Σταθεροποίηση µε στραγγιστικές σήραγγες της κατολίσθησης '93 του ταµιευτήρα Ευήνου

Σταθεροποίηση µε στραγγιστικές σήραγγες της κατολίσθησης '93 του ταµιευτήρα Ευήνου Stabilization of the '93 landslide at the Evinos reservoir with drainage galleries NTOYNIAΣ, Γ, ρ. Πολιτικός Μηχανικός, Ε ΑΦΟΣ Ε.Π.Ε. Ε Ε, Β., Πολιτικός και Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός MEng, Ε ΑΦΟΣ Ε.Π.Ε. ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Κατά τις εργασίες κατασκευής του φράγµατος Αγίου ηµητρίου στον Ποταµό Εύηνο εκδηλώθηκε κατολίσθηση 600 000 m 3 περίπου στο αριστερό αντέρεισµα πριν την είσοδο του υπερχειλιστή. Η κατολίσθηση των σηµαντικού πάχους κολλουβίων φλύσχη σταθεροποιήθηκε µε την κατασκευή στραγγιστικών σηράγγων και φρεάτων. Η επέκταση του σώµατος του φράγµατος έδρασε επίσης ως σταθεροποιητικός αναβαθµός. Ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η επίδραση των στραγγιστικών έργων στην κατανοµή των πιέσεων πόρων στη µάζα της κατολίσθησης. ABSTRACT: During the construction of the Agios Demetrios dam on the Evinos River, a 600 000 m 3 landslide occurred at the left abutment, just before the spillway entrance. The flysch colluvium landslide was stabilized by deep drainage achieved via tunnels and wells. An extension of the embankment also served as stabilizing berm. The effect of the drainage works on the pore pressure distribution within the sliding mass is of particular interest. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά την κατασκευή του φράγµατος Αγίου ηµητρίου στον Ποταµό Εύηνο (Ντουνιάς κ.α., 1997) εκδηλώθηκε κατολίσθηση υψηλά στο αριστερό αντέρεισµα (Φωτ. 1, Σχ. 1), αµέσως ανάντη της εισόδου του υπερχειλιστή (Dounias et al, 1996). Η κατολίσθηση ενεργοποιήθηκε λόγω εκσκαφών στον πόδα της, κατά την κατασκευή της νέας οδού πρόσβασης προς το φράγµα. Η κατολίσθηση έγινε αντιληπτή τον Αύγουστο του 1993 όταν παρατηρήθηκε δηµιουργία ρηγµατώσεων σε µια ευρεία περιοχή οι οποίες καθόριζαν το όριο της κατολίσθησης (συµπαγής γραµµή στο Σχήµα 2). Έρευνες έδειξαν ότι η επιφάνεια ολίσθησης βρισκόταν σε βάθος 25m και αφορούσε 600 000m 3 αργιλικών κολλουβίων τα οποία ολίσθαιναν κοντά στην επαφή τους µε τον υποκείµενο ψαµµιτικό φλύσχη. Στον πόδα ήταν ορατή η επιφάνεια ολίσθησης (Φωτ. 2) όπου ήταν εµφανής η συγκέντρωση αργιλικού υλικού σε ζώνη διάτµησης πάχους λίγων χιλιοστών. Ο υδροφόρος ορίζοντας στην κατολίσθηση ήταν Φωτογραφία 1. Γενική άποψη κατολίσθησης. Photograph 1. General view of landslide. πολύ ψηλά σε αντίθεση µε τη γειτονική περιοχή του υπερχειλιστή. Ανάστροφες αναλύσεις έδειξαν ότι η αντοχή στην επιφάνεια ολίσθησης ήταν πολύ χαµηλή (c'=0, φ'=14 ο ), κοντά στην παραµένουσα των αργιλικών υλικών µέσης έως χαµηλής πλαστικότητας που απαρτίζουν τα κολλούβια του 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γεωτεχνικής & Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής, ΤΕΕ, Ξάνθη, 31/5-2/6/2006 1

