Συστήµατα των Νησιών

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ υνατότητες και Προοπτικές Ανάπτυξης ΑΠΕ στα Αυτόνοµα Ηλεκτρικά Συστήµατα των Νησιών Νίκος Μπουλαξής, ρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π Ειδικός Επιστήµων ΡΑΕ 1

Αυτόνοµα ηλεκτρικά συστήµατα νησιών του Αιγαίου Αυτόνοµα συστήµατα µε Πετρελαϊκούς Σταθµούς (ΑΣΠ ανά νησί ή οµάδα νησιών) 2 Μεγάλα : > 100 MW (Κρήτη, Ρόδος) 20 Μέσου µεγέθους : 2 100 MW 8 Μικρά : < 2 MW Αυτόνοµος σταθµός Υποβρύχια διασύνδεση Μη ολοκληρωµένη υποβρύχια διασύνδεση 2

Συµβατική παραγωγή νησιών (πετρελαϊκοί σταθµοί) ΝΗΣΙΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΥΝΑΜΙΚΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΙΣΧΥΣ (KW) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΥΝΑΜΙΚΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΙΣΧΥΣ (KW) ΗΜ/ΝΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΑΙΤΟΥΜΕΝΟ ΑΠΌ ΕΗ ΥΝΑΜΙΚΟ ΙΣΧΥΣ (KW) ΑΙΧΜΗ (KW) ΦΟΡΤΙΟ 2006 PLMEAN (KW) ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ 440 140 51 ΑΓ_ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ 580 400 320 116 ΑΜΟΡΓΟΣ 5.745 3.070 1.012 ΑΝΑΦΗ 670 235 410 112 ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ 450 65 23 ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ 4.425 2.010 704 ΟΝΟΥΣΑ 293 100 220 56 ΕΡΕΙΚΟΥΣΑ 360 260 68 ΘΗΡΑ 43.178 20.000 34.000 12.186 ΙΚΑΡΙΑ 9.860 9.750 7.380 3.263 ΚΑΡΠΑΘΟΣ 15.554 9.200 4.013 ΚΥΘΝΟΣ 5.400 3.080 940 ΚΩΣ-ΚΑΛΥΜΝΟΣ 110.500 67.000 88.200 37.857 ΛΕΣΒΟΣ 60.660 154.000 64.600 33.455 ΛΗΜΝΟΣ 20.450 10.000 14.600 7.229 ΜΕΓΙΣΤΗ 770 850 625 258 ΜΗΛΟΣ 16.550 10.000 12/2008 5.000 9.880 4.557 ΜΥΚΟΝΟΣ 29.450 6.000 11/2008 32.000 33.700 11.616 ΟΘΩΝΟΙ 360 260 77 ΠΑΡΟΣ 68.020 28.000 61.200 22.150 ΠΑΤΜΟΣ 6.240 5.400 4.800 1.762 ΣΑΜΟΣ 41.950 16.000 2009 34.600 17.302 ΣΕΡΙΦΟΣ 5.825 2.700 870 ΣΙΦΝΟΣ 8.825 4.050 5.450 1.785 ΣΚΥΡΟΣ 6.440 4.060 1.737 ΣΥΜΗ 6.825 2.700 3.370 1.429 ΣΥΡΟΣ 25.750 8.500 2009 8.000 23.500 12.515 3/2008 (13,5 MW), 41.980 27.500 ΧΙΟΣ 2009 (14 MW) 49.300 23.754 2008 (25 MW), 215.000 145.000 ΡΟ ΟΣ 2011 (120 MW) 188.700 79.665 2008 (92 MW), 688.000 442.000 2010 (100 MW), 604.900 322.937 ΚΡΗΤΗ 250 MW ΣΥΝΟΛΟ 1.440.550 655.000 347.485 1.254.600 603.499 ΣΗΜ: Η ΕΗ κατέχει "τράπεζα" 21 Η/Ζ ισχύος 1,275 MW έκαστο, τα οποία µεταφέρει σε όποιο σταθµό παρουσιάζεται ανάγκη Έχει προγραµµατιστεί η εισαγωγή Φυσικού Αερίου στην Κρήτη το 2012 και η κατασκευή νέου σταθµού Συνδυασµένου Κύκλου αρχικά µε 250 MW 3

υναµικό ΑΠΕ στα Νησιά ΑΠΕ (ιδίως αιολική): Ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα νησιών έναντι των περισσότερων περιοχών της ηπειρωτικής χώρας Κυριότερες Πηγές ΑΠΕ που ήδη αξιοποιούνται στα νησιά (έστω µερικώς) Αιολική ενέργεια Ηλιακή ενέργεια Άλλες πηγές ΑΠΕ που είναι αξιοποιήσιµες Γεωθερµία (σε ορισµένα νησιά) Βιοµάζα/βιοκαύσιµα Υδάτινο δυναµικό (περιορισµένο και σε ορισµένα νησιά) 4

