ΕΝΔΟΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ Εκπαιδευτική Ημερίδα: «Αξιολόγηση Μαθητή. Σύγχρονες Τάσεις Πρακτικές Εφαρμογές» 4 Απριλίου 2015 και 25 Απριλίου 2015 Εργαστήριο 6: Το Σύστημα Αξιολόγησης του Μαθητή στο Δημοτικό Σχολείο: Προβληματισμοί και Προτάσεις για Βελτίωση Παρουσιάσεις ομάδων μετά από συζήτηση στο βασικό ερώτημα: Ποιοι είναι οι προβληματισμοί και ποιες είναι οι εισηγήσεις σας για το παρόν και το μέλλον του συστήματος αξιολόγησης του μαθητή στο κυπριακό δημοτικό σχολείο σε σχέση με: Α.ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΣΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥΣ (Θέμα της 1 ης Ομάδας του Εργαστηρίου) 1. Καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα Α. Αξιολόγηση χρονιάς: 1.1. Γραπτά διαγνωστικά δοκίμια (αρχική αξιολόγηση χρονιάς, ενδιάμεση αξιολόγηση χρονιάς, τελική αξιολόγηση χρονιάς, αξιολογήσεις ενοτήτων) 1.2. φάκελος επιτευγμάτων (portfolio) 1.3. Κοινωνιογράφημα τάξης προφίλ τάξης Β. Αξιολόγηση ενοτήτων 1.4. Γραπτά δοκίμια αξιολόγησης 1.5. Έργα/κατασκευές των παιδιών Γ. Αξιολόγηση μαθήματος 1.6. Αυτοαξιολόγηση/αναστοχασμός από τους μαθητές ατομικά/ομαδικά/ολομέλεια (π.χ. χρήση δελτίου εισόδου στο μάθημα και δελτίου εξόδου από το μάθημα) 1.7. Υποβολή ερωτήσεων από τον/την εκπαιδευτικό κατά τη διάρκεια του μαθήματος 1.8. Ατομικό πινακάκι/πλαστικοποιημένο χαρτόνι κατά την αξιολόγηση σε μάθημα 1.9. Παρατήρηση της συμπεριφοράς των μαθητών (π.χ. ο/η εκπαιδευτικός παρατηρεί τη συμμετοχή των μαθητών στο μάθημα)
1.10.Μικρή γραπτή αξιολόγηση (στο μάθημα της ημέρας ή κατά τη διάρκεια διδασκαλίας μιας ενότητας) 1.11.Εργασία που εκτελούν οι μαθητές (π.χ. στο τετράδιο εργασιών) είτε στη τάξη είτε κατ οίκον και ελέγχεται από τον/την εκπαιδευτικό άμεσα 1.12.Ατομικές ή ομαδικές παρουσιάσεις/ανακοινώνεις από τους μαθητές στην ολομέλεια της τάξης Δ. Καταγραφή αποτελεσμάτων 1.13. Ατομικό σύστημα καταγραφής εκπαιδευτικού (αριθμητικά ή/και περιγραφικά) 1.14. Ατομικό φάκελος αξιολόγησης μαθητή 1.15. Καταγραφή με βάση πίνακες δεξιοτήτων (κάθε συνάδελφος ξεχωριστό) 1.16. Συγκεντρωτικά στοιχεία από τον/την κάθε διευθυντή/ντρια 1.17. Χρήση λογισμικών Ε. Ενημέρωση γονιών από τον/την εκπαιδευτικό (μόνο περιγραφική) 1.18. Εβδομαδιαίος χρόνος συνάντησης 1.19. Συγκεντρώσεις γονέων με τον/την εκπαιδευτικό 1.20. Τετράδιο επικοινωνίας 2. Δυσκολίες / Αδυναμίες / Προβλήματα Το έργο του/της εκπαιδευτικού σε σχέση με την αξιολόγηση είναι δύσκολο λόγω των περιορισμών/προβλημάτων του εκπαιδευτικού συστήματος όπως ενδεικτικά είναι: 2.1. Η απουσία κοινής πολιτικής για την αξιολόγηση του μαθητή: απουσία ξεκάθαρων δεικτών επιτυχίας αντίστοιχοι σε συγκεκριμένους στόχους απουσία/απαγόρευση της αριθμητικής αξιολόγησης απουσία τράπεζας/αρχείου υλικού απουσία σταθμισμένων δοκιμίων αξιολόγησης απουσία κοινού συστήματος καταγραφής