φλύσχη. Η αντοχή αιχµής των κολλουβίων είχε παραµέτρους της τάξεως των c'=20 kn/m 2, φ'=24 ο. Η χαµηλή αντοχή, η µικρή κλίση της επιφάνειας του εδάφους, οι απολιθωµένες ρίζες που βρέθηκαν στην επιφάνεια ολίσθησης και η µορφολογία της περιοχής υπεδείκνυαν ότι επρόκειτο για επανενεργοποίηση παλαιάς κατολίσθησης. Η κατολίσθηση παρουσίαζε αργές αλλά σταθερές µετακινήσεις. Γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής είναι ο φλύσχης της Πίνδου που στην περιοχή του φράγµατος εµφανίζεται ψαµµιτικός ενώ προς τα ανάντη περισσότερο ιλυολιθικός. Χαρακτηριστικά του φλύσχη που επηρεάζουν την κατασκευή των έργων καθώς και φαινόµενα ασταθειών παρουσιάζονται από τους Marinos et. al. (1995) και Καλτεζιώτη και Τσιαµπάο (1991). 580 600 620 640 680 680 580 600 620 640 640 620 600 ευτερεύουσες ολισθήσεις Θ Γ Z Η Ε 580 620 600 580 Κύρια ολίσθηση 0 100 200 300 (m) Εγκαταστάθηκαν φρέατα αντλήσεων ως προσωρινά µέτρα σταθεροποίησης τα οποία ήταν αποδοτικά για ένα έτος περίπου αλλά ετίθεντο προοδευτικά σε αχρηστία λόγω της συνεχιζόµενης µετακίνησης. Τον Αύγουστο του 1994 µετά από µια πολύ ισχυρή νεροποντή έγινε αιφνίδια µετακίνηση κατά 20 m περίπου της ήδη ενεργοποιηµένης µάζας καθώς και επέκταση της κατολίσθησης προς τα άνω (διακεκοµµένη γραµµή στο Σχήµα 2, Σχήµα 3). Για πολλούς µήνες συνεχίσθηκε η επέκταση των κατολισθητικών κινήσεων προς τα άνω. Στη Φωτογραφία 1 παρουσιάζεται µακρινή άποψη της τότε κατάστασης. Οι Dounias et. al., 1996, παρουσιάζουν όλες τις φάσεις ενεργοποίησης. Εγκαταστάθηκαν πιεσόµετρα σε διάφορα βάθη εντός της κατολίσθησης και του υποκεί- µενου ψαµµιτικού φλύσχη, κλισιόµετρα και βάθρα µέτρησης των επιφανειακών µετακινήσεων. Η κατολίσθηση συνέχισε να έρπει µε αργό ρυθµό και κατέστρεψε ορισµένα από τα όργανα, τα οποία αντικαταστάθηκαν. Εξετάσθηκαν διάφορες εναλλακτικές λύσεις σταθεροποίησης που περιελάµβαναν µπαρέττες, µερική εκσκαφή και αντικατάσταση, στράγγιση κτλ. Τελικώς προκρίθηκε η σταθεροποίηση µε στραγγιστική σήραγγα, µικρό Σχήµα 1. Οριζοντιογραφία περιοχής. Figure 1. Plan view of the area. ΒΘ3 Π116 Z Π106Α ΒΘ4 ΒΘ1 Π106-108 Συρµατοκιβώτια ΒΘ2 Π112Α Π109Α ΒΘ5 Κ1 S46 Κ2 Π109-111 Π103-105 Κ3 Π112-115 Π101-102 ΒΘ6 S45 Π103Α ΒΘ7 A' Ε Η Κύρια ολίσθηση ΒΘ8 570 580 590 600 610 S48 Σχήµα 2. ιάταξη έργων. Figure 2. Layout of works. S47 ευτερεύουσες ολισθήσεις S44 0 50 100 150 (m) A (α) γενική λήψη / general view (β) κοντινή λήψη / close view Φωτογραφία 2. Επιφάνεια ολίσθησης. Photograph 2. Slip surface. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γεωτεχνικής & Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής, ΤΕΕ, Ξάνθη, 31/5-2/6/2006 2

