ΣΥΝΕΔΡΙΟ: Η ΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΡΩΝ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΒΛΟΠΟΙΙΑΣ ΚΑΙ ΤΣΙΜΕΝΤΟΠΟΙΙΑΣ

LIFE+ Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση Τίτλος Προγράμματος: Quarry Resource Efficiency Demonstration Project LIFE 11 ENV/CY/859 Ακρωνύμιο: QuaResE ΣΥΝΕΔΡΙΟ: Η ΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΡΩΝ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΒΛΟΠΟΙΙΑΣ ΚΑΙ ΤΣΙΜΕΝΤΟΠΟΙΙΑΣ Τίτλος Παρουσίασης: Συνεισφορά στο Πρόγραμμα και Αναμενόμενα Οφέλη για την Τσιμεντοποιία Βασιλικού 23 Οκτωβρίου 2013 Ομιλητής: Γιάννης Κυριακίδης, Χημικός Μηχανικός 2

3 3

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Η Τσιμεντοποιία Βασιλικού, ιδρύθηκε το 1963 μετά από Πρωτοβουλία της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας, ΕΜΕ (Hellenic Mining Company). -Η θέση του εργοστασίου επιλέχθηκε ως η καλύτερη δυνατή τοποθεσία για την ανέγερση της μονάδας παραγωγής, λόγω της εκεί αφθονίας πρώτων υλών εξαιρετικής ποιότητας και της εγγύτητας με τη θάλασσα. 4

Σημαντικά ορόσημα 1963 : Ίδρυση της Τσιμεντοποιίας Βασιλικού. 1967 : Έναρξη λειτουργίας της παραγωγικής μονάδας δυναμικότητας 500 τόνων κλίνκερ την ημέρα. 1981 : Η δυναμικότητα φτάνει σους 4.000 τόνων κλίνκερ την ημέρα, με 4 συνολικά περιστρεφόμενους κλίβανους σε λειτουργία και συμβατικούς σφαιρόμυλους για την άλεση Α Υλών ( Φαρίνας ) και Τσιμέντου. 1983 : Κατασκευή του Λιμανιού Βασιλικού στα νότια της μονάδας τσιμέντου. 1990 : Ο Όμιλος Italcementi εξαγοράζει ποσοστό 20% της Εταιρείας. Σήμερα, μαζί με την ΕΜΕ και τον Όμιλο Γαλαταριώτη κατέχουν το 75%. 2000 : Εγκατάσταση νέου σιλό Κλίνκερ & Τσιμέντου (25.000 τόνων) το οποίο βελτιώνει τις εξαγωγικές δυνατότητες και τη διανομή σε τοπικό επίπεδο. 5

2002 : Εγκατάσταση νέου υπερσύγχρονου κάθετου μύλου τσιμέντου, δυναμικότητας 50t/ώρα. Τεχνολογία με κυλίνδρους (Roller type) για καλύτερη ενεργειακή αποδοτικότητα. 2002 : Ξεκινά τη λειτουργία του το πλήρως εξοπλισμένο Εργαστήριο Δοκιμών Σκυροδέματος και Ερευνών σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα, στα πλαίσια της περαιτέρω διερεύνησης της συμπεριφοράς των διαφόρων ειδών τσιμέντου που παράγονται. 2003 : Εγκατάσταση μονάδας συμπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με πετρελαιομηχανές εσωτερικής καύσης ισχύος 10MW. 2008 : Ξεκινά η κατασκευή της ΝΕΑΣ Γραμμής Παραγωγής, Βέλτιστης Διαθέσιμης Τεχνολογίας για παραγωγή κλίνκερ με την ΞΗΡΗ μέθοδο. 2008 : Οι δυο τσιμεντοβιομηχανίες της Κύπρου (Τσιμεντοποιία Βασιλικού, VCW και Κυπριακή Εταιρεία Τσιμέντων, CCC) ενώνουν δυνάμεις με τη συγχώνευση τους. 6

