ISBN: Πρόγραμμα συνεδρίου Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο 30 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2015

Transcript

1

2 Πρόγραμμα συνεδρίου Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο 30 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2015 Επιμέλεια προγράμματος: Άντρη Χ. Κωνσταντίνου και Ιωάννα Χατζηκωστή Γλωσσική επιμέλεια: Μαρία Μηνά Σχεδιασμός προγράμματος: Χαρά Αδαμίδου Σχεδιασμός εξωφύλλου προγράμματος και αφίσας συνεδρίου: Μενέλαος Βάκχου Σχεδιασμός πρόσκλησης: Χριστίνα Χριστοδούλου Σχεδιασμός ιστοσελίδας συνεδρίου: Ναταλία Κουχαρτσιούκ Εκτύπωση: Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου Επιμέλεια εκτύπωσης: Μιχάλης Γαβριηλίδης ISBN:

3 Επιστημονικό Συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο Aφιερωμένο στη μνήμη του Γιάννη Κατσούρη 30 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2015 Διοργανωτές: Θεατρικό Μουσείο Κύπρου, Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου Δήμος Λεμεσού, Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου Υποστηρικτής: Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Θεατρικές Σπουδές» Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου Δημοτικό Πολιτιστικό Κέντρο «Πάνος Σολομωνίδης», Λεμεσός

4

5 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βάλτερ Πούχνερ Τιμητική συμμετοχή, Ομότιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Άντρη Χ. Κωνσταντίνου Επίκουρη Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Frederick, Δ.Σ. Θεατρικού Μουσείου Κύπρου Ιωάννα Χατζηκωστή Διδάκτωρ αρχαίου δράματος, Έφορος Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου Αύρα Σιδηροπούλου Λέκτορας, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, σκηνοθέτις Λεωνίδας Γαλάζης Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, μελετητής κυπριακού θεάτρου ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Λευκή Μιχαηλίδου και Ιωάννα Χατζηκωστή Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου Μαρίνα Μαλένη ΘΟΚ και Δ.Σ. Θεατρικού Μουσείου Κύπρου Άντρη Χ. Κωνσταντίνου Δ.Σ. Θεατρικού Μουσείου Κύπρου Μηνάς Τίγκιλης Καλλιτεχνικός διευθυντής ΕΘΑΛ, πρώην εκδότης θεατρικού περιοδικού Εκκύκλημα Αγγελίνα Μορίδου, Ναταλία Κουχαρτσιούκ και Νικολέττα Τζιαούρη Θεατρικό Μουσείο Κύπρου

6

7 7 Εισαγωγή Με το συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο που είναι αφιερωμένο στη μνήμη του σημαντικότερου, στον εικοστό αιώνα, μελετητή του κυπριακού θεάτρου Γιάννη Κατσούρη στοχεύουμε αφενός στην προβολή των έως τώρα μελετών γύρω από το θέατρο της Κύπρου και αφετέρου στην προώθηση της έρευνας στο νέο σχετικά και, εν πολλοίς, ανεξερεύνητο πεδίο της κυπριακής θεατρολογίας. Όπως μπορεί να διαπιστώσει ο αναγνώστης στις επόμενες σελίδες, η θεματολογία των ανακοινώσεων είναι ευρεία και καλύπτει ποικίλες όψεις του θεάτρου μας, ως σύνθετου και πολυεπίπεδου καλλιτεχνικού φαινομένου. Η κυπριακή θεατρική γραφή (από τις απαρχές της μέχρι σήμερα), ο διάλογος μεταξύ κυπριακού και ευρύτερου νεοελληνικού θεάτρου, η πρόσληψη του αρχαίου δράματος, η σκηνοθεσία και η παράσταση, το θέατρο σε συνάρτηση με την κοινωνία και την πολιτική είναι οι κυριότερες από τις θεματικές ενότητες του συνεδρίου. Οι ανακοινώσεις με την πιο πάνω θεματολογία πλαισιώνονται από την εναρκτήρια ομιλία του Ομότιμου Καθηγητή Βάλτερ Πούχνερ, με θέμα «Θέατρο και τόπος. Η θεατρολογία της μικρής κλίμακας» και την καταληκτική ομιλία του Καθηγητή Σάββα Πατσαλίδη που τιτλοφορείται «Το θέατρο των μικρών κρατών σε μια εποχή πλανητικών αυτοκρατοριών». Με την πρώτη εισήγηση, η έρευνα γύρω από το κυπριακό θέατρο εντάσσεται στην ευρύτερη «γεωγραφική χαρτογράφηση της ελληνικής θεατρικής δραστηριότητας», ενώ με τη δεύτερη διευρύνεται ακόμη περισσότερο η προοπτική υπό την οποία εξετάζεται το κυπριακό θέατρο, δεδομένου ότι το βασικό ερώτημα που συζητείται σε αυτήν αφορά τη θέση που μπορεί να έχει το θέατρο ενός μικρού κράτους, όπως η Κύπρος, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Προσδοκούμε ότι το συνέδριο θα αποτελέσει έναυσμα για την περαιτέρω έρευνα γύρω από το θέατρο της Κύπρου. Ευελπιστούμε δε ότι θα καταστεί σύντομα εφικτή η έκδοση των πρακτικών όχι μόνο σε ηλεκτρονική αλλά και σε έντυπη μορφή, γεγονός που θα αποτελέσει μια σημαντική κατάθεση στην κυπριακή θεατρολογία που πιστεύουμε ότι κάνει σήμερα ένα αποφασιστικό βήμα. Η επιστημονική επιτροπή Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

8

9 Πρόγραμμα συνεδρίου 1η ΜΕΡΑ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Προσέλευση, εγγραφές ( ) ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ( ) Καλωσόρισμα από την οργανωτική επιτροπή Χαιρετισμοί: Κώστας Καδής Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού Ανδρέας Χρίστου Δήμαρχος Λεμεσού, Πρόεδρος Δ.Σ. Θεατρικού Μουσείου Κύπρου Γιάννης Τουμαζής Πρόεδρος Δ.Σ. Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου και Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Θεατρικού Μουσείου Κύπρου Λευκή Μιχαηλίδου Διευθύντρια Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου Κωνσταντίνος Χρίστου Πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου Αφιέρωμα στον Γιάννη Κατσούρη Λεωνίδας Γαλάζης Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, μελετητής κυπριακού θεάτρου Το αρχείο του Θεατρικού Μουσείου Κύπρου, η αρχειοθέτηση και ψηφιοποίησή του Μάριος Ζέρβας Διευθυντής Βιβλιοθήκης Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου Νικολέττα Τζιαούρη Θεατρολόγος, Συνεργάτις Θεατρικού Μουσείου Κύπρου Τιμητική εναρκτήρια ομιλία Θέατρο και τόπος. Η θεατρολογία της μικρής κλίμακας Βάλτερ Πούχνερ Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Συζήτηση Δεξίωση Παράλληλα με τη δεξίωση θα προσφερθεί ξενάγηση στο Θεατρικό Μουσείο Κύπρου για όσους συνέδρους και προσκεκλημένους της εναρκτήριας συνεδρίας το επιθυμούν. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

10 10 2η ΜΕΡΑ: ΣΑΒΒΑΤΟ, 31 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015 Α1 & Α2 ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ ( ) Α1. (ΑΙΘΟΥΣΑ 1) ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ: ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: ΒΑΛΤΕΡ ΠΟΥΧΝΕΡ Λεωνίδας Γαλάζης Η αποτίμηση της κυπριακής θεατρικής συγγραφής από τον Γιάννη Κατσούρη Χρυσόθεμις Σταματοπούλου- Βασιλάκου Οι λόγιες Σαπφώ και Αιμιλία Λεοντιάς και το θεατρικό έργο τους Άγγελος Κυριακούδης Τα θεατρικά έργα του Ιωάννη Καραγεωργιάδη ( ) Κατερίνα Καρρά Λουκής Ακρίτας: Ένας Κύπριος γράφει θέατρο στην Αθήνα της Κατοχής και της Αντίστασης Συζήτηση Α2. (ΑΙΘΟΥΣΑ 2) Η ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΕΤΡΑΚΟΥ Ελένη Γκίνη Η πρόσληψη της ιστορικής μνήμης στη δραματουργία: Νεοφύτου - Κατσικονούρης: αγνοούμενοι και αγνοούντες Καίτη Διαμαντάκου-Αγάθου Εκτροπές του μύθου και της ταυτότητας στο θεατρικό έργο του Αντώνη Γεωργίου Άντρη Χ. Κωνσταντίνου Η ανέστια, ψυχαναλυτική δραματουργία του Χαράλαμπου Γιάννου Συζήτηση Διάλειμμα ( )