Σταθµοί ΑΠΕ µε άδεια παραγωγής στα νησιά (αδειοδοτήσεις έως και 2003-4) ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΗ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΙΚΑΡΙΑ 1,83 3 Α ΕΙΟ ΟΤΗΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΑΠΕ ΑΙΟΛΙΚΑ Φ/Β ΒΙΟΜΑΖΑ/ΒΙΟΑΕΡΙΟ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΥΒΡΙ ΙΚΑ ΙΣΧΥΣ (MW) ΑΡ.ΑΙΤ. ΙΣΧΥΣ (MW) ΑΡ.ΑΙΤ. ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ ΑΓ.ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ 0,0007 1 ΑΜΟΡΓΟΣ 0,50 1 0,0014 1 ΑΝΑΦΗ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ 0,0341 1 ΑΡΚΟΙ 0,04 1 ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ ΓΑΥ ΟΣ ΟΝΟΥΣΑ 0,0035 1 ΕΡΕΙΚΟΥΣΑ ΘΗΡΑ 1,32 1 ΘΗΡΑΣΙΑ ΙΣΧΥΣ (MW) ΑΡ.ΑΙΤ. ΙΣΧΥΣ (MW) ΑΡ.ΑΙΤ. ΙΣΧΥΣ (MW) ΚΑΡΠΑΘΟΣ 1,40 3 ΚΑΣΟΣ 1,32 1 ΚΥΘΝΟΣ 0,67 2 0,10 1 ΚΩΣ 13,40 4 ΚΑΛΥΜΝΟΣ 1,80 1 ΛΕΡΟΣ 4,20 1 0,0028 1 ΤΕΛΕΝ ΟΣ ΨΕΡΙΜΟΣ ΓΥΑΛΙ ΝΙΣΥΡΟΣ ΤΗΛΟΣ ΛΕΙΨΟΙ 2,30 2 ΛΕΣΒΟΣ 17,05 6 8,00 1 ΛΗΜΝΟΣ 3,04 3 0,0007 1 ΜΑΡΑΘΙ 0,0035 1 ΜΕΓΙΣΤΗ 0,0028 1 ΜΗΛΟΣ 2,65 3 ΚΙΜΩΛΟΣ ΜΥΚΟΝΟΣ 6,00 5 ΗΛΟΣ ΣΥΡΟΣ 7,04 5 ΟΘΩΝΟΙ ΠΑΡΟΣ 3,00 1 ΝΑΞΟΣ 8,76 2 ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ ΚΟΥΦΟΝΗΣΙ 0,0063 1 ΣΧΟΙΝΟΥΣΑ ΗΡΑΚΛΕΙΑ ΣΙΚΙΝΟΣ ΙΟΣ 1,16 2 ΦΟΛΕΓΑΝ ΡΟΣ ΣΑΜΟΣ 8,98 7 0,0028 1 ΦΟΥΡΝΟΙ ΘΥΜΑΙΝΑ ΠΑΤΜΟΣ 1,20 1 ΣΕΡΙΦΟΣ ΣΙΦΝΟΣ 1,20 1 0,06 1 ΣΚΥΡΟΣ 0,14 1 ΣΥΜΗ 0,33 1 0,0014 1 ΧΙΟΣ 9,33 13 0,0028 1 ΟΙΝΟΥΣΕΣ 0,0007 1 ΨΑΡΑ 2,03 1 ΡΟ ΟΣ 49,53 6 ΧΑΛΚΗ 0,0007 1 ΚΡΗΤΗ 221,57 42 1,02 7 0,36 2 0,60 2 ΣΥΝΟΛΟ: ΑΡ.ΑΙΤ. ΙΣΧΥΣ (MW) 3,8 (Y/H), 2,4 (Α/Γ) 371,72 119 1,2885 24 0,36 2 8,00 1 0,60 2 3,8+2,4 1 ΑΡ.ΑΙΤ. 1 Σε όλα τα νησιά: Αιολικά: 371,72 MW ΦΒ: 1,3 MW Υβριδικά: (3,8+1,4) MW Γεωθερµία: 8 MW Λοιπά: ~1 MW Στην Κρήτη: Αιολικά: 221,57 MW ΦΒ: 1,02 MW Λοιπά: ~1 MW 5

