Μουσικό εργαστήρι Η μουσική στον ελληνικό κινηματογράφο την περίοδο 1950-1970 Εικόνα και λόγος οι μεγαλύτερες αφορμές για τη μουσική και ο κινηματογράφος θησαυροφυλάκιο για το ελληνικό τραγούδι. Μέσα σε έντονο πνεύμα συνεργασίας και ενθουσιασμού χαθήκαμε και ταξιδέψαμε πίσω στο χρόνο μέσα σε ασπρόμαυρα συναισθήματα, αξέχαστα γκρο πλαν, γέλια αλλά και δάκρυα, για να γνωρίσουν οι νεότεροι και να θυμηθούν οι παλαιότεροι, κάτι που θα είναι αιώνια νέο, γοητευτικό και τεράστιο. Στην υλοποίηση αυτής της προσπάθειας συμμετείχαν μαθήτριες και μαθητές των τριών τάξεων του σχολείου μας. Υπεύθυνη καθηγήτρια Σκληρού Θεοφανή ΠΕ19 Συνεργάστηκαν επίσης οι καθηγητές Παυλοπούλου Ευαγγελία Τσέκος Νικόλαος Τσιοπανά Φανή Ομάδα μαθητών Α' Τάξη Γιάνναρη Ελευθερία Γκολέμη Ειρήνη Καμπόλη Κωνσταντίνα Καραμπούλα Κλειώ Κριμπίθη Κωνσταντίνα Κωνσταντόπουλος Νικόλαος Λιάκος Δημήτριος Λιόση Ελένη Μπαλασοπούλου Γεωργία Μυλωνάς Ηλίας Νερούτσου Βασιλική Παπαϊωάννου Σπυριδούλα Πέππα Αντωνία Πέππας Αντώνιος Σαρλάνη Λουκία Σοφρά Μαρίνα Τάτση Ελένη Τσίγκου Αναστασία Τσίγκου Δήμητρα 5
Β' Τάξη Καμπόλης Δημήτρης του Γεωργίου Καμπουρίδου Ιωάννα Κερατζάκης Ιωάννης Λιάκου Βασιλική Λιόση Ευφροσύνη Νέζη Μαρία Παπαδοπούλου Αικατερίνη Σεμερτζίδης Δημήτριος Σταυροπούλου Βασιλική Στραϊτούρη Κωνσταντίνα Τατίνας Διονύσιος Τερζόγλου Δέσποινα Τσίγκος Γεώργιος Τσίγκου Αικατερίνη του Γεωργίου Τσίγκου Αικατερίνη του Δημητρίου Χριστοφιλοπούλου Χρυσούλα Γ' Τάξη Καμπόλη Αικατερίνη Καμπόλη Ελένη Καμπόλη Μαρία Καπάνου Ζωή Μουζάκας Παναγιώτης Παργινός Χρήστος Πέππας Σωτήριος Σαββινίδου Αθηνά Σοφράς Ιωάννης Σπυροπούλου Ελένη Συμεωνίδης Θεοχάρης Τραχιώτη Μαρία Τσακίρη Άννα Χριστόπουλος Ηλίας Η μουσική των ταινιών Η μουσική επένδυση στην ταινία είναι ένας βασικός παράγοντας για την ολοκλήρωση και τελειότητα του έργου, για το οποίο πρέπει να είναι γραμμένη ειδικά, ώστε να συμβαδίζει χρονομετρικά με το μήκος των σκηνών του και ηχητικά με το είδος του. Η κινηματογραφικά κατάλληλη μουσική έχει γραφτεί για να επενδύσει και να υπηρετήσει τις ταινίες. Αυτή η μουσική υπογράμμιση μπορεί να δώσει μια γεύση ποίησης στις διάφορες σκηνές μιας ταινίας, μπορεί να κάνει μοναδικό το πιο 6
καθημερινό γεγονός μπορεί να καταδείξει καθολικές διαστάσεις μιας προσωπικής ιστορίας. Στις περισσότερες ελληνικές ταινίες, ο παραγωγός ή ο σκηνοθέτης χρησιμοποιούν συχνά παλαιούς ή νέους δίσκους ή φωνοταινίες με κλασικά ή μοντέρνα κομμάτια. Αυτό δεν είναι βέβαια δημιουργική δουλειά. Στις φροντισμένες όμως ελληνικές ταινίες, η μουσική επένδυση ανατίθεται σε δόκιμους συνθέτες. Η δεκαετία του '50 είναι περίοδος «ενηλικίωσης» για τη μουσική του ελληνικού κινηματογράφου. Η παρουσία και η συμβολή της μουσικής αναγορεύεται σε σημαντικό παράγοντα όχι μόνο για το αισθητικό αποτέλεσμα της ταινίας, αλλά και για την εμπορική επιτυχία της. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, η ποιότητα και η καλλιτεχνική αξία της μουσικής, σε σχέση με αυτήν της ίδιας της ταινίας, είναι σαφώς ανώτερη. Για παράδειγμα, η σύνθεση του Κώστα Καπνίση για την ταινία του Ανδρέα Λαμπρινού «Mατωμένο ηλιοβασίλεμα» (1959) πέφτει ως «κεραυνός εν αιθρία» καταπλήσσοντας τους πάντες και πυροδοτεί προβληματισμό στους κινηματογραφικούς και στους μουσικούς κύκλους για το τι είναι, επιτέλους, αυτό που αποκαλούμε μουσική επένδυση στον κινηματογράφο. Από τις αρχές της δεκαετίας του '60 και μέχρι την παρακμή του λεγόμενου παλιού ελληνικού κινηματογράφου