ΘΕΜΑ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

Τ.Ε.Ι ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΜΑ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΑΣΤΕΡΑΤΟΥ ΜΑΡΙΑΣ (7669) ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΜΑΓΟΥΛΙΟΣ Ν. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Επίκουρος Καθηγητής ΣΕΡΡΕΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ένα από τα σημαντικότερα φαινόμενα των σύγχρονων διεθνών σχέσεων είναι η εμφάνιση και ανάπτυξη των διεθνών οργανισμών. Μέχρι το τέλος κυρίως του 19 ου αιώνα τα κράτη υπέφεραν από «μυωπία». Δεν μπορούσαν να δουν πιο μακριά από τα εθνικά σύνορα και συμφέροντα. Όπως συμβαίνει και στον ανθρώπινο οργανισμό, το επόμενο στάδιο από τη μυωπία είναι το στάδιο της πρεσβυωπίας που συνοδεύει τα λεγόμενα ώριμα χρόνια του ανθρώπου. Ομοίως τα κράτη διέγνωσαν ότι η κοντόφθαλμη πολιτική τους δεν είχε μέλλον. Η ίδρυση και προπάντων η ανάπτυξη των Διεθνών Οργανισμών συνδέεται με τη δυνατότητα τόσο των ίδιων των θεσμών όσο και των χωρών που συμμετέχουν σε αυτούς, να βλέπουν περισσότερο μακριά τις εξελίξεις στη διεθνή σκηνή.(κάτσιος Σ, Κεντρώτης Κ, σελ. 13) Στο τέλος του 2 ου παγκόσμιου πολέμου, διάφορες διεθνείς διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν να λαμβάνουν χώρα, σε μια προσπάθεια των κρατών να αναθερμάνουν τις σχέσεις μεταξύ τους. Δημιουργείται έτσι η ανάγκη να ιδρυθούν διεθνείς οργανισμοί για να ανασυγκροτηθεί η παγκόσμια οικονομική τάξη. Μια από τις πιο σημαντικές διαπραγματευτικές διαδικασίες ήταν η Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (ΓΣΔΕ ή GATT) που έγινε στην Αβάνα της Κούβας το 1947 και ύστερα το 1995 η μετεξέλιξη της, ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου), στο πλαίσιο της διεθνούς συνάντησης για το εμπόριο και την ανάπτυξη του ΟΗΕ. Ο ΠΟΕ είναι ο Διεθνής εκείνος Οργανισμός ο οποίος δημιουργήθηκε για να καλύψει τις ανάγκες της διεθνούς κοινότητας στον τομέα του εμπορίου και η συμφωνία ίδρυσης του αποτέλεσε ένα νέο ξεκίνημα για το διεθνές εμπορικό σύστημα.(κάτσιος Σ, Κεντρώτης Κ, σελ.230) 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ.1 ΣΕΛ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 1.1 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 4 1.1.1 Παγκόσμια Τράπεζα...4 1.1.2 Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ)..5 1.1.3 Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ).6 1.1.4 Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD).7 1.1.5 Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ)...7 1.1.6 Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΤ) 8 1.1.7 Παγκόσμιος Οργανισμός Ναυτιλίας (ΠΟΝ)..9 1.1.8 Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ)...9 1.1.9 Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας (FAO)..10 1.1.10 Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (ΤΔΔ).10 1.2 ΔΑΣΜΟΙ-ΚΑΝΟΝΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ...11 1.2.1 Εμπορικές Ανταλλαγές...11 1.2.2 Δασμοί 14 1.2.3 Κανόνες Λειτουργίας Διεθνούς Εμπορίου.16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 GATT- ΠΟΕ 2.1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΙΔΡΥΣΕΩΣ ΤΗΣ GATT..19 2.2 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ (WTO)..23 2.2.1 Σύντομο Ιστορικό.23 2.2.2 Συμφωνία για την Ίδρυση του ΠΟΕ..24 2.2.3 Χώρες Μέλη του ΠΟΕ (Πίνακας) 41 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΔΙΑΣΚΕΨΕΙΣ ΠΟΕ 3.1 ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΙΣ-ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΚΕΨΕΙΣ.48 3.2 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΣΗ (μετα την 5 η Υπουργική Διάσκεψη στο Κανκούν)...58 3.3 ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΟΡΥΦΗΣ του Χονγκ Κονγκ..59 3.4 ΓΥΡΟΣ ΝΤΟΧΑ..63 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΕ 4.1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 70 4.1.1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1Α (Πολυμερείς Συμφωνίες για το Εμπόριο Προϊόντων).70 4.1.2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1Β (Γενική Συμφωνία για τις συναλλαγές στον τομέα των Υπηρεσιών GATS).79 4.1.3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1Γ (Συμφωνία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στον τομέα του Εμπορίου).84 4.2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 (Μνημόνιο Συμφωνίας σχετικά με τους κανόνες και διαδικασίες που διέπουν την επίλυση των διαφορών).87 4.3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 (Μηχανισμός εξέτασης των Εμπορικών Πολιτικών των Μελών του ΠΟΕ) 93 4.4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 (Πλειομερείς Συμφωνίες) 91 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΠΟΕ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 5.1 Ο ΠΟΕ ΚΑΙ ΟΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...93 5.2 ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ (σχετικά Άρθρα) 96 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.109 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 1.1 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Λίγο πριν τη λήξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου, τον Ιούλιο του 1944, μια μικρή επαρχιακή πόλη της Πολιτείας του New Hamshair των ΗΠΑ, το Bretton Woods, φιλοξένησε τη Διεθνή Νομισματική και Οικονομική Διάσκεψη, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι 45 κρατών. Από τις γενόμενες διαπραγματεύσεις γεννήθηκε το πρώτο μεταπολεμικό παγκόσμιο οικονομικό και νομισματικό σύστημα, γνωστό ως Σύστημα του Bretton Woods, το οποίο διατηρήθηκε για 25 χρόνια περίπου. Οι συμφωνίες αυτές σηματοδότησαν τον σχηματισμό δύο αλληλοσυμπληρουμένων οικονομικών ιδρυμάτων που προορίζονταν για πυλώνες του νέου μεταπολεμικού συστήματος. (Δασκάλου Γ, σελ. 163) 1.1.1 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ Στην Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank) συμμετέχουν 184 κράτη μέλη. Ιδρύθηκε στο πλαίσιο της συνθήκης του Bretton Woods. Αποτελείται από: Τη Διεθνή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης (IBRD) και το Διεθνή Οργανισμό Οικονομικής Ανάπτυξης (IDA), οι οποίες χρηματοδοτούν τις αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλό επιτόκιο και με ή χωρίς (για τις πολύ φτωχές χώρες) εγγυήσεις. Τη Διεθνή Εταιρεία Χρηματοδότησης (IFC), που χρηματοδοτεί ιδιωτικές επενδύσεις σε χώρες υψηλού κινδύνου. Τον Οργανισμό Εγγυήσεως Πολυμερών Επενδύσεων (MIGA), ο οποίος διασφαλίζει τους επενδυτές στις αναπτυσσόμενες χώρες από πολιτικούς κινδύνους. Το Διεθνές Κέντρο Αποκατάστασης Διαμφισβητούμενων Επενδύσεων (ICSID), το οποίο διακανονίζει διαφορές μεταξύ των ξένων επενδυτών και των χωρών υποδοχής των επενδύσεων. 4