11 11 Β1 & Β2 ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ ( ) Β1. (ΑΙΘΟΥΣΑ 1) Β2. (ΑΙΘΟΥΣΑ 2) ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΕΝΑΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ PERFORMANCE ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: ΧΡΥΣΟΘΕΜΙΣ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΒΑΣΙΛΑΚΟΥ Κωνσταντίνα Ριτσάτου Κωνσταντίνος Πέρβελης: ένας γνωστός-άγνωστος στην Κύπρο του ύστερου 19ου αιώνα Μίμης Σοφοκλέους O Μουσικός Θίασος «Απόλλων» του Θεόδωρου Η. Γεράλδου στη Λεμεσό το 1891 και η συμβολή του στην ανάπτυξη μουσικής παιδείας και συνείδησης της πόλης Κωνστάντζα Γεωργακάκη Το «Κυπριακό Θέατρο» στην Αθήνα Βαρβάρα Γεωργοπούλου Το Παγκύπριο Επαγγελματικό Θέατρο «Ο Προμηθέας» και ο Αδαμάντιος Λεμός ( ) Ελένη Δουνδουλάκη Ο Κύπριος βαρύτονος Τζoν Μοδινός στην Εθνική Λυρική Σκηνή της Ελλάδας Συζήτηση Διάλειμμα ( ) ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: ΑΥΡΑ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ Εισαγωγή: Αύρα Σιδηροπούλου Θεατρική εκπαίδευση - πολιτιστική παιδεία στην Κύπρο του σήμερα: Μια σύντομη τοποθέτηση Λέανδρος Ταλιώτης Βλαδίμηρος Καυκαρίδης - Μόνικα Βασιλείου. Η μεθοδολογία διδασκαλίας και σκηνοθεσίας δύο σκηνοθετών της Ρωσικής Σχολής και η εφαρμογή της στο κυπριακό θέατρο Σοφία Φελοπούλου Ο Εύης Γαβριηλίδης στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Μάνος Στεφανίδης Θέατρο, επιτελεστικές διαδικασίες και εικαστικότητα: Η έννοια της performance ως ανατροπής στο έργο του Ελλαδίτη Άγγελου Παπαδημητρίου και του Κύπριου Νίκου Χαραλαμπίδη Γιάννης Λεοντάρης Forget me not. Μια παράσταση που δεν συνάντησε το κοινό της Βασιλική Ανδρέου Η εκπαίδευση των ηθοποιών στην Κύπρο (Η ανακοίνωση υπάγεται στην κατηγορία ΝΕΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ αλλά τοποθετήθηκε εδώ λόγω πρακτικών ζητημάτων.) Συζήτηση Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

12 12 Γ1 & Γ2 ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ ( ) Γ1. (ΑΙΘΟΥΣΑ 1) ΘΕΑΤΡΟ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: ΣΑΒΒΑΣ ΠΑΤΣΑΛΙΔΗΣ Ελένη Πετρίτση Κυπριακό θέατρο και βρετανική πολιτιστική πολιτική: Επιδιώξεις και προοπτικές ενός θεατρικού διαλόγου Παναγιώτα Σωτήρχου Χαρτογραφώντας πτυχές μεταναστευτικών αναπαραστάσεων στο ελληνοκυπριακό δράμα ( ) Αιμίλιος Χαραλαμπίδης Χριστιάνα Καραγιάννη Η θεατρική αφίσα στην Κύπρο ως παρέμβαση στον οπτικό πολιτισμό του τόπου και ως μέσο έκφρασης της πολιτικής ιστορίας του Μαρία Ανδρ. Σπυροπούλου Το θέατρο μέσα από τα εκπαιδευτικά περιοδικά της Κύπρου: Συζήτηση Γ2. (ΑΙΘΟΥΣΑ 2) Η ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: ΒΑΪΟΣ ΛΙΑΠΗΣ Νεοφύτα Κυπριανού Παραστάσεις αρχαίου δράματος στο πλαίσιο των Παγκύπριων Σχολικών Αγώνων Θεάτρου ( ): Μια επισκόπηση Έλενα Χριστοφόρου Η αναβίωση του αρχαίου ελληνικού δράματος στη νεότερη Κύπρο: Τραγωδία, ιδεολογία και σχολική εκπαίδευση Ασπασία Σκουρουμούνη Σταυρινού Όψεις της ευριπίδειας Εκάβης: το αρχαίο δράμα ως καλλιτεχνική και πολιτική πράξη Ιωάννα Χατζηκωστή Τα αντιπολεμικά έργα του Αριστοφάνη από τον ΘΟΚ στη μεταπολεμική Κύπρο: Γέλωτα θεραπεύσαι το 1974; Αγγελική Α. Ζάχου Μιχάλης Χριστοδουλίδης: μουσική σε παραστάσεις αρχαίου δράματος Συζήτηση

13 13 3η ΜΕΡΑ: ΚΥΡΙΑΚΗ, 1 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2015 Δ1 & Δ2 ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ ( ) Δ1. (ΑΙΘΟΥΣΑ 1) ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: ΚΑΙΤΗ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ-ΑΓΑΘΟΥ Μαγδαλένα Ζήρα Η σύγχρονη εγχώρια θεατρική γραφή στο οπλοστάσιο των Κύπριων καλλιτεχνών του θεάτρου Σωτήρης Θεοχαρίδης Αιμίλιος Χαραλαμπίδης Μετατόπιση νοήματος: η περιπέτεια της σύγχρονης κυπριακής θεατρικής γραφής Ανθούλλης Δημοσθένους Η κριτική θεάτρου στην Κύπρο τις τελευταίες δεκαετίες: επιστημονική, προβληματική ή αυθαίρετη; Ζωή Βερβεροπούλου Η σύγχρονη θεατρική κριτική στην Κύπρο και οι αξιολογικές πρακτικές της Συζήτηση Δ2. (ΑΙΘΟΥΣΑ 2) ΑΡΧΑΙΟΘΕΜΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΩΝ ΝΕΟΤΕΡΩΝ ΞΕΝΩΝ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΖΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΗ Κυριακή Πετράκου Τα (κυπριακά) αρχαιόθεμα έργα του Κύπρου Χρυσάνθη Ευσεβία Χασάπη-Χριστοδούλου Τα αρχαιόμυθα και αρχαιόθεμα θεατρικά έργα του Κύπρου Χρυσάνθη Χριστάκης Χριστοφή Ο Μπέκετ στην κυπριακή θεατρική σκηνή Μαρία Χαμάλη «Η εξ Ελλάδος Αμερική»: η παρουσία του αμερικανικού έργου στη θεατρική Κύπρο ) Συζήτηση Διάλειμμα ( ) Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

14 14 E ΣΥΝΕΔΡΙΑ ( ) ΝΕΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: ΙΩΑΝΝΑ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΗ Ανθή Γ. Χοτζάκογλου «Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον (ή Οιδίπους)»: άγνωστο χειρόγραφο, σεναρίου θεάτρου σκιών (Καραγκιόζη), του Κύπριου καραγκιοζοπαίκτη Χριστόδουλου Αντωνιάδη (Πάφιου) ( ) Κώστας Καρασαββίδης Ο θίασος Νέα Σκηνή των Φυρστ - Μυράτ - Ροζάν - Λούη στην Κύπρο (1 Μαρτίου-4 Απριλίου 1931) Νεόφυτος Παναγιώτου Το θέατρο μέσα από την αποδελτίωση του μηνιαίου λογοτεχνικού περιοδικού Πνευματική Κύπρος, Μαρίνα Αθανασίου Το ερασιτεχνικό θέατρο στην Κύπρο κατά την κρίσιμη εικοσαετία Αντώνης Γεωργίου Παραστάσεις της Μήδειας του Ευριπίδη: ένα παράδειγμα της πρόσληψης του αρχαίου δράματος στην Κύπρο Αγγέλα Κωνσταντινίδου Η κυπριακή παραδοσιακή κατοικία μέσα από τα κυπριακά θεατρικά έργα Συζήτηση ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ( ) Τιμητική καταληκτική ομιλία Το θέατρο των μικρών κρατών σε μια εποχή πλανητικών αυτοκρατοριών Σάββας Πατσαλίδης Καθηγητής, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Συζήτηση Συμπεράσματα και κλείσιμο από την επιστημονική επιτροπή

15 Περιλήψεις εναρκτήριας και καταληκτικής ομιλίας

16 16 Βάλτερ Πούχνερ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Γεννήθηκε στη Βιέννη το Σπούδασε Επιστήμη του Θεάτρου στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, το 1972 απέκτησε τον τίτλο του διδάκτορα και το 1977 ανακηρύχθηκε υφηγητής στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Δίδαξε Ιστορία θεάτρου στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Παράλληλα δίδαξε, για 30 χρόνια, Ιστορία του θεάτρου και στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Από το 1989 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στην αρχή στο Τμήμα Φιλολογίας και από το 1991 στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, στο οποίο έχει διατελέσει πρόεδρος. Σήμερα είναι Ομότιμος Καθηγητής. Έχει μετακληθεί πολλές φορές ως επισκέπτης καθηγητής σε ευρωπαϊκά και αμερικανικά πανεπιστήμια. Το 1994 εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, το 1995 δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής στο Ινστιτούτο Βυζαντινολογίας και Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Το 2001 παρασημοφορήθηκε με την ανώτατη διάκριση του Αυστριακού Σταυρού Τιμής για την Επιστήμη και την Τέχνη. Έχει δημοσιεύσει περί τα 80 βιβλία, πάνω από 300 μελέτες και γύρω στις βιβλιοκρισίες και βιβλιοπαρουσιάσεις. Χώρος των ερευνητικών του ενδιαφερόντων είναι η ιστορία και θεωρία του ελληνικού, μεσογειακού και βαλκανικού θεάτρου, η συγκριτική λαογραφία, οι βυζαντινές και νεοελληνικές σπουδές, φιλολογικά και ιστορικά θέματα, η έκδοση κειμένων, καθώς και η θεωρία του θεάτρου και του δράματος.