παγιώνεται η κυριαρχία του τραγουδιού και ιδιαίτερα του λαϊκού. Δύο τρία τραγούδια που ακούγονται στην κλασική, πλέον, αλλά και απαραίτητη για την ταινία σκηνή από το πάλκο μιας ταβέρνας ή ενός κοσμικού κέντρου διασκέδασης, καθώς κι ένα χορευτικό κομμάτι, καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής επένδυσης, στις χαμηλού, κυρίως, καλλιτεχνικού επιπέδου ταινίες. Σπάνια μπορούσε να βρεθεί ταινία χωρίς τη σκηνή με λαϊκό πάλκο και μπουζούκια. Σπάνια έλειπε η λαϊκή ατμόσφαιρα, όπου ένας περιούσιος λαός με το εκρηκτικό μεσογειακό ταμπεραμέντο τραγουδούσε και χόρευε, εκφράζοντας έτσι άλλοτε τη χαρά και άλλοτε τη λύπη του, καθορίζοντας όμως ταυτόχρονα την κουλτούρα και το πολιτιστικό του στίγμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη θεαματική αύξηση των συνθετών και, κυρίως, των τραγουδοποιών λαϊκών και μη που έγραφαν μουσική και τραγούδια, αντίστοιχα, για τον κινηματογράφο. Στην περίοδο αυτήν, κοντά στα άλλα διαμορφωμένα ήδη από τις προηγούμενες δεκαετίες είδη (δράματα, μελό, φαρσοκωμωδίες, ηθογραφίες κ.λπ.), προστίθεται και το μιούζικαλ (αν και το πρώτο αυθεντικό μιούζικαλ Χαρούμενο ξεκίνημα 1954, πραγματοποιείται την προηγούμενη δεκαετία). Στο είδος αυτό κυριαρχεί το ταλέντο, η γνώση και η δεξιότητα του Μίμη Πλέσσα, ο οποίος με την όμορφη και κατάλληλη μουσική του δείχνει ότι κατέχει το αντικείμενο. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι ο Πλέσσας είναι επίσης ένας από τους δύο - τρεις σημαντικότερους συνθέτες και σε άλλα είδη ταινιών. Παραθέτοντας με χρονολογική σειρά τους πιο αξιόλογους συνθέτες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, οφείλουμε να αναφέρουμε τους: Κώστα Γιαννίδη, Μιχάλη Σουγιούλ, Τάκη Μωράκη, Γιώργο Μητσάκη, Γιώργο Μουζάκη, Μίκη Θεοδωράκη και Μάνο Χατζιδάκι, με παγκόσμια αναγνώριση, Μανώλη 7
Χιώτη, Γιώργο Ζαμπέτα, Μίμη Πλέσσα, Σταύρο Ξαρχάκο, Γιώργο Κατσαρό. Ξεχωριστή θέση ανάμεσά τους κατέχει ο Κώστας Καπνίσης, ο οποίος θεωρείται, αναμφίβολα, ο ποντίφικας της κινηματογραφικής μουσικής στον τόπο μας. Η δουλειά του, πάντα κατάλληλη και εύστοχη, επιτελεί με αξιοθαύμαστο τρόπο όλες τις λειτουργίες της μουσικής μέσα στην ταινία: υπογραμμίζει τη δράση, τονίζει τα ανθρώπινα συναισθήματα, προετοιμάζει τις επερχόμενες εντάσεις, υποστηρίζει τις δραματικές κορυφώσεις. Ο Καπνίσης, ως συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής, δεν έχει να ζηλέψει τίποτα, ακόμη και από τους πιο αξιόλογους ξένους ομοτέχνους του. Οι συνθέτες και η φιλμογραφία τους Κώστας Γιαννίδης Έγραψε μουσική για 7 ταινίες μεταξύ των οποίων «Οι Γερμανοί ξανάρχονται» του Αλέκου Σακελλάριου και ο «Μεθύστακας» του Γιώργου Τζαβέλλα. Μιχάλης Σουγιούλ Δουλειές με φούντες (1959) Μια ζωή την έχουμε (1958) Γλέντι - λεφτά κι αγάπη (1955) Θανασάκης ο πολιτευόμενος (1954) Σάντα Τσικίτα (1953) Το σωφεράκι (1953) Ένα βότσαλο στη λίμνη (1952) Τάκης Μωράκης Διαβόλου κάλτσα (1961) Δύο χιλιάδες ναύτες κι ένα κορίτσι (1960) Ένας δον Ζουάν για κλάμματα (1960) Τα κίτρινα γάντια (1960) Αντίο ζωή (1959) Η λίμνη των στεναγμών (1959) Η μουσίτσα (1959) Ο Ηλίας του 16ου (1959) 8