ΣΚΟΠΟΙ Η χρηματοδότηση της ανάπτυξης των αναπτυσσόμενων και φτωχών χωρών. Η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και η σύνταξη μελετών για προβλήματα όπως η φτώχεια, το δημόσιο χρέος, καθώς και μελέτες για συγκεκριμένες χώρες και κλάδους. Η επεξεργασία και υλοποίηση προγραμμάτων, που αφορούν σε παγκόσμια προβλήματα όπως είναι η πείνα και φτώχεια, ο αναλφαβητισμός,η παιδική θνησιμότητα, το AIDS, το περιβάλλον κ.λ.π. 1.1.2 ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ (Δ.Ν.Τ.) Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, International Monetary Fund (IMF), ιδρύθηκε το 1944 με τη συνθήκη του Bretton Woods και συμμετέχουν σε αυτό 184 κράτη μέλη. ΣΚΟΠΟΙ Η προώθηση της διεθνούς νομισματικής συνεργασίας και η αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν στο πλαίσιο αυτής. Η ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, του εισοδήματος και της απασχόλησης. Η διεθνής νομισματική σταθερότητα και η καθιέρωση ενός συστήματος διεθνών πληρωμών. Η παροχή δανείων στα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση τυχόν ανισορροπιών στο ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών. Η συμβουλευτική υποστήριξη των μελών, η συγκέντρωση στατιστικών στοιχείων, η παροχή πληροφοριών και η σύνταξη εκθέσεων για την πορεία των οικονομιών τους. Η απόφαση χορήγησης δανείου σε μια χώρα μέλος του Δ.Ν.Τ. συνοδεύεται συνήθως από επαχθείς όρους, π.χ. ως προς την οικονομική πολιτική που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα αυτή (περιοριστική δημοσιονομική πολιτική), 5

μείωση του δημόσιου τομέα, περιστολή των κοινωνικών δαπανών κ.λ.π. Αυτός είναι και ο λόγος που τα κράτη μέλη αποφεύγουν να προσφύγουν στο Δ.Ν.Τ. και όταν αναγκάζονται να το κάνουν, υποχρεούνται να εφαρμόσουν τους επαχθούς όρους του. Πολλές από τις φτωχότερες χώρες επικρίνουν το Δ.Ν.Τ. και το θεωρούν υπαίτιο για την κατάστασή τους ή για οικονομικές κρίσεις που αντιμετώπισαν, π.χ. Αργεντινή και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. 1.1.3 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ (Π.Ο.Ε.) Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (Π.Ο.Ε.), World Trade Organization (WTO), ιδρύθηκε το 1995 και συμμετέχουν σε αυτόν σχεδόν 150 κράτη μέλη, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 97% του παγκόσμιου εμπορίου. Είναι ο διάδοχος της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου, General Agreement on Tariffs and Trade (GATT), που ιδρύθηκε μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Η GATT ήταν ένα σύστημα διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών μελών για τα θέματα του διεθνούς εμπορίου, το οποίο λειτουργούσε υπό τη μορφή των γύρων. Οι πρώτες συμφωνίες αφορούσαν στη μείωση των δασμών και σε μέτρα αντιντάμπινγκ. Με την ολοκλήρωση του Γύρου της Ουρουγουάης (1986-1994) η GATT μετεξελίχθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Ένας από τους λόγους της δημιουργίας του ήταν και το ότι η GATT δεν είχε την εξουσιοδότηση, αλλά και τον αναγκαίο μηχανισμό, για την υλοποίηση των αποφάσεων της και ειδικότερα για την επιβολή των κυρώσεων κατά των χωρών που δεν εφάρμοζαν τις συμφωνίες. Στο πλαίσιο της αποστολής αυτής του Π.Ο.Ε., έχουν επιτευχθεί συμφωνίες που αφορούν στην απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, των προϊόντων της τεχνολογίας της πληροφορίας και των χρηματοοικονομικών και τραπεζικών υπηρεσιών. Η οργάνωση του αποτελείται από το γενικό συμβούλιο, το συμβούλιο των υπουργών, το συμβούλιο των εμπορευμάτων, το συμβούλιο των υπηρεσιών,το συμβούλιο για θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τη γραμματεία. Επίσης κατά καιρούς συγκροτούνται ομάδες εργασίας για την αντιμετώπιση ειδικότερων προβλημάτων. 6

