AΘΗΝΑ 2015: 29o Διεθνές Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ. Verion Image Guided System: Ενα διαφορετικό εργαλείο στη χειρουργική του καταρράκτη

Transcript

1 TOMOΣ 9 TEYXOΣ 2 ISSN AΘΗΝΑ 2015: 29o Διεθνές Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ Verion Image Guided System: Ενα διαφορετικό εργαλείο στη χειρουργική του καταρράκτη Η Ελληνική Τράπεζα Οφθαλμών, Δημόκριτος Γρηγόρης Γεωργαρίου: Πρώτο βραβείο Καινοτομίας SFEE 2014/15 Η πρώτη σύγχρονη Λαϊονική Τράπεζα Οφθαλμών στην Ελλάδα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΔΟΦΑΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΟΣ 42, Π. ΦΑΛΗΡΟ Φαινόμενα αλληλεπίδρασης laser με βιολογικούς ιστούς

2 editorial Αγαπητοί συνάδελφοι Οι ΝΟΧΣ είναι κοντά σας με μια μικρή καθυστέρηση λόγω της επικαιρότητας. Δυστυχώς, το κλίμα αβεβαιότητας και ανησυχίας για το μέλλον της χώρας παρατείνεται για άλλη μια φορά. Στον τομέα της υγείας δεν υπάρχει κάτι θετικό μέχρι στιγμής εκτός από κάποιες υποσχέσεις Παντελής Α. Παπαδόπουλος από την πλευρά της κυβέρνησης. Με τον δημόσιο τομέα και τα νοσοκομεία να διαλύονται και επικοινωνία: τον ιδιωτικό τομέα να επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα, το κύμα μετανάστευσης ιατρών, κυρίως νέων, συνεχώς αυξάνεται. Οι ειδικευόμενοι, οι οποίοι είναι οι αφανείς ήρωες που κρατούν ακόμη σε λειτουργία τα δημόσια νοσοκομεία, παραμένουν απλήρωτοι ως προς τις εφημερίες και φαίνεται πως έχουν φτάσει στα όριά τους, αν κρίνει κανείς από τις αυξανόμενες κινητοποιήσεις τους το τελευταίο διάστημα. Εν τω μεταξύ, η Εταιρεία μας έχει νέο Διοικητικό Συμβούλιο και νέο Πρόεδρο. Οι ΝΟΧΣ εύχονται στο νέο ΔΣ καλή επιτυχία! Στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας θα βρείτε πολλές φωτογραφίες που πλαισιώνουν το άρθρο της κ. Ε. Πατσούρα για το πολύ επιτυχημένο 29ο Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ, στο οποίο παρατηρήθηκε για άλλη μια φορά ρεκόρ συμμετοχών παρά την οικονομική κρίση (σελ. 5-13)! Η διαθλαστική χειρουργική καταρράκτη εξελίσσεται... Ενα νέο εργαλείο ανάλυσης, σχεδιασμού και εκτέλεσης της επέμβασης, το Alcon Verion Image Guided System παρουσιάζεται στις σελίδες Στην Ελλάδα της οικονομικής εξαθλίωσης υπάρχουν και καποιες θετικές εξελίξεις: Διαβάστε τα άρθρα των συναδέλφων κ.κ. Χαρώνη και Σαμαρά για τις νέες τράπεζες οφθαλμών που ιδρύονται στην Ελλάδα και θα αποτελέσουν μια λύση στην έλλειψη μοσχευμάτων στη χώρα μας (σελ ). Ο βιοφυσικός κ. Κ. Μπαχάρης μας ενημερώνει για τα φαινόμενα αλληλεπίδρασης των ιστών με laser στο άρθρο του στις σελ Ο εκλεκτός συνάδελφος κ. Π. Ράσογλου, ο οποίος εχει την επιμέλεια της μόνιμης στήλης «Με άλλο Μάτι» μας παρουσιάζει το βιβλίο του Κρίτωνα Σαλπιγκτή με τίτλο «ΚΑΡΑΟΛΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Η πανήγυρις των οδωνυμίων και η Τρίτη αγχόνη» στις σελ Σας εύχομαι ένα Καλό και Αναζωογονητικό Καλοκαίρι! Με συναδελφικούς χαιρετισμούς Παντελής Α. Παπαδόπουλος Πρόεδρος Συντακτικής Επιτροπής Αντιπρόεδρος ΕΕΕΦΔΧ Ιδιοκτησία Eλληνική Εταιρεία Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής Ποσειδώνος 42, Π. Φάληρο Τηλ.: , Fax: Διοικητικό Συμβούλιο ΕΕΕΦΔΧ Πρόεδρος: Σπύρος Γεωργαράς Αντιπρόεδρος: Παντελής Α. Παπαδόπουλος Γενικός Γραμματέας: Δημήτρης Κυρούδης Ταμίας: Μίλτος Μπαλίδης Μέλη: Βασίλης Καραμπατάκης, Κωνσταντίνα Κουφαλά,Γεώργιος Κυμιωνής, Ιωάννης Παναγόπουλος, Βασίλης Τσίγκος Συντακτική Επιτροπή Πρόεδρος Π. Α. Παπαδόπουλος Μέλη Μ. Ασπιώτης Δ. Παπαδάκος Ι. Ασπρούδης Ι. Πούλας Σπ. Γεωργαράς Π. Ράσογλου Χ. Καλογερόπουλος Α. Ρουμελιώτης Β. Καραμπατάκης Δ. Σιγανός Κ. Κουφαλά Χ. Σιγανός Γ. Κυμιωνής Μ. Στεφανιώτου Δ. Κυρούδης Μ. Τραγάκης Μ. Μπαλίδης Β. Τσίγκος Ι. Παλλήκαρης Μ. Τσιλιμπάρης Ι. Παναγόπουλος Συμβουλευτική Επιτροπή Τρ. Αργυρόπουλος Ζ. Μπισογιάννης Ν. Γεωργιάδης Θ. Μπουφίδης Σ. Γκοτζαρίδης Α. Νικολακόπουλος Δ. Δερεκλής Ι. Ντούντας Σ. Δημητράκος Π. Οικονομίδης Στ. Δημόπουλος Ν. Παπαδόπουλος Κ. Καραμπάτσας Α. Πετούνης Β. Κοζομπόλης Ι. Τσινόπουλος Α. Κώνστας Α. Χαρώνης Σ. Λάκε Εκδότης Παντελής Α. Παπαδόπουλος Σχεδιασμός Eπιμέλεια Παραγωγής ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΚΤΥΝΝΑ ΕΠΕ Ευφρονίου 25, Αθήνα Τηλ.: , Γραμματεία ΕΕΕΦΔΧ Β. Τόλιου, Ρ. Χριστοδουλοπούλου Λεωφ. Ποσειδώνος 42, Π. Φάληρο Τηλ.: , Copyright 2015 Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση καθώς και αντιγραφή του τρόπου παρουσίασης της περιεχόμενης ύλης χωρίς γραπτή άδεια της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής και της Εκδοτικής Εταιρείας. ISSN

