4η Ενότητα, Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης Ἆρ οὖν ἄν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν, Άραγε, λοιπόν, θα ήταν αρκετό σ εμάς, εἰ τὴν πόλιν ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν και να διοικούμε την πόλη με ασφάλεια καὶ τὰ περὶ τὸν βίον εὐπορώτεροι γιγνοίμεθα και στα σχετικά με τη ζωή να γινόμαστε πιο πλούσιοι καὶ τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν και να έχουμε ομόνοια μεταξύ μας καὶ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν; και να χαίρουμε εκτίμησης μεταξύ των Ελλήνων; Ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων Γιατί εγώ βέβαια νομίζω ότι αν γίνουν αυτά τελέως τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν. η πόλη ολοκληρωτικά θα ευτυχήσει. Ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν Ο πόλεμος λοιπόν, μας έχει στερήσει από όλα αυτά εἰρημένων ἀποστέρηκεν που έχουν λεχθεί καὶ γὰρ πενεστέρους ἐποίησεν και φτωχότερους μας έκανε καὶ πολλούς κινδύνους ὑπομένειν ἠνάγκασεν και μας ανάγκασε να ανεχόμαστε πολλούς κινδύνους καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαβέβληκεν και μας έχει συκοφαντήσει στους Έλληνες καὶ πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς. και μας έχει ταλαιπωρήσει με κάθε τρόπο. Ἦν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα, [...] Αν όμως συνάψουμε την ειρήνη, [...] μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν θα εξουσιάσουμε την πόλη με πολλή ασφάλεια, οἰκήσομεν, ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ αφού απαλλαγούμε από πολέμους και κινδύνους και ταραχῆς, [...] διχόνοιες, [...] καθ ἑκάστην δὲ τὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν και κάθε μέρα θα γινόμαστε πιο εύποροι, [...] ἐπιδώσομεν, [...] ἀδεῶς γεωργοῦντες καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες χωρίς φόβο καλλιεργώντας τη γη και πλέοντας τη θάλασσα καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις ἐπιχειροῦντες και ασχολούμενοι με τα άλλα επαγγέλματα αἵ νῦν διὰ τὸν πόλεμον ἐκλελοίπασιν. τα οποία έχουν εκλείψει εξαιτίας του πολέμου. Ὀψόμεθα δὲ τὴν πόλιν Και θα δούμε την πόλη διπλασίας μὲν ἤ νῦν τὰς προσόδους να αποκτά διπλάσια έσοδα απ ό,τι τώρα λαμβάνουσαν, μεστὴν δὲ γιγνομένην ἐμπόρων καὶ ξένων καὶ και να γεμίζει από εμπόρους και ξένους και μετοίκους, μετοίκων, ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν. από τους οποίους τώρα έχει ερημωθεί. Τὸ δὲ μέγιστον Και το σημαντικότερο συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους, θα έχουμε συμμάχους όλους τους ανθρώπους, οὐ βεβιασμένους, ἀλλὰ πεπεισμένους. όχι εξαναγκασμένους, αλλά με τη θέλησή τους (έχοντας πεισθεί). Ἰσοκράτης, περὶ εἰρήνης 19-21 Ερωτήσεις κατανόησης 1. Ποιες είναι, κατά τον Ισοκράτη, οι απαραίτητες προυποθέσεις για την ευδαιμονία της Αθήνας;
2. Ποια είναι η ευεργετική επίδραση της ειρήνης και ποιες οι αρνητικές συνέπειες του πολέμου στην οικονομική ανάπτυξη και, γενικότερα, στην ευημερία της πόλης; 3. «συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους, οὐ βεβιασμένους, ἀλλά πεπεισμένους»: Πώς συμβάλλει η ελεύθερη βούληση στο σχηματισμό και στη λειτουργία μιας συμμαχίας, σύμφωνα με τον Ισοκράτη; 4. Για ποιους λόγους το άγαλμα της θεάς Ειρήνης παριστάνεται να κρατά στο χέρι της τον μικρό Πλούτο; 5. Να κρίνετε τα επιχειρήματα του Ισοκράτη για την αξία της ειρήνης, αφού λάβετε υπόψη σας ότι απευθύνεται στο αθηναϊκό κοινό. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Κατέστη τε πᾶσα ἰδέα θανάτου, καὶ οἶον φιλεῖ γίγνεσθαι ἐν τῷ τοιούτῳ, οὐδὲν ὅ,τι οὐ ξενέβη καὶ ἔτι περαιτέρω. Και γάρ πατήρ ἀπέκτειν παῖδα Διαπράχθηκαν και κάθε είδους φόνοι, όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιστάσεις δεν υπάρχει τίποτε που να μην συνέβη (στην Κέρκυρα) κι ακόμη περισσότερα (χειρότερα). Γιατί και πατέρας σκότωνε το παιδί του καί ἀπό τῶν ἱερῶν ἀπεσπῶντο και προς αὐτοῖς ἐκτείνοντο, οἱ δε τινες περιοικονομηθέντες ἐν τῷ ἱερῷ τοῦ Διονύσου ἀπέθανον. και (ικέτες) από τα ιερά απομακρύνονταν βίαια και κοντά σε αυτά ( τα ιερά, τους ναούς) θανατώνονταν, και μερικοί άλλοι, αφού χτίστηκαν μέσα στο ιερό του Διονύσου, πέθαναν (εκεί).