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ Οι διαπραγματεύσεις για το εμπόριο και η κατάληξη σε συγκεκριμένες συμφωνίες. Η απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου, με τη μείωση έως κατάργηση των δασμών, που αποτελεί σήμερα την κυρίαρχη πολιτική του οργανισμού. Η αναθεώρηση των εθνικών εμπορικών πολιτικών και η προσαρμογή τους στις κατευθύνσεις του Π.Ο.Ε. Η βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες σε θέματα εμπορικής πολιτικής και διεθνούς εμπορίου. Η συνεργασία με άλλους διεθνείς οργανισμούς. 1.1.4 ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ (UNCTAD) Η Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, United Nations Conference on Trade and Development, ιδρύθηκε το 1964 και αποτελεί υπηρεσία του Ο.Η.Ε. Για την προώθηση των σκοπών της : Λειτουργεί ως φόρουμ συζητήσεων και ανταλλαγής εμπειριών για τα θέματα εμπορίου, ανάπτυξης, επενδύσεων, τεχνολογίας, χρηματοδοτήσεων και επιχειρήσεων. Πραγματοποιεί έρευνες, αναλύσεις και διαθέτει βάση δεδομένων. Παρέχει τεχνική βοήθεια ειδικότερα στις αναπτυσσόμενες χώρες και στις μεταβατικές οικονομίες. 1.1.5 ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Δ.Ο.Ε.) Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας, International Labour Organization (ILO), ιδρύθηκε το 1919 και από το 1946 αποτελεί τμήμα του Ο.Η.Ε., με βασικό σκοπό την προώθηση των κοινωνικών, των ανθρωπίνων και εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων. 7

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ Προωθεί την ανάπτυξη ανεξάρτητων οργανώσεων των εργαζομένων και παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε αυτές. Παρέχει τεχνική βοήθεια για την επαγγελματική κατάρτιση και εξειδίκευση, τις πολιτικές απασχόλησης, το θεσμικό πλαίσιο της εργασίας, την κοινωνική ασφάλιση κ.λπ. Προωθεί την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά στην απασχόληση και το εισόδημα. Ενισχύει την αποτελεσματικότητα της κοινωνικής προστασίας των εργαζομένων. Ενθαρρύνει τον κοινωνικό διάλογο και τις διεθνείς συνεργασίες και δράσεις των οργανώσεων των εργαζομένων. 1.1.6 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ (ΠΟΤ) Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, World Tourism Organization (WTO), ιδρύθηκε το 1925 και από το 1967 αποτελεί γραφείο στο πλαίσιο του Ο.Η.Ε. Το 2005 είχε 145 χώρες μέλη. ΣΚΟΠΟΙ Η συμβολή στην επεξεργασία και διαμόρφωση της διεθνούς τουριστικής πολιτικής. Η προώθηση της διεθνούς συνεργασίας στον τουριστικό τομέα και η μεταφορά τεχνογνωσίας. Η συμβολή στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη μέσω του τουρισμού, καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος. Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στον τουρισμό. Η διοργάνωση συνεδρίων και εκδηλώσεων σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, η εκπόνηση μελετών και η παροχή πληροφοριών που αφορούν στον τουρισμό. 8

1.1.7 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ (Π.Ο.Ν.) Ο Π.Ο.Ν., International Maritime Organization (IMO), ιδρύθηκε το 1948 στη Γενεύη, αποτελεί τμήμα του Ο.Η.Ε. και το 2005 είχε 166 κράτη μέλη. ΣΚΟΠΟΙ Προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των κυβερνήσεων για τα θέματα της ναυτιλίας για την διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου. Συμβολή στην διαμόρφωση του διεθνούς θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της ναυτιλίας. Διαμόρφωση των όρων για την ασφάλεια των πλοίων και των ανθρώπων. Λήψη μέτρων για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τη μόλυνση. Αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας ιδιαίτερα σε θέματα ασφάλειας και επικοινωνίας των πλοίων. Αντιμετώπιση της τρομοκρατίας στις θαλάσσιες μεταφορές. 1.1.8 ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ (Δ.Ο.Μ.) Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, International Organization for Migration (IOM), ιδρύθηκε το 1951 και είχε ως αποστολή την αντιμετώπιση των προβλημάτων των μεταναστών και της μετανάστευσης. ΣΚΟΠΟΙ Δραστηριοποιείται για τα θέματα της ζωής, της κατοικίας, της εργασίας, της εκπαίδευσης και της υγείας των μεταναστών στους νέους τόπους εγκατάστασης. Συμβάλλει στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών. Επεξεργάζεται και υλοποιεί αντίστοιχα με τα παραπάνω προβλήματα προγράμματα. 9