17 17 Βάλτερ Πούχνερ Εναρκτήρια ομιλία: Θέατρο και τόπος. Η θεατρολογία της μικρής κλίμακας Η επιστήμη του θεάτρου, με επίκεντρο των αναζητήσεών της τη θεατρική παράσταση ως σκηνική τέχνη, είναι επιστημονικός κλάδος διεθνής, που θεραπεύει τόσο τη θεωρία της σύνθετης τέχνης του θεάτρου και του δράματος (ως του γλωσσικού μέρους της παραστατικής τέχνης) όσο και την ιστορία του. Η ιστοριογραφία του θεάτρου όμως στηρίζεται εν πολλοίς σε εθνικές ιστορίες του θεάτρου, και αυτές αποτελούν με τη σειρά τους συνθέσεις τοπικών θεατρικών ιστοριών, μητροπόλεων, πόλεων ή και περιοχών και επαρχιών με χωριά. Η διαφώτιση αυτών των τοπικών θεατρικών ιστοριών, τρόπον τινά η θεατρολογία «από κάτω», αποτελεί την προϋπόθεση για τη συγκρότηση πιο σύνθετων, γεωγραφικά, εγχειρημάτων και χαρακτηρίζεται από ειδικά ερευνητικά προβλήματα στην ανεύρεση και ερμηνεία των διαφόρων κατηγοριών των πηγών, ειδικευμένη ιστοριογραφική μεθοδολογία με έμφαση στη διασταύρωση των πληροφοριών και συνήθως με έντονες δυσκολίες στην εύληπτη παρουσίαση μιας συνεχούς αφήγησης. Μέσα στη γεωγραφική χαρτογράφηση της ελληνικής θεατρικής δραστηριότητας, μεταξύ ερασιτεχνισμού και επαγγελματισμού, η οποία σε καμία περίπτωση δεν έχει ολοκληρωθεί και απαιτεί ακόμα συντονισμένες και επίπονες ερευνητικές προσπάθειες, η Κύπρος αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση, τόσο από την πολυπολιτισμική ιστορική της παράδοση ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή όσο και από τη γεωγραφική της τοποθέτηση στη Μέση Ανατολή μολοντούτο η ύπαρξη και τουρκόφωνων παραστάσεων δεν είναι μοναδική: τέτοια περίπτωση υπάρχει αποδεδειγμένα και στην Κρήτη του όψιμου 19ου αιώνα. Η θεατρολογία της μικρής κλίμακας πρέπει να εκλαμβάνει τις παραστατικές τέχνες σε μια ευρεία έννοια και να συμπεριλαμβάνει στις αναζητήσεις της και παραστατικά δρώμενα, λαϊκά θεάματα και λαϊκό θέατρο, όπως και σχολικές και μαθητικές παραστάσεις, ερασιτεχνικές και ημιεπαγγελματικές, καθώς και παρεμφερείς εκδηλώσεις, ξενόγλωσσες παραστάσεις (π.χ. ιταλική όπερα) ή ερασιτεχνικές (στην Κύπρο, το αγγλόφωνο θέατρο), για να δοθεί μια συνολική εικόνα της παραστατικής δραστηριότητας ενός τόπου ή μίας περιοχής. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

18 18 Σάββας Πατσαλίδης ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Καθηγητής στο Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στη Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος Θεάτρου του ΑΠΘ. Χώρο έρευνας και διδασκαλίας του αποτελούν η ιστορία του δυτικού θεάτρου και η θεωρία του. Έχει συνεργαστεί με διάφορα έντυπα με την ιδιότητα του θεατρικού κριτικού (Πόρφυρας, Ρεύματα, Αυλαία, εφημ. Ο Αγγελιοφόρος της Κυριακής και Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Parallaxi). Έχει δημοσιεύσει 13 βιβλία για το θέατρο και έχει επιμεληθεί άλλα 13. Στις πιο πρόσφατες δημοσιεύσεις του είναι η βραβευμένη από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών δίτομη ιστορία του αμερικανικού θεάτρου (University Studio Press, 2010, σελ ). Από τις εκδόσεις Παπαζήση κυκλοφόρησε το βιβλίο του Θέατρο και παγκοσμιοποίηση (2012) και από το University Studio Press οι Θεατρικές παρεμβάσεις (2013). Μέσα στο 2016 θα κυκλοφορήσει το βιβλίο του Εκδοχές του μοντέρνου. Από τον Σεπτέμβριο του 2014 είναι ο αρχισυντάκτης (editor-in-chief) του περιοδικού της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Θεάτρου (IATC), Critical Stages.

19 19 Σάββας Πατσαλίδης Καταληκτική ομιλία: Το θέατρο των «μικρών» κρατών σε μια εποχή πλανητικών αυτοκρατοριών Εάν δεχτούμε ότι το θέατρο είναι αναπόσπαστο κομμάτι διεργασιών, θεσμών, δομών και αγορών που βρίσκονται εντός των εθνικών συνόρων, με άλλα λόγια, εάν δεχτούμε την αριστοτελική άποψη που λέει ότι το θέατρο είναι πολιτικό γιατί «ανήκει» στην πόλη, τι γίνεται όταν η πάλαι ποτέ πόλις, δηλαδή το σημερινό έθνος-κράτος, βιώνει ριζικές αλλαγές; Σε ποιο βαθμό η σταδιακή συρρίκνωση του έθνους-κράτους ως τόπος και η αντικατάστασή του από έναν πλανητικό χώρο που λέγεται Γη, επηρεάζει και το θέατρο; Μήπως το οδηγεί προς μια απο-εθνικοποίηση και αποφυλετικοποίηση, ήτοι μια απο-εδαφικοποίηση του στόχου και του λόγου του, με τερματικό την Ανθρωπότητα; Και τι γίνεται με τα «μικρά» κράτη (στα οποία ανήκει και η Κύπρος); Ποια είναι ή μπορεί να είναι η θέση τους μέσα σε όλες αυτές τις διεργασίες; Αντέχουν σε τέτοιες βίαιες αναταράξεις; Αντέχουν να έχουν το θέατρό τους (κι όχι μόνο) μονίμως σε χωρική (και κατά συνέπεια ιδεολογική) διαθεσιμότητα; Και όταν μιλάμε για «μικρό» κράτος τι εννοούμε; «Μικρό» πληθυσμιακά, γλωσσικά, γεωγραφικά; Αυτά είναι κάποια από τα ζητήματα που απασχολούν την παρούσα ανακοίνωση, η οποία θα εστιάσει πιο πολύ στην κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

20

21 Ομιλητές και περιλήψεις (αλφαβητικά)

22 22 Μαρίνα Αθανασίου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Κατάγεται από την Πάφο. Αποφοίτησε από το Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου. Από το 2003 εργάζεται ως φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων στη νεοελληνική λογοτεχνία, στην εκπαιδευτική ηγεσία και στις θεατρικές σπουδές (Κλάδος Σκηνοθεσίας και Υποκριτικής). Έχει αρκετές συμμετοχές σε συνέδρια με θέματα που άπτονται της φιλολογίας, της εκπαιδευτικής ηγεσίας και του θεάτρου. Μερικές από τις ανακοινώσεις της είναι: «Η ιατρική στην αρχαία Κύπρο» (Συνέδριο αρχαίας κυπριακής γραμματείας, 2009), «Εκπαιδευτική ηγεσία και κοινωνική δικαιοσύνη» (Διεθνές συνέδριο εκπαιδευτικής διοίκησης, Πάτρα 2011), «Το δίπολο Βάρβαρος- Έλληνας στην Ιφιγένεια την εν Ταύροις του Ευριπίδη» (Πανελλήνιο συνέδριο φιλολόγων, Σπάρτη 2013), «Θεωρίες κινήτρων και η εφαρμογή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου» (Διεθνές συνέδριο εκπαιδευτικής διοίκησης, Πάτρα 2014). Επίσης μελετά το φαινόμενο του ερασιτεχνικού θεάτρου στην Κύπρο και παράλληλα παίζει και σκηνοθετεί παραστάσεις στο ερασιτεχνικό θέατρο.