των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης απουσία κοινού συστήματος ενημέρωσης των μαθητών και των γονιών 2.2. Ο μεγάλος αριθμός μαθητών στις τάξεις με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους μεγάλη ανομοιογένεια (διαφορετικά επίπεδα) 2.3. Η πίεση που περιορίζει τον πραγματικά ωφέλιμο διδακτικό χρόνο 2.4. Η έλλειψη επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε θέματα αξιολόγησης 2.5. Οι αντιδράσεις των γονέων σε θέματα αξιολόγησης 3. Εισηγήσεις / Προτάσεις για βελτίωση 3.1. Χάραξη ξεκάθαρης πολιτικής από το ΥΠΠ, η οποία να βοηθά τον εκπαιδευτικό στην αξιολόγηση: καθορισμός δεικτών επιτυχίας, χρήση κλιμάκων κριτηρίων για μάθηση 2
(γνώσεις, δεξιότητες, συμπεριφορές, στάσεις) χρήση συνδυασμού αριθμητικής και περιγραφικής αξιολόγησης, ανάπτυξη σταθμισμένων/θεσμοθετημένων δοκιμίων αξιολόγησης, επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα αξιολόγησης, χρήση ατομικού δελτίου προόδου κάθε μαθητή, εισαγωγή συστήματος περιγραφικής αξιολόγησης με σχόλια συγκεκριμένα στις εργασίες και τις αξιολογήσεις των μαθητών 3.2. Καταγραφή προφίλ τάξης ανά τρίμηνο για κάθε μαθητή 3.3. Χρήση μεγάλης ποικιλίας μεθόδων και μέσων αξιολόγησης 3.4. Καθιέρωση χρόνου για συζήτηση του εκπαιδευτικού με τον κάθε μαθητή ξεχωριστά για την πρόοδο του 3.5. Χρήση τετραδίου επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικού και γονιών 3.6. Χρήση τυποποιημένων εντύπων ενημέρωσης των γονιών 3.7. Υιοθέτηση συστήματος επισκέψεων όλων των γονέων στο σχολείο με θέματα την ενημέρωση τους για την πρόοδο των παιδιών τους. Β. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ (Θέμα της 2 ης Ομάδας του Εργαστηρίου) 1. Καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα διάφορες σχολικές μονάδες με δική τους πρωτοβουλία: 1.1. Υιοθέτηση εκπαιδευτικής πολιτικής από το σχολείο για θέματα αξιολόγησης από την αρχή της σχολικής χρονιάς 1.2. Φάκελοι αξιολόγησης για κάθε τάξη με αρχική, διαμορφωτική και τελική αξιολόγηση (περιγραφική ή/και αριθμητική) 1.3. Κοινά δοκίμια με κοινό τρόπο διόρθωσης 1.4. Περιγραφική έκθεση δασκάλου για κάθε μαθητή, αρχική και τελική για εσωτερική χρήση 1.5. Χρήση λογισμικού για την αξιολόγηση 1.6. Τράπεζα υλικού 1.7. Λογισμικό (π.χ. ηλεκτρονικό πορτοφόλιο) 1.8. Class dojo 1.9. Γραμματισμός για την αξιολόγηση 2. Δυσκολίες / Αδυναμίες / Προβλήματα 2.1. Απουσία κοινής πολιτικής από το εκπαιδευτικό σύστημα. 2.2. Απουσία τράπεζας υλικού (π.χ. έλλειψη σταθμισμένων δοκιμίων, ηλεκτρονικού υλικού) από το εκπαιδευτικό σύστημα. 2.3. φόρτος εργασίας για τις σχολικές μονάδες (και τους εκπαιδευτικούς) σε σχέση με την παραγωγή και διόρθωση των εργασιών και δοκιμίων για σκοπούς αξιολόγησης. 3
