Μάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής I Εαρινό εξάμηνο 2009-2010 Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Δευτέρα 14:00-18:00 email: gpalegeo.teaching@gmail.com Περιγραφή μαθήματος Με τον όρο "Διδακτική της Πληροφορικής" εννοούμε τη μελέτη, το προβληματισμό και την εξάσκηση γύρω από τους τρόπους διδασκαλίας των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων της επιστήμης της Πληροφορικής. Η βαθιά γνώση του περιεχομένου της Πληροφορικής είναι απαραίτητη και αυτονόητη προϋπόθεση για κάποιον που επιθυμεί να συμμετέχει στο σχεδιασμό, την ανάπτυξη και εφαρμογή διδακτικών δραστηριοτήτων με αντικείμενο την επιστήμη της Πληροφορικής. Όμως η αγωγή, είναι φαινόμενο πολυπλοκότερο από την απλή μετάδοση πληροφοριών ή γνώσεων. Οι γνώσεις ή οι δεξιότητες γύρω από την πληροφορική δεν αποτελούν ικανή συνθήκη για τη επιτυχή διδασκαλία των αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων Η Διδακτική επιδιώκει ακριβώς να καλύψει αυτό το κενό. Ως διδακτική νοούμε την επιστήμη, που ασχολείται είτε με τα προβλήματα της διδασκαλίας γενικά (Γενική Διδακτική) είτε με τα προβλήματα της διδασκαλίας ειδικά του κάθε μαθήματος ή θεματικού αντικειμένου (Ειδική Διδακτική). Ως παράδειγμα «Διδακτική της Χημείας: ο επιστημονικός κλάδος που έχει ως σκοπό τη μελέτη και βελτίωση της διδασκαλίας της Χημείας». Η διδακτική της πληροφορική είναι ένα παράδειγμα «Ειδικής Διδακτικής». Στο μάθημα «Διδακτική της Πληροφορικής», στο πλαίσιο ενασχόλησης με τη γενική διδακτική, θα επιδιώξουμε τη γνωριμία αφενός με βασικές εκπαιδευτικές θεωρίες που ερμηνεύουν με διαφορετικό τρόπο τις σχέσεις μαθητευόμενων-διδασκόντων-μαθησιακής δραστηριότητας και αφετέρου θα εξοικειωθούμε με συγκεκριμένες διδακτικές προσεγγίσεις, ευκολότερα δηλαδή μονοπάτια πρακτικής εφαρμογής των παιδαγωγικών γνώσεων. Θα εξετάσουμε δυο σύνολα διδακτικών προσεγγίσεων. Το πρώτο θα χρησιμοποιηθεί από τους φοιτητές για την ανάπτυξη προτάσεων διδασκαλίας για το βιβλίο πληροφορικής του Γυμνασίου και το δεύτερο για την ανάπτυξη προτάσεων διδασκαλίας με εστίαση στον προγραμματισμό. Στα πλαίσια κατανόησης της ιδιαιτερότητας του αντικειμένου, θα εξετάσουμε επιπλέον τα χαρακτηριστικά του προβλήματος της εκμάθησης δεξιοτήτων για τους υπολογιστές, θα προσπαθήσουμε να αναγνωρίσουμε τα ιδιοσυγκρασιακά γνωρίσματα των διαφορετικών πηγών γνώσεων για τους υπολογιστές και να κατανοήσουμε την επίδραση και τον τρόπο διδακτικής αξιοποίησης διαφορετικών ψυχολογικών χαρακτηριστικών. Όλοι οι φοιτητές υποχρεωτικά θα συμμετέχουν σε μια δραστηριότητα συμπλήρωσης ερωτηματολογίων και βιωματικά με την ανάλυση των αποτελεσμάτων θα κληθούν να καταγράψουν τις σκέψης τους για τις προσωπικές τους στρατηγικές μάθησης και τα περιθώρια βελτίωσής τους. Τέλος στόχος μας είναι και η ανάλυση των συστατικών ενός σύγχρονου προγράμματος σπουδών πληροφορικής και ο τρόπος ενσωμάτωσης της πληροφορικής στην Α βάθμια και Β βάθμια ελληνική δημόσια εκπαίδευση. 