Επιφάνεια επιχώµατος φράγµατος Dam fill surface Άξονας οδού αποκατάστασης Ε024 Αποστραγγιστική γεωτρήση Drainage borehole Επιφάνεια ολίσθησης - Slip surface Σήραγγα αποστράγγισης Drainage gallery A 0 50 100 (m) A' Σχήµα 2. ιατοµή Α-Α. Figure 2. Section Α-Α. αναβαθµό ποδός και διευθέτηση της επιφανειακής απορροής. Η Οριστική Μελέτη των έργων σταθεροποίησης ολοκληρώθηκε το εκέµβριο του 1999 ενώ τα έργα σταθεροποίησης ολοκληρώθηκαν το Φθινόπωρο του 2001. 3. Υ ΡΟΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ - ΠΙΕΣΕΙΣ ΠΟΡΩΝ ιαγράµµατα των πιέσεων πόρων µε το βάθος παρουσιάζονται στο Σχήµα 4 για διάφορες χρονικές στιγµές. Οι δοκιµαστικές αντλήσεις που έγιναν έδειξαν ότι το µεν βραχώδες υπόβαθρο έχει σχετικά υψηλή υδροπερατότητα η δε κατολισθαίνουσα µάζα πολύ χαµηλή υδροπερατότητα. Επίσης, ως πολύ πιθανή θεωρείται η δράση της επιφάνειας ολίσθησης ως στεγανωτικής µεµβράνης που δυσχεραίνει την στράγγιση προς τα κάτω. Εάν η επιφάνεια ολίσθησης βρίσκεται κοντά στην επαφή του µανδύα µε το υπόβαθρο και εκατέρωθέν της η υδροπερατότητα είναι χαµηλή, τότε η πίεση του νερού του επικρεµάµενου ορίζοντα δρα µειώνοντας την αντίστασή της έ- ναντι διάτµησης ακόµη και όταν η πίεση εντός του υποκείµενου υποβάθρου είναι χαµηλή. Εάν η πίεση του νερού εντός του υποκείµενου υποβάθρου αυξηθεί πέραν αυτής που αντιστοιχεί στον επικρεµάµενο ορίζοντα (π.χ. λόγω έντονης βροχόπτωσης) τότε η πίεση αυτή θα επηρεάσει την επιφάνεια ολίσθησης µε επακόλουθο την περαιτέρω µείωση της αντοχής. Η νέα ενεργοποίηση του Αυγούστου 1994 προκλήθηκε όταν, µετά την αχρήστευση του συστήµατος των φρεάτων αντλήσεως, ισχυρότατη βροχόπτωση προκάλεσε άνοδο της στάθ- µης του υπογείου ορίζοντα µεγαλύτερη µάλιστα από την αντίστοιχη του 1993. Υψόµετρο - Elevation (m) 25/7/96 7/9/98 14/1/97 19/2/99 Βραχώδες υπόβαθρο Π115 Π114 Π113 Π109 Π111 Π110 Π106 Π108 Π107 Π105 Π104 Π103 Π112 0 5 10 15 20 25 30 0 5 10 15 20 25 30 0 5 10 15 20 25 30 0 5 10 15 20 25 30 Πίεση νερού - Water pressure (m) Σχήµα 4. Προφίλ πιέσεων πόρων. Figure 4. Pore pressure profiles. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γεωτεχνικής & Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής, ΤΕΕ, Ξάνθη, 31/5-2/6/2006 3

4. ΜΕΤΡΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ 4.1 Αρχές Σχεδιασµού [β] Τα µέτρα σταθεροποίησης περιλαµβάνουν έργα διευθέτησης επιφανειακής απορροής, αποστραγγιστική σήραγγα, και κατακόρυφα φρέατα στράγγισης. Οι βασικές αρχές του σχεδιασµού των σταθεροποιητικών µέτρων ήταν: [α] Ελαχιστοποίηση της επιφανειακής διάβρωσης. Αποτροπή της κατείσδυσης επιφανειακών νερών στην κατολισθαίνουσα µάζα [γ] Σχεδιασµός των έργων απαγωγής επιφανειακών νερών ώστε να ελαχιστοποιούνται οι απαιτούµενες εκσκαφές [δ] [ε] Ενσωµάτωση των έργων κατασκευής της εισόδου του υπερχειλιστή και της οδού προς το φράγµα που δρουν ως σταθεροποιητικός αναβαθµός. Οι σήραγγες στραγγίζουν το βραχώδες υπόβαθρο και τα κατακόρυφα φρέατα στραγγίζουν την κατολισθαίνουσα µάζα προς το βραχώδες υπόβαθρο. [στ] Ελαχιστοποίηση του κινδύνου διαρροών από τον ταµιευτήρα προς τις αποστραγγιστικές σήραγγες. [ζ] Εγκατάσταση οργάνων παρακολούθησης. 4.2 ιευθέτηση Επιφανειακών Απορροών Για τη διευθέτηση των επιφανειακών απορροών κατασκευάστηκε τοίχος από συρµατοκιβώτια (ύψος 1.0 m, µήκος 26 m) για την συγκράτηση των φερτών, έργο εισόδου αποτελούµενο από φρεάτιο πτώσης και σωληνωτό αγωγό και τάφρος από οπλισµένο σκυρόδεµα η οποία εκβάλλει τελικά σε υψόµετρο +516 όπου και αρχίζει η στρώση λιθορριπής του ταµιευτήρα. Η παροχή σχεδιασµού των έργων είναι 3.5 m 3 /sec. Η κατασκευή του έργου ολοκληρώθηκε το φθινόπωρο του 2001. προς τον ταµιευτήρα σηµείο που θεωρήθηκε ασφαλές έναντι σηµαντικών εισροών από τον ταµιευτήρα. Το δάπεδό του βρίσκεται σε υψόµετρο 486 m περίπου. Για τον έλεγχο της ροής από τον ταµιευτήρα προς την σήραγγα έγιναν αναλύσεις διήθησης µε τη µέθοδο των πεπερασµένων στοιχείων. Η οροφή της σήραγγας τοποθετήθηκε 2 διαµέτρους περίπου κάτω από την επαφή κολλουβίων φλύσχη. Ο ανώτερος κλάδος (ΖΗ) τοποθετήθηκε έτσι ώστε να στραγγίζει την περιοχή του καθρέπτη όπου είχε παρατηρηθεί ανάπτυξη σηµαντικών πιέσεων στο βραχώδες υπόβαθρο (πιεσόµετρα Π103 έως Π105). Στη θέση αυτή έχει θετική επίδραση και στην στράγγιση των υπερκειµένων δευτερευουσών κατολισθήσεων. Με τις οριζόντιες στραγγιστικές γεωτρήσεις εκτιµάται ότι η επιρροή της σήραγγας αυτής καλύπτει και τµήµα της κεντρικής περιοχής της κατολίσθησης. Η διάµετρος της σήραγγας είναι πεταλοειδούς µορφής (Σχ. 5) και έχει µέσο πλάτος εκσκαφής 3.65 m και µέσο ύψος εκσκαφής 3.70m. Η σήραγγα έχει επένδυση από εκτοξευόµενο σκυρόδεµα, ενισχυµένο µε δοµικό πλέγµα, πλην της πλάκας δαπέδου και των βάσεων των πλευρικών τοιχωµάτων έως ύψους 1.00 m από το δάπεδο, τα οποία κατασκευάστηκαν από συµβατικό σκυρόδε- µα. Σε όλο το µήκος των σηράγγων διανοίχτηκαν µικρού µήκους αποστραγγιστικές γεωτρήσεις ακτινικά προκειµένου να εξασφαλιστεί η ελεγχόµενη στράγγιση της βραχο- µάζας. Επίσης διανοίχτηκαν αποστραγγιστικές γεωτρήσεις Φ101 µήκους 25m µε κλίση 