Πραγματοποιεί έρευνες για τους μετανάστες και τη μετανάστευση και παρέχει σχετικές πληροφορίες και υπηρεσίες συμβουλευτικής υποστήριξης. 1.1.9 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑΣ (FAO) Η Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας, Food and Agriculture Organization(FAO), ιδρύθηκε το 1945 και λειτουργεί ως τμήμα του Ο.Η.Ε., με βασική αποστολή την καθοδήγηση των διεθνών προσπαθειών για την αντιμετώπιση της πείνας. ΣΚΟΠΟΙ Πληροφόρηση για τα θέματα της γεωργίας και των τροφίμων με στατιστικά στοιχεία, έρευνες, εκδόσεις, περιοδικά. Μεταφορά εμπειρίας για την διαμόρφωση πολιτικών σε θέματα γεωργίας, ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών γενικά και ειδικότερα των αναπτυσσόμενων χωρών και αντιμετώπισης της πείνας. Λειτουργεί ως χώρος συνάντησης των κρατών για ανταλλαγή εμπειριών και διαμόρφωση συμφωνιών. Διαμορφώνει και υλοποιεί προγράμματα για την αντιμετώπιση της πείνας και την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών. 1.1.10 ΤΡΑΠΕΖΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΔΙΑΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ (Τ.Δ.Δ.) Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, Bank for International Settlements (BIS), ιδρύθηκε το 1930 με τη σύμβαση που υπέγραψαν οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, Γαλλίας, Βελγίου, Ηνωμένου Βασιλείου, Ιταλίας, Ιαπωνίας, και της Ελβετίας. Σήμερα στην Τ.Δ.Δ. συμμετέχουν 55 κεντρικές τράπεζες και νομισματικές αρχές. Μεταξύ των άλλων στις δραστηριότητες της Τ.Δ.Δ. συμπεριλαμβάνονται : Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες προς τις κεντρικές τράπεζες και τις νομισματικές αρχές και ειδικότερα στη διαχείριση του συναλλάγματος και των αποθεμάτων χρυσού. 10

Η έκδοση του μηνιαίου διακανονισμού των λογαριασμών των κεντρικών τραπεζών με στοιχεία του ενεργητικού και των υποχρεώσεών τους. Υπηρεσίες διαχείρισης ενεργητικού, επενδύσεων σε κρατικά ομόλογα, διάθεσης χρυσού, διαμόρφωσης και διαχείρισης χαρτοφυλακίου. Από τον Απρίλιο του 2003 οι νομισματικές αναφορές της Τ.Δ.Δ. γίνονται σε Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα(Special Drawing Right), όπως έχουν καθοριστεί από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τα ειδικά τραβηχτικά δικαιώματα αποτελούν ένα καλάθι των κύριων νομισμάτων του διεθνούς εμπορίου, η σύνθεση του οποίου καθορίζεται από το Δ.Ν.Τ. κάθε 5 χρόνια. Τον Ιανουάριο του 2001 ένα Ειδικό Τραβηχτικό Δικαίωμα αντιστοιχούσε σε 0,557 $, 0,426, 21 γεν και 0,0984 στερλίνες.(μαγούλιος Ν. Γεώργιος σελ. 130-138) 1.2 ΔΑΣΜΟΙ - ΚΑΝΟΝΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 1.2.1 ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ Όσο βαθιά στην ιστορία και αν ανατρέξουμε, ένα τεράστιας σημασίας για την ίδια την ιστορική εξέλιξη γεγονός, θα διαπιστώσουμε ότι οι άνθρωποι και οι κοινωνίες τους έρχονταν πάντα σε εμπορικές επαφές και σχέσεις μεταξύ τους. Πράγμα που εκτός του ότι έφερνε κοντά διαφορετικούς πολιτισμούς, με διαφορετικά ήθη, έθιμα και αντιλήψεις για τη ζωή, είχε και εντελώς ιδιαίτερη σημασία στα πλαίσια της προσπάθειας του ανθρώπου για την επίλυση του οικονομικού του προβλήματος. Τον όρο <<διεθνείς ανταλλαγές>> τον χρησιμοποιούμε με τον πιο γενικό τρόπο, αφού εκτός από τα πάσης φύσεως εμπορεύματα που αυτές περιλαμβάνουν, εννοούμε ακόμη την εισαγωγή και εξαγωγή υπηρεσιών (π.χ. τουρισμός) καθώς και παραγωγικών συντελεστών και κεφαλαίων. Τα τελευταία, απόκτησαν μια εντελώς διαφορετική σημασία μετά την εμφάνιση του καπιταλισμού, σημασία που γίνεται όλο και μεγαλύτερη διαχρονικά, εξ αιτίας κυρίως τόσο της τάσης των αναπτυγμένων οικονομιών να παγκοσμιοποιούν την 11