Σταθµοί ΑΠΕ σε λειτουργία στα νησιά ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΗ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΙΣΧΥΣ ΑΠΕ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2006 (KW) ΑΙΟΛΙΚΑ Φ/Β ΙΣΧΥΣ ΑΠΕ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΗΜΕΡΑ (ΝΟΕΜΒΡ. 2007) (KW) ΒΙΟΜΑΖΑ/ ΒΙΟΑΕΡΙΟ ΑΙΟΛΙΚΑ Φ/Β ΒΙΟΜΑΖΑ/Β ΙΟΑΕΡΙΟ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΠΕ 2006 ΑΝΑ ΝΗΣΙ (KWH) ANA ΝΗΣΙ Ή (KWH) ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ (%) ΑΠΕ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ 0,00 ΑΓ.ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ 30 30 0 0,00 ΑΜΟΡΓΟΣ 0,00 ΑΝΑΦΗ 0,00 ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ 0,00 ΑΡΚΟΙ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ 0,00 ΓΑΥ ΟΣ ΟΝΟΥΣΑ 0,00 ΕΡΕΙΚΟΥΣΑ 0,00 ΘΗΡΑ 0,00 ΘΗΡΑΣΙΑ ΙΚΑΡΙΑ 985 985 2.879.400 2.879.400 10,07 ΚΑΡΠΑΘΟΣ 1.225 1.225 4.111.414 ΚΑΣΟΣ 4.111.414 11,70 ΚΥΘΝΟΣ 665 665 22.745 22.745 0,28 ΚΩΣ 7.860 7.860 11.573.600 ΚΑΛΥΜΝΟΣ ΛΕΡΟΣ 4.000 4.000 9.074.400 ΤΕΛΕΝ ΟΣ ΨΕΡΙΜΟΣ 20.648.000 6,23 ΓΥΑΛΙ ΝΙΣΥΡΟΣ ΤΗΛΟΣ ΛΕΙΨΟΙ ΛΕΣΒΟΣ 11.850 1 11.850 1 34.356.056 34.356.056 11,72 ΛΗΜΝΟΣ 1.140 1.140 996.497 996.497 1,57 ΜΑΡΑΘΙ ΜΕΓΙΣΤΗ 0,00 ΜΗΛΟΣ 2.050 2.050 6.169.000 ΚΙΜΩΛΟΣ 6.169.000 15,45 ΜΥΚΟΝΟΣ 300 300 1.193.280 ΗΛΟΣ 1.193.280 1,17 ΣΥΡΟΣ 2.956 2.956 8.345.907 8.345.907 7,61 ΟΘΩΝΟΙ ΠΑΡΟΣ 100 100 ΝΑΞΟΣ 1.275 1.275 2.557.800 ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ ΚΟΥΦΟΝΗΣΙ ΣΧΟΙΝΟΥΣΑ 4.396.071 2,27 ΗΡΑΚΛΕΙΑ ΣΙΚΙΝΟΣ ΙΟΣ 600 600 1.838.271 ΦΟΛΕΓΑΝ ΡΟΣ ΣΑΜΟΣ 5.875 7.675 12.726.720 ΦΟΥΡΝΟΙ 12.726.720 8,40 ΘΥΜΑΙΝΑ ΠΑΤΜΟΣ 1.200 0,00 ΣΕΡΙΦΟΣ 0,00 ΣΙΦΝΟΣ 60 0 0,00 ΣΚΥΡΟΣ 0,00 ΣΥΜΗ 0,00 ΧΙΟΣ 6.525 6.525 10.126.730 ΟΙΝΟΥΣΕΣ 14.468.570 6,95 ΨΑΡΑ 2.025 2.025 4.341.840 ΡΟ ΟΣ 15.785 15.785 24.146.200 ΧΑΛΚΗ 24.146.200 3,46 ΚΡΗΤΗ 134.750 681 166 148.550 681 166 357.212.628 357.212.628 12,63 ΣΥΝΟΛΟ 199.996 682 166 216.796 742 166 491.672.488 491.672.488 Σήµερα λειτουργούν σε όλα τα νησιά: 217 MW Αιολικών 0,7 MW ΦΒ 0,2 MW (?) Βιοαέριου Η µέση συµµετοχή στην καταναλισκόµενη ηλεκτρική ενέργεια το 2006 σε όλα τα νησιά ανήλθε σε ~9,5%, ενώ στη Μήλο έφτασε το 15,5% 6

Η συµµετοχή των αιολικών στην Κρήτη άγγιξε το 13% της συνολικής κατανάλωσης ηλ. ενέργειας το 2006 ΚΡΗΤΗ 2006 Ισχύς (MW) 650 600 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 1 721 1441 2161 2881 3601 4321 5041 5761 6481 7201 7921 8641 Ώρα ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΘΕΡΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΙΟΛΙΚΩΝ 7

Η αιολική διείσδυση ξεπερνάει και το 30% κάποιες ώρες, ενώ η συνολική αιολική ισχύς, ελάχιστες ώρες υπερβαίνει το 85% της εγκατεστηµένης ιείσδυση Αιολικών Κρήτης 2006 (απολογιστικά στοιχεία) 320 300 280 260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 0,0% 0,6% 1,2% 1,8% 2,4% 3,0% 3,6% 4,2% 4,8% 5,4% 6,0% 6,6% 7,2% 7,8% 8,4% 9,0% 9,6% 10,2% 10,8% 11,4% 12,0% 12,6% 13,2% 13,8% 14,4% 15,0% 15,6% 16,2% 16,8% 17,4% 18,0% 18,6% 19,2% 19,8% 20,4% 21,0% 21,6% 22,2% 22,8% 23,4% 24,0% 24,6% 25,2% 25,8% 26,4% 27,0% 27,6% 28,2% 28,8% 29,4% 30,0% 30,6% 31,2% 31,8% 32,4% 33,0% 33,6% 34,2% 34,8% 35,4% 36,0% Συχνότητα Εµφάνισης (Ώρες) ιείσδυση (%) ιείσδυση ως προς το συνολικό φορτίο ιείσδυση ως προς την ικανότητα των στρεφόµενων µονάδων Αιολικά Κρήτης 2006 (απολογιστικά στοιχεία) 260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66 68 70 72 74 76 78 80 82 84 86 88 90 92 94 96 98 100 102 104 106 108 110 112 114 116 118 120 Συχνότητα Εµφάνισης (Ώρες) Ισχύς (MW) 8

Νέο νοµικό πλαίσιο αδειοδότησης ΑΠΕ στα νησιά (νόµος 3468/2006 και Κανονισµός Αδειών Υ.Α. ΥΠΑΝ) Όλα τα µη διασυνδεδεµένα νησιά έχουν χαρακτηριστεί ως περιοχές µε κορεσµένα δίκτυα για τις τεχνολογίες αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθµών Τα περιθώρια για αιολικούς και φωτοβολταϊκούς σταθµούς υπολογίζονται µε βάση τα καθοριζόµενα στην υπ αρ. 85/2007 απόφαση της ΡΑΕ Για την αδειοδότηση αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθµών (κάθε ισχύος) υποβάλλονται αιτήσεις µόνο κατόπιν πρόσκλησης Λοιπές τεχνολογίες ΑΠΕ και υβριδικοί σταθµοί εν υπάρχει µέχρι σήµερα κορεσµός. Υποβάλλονται αιτήσεις όπως και στην ηπειρωτική χώρα Ειδικά για την αξιοποίηση των γεωθερµικών πεδίων σε Μήλο και Νίσυρο απαιτούνται σηµαντικά έργα διασυνδέσεων 9

Υπολογισµός περιθωρίων στα νησιά για Αιολικούς και Φωτοβολταϊκούς σταθµούς (απόφ. ΡΑΕ 85/2007) Αιολικά Άδειες παραγωγής: Εξέταση ανά νησί, µε βάση µεθοδολογία προσοµοίωσης της λειτουργίας του κάθε συστήµατος, λαµβάνοντας υπόψη τις συµβατικές µονάδες, τη ζήτηση, τα ανεµολογικά δεδοµένα κλπ). Προσδιορισµός αιολικής ισχύος ώστε να επιτυγχάνεται CF 27,5% (οριακά CF=~27,5% ) Εξαιρέσεις (µικρές Α/Γ έως 20/40 kw): πρόσθετο περιθώριο έως 0,5% της µέσης ετήσιας ισχύος της ζήτησης Φωτοβολταϊκά Για όλους τους σταθµούς (κατόπιν µελέτης): Έως 15% της µέσης ετήσιας ισχύος της ζήτησης για νησιά που έχουν αδειοδοτηθεί αιολικοί σταθµοί αξιόλογης ισχύος Έως 35% στα υπόλοιπα (κυρίως µικρά) νησιά Με βάση τα περιθώρια πραγµατοποιούνται προσκλήσεις υποβολής σχετικών αιτήσεων, κατά µέγιστο κάθε τρία έτη 10