1 Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Διδακτικοί στόχοι μαθήματος Διδακτική Η εξοικείωση με όρους των εκπαιδευτικών-μαθησιακών θεωριών Η αναγνώριση των διαφορετικών παιδαγωγικών προσεγγίσεων στο προσωπικό ιστορικό μαθησιακών δραστηριοτήτων του κάθε φοιτητή Η ανάπτυξη δεξιοτήτων σχεδίασης μαθησιακών δραστηριοτήτων για γενικά αντικείμενα της πληροφορικής Η ανάπτυξη δεξιοτήτων σχεδίασης μαθησιακών δραστηριοτήτων για τον προγραμματισμό Η ανάπτυξη δεξιοτήτων επιλογής και εφαρμογής κατάλληλων διδακτικών προσεγγίσεων Η ανάπτυξη δεξιοτήτων αξιολόγησης της μαθησιακής αποτελεσματικότητας μαθησιακών δραστηριοτήτων Μαθαίνοντας για τους υπολογιστές Η κατανόηση της οικολογίας και των στρατηγικών μάθησης για τους υπολογιστές Η αναγνώριση των ιδιοσυγκρασιακών γνωρισμάτων των διαφορετικών πηγών γνώσεων για τους υπολογιστές Η κατανόηση της επίδρασης και του τρόπου αξιοποίησης των διαφορετικών ψυχολογικών χαρακτηριστικών στη μάθηση για τους υπολογιστές Η καλλιέργεια δεξιοτήτων μελέτης του φαινομένου της μάθησης Πρόγραμμα σπουδών πληροφορικής Η αναγνώριση των στοιχείων ενός επιτυχημένου προγράμματος σπουδών για την πληροφορική Η γνώση των τρεχουσών πολιτικών ενσωμάτωσης της πληροφορικής στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση Ενότητες μαθήματος Ενότητα 1η Η οικολογία της μάθησης για τους υπολογιστές Ενότητα 2 η Διδακτικός σχεδιασμός στον αντικείμενο της Πληροφορικής Ενότητα 3 η Η πληροφορική στην Ελληνική Εκπαίδευση Περιεχόμενα διαλέξεων Ενότητα 1 η Η οικολογία της μάθησης για τους υπολογιστές Διάλεξη 1η : Εισαγωγική Διάλεξη Τι είναι η μάθηση; Διδακτικός Σχεδιασμός. Ο Η/Υ ως μέσο Η μάθηση στην Ευρώπη το 2010 Νέες παιδαγωγικές προκλήσεις Η τάξη του μέλλοντος 2
Πολιτική Ευκολία? Διάλεξη 2η- Το πρόβλημα της μάθησης για τους υπολογιστές Το πεδίο της γνώσης Οι συνθήκες της μάθησης Η ατομική αδυναμία Τα κοινωνικά στερεότυπα Η ερευνητική ανεπάρκεια Οι επιδιώξεις της βιομηχανίας Διάλεξη 3η- Οι σημαντικότερες πηγές γνώσης για τους υπολογιστές Οικογένεια Κοινωνικό περιβάλλον Σχολείο Παιχνίδια Προσωπική τριβή Διάλεξη 4η- Ανάλυση απαντήσεων φοιτητών στα ερωτηματολόγια Πηγές γνώσεις Εμπειρίες Ψυχολογικές μεταβλητές Συσχετίσεις Διαφοροποιήσεις Συμπεράσματα Ενότητα 2 η Διδακτικός σχεδιασμός στον αντικείμενο της Πληροφορικής Διάλεξη 5η: Νέα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα Έργα Νέες τεχνολογίες Web 2.0 Συμμετοχή Παιδαγωγικές αρχές Διάλεξη 6η: Οργάνωση Μαθησιακών δραστηριοτήτων Στόχοι μάθησης Διδακτικό Πλάνο Αξιολόγηση Παραδείγματα πλάνων μαθημάτων Διάλεξη 7η: Διδακτικές προσεγγίσεις Ι Εποικοδομητική μάθηση Συνεργατική μάθηση Διάλεξη 8η: Διδακτικές προσεγγίσεις ΙΙ Αυτορυθμιζόμενη μάθηση Γνωστική ευελιξία Ανοιχτή-διερευνητική μάθηση 3 Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Διάλεξη 9η: Διδακτικές τεχνικές Εισήγηση ή Διάλεξη ή Μονολογική Παρουσίαση Συζήτηση ή Διάλογος Ερωταποκρίσεις Χιονοστιβάδα Καταιγισμός Ιδεών