αγορά, όσο και της τάσης των φτωχών χωρών να στηρίζονται όλο και περισσότερο στην εξωτερική αγορά. Είναι εμφανές πως η ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου διευρύνει τις προϋποθέσεις για αποτελεσματικότερη χρήση των διαθέσιμων παραγωγικών συντελεστών (φύσης, κεφαλαίου, εργασίας) σε παγκόσμια κλίμακα, αυξάνει τον βαθμό αλληλεξάρτησης των οικονομιών μεταξύ τους, αφού ότι είναι εξαγωγές για κάποιες, είναι εισαγωγές για κάποιες άλλες και κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να αποτελέσει παράγοντα μεγέθυνσης των οικονομιών, κυρίως εκείνων του αναπτυσσόμενου κόσμου ο οποίος και βασίζει αυτή τη μεγέθυνση στις εισαγωγές κεφαλαιουχικών αγαθών, σύγχρονης τεχνολογίας, ειδικευμένης εργασίας κ.λ.π. Αν κάτι προκύπτει είναι προφανώς η τεράστια σημασία, που είχαν στο παρελθόν και άλλο τόσο έχουν σήμερα, οι διεθνείς οικονομικές σχέσεις, σε όλα τα επίπεδα (παραγωγής, ανταλλαγής, ανάπτυξης, πληρωμών κ.λ.π.), με τελικό ζητούμενο βέβαια τη λύση του οικονομικού προβλήματος ή για να το πούμε διαφορετικά τη μεγιστοποίηση της ευημερίας.(μακεδόνας Κ, σελ 15-17) Είναι γεγονός πως η συμμετοχή μιας χώρας στο ελεύθερο εμπόριο, ενώ αυξάνει τη συνολική κοινωνική ευημερία, μειώνει την ευημερία ορισμένων επιμέρους κοινωνικών ομάδων. Η απελευθέρωση του εμπορίου μπορεί σε σχέση με το καθεστώς της αυτάρκειας, να αυξήσει την ευημερία των παραγωγών ενός προϊόντος, αν η τιμή του σε καθεστώς αυτάρκειας ήταν χαμηλότερη της διεθνούς τιμής, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αυξήσουν την παραγωγή τους και να κάνουν εξαγωγές στη διεθνή αγορά. Σε τέτοια περίπτωση αυτοί που ζημιώνονται είναι οι καταναλωτές του συγκεκριμένου προϊόντος, οι οποίοι θα αναγκαστούν να πληρώσουν υψηλότερες τιμές και να καταναλώσουν μικρότερες ποσότητες. Ακριβώς αντίθετα θα μοιρασθούν τα οφέλη στην περίπτωση που η εγχώρια τιμή σε καθεστώς αυτάρκειας ήταν υψηλότερη της αντίστοιχης διεθνούς τιμής. Η απελευθέρωση του εμπορίου θα ωφελήσει τους καταναλωτές και θα βλάψει τους παραγωγούς. Και στις δύο πάντως περιπτώσεις η κοινωνία θα ωφεληθεί στο σύνολό της από την πραγματοποίηση εμπορίου. Παρόλα αυτά η κρατική παρέμβαση στο διεθνές εμπόριο, που συνήθως παίρνει τη μορφή περιορισμών στις εισαγωγές και ενισχύσεων στις εξαγωγές, αποτελεί ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στη διεθνή οικονομική 12

πραγματικότητα. Η πραγματικότητα που περιγράψαμε πιο πάνω, οδηγεί στην ενεργοποίηση όλων εκείνων, ατόμων ή ομάδων που θίγονται από το διεθνές εμπόριο και πιο συγκεκριμένα από το διεθνή ανταγωνισμό, για περιορισμό του διεθνούς εμπορίου. Επειδή μάλιστα, η κατανομή των ωφελειών και των ζημιών γίνεται συνήθως με άνισο τρόπο, καθότι τις περισσότερες φορές τα οφέλη μοιράζονται από λίγο σε πολλούς ενώ οι ζημίες από πολύ σε λίγους, οι διαμαρτυρίες των εκάστοτε θιγομένων είναι έντονες και πιθανά δικαιολογημένες. Έτσι συναντάμε συχνά κοινωνικές ομάδες που απειλούνται από το διεθνή ανταγωνισμό βλέποντας τον κλάδο στον οποίο εργάζονται να βρίσκεται σε συνεχή φθίνουσα πορεία να πιέζουν για τη λήψη μέτρων προστατευτικής πολιτικής, προσπαθώντας στην ουσία να επιβραδύνουν την προσαρμογή τη δική τους και της οικονομίας γενικότερα στο διεθνή ανταγωνισμό. Σε περιόδους μάλιστα οικονομικής κρίσης, υψηλής ανεργίας και επενδυτικής απραξίας είναι συνηθισμένο φαινόμενο να πληθαίνουν οι φωνές για αύξηση της προστασίας, από ότι σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας.(κατρανίδης Σ, σελ.53) Μέσα στον κυκεώνα των εμπορικών σχέσεων μεταξύ κρατών, όπου το εθνικό συμφέρον συγκρούεται με το υπερεθνικό, καλείται η θεωρία του διεθνούς εμπορίου, I. Να προσδιορίσει επιστημονικά τα αμοιβαία οφέλη από τις ανταλλαγές και τα ενδεικνυόμενα μέτρα οικονομικής πολιτικής. II. Να συμβάλλει ώστε ο καταμερισμός των ωφελειών (κατανομή του εισοδήματος) μεταξύ των συναλλασσομένων κρατών να είναι τέτοιος που να μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση της ευημερίας τόσο στο εσωτερικό τους όσο και διεθνώς και III. Να υποδεικνύει τρόπους με τους οποίους να εξομαλύνονται οι όποιες διαφορές ή συγκρούσεις υπάρχουν μεταξύ των συναλλασσόμενων χωρών, ώστε τελικά να προάγεται το αμοιβαίο όφελός τους. (Μακεδόνας Κ, σελ.21) 13

