ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 EL EL EL

2 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2008) 460 τελικό ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με τη δομή και τους συντελεστές των ειδικών φόρων κατανάλωσης που επιβάλλονται στα τσιγάρα και άλλα προϊόντα βιομηχανοποιημένου καπνού {SEC(2008) 2266} {SEC(2008) 2267} EL 1 EL

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βάσει του άρθρου 4 της οδηγίας 92/79/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, για την προσέγγιση των φόρων στα τσιγάρα 1 και του άρθρου 4 της οδηγίας 92/80/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, για την προσέγγιση των φόρων στα βιομηχανοποιημένα καπνά εκτός των τσιγάρων 2 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εξετάζει κάθε τέσσερα χρόνια την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς, την πραγματική αξία των συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης και τους ευρύτερους στόχους της συνθήκης. Η εξέταση αυτή επεκτείνεται και σε σχετικές διατάξεις της οδηγίας 95/59/ΕΚ της 27ης Νοεμβρίου 1995 περί των φόρων, πλην των φόρων κύκλου εργασιών, οι οποίοι επιβαρύνουν την κατανάλωση των βιομηχανοποιημένων καπνών 3. Λόγω της φύσης των προϊόντων βιομηχανοποιημένου καπνού, πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στον παράγοντα της υγείας. Το άρθρο 152 της συνθήκης προβλέπει ότι κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Κοινότητας εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας του ανθρώπου. Το 2005, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα κατέστη συμβαλλόμενο μέρος στη σύμβαση πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τον έλεγχο του καπνού (ΣΠΕΚ). Το άρθρο 6 της ΣΠΕΚ προτρέπει στην εφαρμογή φορολογικών πολιτικών με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης καπνού για λόγους προστασίας της υγείας. Πριν από τη σύνταξη της παρούσας έκθεσης πραγματοποιήθηκε ένας ευρύς κύκλος διαβουλεύσεων. Με βάση τα αποτελέσματα του εν λόγω κύκλου διαβουλεύσεων, οι υπηρεσίες της Επιτροπής προέβησαν σε σχετική εκτίμηση επιπτώσεων. 2. ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΦΟΡΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΣΤΑ ΤΣΙΓΑΡΑ Στην παρούσα έκθεση εξετάζονται διάφορες πιθανές μεταβολές στην τρέχουσα δομή των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα. Ειδικότερα, εξετάζεται κατά πόσον θα μπορούσε να καταργηθεί η έννοια της δημοφιλέστερης κατηγορίας τιμών (ΔΚΤ) ως σημείου αναφοράς για τις ελάχιστες απαιτήσεις. Επιπλέον, εξετάζεται κατά πόσον θα μπορούσε να παρασχεθεί μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη όσον αφορά τον καθορισμό της σχέσης μεταξύ κατ αξία και παγίων φόρων, καθώς επίσης και τον καθορισμό του επιπέδου των ελάχιστων φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα Η ΔΚΤ ως σημείο αναφοράς για τις ελάχιστες απαιτήσεις Βάσει του ισχύοντος καθεστώτος, οι ελάχιστες απαιτήσεις στα τσιγάρα καθορίζονται με σημείο αναφοράς τη ΔΚΤ. Έτσι, οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης που επιβάλλονται στα τσιγάρα πρέπει να αντιστοιχούν στο 57% τουλάχιστον της λιανικής τιμής μετά φόρων και στα 64 τουλάχιστον ανά 1000 τεμάχια για τα τσιγάρα που υπάγονται στη ΔΚΤ. Αν, την 1 η ΕΕ L 316 της , σ.8, όπως τροποποιήθηκε τελευταία με την οδηγία 200/10/ΕΚ (ΕΕ L 046 της , σ.26) ΕΕ L 316 της , σ.10, όπως τροποποιήθηκε τελευταία με την οδηγία 200/10/ΕΚ (ΕΕ L 046 της , σ.26) ΕΕ L 291 της , σ.40, όπως τροποποιήθηκε τελευταία με την οδηγία 2000/10/ΕΚ (ΕΕ L 046 της , σ.26) EL 2 EL

4 Ιανουαρίου κάθε έτους, η κατηγορία εμφανίζει αλλαγές, τα κράτη μέλη πρέπει να ελέγχουν την τήρηση της συμμόρφωσης με τις ελάχιστες απαιτήσεις. Κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων, η ΔΚΤ έγινε στόχος πολλών κριτικών: Η ΔΚΤ είναι μια έννοια που εισήχθη 30 χρόνια πριν. Την εποχή εκείνη, στις εθνικές αγορές τσιγάρου δέσποζε συνήθως ένα σήμα τσιγάρου. Σήμερα όμως το μέσο μερίδιο αγοράς της ΔΚΤ είναι περίπου 35%. Η ΔΚΤ εμφανίζει διακυμάνσεις λόγω μεταβολών στα καταναλωτικά πρότυπα, γεγονός που προκαλεί αστάθεια στα φορολογικά έσοδα του δημοσίου. Η ΔΚΤ προκαλεί επίσης στρέβλωση του ανταγωνισμού στο πεδίο των τιμών μεταξύ των κατασκευαστών προϊόντων καπνού. Κατασκευαστές με δεσπόζουσα θέση στην αγορά μπορεί να προκαλούν αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης ανταγωνιστών τους. Σε ορισμένα κράτη μέλη, η ΔΚΤ αντιστοιχεί σε κατηγορία χαμηλών τιμών ενώ σε άλλα κράτη μέλη αντιστοιχεί σε κατηγορία υψηλών τιμών. Κατά συνέπεια, η ΔΚΤ δεν μπορεί να εγγυηθεί ένα ομοιόμορφο ελάχιστο επίπεδο σε όλα τα κράτη μέλη. Τέλος, από πλευράς υγείας, δεν δικαιολογείται να χρησιμοποιείται η ΔΚΤ ως σημείο αναφοράς για τον καθορισμό των ελάχιστων φορολογικών απαιτήσεων. Επιβλαβή για την υγεία είναι όλα τα τσιγάρα ανεξαιρέτως και όχι μόνον εκείνα της ΔΚΤ. Συνεπώς, η Επιτροπή έχει την γνώμη ότι η χρησιμοποίηση της ΔΚΤ ως σημείου αναφοράς για τους ελάχιστους συντελεστές δεν συμβαδίζει με τους στόχους της εσωτερικής αγοράς. Ακόμη, η κατάργηση της ΔΚΤ μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην απλούστευση του καθεστώτος, να βελτιώσει τη διαφάνεια και να τονίσει τους στόχους που συνδέονται με την υγεία. Σε περίπτωση κατάργησης της ΔΚΤ, υπάρχουν δύο εναλλακτικές λύσεις: Η επιβολή της πάγιας ελάχιστης απαίτησης σε όλα τα τσιγάρα της αγοράς. Λαμβανομένων υπόψη των αρχών φορολόγησης που ισχύουν για τα τσιγάρα τα τελευταία 35 χρόνια, η αντικατάσταση της ΔΚΤ από μια σταθμισμένη μέση τιμή (ΣΜΤ) Επιβολή πάγιας ελάχιστης απαίτησης από την ΕΕ σε όλα τα τσιγάρα Εκτός από την επίλυση του προβλήματος της δημοσιονομικής αστάθειας το οποίο προκαλεί η έννοια της ΔΚΤ, με την επιβολή της πάγιας ελάχιστης απαίτησης σε όλα τα τσιγάρα μπορεί να καθιερωθεί ένα «κατώτατο όριο φορολογίας», που είναι το καλύτερο μέσο για την προσέγγιση των τιμών και των φόρων των τσιγάρων στην εσωτερική αγορά. Επιπλέον, είναι η μόνη λύση που διασφαλίζει ένα ελάχιστο επίπεδο τιμών και φόρων για τον έλεγχο του καπνού και την αντιμετώπιση του θέματος της υγείας σε όλες τις κατηγορίες τσιγάρων Πρόσθετη ελάχιστη απαίτηση από την ΕΕ βάσει σταθμισμένων μέσων τιμών Η Επιτροπή εξέτασε επίσης τις συνέπειες της εφαρμογής του κανόνα του 57% σε όλα τα τσιγάρα. Από την εκτίμηση των επιπτώσεων καθίσταται σαφές ότι ένα τέτοιο μέτρο θα οδηγούσε σε αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης βάσει τιμής και/ή στα τσιγάρα υψηλής τιμής. Ενδεχόμενη αύξηση του 57% θα οδηγούσε σταδιακά σε μετατροπή του φόρου EL 3 EL

5 σε αμιγή κατ αξία φόρο. Το γεγονός αυτό όμως δεν θα συμβάδιζε με το στόχο της παροχής ευελιξίας στα κράτη μέλη όσον αφορά τη δομή των ειδικών φόρων κατανάλωσης. Επιπλέον, η εφαρμογή του κανόνα του 57% σε όλα τα τσιγάρα δεν θα συνέβαλλε στη μείωση της διαφοράς μεταξύ τιμών και φόρων των τσιγάρων στην εσωτερική αγορά, συνεπώς δεν μπορεί να αιτιολογηθεί ούτε από την πλευρά της εσωτερικής αγοράς, ούτε από την πλευρά του παράγοντα της υγείας. Μια εναλλακτική λύση θα ήταν η εφαρμογή του κανόνα του 57% με βάση σταθμισμένες μέσες τιμές. Η λύση αυτή έχει έναν αριθμό πλεονεκτημάτων από πλευράς εσωτερικής αγοράς και υγείας: Θα είχε ουδέτερη επίδραση στις διάφορες κατηγορίες τιμών διαμορφώνοντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους κατασκευαστές. Θα πρόσφερε ευελιξία στα κράτη μέλη ώστε να μπορούν να διαμορφώνουν τη φορολογική δομή (ιδίως τη σχέση μεταξύ των κατ αξία και πάγιων φόρων) κατά τρόπο που να ταιριάζει καλύτερα στις απαιτήσεις της εθνικής τους αγοράς. Θα παρείχε ένα συγκρίσιμο σημείο αναφοράς για τις ελάχιστες απαιτήσεις ειδικών φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα μεταξύ των κρατών μελών στην ΕΕ. Η διαχείριση του συστήματος θα ήταν ευκολότερη από εκείνη του συστήματος της ΔΚΤ. Ορισμένοι κατασκευαστές τσιγάρων τάχθηκαν υπέρ της ολοκληρωτικής κατάργησης του κανόνα του 57%. Ωστόσο, η Επιτροπή πιστεύει ότι ο κανόνας του 57% παραμένει βασικός παράγοντας του κεκτημένου στον τομέα της φορολογίας καπνού, αφού αυτή τη στιγμή η ύπαρξη της αναλογικής απαίτησης είναι ο μόνος απαγορευτικός παράγοντας μείωσης του επιπέδου φορολογίας για ορισμένα κράτη μέλη. Συμπερασματικά, για να απλουστευθεί το καθεστώς, για να δημιουργηθούν ισότιμοι όροι για τους κατασκευαστές, για να μειωθεί η κατάτμηση των αγορών καπνού και για να τονιστούν οι πτυχές του παράγοντα υγεία, η έννοια της δημοφιλέστερης κατηγορίας τιμών ως σημείου αναφοράς για τις ελάχιστες απαιτήσεις θα πρέπει να αντικατασταθεί από τις σταθμισμένες μέσες τιμές σε συνδυασμό με ένα πάγιο ελάχιστο ποσό φόρου που θα επιβάλλεται σε όλα τα τσιγάρα. Οι λόγοι για τους οποίους η ΔΚΤ δεν πρέπει πλέον να αποτελεί σημείο αναφοράς για τις ελάχιστες κοινοτικές απαιτήσεις ισχύουν εξίσου και για τις διατάξεις που αφορούν την ποσοστιαία συμμετοχή του πάγιου φόρου κατανάλωσης στη συνολική φορολογική επιβάρυνση (άρθρο 16 παράγραφος 2 της οδηγίας 95/59/EΚ). Και σε αυτή την περίπτωση, σημείο αναφοράς θα πρέπει να είναι η ΣΜΤ Περισσότερη ευελιξία στις δομές των ειδικών φόρων κατανάλωσης για τα τσιγάρα Βάσει των ισχυόντων κοινοτικών κανόνων, οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης που επιβάλλονται στα τσιγάρα πρέπει να περιλαμβάνουν ένα κατ αξία και ένα πάγιο στοιχείο. Το βάρος της έμφασης που δίνουν τα κράτη μέλη στο ένα ή στο άλλο στοιχείο εξαρτάται από τον επιδιωκόμενο στόχο πολιτικής (βλ. παράρτημα 1, διάγραμμα 2). Βάσει των σημερινών ισχυουσών διατάξεων, το πάγιο στοιχείο του φόρου κατανάλωσης δεν πρέπει να είναι κατώτερο του 5% ή ανώτερο του 55% του ποσού της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης EL 4 EL

6 (αναλογικός φόρος κατανάλωσης συν ο πάγιος φόρος και ο ΦΠΑ) των τσιγάρων που εμπίπτουν στη ΔΚΤ. Οι κατ αξία φόροι αυξάνουν τις διαφορές στις απόλυτες τιμές και έτσι προωθούν τα φθηνότερα σήματα τσιγάρων. Κατά το παρελθόν, οι κατ αξία φόροι εφαρμόζονταν για να ευνοούν τα τοπικά φθηνότερα σήματα απέναντι στα πιο ακριβά διεθνή σήματα. Ωστόσο, σήμερα, οι κατ αξία φόροι είναι ελκυστικοί κυρίως στα κράτη μέλη στα οποία υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος εμφάνισης μονοπωλιακών καταστάσεων στην αγορά. Οι πάγιοι φόροι μειώνουν τις σχετικές διαφορές τιμών και ελαχιστοποιούν την ποικιλότητα τιμών. Κατά συνέπεια, οι πάγιοι φόροι προσφέρονται περισσότερο από την πλευρά του παράγοντα υγεία. Οι πάγιοι φόροι προσφέρουν και ορισμένα άλλα οφέλη. Σύμφωνα με σχετικό σενάριο, αν όλοι οι φόροι λάμβαναν τη μορφή πάγιου φόρου, οι διαφορές τιμών σε επίπεδο ΕΕ θα μειώνονταν κατά 50%. Συνεπώς, η σε μεγαλύτερο βαθμό προσφυγή στους πάγιους φόρους μπορεί να οδηγήσει σε προσέγγιση των λιανικών τιμών πώλησης στην ΕΕ. Επιπλέον, δεδομένου ότι οι φόροι αυτοί βασίζονται στους όγκους κατανάλωσης και όχι στις τιμές, οι πάγιοι φόροι είναι σταθερότεροι, η πρόβλεψη και η διαχείρισή τους είναι ευκολότερες, ενώ συμβάλλουν και σε μεγαλύτερη σταθερότητα των φορολογικών εσόδων. Συμπερασματικά, τόσον από πλευράς εσωτερικής αγοράς, όσο και από δημοσιονομικής πλευράς και πλευράς υγείας, οι πάγιοι φόροι έχουν σαφή πλεονεκτήματα και θα πρέπει να παρασχεθεί μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη τα οποία στηρίζονται περισσότερο στους πάγιους φόρους κατανάλωσης. Ωστόσο, για να αποφευχθεί η εμφάνιση καταστάσεων όπου σε ένα κράτος μέλος ισχύει αποκλειστικά καθεστώς πάγιας φορολόγησης και σε ένα γειτονικό κράτος καθεστώς αποκλειστικά κατ αξία φορολόγησης, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε διασυνοριακή ροή σημάτων υψηλής τιμής από το πρώτο στο δεύτερο κράτος μέλος με αντίστροφη ροή των φθηνότερων σημάτων, θα πρέπει να διατηρείται μια συνοχή στις δομές των ειδικών φόρων κατανάλωσης Ευελιξία στην επιβολή ελάχιστων φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα Στα περισσότερα κράτη μέλη υπάρχει πρόβλεψη εφαρμογής και ενός ελάχιστου φόρου κατανάλωσης, επιπλέον των διατάξεων για τους κατ αξία και τους πάγιους φόρους κατανάλωσης. Αυτό σημαίνει ότι κάθε πακέτο τσιγάρων πρέπει να επιβαρύνεται με ένα ελάχιστο ποσό ειδικού φόρου κατανάλωσης. Οι ελάχιστοι φόροι επιβάλλονται με σκοπό να διασφαλίζουν στα κράτη μέλη ένα ορισμένο επίπεδο εσόδων και να μην επιτρέπουν την πώληση τσιγάρων σε τιμές πολύ χαμηλότερες από τα συνήθη επίπεδα της αγοράς. Αυτός όμως ο ελάχιστος φόρος κατανάλωσης που δύνανται να επιβάλλουν τα κράτη μέλη δεν μπορεί να υπερβαίνει το 100% του συνολικού φόρου κατανάλωσης επί της ΔΚΤ. Αυτό σημαίνει ότι σε ορισμένες χώρες στις οποίες η ΔΚΤ αντιστοιχεί σε τσιγάρα χαμηλής τιμής, το εργαλείο του ελάχιστου ειδικού φόρου κατανάλωσης υπόκειται σε περιορισμούς. Τα τελευταία χρόνια, το μερίδιο αγοράς των φθηνότερων σημάτων τσιγάρων σε πολλά κράτη μέλη αυξήθηκε κατακόρυφα με αποτέλεσμα τη μείωση των εισπραττόμενων εσόδων ή την άμβλυνση των επιπτώσεων της αύξησης των φόρων στην κατανάλωση τσιγάρων. Ορισμένα λοιπόν κράτη μέλη ανέφεραν ότι θα επιθυμούσαν μεγαλύτερη ευελιξία στην αντιμετώπιση των φθηνότερων σημάτων τσιγάρων. EL 5 EL

7 Συνεπώς, θα μπορούσε να παρασχεθεί μεγαλύτερη ευελιξία στις ισχύουσες απαιτήσεις της ΕΕ με το να μη περιορίζεται πλέον το επίπεδο του ελάχιστου φόρου στα επίπεδα που προβλέπονται βάσει της ΔΚΤ, όπως ισχύει σήμερα στην περίπτωση άλλων προϊόντων βιομηχανοποιημένου καπνού. 3. ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΦΟΡΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΣΤΑ ΤΣΙΓΑΡΑ Στην παρούσα έκθεση εξετάζεται επίσης κατά πόσον ενδεχόμενες αλλαγές στην τρέχουσα δομή των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα θα μπορούσαν να συνδυαστούν με αυξήσεις στους ελάχιστους συντελεστές. Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης που επιβάλλονται τώρα στα τσιγάρα πρέπει να ανέρχονται στο 57% τουλάχιστον της λιανικής τιμής πώλησης περιλαμβανομένων φόρων, και, από τον Ιούλιο του 2006, στα 64 τουλάχιστον ανά 1000 τεμάχια για τα τσιγάρα της ΔΚΤ. Βάσει των πράξεων προσχώρησης, στα νέα κράτη μέλη εκτός από τη Μάλτα και την Κύπρο, δόθηκε η δυνατότητα παρέκκλισης και αναστολής της εφαρμογής των ελάχιστων ειδικών φόρων κατανάλωσης για περιόδους που εκτείνονται από τις 31 Δεκεμβρίου 2006 έως τις 31 Δεκεμβρίου Γενικές παρατηρήσεις Από ανάλυση των τιμών και των ειδικών φόρων κατανάλωσης των τσιγάρων στην ΕΕ προκύπτει ότι υφίστανται ακόμη σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών μελών. Πράγματι, με τις πρόσφατες διευρύνσεις της ΕΕ, οι διαφορές φόρων και οι διαφορές τιμών λιανικής πώλησης μεταξύ κρατών μελών διευρύνθηκαν Ωστόσο, το γεγονός αυτό οφείλεται σε ένα βαθμό στην ύπαρξη μεταβατικών περιόδων που παραχωρήθηκαν βάσει των πράξεων προσχώρησης. Όταν όλα τα νέα κράτη μέλη συμμορφωθούν με την ελάχιστη απαίτηση των 64 ανά 1000 τσιγάρα, οι διαφορές τιμών θα μειωθούν, ωστόσο και τότε σε ορισμένα κράτη μέλη τα τσιγάρα θα εξακολουθήσουν να είναι πάνω από 4 φορές ακριβότερα σε σύγκριση με άλλα. (βλ. παράρτημα 1, διαγράμματα 1 και 3) Επίπτωση των διαφορών μεταξύ των ΤΛΠΠΦ των τσιγάρων στα κράτη μέλη και την εσωτερική αγορά Οι σημαντικές διαφορές μεταξύ των ΤΛΠΠΦ (τιμή λιανικής πώλησης περιλαμβανομένων φόρων) στα κράτη μέλη δημιούργησαν ένα περιβάλλον που υποθάλπει την ανάπτυξη διασυνοριακών αγοραπωλησιών για αμιγώς φορολογικούς λόγους καθώς και το λαθρεμπόριο και τη φοροδιαφυγή. Πράγματι, ο τομέας του καπνού είναι ιδιαίτερα επιδεκτικός σε αυτές τις δραστηριότητες. Μετά από ενδελεχή ανάλυση των συλλεχθέντων δεδομένων, μελέτη 4 που συνετάχθη για την Επιτροπή υπολόγισε ότι η συνολική διείσδυση στην αγορά της κατανάλωσης που δεν υπόκειτο σε εσωτερική φορολογίας αντιπροσώπευε το 2004 περίπου 13% της αγοράς καπνού στην ΕΕ-25 εκ των οποίων 4% με 5% ήταν προϊόν έννομων συνοριακών αγοραπωλησιών και 8% με 9% παράνομου εμπορίου. Ωστόσο ορισμένες κύριες αγορές, με σχετικά υψηλούς ειδικούς φόρους κατανάλωσης που συχνά έχουν επιβληθεί για να επιτευχθούν ορισμένοι στόχοι σχετικοί με την υγεία, αντιμετωπίζουν εισροές που υπερβαίνουν το 20%. Αντίθετα ορισμένα κράτη μέλη διατηρούν χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές, επιβάλλοντας τοιουτοτρόπως εξωτερικό κόστος στα άλλα κράτη μέλη. 4 Μελέτη σχετικά με τη συλλογή και την ερμηνεία δεδομένων για την κυκλοφορία τσιγάρων και λεπτοκομμένου καπνού για στρίψιμο τσιγάρων προς κατανάλωση KPMG Δεκέμβριος EL 6 EL

8 Διασυνοριακές αγοραπωλησίες Οι διασυνοριακές αγοραπωλησίες είναι καθόλα νόμιμες και αποτελούν αναμφίβολα ένα από τα πλεονεκτήματα της εσωτερικής αγοράς, εφόσον τα προϊόντα αγοράζονται για προσωπική χρήση. Ωστόσο αυτό μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα για τα κράτη μέλη που επιβάλλουν υψηλότερη φορολογία. Οι διασυνοριακές αγοραπωλησίες τσιγάρων αυξήθηκαν απότομα σε ορισμένα κράτη μέλη μόλις αυτά εφάρμοσαν μεγάλες αυξήσεις στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, οι οποίες συχνά υπαγορεύθηκαν από λόγους σχετικούς με την υγεία. Επιπλέον, εμφανίζεται σαφής εισροή φθηνών τσιγάρων από ορισμένα νέα κράτη μέλη, ιδίως σε γειτονικά κράτη μέλη της ΕΕ των Παράνομο εμπόριο Το παράνομο εμπόριο καλύπτει εμπορεύματα που εισάγονται λαθραία από άλλες χώρες (συχνά παράνομες απομιμήσεις τσιγάρων) καθώς και το "λαθρεμπόριο" εντός της ΕΕ όταν άτομα αγοράζουν καπνό σε άλλα κράτη μέλη θεωρητικά για προσωπική χρήση αλλά στην πράξη για να τον πουλήσουν δίχως να καταβάλουν τους αντίστοιχους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στο κράτος μέλος της τελικής διάθεσης. Το λαθρεμπόριο από τρίτες χώρες προϋποθέτει την παράκαμψη των τελωνειακών ελέγχων από απατεώνες που χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους λαθραίας εισαγωγής (απόκρυψη, ψευδή περιγραφή και ψευδή δήλωση κ.τ.λ.) από γειτονικές τρίτες χώρες όπως η Λευκορωσία, η Ρωσία και η Ουκρανία όπου οι τιμές και οι φόροι είναι χαμηλοί. Άλλη ανοδική τάση αφορά τη λαθραία διακίνηση πλαστών τσιγάρων από υπερπόντια εδάφη (π.χ. Κίνα). Είναι δύσκολο να υπολογισθούν οι ποσότητες των πλαστών ειδών αλλά είναι βέβαιο ότι το μερίδιο των πλαστών τσιγάρων στην αντίστοιχη αγορά αυξάνει σε ορισμένες χώρες. Για να περιοριστούν τα εν λόγω αρνητικά φαινόμενα, θα πρέπει να προβλεφθεί ένα ελάχιστο κατώτατο όριο ειδικού φόρου κατανάλωσης για όλη την ΕΕ σε επίπεδα που να ανταποκρίνονται στους στόχους της εσωτερικής αγοράς. Εξάλλου για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου από τρίτες χώρες και της διακίνησης πλαστών ειδών θα απαιτηθεί ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα Στόχοι σχετικά με την υγεία Το κάπνισμα εξακολουθεί να είναι η σημαντικότερη μεμονωμένη μορφή θανατηφόρου συνήθειας που μπορεί να αποφευχθεί στην Κοινότητα και μία από τις βασικές αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας στην ΕΕ. Η φορολογία αποτελεί μέρος μιας γενικής στρατηγικής πρόληψης και αποτροπής που περιλαμβάνει και άλλα μέτρα που αποβλέπουν στη μείωση τη ζήτησης όπως η προστασία από την έκθεση στον καπνό του τσιγάρου, η ρύθμιση των συστατικών, κλπ. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η αύξηση των τιμών των προϊόντων καπνού είναι το αποτελεσματικότερο επιμέρους μέτρο για την πρόληψη του καπνίσματος. Μια αύξηση 10% της τιμής οδηγεί σε μέση μείωση της κατανάλωσης περίπου 4% στις χώρες υψηλού εισοδήματος μεταξύ των ενηλίκων. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα αποτελέσματα της αύξησης των τιμών είναι περισσότερο εμφανή στους νέους, οι οποίοι αντιδρούν περισσότερο στις αυξήσεις των τιμών σε σχέση με τους μεγαλύτερους. Το 2005, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα κατέστη συμβαλλόμενο μέρος στη σύμβαση πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τον έλεγχο του καπνού (ΣΠΕΚ). Το άρθρο 6 της ΣΠΕΚ EL 7 EL

9 προτρέπει στην εφαρμογή φορολογικών πολιτικών με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης καπνού για λόγους προστασίας της υγείας. Επίσημα στοιχεία για την κατανάλωση τσιγάρων στην ΕΕ δείχνουν μια μείωση της κατανάλωσης κατά την περίοδο κατά 13% περίπου. (Βλ. παράρτημα 3) Στο ποσοστό αυτό λαμβάνονται υπόψη και οι ενδοκοινοτικές διασυνοριακές ροές, χρειάζεται όμως να προσαρμοστεί προκειμένου να ληφθεί υπόψη το παράνομο εμπόριο από τρίτες χώρες προς την ΕΕ. Κατά συνέπεια, η πραγματική μείωση της κατανάλωσης τσιγάρων στην ΕΕ μπορεί να εκτιμηθεί σε ποσοστό λίγο μεγαλύτερο του 10%. 5 Η τάση αυτή εκδηλώνεται κυρίως στην ΕΕ των 15 όπου τα στοιχεία για την κατανάλωση τσιγάρων δείχνουν μια μείωση κατά 16%. Την ίδια περίοδο, οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης στα τσιγάρα αυξήθηκαν 33% κατά μέσον όρο. Από την άλλη μεριά, στην EΕ των 12 (εξαιρουμένης της Ρουμανίας) τα στοιχεία για την κατανάλωση δείχνουν μια μέση μείωση 1% μόνον. Από την ένταξη μέχρι το τέλος του 2006, υπήρξε μια μέση αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης κατά 34%. Το γεγονός ότι, παρά τη σημαντική αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης η μείωση της κατανάλωσης ήταν μικρή μπορεί κατά πάσα πιθανότητα να εξηγηθεί από το χαμηλό επίπεδο φορολογίας πριν από την ένταξη. Για να επιτευχθεί μείωση της κατανάλωσης του ίδιου επιπέδου μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, χρειάζεται περαιτέρω αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης. Λαμβάνοντας υπόψη μια ελαστικότητα τιμών της τάξης του -0,43 σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, για να επιτευχθεί μείωση 10% στη ζήτηση απαιτείται μια αύξηση τιμών στο ύψος του 25%. Οι ελάχιστοι συντελεστές προσφέρουν ένα "δίχτυ ασφαλείας" στα κράτη μέλη εξασφαλίζοντας την ουσιαστική εφαρμογή των ειδικών φόρων κατανάλωσης και από τα άλλα κράτη μέλη καθώς επίσης και τη διαμόρφωσή τους σε αξιόλογα επίπεδα. Με τον τρόπο αυτό καθίσταται ευκολότερο για τα άλλα κράτη μέλη να προωθήσουν φορολογικές πολιτικές με στόχο την προστασία της υγείας, χωρίς οι πολιτικές αυτές να υποσκάπτονται από άλλα κράτη μέλη και, ιδίως, από τις διασυνοριακές αγοραπωλησίες και το λαθρεμπόριο. Πράγματι, στον τομέα της φορολογίας του καπνού οι ελάχιστοι αυτοί συντελεστές θα πρέπει να είναι σε επίπεδα που να επιτρέπουν στα κράτη μέλη να επιτύχουν τους στόχους του ελέγχου του καπνού. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι ελάχιστες απαιτήσεις της ΕΕ (που συμφωνήθηκαν το 2002) θα πρέπει όχι μόνον να καλύπτουν την τρέχουσα κατάσταση αλλά και να αυξηθούν περαιτέρω κατά τα επόμενα 5 χρόνια Περαιτέρω προσέγγιση των συντελεστών αύξηση των ελάχιστων συντελεστών Για τους λόγους αυτούς, η περαιτέρω σύγκλιση των επιπέδων φορολογίας των διαφόρων κρατών μελών θα συνέβαλλε στον περιορισμό των στρεβλώσεων της εσωτερικής αγοράς και στην επίτευξη των στόχων προστασίας της υγείας Ο ελάχιστος φόρος των 64 ανά 1000 τσιγάρα Ο ισχύων ελάχιστος κοινοτικός φόρος των 64 ανά 1000 τσιγάρα είναι ανεπαρκής προκειμένου να επιτευχθεί προσέγγιση των λιανικών τιμών πώλησης μεταξύ των κρατών μελών με χαμηλή και υψηλή φορολογία. Η μετακίνηση ατόμων για πραγματοποίηση αγορών 5 Πηγές του κλάδου εκτιμούν τη συνολική εισροή από τρίτες χώρες σε ποσοστό περίπου 3%. Ωστόσο, υπόψη πρέπει να ληφθεί μόνον η αύξηση της εισροής μεταξύ 2002 και 2006, που είναι πιθανότατα μικρότερη του 3% EL 8 EL

10 από κράτη μέλη με υψηλή φορολογία σε κράτη μέλη με χαμηλή φορολογία υπονομεύει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς καθώς επίσης και τους στόχους του ελέγχου του καπνού. Συνεπώς, για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, χρειάζεται να αυξηθεί σημαντικά η ελάχιστη πάγια απαίτηση της ΕΕ. Ωστόσο, σε οποιαδήποτε πρόταση για αυξήσεις θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι για ορισμένα κράτη μέλη ισχύουν ακόμη μεταβατικές περίοδοι για τους τρέχοντες ελάχιστους συντελεστές Η ελάχιστη απαίτηση του 57% Η ελάχιστη απαίτηση του 57% δεν έχει τροποποιηθεί αφότου θεσπίστηκε το Ωστόσο, σήμερα, σε χώρες όπου στη χάραξη της φορολογικής πολιτικής λαμβάνεται ουσιαστικά υπόψη ο παράγοντας υγεία, οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης αντιστοιχούν σε ποσοστό άνω του 60% της ΤΛΠΠΦ. Όταν όλα τα νέα κράτη μέλη συμμορφωθούν ενδεχομένως με το ελάχιστο όριο των 64, τότε στα περισσότερα από αυτά το ύψος του φόρου κατανάλωσης θα είναι επίσης άνω του 60%. Δεδομένου ότι η προ φόρων τιμή των τσιγάρων συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την αγοραστική δύναμη, η αύξηση της ελάχιστης απαίτησης θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευθυγράμμιση του επιπέδου φορολογίας από την άποψη αυτή. Με άλλα λόγια, θα επέφερε αύξηση στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σε κράτη μέλη όπου οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης στα τσιγάρα είναι σχετικά χαμηλοί σε σύγκριση με την αγοραστική δύναμη. Όπως προαναφέρθηκε, ο κανόνας του 57% συνδυάζεται με μια "απαλλακτική ρήτρα" για τα κράτη μέλη με υψηλή φορολογία 6. Στόχος είναι να αποφεύγεται η αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα κράτη μέλη στα οποία οι φόροι αυτοί είναι ήδη υψηλοί και η ως εκ τούτου αύξηση της διαφοράς μεταξύ των κρατών μελών με την υψηλότερη και των κρατών μελών με τη χαμηλότερη φορολογία. Για να διατηρεί ο κανόνας του 57% την ουσιαστική του σημασία, χρειάζεται να ενημερώνεται. Το 2001 η "απαλλακτική ρήτρα" καθορίστηκε στα 101. Μια αύξηση σήμερα στα 122 θα συμβάδιζε με την τρέχουσα εξέλιξη των φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα στην εσωτερική αγορά και θα είχε τα ίδια αποτελέσματα με εκείνα του 2001, συγκεκριμένα θα κάλυπτε τα πέντε 7 κράτη μέλη με την υψηλότερη φορολογία. Για την επίτευξη των στόχων περί εσωτερικής αγοράς και υγείας, θα μπορούσαν να αυξηθούν και οι δύο ελάχιστοι συντελεστές κατά τα επόμενα 5 χρόνια. Όταν όλα τα νέα κράτη μέλη έχουν φθάσει στα τρέχοντα ελάχιστα επίπεδα ειδικών φόρων κατανάλωσης, ο μέσος φόρος κατανάλωσης στην ΕΕ των 27 θα είναι λίγο μεγαλύτερος από τα 90 ενώ η μέση σχετική επιβάρυνση θα είναι γύρω στο 63%. Εξετάζοντας το θέμα από πλευράς υγείας, στην εκτίμηση επιπτώσεων συνάγεται ότι μια αύξηση στα 90 για όλα τα τσιγάρα και στο 63% επί ΣΜΤ θα οδηγούσε πιθανόν σε μέση μείωση 10% της ζήτησης σε 22 κράτη μέλη 8. Επιπλέον, θα άνοιγε το δρόμο για περαιτέρω αυξήσεις των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα, και από τα κράτη μέλη στα οποία ήδη το επίπεδο φορολογίας είναι υψηλό Κράτη μέλη τα οποία επιβάλλουν φόρο κατανάλωσης ύψους τουλάχιστον 101 ανά 1000 τσιγάρα της ΔΚΤ, δεν χρειάζεται να συμμορφώνονται με τον κανόνα του 57%. ΗΒ, Ιρλανδία, Γαλλία, Γερμανία και Σουηδία. Εκτός των με υψηλή φορολογία κρατών μελών ΗΒ, Ιρλανδίας, Γαλλίας και Γερμανίας (και της Ρουμανίας, η οποία δεν περιελήφθη στην προσομοίωση) EL 9 EL