23 23 Μαρίνα Αθανασίου Το ερασιτεχνικό θέατρο στην Κύπρο κατά την κρίσιμη εικοσαετία Η εισήγησή μου επικεντρώνεται στην ερασιτεχνική θεατρική δραστηριότητα της Κύπρου, κυρίως των Ελληνοκυπρίων αλλά και σε θεατρικές προσπάθειες των Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών και Αρμενίων, κατά την περίοδο καθώς επίσης και στους παράγοντες που επηρέασαν την ανάπτυξη του ερασιτεχνικού θεάτρου. Παρουσιάζονται σύντομα οι συνθήκες της περιόδου: α) πολιτικές (Αγώνας ΕΟΚΑ , ανεξαρτησία 1960, διακοινοτικές ταραχές , πραξικόπημα και εισβολή 1974), β) κοινωνικές (περιορισμοί, λογοκρισία, φυλακίσεις την εποχή του απελευθερωτικού αγώνα, αστυφιλία και μετανάστευση), γ) οι ιδεολογίες της εποχής, δ) το πνευματικό κλίμα, ε) ο ρόλος της θρησκείας και η σημασία του έθνους για τους Ελληνοκύπριους, που καλλιεργείται κυρίως από την Εκκλησία και ε) η εκπαίδευση. Έπειτα γίνεται λόγος για κάποιες από τις παραστάσεις που δόθηκαν, σε ερασιτεχνικό πάντοτε πλαίσιο, δηλαδή το θέατρο που παρουσιάζεται από ενήλικες και αναπτύσσεται από σωματεία, ομίλους και ιδιωτικές πρωτοβουλίες, σε δύο άξονες: στην πόλη και στην ύπαιθρο. Στην εισήγησή μου απαντώνται ερωτήματα σχετικά με το ρεπερτόριο της εποχής, τις ομάδες που ασχολούνταν με το ερασιτεχνικό θέατρο, το κοινό στο οποίο απευθύνονταν, τον χώρο της παράστασης, αν υπήρχε λογοκρισία ή ελευθερία έκφρασης, πώς επηρέασε η επίσκεψη των ελληνικών θιάσων στο νησί το ερασιτεχνικό θέατρο και, τέλος, σε ποιο βαθμό οι πολιτικές/ κοινωνικές/ ιδεολογικές και πνευματικές συνθήκες που επικρατούσαν στην Κύπρο την εποχή επηρέασαν τόσο την ανάπτυξη όσο και την εξέλιξη του ερασιτεχνικού θεάτρου. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

24 24 Βασιλική Ανδρέου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Απόφοιτος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Θεατρικών Σπουδών του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Σπούδασε Υποκριτική στη Δραματική Σχολή Βλαδίμηρου Καυκαρίδη. Έχει εργαστεί ως εμψυχώτρια θεατρικών ομάδων και δίδαξε κουκλοθέατρο (Frederick University, ΙΕΚ Όμηρος, θεατρικά προγράμματα σε σχολεία, επιμορφωτικά κέντρα κ.λπ.). Από το 2006 εργάστηκε ως ηθοποιός σε Ελλάδα και Κύπρο. Συνεργάστηκε με τους σκηνοθέτες Θέμελη Γλυνάτση (Ηχώ και Νάρκισσος, Παρείσακτοι) και Ντίνο Νικολάου (Les Adieux, Γεωγραφία Pound, Γεωγραφία Byron κ.ά.) στην Αθήνα και με τους Νίκο Χαραλάμπους (Ελένη), Πόπη Αβραάμ (Νάσος) και Gulgun Kayim (Shift) στην Κύπρο. Συμμετείχε στο performance installation Un Droid της Δάφνης Γιαννουλάτου στο Live Space Festival του Wimbledon College of Arts και στο C for story της Δήμητρας Λιάκουρα στο Black Βox του Central Saint Martin s. Συμμετείχε με εισηγήσεις στο Ε Πανελλήνιο Θεατρολογικό Συνέδριο στην Αθήνα και στο συνέδριο The Role of education in a multicultural Cyprus στη Λευκωσία.

25 25 Βασιλική Ανδρέου Η εκπαίδευση των ηθοποιών στην Κύπρο Ήδη από το 1915, όταν ακόμα η θεατρική ζωή στην Κύπρο περιοριζόταν σε παραστάσεις ερασιτεχνικών θιάσων, καταγράφονται οι πρώτες εισηγήσεις για τη δημιουργία δραματικής σχολής, προκαλώντας έντονες συζητήσεις στον Τύπο της εποχής. Η εκπαίδευση των ηθοποιών ξεκινά άτυπα πολύ αργότερα, κατά τη δεκαετία του 1940, και σχετίζεται πιθανότατα με τη δημιουργία των πρώτων επαγγελματικών θιάσων. Μέχρι τότε οι ηθοποιοί στην Κύπρο ήταν αυτοδίδακτοι και η εκπαίδευσή τους γινόταν μέσα από τη μαθητεία τους στους ερασιτεχνικούς θιάσους της εποχής. Μια πρώτη απόπειρα για δημιουργία δραματικής σχολής έγινε κατά τη δεκαετία του 1940 από το Παγκύπριο Θέατρο Προμηθέας, ενώ το 1959 ιδρύθηκε η Δραματική Σχολή της Ελληνικής Μουσικής Ακαδημίας, που ήταν και η πιο συγκροτημένη ώς τότε προσπάθεια για εκπαίδευση των ηθοποιών. Κατά τη δεκαετία του 1960, λειτούργησαν τρεις σχολές: η Σχολή Θεάτρου Τέχνης, υπό τη διεύθυνση του Θάνου Σακέττα, η Σχολή Θεάτρου Εύη Γαβριηλίδη και η Δραματική Σχολή Νέου Θεάτρου «Στανισλάβσκι» του Βλαδίμηρου Καυκαρίδη και τη δεκαετία του 1970 το Εργαστήρι δραματικής τέχνης του Ανδρέα Μαραγκού. Από το 1992 μέχρι και σήμερα η μοναδική δραματική σχολή στην Κύπρο είναι η Δραματική Σχολή Βλαδίμηρου Καυκαρίδη. Αξίζει να σημειωθεί πως παρά τις κατά καιρούς εισηγήσεις, δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα κρατική δραματική σχολή. Από τη δεκαετία του 1960 μέχρι και σήμερα παρατηρείται και το φαινόμενο που σε κάποιες χρονικές περιόδους ήταν και η μοναδική επιλογή οι νέοι να καταφεύγουν για σπουδές υποκριτικής σε σχολές του εξωτερικού, κυρίως της Ελλάδας, Ρωσίας και Αγγλίας. Όσον αφορά την τουρκοκυπριακή κοινότητα, μέχρι πρόσφατα οι ηθοποιοί σπούδαζαν υποκριτική στην Τουρκία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια λειτουργούν τμήματα υποκριτικής στο Πανεπιστήμιο της Εγγύς Ανατολής και στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Girne. Η ανακοίνωση θα σκιαγραφήσει την εικόνα της εκπαίδευσης των ηθοποιών στην Κύπρο και θα επιχειρήσει μια πρώτη ερμηνεία των φαινομένων και των αντιλήψεων που σχετίζονται με την εκπαίδευση του ηθοποιού. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

26 26 Ζωή Βερβεροπούλου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας & Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), με γνωστικό αντικείμενο «Θεωρία και κριτική των τεχνών του λόγου και του θεάματος». Επίσης, διδάσκει με ανάθεση στο Τμήμα Θεάτρου του ίδιου Πανεπιστημίου, από το 2006 μέχρι και σήμερα. Μελέτες της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά, σε πρακτικά συνεδρίων και σε συλλογικούς τόμους, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ως κριτικός θεάτρου, συνεργάστηκε επί σειρά ετών με τις εφημερίδες Κουίντα, Θεσσαλονίκη, Μακεδονία της Κυριακής και Egnatiapost, ενώ από το 2010 αρθρογραφεί με την ίδια ιδιότητα στο περιοδικό Εντευκτήριο.

27 27 Ζωή Βερβεροπούλου Η σύγχρονη θεατρική κριτική στην Κύπρο και οι αξιολογικές πρακτικές της Η παρούσα εισήγηση προτίθεται να ιχνηλατήσει το τοπίο της σύγχρονης θεατρικής κριτικής στην Κύπρο και να εντοπίσει συνιστώσες και χαρακτηριστικά που συγκροτούν την τυχόν ιδιαίτερη πολιτισμική και κειμενική της ταυτότητα. Συγκεκριμένα, αφού θέσει το θεωρητικό πλαίσιο για το πεδίο δράσης και τις λειτουργίες της κριτικής πρακτικής, θα εστιάσει ειδικότερα στις αξιολογικές μεθόδους και τα εργαλεία που υιοθετούνται από τους συντάκτες, προκειμένου να αποτιμηθούν εγχώριες και διεθνείς θεατρικές παραγωγές. Αποδελτιώνοντας και αναλύοντας κριτικά δημοσιεύματα των τελευταίων ετών (αξιοσημείωτα δυσεύρετα, όπως διαπιστώνεται από μια πρώτη έρευνα), που εμφανίστηκαν σε εφημερίδες, περιοδικά και διαδικτυακά κυπριακά ΜΜΕ, η μελέτη μας θα εξετάσει μια σειρά σχετικών ζητημάτων, μεταξύ των οποίων και τα εξής: α) αν όντως ό,τι χαρακτηρίζεται ως «κριτική» δεν περιορίζεται στην πολιτιστική ενημέρωση, αλλά εμπεριέχει θέση και έκφραση προσωπικής γνώμης από τον συντάκτη β) αν η κρίση υπερβαίνει την απλή μαρτυρία, ακολουθώντας αποδεικτικές τακτικές και τεκμηριώνοντας με ρητά επιχειρήματα τη θετική ή αρνητική πρόσληψη μιας παράστασης γ) αν υπάρχει δημοσιογραφικό ή θεωρητικό θεατρολογικό υπόβαθρο, που στηρίζει την άποψη του κρίνοντος δ) σε ποια βάση αποτιμώνται οι επιμέρους παράμετροι μιας παράστασης (κείμενο, σκηνοθεσία, σκηνογραφία, ερμηνείες κ.λπ.) και πώς αρθρώνεται η συνολική αξιολόγηση ε) αν προκύπτουν συνεκτικά συστήματα κριτηρίων αξιολόγησης και αν ταυτίζονται ή διαφοροποιούνται ανά συντάκτη στ) εντέλει, ποια εικόνα και ποιες ποιότητες της σύγχρονης θεατρικής δραστηριότητας στην Κύπρο αντανακλώνται στην κριτικογραφία της. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

28 28 Λεωνίδας Γαλάζης ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Γεννήθηκε το 1962 στη Λευκωσία. Σπούδασε Ελληνική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Παιδαγωγικά στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου. Παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Είναι διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου. Εργάζεται ως Επιθεωρητής Φιλολογικών Μαθημάτων στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Δημοσίευσε τις ποιητικές συλλογές: Ματωμένα κοράλλια (1979), Ο λοιμός και άλλα ποιήματα (1981), Ιατρική βεβαίωση (1982, Βραβείο Υπουργείου Παιδείας Κύπρου για έργο νέου λογοτέχνη), Στυφά κυδώνια (1988), Φωτηλασία (1999). Παραδαρμός εν αλφαβήτω (2007), Λοκριγκάνα (2010) (Κρατικό Βραβείο Ποίησης), Δοκιμές συγκολλήσεως (2013) [=Trials on Welding. Trans. Georgia Galazi Ed. Despina Pirketti, 2015]. Εξέδωσε τις μελέτες: Η προσωποποίηση στο ποιητικό έργο του Κώστα Μόντη (2008), Ποιητική και ιδεολογία στο κυπριακό θέατρο ( ) [διδ. δ.] (2012), Κειμενικές διαθλάσεις. Δοκιμές, μελέτες και σημειώματα για θέματα λογοτεχνίας (2012). Επιμελήθηκε την έκδοση Γιάννης Κατσούρης, Πολιτισμός: Υπόθεση ζωής. Μελέτες, άρθρα, επιφυλλίδες και άλλα κείμενα (επιλογή), Λευκωσία, Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, 2012.

29 29 Λεωνίδας Γαλάζης Η αποτίμηση της κυπριακής θεατρικής συγγραφής από τον Γιάννη Κατσούρη Αντικείμενο της εισήγησης είναι η αποτίμηση της κυπριακής θεατρικής γραφής (τέλη της Τουρκοκρατίας-τέλη του εικοστού αιώνα) από τον Γιάννη Κατσούρη. Εντάσσοντας τα θεατρικά κείμενα που εξετάζει, αφενός στην ευρύτερη προοπτική της μελέτης του κυπριακού θεάτρου, ως σύνθετου καλλιτεχνικού φαινομένου και, αφετέρου, στο κοινωνικοπολιτικό συγκείμενο του χρόνου γραφής τους, ο μελετητής διερευνά τον βαθμό ανταπόκρισής τους στα μείζονα ζητήματα της εποχής τους και προσμετρά τους παράγοντες της θεατρικότητας και της παραστασιμότητας, προτού διατυπώσει τις αξιολογικές του κρίσεις. Τα πιο πάνω δεδομένα σταθμίζονται σε συνάρτηση με τα σύγχρονα, για κάθε περίπτωση, επιτεύγματα της νεοελληνικής και ευρωπαϊκής δραματουργίας. Από τη συστηματική εξέταση της εξέλιξης της κυπριακής θεατρικής συγγραφής (ιστορικό και ρομαντικό δράμα, σατιρικές κωμωδίες και κωμειδύλλιο, αστικό δράμα, αναβίωση του ιστορικού και πατριωτικού δράματος, αγροτική και αστική ηθογραφία, νεωτερικά θεατρικά κείμενα κ.λπ.), ο Γ. Κατσούρης διαπιστώνει ότι η κυπριακή θεατρική γραφή, στα τέλη του εικοστού αιώνα, μετεωρίζεται ανάμεσα στην ηθογραφία και σε νεωτερικούς εκφραστικούς πειραματισμούς, χωρίς να υπερβαίνει τον διχασμό αυτό. Πάντως, από τον μελετητή υποδεικνύεται, από τη μια, το γεγονός ότι πολλά κυπριακά θεατρικά κείμενα λανθάνουν και, από την άλλη, ότι από τον ενδεχόμενο εντοπισμό ορισμένων από αυτά ενδέχεται να αναθεωρηθούν οι γνώσεις που έχουμε σήμερα γύρω από το θέατρό μας. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

30 30 Κωνστάντζα Γεωργακάκη ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνεργάτις του Νεοελληνικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Paul Valery- Montpellier III. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στο ευρωπαϊκό και στο νεοελληνικό θέατρο του 19ου και του 20ού αιώνα. Πρόσφατα εξέδωσε το βιβλίο H εφήμερη γοητεία της επιθεώρησης, (Εκδόσεις Polaris, 2013) ενώ θα κυκλοφορήσει, σύντομα, και ο Βίος και Πολιτεία μιας γηραιάς Κυρίας στην Επταετία. Επιθεώρηση και δικτατορία ( ) (Εκδόσεις Ζήτη, 2015).

31 31 Κωνστάντζα Γεωργακάκη Το «Κυπριακό Θέατρο» στην Αθήνα Το 1956 ο απελευθερωτικός αγώνας στη Μεγαλόνησο βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, ενώ σε πολλές ελληνικές πόλεις γίνονται διαδηλώσεις με αίτημα την ένωση της Ελλάδας με την Κύπρο. Το καλοκαίρι αυτής της χρονιάς το «Κυπριακό Θέατρο» αποφασίζει να δοκιμάσει τις δυνάμεις του και στο κλεινόν άστυ. Ήδη από τον Μάιο, ο θίασος με επικεφαλής τον Νίκο Παντελίδη αναζητεί στέγη για να φιλοξενηθούν «κυπριακές επιθεωρήσεις πατριωτικού περιεχομένου». Μετά από σειρά παραστάσεων στην Κρήτη, ο θίασος έρχεται στην Αθήνα. Τα έργα που επιλέγονται, τελικά, είναι η ηθογραφία Η αγάπη της Μαρικκούς του Κυριάκου Ακαθιώτη και η μουσική ηθογραφική κωμωδία Το όνειρο του Τζυπρή του Λευκαρίτη του Κώστα Χαράκη, με μουσική και τραγούδια του Αχιλλέα Λυμπουρίδη. Οι παραστάσεις ξεκινούν στις 7 Ιουλίου στο θέατρο «Κοτοπούλη». Η έλλειψη πληροφόρησης για το κυπριακό ρεπερτόριο δεν ευνοεί την προσέλευση των θεατών, ενώ η κυπριακή διάλεκτος αποτελεί, πιθανόν, εμπόδιο στην πρόσληψη. Παρά το ευνοϊκό κλίμα υπέρ της Κύπρου που έχει διαμορφωθεί στην ελληνική πρωτεύουσα, οι Αθηναίοι δεν φαίνονται ανοικτοί στην πρόκληση μιας διαφορετικού τύπου παράστασης ή αισθάνονται ότι τα συγκεκριμένα θεατρικά είδη είναι παρωχημένα και δεν τους αφορούν. Για την επιτυχία ανάλογων εγχειρημάτων απαιτείται αρτιότερη οργάνωση από την πλευρά της πολιτείας, μεγαλύτερη προβολή και ενημέρωση από τον Τύπο, αλλά και εξωστρέφεια των θεατών. Κανένας από τους παράγοντες δεν λειτούργησε, με αποτέλεσμα ο θίασος να έχει μια δυσάρεστη εμπειρία. Στόχος της ανακοίνωσης είναι να αναδειχθεί η υποδοχή της παράστασης από την κριτικογραφία της εποχής και να αναζητηθούν οι λόγοι της αποτυχίας της. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

32 32 Αντώνης Γεωργίου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Σπούδασε Νομικά στη Μόσχα και εργάζεται στη Λεμεσό ως δικηγόρος. Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Άνευ. Ασχολήθηκε με την επιμέλεια των θεατρικών ημερολογίων ( ), με θέμα την ιστορία του κυπριακού θεάτρου, της Θεατρικής Πορείας Λεμεσού. Απόφοιτος του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Θεατρικών Σπουδών του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Έχει εκδώσει: Πανσέληνος παρά μία (Ποιήματα), εκδ. Γαβριηλίδη, Αθήνα 2006, Γλυκιά Bloody Life (Διηγήματα), εκδ. Το Ροδακιό, Αθήνα 2006, Ένα αλπούμ ιστορίες (Μια ιστορία), εκδ. Το Ροδακιό, Αθήνα Συμμετείχε σε συλλογικές εκδόσεις διηγημάτων και ποίησης. Έχoυν ανεβεί τα θεατρικά του έργα: Αγαπημένο μου πλυντήριο, (2005, ΘΟΚ), Η νόσος, (2009, Ανεξάρτητη παραγωγή), Ο κήπος μας (2011, στο πλαίσιο του δρώμενου Σκηνικές Υποθέσεις / Scenic Affairs, Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσία), La Belote, (2014, Παραπλεύρως Παραγωγές). Το μονόπρακτό του Στο φυλάκιο παρουσιάστηκε στην τουρκική γλώσσα, στη μορφή σκηνοθετημένου αναλογίου, (2014, Walls Separate Worlds του Κυπριακού Κέντρου του Διεθνές Ινστιτούτου Θεάτρου).

33 33 Αντώνης Γεωργίου Παραστάσεις της Μήδειας του Ευριπίδη: ένα παράδειγμα της πρόσληψης του αρχαίου δράματος στην Κύπρο Η ανακοίνωση θα μελετήσει τις παραστάσεις της Μήδειας του Ευριπίδη από κυπριακές ομάδες και θιάσους, αρχίζοντας από την πρώτη αναφορά που εντοπίζεται (1940). Οι παραστάσεις της Μήδειας αποτελούν αντιπροσωπευτικό παράδειγμα για την πορεία της πρόσληψης του αρχαίου δράματος στην Κύπρο. Οι πρώτες παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Κύπρο ήταν μαθητικές. Οι μαθητικές παραστάσεις αρχαίου δράματος συνεχίζονται μέχρι σήμερα στο πλαίσιο του θεσμού των Παγκύπριων Σχολικών Αγώνων Θεάτρου που διοργανώνει ο ΘΟΚ. Η πρώτη επαγγελματική παράσταση αρχαίου δράματος ήταν ο Πλούτος του Αριστοφάνη από τον ΟΘΑΚ, σε σκηνοθεσία Εύη Γαβριηλίδη το Με την ίδρυση του ΘΟΚ το 1971, αρχίζει συστηματικά το ανέβασμα αρχαίου δράματος, ενώ μεμονωμένες προσπάθειες γίνονται και από άλλους θιάσους. Μετά το 2000 κυρίως παρατηρούνται σύγχρονες σκηνικές αναγνώσεις του αρχαίου δράματος από μικρές θεατρικές ομάδες και νέους δημιουργούς. Η ανακοίνωση θα μελετήσει μαθητικές παραστάσεις του 1940, 1944 και 1953, που ήταν οι πρώτες παρουσιάσεις της Μήδειας στην Κύπρο, δίνοντας έμφαση στην παράσταση του Γυμνασίου Λεμεσού (1944) και θα αναφερθεί τόσο στις μαθητικές παραστάσεις μετά το 1960 (1961, 1965, 1971, 1975) όσο και στις δύο πιο πρόσφατες παραστάσεις που δόθηκαν από σχολεία της Λεμεσού το Θα παρουσιαστεί η Μήδεια, την οποία ανέβασε ο ΘΟΚ ανοίγοντας το Φεστιβάλ Επιδαύρου το 1984 και ήταν η πρώτη επαγγελματική παράσταση του εν λόγω έργου στην Κύπρο. Η ανακοίνωση θα κλείσει με τις παραγωγές δύο νέων δημιουργών, της Έλενας Αγαθοκλέους (2010, Ομάδα Μίτος) και του Παναγιώτη Λάρκου (2013, built-up area) Τέλος, θα παρακολουθήσουμε πώς η Μήδεια του Ευριπίδη προσεγγίζεται σε μαθητικές παραστάσεις, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Παράλληλα, θα σκιαγραφήσουμε την πρόσληψη του έργου τόσο από τον ΘΟΚ όσο και από τους νεότερους δημιουργούς. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

34 34 Βαρβάρα Γεωργοπούλου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Γεννήθηκε στην Κεφαλονιά. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου έλαβε πτυχίο του Τμήματος Ιστορικού-Αρχαιολογικού. Επίσης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της ίδιας Σχολής, από το οποίο έλαβε πτυχίο θεατρολογίας, μεταπτυχιακό δίπλωμα και εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα: «Η θεατρική κριτική στην Αθήνα του Μεσοπολέμου». Εργάστηκε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Από το 2005 διδάσκει στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, όπου και εκλέχτηκε μέλος ΔΕΠ. Έχει δημοσιεύσει μελέτες και άρθρα σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους με θέματα από την ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου και τη θεατρική κριτική. Έχει επίσης λάβει μέρος σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ειδικότερα, τα ερευνητικά της πεδία αφορούν τη θεατρική κριτική, το επτανησιακό θέατρο, την αναβίωση του αρχαίου δράματος, τη γυναικεία παρουσία στη δραματουργία και τη θεατρική πράξη. Έχουν εκδοθεί η δίτομη μελέτη της Η θεατρική κριτική στην Αθήνα του Μεσοπολέμου, τόμ. Α, B, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2008, 2009, η αυτοτελής μελέτη της με θέμα: Το θέατρο στην Κεφαλονιά από την Εταιρεία Κεφαλληνιακών μελετών, Αθήνα 2010 και Γυναικείες διαδρομές. Η Γαλάτεια Καζαντζάκη και το θέατρο, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2011.

35 35 Βαρβάρα Γεωργοπούλου Το Παγκύπριο Επαγγελματικό Θέατρο «Ο Προμηθέας» και ο Αδαμάντιος Λεμός ( ) Η εισήγηση αναφέρεται στη δράση του θιάσου «Προμηθέα», που ιδρύθηκε μετά τον πόλεμο με πρωτοβουλία του Α.Κ.Ε.Λ. από προοδευτικούς διανοούμενους, με επικεφαλής τον μαχητικό ιδεολόγο και ποιητή Τεύκρο Ανθία. Στόχος, η ίδρυση και λειτουργία ενός εθνικού κυπριακού θεάτρου και η σφυρηλάτηση πολιτιστικών δεσμών με την Ελλάδα. Με σκηνοθέτη τον Αδαμάντιο Λεμό ο θίασος παρουσίασε σε διάστημα περίπου ενός χρόνου 14 έργα με επιτυχία και μεγάλη συμμετοχή του κοινού. Παράλληλα λειτούργησε Δραματική Σχολή και Παιδικό Θέατρο. Η εισήγηση εστιάζει στο ρεπερτόριο του θιάσου και στην πρόσληψη των παραστάσεων. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

36 Ελένη Γκίνη ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Δίδαξε στο ίδιο Τμήμα: «Ανάλυση λογοτεχνικών κειμένων και παραγωγή ακαδημαϊκού λόγου», «Σημειολογία & Θεωρία του θεάτρου», «Το σύγχρονο θέατρο από τον Αντονέν Αρτώ μέχρι σήμερα». Στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο Τμήμα Φιλολογίας, δίδαξε το μάθημα της «Ιστορίας του Θεάτρου» και στη Σχολή Καλών Τεχνών (Τμήμα Θεατρικών Σπουδών) δίδαξε: «Ιστορία του Ευρωπαϊκού Θεάτρου 17ος-18ος αι.» και «Δραματολογία του Ευρωπαϊκού Θεάτρου 20ός αι.». Στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Τμήμα Ισπανικής Γλώσσας & Πολιτισμού, δίδαξε: «Πολιτισμό της Λατινικής Αμερικής» και «Λογοτεχνία της Λατινικής Αμερικής». Στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου διδάσκει στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Θεατρικών Σπουδών: «Ιστορία του Θεάτρου & Δραματολογία». Μεταφράζει από τα Γαλλικά και τα Ισπανικά θέατρο, πεζογραφία και ποίηση και συμμετέχει με ανακοινώσεις θεατρολογικού περιεχομένου σε επιστημονικά συμπόσια και ημερίδες. Αρθρογραφεί σε εφημερίδες και επιστημονικά περιοδικά για θέματα που άπτονται της κριτικής και θεωρίας του θεάτρου. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Σημειολογίας του Θεάτρου και συμμετέχει ανελλιπώς στη διεξαγωγή ετήσιων σεμιναρίων.

37 37 Ελένη Γκίνη Η πρόσληψη της ιστορικής μνήμης στη δραματουργία: Νεοφύτου - Κατσικονούρης: αγνοούμενοι και αγνοούντες Στα έργα DNA του Γιώργου Νεοφύτου και στους Αγνοούμενους (Μια ενδιαφέρουσα ζωή) του Βασίλη Κατσικονούρη εξετάζεται συγκριτικά το ζήτημα της Μνήμης, μέσα από την ιστορική και προσωπική θέαση των δραματικών προσώπων. Πώς η Μνήμη καθορίζει τον καθ ημέραν βίο και τις επιλογές των δρώντων, στιγματίζει το παρελθόν και προεξοφλεί το μέλλον τους; Ποιο το ηθικό χρέος απέναντι στην απολεσθείσα ύπαρξη, στον «αγνοούμενο» που οφείλει να μην αγνοηθεί από τους παρόντες; Στο κείμενο του Κατσικονούρη, το δίπολο εφησυχασμού-αφύπνισης πλαισιώνει τα ρεαλιστικά και συμβολικά συμφραζόμενα της δράσης, συγκροτεί το πραξιακό υπόστρωμα «μιας ενδιαφέρουσας ζωής» και αποκαλύπτει τον πολιτικό χαρακτήρα των σχέσεων: ο εφησυχασμένος Πέτρος, που εθελοτυφλεί μπροστά στην πραγματικότητα και το σαθρό οικοδόμημα της ζωής του, η σύντροφός του Μίνα, που κατατρύχεται από την ενοχή της υποτιθέμενης ευζωίας, χωρίς να συμμετέχει στην πένθιμη σιωπή της στρατευμένης, στη μνήμη και το πένθος, αδερφής της. Αντιθετικό ζεύγος, μέσα από το οποίο εγείρεται αυτομάτως το θέμα της εσκεμμένης άγνοιας, ενώ υποσκάπτεται η πληγή της ύβρεως και της λήθης. Το DNA του Νεοφύτου θίγει την κοινωνική και οντολογική διάσταση του ζητήματος των αγνοουμένων και προσεγγίζει το θέμα της μνήμης μέσα από την ιστορική διάσταση της τραγικότητας ή την τραγική διάσταση της ιστορίας. Οι ήρωές του ακροβολούν στην εμμενετική και δικαιολογημένη θλίψη, στην ακραιφνή επιθυμία να μάθουν την αλήθεια, να επιβεβαιώσουν το μοιραίο και να αξιώσουν την τελεσίδικη εκκίνηση της επόμενης μετά την ταυτοποίηση του DNA μέρας. Είναι πρόσωπα που δεν δημιουργούν αδρές συγκρούσεις. Επιλέγουν να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα, να απεμπλακούν από το αγωνιώδες περιβάλλον της άγνοιας και το κίβδηλο πρόσωπο των εξουσιών. Το διακύβευμα και στα δύο εξεταζόμενα κείμενα είναι η άρση της αδιαφορίας, η αφύπνιση που ενεργοποιεί τη συνείδηση και δημιουργεί σκεπτόμενες υπάρξεις. Ο χρόνος του ιστορικού γεγονότος καθορίζει τον χωρο-χρόνο του δραματικού γίγνεσθαι και προβάλλει ποικίλες συμβολικές και ρεαλιστικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

38 38 Ανθούλλης Δημοσθένους ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Κάτοχος πτυχίου Ιστορίας-Aρχαιολογίας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, διπλώματος μάστερ στη Βυζαντινή Ιστορία από το ίδιο Πανεπιστήμιο, διδακτορικού τίτλου για μελέτη με θέμα τον Άγιο Νεόφυτο από το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου και μεταδιδακτορικού τίτλου από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Έχει μάστερ από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και ασχολείται με την έρευνα γύρω από το έργο του Τένεσι Ουίλιαμς, υπό την εποπτεία του καθηγητή Ιωσήφ Βιβιλάκη. Έχει σκηνοθετήσει τέσσερις θεατρικές παραστάσεις, έχει παρουσιάσει θέματα σε θεατρολογικά συνέδρια, ενώ επιστημονικά άρθρα του έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό Παράβασις και αλλού. Είναι μέλος του Πανελλήνιου Επιστημονικού Συλλόγου Θεατρολόγων.

39 39 Ανθούλλης Δημοσθένους Η κριτική θεάτρου στην Κύπρο τις τελευταίες δεκαετίες: επιστημονική, προβληματική ή αυθαίρετη; Στη μελέτη αυτή γίνεται ανασκόπηση της θεατρικής κριτικής στην Κύπρο, όπως αυτή έχει παρουσιαστεί σε έντυπα του τόπου τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα κειμένων γίνεται προσπάθεια να αναδειχθούν τόσο οι εμπεριστατωμένες, τεκμηριωμένες και αντικειμενικές απόπειρες όσο και εκείνες που δεν υποστήριξαν τις θέσεις του κριτικού με βάσιμη επιχειρηματολογία, αλλά λειτούργησαν ως υποβολιμαίες διακηρύξεις κατεστημένων αντιλήψεων ή απλώς ως προσωπικές απόψεις χωρίς κανένα κύρος. Θίγεται, επίσης, η οπτική των καλλιτεχνών απέναντι στην κριτική και ο βαθμός που οι αντιδράσεις τους ευνουχίζουν τους κριτικούς. Επιπρόσθετα, συζητείται ο ρόλος της έγκυρης κριτικής ως απαραίτητο συστατικό της αναβάθμισης της ποιότητας των θεατρικών παραστάσεων. Τέλος, πέρα από τα ολισθήματα, τα εγκώμια, τους λιβέλλους, τις παθογένειες, τον άκρατο υποκειμενισμό, την αδυναμία αποστασιοποίησης από φιλίες και βεντέτες, κατατίθεται ο προβληματισμός ότι από τη στιγμή που η καλλιτεχνική έκφραση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δημόσια φύση της, η κριτική δεν είναι απλώς επιθυμητή, ως ένας σχετικός δείκτης αξιολόγησης, αλλά απαραίτητη για την ύπαρξη της τέχνης και για την οριοθέτηση της θεατρικής αρένας. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

40 40 Καίτη Διαμαντάκου-Αγάθου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου διδάσκει στον προπτυχιακό και τον μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών αντικείμενα που σχετίζονται με το θέατρο της αρχαιότητας και την πρόσληψή του από τη νεότερη, ελληνική και παγκόσμια, δραματουργία και θεατρική πρακτική. Είναι συγγραφέας των βιβλίων Περί τραγωδίας και τρυγωδίας. Οκτώ ερμηνευτικές διαδρομές στο τραγικό και το κωμικό θέατρο (Παπαζήσης, 2007) και Στην αρχαία κωμική ενδοχώρα. Εισαγωγή στη σημειολογία του χώρου και του χρόνου στο θέατρο του Αριστοφάνη (Εκδόσεις Καρδαμίτσα, 2007). Συμμετείχε στους συλλογικούς τόμους: Θεόδωρος Παππάς, Ανδρέας Μαρκαντωνάτος (επιμ.): Αττική Κωμωδία: Πρόσωπα και προσεγγίσεις (Μεταίχμιο, 2011) με το μελέτημα «Η γυναικεία παρουσία στο μικρόκοσμο της Αρχαίας Κωμωδίας», και Γιώργος Π. Πεφάνης (επιμ.): Η λάμψη του χρήματος στη νεοελληνική λογοτεχνία. Από την Κρητική Αναγέννηση στην αυγή του 21ου αιώνα (Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 2014), με το μελέτημα «Όψεις του πλούτου και του Πλούτου στην ελληνική κωμωδιογραφία του 19ου αιώνα». Με δική της φιλολογική-θεατρολογική επιμέλεια και εισαγωγή εκδόθηκε ο τόμος Τάσος Λιγνάδης: Κριτικές Θεάτρου Αρχαίο Δράμα, (Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 2013). Υπό έκδοση τελεί με δική της επίσης επιμέλεια και εισαγωγή η δημοσίευση του δεύτερου τόμου με τις θεατρικές κριτικές του Λιγνάδη στο νεοελληνικό έργο.

41 41 Καίτη Διαμαντάκου-Αγάθου Εκτροπές του μύθου και της ταυτότητας στο θεατρικό έργο του Αντώνη Γεωργίου Η ανακοίνωση θα εστιάσει κατά βάση σε δύο θεατρικά έργα του Αντώνη Γεωργίου, το μονολογικό τρίπτυχο Αγαπημένο μου πλυντήριο και το μονόπρακτο Η νόσος, που πρωτοπαρουσιάστηκαν στην Κύπρο, αντίστοιχα, το 2007 (σε σκηνοθεσία Μόνικας Βασιλείου) και το 2009 (σε σκηνοθεσία Άντρης Χ. Κωνσταντίνου). Η δραματολογική προσέγγιση των δύο έργων και ο παραστασιολογικός σχολιασμός των συγκεκριμένων σκηνικών τους προτάσεων θα επιχειρηθούν με βασικό άξονα τη χρήση του αρχαίου ελληνικού μύθου, ο οποίος αφενός διαθλάται με πολύ διαφορετικούς, ποσοτικούς και ποιοτικούς όρους στα δύο έργα και, αφετέρου, τα διατέμνει σε μια αντίστοιχη, εν πολλοίς, ιδεολογική προοπτική. Σε συνεχείς ταλαντώσεις απέναντι στην αρχική μυθική στιβάδα και σε συνεχή ώσμωση με ένα ευρύτατο, περαιτέρω, διακειμενικό υπόστρωμα άλλης ειδολογικής καταγωγής (ποίηση, νεότερο θέατρο, δημοσιογραφικός λόγος, κινηματογράφος), ο αρχαίος θεατρικός μύθος αποδομείται, για να διοχετευθεί μεταλλαγμένος σε επάλληλα, υπογείως συγκοινωνούντα, δραματικά πεδία, όπου εκδιπλώνονται και φωτίζονται, με καίρια βιωματική σύμπτυξη και δραματουργική ευθυβολία, διαφορετικές μορφές ετερότητας και, παράλληλα, διαφορετικές μορφές βίαιης εξωτερικής ή εσωτερικευμένης χειραγώγησής τους. Μετά από δεκαετίες εντατικής και εκτατικής επαναπραγμάτευσης του αρχαίου μύθου τόσο από την ελληνόφωνη όσο και από την παγκόσμια δραματουργία, η συμβολή του Αντώνη Γεωργίου είναι ιδιαίτερη και σημαντική, καθώς έρχεται να ανατρέψει, με τρόπο χαμηλόφωνο πλην ριζικό, όχι μόνο τις θεματικές και μορφολογικές αγκυλώσεις που διακρίνουν συχνά αυτή καθαυτή την πραγμάτευση του αρχαίου μύθου αλλά και τις στερεοτυπικές αναπαραστάσεις, που εξακολουθούν να αντικατοπτρίζουν την προσωπική βίωση και την κοινωνική απαξίωση κάθε παρέκκλισης από την κανονικότητα. Μέσα από την προσεκτική ανατομία ενδεικτικών ατομικών περιπτώσεων, ο δραματουργικός ορίζοντας αγκαλιάζει διαφορετικές πολιτισμικές μειονότητες σε μια ανθρωποκεντρική οικουμενική προοπτική, όπου ο καθημερινός «δεινός» άνθρωπος της διπλανής πόρτας, χώρας, ηπείρου μπορεί να προκαλεί εξίσου τον θαυμασμό και τη φρίκη. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

42 42 Ελένη Δουνδουλάκη ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Θεατρολόγος, αριστούχος απόφοιτος και υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Επίσης είναι Σύμβουλος Πολιτιστικής Διαχείρισης, κάτοχος δύο σχετικών μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών: ΜΑ Πολιτιστικής Πολιτικής και Διαχείρισης από το University of Warwick και MSc Πολιτισμικής Κοινωνιολογίας από το London School of Economics and Political Science. Έχει διατελέσει Καλλιτεχνική Διευθύντρια του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρούμελης ( ), στο οποίο υπέγραψε τη θεατρολογική επιμέλεια της επετειακής έκδοσης 30 χρόνια ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρούμελης Έχει εργαστεί στο θέατρο και ως σκηνογράφος έχοντας συνεργαστεί με το Κ.Θ.Β.Ε., το ΔΗ.ΠΕ. ΘΕ. Ρούμελης, το Θέατρο Τέχνης, το Νέο Ελληνικό Θέατρο Γ. Αρμένη, το θέατρο Προσκήνιο κ.ά. Σήμερα εκπονεί τη διδακτορική της διατριβή στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα Η σκηνογραφία και η ενδυματολογία στην Εθνική Λυρική Σκηνή κατά την τριακονταετία , με επιβλέποντα τον ομότιμο καθηγητή και ακαδημαϊκό Σπύρο Α. Ευαγγελάτο.

43 43 Ελένη Δουνδουλάκη Ο Κύπριος βαρύτονος Τζoν Μοδινός στην Εθνική Λυρική Σκηνή της Ελλάδας Ο Κύπριος βαρύτονος Τζον Μοδινός (1927;-2011) υπήρξε ένας σημαντικός και διεθνώς δημοφιλής λυρικός καλλιτέχνης του 20ού αιώνα. Κατά την πολύχρονη διεθνή καριέρα του τραγούδησε σε όλα σχεδόν τα μεγάλα λυρικά θέατρα του κόσμου και συνεργάστηκε με καλλιτέχνες παγκοσμίου διαμετρήματος, όπως ο Λουτσιάνο Παβαρόττι, ο Πλάθιντο Ντομίγκο, η Μονσεράτ Καμπαγιέ, η Τερέζα Στράτας κ.ά. Για την πορεία αυτή απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και πλήθος βραβείων. Κατά την καλλιτεχνική περίοδο ο Μοδινός εντάσσεται στο δυναμικό της Εθνικής Λυρικής Σκηνής της Ελλάδας ερμηνεύοντας τον Τόνιο στην όπερα Παλιάτσοι. Στο μικρό διάστημα που παρέμεινε στη Λυρική, ο Μοδινός ερμήνευσε πολλούς ρόλους στις όπερες Παλιάτσοι, Ναμπούκο, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Σιμόν Μποκανέγκρα, Η δύναμη του πεπρωμένου, Τανχώυζερ κ.ά. σε παραστάσεις στο θέατρο Ολύμπια και στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού. H συνεχής συνεργασία του με την Εθνική Λυρική Σκηνή της Ελλάδας συνεχίζεται ώς το Έκτοτε, πραγματοποιεί έκτακτες εμφανίσεις και συνεργάζεται σποραδικά με τον οργανισμό ώς το 1980, οπότε αναλαμβάνει Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ( ). Η ανακοίνωση εξετάζει τη συνολική παρουσία του Τζον Μοδινού στην Εθνική Λυρική Σκηνή της Ελλάδας, δίνει ιδιαίτερο βάρος στην περίοδο , που η παρουσία του είναι συνεχής, παρουσιάζει τις παραστάσεις και τους ρόλους τους οποίους ερμήνευσε ο βαρύτονος και εστιάζει στην πρόσληψη της δουλειάς του Κύπριου καλλιτέχνη από τον αθηναϊκό Τύπο. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο

44 44 Αγγελική Α. Ζάχου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Μουσικός και απόφοιτη του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου το 2010 ολοκλήρωσε τη διδακτορική διατριβή της με θέμα «Το πρόβλημα της μουσικής στις νεοελληνικές παραστάσεις αρχαίας ελληνικής τραγωδίας», εκφάνσεις του οποίου έχει παρουσιάσει σε αρκετά συνέδρια. Έχει εργαστεί σε επαγγελματικές παραστάσεις ως βοηθός σκηνοθέτη και από το 2008 εργάζεται ως θεατρολόγος στα Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία.

45 45 Αγγελική Α. Ζάχου Μιχάλης Χριστοδουλίδης: μουσική σε παραστάσεις αρχαίου δράματος Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης ανήκει στην κατηγορία των συνθετών που επιβεβαίωσαν μέσα από μια διαρκή παρουσία τη σημασία της μουσικής διάστασης στη σύγχρονη σκηνική παρουσίαση της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας. Ο Νίκος Χαραλάμπους, ως σκηνοθέτης, μόνιμα συνεργάτης του στην πλειονότητα των παραστάσεων του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου στην Επίδαυρο (ένα θεσμό που συνδυάζει αφενός τα χαρακτηριστικά ενός «εθνικού θεάτρου», αφετέρου οι πυλώνες του αποτελούν σε μεγάλο βαθμό αισθητικά τέκνα του Θεάτρου Τέχνης και διατηρούν επαφή μαζί του), τον χαρακτηρίζει σαν έναν «αόρατο συγγραφέα», ώστε να καταδείξει τον βαθμό επεξεργασίας του μεταφρασμένου κειμένου από τον συνθέτη. Στην ανακοίνωση θα παρουσιαστεί η αντίληψη του συνθέτη για τη μουσική διάσταση του αρχαίου δράματος μέσα από μαρτυρίες του ιδίου αλλά και ενδεικτικά παραδείγματα από παραστάσεις: με αφορμή κυρίως την πρώτη αρχαία τραγωδία που παρουσίασε στην Ελλάδα ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης, και με την οποία πρωτοεμφανίστηκε ο ΘΟΚ στο Φεστιβάλ Επιδαύρου, τις Ικέτιδες του Ευριπίδη, ένα έργο που επελέγη και ως αφορμή μνήμης για το ζήτημα της Κύπρου, στο οποίο αναφέρεται χαρακτηριστικά ο συνθέτης με αίσθηση ευθύνης. Στη συνέχεια θα αναλυθούν στοιχεία της μεθοδολογίας του απέναντι: στη διαχείριση της φόρμας του αρχαίου δραματικού κειμένου χάριν της μουσικής, στην επιλογή του μουσικού υλικού του με αναφορές στο ζήτημα της αρχαιοπρέπειας-ελληνικότητας-διαχρονικότητας του δραματικού κειμένου, στην αξιοποίηση του αρχαίου ελληνικού λόγου αλλά και τις εκφάνσεις απόδοσης του νεοελληνικού λόγου επί σκηνής με όρους μουσικής επεξεργασίας. Στόχος αυτών των μεθοδολογικών εργαλείων που μεταχειρίζεται ο συνθέτης, όπως μία σειρά άλλων Ελλήνων σημαντικών συνθετών της ελληνικής παραστασιογραφίας του 20ού αιώνα, είναι η ανάδειξη της μοναδικότητας του αρχαίου ελληνικού δράματος ως δραματικής μορφής έναντι όλων των άλλων δραματικών ειδών με διακριτικό γνώρισμα το λυρικό στοιχείο, άποψη που υπερασπίζεται σθεναρά και σταθερά ο συνθέτης. Επιστημονικό συνέδριο Το θέατρο στη νεότερη και σύγχρονη Κύπρο