3 Save the Date! Athens February TH ESCRS Winter Meeting In conjunction with the 30 TH International Congress of HSIOIRS

4 η στήλη του Προέδρου περιεχόμενα ΤΟΜΟΣ 9, TEYXOΣ 2 5 AΘΗΝΑ 2015: 29o Διεθνές Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ Αγαπητοί Συνάδελφοι, Κλείνοντας την 30ετία της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής, επανεμφανίζομαι στο Προεδρείο γι αυτή τη διετία. Οι λόγοι είναι: Πρώτον, η διατήρηση των ισορροπιών μεταξύ πανεπιστημιακών - κρατικών - επιχειρηματιών - συστησάντων και ελεύθερων χειρουργών, και δεύτερον, η μεταβίβαση του πνεύματος, της δεοντολογίας, της ανεξαρτησίας και του νεωτερισμού, που κρατήθηκε έως σήμερα στο ΔΣ κατά βάση από εμάς τους ιδρυτές της ταιρείας, Βασίλη Τσίγκο, Γιάννη Παναγόπουλο και μέσω των πρώτων έμπειρων «επιγόνων» Παντελή Παπαδόπουλου, Ντίνας Κουφαλά, Βασίλη Καραμπατάκη, στους νεότερους του ΔΣ Μίλτο Μπαλίδη, Δημήτρη Κυρούδη και Γιώργο Κυμιωνή. Οπως γνωρίζετε, ως Προεκλεγμένος Πρόεδρος του ΔΣ για την επόμενη διετία εξελέγη παμψηφεί ο εξαίρετος Γ. Κυμιωνής, που για λόγους φόρτου υποχρεώσεων παραιτήθη, και τελικά εξελέγη για τη θέση αυτή η έμπειρη γνώστης της δομής της εταιρείας Ντ. Κουφαλά. Ως Αντιπρόεδρος παρέμεινε ο Π. Παπαδόπουλος, στυλοβάτης της διαδικαστικής λειτουργίας και της εποπτείας της γραμματειακής υποστήριξης της εταιρείας. Bασικότατα στελέχη στην ομάδα, ο Μ. Μπαλίδης και ο δραστήριος Δ. Κυρούδης ως Γενικός Γραμματέας. Eχω υποσχεθεί κατά την εκλογή μου, να συμβάλλουμε μαζί με τον Β.Τσίγκο και τον Γ. Παναγόπουλο, με όλες μας τις δυνάμεις, στη μεταβίβαση των εμπειριών μας στους Μ. Μπαλίδη, Δ. Κυρούδη και Γ. Κυμιωνή, ώστε αυτοί οι νεότεροι να έχουν από τώρα τον πρώτο λόγο στις τελικές προτάσεις για τις αποφάσεις του ΔΣ. Σε αυτό θα συμβάλλουμε και με την επόμενη Πρόεδρο κα Ντ. Κουφαλά, ώστε να διατηρηθεί και να εξελιχθεί από τους νεότερους η εταιρεία. Σε μια κρίσιμη περίοδο, με υπερπληθυσμό συναδέλφων, θα προσπαθήσουμε σαν εταιρεία να βοηθήσουμε όχι μόνον για τη διάδοση της γνώσης μέσω των εκδηλώσεών μας, αλλά και να συμβάλλουμε στα επαγγελματικά μας. Το πρόγραμμα που αφορά στην εκπαίδευση έχει αναλάβει ο Γ. Κυμιωνής σαν Πρόεδρος της αντίστοιχης Επιτροπής. Ο στόχος είναι, με ορίζοντα το 2020, να οργανωθεί και να συμβάλλει το Πανεπιστήμιο στην πιστοποίηση της γνώσης στους φοιτητές της Ιατρικής, στους ειδικευόμενους, στις υποειδικότητες και στη διαρκή εκπαίδευσή μας. Επίσης, στο να συμβάλλουμε ώστε να οργανωθούν τα εκπαιδευτικά κέντρα στα πανεπιστήμια, στα κρατικά νοσοκομεία, στα ιδιωτικά κέντρα και στις ιδιωτικές κλινικές, αφού καθοριστούν οι λεπτομέρειες των προγραμμάτων, η ποιότητα και η πιστοποίηση της εκπαίδευσης. Στον τομέα των διεθνών σχέσεων, ο Μ. Μπαλίδης ενεργοποίησε το θυγατρικό σωματείο «Εταιρεία Καταρράκτη και Διαθλαστικής Χειρουργικής Νοτιοανατολικής Ευρώπης», ώστε να κάνουμε την Ελλάδα κέντρο στις εξελίξεις του τομέα μας. Στον τομέα της λειτουργίας της εταιρείας: 1. δημιουργήσαμε τη διεύθυνση διοίκησης, με executive manager την κα Βάλια Τόλιου, με τη συνεργασία της κας Ρένας Χριστοδουλοπούλου και 2. ενεργοποιούμε το Συμβούλιο τ. Προέδρων και Αντιπροέδρων της Εταιρείας, που μπορεί να παρακολουθεί τα Διοικητικά Συμβούλια ώστε να συμβάλλει με την εμπειρία του. Ανοίγοντας περισσότερο το θέμα αυτό, προκειμένου να ακουστούν νέες φωνές, το ΔΣ αποφάσισε να καλεί ή να αποδέχεται αιτήματα μελών που ενδιαφέρονται για το διοικητικό έργο της εταιρείας, ώστε να μπορούν στο μέλλον να συμμετάσχουν στο Δ.