11 Υπό το πρίσμα της τοπικής αγοραστικής ισχύος μόνο στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία η άμεση αύξηση των τιμών θα καθιστούσε τις τιμές υπερβολικά υψηλές σε σύγκριση με τις τιμές στις κύριες αγορές της ΕΕ. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι για ορισμένα κράτη μέλη ισχύουν ακόμη μεταβατικές περίοδοι μέχρι το 2009 ή το Κόστος συμμόρφωσης Υπάρχουν δύο κύριες αιτίες που τροφοδοτούν την εκτός εγχώριας αγοράς κατανάλωση φορολογημένων τσιγάρων: το γεγονός ότι τα τσιγάρα είναι λιγότερο προσιτά λόγω υψηλών φόρων και το γεγονός ότι ορισμένα κράτη μέλη έχουν ανοικτά χερσαία σύνορα με τρίτες χώρες χαμηλής φορολογίας. Η περαιτέρω προσέγγιση των ειδικών φόρων κατανάλωσης εντός της ΕΕ και ο καλύτερος συντονισμός των αυξήσεων των τιμών των τσιγάρων για τον έλεγχο του καπνού θα συμβάλουν ασφαλώς στην αντιμετώπιση του προβλήματος του παράνομου εμπορίου εντός της ΕΕ, ενώ θα οδηγήσουν σε μείωση του κόστους συμμόρφωσης εντός της εσωτερικής αγοράς, όπου δεν υπάρχουν πια μεθοριακοί έλεγχοι. Ωστόσο, ορισμένα νέα κράτη μέλη έχουν χερσαία σύνορα με γειτονικές τρίτες χώρες όπου το επίπεδο φορολογίας και οι τιμές λιανικής πώλησης των προϊόντων καπνού είναι χαμηλές σε σύγκριση με τα κοινοτικά επίπεδα. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε έξαρση του λαθρεμπορίου από τις τρίτες χώρες, υποσκάπτοντας τα θεμέλια λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς καθώς και την πολιτική υγείας της ΕΕ και των κρατών μελών της. Το λαθρεμπόριο από τρίτες χώρες εμφανίζει ιδιαίτερη έξαρση σε ορισμένα κράτη μέλη που έχουν χερσαία σύνορα με τρίτες χώρες. Για τον περιορισμό του λαθρεμπορίου από τρίτες χώρες, οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης διατηρούνται συχνά σε χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα όμως τα εν λόγω κράτη μέλη να γίνονται πόλοι έλξης διασυνοριακών αγοραπωλησιών και παράνομου εμπορίου προς άλλα κράτη μέλη, δημιουργώντας εξωτερικό κόστος για την εσωτερική αγορά.. Συνεπώς, οι αυξήσεις των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα θα πρέπει να συνδυαστούν με εντονότερη καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου από τρίτες χώρες. Την ευθύνη για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου έχουν κυρίως τα κράτη μέλη. Ωστόσο, η Επιτροπή, ως συμβαλλόμενο μέρος της σύμβασης πλαισίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για τον έλεγχο του καπνού (ΣΠΕΚ), παίζει ενεργό ρόλο στις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για τη σύνταξη πρωτοκόλλου σχετικά με το παράνομο εμπόριο προϊόντων καπνού σύμφωνα με το άρθρο 15 της ΣΠΕΚ. Στόχος του πρωτοκόλλου είναι η ανάπτυξη ενός διεθνώς δεσμευτικού νομικού μέσου για τη μείωση του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού το οποίο θα κληθούν να εφαρμόσουν και οι 152 χώρες που έχουν επικυρώσει τη ΣΠΕΚ. 4. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΦΟΡΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΕΠΤΟΚΟΜΜΕΝΟΥ ΚΑΠΝΟΥ 4.1. Γενικές παρατηρήσεις Η αγορά του λεπτοκομμένου καπνού καλύπτει ποσοστό περίπου 8% της συνολικής αγοράς προϊόντων καπνού της ΕΕ. Ο λεπτοκομμένος καπνός και τα τσιγάρα έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, ωστόσο δεν παύουν τελικά να είναι ανταγωνιστές ως προϊόντα καπνίσματος. EL 10 EL

12 Οι σημαντικές διαφορές στα επίπεδα φορολογίας μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά το λεπτοκομμένο καπνό ενθαρρύνουν το λαθρεμπόριο και τις διασυνοριακές αγοραπωλησίες μεταξύ ορισμένων γειτονικών χωρών. Επιπλέον, η διαφορά μεταξύ του επιπέδου φορολογίας των τσιγάρων και του λεπτοκομμένου καπνού οδηγεί σε υποκατάσταση προϊόντων. Την περίοδο 2002 έως 2006, ο σταθμισμένος μέσος όρος ποσοτήτων τσιγάρων που διακινήθηκαν στην ΕΕ των 25 9 μειώθηκε κατά 13% περίπου, οι ποσότητες όμως λεπτοκομμένου καπνού την ίδια περίοδο αυξήθηκαν κατά 10% περίπου. (Βλ. παράρτημα 4) Αλλά και από πλευράς υγείας δεν δικαιολογούνται οι σημαντικές διαφορές στα επίπεδα φορολογίας των προϊόντων αυτών σε κοινοτικό επίπεδο, αφού και τα δύο προϊόντα είναι εξίσου επιβλαβή Δομή των ειδικών φόρων κατανάλωσης του λεπτοκομμένου καπνού Τα κράτη μέλη μπορούν αυτή τη στιγμή να διαμορφώνουν ελεύθερα τη δομή των ειδικών φόρων κατανάλωσης του λεπτοκομμένου καπνού που προορίζεται για το στρίψιμο τσιγάρων (πάγιος ή κατ αξία ή μεικτός φόρος). Από τη δημόσια διαβούλευση κατέστη σαφές ότι η μεγάλη πλειονότητα των ενδιαφερόμενων φορέων είναι αντίθετοι σε οποιοδήποτε περιορισμό της τρέχουσας παρεχόμενης ευελιξίας στον τομέα του λεπτοκομμένου καπνού. Επιπλέον, δεδομένου ότι στόχος είναι να παρασχεθεί μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη όσον αφορά τη φορολογία των τσιγάρων, δεν θα ήταν σκόπιμο να περιοριστεί ταυτόχρονα η ευελιξία στο λεπτοκομμένο καπνό. Δεδομένου ότι οι ελάχιστες απαιτήσεις της ΕΕ για τα τσιγάρα καθορίζονται μέσω γενικών ελάχιστων απαιτήσεων, η ευθυγράμμιση της φορολογίας των τσιγάρων και του λεπτοκομμένου καπνού θα πρέπει να γίνει βάσει ελάχιστων συντελεστών, αφήνοντας στα κράτη μέλη την ευχέρεια να καθορίζουν τη σχέση μεταξύ κατ αξία και πάγιων φόρων. Οι ελάχιστες απαιτήσεις για τα τσιγάρα συνίστανται σε ένα υποχρεωτικό κατ αξία ελάχιστο φόρο και σε ένα πάγιο ελάχιστο φόρο. Αντίθετα, για το λεπτοκομμένο καπνό, τα κράτη μέλη πρέπει να συμμορφώνονται είτε με το ένα είτε με το άλλο. Κατά συνέπεια, στα κράτη μέλη τα οποία εφαρμόζουν κατ αξία φορολόγηση του λεπτοκομμένου καπνού, δεν υπάρχει ελάχιστη πάγια απαίτηση όπως υπάρχει για τα τσιγάρα. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ φόρων και τιμών λεπτοκομμένου καπνού στην ΕΕ. Επιπλέον, υπάρχουν σήμερα περιπτώσεις όπου το επίπεδο φορολογίας των στριφτών τσιγάρων είναι χαμηλότερο από το 30% του επιπέδου φορολογίας των τσιγάρων (βλ. παράρτημα 2). Συνεπώς, ένας κατάλληλος τρόπος για την ευθυγράμμιση της φορολογίας τσιγάρων και λεπτοκομμένου καπνού θα ήταν να θεσπιστεί απαίτηση συνδυασμού αναλογικού ελάχιστου φόρου και πάγιου ελάχιστου φόρου για το λεπτοκομμένο καπνό Οι ελάχιστοι συντελεστές για το λεπτοκομμένο καπνό Οι ελάχιστοι συντελεστές που ισχύουν σήμερα για το λεπτοκομμένο καπνό είναι 36% επί της τιμής λιανικής πώλησης περιλαμβανομένων φόρων ή 32 ανά χιλιόγραμμο. Για να διατηρηθεί η σχέση που υπήρχε μεταξύ των συντελεστών όταν αυτοί πρωτοκαθορίστηκαν το 1992, τα ελάχιστα πάγια ποσά αναπροσαρμόστηκαν βάσει 9 Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. EL 11 EL

13 πληθωρισμού μετά τις επανεξετάσεις των ετών 1998 και Ενδεχόμενη αναπροσαρμογή βάσει πληθωρισμού για την περίοδο θα οδηγούσε σε αύξηση στα 34. Ωστόσο, όπως αναφέρεται στην προηγούμενη έκθεση, οι ελάχιστοι συντελεστές για το λεπτοκομμένο καπνό θα πρέπει να καθοριστούν στα δύο τρίτα περίπου των ελάχιστων συντελεστών για τα τσιγάρα. Η εφαρμογή της σχέσης αυτής θα παρείχε τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να λαμβάνουν υπόψη τη διαφορά μεταξύ ενός ημιτελούς και ενός έτοιμου προϊόντος, τις διαφορές στην τιμή κόστους μεταξύ των δύο προϊόντων και το γεγονός ότι η διαδικασία κατασκευής του λεπτοκομμένου καπνού είναι σχετικά μια εντάσεως εργασίας διαδικασία. Για να αντιστοιχεί στα δύο τρίτα τουλάχιστον του ελάχιστου φόρου για τα τσιγάρα, ο ελάχιστος φόρος για το λεπτοκομμένο καπνό θα πρέπει να αυξηθεί πάνω από τον πληθωρισμό. Το πάγιο ποσό θα πρέπει να καθοριστεί στα 43 ανά χιλιόγραμμο έναντι των 64 ανά 1000 τεμάχια για τα τσιγάρα. Η προσαρμογή της ελάχιστης αναλογικής απαίτησης βάσει της αρχής των δύο τρίτων θα οδηγούσε σε μια ελάχιστη απαίτηση 38% για το λεπτοκομμένο καπνό έναντι 57% για τα τσιγάρα. Η αύξηση αυτή θα επηρέαζε περισσότερο τα νέα κράτη μέλη για τα οποία ισχύουν ακόμη παρεκκλίσεις σε σχέση με τους τρέχοντες ελάχιστους συντελεστές για τα τσιγάρα. Ωστόσο, δεδομένου ότι τα εν λόγω κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα τσιγάρα μέχρι το τέλος των μεταβατικών περιόδων, το πιθανότερο είναι σε κάθε περίπτωση να αυξήσουν παράλληλα και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στο λεπτοκομμένο καπνό. Κατά συνέπεια, με μια συντονισμένη διαδικασία θα αποφεύγονταν περαιτέρω στρεβλώσεις της εσωτερικής αγοράς. Βάσει των συμπερασμάτων της έκθεσης εκτίμησης επιπτώσεων, από την οπτική του παράγοντα της υγείας, για να επιτευχθεί μια μέση μείωση της ζήτησης κατά 10% μέσα στα επόμενα χρόνια, ο ελάχιστος συντελεστής για τα τσιγάρα θα πρέπει να αυξηθεί στα 90. Κατά συνέπεια, εφαρμόζοντας την προαναφερθείσα σχέση των 2/3, ο ελάχιστος συντελεστής για το λεπτοκομμένο καπνό θα πρέπει να αυξηθεί στα 60 μέσα στα επόμενα χρόνια. Λαμβάνοντας ως βάση υπολογισμού την ίδια ελαστικότητα τιμών με εκείνη των τσιγάρων, η αύξηση αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης κατά 20% περίπου. Λαμβανομένου υπόψη ότι την περίοδο 2002 έως 2006 οι ποσότητες των τσιγάρων που διακινήθηκαν στην ΕΕ μειώθηκαν κατά περίπου 13% σε αντίθεση με τις ποσότητες του λεπτοκομμένου καπνού που αυξήθηκαν κατά περίπου 10% την ίδια περίοδο, η μείωση αυτή θα έφερνε στα ίδια επίπεδα το λεπτοκομμένο καπνό με τα τσιγάρα. 5. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΦΟΡΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΑΛΛΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΚΑΠΝΩΝ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΤΣΙΓΑΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΕΠΤΟΚΟΜΜΕΝΟ ΚΑΠΝΟ Στον όρο άλλα βιομηχανοποιημένα καπνά υπάγονται τα πούρα, τα πουράκια και άλλος καπνός καπνίσματος (κυρίως καπνός πίπας). Η αγορά αυτή καλύπτει ποσοστό μικρότερο του 1% της συνολικής αγοράς βιομηχανοποιημένων καπνών και είναι σε φθίνουσα πορεία. Η εσωτερική αγορά για τον άλλο καπνό καπνίσματος λειτουργεί σχετικώς ομαλά χωρίς σημαντικά προβλήματα από πλευράς φοροδιαφυγής ή λαθρεμπορίου. Ωστόσο, σε ορισμένα κράτη μέλη, έχουν εμφανιστεί νέα προϊόντα που φορολογούνται ως πούρα ή καπνός πίπας αλλά διατίθενται στην αγορά σαν τσιγάρα ή λεπτοκομμένος καπνός και σε άμεσο ανταγωνισμό με αυτά Για την αποφυγή στρεβλώσεων του ανταγωνισμού λόγω φορολογίας, θα πρέπει να τροποποιηθούν και να γίνουν ακριβέστεροι οι ορισμοί για τις διάφορες κατηγορίες άλλων προϊόντων βιομηχανοποιημένων καπνών. EL 12 EL

14 Επιπλέον, χρειάζεται να γίνει αναπροσαρμογή των ειδικών φόρων κατανάλωσης για τα πούρα και τα πουράκια καθώς και τον άλλο καπνό καπνίσματος για να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός της περιόδου 2003 έως Βάσει των στοιχείων της Eurostat όσον αφορά τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής του ΕνΔΤΚ (εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή) μεταξύ 2003 και 2007, ο δείκτης πληθωρισμού μπορεί να εκτιμηθεί στο 2% περίπου το χρόνο ή στο 8% για το σύνολο της περιόδου. 7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από την επανεξέταση της δομής και των συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα προϊόντα βιομηχανοποιημένων καπνών εξάγεται το συμπέρασμα ότι είναι αναγκαίες ορισμένες σημαντικές τροποποιήσεις στην ισχύουσα νομοθεσία: Για να αποκτήσει μεγαλύτερη διαφάνεια το καθεστώς και για να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο ισότιμων όρων δραστηριοποίησης στο σύνολο του τομέα του καπνού, η ΔΚΤ (δημοφιλέστερη κατηγορία τιμών) πρέπει να αντικατασταθεί ως σημείο αναφοράς για τις ελάχιστες απαιτήσεις της ΕΕ από σταθμισμένες μέσες τιμές (ΣΜΤ). Για να τονιστούν οι στόχοι σε σχέση με τον παράγοντα της υγείας, θα πρέπει να υπάρχει συνδυασμός με την επιβολή ενός ελάχιστου πάγιου ποσού σε όλα τα τσιγάρα. Οι ΣΜΤ θα πρέπει επίσης να αποτελούν σημείο αναφοράς για τον υπολογισμό της ποσοστιαίας συμμετοχής του πάγιου φόρου κατανάλωσης στη συνολική φορολογική επιβάρυνση (άρθρο 16 παράγραφος 2 της οδηγίας 95/59/ΕΚ). Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη όσον αφορά τη διαμόρφωση της δομής των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα. Η επιβολή ενός αναλογικού ελάχιστου φόρου σε συνδυασμό με ένα ελάχιστο πάγιο ποσό για το λεπτοκομμένο καπνό αποτελεί έναν πρόσφορο τρόπο για την ευθυγράμμιση της φορολογίας των τσιγάρων και του λεπτοκομμένου καπνού. Από την οπτική του παράγοντα της υγείας, και όσον αφορά τα τσιγάρα, μια αύξηση των ελάχιστων φόρων μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια στα 90 για όλα τα τσιγάρα και στο 63% επί ΣΜΤ θα είχε ως πιθανό αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης κατά 10%. Επιπλέον, θα οδηγούσε σε μείωση της διαφοράς στους φόρους και τις τιμές εντός της εσωτερικής αγοράς. Οι ελάχιστοι συντελεστές για το λεπτοκομμένο καπνό πρέπει να προσαρμοστούν στα δύο τρίτα του συντελεστή για τα τσιγάρα με παράλληλη αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης για τα τσιγάρα. Τα μέτρα για την προσέγγιση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα στην εσωτερική αγορά θα πρέπει να συνδυαστούν με εντονότερη καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου, ιδίως από τρίτες χώρες. Τέλος, θα πρέπει να τροποποιηθούν οι ισχύοντες ορισμοί για τα πούρα και τον καπνό πίπας ώστε να εξαλειφθούν φορολογικές στρεβλώσεις και να αναπροσαρμοστούν οι ελάχιστοι συντελεστές βάσει πληθωρισμού. EL 13 EL

15 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Στοιχεία 2007 για τα τσιγάρα (ΔΚΤ) Διάγραμμα φόροι κατανάλωσης / τιμή περιλαμβ. φόρων Eυ ρ ώ Φόρος κατα νάλ ωση Tιμ ή περιλαμβ. φόρων LV LT BG EE RO PL HU SK CZ SI ES EL CY LU PT IT AT MT NL DK BE FI SE DE FR IE UK Φόρος κατανάλωση Τιμή περι λαμβ. φόρων Κράτος μέλος Διάγραμμα κατ' αξία/πάγιοι φόροι/φπα Eur o Κα τ'' αξί α πάγιοι ΦΠΑ LV LT BG EE RO PL HU SK CZ SI ES EL CY LU PT IT AT MT NL DK BE FI SE DE FR IE UK Κατ' αξία πάγιοι , ,2 5, , ΦΠΑ Κράτος μέλος Διάγραμμα τιμές τσιγάρων προ φόρων Eυ ρώ Τιμή προ φόρων Tιμή περιλαμβ. φόρων HU BG PL LV RO EE LT ES SI CZ PT EL SK CY BE AT IT MT LU FR FI DK DE NL SE IE UK Τιμή προ φόρων Τιμή περιλαμβ. φόρων Κράτος μέλος EL 14 EL

16 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Στοιχεία 2007 για το λεπτοκομμένο καπνό (ΔΚΤ) Διάγραμμα φόροι κατανάλωσης / τιμή περιλαμβανομένων φόρων Ευρ ώ Φόρος κατα νά λωση ς τιμή περιλαμβ. φόρων HU EE PL CZ LU BG SI LT LV CY ES SK BE PT NL AT FI DE IT DK EL MT FR SE UK IE Φόρο ς κατανάλωσης τιμή περιλαμβ. φόρων Κράτο ς μέλ ος Διάγραμμα κατ' αξία/πά γιοι φόροι/φπα Eu ro Κατ' αξ ία πάγιοι ΦΠΑ AT BE BG CY CZ DE DK EE EL ES FI FR HU IE IT LT LU LV MT NL PL PT RO SE SI SK UK Κατ' αξία πάγιοι ΦΠΑ ,0 Κράτος μέλος Διάγραμμα τιμή λεπτοκομ. καπνού προ φόρων 350,0 300,0 250,0 Eυ ρώ 200,0 150,0 Τιμή προ φόρων Τιμή περιλαμ β. φόρων 100,0 50,0 0,0 AT BE BG CY CZ DE DK EE EL ES FI FR HU IE IT LT LU LV MT NL PL PT RO SE SI SK 0,7 8,1 9,3 10,0 21,9 22,3 26,5 27,7 28,0 28,7 34,2 35,2 35,8 38,5 39,0 42,0 42,3 42,6 42,6 42,7 42,9 44,7 45,1 61,0 72,7 95,8 Τιμή προ φόρων Τιμή περιλαμβ. φόρων Κράτος μέλος EL 15 EL

17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: Στοιχεία κατανάλωσης τσιγάρων Στοιχεία κατανάλωσης τσιγάρων (1000 τεμάχια) EU AU % BE % CY % CZ % DK % EE % FI % FR % DE % EL % HU % IE % IT % LV % LT % LU % MT % NL % PL % PT % SK % SI % ES % SE % UK % BG % RO na na na % Σύνολο ΕΕ % Σύνολο ΕΕ 12 (εξ. RO) % Σύνολο ΕΕ 27 (εξ. RO) % EL 16 EL

18 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4: Στοιχεία κατανάλωσης λεπτοκομμένου καπνού Στοιχεία κατανάλωσης λεπτοκομμένου καπνού (χιλιόγραμμα) ΕΕ AU % BE % CY % CZ* % DK % EE % FI % FR % DE** % EL % HU % IE % IT % LV % LT na na LU % MT % NL % PL % PT % SK % SI % ES % SE % UK % BG % RO na na na na na na Σύνολο ΕΕ % Σύνολο ΕΕ 12 (εξ. LT, RO) % Σύνολο ΕΕ 27 (εξ. LT, RO) % DE**: εξαιρέσει του προκατανεμημένου σε μερίδες καπνού BE, CY, FI, ET, EL, LV, LU, LT, BG, SE: περιλαμβανομένου και άλλου καπνού καπνίσματος CZ*: Από τον Ιούλιο 2005 τα στοιχεία εμφανίζουν τη συνολική ποσότητα άλλου καπνού καπνίσματος και λεπτοκομμένου καπνού μαζί. EL 17 EL