1.2.2 ΔΑΣΜΟΙ Δασμός (tariff): είναι ένας έμμεσος φόρος, ο οποίος επιβάλλεται σε κάποιο εισαγόμενο ή εξαγόμενο προϊόν μιας χώρας. Εάν το προϊόν εισάγεται ο δασμός καλείται δασμός επί των εισαγωγών, ενώ εάν το προϊόν εξάγεται, ο δασμός καλείται δασμός επί των εξαγωγών.(βαμβουκας, σελ 73) Ο δασμός είναι γενικά ένας φόρος που επιβάλλεται κυρίως, για να μην πούμε αποκλειστικά στα εισαγόμενα προϊόντα και είναι τόσο παλιός σαν μέτρο όσο και το διεθνές εμπόριο. Προφανώς, οι κυβερνήσεις έχουν κάθε λόγο να αποφεύγουν την επιβολή δασμών στα εξαγόμενα αγαθά, αφού κάτι τέτοιο θα τα έκανε ακριβότερα στις διεθνείς αγορές και επομένως θα λειτουργούσαν τότε οι δασμοί σαν αντικίνητρο στις εξαγωγές. Εξαίρεση από τον κανόνα αυτό θα μπορούσαμε να έχουμε μόνο όταν πρόκειται για εξαγωγή κάποιου αγαθού το οποίο κρίνεται για διάφορους λόγους (οικονομικούς, εθνικής αμύνης κ.λ.π.), σαν στρατηγικής σημασίας για τη χώρα. Σαν λόγοι, που να δικαιολογούν την επιβολή του δασμού αναφέρθηκαν και αναφέρονται διαχρονικά πάρα πολλοί. Όμως εκείνος που κυρίως στηρίζει την επιχειρηματολογία της επιλογής του δασμού, έχει σχέση με την προστασία της εγχώριας παραγωγής, ή με άλλα λόγια με την κινητοποίηση των εγχώριων πλουτοπαραγωγικών πόρων.(μακεδόνας, σελ. 141) Η επιβολή δασμών στις εισαγωγές αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα μέσα προστασίας των εγχώριων αγορών. Ως δασμό ορίζουμε την επιβολή φόρου σε ένα εισαγόμενο προϊόν μόλις αυτό περάσει τα όρια της επικράτειας μιας χώρας. Υπάρχουν αρκετά είδη δασμών με παρεμφερείς προστατευτικές και δημοσιονομικές επιδράσεις. Ως προστατευτική επίδραση του δασμού ορίζουμε τις επιπτώσεις που αυτός συνεπάγεται στην παραγωγή και την κατανάλωση του υπό εξέταση προϊόντος μέσω της αύξησης της εγχώριας τιμής που προκαλεί η επιβολή του. Δημοσιονομική επίδραση του δασμού καλούμε την αύξηση των δημοσίων εσόδων που οφείλεται στην ανά μονάδα φορολόγηση των εισαγωγών, που ονομάσαμε δασμό.(κατρανίδης,σελ. 65) 14

Κατηγορίες δασμών: Οι δασμοί επί των εισαγωγών ή των εξαγωγών ταξινομούνται συνήθως σε τρεις κατηγορίες: Η πρώτη κατηγορία αφορά τον κατ αξία (ad valorem) δασμός. Ο ad valorem δασμός επιβάλλεται ως ένα σταθερό ποσοστό επί της αξίας του εισαγόμενου προϊόντος. Δηλαδή, εάν η συνολική αξία ενός εισαγόμενου προϊόντος είναι 1.000 δραχμές και ο φορολογικός συντελεστής είναι 10%, τότε το έσοδο του δασμού είναι 100 δραχμές. Η δεύτερη κατηγορία δασμού είναι ο ειδικός δασμός (specific duty). Ο ειδικός ή προκαθορισμένος δασμός επιβάλλεται ως ένα σταθερό ποσό φόρου σε κάθε μονάδα εισαγόμενου ή εξαγόμενου προϊόντος. Για παράδειγμα, εάν οι εισαγωγείς επιβατικών αυτοκινήτων στην Ελλάδα, υποχρεωθούν να καταβάλλουν στο ελληνικό δημόσιο 500.000 δραχμές έμμεσο φόρο ανά επιβατικό αυτοκίνητο, τότε αυτή η μορφή έμμεσου εισαγωγικού φόρου καλείται ειδικός δασμός. Τέλος, η τρίτη κατηγορία δασμού είναι ο σύνθετος δασμός (compound tariff). Ο σύνθετος δασμός συνιστά συνδυασμό του ad valorem και του ειδικού δασμού. Για παράδειγμα, οι εισαγωγείς επιβατικών αυτοκινήτων στην Ελλάδα, μπορεί να υποχρεωθούν να καταβάλλουν για κάθε επιβατικό αυτοκίνητο 300.000 δραχμές και επιπλέον φόρο 2% επί της συνολικής τελωνειακής τους αξίας. (Βαμβουκας, σελ. 73) Οι δασμοί αποτελούν το κυριότερο μέσο άσκησης εμπορικής πολιτικής, της διαφάνειας που τους χαρακτηρίζει. Με το γύρο της Ουρουγουάης αποφασίστηκε η μείωση των δασμών στα βιομηχανικά προϊόντα. Σημαντικό όμως εμπόδιο στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών και υπηρεσιών αποτελούν τα μη δασμολογικά μέτρα. Με δεδομένο το ευρύ φάσμα των μη δασμολογικών μέτρων τα οποία εφαρμόζονται παγκοσμίως, ο ΠΟΕ δεν καλύπτει τα εν λόγω μέτρα. Για να αντιμετωπιστούν τα μη δασμολογικά μέτρα συντάχθηκαν από τον ΠΟΕ οι κώδικες Anti Dumping, Επιδοτήσεων και Αντισταθμιστικών Μέτρων, 15