2010 : Εγκατάσταση νέου υπερσύγχρονου κάθετου μύλου τσιμέντου, δυναμικότητας 200t/ώρα. Τεχνολογία με κυλίνδρους (Roller type). Μείωση των εκπομπών CO2, λόγω της μείωσης κατά 20% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. 2011-Ιανουάριος: Έναρξη λειτουργίας της νέας Γραμμής Παραγωγής Ύψος επένδυσης 180.000.000 Ευρώ. Δυναμικότητα παραγωγής κλίνκερ 6.000 t/ημέρα. Πύργος προθέρμανσης και ασβεστοποίησης ύψους 130m (2 γραμμές κυκλώνων 5-σταδίων). Κλίβανος διαμέτρου 5,2m και μήκους 74m. Πλήρης ανάκτηση θερμότητας από τα καυσαέρια του φούρνου Χρήση εναλλακτικών καυσίμων (λάσπες βιολογικών σταθμών, SRF, RDF, ARF, παλιά ελαστικά, βιομηχανικά απόβλητα, κτλ.), μέχρι και 30% Βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων, μείωση εκπομπών Βελτίωση παραγωγικής αποδοτικότητας (μείωση 15% στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, 30% στα καύσιμα) Εξοικονομήσεις κλίμακας (μείωση κατά 60% του Προσωπικού Πλήρους Απασχόλησης, FTE). 7

Στο στάδιο της κατασκευής Πύργος Προθερμαντή & Ασβεστοποιητή Καμινάδα Ανάκτηση Καυσαερίων Σακκόφιλτρο Ψύκτης Κλίνκερ 8

Η νέα Μονάδα σε Λειτουργία Γενάρης 2011 9 9

10 10

11

H Τσιμεντοποιία Βασιλικού θέλοντας να συμβάλει στην έρευνα και στην προστασία του περιβάλλοντος, συμμετέχει ως ένας από τους 3 Βιομηχανικούς Εταίρους στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα LIFE ENV/CY/859 QUARRY RESOURCE EFFICIENCY DEMONSTRATION PROJECT Ακρωνύμιο: QuaResE - Διάρκεια: 1/6/2012~30/11/2014 που αφορά στην αξιοποίηση απόβλητων υλικών από λατομεία με την χρησιμοποίησή τους στην παραγωγή τσιμέντου και τούβλων, σε αντικατάσταση άλλων ορυκτών υλών. 12

Η συνεισφορά της Τσιμεντοποιίας Βασιλικού στο Πρόγραμμα QuaResE συνίσταται σε: Συμμετοχή σε όλες τις δράσεις του προγράμματος (υποστηρικτικός και συμβουλευτικός ρόλος) Άμεση εμπλοκή στις δράσεις: δράσεις Β.1 - Συλλογή Δεδομένων και Προσδιορισμός των Σημερινών Συνθηκών Β.2 - Προετοιμασία των Σεναρίων Εφαρμογής Β.3 - Πιλοτική εφαρμογή Σεναρίων για τη χρήση λάσπης λατομείων στην παραγωγή κλίνκερ και τσιμέντου C.1 - Συλλογή, επεξεργασία και μελέτη των δεδομένων που θα προκύψουν από τις εργαστηριακές και βιομηχανικές δοκιμές C.2 - Παρουσίαση των αποτελεσμάτων για την βιομηχανία Τσιμέντου (Industry Guides) για όλους τους ενδιαφερόμενους, στην ΕΕ και στο Διαδίκτυο. 13

Δράσεις Εφαρμογής: Δράση Β.3 (01/07/2013-01/05/2014): Πιλοτική εφαρμογή των σεναρίων που καθορίστηκαν κατά τη Δράση Β.2, με τη χρήση της λάσπης από τα λατομεία για την παραγωγή κλίνκερ και τσιμέντου Η αρχική πρόταση για την έγκριση της χρηματοδότησης αυτού του προγράμματος LIFE ήταν για τη διερεύνηση της δυνατότητας χρήσης της λάσπης από την έκπλυση των Ασβεστολιθικών αδρανών, την οποία τα λατομεία απορρίπτουν ως άχρηστο υλικό, ως πρόσθετο κατά την παραγωγή τσιμέντου. 14

-Το τσιμέντο παράγεται σε μεγάλους μύλους με άλεση των παρακάτω: 1. Κλίνκερ 2. Άλλα Κύρια Συστατικά ( Other Main Constituents ), πάνω από 5% του κλίνκερ, όπως είναι ο ασβεστόλιθος και 3. Δευτερεύοντα Πρόσθετα Συστατικά ( Minor Additional Constituents ), μέχρι 5% του κλίνκερ, που μπορεί να είναι διάφορα ορυκτά υλικά, υλικά που προέρχονται από την ίδια την παραγωγή κλίνκερ (πχ. σκόνη φίλτρων), ασβεστόλιθος, κά. 4. Γύψος Όλα ορίζονται στο Ευρωπαϊκό Πρότυπο EN 197-1, Cement - Part 1: Composition, specifications and conformity criteria for common cements 15