Σ μέσω των εκλογών. Στον επαγγελματικό τομέα, το μεγαλύτερο ίσως επίτευγμα στο οποίο συμβάλλαμε σαν εταιρεία, ήταν η δημιουργία των Μονάδων Ημερήσιας Νοσηλείας. Πιστεύω ότι το να υπάρχουν Μονάδες Ημερήσιας Νοσηλείας με manager ιατρό είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στον οφθαλμολογικό χώρο τα τελευταία χρόνια, γιατί λόγω αυτού του γεγονότος θα χαμηλώσει το κόστος της νοσηλείας για τους ασθενείς, δίνοντας περιθώρια στις χειρουργικές αμοιβές. Αυτονόητα θα συμπαρασύρουν και το κόστος στις ιδιωτικές κλινικές, που κάνουν σήμερα συμβάσεις με ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες που αφορούν όχι μόνον στα νοσήλειά τους, αλλά καθορίζουν και την αμοιβή του χειρουργού ερήμην του. Παράλληλα επιθυμούμε να συμβάλλουμε, μέσω του κρατικού μηχανισμού και των ιατρικών συλλόγων αλλά και των ιδιωτικών ασφαλειών, στον τομέα που αφορά στις ιατρικές αμοιβές. Πιστεύουμε επίσης ότι είναι σημαντικό να καθοριστούν οι ρόλοι των ιατρών που εμπλέκονται στις επεμβάσεις που αφορούν στον κερατοειδή, στον φακό, στα ενδοφθάλμια ένθετα και στις διαθλαστικές επεμβάσεις. Επίσης, συμβάλλοντας στην προσέγγιση που οφείλουν να έχουν οι ιατροί στον τομέα των Guidelines και στην ενημέρωση των ασθενών, η ομάδα του Β. Καραμπατάκη οργάνωσε μια συνοπτική οδηγία σχετικά με τις επεμβάσεις καταρράκτη και η ομάδα του Δ. Κυρούδη αντίστοιχα συνέταξε οδηγία για τις διαθλαστικές επεμβάσεις. Και οι δύο οδηγίες απεστάλησαν στην Ελληνική Οφθαλμολογική Εταιρεία που είχε την πρωτοβουλία, για διανομή στους οφθαλμιάτρους στο Πανελλήνιο Οφθαλμολογικό Συνέδριο. Ενα άλλο βασικό σημείο που επιδιώκουμε είναι η συνεργασία με άλλα Επιστημονικά Σωματεία, όπως είναι οι Οφθαλμολογικές Εταιρείες Ελλάδας και Κύπρου, η Εταιρεία Κερατοειδούς, η Πανελλήνια Eνωση Μονάδων Ημερήσιας Νοσηλείας, το Κολλέγιο Οφθαλμολογίας, εξω-οφθαλμολογικές Εταιρείες όπως η Εταιρεία Αναγεννητικής Ιατρικής, Αντιγήρανσης και Βιοτεχνολογίας, και εταιρείες εξωτερικού όπως η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Καταρράκτη, η Αμερικανική Εταιρεία Καταρράκτη, η Διεθνής Εταιρεία Διαθλαστικής Χειρουργικής, η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας και άλλες. Τις προσωπικές μου απόψεις τις γνωρίζετε και θα τις βρείτε αναλυτικά στο περιοδικό μας «Οφθαλμοχειρουργικές Σημειώσεις» τόμος 8 τεύχος 2 (1-2-3 /2014). Oμως μέσα σε αυτό το ΔΣ της εταιρείας μας πιστεύω ότι εκφράζονται όλες οι τάσεις του Οφθαλμολογικού χώρου, Πανεπιστημιακοί, Κρατικοί, ελευθεροεπαγγελματίες, μετέχοντες σε ΜΗΝ, Διευθυντές ιδιωτικών Κλινικών και ιδιωτικών κέντρων και έτσι η τελική έκφραση των ενεργειών μας είναι πλουραλιστική, γεγονός που θα ωφελήσει την πρόοδο του τομέα μας. Είμαστε με το ΔΣ, στη διάθεσή σας, για να ακούσουμε τις απόψεις και τις προτάσεις σας. Σπύρος Γεωργαράς Σπύρος Γεωργαράς Πρόεδρος ΕΕΕΦΔΧ 14 Verion Image Guided System: Ενα διαφορετικό εργαλείο 16 Η Ελληνική Τράπεζα Οφθαλμών, Δημόκριτος Γρηγόρης Γεωργαρίου: Πρώτο βραβείο Καινοτομίας SFEE 2014/15 18 Η πρώτη σύγχρονη Λαϊονική Τράπεζα Οφθαλμών στην Ελλάδα 21 Φαινόμενα αλληλεπίδρασης laser με βιολογικούς ιστούς 25 Με άλλο μάτι: ΚΑΡΑΟΛΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Η πανήγυρις των οδωνυμίων NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