2.4. Απουσία χάραξης κοινής πολιτικής από αρκετές σχολικής μονάδες (σε αυτό συμβάλλει και η συχνή αλλαγή διευθυντικού προσωπικού στα σχολεία). 2.5. Έμφαση στην αξιολόγηση των γνώσεων απουσία αξιολόγησης των στάσεων και των δεξιοτήτων των μαθητών. 2.6. Απουσία κουλτούρας αξιολόγησης (οι εκπαιδευτικοί διαφοροποιούνται μεταξύ τους σε σχέση με τη σημασία που δίνουν στην αξιολόγηση του μαθητή). 3. Εισηγήσεις / Προτάσεις για βελτίωση 3.1. Καθορισμός κοινής πολιτικής από το εκπαιδευτικό σύστημα με επιδίωξη τη διαμόρφωσης ενός σαφούς πλαισίου αξιολόγησης. Π.χ. διαμόρφωση στόχων ώστε να αντιστοιχούν σε επίπεδα επιτευγμάτων αυτονόμηση σχολείων στην αξιολόγηση ανάπτυξη κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής από το εκπαιδευτικό σύστημα (π.χ. ανάπτυξη τράπεζας υλικού με σταθμισμένα δοκίμια). 3.2. Ενδοσχολική επιμόρφωση εστιασμένη στις δεδομένες ανάγκες και στόχους της σχολικής μονάδας. 3.3. Καθιέρωση πολιτικής για την αξιολόγηση από όλες τις σχολικές μονάδες. 3.4. Ανάπτυξη κουλτούρας αξιολόγησης από όλες τις σχολικές μονάδες. 3.5. Υιοθέτηση περιγραφικής αξιολόγησης (γνώσεις στάσεις δεξιότητες). 3.6. Δελτίο προόδου και κοινοποίηση αποτελεσμάτων στα πλαίσια της ενημέρωσης των γονέων (αρχική, ενδιάμεση και τελική ενημέρωσή τους). Γ.ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Θέμα της 3 ης Ομάδας του Εργαστηρίου) 1. Καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα Τέθηκε ο προβληματισμός αν υπάρχουν καλές πρακτικές για την αξιολόγηση του μαθητή ως αποτέλεσμα επίσημων πολιτικών του εκπαιδευτικού συστήματος στην Κύπρο και διατυπώθηκε η άποψη ότι καλές πρακτικές παρατηρούνται αλλά όχι ως αποτέλεσμα επίσημης πολιτικής αλλά ως αποσπασματικά προγράμματα φορέων όπως το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, το Κ.Ε.Ε.Α., η Υ.Ε.Ψ., με στόχο κυρίως τον εντοπισμό των αποκλίσεων. 1.1. Έρευνα Αλφαβητισμού Κ.Ε.Ε.Α. για Γ και Στ τάξη. 1.2. Γραπτά δοκίμια Αξιολογήσεις σε μερικά θέματα του Αναλυτικού Προγράμματος. 1.3. Δοκίμια Αξιολόγησης αλλόγλωσσων μαθητών για κατάταξή τους στον 1 ο ή το 2 ο χρόνο στήριξης (καθόλου ή μερική γνώση της ελληνικής αντίστοιχα). 4
1.4. Περιγραφική αξιολόγηση για αδύνατους μαθητές και μαθητές με συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα προσαρμογής για σκοπούς παραπομπής τους στην Υ.Ε.Ψ. ή/και στην Ε.Ε.Ε.Α.Ε. 2. Δυσκολίες / Αδυναμίες / Προβλήματα 2.1. Δεν υπάρχει ξεκάθαρη πολιτική / ξεκάθαρες οδηγίες για: την αξιολόγηση του μαθητή (τόσο τη διαμορφωτική όσο και την αθροιστική) την καταγραφή των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης την ενημέρωση για τα αποτελέσματα της αξιολόγησης όλων των ενδιαφερόμενων (διεύθυνσης και εκπαιδευτικών σχολείου, μαθητών, γονέων, προϊστάμενης αρχής). 2.2. Απουσία σταθμισμένων δοκιμίων αξιολόγησης. Λόγω της απουσίας τους συχνά εκπαιδευτικοί καταφεύγουν στην άκριτη χρήση δοκιμίων αξιολόγησης (π.χ. τυχαία επιλογή από το διαδίκτυο). 2.3. Παρέμβαση φορέων που δεν έχουν γνώση / εξουσία / ρόλο κι όμως εισακούονται 2.4. Αδυναμίες στην αντιπροσωπευτικότητα των αποτελεσμάτων της έρευνας του Κ.