Δασμολογητέας Αξίας, Τεχνικών Εμποδίων και Αδειών Εισαγωγών.(Πουρναράκης, σελ.340) Κύριο κριτήριο : Συναλλακτική αξία Ο βασικός κανόνας της Συμφωνίας για την δασμολογητέα αξία είναι ότι η δασμολογητέα αξία πρέπει να στηρίζεται στην πράγματι πληρωθείσα ή πληρωτέα τιμή όταν η πώληση γίνεται για εξαγωγή στη χώρα εισαγωγής (δηλ. η τιμή του τιμολογίου), προσαρμοζόμενη κατάλληλα, όπου συντρέχει περίπτωση, ώστε να περιλάβει ορισμένες πληρωμές που κάνει ο αγοραστής, όπως π.χ. δαπάνες συσκευασίας και δοχείων, υπηρεσίες, δικαιώματα δημιουργού και τέλη άδειας. Οι κανόνες εξαιρούν τις προμήθειες αγοράς και ειδικές εκπτώσεις που παρέχονται σε αποκλειστικούς πράκτορες και αποκλειστικούς αναδόχους, που δεν λαμβάνονται υπόψη για τη διαμόρφωση της δασμολογητέας αξίας. 1.2.3 ΚΑΝΟΝΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Η βασική αρχή που διέπει την φιλοσοφία του ΠΟΕ και του διεθνούς εμπορίου είναι ότι τα κράτη θα πρέπει να παραιτηθούν από το εμπορικό τους οπλοστάσιο που αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη του εμπορίου. Όταν έχουν κάποιες εμπορικές διαφορές θα πρέπει να τις υποβάλλουν προς επίλυση στα αντίστοιχα όργανα του ΠΟΕ. Το πνεύμα του διεθνούς εμπορίου βασίζεται σε λίγες σχετικά θεμελιώδεις αρχές: Η βασική αρχή των δύο μεγαλύτερων οικονομικών συμφωνιών είναι η γνωστή πλέον αρχή της μη-διάκρισης (non-discrination). Οι εμπορικές συναλλαγές ανάμεσα στα κράτη πρέπει να πραγματοποιούνται σε μία βάση αυστηρά ίση. Σε αδρές γραμμές, η αρχή αυτή εννοεί το κράτος, το οποίο είναι υποχρεωμένο να τηρεί την ίδια μεταχείριση σε σχέση με όλα τα κράτη με τα οποία πραγματοποιεί εμπορικές συναλλαγές. Η αρχή της μη-διάκρισης σε εμπορικά θέματα, αναλυμένη σε δύο στοιχεία, υποδηλώνει ταυτοχρόνως: α) την εφαρμογή της ρήτρας του πλέον ευνοούμενου κράτους και β) την εφαρμογή της ρήτρας της εθνικής μεταχείρισης. 16

α) Η ρήτρα του πλέον ευνοούμενου κράτους, στο γενικό νόημα, προσδιορίζει την συμβατική ρήτρα κατά την οποία τα δύο συμβαλλόμενα μέρη Α και Β συμφωνούν ότι, εάν μεταγενέστερα το ένα από τα δύο συνάψει με ένα τρίτο κράτος Γ μία εμπορική συνθήκη, παραχωρώντας στο τελευταίο ιδιαίτερα εμπορικά πλεονεκτήματα, έπεται ότι αυτά θα παραχωρηθούν ipso facto και στον αρχικό συμβαλλόμενο. Έτσι, το κράτος που παραχωρεί μία τέτοια ρήτρα στον αρχικό συμβαλλόμενο του δεσμεύεται να παραχωρήσει σε ένα τρίτο κράτος. β) Η άλλη βασική αρχή του διεθνούς εμπορικού συστήματος είναι αυτή της εθνικής μεταχείρισης (treatment national). Η ρήτρα της εθνικής μεταχείρισης αποτελεί το φυσικό συμπλήρωμα της ρήτρας του πλέον ευνοούμενου κράτους, κατά τρόπο ώστε να καθιστά αποτελεσματική την αρχή της μηδιάκρισης, η οποία πρέπει να πρωτοστατεί στις διεθνείς συναλλαγές. Η μηδιάκριση ανάμεσα στα εισαγόμενα προϊόντα αποτελεί ήδη ένα πρώτο σκαλοπάτι. Η μεταχείριση όμως των εισαγόμενων προϊόντων, εξίσου προς τα εθνικά, αποτελεί μία διαφοροποίηση. Ενώ στην πρώτη περίπτωση υπάρχει λιγότερη δέσμευση, διότι υφίσταται ο περιορισμός της μη-διάκρισης μόνο στα εισαγόμενα προϊόντα, στην δεύτερη περίπτωση τίθεται η αρχή της ισότητας της μεταχείρισης μεταξύ τόσο των εθνικών όσο και των οποιασδήποτε προέλευσης εκ της αλλοδαπής προϊόντων. Η τελευταία αυτή περίπτωση αποτελεί την αρχή της εθνικής μεταχείρισης. Προβλεπόμενη και αυξανόμενη πρόσβαση στις αγορές Το πολυμερές εμπορικό σύστημα του ΠΟΕ προσπαθεί να εξασφαλίσει στους επενδυτές, στους εργοδότες, τους εργαζόμενους και τους καταναλωτές ένα τέτοιο <<εμπορικό περιβάλλον>>, όπου να ανθούν το εμπόριο, οι επενδύσεις και η δημιουργία προϋποθέσεων εργασίας, τόσο καλά όσο το επιτάσσει μία καλή επιλογή. Εδώ, εντάσσεται και η θέση χαμηλών τιμών των προϊόντων στην αγορά. Ένα τέτοιο περιβάλλον πρέπει να είναι σταθερό και προβλέψιμο. Η ύπαρξη μίας ασφαλούς και προβλέψιμης πρόσβασης στην αγορά; Είναι βέβαιο ότι εξαρτάται από την χρήση των δασμών και, ιδίως, των τελωνειακών δασμών. 17