Μάιος 2007: Εφαρµογή της µεθοδολογίας για ΦΒ και µικρές Α/Γ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΗ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΣΤΑΘΜΩΝ Φ/Β (KW) ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΡΩΝ Α/Γ (KW) ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ 20,61 0,29 ΑΓ.ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ 42,31 0,6 ΑΜΟΡΓΟΣ 175,41 5,85 ΑΝΑΦΗ 43,76 0,63 ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ 9,12 0,13 ΑΡΚΟΙ 0,00 ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ 277,00 3,96 ΓΑΥ ΟΣ 0,00 ΟΝΟΥΣΑ 22,56 0,32 ΕΡΕΙΚΟΥΣΑ 26,64 0,38 ΘΗΡΑ 2.072,01 ΘΗΡΑΣΙΑ 14,61 69,55 ΙΚΑΡΙΑ 547,19 18,24 ΚΑΡΠΑΘΟΣ 605,19 ΚΑΣΟΣ 64,27 22,32 ΚΥΘΝΟΣ 156,57 5,22 ΚΩΣ 4.442,58 ΚΑΛΥΜΝΟΣ 1.139,45 ΛΕΡΟΣ 608,13 ΤΕΛΕΝ ΟΣ 6,40 ΨΕΡΙΜΟΣ 6,40 213,38 ΓΥΑΛΙ 6,40 ΝΙΣΥΡΟΣ 83,22 ΤΗΛΟΣ 57,61 ΛΕΙΨΟΙ 51,21 ΛΕΣΒΟΣ 5.516,86 183,9 ΛΗΜΝΟΣ 1.187,51 39,58 ΜΑΡΑΘΙ 0,00 ΜΕΓΙΣΤΗ 105,12 1,5 ΜΗΛΟΣ 681,18 ΚΙΜΩΛΟΣ 48,13 24,31 ΜΥΚΟΝΟΣ 2.174,98 ΗΛΟΣ 0,00 72,5 ΣΥΡΟΣ 1.938,98 64,63 ΟΘΩΝΟΙ 30,75 0,44 ΠΑΡΟΣ 1.600,80 ΝΑΞΟΣ 1.582,10 ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ 127,17 ΚΟΥΦΟΝΗΣΙ 41,14 ΣΧΟΙΝΟΥΣΑ 26,18 124,67 ΗΡΑΚΛΕΙΑ 11,22 ΣΙΚΙΝΟΣ 22,44 ΙΟΣ 265,55 ΦΟΛΕΓΑΝ ΡΟΣ 63,58 ΣΑΜΟΣ 2.737,34 ΦΟΥΡΝΟΙ 58,84 93,39 ΘΥΜΑΙΝΑ 5,60 ΠΑΤΜΟΣ 287,80 9,59 ΣΕΡΙΦΟΣ 343,72 4,91 ΣΙΦΝΟΣ 306,10 10,2 ΣΚΥΡΟΣ 275,67 9,19 ΣΥΜΗ 567,66 8,11 ΧΙΟΣ 3.841,76 ΟΙΝΟΥΣΕΣ 54,99 130,94 ΨΑΡΑ 31,43 ΡΟ ΟΣ 12.808,89 ΧΑΛΚΗ 25,67 427,82 ΚΡΗΤΗ 53.706,303 1790,21 ΣΥΝΟΛΟ: 100.954,14 3.336,76 Για ΦΒ σταθµούς, διαπιστώθηκαν περιθώρια συνολικής ισχύος 101 MW, για όλα τα νησιά Για µικρές Α/Γ υπολογίστηκαν 3,3 MW για όλα τα νησιά Ακολούθησε πρόσκληση και οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν (περίπου 3000) εξετάζονται ζητήµατα επιµερισµού Αναµένεται να εγκριθούν περίπου 100 MW ΦΒ (εξαιρέσεις), καθώς και περίπου 1 MW µικρές Α/Γ 11

Περιθώρια αιολικών σταθµών στην Κρήτη Βασικά χαρακτηριστικά αυτόνοµου συστήµατος (2006) Μέγιστη ζήτηση: 605 MW Εγκατεστηµένη ισχύς συµβατικών µονάδων: 688 MW (+92 MW (2007-8) + 100 MW (2010) + 250 MW (2012) + 250 MW (2014?) Κατανάλωση: 2.829 GWh Αιολικά σε λειτουργία: 148,5 MW Λοιπές ΑΠΕ σε λειτουργία: ~1 MW Αδειοδοτηµένα αιολικά: 222 MW (56 MW µε ειδικό περιοριστικό όρο) 12

