡ σχέση τους μὲ τὸ Βυζάντιο καὶ τὴ Βενετία. Εἰρήνη Ματαλλιωτάκη, μεταπτυχιακὴ φοιτήτρια Ἰνστιτούτου Μεσογειακῶν Σπουδῶν Κρήτης (21.10-4.11.2010). Ἡ εἰκονογραφία τοῦ Μαζανιέλλο. Γαρουφαλιὰ Μεταλληνοῦ, ἀρχαιολόγος, προϊσταμένη Η Ἐφορείας Προϊστορικῶν Ἀρχαιοτήτων Κέρκυρας (6-21

10.1.2010). Συμμετοχὴ στὸ συνέδριο μὲ θέμα: «Lo spazio unico e la communità della Grecia nord-occidentale» ποὺ ὀργάνωσε τὸ Πανεπιστήμιο Ca Foscari. Δημήτρης Μητουλάκης, ὑποψήφιος διδάκτωρ Ἰονίου Πανεπιστημίου (14-18.7.2010). Ἐκκλησία καὶ Φαναριῶτες. Χριστίνα Μητσοπούλου, ἐκπαιδευτικός, ὑπότροφος τοῦ ΙΚΥ (31.8-7.9.2010). Συμμετοχὴ στὸ ἐπιμορφωτικὸ σεμινάριο τοῦ Πανεπιστημίου Ca Foscari: «Ἡ διδασκαλία τῆς ἰταλικῆς ὡς δεύτερης ξένης γλώσσας». Σέργιος Μοσχονᾶς, μεταπτυχιακὸς φοιτητὴς Πανεπιστημίου Ca Foscari (1.6-16.7.2010, 5-13.10.2010). Ἡ ἀδελφότητα τῶν aquaroli καὶ τὸ πρόβλημα τῆς ὕδρευσης στὴ Βενετία. Διονύσιος Μουρελάτος, ἐπιστημονικὸς συνεργάτης Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-27.2.2010). Ἐπικουρία στὴ διδασκαλία τοῦ μεταπτυχιακοῦ σεμιναρίου «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. -Ἡ εἰκόνα τῆς Madre della misericordia στὴν Ἐθνικὴ Πινακοθήκη Ἀθηνῶν. Γεώργιος Μπουδαλῆς, συντηρητὴς βιβλίων Μουσείου Βυζαντινοῦ Πολιτισμοῦ Θεσσαλονίκης (3.5-1.6.2010). Συντήρηση τοῦ κώδικα ἀρ. 2 τῆς συλλογῆς χειρογράφων τοῦ Ἰνστιτούτου. Matteo Francesco Joachin Magnani, μεταδιδακτορικὸς σπουδαστὴς École des Hautes Études en Sciences Sociales καὶ Ἀκαδημίας τῆς Ρώμης (15.11-5.12.2010). Δικαιοσύνη καὶ κοινωνία στὴ βενετοκρατούμενη Κρήτη (13ος-14ος αἰ.). Χριστίνα Νταλταγιάννη, μεταπτυχιακὴ φοιτήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία 22

Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Κωνσταντίνος Ντόκος, ὁμότ. καθηγητὴς Ἰονίου Πανεπιστημίου (10.5-7.6.2010). Ἡ ἐκκλησιαστικὴ περιουσία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στὴν Πελοπόννησο κατὰ τὴν περίοδο τῆς β βενετοκρατίας. Μαρία Παναγιωτίδη, ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-20.2.2010). Διεύθυνση μεταπτυχιακοῦ σεμιναρίου «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» σὲ συνεργασία μὲ τὸν Σταῦρο Μαμαλοῦκο, ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν. Τάσος Παπακώστας, ἐρευνητὴς King s College Λονδίνου (15-19.9.2010). Συμμετοχὴ στὸ συνέδριο μὲ θέμα: «Cipro e Venezia nell età di Caterina Cornaro». Ἀρχοντούλα Παπουλάκου, μεταπτυχιακὴ φοιτήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Φοίβη Πετρούλια, μεταπτυχιακὴ φοιτήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Γεώργιος Πλουμίδης, ὁμότ. καθηγητὴς Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων (3-20.12.2010). Ἡ διπλωματικὴ θεωρία τῶν Βενετῶν. Ἡ ἱστορική ἐξέλιξη τῶν σχέσεων Βενετίας - Πύλης μέσω τῶν ἐκθέσεων τῶν ambasciatori καὶ τῶν ἀναφορῶν (dispacci) τῶν βαΐλων. Aleida Paudice, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Cambridge 23

