27χρόνια προσφοράς στον τόπο µας

ΛΗΡ ΜΕΝ ΕΛΣ Χ. ΓΡΦΕ. ΝΝΝ Ν ριθµός δε ας 19 ωδ. Εντύπου 093826 ΡΜΗΝ ΛΣΗ Ε ΣΗ Υ Ρ Υ ΣΥΝ ΕΣΜΥ ΛΡΡΥ Ν Η Ν Σ ΝΝΝ ΕΣ ΡΥΣΕ Σ 1985 ΡΘΜΣ ΦΥΛΛΥ 145 ΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ- ΕΕΜΒΡΣ 2012 ΝΝΝ 31-12-2012 Διαβάστε αρατεταμένη καλοκαιρία α πήρε και τα σήκωσε Εν χορώ στους αλαρρύτες σελίδα 3 σελίδα 4 Με χιόνια στη γιορτή του ϊ-νικόλα σελίδα 4 π. ατσίκης: Υπόθεση όλων των αλαρρυτινών η δημιουργία Μουσείου στους αλαρρύτες σελίδα 11 Νέες αποφάσεις του Δημ. Συμβουλίου για τη βοσκή Η διαίσθηση του αλόγου: μια συγκινητική χριστουγεννιάτικη ιστορία από τη Λ. Γραβάνη σελίδα 3 σελίδα 5 σελίδα 8 Η ιδιωτική Λαογραφική Συλλογή των αλαρρυτών: παράδειγμα προς μίμηση σελίδα 12 27χρόνια προσφοράς στον τόπο µας Με ευθύνη, σοβαρότητα και αξιοπρέπεια στάθηκε η φωνή των αλαρρυτών, τα ΛΡΡΥΩ- ΝΕ από το 1985 ως σήμερα. Ήταν μια αδήριτη ανάγκη, επιθυμία, όνειρο και καημός που κατάφερε να γίνει πραγματικότητα, τείνοντας πατριωτική χειραψία σε όλους τους αλαρρυτινούς, με στόχο την προβολή των αξιών και του πολιτισμού του τόπου μας σ' όλες του τις εκφράσεις: γράμματα, τέχνες, εμπόριο, κοινωνική συμβίωση. ι πρωτεργάτες της εφημερίδας μας τότε, σαν μια καινούρια κυψέλη δημιουργίας, ακολούθησαν τη μέθοδο, το πάθος και το τραγούδι δουλειάς των μελισσών. Ξέμακρα από τους αδιάφορους, όλοι μαζί με πνεύμα αδελφικής αγάπης και ομόνοιας. αι κατάφεραν να στήσουν τα ΛΡΡΥΩ ΝΕ παρακινούμενοι από φλογερή αγωνιστική διάθεση για τη γενέθλια γη. Ήταν μακρύς ο δρόμος 27 χρόνων και φθάνοντας στο σήμερα, εμείς από την πλευρά μας, ως συνεχιστές αυτής της προσπάθειας αισθανόμαστε την ανάγκη να ξανατείνουμε το χέρι μας για μια θερμή πατριωτική χειραψία και πάλι. Σ' αυτή τη χειραψία στηρίχτηκαν τόσα χρόνια τα ΛΡ- ΡΥΩ ΝΕ και σ' αυτή θα επενδύσουμε και μεις για τα επόμενα που έρχονται. Γιατί, τελικά, φαίνεται πως μονάχα με πνεύμα αδελφότητας και ομόνοιας όχι στα λόγια αλλά στην πράξη, τόσο σε εύκολους όσο και σε δύσκολους καιρούς μπορούμε να συνεχίσουμε. Ευχόμαστε χάρη στη στήριξη των αναγνωστών μας που ήταν σπουδαία από κάθε άποψη μέχρι σήμερα, ο Σύνδεσμός μας να συνεχίσει την εκδοτική του προσπάθεια και να προσφέρει στους αλαρριτινούς και όχι μόνο αναγνώστες πολλά ακόμη φύλλα ΛΡΡΥΩ- ΩΝ ΝΕΩΝ. Ν.. έλος στην αυθαίρετη βοσκή Νέες αποφάσεις του ηµοτικού Συµβουλίου Στη σύνταξη του ανονισμού Λειτουργίας βοσκοτόπων και ελέγχου αυθαίρετης βοσκής προχώρησε πρόσφατα η Δημοτική ρχή του Δήμου Β. ζουμέρκων, βάζοντας επιτέλους φρένο στα πολλά και έντονα προβλήματα που δημιουργούνταν επί χρόνια από την κυκλοφορία-βόσκηση χωρίς φύλακα - ποιμένα ζώων, κυρίως αιγοπροβάτων και βοοειδών. Μέχρι και πρότινος στο χωριό μας οι οχληρές καταστάσεις σε βάρος συγχωριανών μας ήταν πολύ συχνό φαινόμενο και οι καταγγελίες έπεφταν βροχή στο Δήμο. Έτσι, στην ερώτηση αν φταίει το ζώο ή ο κάτοχος-κτηνοτρόφος του ζώου, έρχεται ν' απαντήσει ο νέος αυτός κανονισμός, που ελπίζουμε να βάλει τέλος σ' αυτά τα δυσάρεστα φαινόμενα. Στη σελ. 5 δημοσιεύονται τα κυριότερα άρθρα αυτού του κανονισμού. ι ενδιαφερόμενοι για περισσότερες πληροφορίρες, μπορούν να απευθύνονται στο Δήμο Β. ζουμέρκων.

ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 2 ΛΡΡΥΩ ΝΕ εριοδική πολιτιστική έκδοση (κωδικός εντύπου 3826) ΔΗΗΣ ΡΩΣ ΣΥΝΔΕΣΜΣ ΛΡΡΥΩΝ Η ΝΔΣ Δωδώνης 7, ωάννινα 45221 ηλέφωνο & fax: 26510 37440 www.kalarrytes.com e-mail: info@kalarrytes.com ΕΜΕΛΕ ΕΔΣΕΩΣ από το 1985 έως 16-1-1997 Θεόδωρος Μπαργιάννης ΕΔΗΣ ΖΕΡβ ΛΝ Μόσχως ζαβέλλα 17 45221, ΩΝΝΝ ηλέφωνα: 26510 73837, 6936567095 γενσ γρμμεσ: ΜγΝΝΗΣ ΕΥγγΕΛΣ λ. απαναστασίου 21 45221, ωάννινα ηλέφωνα: 26510 32234, 6983513937 ΕΜΕΛΕ ΥΛΗΣ ΝΣ ΖΪΗ - γγη ωαννίνων 103, νατολή 45221, ωάννινα ηλέφωνα: 26510 42360, 6936762745 tgogakis@yahoo.gr ΣΥΜβΛΗ ΣΥΝΔΡΜΗ: 20 ΕΥΡΩ Συνδρομές με ταχυδρομική επιταγή, ή μέσω ALPHA BANK, αριθμός λογαριασμού 371-002101-136434, ή ράπεζας ύπρου αριθμός λογαριασμού 22686479, στο όνομα του ΡΩΥ ΣΥΝΔΕΣΜΥ ΛΡΡΥΩΝ Η ΝΔΣ ο Δ.Σ. του Συνδέσμου μας εύχεται στα μέλη του και τους φίλους των αλαρρυτών αλή Χρονιά με υγεία και ευημερία για όλους! μότιμος καθηγητής του αν/μίου ωαννίνων ο αλαρρυτιώτης πόστoλος ατσίκης ον τίτλο του μ ό τ ι μ ο υ α θ ηγ ητ ή απένειμε το ανεπιστήμιο ωαννίνων στον συμπατριώτη μας κ. πόστολο ατσίκη, τέως καθηγητή του αιδαγωγικού μήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης, κατόπιν εγγράφου του ροέδρου του αιδαγωγικού μήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης της Σχολής Επιστημών γωγής του ανεπιστημίου, με τη συνημμένη πρόταση μελών ΔΕ του ως άνω μήματος και συνεκτιμώντας το έργο και την προσφορά του στο Ίδρυμα. Η απόφαση ελήφθη από την Σύγκλητο στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου και πρόκειται για μια ιδιαίτερη τιμή που γίνεται στο πρόσωπο του συμπατριώτη μας κ. π. ατσίκη, έναν πανεπιστημιακό με έντονη κοινωνική δράση και προσφορά που διακρίνεται από όλα τα χαρακτηριστικά του δασκάλου. Σύνδεσμός μας τον συγχαίρει θερμά. Λ. ΝΣΣΥ 21, ω ννινα ΗΛ: 2651027376, Ν: 6906838619 πό την π να της σύνταξης Είκοσι εφτά (27) χρόνια συμπληρώθηκαν στις 14/10/2012 από την ημέρα που η εφημερίδα του Συνδέσμου μας, ΛΡΡΥΩ ΝΕ τυπώθηκαν για πρώτη φορά. Με τους Θεοχάρη Γ. ωάννη, Μπαργιάννη Θεόδωρο και σόλα ωνσταντίνο ως μέλη της συντακτικής επιτροπής αποφασίστηκε από την τότε Γενική Συνέλευση η σύνταξη και η εκτύπωση διμηνιαίας πολιτιστικής εφημερίδας που να αποστέλλεται στα μέλη του Συνδέσμου δωρεάν. Σύμφωνα με τα πρακτικά του Συνδέσμου μας, αποφασίστηκε ακόμη με την εφημερίδα να προβάλλονται οι θέσεις του Συνδέσμου μας για θέματα και αξίες του χωριού μας. Να γίνει η εφημερίδα σπουδαστήριο της πολιτιστικής και δημιουργικής ζωής των αλαρρυτών με τη βοήθεια όλων των μελών και αλαρρυτιωτών. Να τονώσει τους πατριωτικούς δεσμούς ανάμεσα σ' όλους τους αλαρρυτιώτες. πό εκείνη την ημέρα μέχρι σήμερα, πολύ μελάνι κύλησε στις σελίδες της από την πένα γνήσιων πατριωτών, που με πολύ μεράκι γι' αυτό που ανέλαβαν αλλά και περισσή αγάπη για το χωριό τους, έγραψαν, έκριναν, πρόβαλαν, υπερασπίστηκαν θέματα και προβλήματα των αλαρρυτών, κρατώντας την πολιτιστική ταυτότητα της εφημερίδας μας αυθεντική και καθαρή, όπως το ήθελαν από την αρχή. Σε όλους αυτούς, λοιπόν, που είτε έφυγαν είτε είναι ακόμη κοντά μας και άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους μέσα στις σελίδες των ΛΡ- ΡΥΩΩΝ ΝΕΩΝ είναι αφιερωμένο το σημερινό μας φύλλο. αι, βέβαια, θα ήταν παράλειψη να μην απευθύνουμε ένα μεγάλο ΕΥΧΡΣΩ, τόσο η Σύνταξη της εφημερίδας όσο και τα μέλη του Δ.Σ. του Συνδέσμου μας στους απανταχού αλαρρυτινούς και όχι μόνο αναγνώστες μας, που τόσο δυναμικά μας στηρίζουν χρόνια τώρα σε ηθικό και οικονομικό επίπεδο, ώστε να μπορούμε να συνεχίζουμε αυτό που ξεκίνησαν με ζήλο στις 14/10/1985 άλλοι συμπατριώτες μας, με γνώμονα την πρόοδο του χωριού μας. Ν.. α άρθρα δεν εκφράζουν κατ' ανάγκη τις απόψεις του Συνδέσμου. ΗΓΥΜΕΝ ΗΣ ΡΗ Ε.Ε. ΜΕΛΕΗ-ΣΕΥΗ Ν & ΗΜΣ Ν ΕΡΓ Ν ΛΗΣΕΣ Ν ΞΗΣΗ ΝΗ Ν Μιχα λ γγ λου 44, 45 333 ω ννινα τηλ φωνο: 26510 26891, 26510 28420, fax: 26510 28271 www. igoumenidis.gr ΥΛΗ ΕΧΝΛΓΣ ΥΛΓΣ Ν m e g a N e t ωλ σεις H/Y-Service H/Y- ναλ σιµα Μελ τες, Εγκαταστ σεις ικτύων H/Y Ευ γγελος π. σόλας ΗΛ.- ΦΞ:26510 23801-6947 770 966 Μπιζαν ου 17, ω ννινα 45 221 www.ypologistes.com, info@ypologistes.com