Ο θησαυρός του μακαρίτη (1959) Ο Θύμιος τάκανε θάλασσα (1959) Η κυρά μας η μαμμή (1958) Ο Μιμίκος και η Μαίρη (1958) Η θεία από το Σικάγο (1957) Η άγνωστος (1956) Γκόλφω (1955) Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας (1955) Γιώργος Μητσάκης Εσένα μόνο αγαπώ (1970) Στον ίλιγγο της ζωής (1969) Η ζωή ενός ανθρώπου (1968) Δύσκολοι δρόμοι (1965) Άλλος... για το εκατομμύριο! (1964) Έξω φτώχεια και καλή καρδιά (1964) Το έξυπνο πουλί (1961) Ερωτικά παιχνίδια (1960) Γλέντι λεφτά και αγάπη (1955) Ο πύργος των ιπποτών (1952) Γιώργος Μουζάκης Τη δική του σφραγίδα φέρουν περίπου 2.500 μουσικές μελωδίες, επενδύσεις και τραγούδια (ελαφρά και κλασσικά), μουσική για πάνω από 200 θεατρικά έργα (ελαφρά), 20 μουσικές κωμωδίες και περίπου 60 κινηματογραφικές ταινίες. Ειδικότερα, το τραγούδι του Mambo Brazilero από την ταινία Ωραία των Αθηνών, 1954, είναι πάντα επίκαιρο και ενθουσιάζει γέρους, νέους και παιδιά. Είχε τιμηθεί με το Α' Βραβείο ενορχήστρωσης ΣΟΠΟΤ (Πολωνία 1966), Α' Βραβείο τραγουδιού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1967). Επίσης, για τρεις συνεχόμενες χρονιές, με το Ξενοπούλειο Έπαθλο (1952, 1953 και 1954). Ακροπόλ (1995) 9
Η βουλευτίνα (1966) Ο αδελφός μου ο τρελλάρας / Ο αδελφός μου ο λόρδος (1966) Η βίλα των οργίων (1964) Της κακομοίρας (1963) Το «τεμπελόσκυλο» (1963) Όταν λείπη η γάτα! (1962) Η Αθήνα τη νύχτα (1962) Ο γαμπρός μου, ο δικηγόρος! (1962) Ο Κλέαρχος η Μαρίνα και ο κοντός (1961) Η ωραία των Αθηνών (1954) Ούτε γάτα ούτε ζημιά (1954) Μίκης Θεοδωράκης Ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε όλα τα είδη της μουσικής: όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλλέτα, χορωδιακή εκκλησιαστική μουσική, μουσική για αρχαίο δράμα, για θέατρο, έντεχνο λαϊκό τραγούδι, μετασυμφωνικά έργα και φυσικά για τον κινηματογράφο. Το Μάρτιο του 1953 ο Μίκης Θεοδωράκης ηχογραφεί το πρώτο του soundtrack για την ταινία «Εύα», της Μαρίας Πλυτά. Ακολούθησαν ταινίες όπως «Συνοικία τ' όνειρο», «Φαίδρα», «Ποια είναι η Μαργαρίτα;», «Μυρτιά», «Ψηλά τα χέρια Χίτλερ», «Κατάσταση πολιορκίας», «Ζορμπάς».Κι αυτοί είναι μόνο μερικοί σημαντικοί τίτλοι από τις 35 ταινίες που έντυσε με τη μουσική του ο μεγάλος Έλληνας συνθέτης. «Για μένα ο κινηματογράφος» λέει ο Μίκης Θεοδωράκης «είναι μία σύγχρονη τέχνη στην οποία ενώνονται όλα: ιστορία, σκηνοθεσία, φωτογραφία, μουσική, τα πάντα. Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη από τον κινηματογράφο, πάντα αγκαλιάζει και σχολιάζει την εικόνα, ενώ ταυτόχρονα κατορθώνει και διατηρεί την αυτονομία της. Πρόκειται για έναν μουσικό κόσμο γεμάτο συναρπαστικές εναλλαγές με έντονες χροιές. Η μουσική και τα τραγούδια του κορυφαίου μας συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, αντλούν στοιχεία από τις πηγές της παράδοσής μας, ενώ οι αρμονίες και η δυτική 10
κουλτούρα αφήνουν το ισχυρό τους ίχνος. Η μουσική ωστόσο του Θεοδωράκη απηχεί πρωτίστως έναν προσωπικό μελωδισμό, ο οποίος μεταμορφώνεται σ' ένα μουσικό υλικό με έντονες κορυφώσεις, δεξιοτεχνική αρτιότητα, πλοκή και βαθμιαία εξέλιξη. Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη είναι γεμάτη από ευρηματικές ιδέες και πάντα υψηλής ενέργειας. Καταιγίδα (1965) Το μπλόκο (1965) Η Αθήνα τη νύχτα (1962) Προδομένη αγάπη (1962) Electra [Ηλέκτρα] (1961) Μυρτιά (1961) Συνοικία το «όνειρο» (1961) Το ξυπόλυτο τάγμα (1953) Μάνος Χατζιδάκις Φαίνεται απίστευτο αλλά εδώ και μισό αιώνα ο ίδιος άνθρωπος, ο Mάνος Xατζιδάκις, έχει συνοδεύσει με τη μουσική του τις πιο ετερόκλητες ανάγκες διαφορετικών γενεών της ελληνικής κ ο ι ν ω ν ί α ς. Το μεταπολεμικό αίτημα για εκφράστηκε με τις μελωδίες στα χείλη της Aλίκης μια δροσερή ελπίδα Bουγιουκλάκη. Στο «Pαντεβού στην Kέρκυρα» του Nτίμη Δαδήρα, ο Xατζιδάκις έκανε σύντομα μουσικά σκίτσα που πειραματίζονταν με τη τζαζ της εποχής. Kαι καθώς περνούσαν οι δεκαετίες, μάς χάρισε τα μελωδικά ορόσημα κάθε μιας απ' αυτές. Μέσα σε αυτά είναι και τα «Παιδιά του Πειραιά» παρουσιασμένα όμως με ένα πιάνο. Eίναι το τραγούδι που το 1961 του χάρισε το Oσκαρ (το μοναδικό μη αγγλόφωνο τραγούδι που βραβεύτηκε ποτέ στην ιστορία των Oσκαρ). Δούλεψε για 76 ταινίες. Aπό την «Kάλπικη λίρα» του Γ. Tζαβέλλα, τη «Mαγική πόλη» και 11