1% προς τα πάνω σε αποστάσεις ανά 10m. Όπως φαίνεται και στο Σχήµα 3 στον κλάδο ΖΗ διανοίχθηκαν 2 τέτοιες γεωτρήσεις 4.3 Αποστραγγιστική Σήραγγα - Φρέατα Η αποστραγγιστική σήραγγα έχει µήκος 690 m σε δύο κλάδους. Εισέρχεται κατάντη του φράγµατος σε υψόµετρο 475.30m και διέρχεται εξ ολοκλήρου δια του φλυσχικού υποβάθρου της περιοχής. Ο κατώτερος, Βόρειος, κλάδος ( Ε) της σήραγγας τοποθετήθηκε στο πλησιέστερο Σχήµα 5. ιατοµή σήραγγας Figure 5. Tunnel cross-section. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γεωτεχνικής & Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής, ΤΕΕ, Ξάνθη, 31/5-2/6/2006 4

εκατέρωθεν ενώ στον κλάδο Ε διανοίχτηκαν µόνο προς το εσωτερικό του λόφου. Η απορροή εντός της σήραγγας γίνεται δια βαρύτητας και τελικός αποδέκτης των διηθήσεων είναι η κατάντη επενδεδυµένη περιµετρική τάφρος του φράγµατος. Η διάνοιξη της αποστραγγιστικής σήραγγας έγινε µε συµβατική µέθοδο (drill and blast) και ολοκληρώθηκε το εκέµβριο του 2000. Στην κεντρική περιοχή της κατολίσθησης διανοίχτηκαν 71 κατακόρυφα φρέατα στράγγισης Φ300 mm (Σχήµα 2) σε κάνναβο 10 x 10m περίπου µε µέσο µήκος 35m. Τα φρέατα διαπερνούν την επιφάνεια ολίσθησης και επιτρέπουν την στράγγιση δια βαρύτητος προς τον στραγγιζόµενο από τη σήραγγα υποκείµενο ψαµµιτικό φλύσχη. 5. ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ 5.1 Πιεσόµετρα Τα πιεσόµετρα είναι εγκατεστηµένα σε τέσσερις οµάδες, τις Π103-Π105, Π106-Π108, Π109-Π111 και Π112-Π115. Τα πιεσόµετρα κάθε οµάδας είναι τοποθετηµένα σε διάφορα βάθη εντός της κατολίσθησης µε το βαθύτερο να τη διαπερνά και να τοποθετείται εντός του υποβάθρου. Τα βαθιά πιεσόµετρα έφραξαν από την συνεχιζόµενη µετακίνηση και χρειάσθηκε να αντικατασταθούν πριν την κατασκευή των στραγγιστικών έργων (Π103Α, Π106Α, Π109Α και Π112Α). Στα Σχήµατα 6 και 7 παρουσιάζονται χαρακτηριστικές µετρήσεις σε δύο οµάδες πιεσοµέτρων για χρονικό διάστηµα 5 ετών πριν (1996) και 4 ετών µετά (2005) την κατασκευή των στραγγιστικών µέτρων. Πριν τα στραγγιστικά µέτρα η εποχιακή διακύµανση της στάθµης ήταν πολύ εντονότερη εντός του υποβάθρου κάτω από την επιφάνεια ολίσθησης. Η διακύµανση της στάθµης εντός της κατολισθαίνουσας µάζας ήταν πολύ µικρότερη. Μετά τα στραγγιστικά µέτρα: [α] Η διακύµανση στα βαθιά πιεσόµετρα είναι πάλι εµφανής αλλά πολύ µικρότερη και µετατοπισµένη βαθύτερα σε σχέση µε πριν. Γενικότερα το εύρος της διακύ- µανσης είναι µικρότερο σε όλα τα πιεσόµετρα. [β] Τα ρηχά πιεσόµετρα, βάθους µικρότερου των 10m περίπου, επηρεάσθηκαν ελάχιστα. Βαθύτερα υπάρχει σαφής επίδραση µε συνεχιζόµενη µείωση των πιέσεων. Κάποια βαθιά πιεσόµετρα (π.