Επανεκτίµηση περιθωρίων αιολικών στην Κρήτη (εφαρµογή απόφασης ΡΑΕ 85/2007) Βασικές παραδοχές Μέγιστη ωριαία διείσδυση περίπου 30% του φορτίου (διερεύνηση για 25%) Σηµαντική στρεφόµενη εφεδρεία για απώλεια αιολικής παραγωγής Προσοµοίωση αιολικών σε 3 µπλοκ (περίπου ισοκατανοµή ισχύος) µε 3 χρονοσειρές ανέµου µε µέση τιµή ταχύτητας 8-8,5 m/sec Τεχνικά ελάχιστα µονάδων έως 40% της µέγιστης ικανότητας (µε κάποιες εξαιρέσεις) Βιωσιµότητα αιολικών για CF 27,5% Εκτιµήσεις περιθωρίων αιολικών 2008: 220-260 MW (ανάλογα µε την ωριαία διείσδυση αιολικών, την ένταξη των µονάδων, την εγκατάσταση ΦΒ σταθµών κλπ) 2010-2012: φτάνει ακόµα και σε επίπεδα της τάξης των 300-330 MW Προϋποθέσεις Μέτρα για αποτροπή απότοµης απώλειας αιολικής ισχύος σε σφάλµατα (Fault Ride Through Capability, SVCs κλπ). Προώθηση σχετικών ρυθµίσεων Παρακολούθηση και έλεγχος του συστήµατος (monitoring, control) ιασπορά αιολικών στο νησί Πριν την τελική εισήγηση της ΡΑΕ προς τον Υπουργό Ανάπτυξης: Επεξεργασία αποτελεσµάτων µε τον ιαχειριστή των Νησιών ΕΗ ηµόσια διαβούλευση για υποβολή προτάσεων και σχολίων από κάθε ενδιαφερόµενο (µέχρι 7.12.2007) 13

παρόλα αυτά συµµετοχή των ΑΠΕ είναι σχετικά περιορισµένη Η συµµετοχή της αιολικής ενέργειας φτάνει σε ορισµένα νησιά έως και το 15% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρισµού, ενώ µπορεί να ανέλθει σε ποσοστά κατά µέγιστο 20% µε τα σηµερινά δεδοµένα Η συµµετοχή της ηλιακής ενέργειας µπορεί να φτάσει κατά µέγιστο στο 2-3% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρισµού εν εντοπίζεται αξιόλογο υδάτινο δυναµικό στα νησιά πλην ελαχίστων εξαιρέσεων Η γεωθερµική ενέργεια είναι αξιοποιήσιµη µέσω σταθµών σηµαντικής ισχύος, οι οποίοι απαιτούν σηµαντικά έργα διασυνδέσεων Μήλος: εκτιµάται βιώσιµη η κατασκευή σταθµού µερικών δεκάδων MW και έως 100-120 MW, πράγµα που απαιτεί διασύνδεση µε το διασυνδεδεµένο Σύστηµα (επέκταση διασύνδεσης Κυκλάδων) Νίσυρος: εκτιµάται εφικτή η κατασκευή σταθµού της τάξεως των 30 MW, µε διασύνδεση των συστηµάτων Κω-Καλύµνου και Ρόδου, µέσω ισχυρής διασύνδεσης Νισύρου Λέσβος: Η ΕΗ κατέχει άδεια παραγωγής για κατασκευή γεωθερµικού σταθµού 8 MW, ωστόσο δεν φαίνεται να προχωρεί η υλοποίησή του, ενδεχοµένως λόγω του σχετικά υψηλού κόστους που συνοδεύει το εγχείρηµα εν έχουν αδειοδοτηθεί και εν γένει προχωρήσει σταθµοί βιοµάζας/βιοαερίου. ειλά βήµατα σε ορισµένα νησιά µε ελαιοπυρήνα 14

Υπάρχουν καλές προοπτικές περαιτέρω διείσδυσης ΑΠΕ στα νησιά, είτε µε διασύνδεσή τους ιασυνδέσεις νησιών µε το Σύστηµα: Πολλά θετικά όπως Υπερκάλυψη των αναγκών των διασυνδεόµενων νησιών από ΑΠΕ (κυρίως µε αιολική ενέργεια και ειδικά η Μήλος και µε γεωθερµική) Αναβάθµιση παρεχόµενης ποιότητας τάσης στους καταναλωτές Μείωση εκπεµπόµενων ρύπων από ηλεκτροπαραγωγή σε τοπικό και εθνικό επίπεδο Αλλά απαιτείται Συνεκτίµηση δυνατοτήτων Συστήµατος και λήψη πρόσθετων µέτρων Ανάλογα µε τις δυνατότητες του Συστήµατος, σχεδιασµός διασυνδέσεων µε επίτευξη διπλού στόχου: διασύνδεση και αξιοποίηση ΑΠΕ. Άρα, ανάπτυξη ΑΠΕ (π.χ. αιολικών) σε κάθε νησί λαµβάνοντας υπόψη και την ζήτηση ηλεκτρισµού ιασυνδέσεις νησιών µεταξύ τους: Μεγέθυνση και ισχυροποίηση ηλεκτρικών συστηµάτων Μεγαλύτερη αξιοποίηση τοπικού πόρου ΑΠΕ µε ελεγχόµενες µονάδες (π.χ. Γεωθερµία Νισύρου µε διασύνδεση συστηµάτων Κω-Καλύµνου και Ρόδου) 15