5 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 5

6 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ Ελισάβετ Πατσούρα Xειρουργός Οφθαλμίατρος επικοινωνία: Πραγματοποιήθηκε και φέτος με μεγάλη επιτυχία το 29ο Διεθνές Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής, από 26 Φεβρουαρίου έως 1η Μαρτίου 2015, στον καθιερωμένο πια χώρο του ξενοδοχείου Χίλτον στην Αθήνα. Το Συνέδριο στέφθηκε με πλήρη επιτυχία, πραγματοποιώντας νέο ρεκόρ συμμετοχών, σε πείσμα της κρίσης στη χώρα μας! Πλήθος Ελλήνων αλλά και ξένων ομιλητών και εκπαιδευτών, συνέβαλαν με την παρουσία τους στη διατήρηση του υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου, σε μία συνάντηση Οφθαλμιάτρων που βρίσκεται στην κορυφή των Οφθαλμολογικών συνεδρίων στη χώρα μας. Η πρώτη ημέρα του Συνεδρίου ξεκίνησε με την ημερίδα «Απεικονιστικές μέθοδοι του πρόσθιου ημιμορίου» όπου οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν πάνω στις αρχές λειτουργίας και τις εφαρμογές στην κλινική πράξη, των νεότερων μηχανημάτων απεικόνισης του πρόσθιου ημιμορίου του οφθαλμού. Παράλληλα, στα κλινικά φροντιστήρια, νέοι αλλά και πιο έμπειροι συνάδελφοι παρακολούθησαν τρόπους αντιμετώπισης δύσκολων περιστατικών, τόσο διεγχειρητικών αλλά και μετεγχειρητικών, στην επέμβαση του καταρράκτη. Στη δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου ξεχωριστή θέση κατέχει όπως πάντα η Τελετή έναρξης. Εφέτος το βραβείο Κelman απονομήθηκε στον καθηγητή Β. Μalyugin από τη Ρωσία. Την απονομή ακολούθησε η διάλεξή του με τίτλο: «The passion for innovations: Is it contagious?». Την Υποτροφία της Εταιρείας Σπύρος Γεωργαράς μοιραστήκαν επάξια δύο νέοι συνάδελφοι, η κα Σωτηρία Παλιούρα και ο κ. Kωνσταντίνος Τσαούσης. Η Τελετή έναρξης έκλεισε με μια ιδιαίτερη Video-παρουσίαση με θέμα «Το δίλημμα των νέων οφθαλμιάτρων: Ελλάδα ή εξωτερικό;» όπου νέοι ταλαντούχοι συνάδελφοι που εργάζονται στο εξωτερικό ή επέστρεψαν πρόσφατα στη χώρα μας, αναφέρθηκαν στις δυσκολίες αλλά και στις προσδοκίες τους για μια καριέρα στην Ελλάδα. Oι διαλέξεις των προσκεκλημένων ομιλητών καθώς και οι στρογγυλές τράπεζες της Χειρουργικής καταρράκτη σε παθολογικούς οφθαλμούς και του κερατοειδούς, συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον των συνέδρων. Το συμπόσιο της European Society of Cataract and Refractive Surgeons -ESCRS πραγματοποιήθηκε την τρίτη ημέρα του Συνεδρίου, με τη συμμετοχή διακεκριμένων ομιλητών και με συντονιστές τον Πρόεδρο της ESCRS Καθηγ. Roberto Belluci και τον Πρόεδρο της ΕΕΕΦΔΧ κο Σπύρο Γεωργαρά. Tην ίδια ημέρα το επιστημονικό πρόγραμμα του Συνεδρίου περιλάμβανε τα Mαγνητοσκοπημένα χειρουργεία, με παρουσίαση τεχνικών φακοθρυψίας με μικρή τομή 2,2mm, bag-in-the-lens, και παρεκτοπισμένου ενδοφακού. Η τρίτη μέρα του Συνεδρίου έκλεισε με τις διαλέξεις των προσκεκλημένων ξένων συναδέλφων και τη στρογγυλή τράπεζα «Refractive Intrastromal Corneal Surgery». Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου παρουσιάστηκε ένας μεγάλος αριθμός ελεύθερων ανακοινώσεων, poster και video υψηλού επιπέδου. Την τελευταία ημέρα βραβεύτηκε η καλύτερη Ελεύθερη ανακοίνωση «Ενδοφακός και τεχνητή ίριδα κερατοειδικής στήριξης: το εγχείρημα CorSIL» των κ.κ. Α. Χαρώνη, Α. Mαναίου, Γ. Κωστή, το καλύτερο Video «Αντιμετώπιση Sunset Syndrome» των κ.κ. Α. Mερσίνογλου, Γ. Μπαλανίκα, Α. Χρανιώτη, Λ. Λαμπρογιάννη, Ν. Δραγούμη, Ε. Ντόρα, Π. Οικονομίδη, και το καλύτερο ηλεκτρονικό Poster «Τρίψιμο οφθαλμών ως μια πιθανή αιτία εκδήλωσης εξελισσόμενου κλινικού κερατοκώνου σε μια οικογένεια με υποκλινικό κερατόκωνο» των κ.κ. Α. Κουρουπάκη, Σ. Μπλαζάκη, Κ. Τσουλναρά, Μ. Γρέντζελου, Γ. Κυμιωνή. Στο επιστημονικό πρόγραμμα ξεχώρισε επίσης το κλινικό φροντιστήριο «Οφθαλμολογία και Παθολογία», όπου για δεύτερη χρονιά εξέχοντες συνάδελφοι παθολόγοι μας ενημέρωσαν για τις εξέλιξεις στην αντιμετώπιση συστεμικών νοσημάτων που σχετίζονται με τον οφθαλμό. Τα basic courses καταρράκτη, διαθλαστικής χειρουργικής και κερατοειδούς, με συντονιστές τους κ.κ. Β. Καραμπατάκη, Κ. Κουφαλά, Δ. Κυρούδη, Μ. Μπαλίδη και Γ. Κυμιωνή, ανέπτυξαν όλα τα επιμέρους θέματα που πρέπει να γνωρίζει ο χειρουργός προεγχειρητικά, διεγχειρητικά και μετεγειρητικά. Για μία ακόμη χρονιά το Corneal Fan Club με συντονιστή τον κ. Γ. Κυμιωνή διατήρησε αμείωτο το ενδιαφέρον των παρευρισκόμενων, όπως και τα φροντιστήρια που οργανώθηκαν από την Ελληνική Εταιρεία Κερατοειδούς, την Ελληνική Εταιρεία Παιδοφθαλμολογίας και Στραβισμού, την Ελληνική Εταιρεία Αμφιβληστροειδούς και Υαλώδους, την Ελληνική Εταιρεία Οφθαλμικής Πλαστικής και Επανορθωτικής Χειρουργικής και την Ελληνική Εταιρεία για τη μελέτη των Οφθαλμικών Φλεγμονών και Λοιμώξεων. Μεγάλο ενδιαφέρον συγκέντρωσε και το εκπαιδευτικό σεμινάριο «Εκλεκτική Μεταμόσχευση Δεσκεμετείου-Ενδοθηλίου Κερατοειδούς (DMEK) με οργανωτή τον κ. Β. Λιαράκο. Ο απολογισμός του 29ου ετήσιου Συνεδρίου της ΕΕΕΦΔΧ σίγουρα αφήνει ικανοποιημένους τους οργανωτές αλλά και τους συμμετέχοντες. Κάθε χρόνο το Συνέδριο γίνεται μεγαλύτερο και καλύτερο, με τη συμβολή όλων. Ενα μεγάλο μπράβο σε όλους και μία υπόσχεση για συνέχιση της ανοδικής πορείας της Εταιρείας! 6 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