Ε.Ε.Α. για τον Λειτουργικό Αλφαβητισμό. 2.5. Αδυναμίες στην παροχή στήριξης στους μαθητές που μέσω της αξιολόγησης εντοπίζονται με σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες. Π.χ. δεν υπάρχει θεσμοθετημένη ενίσχυση (χρόνος) για εξατομικευμένη ενισχυτική διδασκαλία για τις πολύ σοβαρές περιπτώσεις μαθησιακών ελλειμμάτων. 2.6. Γραφειοκρατία κατά τη διαδικασία παραπομπής παιδιών (γραπτή συγκατάθεση και των δύο γονέων, πολύπλοκα έντυπα με χρονοβόρες διαδικασίες). Δεν διασυνδέονται οι πληροφορίες των διαφόρων υπηρεσιών (π.χ. εκθέσεις ιδιωτών, αποτελέσματα Κ.Ε.Ε.Α. και παροχή χρόνου από Ε.Ε.Ε.Α.Ε. για Ειδική Εκπαίδευση). 2.7. Προβλήματα που προκύπτουν από πλημμέλεια στη φύλαξη και εμπιστευτικότητα των πληροφοριών του Φακέλου Επιτευγμάτων ή/και Δοκιμίων. 3. Εισηγήσεις / Προτάσεις για βελτίωση 3.1. Ως Αρμόδια Αρχή το ΥΠΠ να δημιουργήσει ψηφιακό αρχείο (ΠΙΚ) ενδεικτικών αξιολογήσεων μαθητή από το οποίο οι σχολικές μονάδες να αντλούν δοκίμια τα οποία και να διαμορφώνουν ανάλογα με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες που διακρίνουν τους μαθητές τους. Τράπεζα δοκιμίων. 3.2. Επίσημη ενημέρωση προς του γονείς. Επιμόρφωση: α) εκπαιδευτικών στο πώς να ενημερώνουν και β) γονέων στο πώς θα ενημερώνονται. 5
3.3. Καθορισμός των πυρηνικών γνώσεων δεικτών επιτυχίας για όλα τα γνωστικά αντικείμενα. 3.4. Ολοκλήρωση του θεσμού του Υπεύθυνου Τμήματος (ανάμεσα στα υπόλοιπα του καθήκοντα, λειτουργεί και ως συντονιστής για τη μορφοποίηση της ολικής εικόνας αξιολόγησης των μαθητών του τμήματός του). 3.5. Αριθμητική Αξιολόγηση: Περιγραφική Α, Β, Γ Αριθμητική Δ, Ε, Στ 3.6. Αξιολόγηση συμπεριφοράς με κλίμακα (2-5) αναλυτική. 3.7. Δελτίο προόδου και κοινοποίηση αποτελεσμάτων στα πλαίσια της ενημέρωσης των γονέων ανά τρίμηνο ή εξάμηνο. 3.8. Το αξιολογικό προφίλ του μαθητή να συγκροτείται από τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό της τάξης σε συνεργασία τους εκπαιδευτικούς των βοηθητικών μαθημάτων και σχόλια του Δ/ντή. 3.9. Αξιολόγηση και της προσπάθειας του μαθητή στη μάθησή του. 3.10. Προέκταση της Έρευνας Κ.Ε.Ε.Α. για τον Αλφαβητισμό σε άλλες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου και ιδιαίτερα στην Προδημοτική, όπου και θα πρέπει να στοχεύει στον έλεγχο της ετοιμότητας και ωριμότητας των παιδιών για να φοιτήσουν στην Α τάξη του Δημοτικού. 3.11. Συστηματοποίηση την στήριξης των αλλόγλωσσων μαθητών με δημιουργία τάξεων υποδοχής οι οποίες να καταλήγουν σε τελική αξιολόγηση σύμφωνα με τα αποτελέσματα της οποίας να κρίνεται, αν ο μαθητής έχει κατακτήσει το επιθυμητό επίπεδο γνώσης της ελληνικής γλώσσας και είναι έτοιμος να ανταποκριθεί στο επίπεδο της τάξης του Δημοτικού στην οποία θα ενταχθεί. 3.12. Παροχή χρόνου για ενισχυτική διδασκαλία μαθητών με σοβαρά μαθησιακά ελλείμματα σε ατομικό επίπεδο ή σε μικρές ομάδες. 6