16

Παραγόμενοι τύποι Τσιμέντου στην ΤΒ για την Κυπριακή Αγορά & Εξαγωγές Ασβεστολιθικό Τσιμέντο Portland CEM II/A-L 32.5R Σύνθετο Τσιμέντο Portland CEM II/A-M 42.5R Τσιμέντο Portland CEM I 42.5R Τσιμέντο Portland CEM I 52.5N Τσιμέντο Ανθεκτικό στα Θειικά, Sulphur Resistant Cement (SRC) CEM I 52.5N, SR5 (από κλίνκερ SR) Λευκό Ασβεστολιθικό Τσιμέντο Portland CEM II/A-L 42.5N (από εισαγόμενο κλίνκερ) 17

Τα σενάρια παραγωγής τσιμέντου με τη συμμετοχή λάσπης από τα λατομεία ΦΑΡΜΑΚΑ, θα υλοποιηθούν μετά από εργαστηριακές δοκιμές παραγωγής τσιμέντου σε μικρό εργαστηριακό μύλο, παρασκευή δειγμάτων και έλεγχο, που περιλαμβάνει: o Χημικές αναλύσεις o Φυσικές δοκιμές o Μηχανικές δοκιμές Από τα αποτελέσματα των δοκιμών θα προκύψει και αν κάποιο σενάριο μπορεί να παραληφθεί ή κάποιο να απορριφθεί τελείως. Τα στοιχεία θα συγκριθούν αργότερα με τα αντίστοιχα αποτελέσματα στα δείγματα από την βιομηχανική παραγωγή στους τσιμεντόμυλους. Σε κάθε σενάριο θα παραχθούν 200-400 τόνοι τσιμέντου (ανάλογα με το σενάριο) και θα χρειαστούν από 10 μέχρι και 80 τόνοι λάσπης για το καθένα. 18

Εφαρμογή-Δοκιμές Τα σενάρια που επεξεργαστήκαμε για υλοποίηση είναι τα εξής: Μια δοκιμή παραγωγής κλίνκερ: Θα χρειαστεί να μεταφερθούν περίπου 2,000 τόνοι λάσπης για την προετοιμασία μίγματος Α Υλών για συνεχή τροφοδοσία της παραγωγικής διαδικασίας ( Raw Mill, Preheater, Precalciner, Kiln) για περίπου 3 μέρες. Η διάρκεια αυτή κρίνεται απαραίτητη, λόγω του μεγέθους και των χαρακτηριστικών της ίδιας της μονάδας, οπότε η ικανοποιητική σταθεροποίηση των συνθηκών λειτουργίας θα οδηγήσει στην εξαγωγή ασφαλών και χρήσιμων συμπερασμάτων. Στη δοκιμή θα γίνει αντικατάσταση του 30-50% του αργίλου με Διαβασική λάσπη λατομείων. Το τελικό ποσοστό θα εξαρτηθεί από τον βαθμό δυσκολίας στην όλη διαχείριση της λάσπης, κατά την ανάμιξη με τις συμβατικές Α Ύλες, καθώς είναι υγρή και λεπτόκοκκη,. Μέχρι 6 δοκιμές παραγωγής τσιμέντου: Κάθε δοκιμή θα περιλαμβάνει τη χρήση διαφορετικής λάσπης από τα λατομεία και σε διαφορετικό ποσοστό μέσα στο μίγμα των Α Υλών. 19

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΗΜΙΚΩΝ Αναλύσεων Μετά από τις λεπτομερείς αναλύσεις που έγιναν στα εργαστήρια Ποιοτικού Ελέγχου στο Τσιμεντοποιείο Βασιλικού, στα διάφορα είδη της απορριπτόμενης λάσπης των λατομείων ΦΑΡΜΑΚΑ, φάνηκε ότι 1. Η λάσπη από την έκπλυση των Ασβεστολιθικών αδρανών, φαίνεται να είναι κατάλληλη για να χρησιμοποιηθεί ως Δευτερεύον Πρόσθετο Συστατικό στο τσιμέντο, σε αντικατάσταση του χρησιμοποιούμενου στο Τσιμεντοποιείου Βασιλικού υφαλογενούς ασβεστόλιθου, που προέρχεται από λατομεία στην ευρύτερη περιοχή του Τσιμεντοποιείου. 2. Η λάσπη από τον σφαιρόμυλο άλεσης πλυμένων Ασβεστολιθικών αδρανών για παραγωγή άμμου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως Δευτερεύον Πρόσθετο Συστατικό στο τσιμέντο, σε ποσοστό μέχρι 5% (αντικατάσταση του χρησιμοποιούμενου υφαλογενούς ασβεστόλιθου). Θα αξιολογηθεί όμως και κατά πόσον είναι κατάλληλη για να χρησιμοποιηθεί ως Κύριο Συστατικό του τσιμέντου, οπότε η αντικατάσταση μπορεί να φτάσει μέχρι και στο 20%. 20