τον «Δράκο» του N. Kούνδουρου, τη «Στέλλα» και το «Tελευταίο ψέμα» του M. Kακογιάννη μέχρι τη «Mανταλένα» του Nτ. Δημόπουλου. Ας δούμε όμως τι έχει γράψει ο ίδιος: Γαρύφαλλο στ' αφτί («Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο»). «Ο ελληνικός κινηματογράφος στάθηκε η αφορμή να κερδίζω τα προς το ζην, σχετικά αξιοπρεπώς, γράφοντας μουσική υπόκρουση. Τα τραγούδια των ταινιών τα έγραφαν οι γνωστοί του καιρού «τραγουδοποιοί» της μόδας, όμως αργούσαν να φέρουν τα τρ α γο ύ δ ι α τ ο υ ς. Η κα θ υ σ τ έ ρ η σ η μ άς «μελαγχολούσε» τόσο τον Φίνο όσο κι εμένα. Μια μέρα είπα να τα γράφω εγώ για να μην περιμένουμε. Δοκιμάσαμε με το «Γαρύφαλλο στ' αυτί». Η επιτυχία του με υποχρέωσε να γράφω τραγούδια για τον ελληνικό κινηματογράφο». «Νεκρή πολιτεία» (1951), του Φρίξου Ηλιάδη «Η αγνή του λιμανιού» (1952), του Γιώργου Τζαβέλλα «Ο γρουσούζης» (1952), του Γιώργου Τζαβέλλα «Οι ουρανοί είναι δικοί μας» (1953), του Ντίνου Δημόπουλου «Μαγική πόλη» (1954), του Νίκου Κούνδουρου «Νυχτερινή περιπέτεια» (1954), του Άγγελου Τερζάκη «Λατέρνα, φτώχια και φιλότιμο» (1955), του Αλέκου Σακελλάριου «Στέλλα» (1955), του Μιχάλη Κακογιάννη «Κάλπικη λύρα» (1955), του Γιώργου Τζαβέλλα «Η καφετζού» (1956), του Αλέκου Σακελλάριου «Ο δρόμος με τις ακακίες» (1956), του Δημήτρη Ιαννόπουλου «Δολάρια και όνειρα» (1956), του Ιώνα Νταϊφά «Ο δράκος» (1956), του Νίκου Κούνδουρου «Ο ζηλιαρόγατος» (1956), του Γιώργου Τζαβέλλα «Δελλησταύρου και υϊός» (1957), του Αλέκου Σακελλάριου «Το αμαξάκι» (1957), του Ντίνου Δημόπουλου «Το τελευταίο ψέμα» (1957), του Μιχάλη Κακογιάννη «Λατέρνα, φτώχια και γαρύφαλλο» (1957), του Αλέκου Σακελλάριου «Της τύχης τα γραμμένα» (1957), του Φίλιππου Φυλακτού «Η Λίμνη των πόθων» (1958), του Γιώργου Ζερβού 12
«Μια λατέρνα, μια ζωή» (1958), του Σωκράτη Καψάσκη «Ένας ήρως με παντούφλες» (1958), του Αλέκου Σακελλάριου «Όλα για το παιδί της» (1958), του Κώστα Στράντζαλη «Οι παράνομοι» (1958), του Νίκου Κούνδουρου «Μια ζωή την έχουμε» (1958), του Γιώργου Τζαβέλλα «Η Λίζα το'σκασε» (1959), του Σωκράτη Καψάσκη «Ναυάγια της ζωής» (1959), της Μαρίας Πλυτά «Ερωτικές ιστορίες» (1959), του Σωκράτη Καψάσκη «Ζάλογγο, το κάστρο της λευτεριάς» (1959), του Στέλιου Τατασόπουλου «Το νησί των γενναίων» (1959), του Ντίμη Δαδήρα «Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» (1959), του Αλέκου Σακελλάριου «Ένας Έλληνας στο Παρίσι» (1959), του Χρήστου Κυριακόπουλου «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος» (1960), του Γιάννη Δαλιανίδη «Η κυρία Δήμαρχος» (1960), του Ροβήρου Μανθούλη «Το κλωτσοσκούφι» (1960), του Ντίνου Δημόπουλου «Ραντεβού στην Κέρκυρα» (1960), του Ντίμη Δαδήρα «Ποτέ την Κυριακή» (1960), του Ζυλ Ντασέν «Μανταλένα» (1960), του Ντίνου Δημόπουλου «Όρνιθες» (1961), του Νίκου Κούνδουρου «Αγάπη και θύελλα» (1961), του Σωκράτη Καψάσκη «Χαμένα όνειρα (1961), του Αλέκου Σακελλάριου «Η Λίζα και η άλλη» (1961), του Ντίνου Δημόπουλου «Η Αλίκη στο ναυτικό» (1961), του Αλέκου Σακελλάριου «Αλλοίμονο στους νέους» (1961), του Αλέκου Σακελλάριου «Siralardaki heyecanlar» (1963), του Αλέκου Σακελλάριου (η τούρκικη εκδοχή του «Χτυποκάρδια στο θρανίο») «Χτυποκάρδια στο θρανίο» (1963), του Αλέκου Σακελλάριου Τραγούδια Τα τραγούδια για τη «Στέλλα» (1955), του Μιχάλη Κακογιάννη «Ιλισός» για την ταινία «Ο δράκος» (1956), του Νίκου Κούνδουρου Τα τραγούδια για την ταινία «Ποτέ την Κυριακή» (1960), του Ζυλ Ντασέν Τα τραγούδια για την ταινία «Μανταλένα» (1960), του Ντίνου Δημόπουλου 13