ΤΡΙΤΟ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ἐν μέν γάρ τῇ εἰρήνῃ και ἀγαθοῖς πράγμασιν αἵ τε πόλεις και οἱ ἰδιῶται ἔχουσιν ἀμείνους τάς γνώμας διά το μὴ πίπτειν εἰς ἀκουσίους ἀνάγκας ὁ δὲ πόλεμος ὑφελών τὴν εὐπορίαν τοῦ καθ ἡμέραν διδάσκαλος βίαιος καὶ ὁμοιοῖ τάς ὀργάς τῶν πολλῶν πρὸς τὰ παρόντα. Γιατί και σε καιρό ειρήνης και σε περίοδο ευημερίας και οι πόλεις και τα άτομα έχουν ηπιότερες τις απόψεις, επειδή δεν τους πιέζουν φοβερές ανάγκες όμως ο πόλεμος, επειδή αφαιρεί την καθημερινή ευπορία, (γίνεται) δάσκαλος της βίας και εξομοιώνει την ψυχική διάθεση των περισσοτέρων (ανθρώπων) με την πολεμική κατάσταση που επικρατεί εκείνη τη στιγμή. Ερωτήσεις κατανόησης 1. Να συγκρίνετε τα αγαθά της ειρήνης, όπως παρουσιάζονται τόσο στο πρώτο παράλληλο κείμενο του σχολικού βιβλίου όσο και στο κείμενο της Ενότητας. Ποιους τομείς της ζωής προβάλλει ιδιαίτερα το απόσπασμα του Βακχυλίδη; 2. Με ποιο τρόπο και για ποιον λόγο μεταβάλλεται η ανθρώπινη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του πολέμου, σύμφωνα με το τρίτο παράλληλο κείμενο; 3. Αντλώντας στοιχεία από το δεύτερο παράλληλο κείμενο, να αναφέρετε σε ποιες ακρότητες οδήγησε ο εμφύλιος σπαραγμός τους Κερκυραίους; Γνωρίζετε από την Ιστορία εμφύλιους πολέμους που έπληξαν την Ελλάδα;
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ Ρηματικά επίθετα σε τέος/τέα/τέον Σημαίνουν ότι πρέπει να γίνει αυτό που δηλώνει το ρήμα από το οποίο παράγονται Ρηματικά επίθετα σε τος/τη/τον: 1. Αυτό που σημαίνει και η μετοχή του παθητικού παρακειμένου του ρήματος 2. Αυτό που σημαίνει και η μετοχή του ενεργητικού ή μέσου ενεστώτα του ρήματος 3. Αυτό που σημαίνει και η μετοχή του ενεργητικού ή μέσου αορίστου του ρήματος 4. Αυτόν που μπορεί να πάθει εκείνο που σημαίνει το ρήμα 5. Αυτόν που αξίζει να πάθει εκείνο που σημαίνει το ρήμα Επίθετα που σημαίνουν αυτό που σημαίνει και η μετοχή του ενεστώτα ή του παρακειμένου του ρήματος από το οποίο παράγονται. Συνηθισμένες καταλήξεις; -ας -ής -ός -νός -ανός -ρός -ερός Επίθετα που σημαίνουν αυτόν που έχει κλίση, ικανότητα ή επιτηδειότητα σ εκείνο που σημαίνει το ρήμα από το οποίο παράγονται. Συνηθισμένες καταλήξεις -ικός -τικός -ιμος -μων -τήριος Γράφω: γραπτέος=αυτός που πρέπει να γραφεί Τιμάω: τιμητέος= αυτό που πρέπει να