µικρ... ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 Επιμέλεια - σύνταξη ΝΣ ΖΪΗ - γγη αρατεταμένη καλοκαιρία Άργησε φέτος να μας εγκαταλείψει το καλοκαίρι, καθώς μέχρι και τις τελευταίες μέρες του κτώβρη οι θερμοκρασίες ήταν άκρως... καλοκαιρινές! Σύμφωνα με τους ειδικούς, διανύσαμε το πιο θερμό φθινόπωρο των τελευταίων 140 χρόνων! αι όσοι μεν είδαν το θέμα ρομαντικά και χωρίς τις οικονομικές του επιπτώσεις, επιζητούσαν και λίγο κρύο όλο αυτό το διάστημα. σοι όμως υπολογίζουν και την οικονομική διάσταση του ζητήματος, θα ήθελαν να παραταθεί η καλοκαιρία μέχρι τον... Γενάρη, αν είναι δυνατόν! άντως, για να μιλήσουμε για τα καθ'ημάς, ο φετινός κτώβρης αντάμοιψε τους αλαρρύτες από κάθε άποψη, αφού το Σαββατοκύριακο 20 και 21 του μήνα, ξένοι επισκέπτες γέμισαν τα καλντερίμια, τα καφενεία και τους ξενώνες. Όσοι αλαρρυτινοί βρέθηκαν επίσης στο χωριό εκείνες τις μέρες τις σύγκριναν μ' αυτές του Δεκαπενταύγουστου, όπου ο τόπος σφύζει από κόσμο! Ελπίζουμε και ο χειμώνας να κυλήσει εξίσου καλά, γιατί προβλέπεται να είναι δύσκολος... Για την ενορία εφημέριος της κοινότητας Ματσουκίου κ. Χρήστος Μακρής θα εξυπηρετεί την ενορία αλαρρυτών, μετά το κενό στη θέση εφημέριου που έχει δημιουργηθεί στο χωριό μας. Όπως μας ενημέρωσε ο ίδιος ο εφημέριος, έχει προβλέψει να βρίσκεται στην εκκλησία του γίου Νικολάου αλαρρυτών τουλάχιστον μία φορά κάθε μήνα. Για οτιδήποτε άλλο χρειαστεί κάποιος αλαρρυτινός, μπορεί να απευθύνεται στον συμπατριώτη μας ψάλτη κ. Ζάγκλη Ναπ., ο οποίος με τη σειρά του θα ενημερώνει τον εφημέριο. Όσο για την. Μητρόπολη Άρτας, δεν φαίνεται ότι θα δώσει σύντομα λύση στο θέμα αυτό που έχει προκύψει και πάλι στους αλαρρύτες, αν και εμείς οι ίδιοι δεν κινητοποιηθούμε... 3 α πήρε και τα σήκωσε... ι ενώ μέχρι τις αρχές κτωβρίου απολαμβάναμε την απρόσμενα παρατεταμένη καλοκαιρία, ξαφνικά τα φαινόμενα άλλαξαν! Έτσι, στα μέσα κτώβρη ισχυρός ανεμοστρόβιλος χτύπησε τους αλαρρύτες κυρίως στην περιοχή του ϊ-γιώργη στην ουλιάνα αλλά και μέσα στο χωριό, προκαλώντας σοβαρές ζημιές στις εγκαταστάσεις κεραιών αλλά και στον ξενώνα ρχοντικό Βογιάρου, αφού παρέσυρε εξοπλισμό (καρέκλες, τραπέζια, ψησταριά) μαζί κι έναν πλάτανο στο παρακείμενο ρέμα! ο χωριό μας παρέμεινε χωρίς τηλεφωνική σύνδεση και ίντερνετ αρκετές μέρες μέχρι να αποκατασταθούν οι ζημιές. αρόμοια φαινόμενα χτύπησαν κι άλλες περιοχές της Ηπείρου προκαλώντας σοβαρές υλικές ζημιές, κυρίως στην περιοχή της ρέβεζας. Για τους χορευτές του Συνδέσμου μας ολύ αισιόδοξα (όπως τονίσαμε και στο προηγούμενο φύλλο μας) ξεκίνησε και η φετινή χρονιά για τα χορευτικά τμήματα του Συνδέσμου μας, καθώς οι νέες εγγραφές χορευτών ηλικίας από 5 ετών και άνω ήταν κάτι παραπάνω από ικανοποιητικές! ο όνομα αλαρρύτες εξακολουθεί πάντα να ηχεί επιβλητικά στο χώρο της παράδοσης και του πολιτισμού και σ' αυτό συνεχίζει να επενδύει σταθερά ο Σύνδεσμός μας. Έτσι, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να πραγματοποιήσει κάποιες εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους χορευτές, αναγνωρίζοντας τις προσπάθειες που γίνονται και ευχαριστώντας όλους για τη στήριξη. ερισσότερα για τις εκδηλώσεις αυτές στο επόμενο φύλλο μας. µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ...µικρ... µικρ... µικρ...

ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 4 µικρ... Εν χορώ στους αλαρρύτες Στο χωριό μας βρέθηκε στις 5 κτωβρίου το συνεργείο της τηλεοπτικής εκπομπής Εν χορώ με παρουσιαστή τον Συρρακιώτη κ. Ηλία Γκαρτζονίκα, προκειμένου να γίνουν γυρίσματα στο πλαίσιο ενός αφιερώματος για τους αλαρρύτες. π' όσα πληροφορηθήκαμε, ο κ. Ηλ. Γκαρτζονίκας (που σημειωτέον στην εκπομπή του ασχολείται κυρίως με την ελληνική παράδοση και τον πολιτισμό σε διάφορες εκφάνσεις τους) βρέθηκε με την τηλεοπτική κάμερα τόσο σε στάνες συγχωριανών μας κτηνοτρόφων όσο και στην πλατεία και τα καλντερίμια του χωριού μας, συνομίλησε με πολλούς συμπατριώτες μας για θέματα ιστορίας και λαικής παράδοσης, καταλήγοντας σε ένα κατ'εξοχήν παραδοσιακό γλέντι στο κατάμεστο ρχοντικό Βογιάρου, απ' το οποίο γλέντι δεν έλειπε κανένας αλαρρατινός μουσικός, 11 τον αριθμό, τραγουδιστές και οργανοπαίκτες που με κέφι και μεράκι τραγούδησαν και έπαιξαν μέχρι πρωίας! Η διοργάνωση του τηλεοπτικού αυτού εγχειρήματος συντονίστηκε από τον ντιδήμαρχο κ. Γ. ότσια, τον συμπατριώτη μας κ. Μουσαφίρη Δήμο, τον κ. Βασίλη Λούπα και τον τοπικό πρόεδρο κ.. σόκα. Σύμφωνα με πληροφορίες, η μετάδοση του αφιερώματος στους αλαρρύτες από το κανάλι ΗΕΡΣ TV1 θα γίνει μέσα στις επόμενες εβδομάδες, καθώς τα γυρίσματα δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Επιμέλεια - σύνταξη ΝΣ ΖΪΗ - γγη Στιγμιότυπα από το γλέντι στον ξενώνα ρχοντικό βογιάρου µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... α πρώτα χιόνια στους αλαρρύτες Χωρίς εκπλήξεις και τον κατάλληλο καιρό έπεσαν φέτος τα πρώτα χιόνια στους αλαρρύτες. ι βουνοκορφές άσπρισαν, το χωριό ντύθηκε τη χειμωνιάτικη φορεσιά του, τα καλντερίμια στρώθηκαν με ολόλευκο χαλί για τους διαβάτες, αλλού αφράτο και βελούδινο κι αλλού παγωμένο και γλιστερό... ερπατώντας, λοιπόν, στα χιονισμένα καλντερίμια του χωριού μας τις πρώτες μέρες του Δεκέμβρη, πολύ συχνά προσπαθήσαμε να στήσουμε με τη φαντασία μας εικόνες από τη σκληρή ζωή των αλαρρυτινών χειμώνα καιρό σ' αυτό το άγριο κι ανυπόταχτο σημείο της Ηπείρου... ώς τα κατάφερναν άραγε; Με πόσο αγώνα και σκληρή δουλειά ζούσαν εδώ πάνω; όσες δυσκολίες έπρεπε να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα το χειμώνα αποκλεισμένοι, απομωνομένοι, ξεχασμένοι από Θεό κι ανθρώπους; Δύσκολο να το νιώσεις, να το καταλάβεις... αι να σκεφτεί κανείς πως με την παραμικρή χιονόπτωση στους αλαρρύτες, αν τύχει και βρεθείς στο χωριό, το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι μήπως αποκλειστείς και δεν μπορέσεις να φύγεις με ασφάλεια! αι μ' αυτές τις σκέψεις συνεχίσαμε το περπάτημα στα χιονισμένα καλντερίμια... αλό χειμώνα! µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... Με χιόνια γιορτάστηκε ο ϊ-νικόλας Με ευλάβεια γιορτάστηκε και φέτος η γιορτή του προστάτη μας γίου Νικολάου στους αλαρρύτες μέσα σε κατάλευκο από το χιόνι τοπίο, πράγμα που απέτρεψε πολλούς συμπατριώτες μας από το ανέβουν στο χωριό για τη Θεία Λειτουργία. αρόλα αυτά, περίπου 40 αλαρρυτινοί βρέθηκαν στο.ν. γίου Νικολάου τιμώντας τον προστάτη του χωριού μας, ενώ το ύψωμα φέτος επιμελήθηκε η οικογένεια Χρ. Γκολφινόπουλου. Ήταν μια ευκαιρία να ανταμώσουμε και πάλι, να τα πούμε και να χαρούμε το χειμωνιάτικο σκηνικό. αι του χρόνου με υγεία!

µικρ... ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 νέος κανονισμός λειτουργίας βοσκοτόπων και ελέγχου αυθαίρετης βοσκής Άρθρο 1 ι βοσκήσιμοι τόποι της περιφέρειας του Δήμου, των οποίων την κυριότητα, νομή ή χρήση έχει ο Δήμος, διατίθενται σε δημότες κτηνοτρόφους σύμφωνα με την κατ' έτος εκδιδόμενη απόφαση του Δ.Σ. περί τοποθέτησης αυτών στις βοσκές και του καταβλητέου δικαιώματος βοσκής. παλλάσσονται από το τέλος βοσκής οι δημότες κτηνοτρόφοι που δεν υπερβαίνουν τα 4 (τέσσερα) μεγάλα και 10 (δέκα) μικρά ζώα. Άρθρο 6 τηνοτρόφος θεωρείται ότι βόσκει αυθαίρετα: α) αυτός που βόσκει το ποίμνιό του ανά θέσεις και όρια πέραν των αναγραφομένων στην άδεια εγκατάστασης β) ο εγκατασταθείς κτηνοτρόφος χωρίς άδεια. Στις παραπάνω περιπτώσεις επιβάλλεται πρόστιμο μέχρι του διπλασίου του ποσού του νομίμως καταβληθέντος δικαιώματος κατ' έτος και για κάθε φορά που διαπιστώνεται η αυθαιρεσία αυτή. Η διαπίστωση της αυθαίρετης βόσκησης γίνεται από όργανα του Δήμου (επιτροπή ελέγχου, πρόεδρο ή εκπρόσωπο.., Δημοτική στυνομία), Δασική Υπηρεσία, στυνομία και νόμιμη υπηρεσία, ενυπόγραφες καταγελλίες συνδημοτών καθώς επίσης και από Δήμαρχο, ντιδήμαρχο, Δημοτικό σύμβουλο και αρμόδιο υπάλληλο του Δήμου. Άρθρο 7 Δεν επιτρέπεται η βόσκηση των ζώων κάθε κτηνοτρόφου περιαστιακά των οικισμών και κατοικημένων περιοχών των.. και σε Νέος κανονισμός λειτουργίας και για τα Δημοτικά οιμητήρια Εξίσου σημαντικές αποφάσεις έλαβε το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Β. ζουμέρκων και για τη λειτουργία των Δημοτικών οιμητηρίων. Φαίνεται ότι ο Δήμος επιχειρεί να βάλει τάξη και σ' αυτό το θέμα με το αζημίωτο βέβαια, πλην όμως διασαφηνίζεται ότι τα έσοδα του Δήμου από τα κοιμητήρια είναι δικαιώματα ή τέλη που επιβάλλονται για την κάλυψη δαπανών συντήρησης και λειτουργίας αυτών. Υπεύθυνος για τη λειτουργία των κοιμητηρίων και την εφαρμογή του νέου κανονισμού είναι ο ντιδήμαρχος της αντίστοιχης ενότητας σε συνεργασία με τον εκάστοτε ρόεδρο της Δημοτικής ή οπικής οινότητας. κολούθως, παραθέτουμε τα σημαντικότερα σημεία του κανονισμού, ενώ όποιος ενδιαφέρεται για περισσότερα, μπορεί ν' απευθύνεται στο Δήμο ή τον ντιδήμαρχο κ. Γ. ότσια. Άρθρο 6 Δικαίωμα ταφής στο Δημοτικό κοιμητήριο έχουν οι δημότες του Δήμου Βορείων ζουμέρκων. ο ίδιο δικαίωμα έχουν όλα τα θανόντα πρόσωπα στη δημοτική περιφέρεια ανεξαρτήτως δημοτικότητας, εθνικότητας ή θρησκεύματος. Άρθρο 7 Σε ορισμένα κοιμητήρια.. του Επιμέλεια - σύνταξη ΝΣ ΖΪΗ - γγη νοητή περιμετρική γραμμή της τάξεως των τριακοσίων (300) μέτρων από τις ακρινές κατοικίες. Στην περίπτωση αυτή και ανεξαρτήτως του αριθμού και του είδους των ζώων επιβάλλεται στον ιδιοκτήτη κτηνοτρόφο πρόστιμο πεντακοσίων (500)ευρώ για την πρώτη φορά, χιλίων (1.000) ευρώ για τη δεύτερη φορά και δύο χιλιάδων (2.000) ευρώ για την τρίτη φορά κ.ο.κ. για την εφεξής φορά της ιδίας περιόδου. Η διαπίστωση γίνεται σύμφωνα με το άρθρο 6. Άρθρο 8 ι διατάξεις του προηγούμενου άρθρου 7 εφαρμόζονται και στις περιπτώσεις εισόδου των ζώων εντός των οικισμών και περιφοράς των σε κοινόχρηστους χώρους, όπως πλατείες, πάρκα, αλσύλια, παιδικές χαρές, χώρους κοιμητηρίων, βρύσες, χώρους απόρριψης απορριμμάτων, εγκαταστάσεις κ.