7 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ «Ρεκόρ συμμετοχής φέτος στο Διεθνές Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής!» «Με την Ημερίδα «Απεικονιστικές μέθοδοι πρόσθιου ημιμορίου» ξεκίνησε δυναμικά το 29ο Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ στην κατάμεστη αίθουσα των Εσπερίδων» «Η Υποτροφία της ΕΕΕΦΔΧ «Σπύρος Γεωργαράς» απονομήθηκε φέτος στους οφθαλμιάτρους Κωνσταντίνο Τσαούση (αριστερά) και Ελισάβετ Παλιούρα(δεξιά). Την απονομή έκαναν ο Ταμίας της ΕΕΕΦΔΧ κ. Μπαλίδης, ο Πρόεδρος κ. Παναγόπουλος και ο Γ. Γραμματέας κ. Κυρούδης» NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 7

8 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ «Ο καθ. Boris Malyugin ήταν ο αποδέκτης του Βραβείου Kelman 2015» «Με μεγάλο ενδιαφέρον παρακολούθησαν οι σύνεδροι το ντοκιμαντέρ «Το δίλημμα των νέων οφθαλμιάτρων: Ελλάδα ή εξωτερικό;» με το οποίο ολοκληρώθηκε η Τελετή Εναρξης του Συνεδρίου» «Στο Συνέδριο συμμετείχαν και φέτος διακεκριμένοι ομιλητές από το εξωτερικό που έδωσαν διαλέξεις, εμπλούτισαν τα πάνελ Στρογγυλών Τραπεζών και συνέβαλαν στο υψηλό επιστημονικό επίπεδο του προγράμματος» Ο Dr Jorge Alio Η Dr Marie Jose Tassignon 8 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

9 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ O Dr Bekir Sitki Aslan Ο Dr Boris Malyugin O Dr Farhad Hafezi O Dr Vinod Kumar O Dr Vardhaman Kankariya O Dr Solon Thanos NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 9