τιμηθεί 1. Γράφω:γραπτός 2. Δύναμαι:δυνατός 3. Πράττω:άπρακτος 4. Βαίνω:βατός 5. Θαυμάζω:θαυμαστός Φεύγω:φυγάς Φαίνομαι: αφανής Λείπω:λοιπός Στίλβω:στιλπνός Στέγω:στεγανός( =αυτός που καλύπτει) Λάμπω:λαμπρός Θάλλω:θαλερός ἄρχων:ἀρχικός (=ικανός να άρχει) ἀμύνομαι: ἀμυντικός (=ικανός να αμύνεται) μάχομαι:μάχιμος (=ικανός να μάχεται) ἐλεέω:ἐλεήμων σώζω:σωτήριος
Λεξιλογικές ασκήσεις 1. Να βρείτε τη σημασία των επιθέτων σε -τός και -τέος που συναντήσατε στον παρακάτω πίνακα:: βατός: θαυμαστός: επαινετός: απτός: εισακτέος: καταληπτός: λυτός: πρακτέος: 2. Να βρείτε από ποια ρήματα παράγονται τα παρακάτω επίθετα; σχετικός: οπτικός: ασφαλής: βλητός: γενετικός: στερητικός: εργατικός: βουλητικός: 3. Να σχηματίσετε παράγωγα επίθετα της α.ε. από τα ακόλουθα ρήματα μάχομαι: ἄρχω: ἐλεέω-ῶ: ἀπαλλάσσω: ἐπιθυμέω-ῶ: στέγω: θάλλω:
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΑ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΣΕ -ε ω -ῶ : βασικές συναιρέσεις ε + ο = ου ε + ω = ω ε + ῃ = ῃ ε +ει = ει ε + ε = ει ε + η = η ε + οι = οι ε + ου = ου Το ε με μακρόχρονο φωνήεν ή δίφθογγο συναιρείται στο ίδιο μακρόχρονο φωνήεν ή δίφθογγο). ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ποι-ῶ ἐ-ποί-ουν ποι-ῶ ποι-οῖμι ποι-εῖν ποι-εῖς ἐ-ποί-εις ποι-ῇς ποι-οῖς ποί ει ΜΕΤΟΧΗ ποι-εῖ ἐ-ποί-ει ποι-ῇ ποι-οῖ ποι-είτω ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ποι-οῦμεν ἐ-ποι-οῦμεν ποι-ῶμεν ποι-οῖμεν ποι-ῶν ποι-εῖτε ἐ-ποι-εῖτε ποι-ῆτε ποι-οῖτε ποι-εῖτε ποι-οῦσα ποι-οῦσιν ἐ-ποί-ουν ποι-ῶσιν ποι-οῖεν ποι-ούντων ποι-είτωσαν ποι-οῦν ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ποι-οῦμαι ἐ-ποι-ούμην ποι-ῶμαι ποι-οίμην ποι-εῖσθαι ποι-ῇ ἐ-ποι-οῦ ποι- ῇ ποι-οῖο ποι οῦ ΜΕΤΟΧΗ ποι-εῖται ἐ-ποι-είτω ποι-ῆται ποι-οῖτο ποι-είσθω ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ποι-ούμεθα ἐ-ποι-ούμεθα ποι-ώμεθα ποι-οίμεθα ποι-ούμενος ποι-εῖσθε ἐ-ποι-εῖσθε ποι-ῆσθε ποι-οῖσθε ποι-εῖσθε ποι-ουμένη ποι-οῦνται ἐ-ποι-οῦντο ποι-ῶνται ποι-οῖντο ποι-ούσθων ποιείσθωσαν ποι-ούμενον