3. Η λάσπη από την έκπλυση Διαβασικών αδρανών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με 2 τρόπους: α) για να αντικαταστήσει τον υφαλογενή ασβεστόλιθο στην τσιμέντου, παραγωγή ως Δευτερεύον Πρόσθετο Συστατικό, μέχρι 5%, αλλά και β) για να αντικαταστήσει τον άργιλο, σε ποσοστό μέχρι και 50%, στην παραγωγή κλίνκερ, -Το κλίνκερ παράγεται με την έψηση αλεσμένου μίγματος ορυκτών υλών, κυρίως ασβεστολίθου, αργίλου και ούμπρας, που προέρχονται από λατομεία που βρίσκονται κοντά ή στην ευρύτερη περιοχή του Τσιμεντοποιείου. -Κατά την θραύση, ανάμιξη και άλεση των Α Υλών παρακολουθείται συνεχώς η λεπτομερής τήρηση των στόχων του Ποιοτικού Ελέγχου, κυρίως όσον αφορά τις αναλογίες των Ca, Mg, Al, Fe κτλ. και των ανθρακικών ενώσεων τους και των οξειδίων τους στο μίγμα. 21

Λατομείο Μαργαϊκού Ασβεστολίθου στην Καλαβασό 22 22

Λατομείο Αργίλου (Κόννου) στο Μαρί 23 23

Θραυσμένες Α Ύλες-Κύριο μίγμα Premix - Αποθήκευση, ομογενοποίηση, τροφοδοσία 24 24

Μέχρι έξι (6) δοκιμές παραγωγής τσιμέντου σε τσιμεντόμυλους (συνέχεια). Κάθε δοκιμή θα περιλαμβάνει τη χρήση διαφορετικής λάσπης από τα λατομεία και σε διαφορετικό ποσοστό μέσα στο μίγμα των Α Υλών: Σενάριο 1 : αδρανών. Αντικατάσταση του 5% του υφαλογενούς ασβεστόλιθου με λάσπη από την έκπλυση Διαβασικών Σενάριο 2 : αδρανών. Αντικατάσταση του 5% του υφαλογενούς ασβεστόλιθου με λάσπη από την έκπλυση Ασβεστολιθικών Σενάρια 3, 4, 5 και 6: 6: Αντικατάσταση του 5%, 10%, 15% και 20% του υφαλογενούς ασβεστόλιθου με λάσπη από τον σφαιρόμυλο παραγωγής άμμου (διαδικασία με υγρή άλεση πλυμένων Ασβεστολιθικών αδρανών, αδρανών, οπότε η απορριπτόμενη λάσπη είναι πολύ καθαρότερη). 25

Αναμενόμενα αποτελέσματα Απόκτηση εμπειρίας πάνω στη δυνατότητα αντικατάστασης συστατικών του τσιμέντου με λάσπες από τα λατομεία και στα αποτελέσματα που θα έχει αυτή στα χαρακτηριστικά του τσιμέντου. Ποσοτικοποίηση των εκπομπών CO2 για το βέλτιστο σενάριο ή τα σενάρια που θα θεωρηθούν εφικτά και αποδοτικά - Μια προκαταρκτική μελέτη του συνολικού κέρδους σε εκπομπές CO στην περίπτωση της λάσπης από τα λατομεία Φαρμακά, 2 αυτό δεν φαίνεται ότι θα είναι μεγάλο, λόγω των αυξημένων εκπομπών για τη μεταφορά στο Τσιμεντοποιείο Βασιλικού (μεγάλη απόσταση). Προσδιορισμός του βέλτιστου σεναρίου ή των σεναρίων που θα θεωρηθούν εφικτά και αποδοτικά, για εξοικονόμηση πόρων και μείωση εκπομπών. Καινοτόμος διερεύνηση της χρήσης της Διαβασικής λάσπης στην παραγωγή Κλίνκερ και στην επίδραση που θα έχει αυτή στις συνθήκες/παραμέτρους της παραγωγής. 26

27 27

Προστατεύουμε το Περιβάλλον Αποκατάσταση Λατομείου Ασβεστολίθου Μονής 28 28

29