λ.π., προς αναζήτηση τροφής και νερού με την πρόσθετη καταμήνυση των υπαιτίων προς άσκηση αρμοδίως ποινικής δίωξης για παραβάσεις υγειονομικών κ.λ.π διατάξεων και σε συντρέχουσες περιπτώσεις φθοράς κοινής περιουσίας. Ζώα χωρίς φύλακα - βοσκό στα γκαλντερίμια του χωριού Άρθρο 9 Δεν θεωρείται αυθαίρετη η βόσκηση ζώων που οδηγούνται στις χειμερινές ή θερινές βοσκές και διέρχονται την περιφέρεια του Δήμου, όταν η παραμονή αυτών σ' αυτή δεν παρατείνεται πέραν των σαράντα οκτώ (48) ωρών. µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... Δήμου ισχύει εθιμικά η ύπαρξη οικογενειακών τάφων. Η ολοένα αυξανόμενη έλλειψη χώρων ταφής οδηγεί στη μη έγκριση στο εξής οικογενειακών τάφων, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Άρθρο 13 1)Η άδεια ταφής θα παρέχεται από την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου καταβάλλοντας το ποσό των 30 ευρώ. 2)Δεν υπάρχει τέλος ταφής για τα πρώτα (7) επτά χρόνια ταφής. 3)Υπάρχοντες οικογενειακοί τάφοι για να διατηρηθούν θα πληρώνεται τέλος 400 ευρώ/έτος, το οποίο θα αναπροσαρμόζεται ανά τετραετία κατά 10%. 4)Άδεια για κατασκευή μαρμάρινου τάφου, θα παρέχεται από το Δήμο. τεχνίτης απαγορεύεται να εκτελέσει οποιαδήποτε εργασία πριν προηγούμενη συνεννόηση με το Δήμο, ώστε να αποφευχθούν ογκώδεις κατασκευές, οι οποίες μειώνουν το πλάτος των διαδρόμων μεταξύ των μνημάτων ή προκαλούν άλλα προβλήματα. α υλικά που προκύπτουν από τις εργασίες θα πρέπει να απομακρύνονται στη συνέχεια με ευθύνη των συγγενών και να καθαρίζεται ο χώρος. Σε διαφορετική περίπτωση θα επιβάλλεται πρόστιμο 100 ευρώ. µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... µικρ... 5

ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 6 αλαρρύτες οι απαρχές της αργυροχοΐας και οι περιώνυμοι τεχνίτες του ασημιού πόστολος ατσίκης αθηγητής ανεπιστημίου ωαννίνων Στ απότομα και απόκρημνα αντερείσματα των δυτικών πλευρών της ίνδου, πάνω σε βράχους κοφτερούς και άγριους, που κάνουν το ανέβασμα εξαιρετικά δύσκολο κι επικίνδυνο, βρίσκεται σκαρφαλωμένο το χωριό των αλαρρυτών. νατολικά τα ζουμέρκα, δυτικά το εριστέρι, πίσω τους ο Μπάρος. Μπροστά τους το φαράγγι του αλαρρύτικου. υτό είναι το σκηνικό στο οποίο εγκαταστάθηκαν, έζησαν, έδρασαν, δημιούργησαν και σε ορισμένους τομείς μεγαλούργησαν οι συγχωριανοί πρόγονοί μας. αείμνηστος ιστορικός Σπυρίδων Λάμπρος περιγράφοντας τη θέση και αναφερόμενος στην ιστορία και τη ζωή των αλαρρυτών γράφει: Η κωμόπολις αύτη [των αλαριτών] ηρίθμει το 1815 περί τας διακοσίας οικογενείας εγκατεστημένας εν θέσει αρμοδιωτέρα μάλλον εις φωλεάς αετών και γυπών παρά εις φιλησύχους καί καλλιτεχνικούς κατοίκους, διακρινό μενους δια τας τέχνας αυτών και την φιλονομίαν. λλ ή άπομόνωσις εκείνη εν τόπω ούτως οχυρού εκ φύσεως ανέπτυξε παρ αυτοίς το αίσθημα της ανεξαρτησίας και η ασφάλεια, ως αγαθόν καρπόν, το της φιλοπονίας και μελέτης. άνω στους βράχους τους σκαλωμένοι οι αλαρρυτινοί επί αιώνες βόσκουν τα ζώα τους, απολαμβάνουν το φαράγγι και το ορμητικό ποτάμι που κυλάει μέσα σε αυτό. Η άγρια ομορφιά του τοπίου τους κάνει απρόσιτους, μοναχικούς, αλλά σίγουρα σφυρηλατεί και την άμεση και ζωντανή σχέση τους με τη φύση. ους χειμώνες, οι αλαρρυτινοί κατεβαίνουν με τα κοπάδια τους να ξεχειμάσουν στον γειτονικό Θεσσαλικό κάμπο για να μπορέσουν, την άνοιξη, να κατεβάσουν στις αγορές του μβρακικού τα προϊόντα τους, τυρί, μαλλί, δέρματα. ην περίοδο της ουρκοκρατίας και ενώ δεν υφίσταται ελληνικό κράτος, τα προνόμια που είχαν αποδοθεί σ αυτούς από τους ούρκους εξασφαλίζουν στους κατοίκους ποιότητα ζωής και ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στην πύκνωση του πληθυσμού και τη μετατροπή-αναβάθμιση του δευτερογενούς τομέα παραγωγής από οικοτεχνία σε βιοτεχνία. άτω από αυτές τις συνθήκες, οι αλαρρύτες γνωρίζουν τη μεγαλύτερη, μια πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα και τις συγκυρίες της εποχής, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη. Εξιστορεί και πάλι ο συμπατριώτης μας Σπ. Λάμπρος: ο κατ αρχάς οι κάτοικοι ήσαν ποιμενικοί, και αυτοί κατεβίβαζον εις τας αγοράς του μβρακικού κόλπου τα προϊόντα των γειτονικών ορέων παρ' αυτών δε ηγόραζε και αυτή η Γαλλία τα δέρματα. λλά, μη περιορισθέντες εις τούτο, βαθμηδόν ήψαντο και της υφαντικής, εξάγοντες και εις το εξωτερικό τα έργα των χειρών των η δε φιλοπονία και οικονομία αυτών επέφερε το θαυμάσιον αποτέλεσμα του εκτάκτου πλουτισμού των, και εντός ημίσεως αιώνος, από του 1810 και εξής οι αλαρρυτιώται, ιδρυτές περίφημων ανά τον κόσμο εμπορικών οίκων, κατέλαβον, ως δια νέων αποικιών, τας ακτάς της Μεσογείου. Στο τέλος τους 18ου αιώνα, οργανώνεται ένα πολύ καλό εμπορικό δίκτυο για τα προϊόντα στις ευρωπαϊκές αγορές, που διακινούν αλαρρυτινοί έμποροι. Στην ταλία ανοίγουν πολλοί εμπορικοί οίκοι: ο Γεώργιος Δουρούτης και ο αδελφός του Χρήστος στην νκόνα, τη Νάπολη, και στην εργέστη, οι αδερφοί Σταματάκη, οι αδερφοί Μπαχώμη και ο. αράσχος στο Λιβόρνο, οι αδερφοί ουρτούρη στη Βενετία, η οικογένεια Σγούρου στο Λιβόρνο και στην σπανία κι οι αδερφοί Λάμπρου στη Νάπολη. λλά οι αλαρρυτινοί έμποροι και ιδιοκτήτες των μεγάλων οίκων δεν περιορίζονταν στην ενασχόληση με τις οικονομικές υποθέσεις και την αύξηση των χρηματικών τους αποθεμάτων. ποκόμιζαν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους μορφωτικά και καλλιτεχνικά αγαθά, τα οποία μαζί με τα υλικά θα τα μεταφέρουν και τα αποθέσουν στη γενέτειρά τους. ροστατεύουν με κάθε τρόπο τα γράμματα, τις τέχνες και προσφέρουν στην κοινωνία του τόπου τους. ι περιηγητές W. Leak και F. Pouqueville, οι οποίοι επισκέφθηκαν την κοινότητα στις αρχές του 19ου αιώνα, αποτύπωσαν στα περιηγητικά τους κείμενα την ευνομία, τον πολιτισμό, τις ωραίες οικοδομές, την ακμή του εμπορίου, τους μορφωμένους ανθρώπους, που μιλούσαν ξένες γλώσσες και γνώριζαν τις τιμές των χρηματιστηρίων των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων, καθώς και την ύπαρξη βιβλιοθηκών με αρχαία συγγράμματα και βιβλία στη γαλλική και ιταλική γλώσσα. Εκτός όμως από το εμπόριο, οι δραστήριοι αυτοί άνθρωποι, θα μάθουν να καλλιεργούν και τις τέχνες. Μυήθηκαν στη ραπτική, στην υφαντική τέχνη, στη χρυσοκεντητική, έγιναν υπέροχοι τεχνίτες. χώρος όμως όπου πραγματικά θαυματούργησαν οι αλαρρυτινοί ήταν η ασημουργία. Η επεξεργασία του ασημιού στον τόπο αυτό έφτασε σε τέτοιο σημείο τελειότητας και ακμής, ώστε μπορούμε να πούμε, ότι σε καλαρρυτινά εργαστήρια κι από αλαρρυτινούς χρυσικούς, έγιναν τα διασημότερα αργυροχοϊκά έργα της νεώτερης Ελλάδας. Η φήμη των αλαρρυτινών ασημουργών ξαπλώνεται παντού στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. γνωστός σε όλους μας θανάσιος σιμούρης (ή ζιμούρης) φτάνει στο αξίωμα του αρχιχρυσοχόου του λή ασά και ανακηρύσσεται σε περιώ νυμο δάσκαλο της αργυρογλυπτικής. οιος γνωρίζει πράγματι πόσα από τα κοσμήματα που φόρεσαν η υρά Βασιλική και η υρά Φροσύνη ήταν έργα δια χειρός θ. ζιμούρη; 1821: Η ΣΗΜΥΡγ ΜΕ ΗΝ ΣΡΦΗ Έτσι λοιπόν πορεύονται στο χρόνο οι αλαρρυτινοί εργαζόμενοι σκληρά και δημιουργώντας. Μέχρι το 1820 οι αλαρρύτες ανθούν και προκόβουν. Όχι όμως για πολύ. Ένα χρόνο αργότερα, το καλοκαίρι του 1821, οι ουρκαλβανοί με αρχηγό τον μπραήμ ρεμέτη θα καταστρέψουν αλαρρύτες και Συρράκο μετά από την ατυχή εξέλιξη της επανάστασης. ι προνομιακοί πληθυσμοί θα μετατραπούν σε πρόσφυγες. ι καλλιτέχνες, άστεγοι, με τα εργαλεία τους σ' ένα δισάκι, θα αναζητήσουν έναν τόπο για να σταθούν, για να μορφοποιήσουν την έμπνευσή τους, να εμποδίσουν το θάνατο της τέχνης. χώρος στον οποίο θα διαπρέψουν μετά το 1821 οι ξεριζωμένοι αυτοί Ηπειρώτες είναι τα Επτάνησα. ι περισσότερες από τις οικογένειες των αλαρρυτινών ασημουργών, θα καταφύγουν κυρίως στη Ζάκυνθο, ενώ μερικές οικογένειες θα μετοικήσουν και στην έρκυρα. Με τον ερχομό τους θα φέρουν την ανανέωση και την ακμή της τέχνης του ασημιού και του χρυσού. Όχι πως τα Εφτάνησα δεν είχαν χρυσικούς. πό το 1668 ήταν δημιουργημένη η συντεχνία τους. 'Όμως έφτιαχναν έργα επηρεασμένα από τη Δύση και πραγματικά θαμπώθηκαν όταν μέσα στη ζωή τους εμφανίστηκε η λεπτή, συμμετρική τέχνη της Ηπείρου. Σε αυτό το νησί λοιπόν, τη Ζάκυνθο, που φιλόξενα είχε δεχτεί τους Ηπειρώτες πρόσφυγες, πήγαν οι ασημουργοί των αλαρρυτών και εκεί διέπρεψαν οι οντοχρόνηδες, ο ολίτσης, ο Βούλγαρης, ο Μπάφας, ο ζημούρης, ο Χριστόδουλος Βαρσάμης ή Γκέρτζος, ο ων. Στάθης κι άλλοι πολλοί, γνωστοί και άγνωστοι, που είναι αδύνατο να τους αναφέρουμε όλους ξεχωριστά. Με το πέρασμα του καιρού οι αλαρρυτινοί αργυροχρυσο χόοι δημιουργούν, ανάμεσα σε μια πραγματικά καλλιτεχνική άμιλλα, αληθινά έργα τέχνης, που εξακολουθούν να είναι μοναδικά και αξεπέραστα. Διάσημοι αισθητικοί και τεχνοκρίτες, Έλληνες και ξένοι, εκφράζονται με λόγια ενθουσιαστικά για την ασύγκριτη επιδεξιότητα των αλαρρυτινών πρωτομαστόρων του ασημιού και του χρυσαφιού, και ιδιαίτερα του Γεωργίου Διαμαντή Μπάφα και του θανασίου Νικ. σιμούρη, που πέρασαν με τη τέχνη τους στην ιστορία. αι για το λόγο αυτό, παρόλο που δεν θέλουμε να αδικήσουμε τους υπόλοιπους συντοπίτες μας τεχνίτες του ασημιού, θα περιοριστούμε σήμερα σ αυτούς τους δύο. ΣΥΝΕΧΕ ΣΗ ΣΕΛΔ 7

ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 7 ΣΥΝΕΧΕ Η ΣΕΛΔ 6 ΘΝΣΣ ΖΜΥΡΗΣ θανάσιος ζιμούρης εγκαταστάθηκε στη Ζάκυνθο στα 1821 και πέθανε εκεί στα 1823. Η χρονολογία γέννησής του στους αλαρρύτες είναι άγνωστη. Δούλεψε ως αρχιχρυσικός του λή πασά και δάσκαλος της αργυροχοΐας. α κοσμικά του έργα είναι τελείως άγνωστα, ενώ από τα εκκλησιαστικά του σώζονται λίγα, δείγματα όμως εξαιρετικής τέχνης. Σε δυο περιόδους χωρίζεται η εργασία του σιμούρη. Στην ηπειρωτική και στη ζακυνθινή. α έργα της ηπειρωτικής περιόδου δεν είναι όλα γνωστά ως τώρα. Μνημο νεύονται ιδιαίτερα τα Ευαγγέλιά του με τα αργυρόγλυπτα καλύμματα. Υποστηρίζεται πως τα παλαιότερα δημιουργήματά του ήταν και τα πιο σημαντικά. Γιατί ήταν φτιαγμένα από ειδικά καλούπια, τα κούνια, που ο καλλιτέχνης είχε όσο δούλευε στους αλαρρύτες. Όμως τα καλούπια χάθηκαν ή θάφτηκαν από τον ίδιο κατά την αναχώρηση του από τους αλαρρύτες, όπως αναφέρουν οι διηγήσεις των παλιών, κι οι σημερινοί μελετητές δεν έχουν δυνατότητα για σύγκριση. Επίσης δεν γνωρίζουμε ακριβώς πόσα και ποια είναι και τα μεταγενέστερα έργα του ζιμούρη γιατί πολλά από αυτά καταστράφηκαν στα Επτάνησα μετά το σεισμό και την πυρκαγιά του 1953. Σίγουρα, όπως η όπη Ζώρα υποστηρίζει, υπάρχουν 11 γνήσιες ενυπόγραφες σταχώσεις Ευαγγελίων του. ζιμούρη, μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται και αυτή των αλαρρυτών. Όπως αναφέρθηκε είναι μετρημένα σήμερα και θεωρούνται αληθινά καλλιτεχνικά κειμήλια τα Ευαγγέλια με ασημένια ή επίχρυσα καλύμματα, που βγήκαν από το χέρι του σιμούρη. πωσδήποτε, τα έντεκα μέχρι στιγμής εξακριβωμένα ευαγγελιοκαλύμματα, παλιότερο πρέπει να θεωρήσουμε αυτό πού σώζεται στους αλαρρύτες, επιτρέπουν να σχηματίσουμε σαφή αντίληψη για την ποιότητα της δουλειάς, αλλά και για το εμπορικό δαιμόνιο του ζιμούρη. μεγάλος αυτός αλαρρυτινός συνέλαβε κι εξετέλεσε έναν τύπο σταχώσεως, που με την εικονογραφική της σύνθεση και την εκτελεστική της τελειότητα εντυπωσίασε την εποχή της κι επηρέασε, όχι μόνο τη σύγχρονη, αλλά και τη μεταγενέστερη εκκλησιαστική ασημουργία. ι νεώτεροι χρυσικοί αντέγραψαν από ντύματα Ευαγγελίων τα σχέδια του σιμούρη. Έτσι έβγαλαν άλλα καλούπια και σήμερα υπάρχουν άπειρα Ευαγγέλια σ' όλη την Ελλάδα, που μας θυμίζουν βέβαια τη σύλληψη του καλλιτέχνη, αλλά, φυσικά, είναι ψυχρές και άχαρες απομιμήσεις. απόηχος της φήμης του ζιμούρη μένει ακόμη ζωντανός στη μνήμη των ασημουργών. ίδιος θέλησε να μείνει μοναδικός, κι όπως λέει ή παράδοση, έκρυψε ζηλότυπα τα μυστικά της τέχνης και της τεχνικής του. α περίφημα όμως έργα του ήθελε όχι μόνο να τα συνδέσει με το όνομά του αλλά και με τον τόπο κατασκευής τους, δηλ. το χωριό του, τους αλαρρύτες, για αυτό και σκάλιζε πάντοτε στα ευαγγέλια, εν είδει υπογραφής, την πασίγνωστη φράση: «εκατεσκευάσθη και κατασκευάζονται εν αλαρρύταις, χωρίον των ωαννίνων, δια χειρός θανασίου Νικολάου ζημούρη». α έργα του λοιπόν αυτά, αποτελούν αδιάψευστους και ζωντανούς, ευτυχώς εις το διηνεκές, μάρτυρες για το εξαιρετικό ταλέντο του. γεωργσ ΔΜΝΗΣ ΜΦΣ (1784-1854) δεύτερος μεγάλος μάστορας του ασημιού ήταν ο Γεώργιος Μπάφας, γιος του Διαμαντή και της ικατερίνης άλα, που γεννήθηκε στους αλαρρύτες το 1784. Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Ζάκυνθο από τα προεπαναστατικά χρόνια. Γεώργιος έμαθε την τέχνη του τσιζέλλου (δηλ. του καλεμιού) από τον πατέρα του Διαμαντή, έναν άξιο και φημισμένο χρυσοχόο. πό τα πρώτα του έργα, και χωρίς καμιά εγκύκλια μόρφωση, έδειξε το μεγάλο ταλέντο με το οποίο ήταν προικισμένος. Ό Γεώργιος Μπάφας στηριζόμενος στην επιδεξιότητά του και αξιοποιώντας την εμπειρία του πατέρα του, τεχνούργησε στη Ζάκυνθο αληθινά αριστουργήματα, όπως καλύμματα ευαγγελίων, επενδύσεις ιερών εικόνων, δίσκους, αρτοφόρια, πολυελαίους, καντήλια, θυμιατήρια, κηροπήγια κ.ά. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιγράψουμε το σύνολο του καταγεγραμμένου έργου του Μπάφα, γι αυτό θα παραμείνουμε και θα αναφερθούμε στη σύνθεση που πραγματικά τον έκανε πασίγνωστο και σ αυτήν έδειξε όλο το μέγεθος της καλλιτεχνικής του υπόστασης. ρόκειται για την ασημένια λάρνακα του γίου Διονυσίου, προστάτη και πολιούχου της Ζακύνθου, του νησιού που τον φιλοξένησε και στο οποίο άφησε και την τελευταία του πνοή. Εκεί θαυμάζεται πάντα η μεγάλη τέχνη του Μπάφα, με την αναπαράσταση της ζωής και της οιμήσεως του γίου. Επ αυτού ας ακούσουμε μια μοναδική μαρτυρία, που διέσωσε, για τον άνθρωπο Μπάφα, και για την τέχνη του ο γνωστός λογοτέχνης και τεχνοκριτικός Ζαχαρίας απαντωνίου. ίδιος είχε γοητευθεί από τα αργυρόγλυπτα του Μπάφα και τα μελετούσε όταν ήταν Νομάρχης στη Ζάκυνθο : λως εξαιρετική φυσιογνωμία εις την εκκλησιαστικήν τέχνην της νήσου είναι ο αργυρογλύπτης Διαμαντής Μπάφας, ο ραψωδήσας τον βίον του γίου Διονυσίου επάνω εις άργυρο, Ηπειρώτης, κατελθών και αναδειχθείς εις την Ζάκυνθον. Μάλιστα ο απαντωνίου συγκρίνει την τέχνη του Μπάφα με αυτή των ζωγράφων Ελ Γκρέκο και ουρμπέ: «αδελφώνεται εις αυτάς τας τολμηράς γλυφάς η ευγένεια του Γκρέκο και ο ρεαλισμός του ουρμπέ, ζωγραφιζόντων ταφήν, ώστε ο ιστορητής των θαυμάτων του αγίου ασφαλώς πρέπει να θεωρηθεί ως θαύμα, θαύμα ελληνικόν. ί άλλο παρά θαύμα είναι διότι ένας άνθρωπος ζήσας εις τους αλαρρύτας, υπό τον τρόμον του λή ασά, ένας Ηπειρώτης αγράμματος, κατώρθωσε να υψώσει την καλλιτεχνικήν του αντίληψιν εις την κορυφήν της Διεθνότητος, εις την πλέον γενικήν έννοια της τέχνης και να φαίνεται εις τα αργυρόγλυφά του ως το απόσταγμα ενός μεγάλου πολιτισμού...». Η λάρνακα του γίου Διονυσίου, η μνημειώδης αυτή αργυρόγλυπτη σύνθεση φέρει την έξης επιγραφή που επιβεβαιώνει τον δημιουργό αλλά και μαρτυρεί για την καταγωγή του, την οποία ποτέ δεν λησμόνησε: «Εις την διετίαν των Ευγενών Επιτρόπων κυρίου Φραντζέσκου Μοντζά, Γεωργίου ομόντου και Νικολάου ανδακίτη 1829. Δια χειρός Διαμαντή Μπάφα, αλαρυτιότου». ς μη μας ξενίζει ότι ο δημιουργός αναφέρεται ως Διαμαντής. Μπάφας συνήθιζε στις αργυρόγλυπτες συνθέσεις του να υπογράφει κάποτε-πράγμα περίεργο-με το όνομα του πατέρα του και μ αυτό ήταν γνωστός σε όλους. Ίσως να ήταν ένας φόρος τιμής σ' αυτόν που του δίδαξε την αργυρογλυπτική. Η φήμη που κράτησε τον ζιμούρη ολοζώντανο στη μνήμη της μεταγενέστερης Ελλάδας, στάθηκε παράξενα φειδωλή για τον Γεώργιο Διαμαντή Μπάφα. αρά το γεγονός ότι ό θρύλος και η σκιά της τέχνης του έπεσαν βαριά πάνω στην ασημουργία του νησιού, τόσο που σήμερα αποδίδονται σ αυτόν τα περισσότερα αργυροχοϊκά έργα της Ζακύνθου, ο Μπάφας δεν έφτασε τη φήμη του συμπατριώτη του. Ίσως έφταιξε σ' αυτό και το γεγονός ότι, καθώς φαίνεται, η δουλειά του Μπάφα δεν ξεπέρασε τα όρια της Επτανήσου. Νομίζω όμως ότι ήλθε πλέον το πλήρωμα του χρόνου να αποκατασταθεί σε όλο της το μεγαλείο η φήμη όχι μόνο των επωνύμων αλαρρυτινών μαστόρων του ασημιού αλλά και των δεκάδων ανωνύμων που πρόσφεραν στην τέχνη της αργυροχοΐας τα μέγιστα και μας άφησαν ενυπόγραφα ή ανυπόγραφα αριστουργήματα. Επίσης καιρός είναι να γίνει γνωστό τοις πάσι ότι οι απαρχές της νεοελληνικής αργυροχοΐας τοποθετούνται γεωγραφικά στους ιστορικούς αλαρρύτες. Η εξαγγελία της ίδρυσης μουσείου αργυροχοΐας στα Γιάννενα αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία. αλό και πρέπον είναι το μουσείο αυτό να ολοκληρωθεί με τη δημιουργία ενός παραρτήματος στο χωριό μας. Θεωρώ ότι η πολιτεία έχει την υποχρέωση κι εμείς οι απανταχού αλαρρυτιώτες επίσης να καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια, ώστε οι αλαρρύτες να αποκτήσουν ένα μουσείο αργυροτεχνίας αφιερωμένο στις απαρχές της ασημουργίας στους αλαρρύτες και στους αλαρρυτινούς τεχνίτες του ασημιού. Θα αποτελούσε ελαχίστη ανταπόδοση και αντίδωρο από εμάς, τους «απογόνους» των μεγάλων ασημουργών και οφειλόμενη αναγνώριση της προσφοράς τους στην τέχνη της ασημουργίας και στη φήμη των αλαρρυτών.

ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 8 Η διαίσθηση του αλόγου γράφει η ΛΝ γρβνη Χριστούγεννα, ξημέρωμα και η οικογένεια του γιατρού Ζάγκλη καλοντυμένοι όλοι τους, κίνησαν για την εκκλησία. ναός του γίου Νικολάου ήταν κατάφωτος απ τις αναμμένες λαμπάδες, τα καντήλια των εικόνων και τα κεριά των πιστών. ι καμπάνες χτυπούσαν μέσα στη νύχτα χαρούμενα σημαίνοντας την χριστουγεννιάτικη λειτουργία. γιατρός ντυμένος με το χοντρό του πανωφόρι, τις λευκές γκέτες πάνω από τα μαύρα, γυαλιστερά του σκαρπίνια, το κατάλευκο κολάρο του και το κλακ συνόδευε την κυρά του, με το κοντογούνι της πάτω από το μεταξωτό της φόρεμα και τα παιδάκια του καλοντυμένα κι αυτά, για να πάνε όλοι μαζί στη χριστουγεννιάτικη λειτουργία. Βγαίνοντας από το σπίτι πέρασαν μπροστά απ το στάβλο που έβαζε το άλογό του. ο ζωντανό μόλις άκουσε τα βήματα του αφεντικού του, έβγαλε το κεφάλι του απ το παράθυρο της πόρτας του στάβλου και χλιμίντρισε χαρούμενα. Γειά σου, ήρωα! του φώναξε ο γιατρός. αλά Χριστούγεννα...Χμ... Χμ... Για στάσου... αι λέγοντας αυτό, γύρισε πίσω, μπήκε μέσα στο σπίτι, πήρε ένα κομμάτι απ' το γλυκό που ήταν στην κουζίνα και το' δωσε στο άλογο. Η γυναίκα του αντέδρασε. Εεε! Όχι και το χριστουγεννίατικο γλυκό στο άλογο! Μετά την εκκλησία έρχονται συγγενείς και φίλοι, για μας δε θα περισσέψει, αλλά τουλάχιστο να φτάσει για τον κόσμο μας. γιατρός κούνησε το κεφάλι του χαμογελώντας και αγκαλιάζοντας τη γυναίκα του από τους ώμους της είπε: ο γλυκό αυτό που το έφτιαξες με τόσο μεράκι, πρέπει να το φάει αυτός που το αξίζει περισσότερο. ι αυτός, λοιπόν, είναι τούτο το άλογο, διότι εχθές έσωσε μια ζωή από βέβαιο θάνατο και γλίτωσε μια μάνα από αβάσταχτο πόνο. αι τούτο λέγοντας προχώρησε με αποφασιστικά βήματα προς τον ερό Ναό, κόβοντας την κουβέντα και αναγκάζοντας τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας να τον ακολουθήσουν. Σαν τελείωσε η εκκλησία, αρκετοί φίλοι και συγγενείς μαζεύτηκαν στο τραπέζι. Μια γυναίκα, που βοηθούσε την κυρά του γιατρού στις δουλειές, είχε το τζάκι αναμμένο, τις λάμπες αναμμένες, το τραπέζι στρωμένο, με τις πιατέλες γεμάτες κουλουράκια, το χριστουγεννιάτικο γλυκό, ραβανί, λουκούμια και κάνα δυό πίτες. Μόλις ήρθανε όλοι, κεραστήκανε ρακί, καφέ, γλυκό του κουταλιού και ό,τι είχε το τραπέζι επάνω. Εμείς, οι κοπέλες -λέει η κόρη του γιατρού, η Βούλα (Ελισσάβετ)- ούτε να καθήσουμε δεν προλαβαίναμε. ρέχαμε πάνω-κάτω, να φέρουμε τους δίσκους, κανάτες με νερό, μποτίλιες με το ρακί και το λικέρ και πάντα με πολλή προσοχή, διότι όλοι οι δίσκοι είχαν δαντέλες στρωμένες από κάτω. α πιατάκια όλων συνοδεύονταν από πετσετάκια με ασπροκέντια και οι κανάτες ήταν σκεπασμένες με κεντημένα καλύμματα. αι... αν το παραμικρό δεν ήταν τέλειο, ε!... το τι ακούγαμε από τη μάνα μας δε λέγεται... Εκείνα, λοιπόν, τα Χριστούγεννα, συνέχισε η κυρία Βούλα, μόλις έφυγε ο κόσμος και μείναμε μόνοι μας με το πατέρα μας, τον οποίο σημειωτέον πολύ λίγο βλέπαμε, λόγω της δουλειάς του, μαζευτήκαμε τρέχοντας γύρω του όλα τα παιδιά και αρχίσαμε τις ερωτήσεις: -ι ήταν αυτό που είπε για το άλογο, πηγαίνοντας στην εκκλησία; αι... πότε έγινε... και γιατί από χτες δεν είπε κουβέντα... και πού έγινε... και ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος;... -Λοιπόν, τα αγόρια να φέρουν ξύλα για το τζάκι και να καθήσετε όλοι γύρωγύρω να σας πω, είπε ο πατέρας. Έτσι κι έγινε. α κούτσουρα μπήκαν στη φωτιά και ο πατέρας άρχισε. -Χθες το πρωί, όπως ερχόμασταν με το Γιάννη από την ράμαντα για να κόψουμε δρόμο, είπαμε να περάσουμε μέσα από το ποτάμι, απ' το γνωστό πέρασμα. Ευτυχώς φέτος δεν έβρεξε και πολύ, ούτε χιόνισε ακόμη και το ποτάμι είναι πολύ πεσμένο. Έχει, βέβαια, αυτό το ξεροβόρι και κάνει παγωνιά, αλλά πολύ νερό δεν έχει. Βιαζόμασταν να γυρίσουμε. Εγώ πήγα για τις δουλειές μου, ο Γιάννης πήγε να πάρει τις παραγγελίες της μάνας σας και μόλις ετοιμαστήκαμε, φορτώσαμε το μουλάρι και κινήσαμε. Στο ποτάμι είχε έναν αέρα κρύο και παγωμένο και μας ανάγκασε να ξεπεζέψουμε από τα ζώα για να περάσουμε με τα πόδια μέσα από το νερό. Μόλις φτάσαμε κοντά στο νερό, το άλογο δεν ήθελε να μπει. έντωσε το λαιμό, σήκωσε το κεφάλι και όσο κι αν το τραβούσα από τα γκέμια, δεν έλεγε να κάνει βήμα. Γιάννης, αφού πέρασε το μουλάρι απέναντι, γύρισε πίσω και προσπάθησε να το ξεγελάσει με λίγα χόρτα, που μάζεψε από γύρω, νομίζοντας πως φοβάται το νερό, αλλά... τίποτε. Χτυπούσε το μπροστινό του πόδι και σήκωνε το κεφάλι με τ' αυτιά τεντωμένα κοιτάζοντας προς το πάνω μέρος του ποταμού. Με τα πολλά, αφού γνωρίζουμε πως πολλές φορές έχει περάσει μέσα από το ποτάμι και μάλιστα με πολύ νερό χωρίς να φοβάται, αρχίσαμε να απορούμε τι συμβαίνει. Γιάννης παρατηρώντας τις αντιδράσεις του ζωού μού λέει: -Γιατρέ, άσε λίγο χαλαρό το γκέμι για να δούμε τι θα κάνει. ράγματι, δεν πρόλαβα να χαλαρώσω το κράτημα και με ένα τίναγμαβωάρχισε να προχωράει προς το πάνω μέρος του ποταμού, έχοντας τα αυτιά τεντωμένα. Γιάννης το ακολούθησε τρέχοντας κι εγώ από πίσω. ράτησέ το λίγο, μου λέει κάποια στιγμή κι εγώ θα προχωρήσω προς τα πάνω να δω τι γίνεται και τι είναι αυτό που ανησυχεί το άλογο και εμείς δεν το νιώθουμε. ήγαινε, του λέω, αν και δε νομίζω ότι θα δεις κάτι. Ε! Δεν πέρασαν δέκα λεπτά κι ακούω το Γιάννη να έρχεται προς εμένα φωνάζοντας. Γιατρέ, τρέχα, τρέχα! ρέχω κι εγώ και τι να δώ; Ένα παλικαράκι 13-14 χρονών, μέχρι τη μέση στο νερό να κουνάει το χέρι του φωνάζοντας: βοήθεια! ι είχε γίνει; Να σας πω για να προσέχετε και σεις όταν πάτε στο ποτάμι, κυρίως εσείς, τα αγόρια. ό' στειλε η μάνα του απ' το Ματσούκι στην ράμαντα για να της πάρει λίγο άσπρο αλεύρι και λίγη ζάχαρη. Λιγοστά πράματα, γιατί είναι φτωχοί άνθρωποι και πέρυσι έχασαν και τον πατέρα του παιδιού. υτό είναι το πιο μεγάλο από τρία παιδιά. Λοιπόν, αυτό, όπως γύριζε από τα ψώνια, σκέφτηκε να ρίξει για κανένα ψάρι. νέβηκε, λοιπόν, σ' ένα βράχο μέσα στην κοίτη του ποταμού για να ρίξει το αγκίστρι στη βίρα όπου είχε δει περνώντας κάτι ψαράκια. ράγματι, έπιασε τρία-τέσσετα ψαράκια και ετοιμαζόταν να φύγει. λλά ο βράχος δεν ήταν σταθερός και όπως έκανε να φύγει, γύρισε ο βράχος, τον έριξε και του έπιασε τα πόδια από κάτω. ν έκανε βροχή και είχε κατεβασιά, θα τον έπνιγε. Σ' αυτή την κατάσταση είχε κάνα δυο ώρες και φώναζε, αλλά με τον αέρα δεν ακουγόταν τίποτε. ο άλογο όμως, κάτι ένιωσε, κάτι άκουσε... δεν ξέρω, βρε παιδιά, σαν άνθρωπος κάνει μερικές φορές και αντέδρασε όπως αντέδρασε για να καταλάβουμε κι εμείς πως κάτι συμβαίνει. ο σπουδαιότερο όμως δε σας το είπα. φού παλέψαμε με το Γιάννη αρκετά, είδαμε πως δεν μπορούσαμε να ξεσφηνώσουμε το παιδί. Στο μεταξύ ήρθε και το άλογο κοντά μας. άποια στιγμή εκεί που παλεύαμε και άκρη δε βγάζαμε, βλέπουμε το άλογο να πλησιάζει και με το μπροστινό πόδι προσπαθούσε να σκάψει την κοίτη κοντά στο παιδί. ότε με φώτισε ο Θεός κι αρπάζω την τριχιά από τη σέλα, τυλίξαμε το βράχο με την κουβέρτα και τον δέσαμε γύρω-γύρω και την άλλη άκρη της τριχιάς τη στερώσαμε στη σέλα του αλόγου. Με ήρεμε φωνή έδινα εντολή στο ζώο να τραβήξει κι εγώ με το Γιάννη μπήκαμε στο νερό και σπρώχναμε. Μια-δυο-τρεις και ο βράχος κουνήθηκε τόσο λίγο, ώστε μπόρεσε το παιδί να συρθεί προς τα έξω και να λευτερωθεί. Ευτυχώς δεν είχε σπάσει κάνα κόκκαλο. Έπρεπε όμως να βλέπατε το άλογο πώς συνεργάστηκε και πώς καταλάβαινε την προσπάθεια που γινόταν και πώς κατάλαβε ότι ο μικρός λευτερώθηκε. Ντρέπομαι να το λέω Ά- λογο το ζωντανό μετά από αυτό το γεγονός. Δεν ξέρω... ο αγκάλιασα, το χάιδεψα, μόνο που δεν κλαίγαμε απ' τη χαρά μας. Χωρίς το άλογο θα μας είχε πάρει η νύχτα και το παιδί θα πέθαινε από την παγωνιά, άσε που δεν θα το βρίσκαμε. ου έβγαλα τα ρούχα τα βρεγμένα και του έκανα μια εντριβή με την αλοιφή της Σόφως, της μαμής, αυτήν την αλοιφή που καίει, για να το ζεστάνω και να μην πάθει πνευμονία. ον τύλιξα με την κουβέρτα, του έδωσα και τα πεσκέσια, που μου έδωσε ο μπαρμπα-θύμιος απ' τους Χρηστούς να τα πάει στη μάνα του, μέρα που ξημέρωνε να κάνουν Χριστούγεννα τα ορφανά κι εγώ με το Γιάννη ευχαριστήσαμε το Θεό που μας βοήθησε να σώσουμε το παιδί. λλά εγώ ευχαριστώ το Θεό για το άλογο που μου χάρισε. Δεν είναι ζώο αυτό, είναι φύλακας και βοηθός. πατέρας σταμάτησε. ο φως του τζακιού φώτισε το πρόσωπό του και διέκρινε κανείς καθαρά τη συγκίνησή του. ήγα σιγά-σιγά προς το παράθυρο και κοίταξα κάτω στην αυλή προς το στάβλο και είδα τη μακριά ουρά του αλόγου να κουνιέται χαρούμενα, καθώς έπινε νερό απ' τον κουβά που του πήγε ο Γιάννης. Γειά σου, ήρωα, είπα μέσα μου και του έριξα ένα τελευταίο τρυφερό βλέμμα πριν γυρίσω στη θέση μου δίπλα στο τζάκι. Σημείωση: π' την κυρία Βούλα (Ελισσάβετ Ζάγκλη-σόλκα), κόρη του γιατρού κι αγαπημένη φίλη της μητέρας μου, πολλές ιστορίες άκουγα για τον πατέρα της, τις οποίες δυστυχώς δεν τις θυμάμαι όλες... ΝΣ ΥΥ ΣΕΥΕΣ ΛΥΜΝΥ Σ ΗΡΥ ΓΓΗΣ ΝΛΣ ΣΥΛΣ ΒΣΛΗΣ 6948 241 584 6986 389 153 ΝΝΝ Ν 99, ΝΛΗ ΡΕΣ- ΡΘΥΡ-ΕΛ Βασ λης αλαµπακι της Υπεύθυνος αταστ µατος ΜΛΣ ΛΣ 4 ο ΧΛΜ. ΝΝΝ Ν - ΘΗΝ Ν 45100 ΝΝΝ ΗΛ.: 26510 41181 FAX.: 26510 42491 e-mail: pl-ioa@acn.gr