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Τα ρήματα σε εω με μονοσύλλαβο θέμα συναιρούνται μόνο όταν μετά τον χαρακτήρα ε- του θέματος ακολουθεί κατάληξη σε ε ή ει. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις κλίνονται χωρίς να συναιρούνται. Ορισ. Ενεστ : πνέω- πνεῖς πνεῑ - πνέομεν πνεῖτε-πνέουσι(ν) Παρατ: ἔπνεον- ἔπνεις -ἔπνει- ἐπνέομεν-ἐπνεῖτε-ἔπνεον Υποτ Ενεσ : πνέω-πνέης-πνέη-πνέωμεν-πνέητε-πνέωσι(ν) Ευκτ Ενεσ : πνέοιμι- πνέοις-πνέοι-πνέοιμεν-πνέοιτε-πνέοιεν Προσ. Ενεσ : - πνεῑ - πνείτω- - πνεῖτε- πνεόντων, πνείτωσαν Απαρ Ενεσ : πνεῖν Μετοχή Ενεστ : πνέων-πνέουσα-πνέον. το ρήμα δέω= έχω ανάγκη Μέση Φωνή Ορισ. Ενεστ : δέομαι- δέει, δέῃ - δεῖται- δεόμεθα- δεῖσθε- δέονται Παρατ: ἐδεόμην- ἐδέου - ἐδεῑτο- ἐδεόμεθα-ἐδεῖσθε- ἐδέοντο Υποτ Ενεσ : δέωμαι - δεῃ-δέηται- δεώμεθα- δέησθε- δέωνται. Ευκτ Ενεσ : δεοίμην- δέοιο- δέοιτο- δεοίμεθα- δέοισθε- δέοιντο Προσ. Ενεσ : - δέου- δείσθω - - δεῖσθε- δείσθων/ δείσθωσαν Απαρ Ενεσ : δεῖσθαι Μετοχή Ενεστ : δεόμενος-δεομένη δεόμενον. Το ρήμα δέω (μτφ. δένω) βρίσκεται συνήθως συνηρημένο και στους τύπους που δεν συναιρούνται τα άλλα ρήματα με μονοσύλλαβο θέμα : Οριστ Ενεσ : δῶ- δεῖς- δεῖ- δοῦμεν- δεῖτε - δοῦσιν κλπ Το ρήμα εἰσ-φρέ-ω (μεταβ=αφήνω κάτι να μπει, αμετβ=μπαίνω, εισχωρῶ) συνήθως συναιρείται σε όλα τα πρόσωπα και μάλιστα στον παρατατικό.
Οριστ Ενεσ : εἰσφρῶ-εἰσφρεῖς-εἰσφρεῖ - εἰσφροῦμεν- εἰσφρεῖτε εἰσφροῦσι Παρατ : εἰσέφρουν- εἰσέφρεις-εἰσέφρει-εἰσεφροῦμεν- εἰσεφρεῖτεεἰσέφρουν. Ασκήσεις A. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των ρημάτων :ποιοῖ, ὡμίλουν, ἐπαινεῖσθαι, ὁ λαλῶν, μισούμεθα, εὐτυχοῦσιν B. Να συμπληρώσετε τα κενά 1. Ὅστις.(ἀφικνοῦμαι, ευκτ.ενεστ) πρόςς αὐτον, πάντας οὕτω διατεθείς ἀπεπέμπετο. 2. Οὐκ.(ἀμφισβητῶ, Παρατ), ἀλλά.(ὁμολογῶ, Παρατ) 3. Ἀνήρ δίκαιός ἐστιν οὐχ ὁ μή.(ἀδικῶ, μτχενεστ) Γ. Συμπληρώστε τους υπόλοιπους χρόνους των ρημάτων. Ενεστώτας Παρατατ. Μέλλων Αόριστος Παρακείμ. Υπερσυντ. λύω ἔλυον λύσω ἔλυσα λέλυκα ἐλελύκειν ποιῶ ἐποίουν ποιήσω ἐποίησα πεποίηκα ἐπεποιήκειν φθονῶ νομοθετῶ βοηθῶ μισῶ παραινῶ εὐτυχῶ ἀμελῶ Δ. Προσθέστε τους τύπους των εγκλίσεων που λείπουν Οριστική Υποτακτική Ευκτική Προστακτική πολιορκῶ φιλεῖς ὀκνεῖ μισοῦμεν νοεῖτε λαλοῦσι σύ αἱρεῖ
ἡγεῖται φοβούμεθα μιμοῦνται Ε. Συμπληρώστε με τον κατάλληλο τύπο του Ενεστώτα και του Παρατατικού. 1. Ἡμεῖς /...τάς ἀρετάς τῶν προγόνων. (ἐπαινῶ.) 2. Παρά την ὁδόν ἦν κρήνη, ἥ Μίδον../ (καλοῦμαι) 3. Κῦρος /.τούς πολιορκούντας Μίλητον (ἀμελεῖ) 4. Το σιγᾶν κρείτον ἐστί τοῦ./.(λαλῶ) 5. Ἰσότητα /..καί πλεονεξίαν φεῦγε (αἱρῶ)