10 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ «Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, η συνεδρία των Near Live χειρουργείων, που συντονίστηκε από τον αντιπρόεδρο της ΕΕΕΦΔΧ Παντελή Παπαδόπουλο, προσέλκυσε το ενδιαφέρον των περισσότερων συνέδρων» H European Society of Cataract and Refractive Surgeons (ESCRS) συμμετείχε φέτος στη διοργάνωση του Συνεδρίου της ΕΕΕΦΔΧ με το Συμπόσιο «Optical quality in cataract and refractive surgery» Το panel του Συμποσίου της ESCRS αποτελείται από διεθνούς φήμης ομιλητές Ο πρόεδρος της ESCRS, Prof. Roberto Bellucci Dr Jose Manuel Salgado Borges, Dr Simonetta Morselli, ο πρόεδρος της ESCRS Dr Roberto Bellucci, ο νυν πρόεδρος της ΕΕΕΦΔΧ, Δρ Σπύρος Γεωργαράς, Dr Boris Malyugin, Δρ Βικεντία Κατσανεβάκη, Dr Thomas Olsen 10 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

11 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ «Στρογγυλές Τράπεζες μεγάλου ενδιαφέροντος για τον Καταρράκτη, τη Διαθλαστική Χειρουργική και τον Κερατοειδή, διοργανώθηκαν όλες τις ημέρες διεξαγωγής του Συνεδρίου» «Η συμμετοχή στα Κλινικά Φροντιστήρια ήταν ιδιαίτερα αυξημένη και οι σύνεδροι ενημερώθηκαν για όλα τα επιμέρους θέματα πάνω στη χειρουργική του καταρράκτη, τη διαθλαστική χειρουργική, τον κερατοειδή και άλλα οφθαλμολογικά θέματα» NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 11

12 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ «Tα πειραματικά χειρουργεία έδωσαν στους νέους οφθαλμιάτρους την ευκαιρία πρακτικής εξοικείωσης με μια πληθώρα διαφορετικών χειρουργικών επεμβάσεων υπό την καθοδήγηση έμπειρων εκπαιδευτών και των υπευθύνων συντονιστών Π. Παπαδόπουλου και Β. Καραμπατάκη» «Για πρώτη φορά φέτος διοργανώθηκε με μεγάλη επιτυχία Εκπαιδευτικό Σεμινάριο για την Εκλεκτική Μεταμόσχευση Δεσκεμετείου Ενδοθηλίου Κερατοειδούς (DMEK), το οποίο περιλάμβανε θεωρητικό μέρος και πειραματικό χειρουργείο» «Η έκθεση οφθαλμολογικών μηχανημάτων και εργαλείων, με τη συμμετοχή των μεγαλύτερων εταιρειών του χώρου που στήριξαν για μία ακόμα χρονιά το Συνέδριο, συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των οφθαλμιάτρων» 12 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

13 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ «Και φέτος βραβεύτηκαν οι καλύτερες εργασίες που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο» Ο κ. Αναστάσιος Χαρώνης παρέλαβε το βραβείο για την Καλύτερη Ελεύθερη Ανακοίνωση από τον νυν Πρόεδρο της ΕΕΕΦΔΧ, κ. Σπύρο Γεωργαρά Ο κ. Παναγιώτης Οικονομίδης παρέλαβε το βραβείο για το Καλύτερο Βίντεο από τον τέως Πρόεδρο της ΕΕΕΦΔΧ, κ. Ιωάννη Παναγόπουλο Η κα. Αννα Κουρουπάκη παρέλαβε το βραβείο για το Καλύτερο Ηλεκτρονικό Πόστερ από τον Αντιπρόεδρο της ΕΕΕΦΔΧ, κ. Παντελή Παπαδόπουλο NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 13