Τα τραγούδια για την ταινία «Η Αλίκη στο ναυτικό» (1961), του Αλέκου Σακελλάριου Τα τραγούδια για την ταινία «Ποτέ την Κυριακή» (1960), του Ζυλ Ντασέν Τα τραγούδια για την ταινία «Αλλοίμονο στους νέους» (1961), του Αλέκου Σακελλάριου Τα τραγούδια για την ταινία «Χτυποκάρδια στο θρανίο» (1963), του Αλέκου Σακελλάριου Κώστας Καπνίσης Αυτοί που μίλησαν με τον θάνατο (1970) Εγώ ρεζίλεψα τον Χίτλερ (1970) Η ζούγκλα των πόλεων (1970) Μια γυναίκα στην αντίσταση (1970) Ο ακτύπητος κτυπήθηκε (1970) Οι γενναίοι του Βορρά (1970) Υπολοχαγός Νατάσσα (1970) Αγάπη για πάντα (1969) Η λεωφόρος της προδοσίας (1969) Ο μπλοφατζής (1969) Ο πρόσφυγας (1969) Όταν η πόλις πεθαίνη (1969) Πανικός (1969) Αγάπη και αίμα (1968) Εκείνοι που ξέρουν ν' αγαπούν (1968) Καπετάν φάντης μπαστούνι (1968) Πολύ αργά για δάκρυα (1968) Το παρελθόν μιας γυναίκας (1968) Κοντσέρτο για πολυβόλα (1967) Η γυναίκα μου τρελάθηκε (1966) Η γυνή να φοβήται τον άνδρα (1965) Ου κλέψεις (1965) Τζένη Τζένη (1965) Γάμος αλά... ελληνικά (1964) Δίψα για ζωή (1964) Η πρώτη αγάπη (1964) Το δόλωμα (1964) Λίγο πριν ξημερώσει (1963) Ο ανηψιός μου ο Μανώλης (1963) Σκάνδαλα στο νησί του έρωτα (1963) Χωρίς ταυτότητα (1963) Μην ερωτεύεσαι το Σάββατο (1962) Ο Μιχαλιός του 14ου συντάγματος (1962) 14
Η κατάρα της μάνας / Η υπόσχεση (1961) Καραγκούνα (1961) Κατήφορος (1961) Αγαπούλα μου (1960) Ένας άντρας με φιλότιμο / Το χαμίνι (1960) Της μιας δραχμής τα γιασεμιά (1960) Το ραντεβού της Κυριακής (1960) Έγκλημα στο Κολωνάκι (1959) Ματωμένο ηλιοβασίλεμμα (1959) Μπουμπουλίνα (1959) Ο Γιάννος κι η Παγώνα (1959) Μια Ιταλίδα στην Ελλάδα (1958) Ο λεφτάς (1958) Ο Φανούρης και το σόι του (1957) Χαρούμενο ξεκίνημα (1954) Μια νύχτα στον Παράδεισο (1951) Μανώλης Χιώτης Ο Μίκης Θεοδωράκης τον αποκαλεί «πρίγκιπα του ελληνικού τραγουδιού». Ο Τζίμι Χέντριξ «υποκλίθηκε» στο ταλέντο του. Οσοι τον γνώρισαν ή δούλεψαν μαζί του συμφωνούν πως υπήρξε μια μουσική ιδιοφυία, ένας μάγκας αριστοκράτης, ένας ξεχωριστός άνθρωπος. Κάποιοι λένε πως είναι αυτός που έβγαλε το μπουζούκι από το περιθώριο και το έφερε στο λεγόμενο έντεχνο τραγούδι. Η ταινία, μέσα από μαρτυρίες, μέσα από οπτικά και ηχητικά ντοκουμέντα, σκιαγραφεί το πορτραίτο του σπουδαίου αυτού μουσικού παρουσιάζει το γνωστό αλλά και άγνωστο έργο του- ενώ, παράλληλα, αναλύει ιστορικά και κοινωνιολογικά το πέρασμα αυτού του τόπου από την εποχή γέννησης του ρεμπέτικου μέχρι την ανατολή του έντεχνου. Εσένα μόνο αγαπώ (1970) 5 γυναίκες για έναν άνδρα (1967) Έκλεψα τη γυναίκα μου (1964) Η βίλα των οργίων (1964) Ο καταφερτζής (1964) Σχολή για σωφερίνες / Ο Βέγγος σωφεράντζα (1964) Ο φίλος μου ο Λευτεράκης (1963) Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης (1963) 15