χ. Π106 σε βάθος 30m και Π109 σε βάθος 32.8m) είναι µονίµως στεγνά. Χρόνος 06-96 04-97 02-98 12-98 09-99 07-00 05-01 03-02 01-03 11-03 08-04 Elevation ASL / Απόλυτο υψόµετρο (m) Σηµείωση: Στο Π103 το µέγιστο βάθος που φτάνει η βολίδα του σταθµήµετρου είναι σε υψόµετρο +525.779. Όταν δεν εντοπ ίζεται νερό στο πιεσόµετρο, στο διάγραµµα παρουσιάζεται η στάθµη αυτή. Ολοκλήρωση απ οστραγγιστικής σήραγγας / Completion of drainage gallery Ολοκλήρωση κατακόρυφων φρεάτων / Completion of vertical shafts Π103 (21.20m) Π104 (14.00m) Π105 (4.25m) Π103Α (20.60m) Σχήµα 6. Μετρήσεις πιεσοµέτρων Π103-Π105. Figure 6. Measurements at piezometers Π103-Π105. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γεωτεχνικής & Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής, ΤΕΕ, Ξάνθη, 31/5-2/6/2006 5

Χρόνος Elevation ASL / Απόλυτο υψόµετρο (m) 06-96 04-97 02-98 12-98 09-99 07-00 05-01 03-02 01-03 11-03 08-04 Σηµείωση: Στο Π114 το µέγιστο βάθος που φτάνει η βολίδα του σταθµήµετρου είναι σε υψόµετρο +506.424. Όταν δεν εντοπ ίζεται νερό στο πιεσόµετρο, στο διάγραµµα παρουσιάζεται η στάθµη αυτή. Ολοκλήρωση αποστραγγιστικής σήραγγας / Completion of drainage gallery Ολοκλήρωση κατακόρυφων φρεάτων / Completion of vertical shafts Π112 (29.80m) Π113 (23.20m) Π114 (17.40m) Π115 (11.40m) Π112Α (26.00m) Σχήµα 7. Μετρήσεις πιεσοµέτρων Π112-Π115. Figure 7. Measurements at piezometers Π112-Π115. [γ] Η κύρια τροφοδοσία νερού γίνεται µέσω του κερµατισµένου φλύσχη κάτω από την επιφάνεια ολίσθησης. Τα βαθιά πιεσόµετρα ανταποκρίνονται στις βροχοπτώσεις γρήγορα αλλά η πίεση αποτονώνεται εξίσου γρήγορα. Η αύξηση της στάθµης που παρατηρείται είναι σηµαντικά µειωµένη σε σύγκριση µε αυτή πριν την κατασκευή της σήραγγας. Η διάρκεια της ανύψωσης αυτής είναι επίσης σηµαντικά µειωµένη. 5.2 Μετακινήσεις Έχουν εγκατασταθεί τρία κλισιόµετρα, το Κ1 κοντά στην οµάδα πιεσοµέτρων Π112-Π115, το Κ2 κοντά στην οµάδα πιεσοµέτρων Π109- Π111 και το Κ3 κοντά στην οµάδα πιεσοµέτρων Π103-Π105. Οι µετρήσεις από το 2000 έως το 2005 δεν έχουν παρουσιάσει ένδειξη µετακίνησης. Έχουν τοποθετηθεί τρία βάθρα επιφανειακών µετακινήσεων σε συνδυασµό µε τα κλισιόµετρα Κ1, Κ2 και Κ3 και άλλα οκτώ (ΒΘ1 έως ΒΘ8) στις θέσεις που φαίνονται στο Σχήµα 2. Μετά την ολοκλήρωση των έργων σταθεροποίησης οι µετρήσεις δείχνουν κυµαινόµενες µετακινήσεις εντός των ορίων του µετρητικού σφάλµατος. Ενδεικτικά παρουσιάζονται στο Σχήµα 8 οι µετρήσεις του βάθρου Κ2. Συνολικη µετακίνηση (m) Cumulative displacement (m) 0.05 0.03 0.01-0.01-0.03-0.05-0.07 Χρόνος 2/2/01 2/2/02 2/2/03 2/2/04 1/2/05 Xtotal Ytotal Ztotal Σχήµα 8. Μετρήσεις βάθρου Κ2. Figure 8. Measurements of monument K2. 