(22-25.11.2010). Ἑβραϊκὲς κοινότητες στὴ βυζαντινὴ αὐτοκρατορία. Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, ἀκαδημαϊκός, Πρόεδρος Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν (24-27.3.2010). Πανηγυρικὴ ὁμιλία, ἑορτασμὸς 25ης Μαρτίου. Ἰωάννης Σταυρόπουλος, μεταπτυχιακὸς φοιτητὴς Ἐθνικοῦ Μετσοβίου Πολυτεχνείου (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀ- θηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Μαρία Γάτση - Σταυροπούλου, ἀρχαιολόγος 36ης Ἐ- φορείας Προϊστορικῶν καὶ Κλασικῶν Ἀρχαιοτήτων Αἰτωλοακαρνανίας, Λευκάδας (6-11.1.2010). Συμμετοχὴ στὸ συνέδριο μὲ θέμα: «Lo spazio unico e la communità della Grecia nord-occidentale» ποὺ ὀργάνωσε τὸ Πανεπιστήμιο Ca Foscari. Ἀνδρέας Σωτηρίου, ἀρχαιολόγος, προϊστάμενος ΛΕ Ἐφορείας Προϊστορικῶν Ἀρχαιοτήτων (6-10.1.2010). Κλασικὴ καὶ ἑλληνιστικὴ Κεφαλονιά. Ἡ ἐξέλιξη τεσσάρων πόλεων-κρατῶν. Guillaume Saint-Guillain, ἐρευνητής (Newton Fellow) Kings College Λονδίνου (12.9-1.10.2010). Ἱστορία τῶν ἑλληνικῶν νησιῶν κατὰ τὸ τέλος τοῦ μεσαίωνα. Peter Schreiner, ὁμότ. καθηγητὴς Πανεπιστημίου Κολωνίας (27-30.10.2010). Μελέτη τῆς σταυροθήκης τοῦ Βησσαρίωνα.- Ἔρευνα στὴ βιβλιοθήκη τοῦ Μουσείου Correr γιὰ τὴν παρασκευὴ τῶν Πρακτικῶν τοῦ συνεδρίου μὲ θέμα τοὺς τετράρχες στὴν πρόσοψη τῆς βασιλικῆς τοῦ Ἁγίου Μάρκου.- Μελέτη τοῦ cod. Marc. gr. 516 (χειρόγραφο Πτολεμαίου μὲ προσωπογραφίες). Ἄννα Τακούμη, μεταπτυχιακὴ φοιτήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ με- 24

ταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Κυριακὴ Τασσογιαννοπούλου, μεταπτυχιακὴ φοιτήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πατρῶν Σταῦρο Μαμαλοῦκο. Ἀναστασία Τούρτα, Διευθύντρια τοῦ Μουσείου Βυζαντινοῦ Πολιτισμοῦ Θεσσαλονίκης (8-11.1.2010). Ἐ- πίσκεψη ἔκθεσης «Torcello alle origini di Venezia tra Occidente e Oriente». Ἐνημέρωση τοῦ ἱδρύματος σχετικὰ μὲ τὴ δυνατότητα συμμετοχῆς σὲ εὐρωπαϊκὰ ἐρευνητικὰ προγράμματα σὲ συνεργασία μὲ τὸ Εὐρωπαϊκὸ Κέντρο Βυζαντινῶν καὶ Μεταβυζαντινῶν Μνημείων. Tatiana Tolstaia, ἐπιστημονικὴ συνεργάτις τοῦ Μουσείου τοῦ Κρεμλίνου (29.9-9.10.2010). Βυζαντινὲς καὶ ἰταλικὲς εἰκόνες στὴ Βενετία. Ἑλένη Ἀγγελομάτη - Τσουγκαράκη, καθηγήτρια Ἰονίου Πανεπιστημίου (12.12.2010-18.1.2011). Μοναστήρια τῆς Κρήτης κατὰ τὴ βενετοκρατία. Δημήτριος Τσουγκαράκης, καθηγητὴς Ἰονίου Πανεπιστημίου (17-21.12.2010). Ἀρχεῖο Giuseppe Gerola στὸ Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti. Νεκτάριος Φωτόπουλος, μεταπτυχιακὸς φοιτητὴς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (17-21.2.2010). Συμμετοχὴ στὸ μεταπτυχιακὸ σεμινάριο «Βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τοπογραφία» ποὺ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ὁμότ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Μαρία Παναγιωτίδη καὶ τὸν ἐπ. καθηγητὴ Πανεπιστημίου Πα- 25