Επίδειξη Πρακτική άσκηση Ομάδες Εργασίας Παιχνίδι ρόλων Εννοιολογική Χαρτογράφηση & Εννοιολογικός Χάρτης Διάλεξη 10η: Εκπαιδευτικές Θεωρίες Συμπεριφορισμός Εποικοδομητισμός Κονεκτιβισμός Διάλεξη 11 η 12 η : Workshop συζήτησης διδακτικών πλάνων Ενότητα 3 η Η πληροφορική στην Ελληνική Εκπαίδευση Διάλεξη 13η- Η πληροφορική στην εκπαίδευση Ως γνωστικό αντικείμενο και ως εκπαιδευτικό μέσο Το πρόγραμμα σπουδών στην ελληνική εκπαίδευση Η πληροφορική στην ελληνική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση Για την επιτυχή παρακολούθηση του μαθήματος A) Ατομική Εργασία Συμπλήρωση δυο ερωτηματολογίων: Συμπλήρωση ημερολογίου σκέψεων για τα αποτελέσματα της έρευνας και τις διαλέξεις που αφορούν την οικολογία της μάθησης για τους υπολογιστές - αποστολή και συζήτηση σε blog του μαθήματος - Βαθμολόγηση: 2 μονάδες Β) Ομαδική εργασία (2 ατόμων) Δημιουργία διδακτικού πλάνου για θεματικό αντικείμενο της πληροφορικής από το βιβλίο του γυμνασίου (1 διδακτικό πλάνο) - Βαθμολόγηση: 5 μονάδες Γ) Ομαδική εργασία (4 ατόμων) Ανάπτυξη cutout animation (video puppetry) για μια εκπαιδευτική θεωρία ή μια διδακτική τεχνική - Βαθμολόγηση: 2 μονάδες Δ) Παρουσίαση τεχνολογίας Web 2.0 και προβολές για τη μάθηση (2 ατόμων) Παρουσίαση με animated demonstrations μια τεχνολογίας-εφαρμογής του web 2.0 σε συνδυασμό με προτάσεις εκπαιδευτικής αξιοποίησής της - Βαθμολόγηση: 1 μονάδα 4
Βιβλιογραφία Βιβλία Γρηγοριάδου, Γόγουλου, Γουλή, Γλέζου, Μπουμπούκα, Παπανικολάου, Τσαγκανού, Κανίδης, Δουκάκης, Φράγκου, Βεργίνης (2009), Διδακτικές προσεγγίσεις και εργαλεία για τη διδασκαλία της πληροφορικής, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. Β. Κόμης, 2005, Εισαγωγή στη Διδακτική της Πληροφορικής, Κλειδάριθμος. Reigeluth Ch.(editor) (1999), Instructional - Design Theories and Models, Lawrence Erlbaum Associates. Bertrand, Y., (1999), Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Morris Bigge, (1990), Θεωρίες Μάθησης για Εκπαιδευτικούς, Εκδόσεις Πατάκης. Ράπτης,Α. & Ράπτη, Α., (2002), Μάθηση και Διδασκαλία στην Εποχή της Πληροφορικής, Αθήνα, Τόμος Ι/ΙΙ, 2002. Παναγιωτακόπουλος, Χ., Πιερρακέας, Χ., Πιντέλας, Π. (2003), Το εκπαιδευτικό Λογισμικό και η αξιολόγησή του, Εκδόσεις Μεταίχμιο. Jonassen,Theoretical D., (2004), Foundations for Educational Communications and Technology, AECT. Ιστοσελίδες αντίστοιχων μαθημάτων «Διδακτική της πληροφορικής», Διδάσκουσα καθ. Γρηγοριάδου Μαρία, Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, Πανεπιστήμιο Αθηνών http://eclass.di.uoa.gr/d261/ «Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Διδακτική της Πληροφορικής», Διδάσκουσα Μ. Κορδάκη, Τμήμα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Πατρών http://www.ceid.upatras.gr/faculty/kordaki/lessons.html «Διδακτική της Πληροφορικής», Διδάσκων Δημητριάδης Στ., Τμήμα Πληροφορικής, Α.Π.Θ. http://pileas.csd.auth.gr/login/index.php 5 Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας