ΤΟ ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

Transcript

1 ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΠ. ΚΑΙΣΑΡΗ δικηγόρος ΤΟ ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (μετά τις τροποποιήσεις των ν. 4057/2012 και 4093/2012) Κατ άρθρο Ερμηνεία Νομολογία ΤΟΜΟΣ A ΝΟΜΟΡΑΜΑ.ΝΤ - Τσαλαπάτης Νικόλαος Εκδόσεις-Χονδρική πώληση βιβλίων Κάλβου 89-Νέα Ιωνία τηλ , nomorama.nt@gmail.com 340 σελ.-λ.τ 42 ευρώ Εκτός από τις εκδόσεις ΝΟΜΟΡΑΜΑ.ΝΤ μπορείτε να το αποκτήσετε στις εκδόσεις Σάκκουλα ΑΕ Ιπποκράτους 23, Αθήνα,εκδόσεις Τσίμου Στρ. Μπραντούνα 3 Θεσσαλονίκη

2 Πρόλογος Με τον ν. 4057/2012 και τον ν. 4093/2012 που ακολούθησε επήλθαν σημαντικές τροποποιήσεις στο Πειθαρχικό Δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων, τόσο ως προς το πλαίσιο των πειθαρχικών παραπτωμάτων και των ποινών που επισύρουν, όσο και ως προς τη διαδικασία επιβολής των πειθαρχικών ποινών, με κύριο χαρακτηριστικό την αυστηροποίηση των σχετικών διατάξεων. Μεταβολές επήλθαν εξάλλου και στο καθεστώς της θέσης των υπαλλήλων σε αργία. Η μεγαλύτερη αυστηρότητα του συστήματος των πειθαρχικών ποινών έχει ως σκοπό, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του νόμου, την ουσιαστική τιμωρία των επίορκων υπαλλήλων και την αποφασιστική πάταξη της διαφθοράς. Παράλληλα με τις νέες ρυθμίσεις επιταχύνεται σημαντικά η πειθαρχική διαδικασία και συστήνονται για πρώτη φορά ιδιαίτερα πειθαρχικά συμβούλια με τη συμμετοχή δικαστικών λειτουργών και χωρίς τη συμμετοχή συνδικαλιστικών εκπροσώπων. Οι διατάξεις τέλος του Πειθαρχικού Δικαίου των δημοσίων υπαλλήλων επεκτείνονται σε όλο το προσωπικό του δημόσιου τομέα, είτε απασχολείται με σχέση δημοσίου δικαίου είτε με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. Έτσι το Πειθαρχικό Δίκαιο του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα καθίσταται πειθαρχικό δίκαιο όλων των υπαλλήλων του δημόσιου τομέα. Είναι βέβαιο ότι το νέο πειθαρχικό δίκαιο θα βρει σημαντική πρακτική εφαρμογή και θα απασχολήσει τόσο τους νομικούς όσο και τους εμπλεκόμενους στην πειθαρχική διαδικασία υπαλλήλους. Στο βιβλίο αυτό καταγράφεται κατά συστηματικό τρόπο το ουσιαστικό και διαδικαστικό πειθαρχικό δίκαιο, επιχειρείται μία συνοπτική αλλά περιεκτική ερμηνεία των σχετικών διατάξεων και συγκεντρώνεται όλη η πρόσφατη νομολογία καθώς και παλαιότερες αποφάσεις των δικαστηρίων με τις λύσεις που έδωσαν στα ζητήματα που αντιμετωπίστηκαν. Ελπίζουμε να αποτελέσει χρήσιμο βοήθημα για όλους όσους εμπλέκονται στην πειθαρχική διαδικασία. Αθήνα, Απρίλιος 2013 Αγγελική Σπ. Καίσαρη

3 Πρόλογος 5 Συντομογραφίες 6 Υπόμνημα Πληροφορίες για τον αναγνώστη 8 ΤΟ ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΝΠΔΔ 9 Αιτιολογικές Εκθέσεις 9 Αιτιολογική Έκθεση ν. 4057/ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 9 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 9 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 12 ΑΡΘΡΟ ΠΡΩΤΟ 12 Άρθρο 103- Αυτοδίκαιη θέση σε αργία 12 Άρθρο Δυνητική αργία Αναστολή άσκησης καθηκόντων 13 Άρθρο Συνέπειες αργίας Αναστολής άσκησης καθηκόντων 14 ΑΡΘΡΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 14 Άρθρο Πειθαρχικό παράπτωμα. 14 Άρθρο Απαρίθμηση πειθαρχικών παραπτωμάτων 14 Άρθρο Εφαρμογή αρχών και κανόνων του ποινικού δικαίου 16 Άρθρο Πειθαρχικές ποινές 17 Άρθρο Δίωξη πειθαρχικών παραπτωμάτων 18 Άρθρο Σχέση πειθαρχικού παραπτώματος και ποινής 19 Άρθρο Παραγραφή πειθαρχικών παραπτωμάτων 19 Άρθρο Λήξη πειθαρχικής ευθύνης 20 Άρθρο Σχέση της πειθαρχικής διαδικασίας με την ποινική δίκη 20 Άρθρο Αυτοτέλεια κολασίμου του πειθαρχικού παραπτώματος 20 Άρθρο Πειθαρχικά όργανα 20 Άρθρο Πειθαρχικοί προϊστάμενοι 20 Άρθρο Αρμοδιότητα των πειθαρχικώς προϊσταμένων 21

4 Άρθρο Αρμοδιότητα διοικητικών συμβουλίων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου 22 Άρθρο Αρμοδιότητα πειθαρχικών συμβουλίων 22 Άρθρο 122- Άσκηση πειθαρχικής δίωξης 22 Άρθρο 123- Παραπομπή στο πειθαρχικό συμβούλιο 22 Άρθρο 124- Διαδικασία και συνέπειες παραπομπής 22 Άρθρο Προκαταρκτική εξέταση 23 Άρθρο Ένορκη διοικητική εξέταση 23 Άρθρο Πειθαρχική ανάκριση 23 Άρθρο Μάρτυρες 23 Άρθρο Απολογία 24 Άρθρο 136 -Προσδιορισμός ημέρας συνεδρίασης Παράσταση διωκομένου 24 Άρθρο Κοινοποιήσεις στον διωκόμενο 24 Άρθρο Εκτίμηση αποδείξεων 24 Άρθρο Πειθαρχική απόφαση 25 Άρθρο Ένσταση 25 Άρθρο Προσφυγή 27 Άρθρο143 - Επανάληψη της πειθαρχικής διαδικασίας 28 Άρθρο 144 Εκτέλεση απόφασης 28 Άρθρο 145 Διαγραφή πειθαρχικών ποινών. 28 Άρθρο 146Α - Συγκρότηση και λειτουργία Δευτεροβάθμιου Πειθαρχικού Συμβουλίου 28 Άρθρο 146Β - Σύσταση συγκρότηση και λειτουργία υπηρεσιακών πειθαρχικών συμβουλίων 29 ΑΡΘΡΟ ΤΡΙΤΟ 30 ΑΡΘΡΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 30 ΑΡΘΡΟ ΠΕΜΠΤΟ 30 ΑΡΘΡΟ ΕΚΤΟ 30 ΑΡΘΡΟ ΕΒΔΟΜΟ 33 Αιτιολογική Έκθεση ν. 4093/ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Ζ 34 ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙ- ΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ 34 Ν 3528/2007: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΠΟΛ.ΔΙΟΙΚ.ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ & ΥΠΑΛ.ΝΠΔΔ 36 ΜΕΡΟΣ Ε 36 ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ 36

5 Εισαγωγή 36 Γενικές εισαγωγικές παρατηρήσεις 36 Οι βασικές μεταβολές που επέφεραν οι νέες ρυθμίσεις των ν. 4057/2012 και 4093/2012 στο Πειθαρχικό Δίκαιο 39 ΤΜΗΜΑ Α ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΑ ΠΑΡΑΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΝΕΣ 42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΑ ΠΑΡΑΠΤΩΜΑΤΑ 42 Εισαγωγικές παρατηρήσεις στο Κεφάλαιο Α 42 Άρθρο Πειθαρχικό παράπτωμα. 44 Νομολογία: Στοιχεία της έννοιας του πειθαρχικού παραπτώματος Παράλειψη - κακή χρήση διακριτικής ευχέρειας Υπαιτιότητα δόλος και αμέλεια Υπαιτιότητα νομική πλάνη Ικανότητα προς καταλογισμό 53 6.Χρόνος τέλεσης πράξης πειθαρχικός έλεγχος για πράξεις πριν τον διορισμό του υπαλλήλου Η πειθαρχική ευθύνη είναι ατομική 62 Άρθρο Απαρίθμηση πειθαρχικών παραπτωμάτων 64 Γενικές παρατηρήσεις 66 Ειδικές παρατηρήσεις Τα επιμέρους πειθαρχικά παραπτώματα 67 Νομολογία: Παράβαση καθήκοντος - Εκτέλεση εντολών και διαταγών - Υποχρέωση νομιμότητας Παράβαση καθήκοντος άσκηση συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων Παράβαση υπαλληλικού καθήκοντος - περιπτωσιολογία Παράβαση καθήκοντος κατά τον ποινικό νόμο Απόκτηση οικονομικού οφέλους ή ανταλλάγματος προς όφελος του ιδίου του υπαλλήλου ή τρίτου προσώπου, κατά την άσκηση των καθηκόντων του ή εξ αφορμής αυτών Αναξιοπρεπής ή ανάρμοστη ή ανάξια για υπάλληλο συμπεριφορά εντός ή εκτός υπηρεσίας Παράβαση της αρχής της αμεροληψίας Αδικαιολόγητη αποχή από την εκτέλεση των καθηκόντων 137

6 9. Μη έγκαιρη απάντηση σε αιτήσεις και αναφορές πολιτών σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις Άσκηση κριτικής των πράξεων της προϊσταμένης αρχής που γίνεται δημοσίως, γραπτώς ή προφορικώς, με σκόπιμη χρήση εν γνώσει εκδήλως ανακριβών στοιχείων ή με χαρακτηριστικά απρεπείς εκφράσεις Άρνηση ή παρέλκυση εκτέλεσης υπηρεσίας Σύναψη στενών κοινωνικών σχέσεων με πρόσωπα, με αφορμή το χειρισμό θεμάτων αρμοδιότητας του υπαλλήλου από την αντιμετώπιση των οποίων εξαρτώνται ουσιώδη συμφέροντα των προσώπων αυτών Άσκηση εργασίας ή έργου με αμοιβή χωρίς προηγούμενη άδεια της υπηρεσίας Μη τήρηση του ωραρίου από τον υπάλληλο και παράλειψη του προϊσταμένου να ελέγχει την τήρηση του Αμέλεια ή ατελής εκπλήρωση του υπηρεσιακού καθήκοντος Διατάξεις που ορίζουν ειδικά πειθαρχικά παραπτώματα διατηρούνται σε ισχύ. 174 Άρθρο Εφαρμογή αρχών και κανόνων του ποινικού δικαίου 177 Ερμηνεία: 177 Η σχέση ποινικού και πειθαρχικού δικαίου 177 Εφαρμογή αρχών του ποινικού δικαίου και της ποινικής δικονομίας 178 Ειδικότερη απαρίθμηση 179 Άλλες αρχές και κανόνες του Ποινικού Δικαίου και της Ποινικής Δικονομίας182 Νομολογία: Η αρχή nullum crimen nulla poena sine lege Ανάλογη εφαρμογή των κανόνων του ποινικού δικαίου εφόσον δεν αντίκεινται στις αρχές του πειθαρχικού δικαίου δεν εφαρμόζεται η αρχή της αυτοϋπόθαλψης Λόγοι αποκλεισμού ικανότητας προς καταλογισμό Δικαιολογημένη αγανάκτηση Ελαφρυντικές Περιστάσεις Αρχή επιείκειας Ελαφρυντικές Περιστάσεις δεν είναι υποχρεωτική η αποδοχή τους Έμπρακτη μετάνοια Δικαίωμα υπεράσπισης Δικαίωμα μη αυτοενοχοποίησης Τεκμήριο Αθωότητας Προστασία των δικαιολογημένων συμφερόντων του πειθαρχικώς διωκομένου 196

7 11. Λοιπές αρχές και κανόνες του ποινικού δικαίου και της ποινικής δικονομίας και ανάλογη εφαρμογή τους 196 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΕΣ ΠΟΙΝΕΣ 198 Άρθρο 109 Πειθαρχικές ποινές 198 Ερμηνεία: 199 Γενικές Παρατηρήσεις Οι μεταβολές του ν. 4057/ Οι πειθαρχικές ποινές 201 Επιμέτρηση της ποινής Η ποινή της οριστικής παύσης 202 Κατώτατα όρια ποινών 203 Συνταξιοδοτικές συνέπειες του πειθαρχικού κολασμού 204 Νομολογία: Περιοριστική απαρίθμηση πειθαρχικών ποινών Πειθαρχικές ποινές Ιατρών ΕΣΥ Επιλογή και επιμέτρηση ποινής 209 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ 215 ΔΙΩΞΗ ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΩΝ ΠΑΡΑΠΤΩΜΑΤΩΝ 215 Άρθρο Δίωξη πειθαρχικών παραπτωμάτων. 215 Ερμηνεία: 215 Η υποχρέωση προς άσκηση πειθαρχικής δίωξης 215 Η απαγόρευση της άσκησης δεύτερης πειθαρχικής δίωξης για το ίδιο παράπτωμα 218 Η πειθαρχική ευθύνη του υπαλλήλου για προγενέστερες του διορισμού του πράξεις ή παραλείψεις 220 Νομολογία: Υποχρέωση άσκησης πειθαρχικής δίωξης Δέσμια αρμοδιότητα προβλεπόμενη από ειδικές διατάξεις Υποχρέωση παράλειψης πειθαρχικής δίωξης σε περίπτωση άσκησης του δικαιώματος αναφοράς (άρθρο 10 Σ) Έννοια «αναφοράς» - Οι επιστολές και οι καταγγελίες κατά συναδέλφων δεν συνιστούν αναφορά Απαγόρευση δεύτερης δίωξης για το ίδιο πειθαρχικό παράπτωμα Απαιτείται ταυτότητα της πράξης Απαγόρευση δεύτερης δίωξης για το ίδιο πειθαρχικό παράπτωμα Είναι δυνατή αν δεν έχει εκδοθεί οριστική απόφαση για την προηγούμενη δίωξη Απαγόρευση δεύτερης δίωξης για το ίδιο πειθαρχικό παράπτωμα Επιτρέπεται η διεξαγωγή ελέγχου και επανελέγχου από τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και η παραπομπή του υπαλλήλου που αρχικά η υπόθεσή του τέθηκε στο αρχείο 230

8 7. Απαγόρευση δεύτερης δίωξης για το ίδιο πειθαρχικό παράπτωμα Απαιτείται προηγούμενη έναρξη πειθαρχική δίωξης Δεν απαγορεύεται η νέα δίωξη και η επιβολή αυστηρότερης ποινής σε περίπτωση επανάληψης της πειθαρχικής διαδικασίας Η αυτοδίκαιη έκπτωση από την Υπηρεσία δεν συνιστά πειθαρχική ποινή Δεν απαγορεύεται η πειθαρχική δίωξη Πειθαρχική δίωξη για παραπτώματα που τελέστηκαν κατά τη διάρκεια προγενέστερης υπηρεσίας 233 Άρθρο Σχέση πειθαρχικού παραπτώματος και ποινής 234 Ερμηνεία: 234 Συρροή ποινών 234 Επιμέτρηση ποινής 234 Νομολογία: Συνεκδίκαση περισσοτέρων πειθαρχικών παραπτωμάτων Υποχρεωτική επιβολή μίας συνολικής ποινής Επιμέτρηση ποινής 238 Άρθρο Παραγραφή πειθαρχικών παραπτωμάτων 240 Ερμηνεία: 240 Παραγραφή χρόνος παραγραφής έναρξη παραγραφής 240 Χρόνος παρόδου της παραγραφής 241 Παραγραφή σε περίπτωση πειθαρχικού παραπτώματος που συνιστά και ποινικό αδίκημα 242 Διακοπή παραγραφής συνολικός χρόνος παραγραφής ως την έκδοση πρωτοβάθμιας πειθαρχικής απόφασης 242 Διακοπή παραγραφής σε περίπτωση τέλεσης νέου πειθαρχικού παραπτώματος 243 Μη παραγραφή παραπτώματος για το οποίο εκδόθηκε πρωτοβάθμια πειθαρχική απόφαση 243 Παραγραφή πειθαρχικών παραπτωμάτων Ιατρών Ε.Σ.Υ. 243 Νομολογία: Χρόνος έναρξης παραγραφής σε παράπτωμα τελούμενο κατ εξακολούθηση Διακοπή παραγραφής με την παραπομπή στο πειθαρχικό συμβούλιο και συνολικός χρόνος παραγραφής ως την έκδοση της πρωτοβάθμιας πειθαρχικής απόφασης Χρόνος που δεν συνυπολογίζεται για την παραγραφή σε περίπτωση ακύρωσης της πρωτοβάθμιας πειθαρχικής απόφασης 252

9 4. Κρίσιμος χρόνος διαπίστωσης παραγραφής σε περίπτωση μεταβολής του νομικού χαρακτηρισμού του παραπτώματος Παραγραφή πειθαρχικών παραπτωμάτων που αποτελούν και ποινικό αδίκημα Η προηγούμενη παραγραφή του ποινικού αδικήματος Οι πράξεις της ποινικής διαδικασίας διακόπτουν την πειθαρχική παραγραφή Παραγραφή πειθαρχικών παραπτωμάτων Ιατρών ΕΣΥ Ανάλογη εφαρμογή διατάξεων ΥΚ 259 Άρθρο Λήξη πειθαρχικής ευθύνης 262 Ερμηνεία: 262 Λήξη πειθαρχικής ευθύνης συνέχιση εκκρεμούς πειθαρχικής διαδικασίας 262 Θάνατος του υπαλλήλου 262 Παραίτηση του υπαλλήλου 263 Πειθαρχικές ποινές μετά τη λύση της υπαλληλικής σχέσης 264 Νομολογία: Θάνατος του υπαλλήλου Συνέχιση εκκρεμούς πειθαρχικής διαδικασίας επανάληψη πειθαρχικής διαδικασίας Επαναφορά του υπαλλήλου στην υπηρεσία και άσκηση πειθαρχικής δίωξης στον ενδιάμεσο χρόνο Παραίτηση του υπαλλήλου 269 Άρθρο Σχέση της πειθαρχικής διαδικασίας με την ποινική δίκη 272 Ερμηνεία: 273 Αυτοτέλεια και ανεξαρτησία της πειθαρχικής διαδικασίας από την ποινική δίκη. 273 Μη αναστολή της πειθαρχικής διαδικασίας λόγω της ποινικής δίκης. 273 Δέσμευση από την ποινική απόφαση 274 Επανάληψη της πειθαρχικής διαδικασίας 275 Υποχρεώσεις ανακοίνωσης του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών 276 Νομολογία: Αυτοτέλεια πειθαρχικής δίκης Αναστολή της πειθαρχικής διαδικασίας δεν είναι υποχρεωτική Αναστολή της πειθαρχικής διαδικασίας Η απόφαση αναστολής είναι ελεύθερα ανακλητή Δέσμευση (υποχρεωτική) από ποινική απόφαση Αφορά τα πραγματικά περιστατικά Δέσμευση από ποινική απόφαση Αθώωση λόγω αμφιβολιών Δέσμευση από ποινική απόφαση Παύση ποινικής δίωξης 292

10 7. Επανάληψη πειθαρχικής διαδικασίας μετά από έκδοση αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης Επανάληψη πειθαρχικής διαδικασίας μετά από έκδοση αμετάκλητης αθωωτικής απόφασης απόφαση που παύει ποινική δίωξη Επανάληψη πειθαρχικής διαδικασίας μετά από έκδοση αμετάκλητης αθωωτικής απόφασης μερική ποινική αθώωση Επανάληψη πειθαρχικής διαδικασίας μετά από έκδοση αμετάκλητης αθωωτικής απόφασης δεν είναι δυνατή όταν η αθωωτική απόφαση λήφθηκε υπόψη έστω και στον τελευταίο βαθμό της πειθαρχικής δικαιοδοσίας Επανάληψη πειθαρχικής διαδικασίας μετά από έκδοση ευνοϊκής απόφασης του ΣτΕ για προηγούμενη πειθαρχική ποινή Αντικείμενο της κατ επανάληψη πειθαρχικής διαδικασίας Δικονομικά Αναβολή της δίκης στο ΣτΕ για να προσκομισθεί νέα ποινική απόφαση. 304 Άρθρο Αυτοτέλεια κολασίμου του πειθαρχικού παραπτώματος. 305 Ερμηνεία: 305 Αυτοτέλεια κολασίμου του πειθαρχικού παραπτώματος 305 Η απονομή χάριτος 306 Νομολογία: 307 Χρονολογικός Πίνακας Αποφάσεων..308 Βιβλιογραφία Περιεχόμενα Ευρετήριο...327