Τύφλα νάχη ο Μάρλον Μπράντο (1963) Μερικοί το προτιμούν κρύο... (1962) Μην είδατε τον Παναή; / Καταζητείται ο Βέγγος (1962) Ο ατσίδας (1962) Ο Δήμος από τα Τρίκαλα (1962) Φτωχαδάκια και λεφτάδες (1961) Κρουαζιέρα στη Ρόδο (1960) Ένας βλάκας και μισός (1959) Να ζήσουν τα φτωχόπαιδα (1959) Λαός και Κολωνάκι (1959) Γιώργος Ζαμπέτας Η προσωπικότητα και το ταλέντο τον κα θι έρ ω σ α ν α νά μ εσ α σ τι ς υψηλότερες θέσεις της επετηρίδας του ελληνικού τραγουδιού. Επιπροσθέτως η φυσιογνωμία του θα παραμείνει αξέχαστη. Η συμμετοχή του Γιώργου Ζαμπέτα σε 95 ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου είναι η καλύτερη εγγύηση γι' αυτό και σίγουρα ένα ρεκόρ μοναδικό. Από το 1952 ο Γ. Ζαμπέτας υπηρέτησε το σινεμά άλλοτε γράφοντας μουσική και τραγούδια και άλλοτε απλώς εμφανιζόμενος στο λαϊκό πάλκο. Η πρώτη του κινηματογραφική παρουσία καταγράφεται στην ταινία των Γιώργου Ασημακόπουλου και Νίκου Τσιφόρου «Ο πύργος των ιπποτών». Ήταν τότε, το 1952 πολύ νέος και μόλις είχε αρχίσει να γίνεται γνωστός. Την μουσική του φιλμ έγραψε ο Αργύρης Κουνάδης ο οποίος αξιοποίησε το νεαρό μουσικό, δίνοντάς του την ευκαιρία για την πρώτη εμφάνιση στο μαγικό πανί δίπλα στον Πέτρο Κυριακό, τον Μίμη Φωτόπουλο, τον Ντίνο Ηλιόπουλο. Τίποτε σπουδαίο, απλά μια αρχή ως μέλος της ορχήστρας, που έπαιζε σε κάποια σκηνή του φιλμ. Η παραγωγικότερη περίοδος για τον μεγάλο δάσκαλο ήταν η «χρυσή» για τον κινηματογράφο και το τραγούδι δεκαετία του 1960. Άρχισε άλλωστε, με τους καλύτερους οιωνούς, με το όσκαρ του «Ποτέ την Κυριακή» στο οποίο ο Ζαμπέτας ήταν ο κορυφαίος σολίστ της μουσικής του Μάνου Χατζιδάκι, στα αξέχαστα «Παιδιά του Πειραιά». Οι αριθμοί λένε πολλά. Το 1963 ο Γ. Ζαμπέτας έγραψε μουσική ή εμφανίστηκε σε έξι ταινίες, το 1964 σε επτά, το 1965 σε δεκαπέντε, το 1966 σε οκτώ, το 1967 σε δεκαπέντε, το 1968 σε δεκαπέντε και το 1969 σε εννέα. Έκανε γνωστό στα πέρατα του κόσμου το «συρτάκι» που έγινε συνώνυμο με την Ελλάδα, ενώ συμμετείχε σε διεθνή φεστιβάλ στο Παρίσι, τις Κάννες, τη Βιέννη, τη Ζυρίχη, τη Γενεύη. 16
Η ταξιτζού (1970) Ο γίγας της Κυψέλης (1969) Ο μπλοφατζής (1969) Ο παραμυθάς (1969) Ο τζαναμπέτης (1969) Στον ίλιγγο της ζωής (1969) Για μια τρύπια δραχμή (1968) Δόκτωρ Ζι-Βέγγος (1968) Ο μπούφος (1968) Ο πεθερόπληκτος (1968) Ο τρελλός τάχει 400 (1968) Οι μνηστήρες της Πηνελόπης (1968) Συννεφιασμένοι ορίζοντες (1968) Δημήτρη μου Δημήτρη μου (1967) Πατέρα κάτσε φρόνιμα (1967) Τα δολλάρια της Ασπασίας (1967) Ποιος Θανάσης!! (1968) Γαμπρός απ' το Λονδίνο (1967) Ένας απένταρος λεφτάς (1967) Η παιχνιδιάρα (1967) Μιας πεντάρας νειάτα (1967) Ο αχόρταγος (1967) Ο γαμπρός μου ο προικοθήρας (1967) Πάρε κόσμε (1967) Σήκω χόρεψε συρτάκι (1967) 5.000 ψέμματα (1966) Η κόρη μου η σοσιαλίστρια (1966) Θέλω να ζήσω στον ήλιο (1966) Να ζη κανείς ή να μη ζη; (1966) Ο εξυπνάκιας (1966) Φως... νερό... τηλέφωνο Οικόπεδα με δόσεις (1966) Είναι ένας... τρελλός τρελλός Βέγγος (1965) Μια τρελλή τρελλή οικογένεια (1965) Μόνο για σένα (1965) Ο ουρανοκατέβατος (1965) Το θαύμα της Μεγαλόχαρης (1965) Περάστε την πρώτη του μηνός (1965) Θύελλα σε παιδική καρδιά (1964) Η σωφερίνα (1964) Αδικημένη (1964) 17