γράφει η ΛΝ γρβνη ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 ερί οικιακής οικονομίας H πλαστική ζωή, η τυλιγμένη σε μια νάυλον σακούλα είναι τάχα καλύτερη; 9 Ναι, λοιπόν! ην άλλη μέρα σηκώθηκα πρωί-πρωί με όρεξη να μάθω περισσότερα για το θέμα αυτό της διατροφής στο χωριό μας. Στην γιαγιά όμως ήταν και ο θείος όλης, ο οποίος είχε έλθει από το χωριό πηγαίνοντας για την θήνα, με σκοπό να δει για λίγες μέρες την έτα του (δηλαδή τη γιαγιά μου) και τα ξαδέρφια του. Έτσι όπως είναι τώρα όλοι μαζεμένοι για τον πρωινό καφέ, είναι η καλύτερη ευκαιρία για να μάθω περισσότερα, σκέφτηκα. Γρήγορα-γρήγορα έφτιαξα μια πάστα φλώρα με μαρμελάδα λευκού δαμάσκηνου και φέτες από τα υπέροχα μηλαράκια του χωριού μας. ην έβγαλα από το φούρνο και όπως ήταν με το ταψί κατέφθασα στη γιαγιά. Η γαργαλιστική μυρουδιά του γλυκού έκανε τη δουλειά της. Δεν θα ήταν καλύτερα να είχαμε μια λαχανόπιτα με αποξηραμένα λαχανικά; ρώτησα επίτηδες. ού να βρούμε αποξηραμένα λαχανικά; απόρησε η γιαγιά. Μετά, άλλη η γεύση του φρέσκου, άλλη η γεύση του αποξηραμένου. Γιατί, καλέ, επηρεάζεται η γεύση από την αποξήρανση; ρώτησα. Βέβαια και επηρεάζεται. Δεν είναι άσχημη, αλλά είναι διαφορετική. Φεύγουν τα υγρά από τα φυτά, γίνονται κάπως πιο γλυκά και βεβαίως η γεύση εξαρτάται πολύ και από τον τρόπο που συντηρείς το αποξηραμένο. Η μάνα μου η Ρήνα και η πεθερά μου η Σόφω γνώριζαν την τεχνική πολύ καλά. Για λέγε, για λέγε, την τσίγκλισα. ι χόρτα αποξηραίνατε και πώς; Όλα τα χόρτα που βάζαμε στην πίτα, άρχισε να λέει. Σέσκουλα, σπανάκια, τσουκνίδια, παζιά, λάπατα, μαρούλια κτλ. α καθαρίζαμε, διαλέγαμε τα γερά και το καθένα το μαζεύαμε στον καιρό του. Μετά διαλέγαμε τα φύλλα και ή τα απλώναμε σε πετσέτα επάνω ή σε σίτα. α αναβάζαμε στη σοφίτα ή σ' ένα δωμάτιο από τα επάνω, το οποίο δεν το χτυπούσε ο ήλιος, αλλά αεριζόταν πολύ καλά. Σε λίγες μέρες αυτά στέγνωναν και τα μαζεύαμε σε πάνινη λευκή σακούλα ή σε καθαρό τσουβάλι και το κρεμούσαμε ψηλά στους γρεντέδες της οροφής. Μετά μαζεύαμε τα μυρωδικά. Μαϊδανό, μακεδονήσι, άνιθο, δυόσμο, μαντζουράνα (από αυτήν βρίσκαμε λιγοστή πότε-πότε). Σε χαμηλότερα μέρη προς την ηπίνα βρίσκαμε πιο πολλά και μεγαλύτερη ποικιλία, θρούμπι, ρίγανη, φασκόμηλο, κράταιγο, σαμπούκο, λεβάντα(λιγοστή), μηλαράκια κέδρου. οντά στα ρυάκια βρίσκαμε πεντάνευρο, φιδόχορτα κτλ. υτά τα στεγνώναμε σε ματσάκια, δηλ. Λίγα-λίγα κλωναράκια τον καιρό της ακμής τους. α κόβαμε και τα δέναμε με κλωστή και τα κρεμούσαμε ανάποδα στο ίδιο δωμάτιο, δηλαδή ο χώρος του στεγνώματος να έχει ζέστη χωρίς ήλιο και να αερίζεται καλά. πό μερικά, όπως το χαμομήλι, μαζεύαμε μόνο τα λουλουδάκια, τα μηλαράκια κέδρου μόνα τους χωρίς κλωνάρι, από το φιδόχορτο βγάζαμε μόνο τη ρίζα του. Μια-δυο ριζούλες και τις στεγνώναμε. Επίσης πό το βουνό ψηλά μαζεύαμε τσάι και μελισσόχορτο. ρέπει να ξέρεις πως αυτός ο τρόπος αποξήρανσης δεν αφήνει το φυτό να χαλάσει. Βέβαια η εξωτερική όψη χαλάει και η γεύση του επηρεάζεται και από το αρχικό άρωμα χάνει αρκετά, είναι όμως ο μόνος φυσικός τρόπος διατήρησης. αι πώς χρησιμοποιούσατε τα αρωματικά φυτά, αφού λες ότι από τη μυρουδιά τους ένα μέρος το χάνανε με το στέγνωμα; ρώτησα. Μυαλό, παιδί μου, χρειάζεται για όλα, είπε η γιαγιά. Όταν είναι φρέσκο το φυτό χρησιμοποιείς μικρότερη ποσότητα, όταν είναι στεγνό χρησιμοποιείς μεγαλύτερη ποσότητα και το μεταχειρίζεσαι διαφορετικά. Για παράδειγμα, όταν η μάνα μου ήθελε άνιθο για το φαγητό, τότε σ' ένα μικρό σαγάνι έβαζε μια ποσότητα από το φυτό. Μετά έβαζε το σαγάνι δίπλα στη φωτιά να ζεσταθεί το σκεύος, αλλά προσοχή! Όχι να κάψει! αι ανακάτευε το φυτό με μια ξύλινη κουταλίτσα. Μόλις το φυτό ζεσταινόταν, άρχιζε να δίνει δυνατά το άρωμά του και το έριχνε στο φαγητό. Ε! εκεί πια δεν κρατήθηκα! Βρε, γιαγιά, πολύ γκουρμέ συνταγές κάνατε!! αλά λένε για τη βλάχικη κουζίνα πως, αν και φτωχική σε υλικά, είναι υπέροχη. Θα μου πεις κι άλλα... θα μου πεις κι άλλα... όλα όσα ξέρεις, είπα. αλά, άκου τώρα τη συνέχεια και για άλλα βλέπουμε, είπε η γιαγιά και συνέχισε. ολλά από αυτά, λοιπόν, τα φυτά τα χρησιμοιποιούσαμε και για φαρμακευτικούς σκοπούς. Η πεθερά μου,η Σόφω, η μαμή, γνώριζε πολλά φυτά και τον τρόπο να τα χρησιμοποιεί για φάρμακα. άθε χρόνο, από το Μάιο έως τον ύγουστο, έβγαινε μαι μάζευε διάφορα φυτά, τα οποία αυτή γνώριζε και τα στέγνωνε. Ήξερε πολλά για τα φυτά και τις ιδιότητες τους. Σταμάτησε λίγο σαν να ήθελε κάτι να θυμηθεί και δεν μπορούσε. άτι μουρμούρισε... Ναι! αι τις ντομάτες, είπε, κι αυτές τις στεγνώναμε, αν και δεν περίσσευαν. Δεν πολυπροκόβανε στο χωριό... Λιγοστά πράγματα, λιγοστά και κυρίως τις τρώγαμε φρέσκες. λλά η μάνα μου διάλεγε 5-6 καλές, τις έκοβε φέτες και τις στέγνωνε πάνω στις πλάκες τις καθαρές. ις χρησιμοποιούσε για το κρέας. Έριχνε 4-5 φετούλες ξερές μέσα στη βράση του κρέατος και έπαιρνε μια άλλη μυρουδιά και γεύση. Βρε, και τις πιπεριές... και τις πιπεριές. Ε! αυτές τις πιπεριές πώς τις θυμάμαι! ι βασίλισσες των λαχανικών! ράσινες, κόκκινες, μικρές, γλυκές. Άλλες μικρές καφτερές, τις φύτευε, που λες, μέσα σε τενεκεδάκια από 3-4 ριζούλες. ις πρόσεχε και τις προστάτευε όλο το καλοκαίρι. Όταν άρχιζε το γύρισμα του καλοκαιριού, τις μαζεύαμε κατά κατηγορία, τις περνούσαμε στο σχοινί και τις κάναμε σαν κολιέ και τις κρεμούσαμε για να στεγνώσουν. Όταν στέγνωναν, άλλες τις βάζαμε στα άσπρα σακουλάκια, άλλες τις τρίβαμε κι άλλες τις βάζαμε μέσα σε οινόπνευμα ή δυνατό τσίπουρο (μόνον τις καφτερές) για εντριβή σε κρυολόγημα ή σε ρευματικά. Η Σόφω έφτιαχνε μια αλοιφή με καφτερές πιπερίτσες μικρές, κορφές από τσουκνίδα, πετρέλαιο και δεν ξέρω και γω τι άλλα χρησιμοποιούσε και σε τι αναλογία ν έβαζε κάποιος 2-3 φορές από αυτήν την αλοιφή σε πόνο αρθριτικών, ο πόνος υποχωρούσε. Ήξερε η Σόφω πολλά, αλλά ποιος είχε μυαλό τότε να τα γράψει και να τα μάθει...! Είχαμε κι άλλα ζαρζαβατικά, τις μελιτζάνες. Ναι! ις μελιτζάνες, παρακαλώ και μην απορείς. άθε χρόνο, η μάνα μου η Ρήνα κατέβαινε στο ποτάμι και κουβαλούσε με το γαϊδουράκι δυο κοφίνια άμμο απ' το ποτάμι, όσο γινόταν πιο στεγνή. ην ανακάτευε με λίγο χώμα και λίγη κοπριά χωνεμένη. Φύτευε τις μελιτζάνες σε τενεκέ ή σε μικρό παρτέρι όπου εκεί είχε φυτεμένο το μαΐντανό, τον άνιθο, το μοσχοσίτι και το δυόσμο. Λοιπόν, δεν ξέρεις πόσες μελιτζάνες γινόταν! Όταν ήταν η μεγάλη παραγωγή, μάζευε τις μεγαλύτερες, τις έκοβε φέτες, τις αρμάθιαζε σε κλωστή τεντωμένη καλά και τις στέγνωνε. Ξέρειςπόσο γλυκές γινόταν οι αποξηραμένες μελιτζάνες; αι βέβαια είχαμε τα κρεμμύδια μας, τα σκόρδα μας, τα ξερά φασόλια, αλλά είχαμε και τα ραδίκια μας. Ναι, τα αγριοράδικα, τα οποία και αυτά τα αποξηραίναμε για τον χειμώνα και τα τρώγαμε είτε βραστά σαλάτα, είτε ΣΥΝΕΧΕ ΣΗ ΣΕΛΔ 10 ΧΡ Μ ΒΕΡΝ ΜΝ ΕΧΝΡΕΣ «ρχοντικό Βογιάρου» ΕΝΡ: 6 ο ΧΛΜ. Ε.. ΝΝΝ Ν - ΘΗΝ Ν ΗΛ. 26510 92192 ΕΡΓΣΣ: 8 ο ΧΛΜ. Ε.. ΝΝΝ Ν - ΘΗΝ Ν ΗΛ. 26510 92932 ΥΣΗΜ: ΥΛΥ ΜΕΛ 8 (ΛΗΣΝ ) ΗΛ. 26510 73556 αλαρρύτες ωαννίνων - ζουµέρκα τηλ.: 26590 62361, κιν.: 6974 294 385

ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 10 ΝΩΝ γεννησεσ Η Χριστίνα ων. Γκογκάκη, σύζυγος άρη νταράκη γέννησε κοριτσάκι στις 16/11/2012 στην θήνα. Η Ελένη Σπ. Μπισδάκη, σύζυγος Δημητρίου Βαγγέλη γέννησε κοριτσάκι στις 19/11/2012 στα ωάννινα. βσεσ Η Ελπίδα Ευαγ. Γκούμα και ο Βασίλης Χασάνης βάφτισαν το γιο τους Γιώργο στις 4/11/2012 στα ωάννινα. ΡΡβΩΝΕΣ ωνσταντίνος Χρ. Γκολφινόπουλος αρραβωνιάστηκε με την Λίνα αμπαμανώλη στα ωάννινα. ΘΝ Η οταρέλα Όλγα του Σπύρου, ετών 39 στα Φάρσαλα. Η Μπαρμπούτη ικατερίνη, ετών 89 στις 27/10/2012 στη Λάρισα. Μπελεβέτης Γεώργιος του ωνσταντίνου, ετών 85 την 1η Δεκεμβρίου στα ωάννινα. Σύνδεσμός μας συγχαίρει τους γονείς των νεοφώτιστων και τα ζεύγη των νεονύμφων και απευθύνει συλλυπητήρια στους οικείους των αείμνηστων συμπατριωτών μας. ΕΥΧΡΣΗΡ Η κα Ροδούλα ολίτη εις μνήμην των γονιών της Γεωργίου και Φόνης Λώλα- ολίτη και της θείας της Ελένης θ. Λώλα προσέφερε το ποσό των 1.000 ευρώ στο Σύνδεσμό μας. ην ευχαριστούμε θερμά. α μέλη μας που θήτευσαν στα Διοικητικά Συμβούλια του Συνδέσμου μας μέχρι 20/01/2013 γαπητοί αναγνώστες, μιας και το φύλλο που κρατάτε στα χέρια σας είναι αφιερωμένο στα 27 χρόνια κυκλοφορίας των ΛΡΡΥΩΩΝ ΝΕΩΝ, ο συμπατριώτης και τέως μέλος του Δ.Σ. του συνδέσμου μας κ. σόλας ων. ευγενικά προσφέρθηκε (και τον ευχαριστούμε θερμά γι' αυτό) να συγκεντρώσει όλα τα ονόματα όσων δούλεψαν στο Σύνδεσμό μας από το 1985 έως και σήμερα. Είναι πολλοί και άφησαν όλοι το σημάδι τους, ο καθένας με τον τρόπο του... ρλέτου ικατερίνη ρλέτος Βασίλειος ρλέτος Ευάγγελος ρλέτος ων/νος Βάκκα Διονυσία Γεροδήμος λέξανδρος Γκατζόγιας πόστολος Γκατζόγιας Νικόλαος Γκογκάκης ναστάσιος Γκογκάκης Βασίλειος Γκογκάκης Ηλίας Γκογκάκης ων/νος Ηλ. Γκογκάκης ων/νος. Γκογκάκη Μαργαρίτα Γκογκάκης αναγιώτης Γραβάνη αλλιόπη-λιάνα Δογορίτης Γεώργιος Δογορίτης Χριστόφορος Ζάγκλης χιλλεύς Ζαρίμπας ντώνιος Ζαφειρίδης Μιχαήλ Ζέρβα γλαία Θεοχάρης ωάννης αλαμπάκου. ωσταδήμας Χρήστος οταρέλα Άννα ότσιας Γεώργιος Μάνθος Γεώργιος Μαρέτης Θεόδωρος Μουσαφίρη ικατερίνη Μουσαφίρης Γεώργιος Χρ. Μουσαφίρης Σπυρίδων του Γ. Μπαικούση Ελένη Μπακαγιάννης Ευάγγελος Μπακαγιάννης ωάννης Μπακαγιάννη Μαριάνθη Μπαργιάννης Θεόδωρος Μπαρμπούτης Γεώργιος Μπαρμπούτης ων/νος Μπελεβέτης Γεώργιος Μπελεβέτη Ερασμία Μπελεμέζης ων/νος Μπισδάκης Δημήτριος Μπίτα Διονυσία Μπολάνου όπη Μποτσώλης Δημήτριος αζαίτη ναστασία Σακαβίτσης Βασίλειος Σακαβίτση Βικτορία Σακαβίτσης Ευάγγελος ζομάκας Δημήτριος σόκα-ότσια Βασιλική σόλας ωάννης σόλας ων/νος σόλα αρασκευή σουκανέλης αναγιώτης σουμάγκα ικατερίνη σουμάγκας ων/νος σουμάγκας Βασίλειος σουμάγκας Χρήστος Φασούλα Ελένη Φασούλας Γεώργιος ΕΥΧΡΣΗΡ Σύνδεσμός μας ευχαριστεί θερμά τον χοροδιδάσκαλό μας κ. αμπέρη Νίκο για την προσφορά ενός κλιματιστικού για τα γραφεία του Συνδέσμου μας. κόμη, ευχαριστούμε θερμά και τον συμπατριώτη μας κ. Νέσση Σπύρο για την προσφορά 5 μάλλινων παραδοσιακών φορεμάτων στο Σύνδεσμό μας. α "αλαρρυτιώτικα Νέα", δεμένα σε τρεις τόμους Μιας και ο λόγος στο σημερινό μας φύλλο για τα 27 χρόνια κυκλοφορίας της εφημερίδας μας, αξίζει να αναφέρουμε και να θυμίσουμε ότι όλα τα φύλλα των "αλαρρυτιώτικων Νέων" μέχρι και το φύλλο αριθμ. 125 υπάρχουν σε τρεις καλαίσθητους τόμους. Η βιβλιοδεσία έγινε το 2008 με την επιμέλεια του κ. ων/νου σόλα, μέλος τότε του Δ.Σ., με σκοπό να διαφυλλαχθεί όσο γίνεται καλύτερα το αρχείο της εφημερίδας μας. Είναι στη διάθεση όλων των συμπατριωτών μας που θα ήθελαν να δουν συγκεντρωμένη μια πορεία 27 χρόνων, να θυμηθούν, να αναπολήσουν, να συγκρίνουν το χθες με το σήμερα. ΣΥΝΕΧΕ Η ΣΕΛΔ 9 μέσα σε ζωμό κρέατος, είτε μέσα στο κουρκούτι. - Γιαγιά, θα με τρελάνεις! ρώγατε ραδίκια χειμωνιάτικα; Ναι, βρε, σου λέω! α μαζεύαμε, τα πλέναμε, τα στεγνώναμε φύλλο-φύλλο. Όταν θέλαμε να φάμε, τα βάζαμε από το βράδυ στο νερό. ο πρωί η μάνα, όπως ήταν στο τσουκάλι με το νερό, τα έβαζε στη φωτιά και τα έβραζε λίγη ώρα με αλατάκι. Μόλις ήταν έτοιμα, έριχνε το καλαμπόκι και στο τέλος λίγο τυρί ή τριμμένη καφτερή πιπεριά με καβουρδισμένο κρεμμύδι, με λίπα ή βούτυρο. ολλές φορές αυτό ήταν το κύριο φαγητό μας για το μεσημέρι. ι νομίζεις; Είχαμε τα καλούδια που έχετε εσείς σήμερα; Η παρατήρησή της αυτή με προβλημάτισε... Σταμάτησα για λίγο να την ακούω και να την ρωτάω και με τη σκέψη μου πήγα χρόνια πίσω. ροσπάθησα με νοερές εικόνες να περπατήσω στο χωριό, να ζήσω τη ζωή τους, τον αγώνα τους, να νιώσω τις έγνοιες τους και τις απαντοχές τους και να γευτώ τις γεύσεις τους... οιτώντας τη γιαγιά μου στα μάτια ένιωσα σα να εισχώρησα στο ντουλάπι των αναμνήσεών της και των βιωμάτων της. αι... ένιωσα κούραση...ναι! Ένιωσα κούραση. Για να γίνουν όλα αυτά χρειαζόταν πολλή δουλειά, πολλή φροντίδα και μέριμνα... ι βρίσκανε έτοιμο αυτοί οι άνθρωποι τότε; Εκεί πάνω στα άγρια βουνά; α φρούτα τους; Έπρεπε να γνοιαστούν, γιατί ούτε δρόμοι υπήρχαν, ούτε φορτηγά να τους τα φέρουν, ούτε ψυγεία για να τα διατηρήσουν. Έπρεπε να τα μαζέψουν απ' το καλοκαίρι και να τα στεγνώσουν. α λαχανικά, το ίδιο. υρί, λάδι, σιτηρά, κρέατα, τι γινόταν μ' αυτά; αι ο ρουχισμός; ού τον βρίσκανε; Έπρεπε να μάθω για όλα αυτά. όση κούραση και έγνοια... ότε ξεκουράζονταν; Μετά,η τροφή για τα ζώα, οι ασθένειες, τα φάρμακα; Σκληρή αλλά φυσική η ζωή τους... λλά και η δική μας, η πλαστική ζωή, η τυλιγμένη σε μια νάυλον σακούλα είναι τάχα καλύτερη; Έχει περισσότερες απολαύσεις αλλά λιγότερες χαρές τούτος ο τρόπος ζωής, άκουσα το θείο όλη να λέει, σα να διάβασε τις σκέψεις μου... Μην κάνεις συγκρίσεις με το μυαλό σου, συνέχισε. Δεν βγαίνει ποτέ σωστό συμπέρασμα. πλώς δέξου τα πράγματα όπως είναι. Διδάξου από το παρελθόν και περπάτα στο μέλλον, συμπλήρωσε η γιαγιά. Μόνον έτσι μπορείς να χαρείς το δώρο της ζωής. αι επειδή εμένα μου αρέσει η διδαχή, συνέχισα να ρωτάω για να μάθω και τα υπόλοιπα. (ΣΥΝΕΧΖΕ στο επόμενο φύλλο) Υδραυλικ - ποχετεύσεις - αλοριφ ρ ΓΓΗΣ ΝΓ ΗΣ ω ννινα ΝΗ: 6979 775 027 HONDA Επ σηµος Επισκευαστ ς: Φ Σ 9 χλµ. ωανν νων - θην ν, ω ννινα τηλ φωνο: 26510 93367 ινητό: 6972 245 145 C a r S e r v i c e ρλ τος Ηλ ας Γ. Σεπτεµβρ ου 30 45500 ω ννινα Tηλ.: 26510 74779, Fax: 26510 74469 ιν.: 6932 573 455

ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 11 πό τον συμπατριώτη μας κ. Χρ. Γκολφινόπουλο και τη σύζυγό του ικατερίνη Μουσαφίρη λάβαμε την ακόλουθη επιστολή (κοινοποιήθηκε και στους λοιπούς συλλόγους των αλαρρυτών, στο Δήμαρχο Βορείων ζουμέρκων, καθώς και στο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο), σχετικά με την πρότασή τους για κατασκευή μαρμάρινης στήλης στον προαύλιο χώρο του. Ν. γ. Νικολάου με τα ονοματεπώνυμα των αλαρρυτινών που έδωσαν τη ζωή τους κατά την Επανάσταση των αλαρρυτών τον ούλιο του 1821. αλαρρύτες, 24 Σεπτεμβρίου 2012 Σας γνωστοποιούμε τα ακόλουθα: Εις τον προαύλειον χώρον του ερού Ναού γίου Νικολάου αλαρρυτών υπάρχει Ηρώον (Μνημείο πεσόντων) με μαρμάρινες στήλες, στις οποίες αναγράφονται τα ονοματεπώνυμα των πεσόντων αλαρρυτινών στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-1913, στον ' αγκόσμιο πόλεμο και τη Μικρασιατική καταστροφή, στον Β' αγκόσμιο πόλεμο και το ΕΣ του 1940 και τον Εμφύλιο πόλεμο 1946-1949. Δεν υπάρχει στήλη με τα ονοματεπώνυμα των σφαγιασθέντων και πεσόντων αλαρρυτινών κατά την κηρυχθείσα Επανάσταση τον ούνιο-ούλιο 1821. πό τη συλλογή ιστορικών στοιχείων και ντοκουμέντων για τη συγγραφή του βιβλίου με τίτλο αλαρρύτες... της πέτρας και του ασημιού, κλπ., το οποίο εκδώσαμε μαζί με τη σύζυγό μου, αλλά και μετά από νεότερη έρευνα που ενεργήσαμε, προέκυψε ότι κατά την Επανάσταση αλαρρυτών-συρράκου και ζουμέρκων τον ούλιο του 1821 επλήρωσαν με τη ζωή τους και το αίμα τους τον πόθο τους για ελευθερία οι παρακάτω αλαρρυτινοί: 1. ρωτοπρεσβύτερος (ιερεύς) Γεώργιος ΣΓΥΡΣ 2. Θεοδωρής ΡΣΧΗΣ 3. αρασκευή, σύζυγος Θεοδωρή ΡΣΧΗ 4. Νικόλαος ΜΕΛΜΕΖΗΣ 5. ωάννης ΣΡΥΓΓΡΗΣ 6. αράσχης ΖΓΥΡΣ 7. Νικόλαος ΓΓΥ 8. ωάννης ΛΜΡΥ Εις ένδειξιν τιμής και ευγνωμοσύνης για τη θυσία των ανωτέρω υπέρ ατρίδος, παρακαλώ, όπως ενεργήσετε για την κατασκευήν μαρμάρινης στήλης με τα ονοματεπώνυμα των ανωτέρω και τοποθέτησή της στο Ηρώο, για να αποδίδονται οι προσήκουσες τιμές στους πεσόντες κατά την Επανάσταση του 1821 κατά τις εορταστικές εκδηλώσεις, οι οποίες γίνονται την πρώτη υριακή του ουλίου κάθε έτους στους αλαρρύτες και στις λοιπές επετείους. αρακαλούμε να μας ενημερώσετε σχετικά επί των ενεργειών σας. Με τιμή, Χρήστος γκολφινόπουλος ικατερίνη Μουσαφίρη Υποστ/γος ΕΛΛ. Σ. ε.