είτε ακόµα και ως αυτόνοµα συστήµατα Ηλιοθερµικοί σταθµοί: Θεσπίστηκαν ελκυστικές τιµές µε το νόµο 3468/2006 εν έχουν ακόµα υποβληθεί αιτήσεις αδειοδότησης Απαιτούνται µελέτες βάσει και της διεθνούς εµπειρίας ιαφαίνονται ελκυστικότερες επενδύσεις σε µεγάλους σταθµούς, οι οποίοι όµως απαιτούν σηµαντικές επιφάνειες Αρχίζει και εκδηλώνεται ενδιαφέρον, διερευνητικά, για την Κρήτη Συνδυασµός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ΑΠΕ µε αφαλάτωση, µε αξιοποίηση κυρίως αιολικής ενέργειας Υβριδικοί σταθµοί: είναι δυνατή η αύξηση της συµµετοχής των ΑΠΕ στη ζήτηση ηλεκτρισµού (ή καλύτερα µείωση συµβατικού καυσίµου) σε πολύ υψηλότερα ποσοστά, από το 20%, ακόµα και µε βάση τα σηµερινά δεδοµένα Για την ώρα, για έργα µεγάλης κλίµακας, φαίνονται περισσότερο ελκυστικοί σταθµοί που αξιοποιούν αιολική ενέργεια και αποθηκεύουν σε αντλησιοταµιευτικά συστήµατα Με τις υφιστάµενες συνθήκες, δεν φαίνεται συµφέρουσα η αποθήκευση ενέργειας από φωτοβολταϊκά Μελλοντικά, αξιοποίηση ΑΠΕ, κυρίως αιολικής, για παραγωγή υδρογόνου 16

σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαία Ολοκλήρωση ειδικού χωροταξικού πλαισίου για ΑΠΕ Επιτάχυνση διαδικασιών κατασκευής διασυνδέσεων νησιών Ισχυρές επιχορηγήσεις από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους επιµερισµός του κόστους και σε ΑΠΕ σηµαντικής κλίµακας Ενίσχυση της ευελιξίας των αυτόνοµων ηλεκτρικών συστηµάτων των νησιών και της δυνατότητας υποδοχής ΑΠΕ Ανάπτυξη σύγχρονης υποδοµής για πρόβλεψη της παραγωγής ΑΠΕ, ιδίως της αιολικής, και απόκτηση εµπιστοσύνης σε σηµαντικό µέρος της παραγωγής, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσµο ορίζοντα Περαιτέρω κινητροδότηση για εγκαταστάσεις µικρών ΑΠΕ (κυρίως ΦΒ) στον οικιακό τοµέα και τα κτήρια (κοντά στην κατανάλωση). Εξεταστέα π.χ.: έκπτωση από εισόδηµα απαλλαγή από τήρηση βιβλίων και έκδοση τιµολογίων επίλυση ζητηµάτων πολεοδοµίας, κλπ 17

Βασικά σηµεία θεσµικού πλαισίου για υβριδικούς σταθµούς Υβριδικός σταθµός Αξιοποιεί µία τουλάχιστον πηγή ΑΠΕ εν περιλαµβάνει συµβατική παραγωγή, εκτός αν αξιοποιείται ηλιακή ενέργεια, µε άλλη από τα ΦΒ τεχνολογία Έχει δυνατότητα αποθήκευσης ενέργειας και επαναξιοποίησής της (εκ νέου παραγωγή ηλεκτρικής) Η µέγιστη παραγωγή των µονάδων ΑΠΕ δεν υπερβαίνει το 120% της εγκατεστηµένης ισχύος των αποθηκευτικών µονάδων Σε ετήσια βάση, η απορροφώµενη ενέργεια από το δίκτυο δεν υπερβαίνει το 30% της συνολικά αποθηκευόµενης ηλεκτρικής ενέργειας Έχει υποχρέωση παροχής «Εγγυηµένης Ισχύος» κατά τις ώρες αιχµής του συστήµατος τις οποίες καθορίζει ο ιαχειριστής Μ Ν υνατότητα συµψηφισµού ηλεκτρικής ενέργειας, σε ωριαία βάση, σε περίπτωση σύνδεσης των σταθµών ΑΠΕ σε σηµείο του δικτύου διαφορετικό από αυτό στο οποίο συνδέονται οι αποθηκευτικές µονάδες, Προτεραιότητα στην παραγωγή από µονάδες ΑΠΕ κατά την αποθήκευση Αδειοδότηση υβριδικών ανεξάρτητα από αδειοδότηση άλλων ΑΠΕ Χωρίς πρόσκληση. Υποβολή αιτήσεων στους κύκλους υποβολής Απαιτείται υποβολή πλήρους µελέτης µε στοιχεία του συστήµατος που παρέχει η ΕΗ, ως ιαχειριστής, όπως έχουν καθοριστεί από τη ΡΑΕ 18