Δίψα για ζωή (1964) Είναι μεγάλος ο καϋμός (1964) Έξω φτώχεια και καλή καρδιά (1964) Ζητιάνος μιας αγάπης (1964) Κάθε λιμάνι και καημός (1964) Κάτι να καίει (1964) Λόλα (1964) Ο εμίρης και ο κακομοίρης (1964) Τρία κορίτσια από την Αμέρικα (1964) Κόκκινα φανάρια (1963) Μικροί και μεγάλοι εν δράσει... (1963) Ο ανηψιός μου ο Μανώλης (1963) Οι ανειδίκευτοι / Ευτυχώς χωρίς δουλειά (1963) Εταιρία θαυμάτων (1962) Η Αθήνα τη νύχτα (1962) Μην ερωτεύεσαι το Σάββατο (1962) Το πιθάρι (1962) Η Λίζα και η άλλη (1961) Mίμης Πλέσσας Εν ονόματι του νόμου (1970) Η θεία μου η χίπισσα (1970) Μια τρελλή... τρελλή... σαραντάρα (1970) Ο Αστραπόγιαννος (1970) Ο Θανάσης η Ιουλιέττα και τα λουκάνικα (1970) Η παριζιάνα (1969) Ξύπνα Βασίλη (1969) Ο γόης (1969) Ορατότης μηδέν (1969) Πεθαίνω κάθε ξημέρωμα (1969) Το ανθρωπάκι (1969) Το νησί της Αφροδίτης (1969) Το... θύμα (1969) Γοργόνες και μάγκες (1968) Ένας ιππότης για τη Βασούλα (1968) Μια κυρία στα μπουζούκια (1968) Ο Μικές παντρεύεται (1968) Ο ψεύτης (1968) Όλγα αγάπη μου (1968) Αχ! Αυτή η γυναίκα μου (1967) Κάτι κουρασμένα παληκάρια (1967) 18
Πυρετός στην άσφαλτο (1967) Δάκρυα για την Ηλέκτρα (1966) Η Στεφανία (1966) Κάνε τον πόνο μου χαρά (1966) Ο ξυπόλυτος πρίγκηψ (1966) Οι θαλασσιές οι χάντρες (1966) Οι κυρίες της αυλής (1966) Ραντεβού στον αέρα (1966) Ιστορία μιας ζωής (1965) Κορίτσια για φίλημα (1965) Μια τρελλή τρελλή οικογένεια (1965) Ο νικητής (1965) Τέντυ μπόυ... αγάπη μου (1965) Το χώμα βάφτηκε κόκκινο (1965) Υπάρχει και φιλότιμο (1965) Δις διευθυντής (1964) Εγωισμός (1964) Έξω φτώχεια και καλή καρδιά (1964) Η χαρτοπαίχτρα (1964) Κάτι να καίη (1964) Οι κληρονόμοι (1964) Ένα κορίτσι για δύο (1963) Η ψεύτρα (1963) Ίλιγγος (1963) Εταιρία θαυμάτων (1962) Η νύφη τό σκασε... (1962) Μερικοί το προτιμούν κρύο... (1962) Νόμος 4000 (1962) Κατηγορούμενος... ο Έρως (1961) Φτωχαδάκια και λεφτάδες (1961) Έγκλημα στα παρασκήνια (1960) Η Χιονάτη και τα 7 γεροντοπαλλήκαρα (1960) Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες (1960) Μια του κλέφτη... (1960) Νύχτες στο Μιραμάρε (1960) Ραντεβού στη Βενετία (1960) Τρεις κούκλες κι εγώ! (1960) Χριστίνα (1960) Να πεθερός, να μάλαμα! (1959) 19
Σταύρος Ξαρχάκος Στην αρχή της σταδιοδρομίας του γράφει μουσική κυρίως για το θέατρο και τον κινηματογράφο και έτσι ξε χώρισε ως σ υνθέτης κινηματογραφικής και θεατρικής μουσικής. Πρώτη του μεγάλη επιτυχία είναι η μουσική που έ γραψε το 1963 για την κινηματογραφική ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Κόκκινα Φανάρια». Τα τραγούδια «Άπονη ζωή», «Φτωχολογιά» και το «Παράπονο» έγιναν μεγάλες επιτυχίες και ήταν τα πρώτα τραγούδια που έγραψε ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Γυμνοί στο δρόμο (1969) Κορίτσια στον ήλιο (1968) Διπλοπεννιές (1966) Μοντέρνα Σταχτοπούτα (1965) Ζητιάνος μιας αγάπης (1964) Λόλα (1964) Κόκκινα φανάρια (1963) Το ταξίδι (1962) Κατσαρός Γιώργος Έχει τιμηθεί με Β' Βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Σόποτ της Πολωνίας και Βρυξελλών (1965), Γ' Βραβείο στο Φεστιβάλ τραγουδιού Μάλτας (1969) και Δ' Βραβείο Φεστιβάλ τραγουδιού στο Ρίο ντε Τζανέιρο (1970). Ένα μπουζούκι αλλοιώτικο από τ' άλλα (1970) Ένας τρελλός γλεντζές (1970) Κρίμα... το μπόι σου (1970) Ο δασκαλάκος ήταν λεβεντιά (1970) Ο τελευταίος των κομιτατζήδων (1970) Ο τρελλός της πλατείας Αγάμων (1970) Φουκαράδες και λεφτάδες (1970) Ένας άφραγκος Ωνάσης (1969) Ησαΐα... μη χορεύεις (1969) Ο άνθρωπος της καρπαζιάς (1969) 20