5.3 Μετρήσεις Εκροών Αποστραγγιστικής Σήραγγας Στο τέλος των κλάδων Α Γ και ΗΓ της αποστραγγιστικής σήραγγας και πριν τη συµβολή τους στην κορυφή Γ έχουν διαµορφωθεί διατάξεις για τη µέτρηση της παροχής του κάθε τµήµατος χωριστά και συνολικά στην έξοδο (Φωτ. 3). Οι µετρήσεις δείχνουν ότι στην έξοδο της σήραγγας απορρέουν από 2.2 m 3 /h έως 57.6 m 3 /h, µε µέση τιµή περί τα 13.2 m 3 /h. H παροχή στον Βόρειο κλάδο (κοντά στον ταµιευτήρα) κυµαίνεται από 3.6 έως 46.8 m 3 /h µε µέση τιµή 8.3m 3 /h και στον Νότιο κλάδο από 0.8 έως 9 m 3 /h µε µέση τιµή 3.4 m 3 /h. Οι µετρήσεις στους επιµέρους 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γεωτεχνικής & Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής, ΤΕΕ, Ξάνθη, 31/5-2/6/2006 6

Φωτογραφία 3. Στόµιο σήραγγας Photograph 3. Tunnel portal. κλάδους είναι στο σύνολό τους 65 και καλύπτουν την περίοδο 5/10/2001 έως τέλος Νοεµβρίου 2002. Στο Σχήµα 9 παρουσιάζονται οι µετρήσεις παροχών της σήραγγας, το ύψος των βροχοπτώσεων και η στάθµη του ταµιευτήρα. Οι µετρήσεις βροχοπτώσεων λείπουν µετά τον Απρίλιο του 2003. Οι παροχές των σηράγγων επηρεάζονται άµεσα από τις βροχοπτώσεις και παρουσιάζουν άµεση απόκριση. Η παροχή της Βόρειας σήραγγας πλησίον του ταµιευτήρα είναι σηµαντικά µεγαλύτερη από αυτή της Νότιας. Η παροχή της Βόρειας σήραγγας ( Ε) αυξάνεται επίσης όταν η στάθµη του ταµιευτήρα ανέρχεται πάνω από το +m περίπου. Για στάθµη ταµιευτήρα +m υπάρχει ένδειξη ότι η επιπλέον παροχή είναι 35 m 3 /h περίπου. Από αυτό εκτιµήθηκε ότι η επιπλέον παροχή για τη µέγιστη στάθµη ταµιευτήρα (+m) θα είναι 50 m 3 /h. Οι εκροές αυτές αν και είναι µεγαλύτερες από αυτές που είχαν υπολογισθεί στο στάδιο της µελέτης δεν εµπνέουν καµία ανησυχία. Οι εκροές στη σήραγγα δεν είναι κατανεµη- µένες οµοιόµορφα αλλά παρατηρούνται από συγκεκριµένες στραγγιστικές οπές, φαινόµενο που καταδεικνύει ότι η υδροπερατότητα των σχηµατισµών είναι ιδιαιτέρως ανοµοιογενής, γεγονός αναµενόµενο για το φλύσχη της περιοχής, λόγω ύπαρξης ρωγµών, διακλάσεων και ζωνών µεγάλης υδροπερατότητας. Το διηθούµενο νερό είναι σε κάθε περίπτωση διαυγές. ΥΠΟΜΝΗΜΑ Στάθµη Ταµιευτήρα Βροχόπτωση Συνολική παροχή σήραγγας 220000 200000 Στάθµη ταµιευτήρα (m) Ύψος βροχόπτωσης (mm) 160 120 80 40 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 Παροχή (lt/hr) 0 0 08/07/01 04/01/02 03/07/02 30/12/02 28/06/03 25/12/03 22/06/04 19/12/04 17/06/05 Χρόνος Σχήµα 9. Μετρήσεις εκροών σε σχέση µε το ύψος των βροχοπτώσεων και τη στάθµη του ταµιευτήρα. Figure 9. Discharge measurements in relation to rainfall and the reservoir level. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γεωτεχνικής & Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής, ΤΕΕ, Ξάνθη, 31/5-2/6/2006 7