Προώθηση ενός δίκαιου και ορθού ανταγωνισμού Η δημιουργία ενός αυστηρού κλάδου του εμπορίου, με αποτελεσματικούς μηχανισμούς επίβλεψης και επίλυσης των αμφισβητήσεων, έχει προσδιοριστεί ώστε να δημιουργήσει ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον εμπορίου, με την, κατά το δυνατόν, μεγαλύτερη πρόσβαση στην ενημέρωση από όλα τα κράτη που συμμετέχουν σε αυτό το εμπορικό σύστημα. Προς το σκοπό αυτό, καθιερώθηκε μία διαδικασία αναγγελίας που επιβάλλει τη γενική υποχρέωση στα μέλη να ειδοποιούν και να πληροφορούν, στο μέτρο του εφικτού, για την υιοθέτηση των εμπορικών μέτρων και συμφωνιών. Αυτή η πληροφόρηση αναγράφεται σε ένα κεντρικό μητρώο αναγγελίας, στην γραμματεία του ΠΟΕ, και επιθεωρείται περιοδικά από το εντεταλμένο συμβούλιο αυτού του Οργανισμού για το εμπόριο των αγαθών (Council for Trade in Goods). Βελτίωση της οικονομικής προόδου και μεταρρυθμίσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες Οι αναπτυσσόμενες χώρες πέρασαν μία μεταβατική περίοδο, προκειμένου να προσαρμοστούν στις δυσκολότερες απαιτήσεις του ΠΟΕ. Συμφωνήθηκε, λοιπόν, ώστε οι λιγότερο αναπτυγμένες χώρες να προσχωρήσουν με πιο χαλαρούς ρυθμούς, για να επωφεληθούν από την επιταχυνόμενη εφαρμογή των παραχωρήσεων πρόσβασης στην αγορά. Οι παραχωρήσεις του πλέον ευνοούμενου κράτους προς τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, με μέτρα δασμών ή μη, σε προϊόντα με ενδιαφέρον και προοπτική εξαγωγών, πρέπει να εφαρμοστούν, αυτόνομα, εκ των προτέρων, και με ξεχωριστή οργάνωση. Μεγαλύτερη τεχνική υποστήριξη για την ανάπτυξη και την αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πόρων καθώς και την αναδιάρθρωση της παραγωγής τους, εξαγωγές και προώθηση του εμπορίου τους θα πρέπει να γίνουν πραγματικότητα στις αναπτυσσόμενες αυτές χώρες, με απώτερο σκοπό την αύξηση και την μεγιστοποίηση της αποτελεσματικής τους συμμετοχής στο πολύπλευρο εμπορικό σύστημα του ΠΟΕ. 18

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 GATT- ΠΟΕ 2.1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΙΔΡΥΣΕΩΣ ΤΗΣ GATT Το διάστημα μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων ήταν μία δύσκολη περίοδος για το Διεθνές Εμπόριο. Παρατηρήθηκε αναθέρμανση του προστατευτισμού, αύξηση των τελωνειακών φραγμών και των ελέγχων στην κίνηση συναλλάγματος, ποσοτικοί περιορισμοί στις εισαγωγές κ.α. Η κατάσταση για το Διεθνές Εμπόριο επιδεινώθηκε μετά την κρίση του 1929. διαφοροποιήθηκαν όμως δύο τάσεις προστατευτισμού. Εκείνη των Η.Π.Α, που επεδίωκαν με τους υψηλούς δασμούς να διαφυλάξουν το υψηλό σχετικώς εσωτερικό επίπεδο των μισθών και εκείνη των άλλων χωρών, που χρησιμοποιούσαν ποσοτικούς περιορισμούς (ποσοστώσεις ή απαγορεύσεις) σε συνδυασμό με τους υψηλούς δασμούς για να αποτρέψουν τις εισαγωγές. Οι Η.Π.Α επεδίωξαν με διάφορες ευκαιρίες να ανοίξουν την αγορά τους στα ξένα προϊόντα με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας. Ο πρόεδρος Roosvelt, απευθυνόμενος τον Φεβρουάριο 1945 προς τη Γερουσία, δήλωσε ότι οι συμφωνίες του Bretton Woods πρέπει να συμπληρωθούν με την επεξεργασία διεθνούς συμφωνίας για την μείωση των εμποδίων στις εμπορικές συναλλαγές. Το Νοέμβριο 1945 παρουσιάστηκαν οι προτάσεις του Υπουργού Byrnes, που έκαναν λόγο για μείωση των δασμών, κατάργηση των δασμολογικών προτιμήσεων, έλεγχο των επιδοτήσεων και προ παντός των εξαγωγικών επιδοτήσεων, κατάργηση των συμφωνιών των καρτέλ για έλεγχο των τιμών, διεθνή έλεγχο της προσφοράς βασικών προϊόντων, ώστε να αποτραπεί η κατάρρευση των τιμών κ.α. οι προηγούμενοι στόχοι θα μπορούσαν να υλοποιηθούν με τη σύσταση μιας εξειδικευμένης Διεθνούς Οργανώσεως Εμπορίου (ΔΟΕ). Μετά την υπογραφή της ιδρυτικής χάρτας του ΟΗΕ στο San Francisco στις 26 Ιουνίου 1945, οι ΗΠΑ διέγνωσαν την αδυναμία του οργανισμού να ασκήσει επιρροή στα θέματα Διεθνούς Εμπορίου και συνεκάλεσαν ειδική σύνοδο των κρατών, το Δεκέμβριο 1945, με σκοπό τη φιλελευθεροποίηση του εμπορίου με βάση τις προτάσεις Byrnes. 19