Ο παραμυθάς (1969) Για μια τρύπια δραχμή (1968) Η αγάπη μας (1968) Η ζηλιάρα (1968) Ο Ρωμηός έχει φιλότιμο (1968) Ο σατράπης (1968) Το κορίτσι του λούνα παρκ (1968) Το πιο λαμπρό μπουζούκι (1968) Αν όλες οι γυναίκες του κόσμου... (1967) Βίβα Ρένα (1967) Η κοροϊδάρα (1967) Ο σπαγγοραμένος (1967) Ο στρίγγλος που έγινε αρνάκι (1967) Αχ!.. και νάμουν άντρας (1966) Οι στιγματισμένοι (1966) Βρώμικη πόλις (1965) Το ρεμάλι της Φωκίωνος Νέγρη (1965) Αν έχεις τύχη... (1964) Ήταν όλοι τους... κορόιδα! (1964) Κάθε λιμάνι και καημός (1964) Κραυγή (1964) Ο Αριστείδης και τα κορίτσια του (1964) Ο θαλασσόλυκος!.. (1964) Ο κράχτης (1964) Τα 201 καναρίνια (1964) Τρία κορίτσια από την Αμέρικα (1964) Ο αδελφός Άννα (1963) Ο ταυρομάχος προχωρεί!.. (1963) Το κάθαρμα (1963) Ο μαγκούφης (1962) Ο Σταμάτης και ο Γρηγόρης (1962) Ποτέ δε σε ξέχασα (1962) Φάσεις υλοποίησης του προγράμματος Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και με πηγές το διαδίκτυο, τη βιβλιογραφία και τις συνεντεύξεις συνέλλεξαν πληροφορίες, μουσική, τραγούδια, βίντεο, φωτογραφίες και παρτιτούρες. Ακολούθησε επιλογή, επεξεργασία του υλικού και σε power point υλοποιήσαμε την παρουσίαση της εργασίας. 21
Στη συνέχεια τα παιδιά οργανώθηκαν εκ νέου σε ομάδες χορωδίας, μουσικών οργάνων, χορού, θεάτρου, δημιουργίας σκηνικών για την πραγματοποίηση μιας μουσικής παράστασης. Δράσεις της ομάδας του πολιτιστικού προγράμματος Παρακολούθηση Θεατρικών Παραστάσεων Οι ομάδες των πολιτιστικών προγραμμάτων «Μουσικό Εργαστήρι» και «ΣΙΝΕΜΑΣΚΟΠ» παρακολούθησαν τις εξής θεατρικές παραστάσεις που ήταν σχετικές με το θέμα τους, τον ελληνικό κινηματογράφο της περιόδου 50-70. Και στις τρεις επισκέψεις στα αντίστοιχα θέατρα πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις από τους συντελεστές, αποσπάσματα των οποίων θα περιγραφούν στην παρουσίαση του πολιτιστικού προγράμματος «ΣΙΝΕΜΑΣΚΟΠ». Στις 19/12/2010 το θεατρικό έργο του Γ. Τζαβέλλα «Η δε γυνή να φοβείται τον άντρα» που γ ν ώ ρ ι σ ε κ ι ν η μ α τ ο γρ α φ ι κ ή επιτυχία με τον Γ. Κωνσταντίνου και τη Μ. Κοντού το 1967. Το έργο παρουσιάστηκε από το Γ. Μπέζο και τη Ν. Τσαλίκη φέτος στο θέατρο Κιβωτός. Σ τ ι ς 16/2/2011 το θεατρικό έργο «Ένα Βότσαλο στη λίμνη» που παρουσίασε ο Π α ύ λ ο ς Χαïκάλης στο θέατρο Γκλόρια. Στον κινηματογράφο παρουσιάστηκε από το Β.Λογοθετίδη το 1952 και στη συνέχεια με το Λ.Κωνσταντάρα το 1967, με τίτλο «Ο σπαγγοραμένος». Στις 13/03/2011 το «Φωνάζει Ο Κλέφτης» επιτυχία των Βλαχοπούλου Ηλιόπουλου το 1965, που φέτος παρουσιάστηκε από Κωνσταντινίδου - Καπουτζίδη στο θέατρο ΗΒΗ. 22
Εκπαιδευτική εκδρομή Στο διάστημα 13/4/2011 έως 19/4/2011 πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική εκδρομή στην νότια Γαλλία (Κάννες, πόλη διεξαγωγής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, του διασημότερου στην Ευρώπη, όπου η Μελίνα Μερκούρη απέσπασε το α βραβείο ερμηνείας το 1960 στην ταινία «Ποτέ τη Κυριακή» του Ζυλ Ντασσέν - Νίκαια Μονακό-Σαν Πωλ ντε Βανς) και Ιταλια (Σαν Ρέμο, πόλη διεξαγωγής του Φεστιβάλ Τραγουδιού- Γένοβα-Πίζα- Φλωρεντία). Εκδηλώσεις Ένα τμήμα του μουσικού μας συνόλου συμμετείχε στις 5 Μαΐου 2011 στο μαθητικό Φεστιβάλ πολιτιστικών προγραμμάτων στο χώρο «της Ελαιουργικής» στην Ελευσίνα που οργάνωσε η Διεύθυνση Δ. Ε. Δυτικής Αττικής. Στις 29 Ιουνίου στο κινηματοθέατρο «Γαλαξίας» θα παρουσιάσουμε το πρόγραμμά μας σε μια μουσική παράσταση με θεατρικά και χορευτικά δρώμενα. Θερμές ευχαριστίες στην κα Λιόση Σιδερή για τη διαρκή βοήθειά της σε όλους τους τομείς, στην Δήμητρα Παρασκευοπούλου, περσινή μας μαθήτρια και νυν φοιτήτρια του τμήματος Θεατρικών Σπουδών για τη βοήθειά της στην κατασκευή των σκηνικών, στον κο Ζερβάκη Μιχάλη για τις πολύτιμες συμβουλές του ως κινηματογραφιστής και για το φωτογραφικό υλικό που μας παρείχε και σε όσους υποστήριξαν με οποιοδήποτε τρόπο την προσπάθειά μας. 23