ένας τύπος υβριδικού σταθµού 19

αµοιβές και χρεώσεις υβριδικών σταθµών Αµοιβή υβριδικού σταθµού Τίµηµα διαθεσιµότητας «εγγυηµένης ισχύος»: /MW-µήνα, τουλάχιστον όσο το κόστος διαθεσιµότητας «νεοεισερχόµενου» συµβατικού σταθµού παραγωγής στο νησί Τίµηµα ηλεκτρικής ενέργειας που εγχέει από τις µονάδες ΑΠΕ στο δίκτυο (λαµβανοµένου υπόψη τυχόν συµψηφισµού): /MWh, σύµφωνα µε το ισχύον τιµολόγιο για την συγκεκριµένη τεχνολογία ΑΠΕ στα νησιά Τίµηµα ηλεκτρικής ενέργειας που εγχέει από τις (πλήρως ελεγχόµενες) µονάδες αξιοποίησης της αποθηκευµένης ενέργειας: /MWh, βάσει του µέσου µεταβλητού κόστους παραγωγής των αιχµιακών µονάδων (αιχµιακές µονάδες: χρόνος λειτουργίας κατά µέγιστο 30% του έτους) Χρεώσεις υβριδικού σταθµού Κόστος ηλεκτρικής ενέργειας που απορροφά από το δίκτυο για αποθήκευση: βάσει του µέσου µεταβλητού κόστους παραγωγής των µονάδων βάσης /MWh, (µονάδες βάσης: χρόνος λειτουργίας κατ ελάχιστον 70% του έτους) Μένει να εξετασθεί αν θα υπάρξουν λοιπές χρεώσεις (π.χ. χρήση δικτύου) ή θα απαλλαγούν 20

υβριδικοί σταθµοί στην Κρήτη Έχει εκδηλωθεί σηµαντικό ενδιαφέρον µε την υποβολή αιτήσεων, εκ των οποίων µία έχει επικαιροποιηθεί µε βάση το ισχύον θεσµικό πλαίσιο και εξετάζεται η αίτηση αφορά υβριδικό µε Εγγυηµένη Ισχύ 75 MW µε υδροστροβίλους, αιολικά 90 MW µε 4 ΑΠ, δυνατότητα άντλησης 100 MW, αποθήκευση ενέργειας περίπου δύο ηµερών Μέσο κόστος καυσίµου 2006 (προκαταρκτικές εκτιµήσεις ΡΑΕ) Μονάδες βάσης ( ~95 /MWh, χωρίς κόστος ρύπων) Μονάδες αιχµής ( ~185 /MWh, χωρίς κόστος ρύπων) Επειδή η τρέχουσα τιµή πώλησης αιολικής παραγωγής είναι 87,42 MWh, συµφέρει ο συµψηφισµός, άρα αποθήκευση την ώρα παραγωγής αιολικής ενέργειας από τις ΑΠΕ του υβριδικού Το κόστος παραγωγής συµβατικών µονάδων στην Κρήτη αναµένεται να µειωθεί µε την εγκατάσταση των αδειοδοτηµένων νέων µονάδων και την εισαγωγή ΦΑ. ιερεύνηση από ΡΑΕ, µέσω ανάθεσης µελέτης στο ΕΜΠ Τρόπος λειτουργίας υβριδικών για τη µέγιστη δυνατή αξιοποίηση ΑΠΕ Μέγιστη ικανότητα συστήµατος νησιού Μέτρα και περιορισµοί για την βέλτιστη και ασφαλή λειτουργία συστήµατος 21

Το σύστηµα της Κρήτης έχει ανάγκη από αιχµιακές και από ευέλικτες µονάδες σηµαντικό µέρος των οποίων µπορούν να καλύψουν µονάδες υβριδικού σταθµού Συχνότητα εµφάνισης (ώρες) 300 250 200 150 100 50 Κρήτη 2006. Συχνότητα εµφάνισης τιµών ζήτησης (διαστήµατα τιµών ισχύος 6 MW) Παρατηρείται έντονη διακύµανση της ζήτησης εντός της ηµέρας, για όλες τις εποχές Εποχιακά, κατά τις ώρες αιχµής, το φορτίο είναι αυξηµένο τουλάχιστον κατά 70-100 MW, σε σχέση µε τις ώρες µέσου φορτίου Όσο αυξάνεται η «εγγυηµένη ισχύς» υβριδικών σταθµών τόσο περισσότερο θα καλύπτεται και µέσο φορτίο από αυτούς 0 6 43 81 118 155 192 229 267 304 341 Ισχύς (MW) 378 415 453 490 527 564 601 22

Πανεπιστηµίου 69 & Αιόλου 10564 Αθήνα Τηλ.: 2103727400, FAX:2103255460 info@rae.gr 23