α. Συντ/χους Δασκάλα πό την π να των αναγνωστ ν ερί της ίδρυσης Μουσείου ργυροτεχνίας στους αλαρρύτες Συνέχεια στο θέμα της ίδρυσης Μουσείου ργυροτεχνίας στους αλαρρύτες δίνει στο σημερινό μας φύλλο η απάντηση του συμπατριώτη μας πανεπιστημιακού κ. π. ατσίκη. Η Διοίκηση του μίλου ειραιώς (όπως δημοσιεύσαμε στο προηγούμενο φύλλο μας) είναι ξεκάθαρα αρνητική στην ίδρυση παραρτήματος του Μουσείου στους αλαρρύτες, ωστόσο, ο κ. ατσίκης τονίζει ότι τελικά οι αλαρρυτινοί πρέπει να πάρουμε την πρωτοβουλία αυτή στα χέρια μας. Στις 30 Μαΐου 2012 με αφορμή την εξαγγελία ίδρυσης Μουσείου ργυροτεχνίας στα Γιάννενα, με πρωτοβουλία του ολιτιστικού δρύματος της ράπεζας ειραιώς, είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα «Ηπειρωτικός γών» των ωαννίνων επιστολή μου στην οποία τεκμηριωμένα πρότεινα την ίδρυση παραρτήματος του Μουσείου στους αλαρρύτες, ως ιστορικής και γεωγραφικής γενέτειραςτης νεοελληνικής αργυροτεχνίας και περιώνυμων τεχνιτών του ασημιού. Επίσης, αρχές ουνίου του 2012, απέστειλα σχετική με το θέμα επιστολή προς την κα Στάικου, ρόεδρο του ολιτιστικού δρύματος του μίλου ειραιώς, του φορέα ο οποίος υλοποιεί τη δημιουργία του Μουσείου στα Γιάννενα. Στη επιστολή μου αυτή, που κοινοποιήθηκε εκ μέρους μου στον Δήμο Β. ζουμέρκων, στους Συλλόγους αλαρρυτινών, τις εφημερίδες κ.λπ., με πλείστα στοιχεία, τεκμηρίωνα την άποψη ότι οι αλαρρύτες δικαιούνται τη δημιουργία ενός Μουσείου ασημουργίας. Δυστυχώς (αν και αναμενόμενο εκ μέρους μου, λόγω δυσμενών συγκυριών), το ολιτιστικό Ίδρυμα του μίλου ειραιώς, απάντησε αρνητικά στην πρότασή μου (τη σχετική απαντητική επιστολή κοινοποίησα επίσης σε όλους τους φορείς). άτω από τα νέα δεδομένα μετά και από τη δημοσιοποίηση του θέματος στο ευρύτερο κοινό θεωρώ ότι η πρωτοβουλία περνάει πλέον στη δικαιοδοσία και στα χέρια των το πικών θεσμικών φορέων και προσώπων, ήτοι στο Δήμο Β. ζουμέρκων, ειδικότερα δε στο Δημοτικό διαμέρισμα του χωριού μας και πολύ περισσότερο στους απανταχού αλαρρυτινούς. Εμείς πλέον πρέπει να αναλάβουμε την πρωτοβουλία της ίδρυσης Μουσείου αργυροτεχνίας και των πρωτοπόρων ασημουργών στους αλαρρύτες. Θεωρώ ότι οι προϋποθέσεις υφίστανται: το κτήριο του παλιού σχολείου ούτως ή άλλως κατά τη μελέτη προορίζεται για Μουσείο και βρίσκεται στο στάδιο ανακαίνισης και διαμόρφωσης, υπάρχουν αρκετοί, ειδικοί στην ασημουργία, συγχωριανοί μας που μπορούν να παράσχουν τις γνώσεις τους αλλά και σχετικά με την επεξεργασία του ασημιού εργαλεία, μπορούν να συγκεντρωθούν εκθέματα με τη μορφή δανεισμού από συγχωριανούς μας. Επίσης θεωρώ ότι φορείς θεσμικά πρόσωπα (βλ. εριφέρεια κ.ά.), καθώς και πολλά άλλα άτομα θα συνδράμουν πρόθυμα αυτήν την προσπάθεια. ρκεί να υπάρχει από μας, τους αλαρρυτινούς, η σχετική βούληση. Όπως τόνισα κλείνοντας τη σχετική με το θέμα ομιλία μου στο χωριό μας, την ημέρα εορτασμού της 191ης επετείου της επανάστασης των αλαρρυτών: «θεωρώ ότι η πολιτεία έχει την υποχρέωση κι εμείς, οι απανταχού αλαρρυτιώτες επίσης, να καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια, ώστε οι αλαρρύτες να αποκτήσουν ένα μουσείο αργυροτεχνίας αφιερωμένο στις απαρχές της ασημουργίας στους αλαρρύτες και στους αλαρρυτινούς τεχνίτες του ασημιού. Θα αποτελούσε ελαχίστη ανταπόδοση και αντίδωρο από εμάς, τους απογόνους των μεγάλων ασημουργών και οφειλόμενη αναγνώριση της προσφοράς τους στην τέχνη της ασημουργίας και στη φήμη των αλαρρυτών». πόστολος ατσίκης Χωµατουργικ ς Εργασ ες Σ Σ ΗΜΗΡΣ Μ ζια, ωανν νων.. 45500 ηλ φωνο: 6932 914 708

ΩΒΡΣ-ΝΕΜΒΡΣ-ΔΕΕΜΒΡΣ 2012 12 Στάση παράδοσης και λαογραφίας στο κέντρο του χωριού Η ιδιωτική Λαογραφική Συλλογή της οικογένειας Γκολφινόπουλου βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, στο ισόγειο της οικίας Χρ. γκολφινόπουλου, ανοιχτό σε κάθε επισκέπτη με δωρεάν ξενάγηση και ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια δειλά-δειλά για να φτάσει ως τις μέρες μας να αριθμεί πολλά και αξιόλογα έργα λαϊκής τέχνης και λαογραφίας. λόγος για την ιδιωτική Λαογραφική Συλλογή της οικογένειας γκολφινόπουλου. Με αφορμή τη συζήτηση γύρω από την ίδρυση Μουσείου ργυροτεχνίας στους αλαρρύτες, θεωρήσαμε ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή για να παρουσιάσουμε αυτή την ιδιωτική πρωτοβουλία μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας μας. Η προσπάθεια των συμπατριωτών μας Χρ. γκολφινόπουλου, ικ. Μουσαφίρη και της κόρης τους γγέλας για την ίδρυση και συνεχή λειτουργία της ιδιωτικής αυτής Συλλογής είναι αξιέπαινη και οφείλεται στο μεράκι και το ζήλο για ανάδειξη της ιστορικής μνήμης αλλά και στη μεγάλη αγάπη για τον τόπο τους και τον ελληνικό πολιτισμό. αι το μήνυμα που θα θέλαμε να αναδείξουμε είναι απλό: αν τρεις μόνο άνθρωποι κατάφεραν να δημιουργήσουν με προσωπική δουλειά και πολύ μεράκι μια μικρή φωτεινή εστία παράδοσης και πολιτισμού, τι μπορούν να κάνουν άραγε όλοι οι αλαρρυτινοί μαζί για το Μουσείο ργυροτεχνίας που τους αξίζει; Είναι ένα ερώτημα που οφείλουμε να απαντήσουμε αναλαμβάνοντας δράση όλοι μαζί και με έργα να αποδείξουμε τι είμαστε διατεθιμένοι να κάνουμε γι' αυτό το θέμα. Ν.. ο 2002 η γγέλα Γκολφινόπουλου του Χρήστου και της ικ. Μουσαφίρη λειτούργησε κατάστημα ειδών λαϊκής τέχνης και ργυροχοΐας στην ιδιόκτητη οικία τους στην κεντρική πλατεία των αλαρρυτών. ο 2005 μαζί με τους γονείς της ίδρυσαν Μουσείο (διωτική Λαογραφική Συλλογή) στο ισόγειο της οικείας τους. Εκεί έχουν συγκεντρωθεί και εκτίθενται σε κοινή θέα στους πολυάριθμους επισκέπτες του χωριού μας έργα λαϊκής τέχνης, παλαιά γεωργικά εργαλεία (όπως το ξύλινο άροτρο-αλέτρι, ησιόδειο άροτρον ), παλαιά οικιακά σκεύη, εργαλεία οικιακής και γεωργοκτηνοτροφικής βιοτεχνίας και οικονομίας και παλαιά έργα και εργαλεία καλαρρυτιώτικης αργυροχοΐας. Επίσης παλαιές γυναικείες και ανδρικές παραδοσιακές ενδυμασίες, υφαντά κεντήματα, κοσμήματα, όλα της εποχής της μεγάλης ακμής των αλαρρυτών, τέλος του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα. ο 2006 του Μουσείο εμπλουτίστηκε με το ρχείο της ιστορικής καλαρρυτιώτικης οικογένειας ΔΥΡΥΗ, το οποίο είναι τιμητική προσφορά του εκ ροσηλίου ωαννίνων καταγομένου ιστοριοδίφη ΖΥΛ Χρήστου. ο ρχείο αυτό περιλαμβάνει επιστολές, παλαιόγραφα, καρτ-ποστάλ, έγγραφα και μέσα οικονομικών συναλλαγών και μεταξύ άλλων: τρεις επιστολές του ωάννη ΩΛΕΗ προς τον Γεώργιο. ΔΥΡΥΗ το 1835 μια επιστολή του λέξανδρου ΜΥΡΡ- ΔΥ το 1837 προς τον θανάσιο Γ. ΔΥ- ΡΥΗ μια επιστολή (1799) του Θεοδωρή ΡΣΧΗ προς τον Χριστόδουλο ΔΥΡΥΗ επιστολή του ωάννη ΛΡΩΝΗ (Γενναίου) το 1844 προς τον ων/νο ΔΥΡΥΗ επιστολή της Στασινής ΡΣΧΗ, συζύγου του θανασίου ΖΜΥΡΗ το 1831 από τη Ζάκυνθο προς τον ανιψιό της ων/νο ΔΥ- ΡΥΗ. πό αυτή την επιστολή προκύπτει ότι πολλές αλαρρυτιώτισσες πριν το 1800 μάθαιναν ελληνικά γράμματα. Φύλλα των εφημερίδων ΕΦΗΜΕΡΣ του 1881, όπου δημοσιεύεται η ιστορία των αλαρρυτών επί της απελευθερώσεώς τους και - ΛΓΓΕΝΕΣ του 1864. ο ιστορικό ρχείο της οικογένειας ΔΥ- ΡΥΗ μας παρουσιάζει τη μεγάλη προσφορά και συνδρομή των αλαρρυτιωτών στον γώνα της παλιγγενεσίας του 1821 και δη των Γεωργίου. ΔΥΡΥΗ, των υιών του ων/νου και θανασίου, του Γεωργίου ΥΡΥΡΗ, του Χριστόδουλου ΡΝΡΗ και όλων των υπολοίπων 20 Φιλικών αλαρρυτιωτών. Μαζί με το Συρράκο επαναστάσησαν τον ούνιο του 1821 εναντίον των ούρκων και οι αλαρρύτες καταστράφηκαν ολοσχερώς, αφού απέτυχε η επανάστασή τους. Με τα στοιχεία του ιστορικού αυτού ρχείου ο Χρήστος ΓΛΦΝΥΛΣ και η σύζυγός του ικατερίνη ΜΥΣΦΡΗ συνέγραψαν βιβλίο με τίτλο αλαρρύτες της πέτρας και του ασημιού. ΦΛΕΛΛΗΝΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΣ ΛΛΔΗΣ (ΔΣΡΣ) στην Επανάσταση του 1821. Γεώργιος. ΔΥΡΥΗΣ και η προσφορά του στον γώνα του 1821. Η ίδρυση και λειτουργία της διωτικής στορικο-λαογραφικής Συλλογής πραγματοποιήθηκε κατόπιν ιδιωτικής πρωτοβουλίας με δικά τους μέσα και χωρίς καμία κρατική ή άλλου δημόσιου φορέα συνδρομή. Η ξενάγηση γίνεται αφιλοκερδώς και δωρεάν και οι εντυπώσεις των πολυάριθμων επισκεπτών είναι πολύ καλές και αποτυπώνονται στο βιβλίο επισκεπτών. Η ιδιωτική αυτή πρωτοβουλία αναδεικνύει την ιστορική διαδρομή των αλαρρυτών, τη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και ακμή τους και τη μεγάλη προσφορά τους στον γώνα του 1821 και τη μετέπειτα συνδρομή πολλών αλαρρυτιωτών στην ανάπτυξη του ανεξάρτητου νεοσυσταθέντος ελληνικού κράτους. ο κείμενο επιμελήθηκε ο κ. Χρ. γκολφινόπουλος