6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Μετά από µια µακρόχρονη περίοδο παρακολούθησης της συµπεριφοράς της κατολίσθησης µετά την ολοκλήρωση των έργων του φράγµατος και των σταθεροποιητικών έργων της κατολίσθησης και µε κανονική λειτουργία του ταµιευτήρα προκύπτουν τα εξής συµπεράσµατα: Η κατολίσθηση έχει πλήρως σταθεροποιηθεί. Η πλήρωση του ταµιευτήρα και η επακόλουθη διακύµανση της στάθµης του δεν είχε αρνητικές επιπτώσεις στην ευστάθεια του αριστερού αντερείσµατος. Οι µετρούµενες εκροές δεν δηµιουργούν καµία ανησυχία για τη λειτουργία της σήραγγας, ή τη στεγανότητα του ταµιευτήρα. Αν και δεν εντοπίζονται κατολισθητικές κινήσεις χρειάζεται συνεχής παρακολούθηση της κατολίσθησης (µετακινήσεις, στάθµες πιεσο- µέτρων, εκροές σήραγγας). Conf. Soil Mech. Found. Eng., Copenhagen, Vol. 7, pp 111-116. Καλτεζιώτης, Ν. και Τσιαµπάος, Γ. (1991), ''Φαινόµενα ασταθειών αποσαθρωµένου φλύσχη µε αναφορά στις περιοχές των φραγµάτων Αγίου ηµητρίου Ευήνου και Πύλης Τρικάλων'', Πρακτικά Συµποσίου Γεωλογία Φραγµάτων η Ελληνική Εµπειρία, Αθήνα, σελ.169 177. Ντουνιάς, Γ. Θ., Μαρίνος, Π., και Καραβοκύρης, Ι.Γ. (1997), Γεωτεχνικός σχεδιασµός φράγµατος Ευήνου, Πρακτικά 3 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Γεωτεχνικής Μηχανικής, Πάτρα, Τόµος 1, σελ. 363-370. 7. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Κύριος για τη µελέτη και κατασκευή του έργου ήταν η ΕΥ Ε/ΟΣΥΕ του ΥΠΕΧΩ Ε. Το έργο παρέλαβε και παρακολουθεί από το 2003 η ΕΥ ΑΠ. Η µελέτη των µέτρων σταθεροποίησης και η παρακολούθηση και αξιολόγηση των µετρήσεων έγινε από την Ε ΑΦΟΣ ΕΠΕ µέχρι το 2003 και σε συνεργασία µε την ΕΥ ΑΠ µέχρι το 2005. Η κατασκευή των σταθεροποιητικών έργων έγινε από την Κ/Ξ ΑΕΓΕΚ ΜΕΤΩΝ ΤΕΡΝΑ. Ευχαριστούµε όλους για τη συνεργασία. 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Dounias, G. T. and Marinos, P.G. (1993),''Soil like and rock like behaviour of a flysch in slope stability'', Proc. Geotechnical Engineering of Hard Soils - Soft Rocks, Athens, Vol. 2, pp. 1107-1114. Dounias, G. T., Pantelidis, P.I., Marinos, P.G. and Vaughan P. R. (1996),''Landslide reactivation in flysch colluvia at the Evinos dam site''. Proceedings of the 7 th international symposium on landslides, Trondheim, Vol. 2, pp. 1201-1206. Marinos, P. G., Dounias, G. T. and Karavokyris, G. I. (1995), ''Flysch geological features and the design of Evinos dam, Greece'', Proc. XI European 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γεωτεχνικής & Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής, ΤΕΕ, Ξάνθη, 31/5-2/6/2006 8