14 καταρράκτης Verion Image Guided System: Ενα διαφορετικό εργαλείο στη χειρουργική του καταρράκτη Το Verion Image Guided System δημιουργήθηκε για να βοηθά τους χειρουργούς στον σχεδιασμό και στην εκτέλεση της διαθλαστικής επέμβασης καταρράκτη, η οποία απαιτεί ακρίβεια υπολογισμών και εφαρμογής από την πλευρά του χειρουργού για ένα καλό αποτέλεσμα από πλευράς όρασης. Τα πιθανά αίτια λάθους που μπορεί να οδηγήσουν στη δυσαρέσκεια του ασθενούς είναι πολλά: Λάθος στη βιομετρία, λάθος υπολογισμός του άξονα αστιγματισμού, λάθος μαρκάρισμα του άξονα προεγχειρητικά, μεγάλος εισαγόμενος αστιγματισμός, λάθος άξονα από κυκλοστροφή, κακή επικέντρωση καψουλόρηξης, λανθασμένη τοποθέτηση τορικού ενδοφακού και μη χρήση της βελτιωμένης εξατομικευμένης σταθεράς Α. Το Verion εκτός από το σκέλος της βιομετρίας, ευελπιστεί να βελτιώσει τις υπόλοιπες παραμέτρους ως ένα βήμα προς την τελειότητα του χειρουργικού αποτελέσματος. Μάλιστα, στις ΗΠΑ διατίθεται μαζί με οπτική βιομετρία γνωστής εταιρείας του χώρου (Lenstar - Haag Streit). To Verion αποτελείται από δύο μονάδες: Το Verion Reference Unit και το Verion Digital Marker. Η πρώτη μονάδα χρησιμεύει για τη λήψη και τον σχεδιασμό κατά τη διάρκεια του προεγχειρητικού ελέγχου, ενώ η δεύτερη βρίσκεται μέσα στη χειρουργική αίθουσα. Verion Reference Unit: Η μονάδα αυτή φωτογραφίζει το μάτι με κάμερα υψηλής ανάλυσης και μετρά την καμπυλότητα της πρόσθιας επιφάνειας του κερατοειδούς, τη διάμετρο της κόρης και άλλες παραμέτρους που θα χρησιμοποιηθούν αργότερα στον σχεδιασμό της επέμβασης. Ανιχνεύει αυτόματα σκληρικά αγγεία, τα όρια του σκληροκερατοειδούς ορίου, το μέγεθος και τη θέση της κόρης, καθώς επίσης και χαρακτηριστικά της ίριδας. Μετά τη λήψη, ο χειρουργός προχωρά στον σχεδιασμό της επέμβασης και τον υπολογισμό της δύναμης και του τύπου του ενδοφακού που θα χρησιμοποιήσει, μέσα από ένα πλούσιο Παντελής Α. Παπαδόπουλος Χειρουργός Οφθαλμίατρος επικοινωνία: eyedoc@hol.gr και φιλικό μενού. Προηγουμένως, θα πρέπει να γνωρίζει τα αποτελέσματα της βιομετρίας και να τα εισάγει στο Verion, εκτός αν έχει το Lenstar LS900, από το οποίο εισάγονται αυτόματα. Αν θα χρησιμοποιηθεί τορικός ενδοφακός, υπολογίζεται ο άξονας και η δύναμη του κυλίνδρου, λαμβάνοντας υπόψη τη θεση και το μέγεθος της τομής. Τα αποτελέσματα εκτυπώνονται σε χαρτί και μεταφέρονται με ψηφιακό μέσο (USB stick) στο Verion Digital Marker. Μπορούν επίσης να εισαχθούν στο LenSx Femto Laser και στο μηχάνημα φακοθρυψίας Centurion. Ολα αυτά τα μηχανήματα, μαζί με το μικροσκόπιο Alcon Luxor, συνεργάζονται μεταξύ τους και αποτελούν το σύστημα Alcon Cataract Refractive Suite. Verion Digital Marker Η μονάδα αυτή είναι συνδεδεμένη με το χειρουργικό μικροσκόπιο και προβάλλει τα δεδομένα μέσω μιας οθόνης που βρίσκεται στον χώρο του χειρουργείου. Επιπρόσθετα, ο χειρουργός βλέπει την εικόνα να προβάλλεται μέσα από τον ενα προσοφθάλμιο φακό του μικροσκοπίου. Με αυτό τον τρόπο βλέπει τη θέση των τομών, το μέγεθος της καψουλοτομής, τη θέση του άξονα που πρέπει να τοποθετηθεί ο τορικός ενδοφακός και την επικέντρωση του ενδοφακού. Το μηχάνημα ελέγχει συνεχώς την κυκλοστροφή του ματιού και χρησιμοποιεί σκληρικά αγγεία και άλλα σημεία για αναγνώριση της ίριδας και συνεχές eye tracking. Οι εικόνες ελέγχονται από την ψηφιακή οθόνη ή από ένα ποδοδιακόπτη. Τα δεδομένα του σχεδιασμού της επέμβασης φαίνονται στην οθόνη του LenSx και εκεί ο χειρουργός μπορεί να κάνει απευθείας αλλαγές στη θέση των τομών της καψουλόρηξης κ.λπ. Η πρώτη εντύπωση από τη χρήση του Verion μπορεί να ξενίσει τον χειρουργό λόγω της ταυτόχρονης προβολής των ψηφιακών δεδομένων μέσα από το 14 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

15 καταρράκτης Η εξέταση με το Verion Image Guided System Το Verion συνεργάζεται με το Femtolaser LenSx, το Centurion και το μικροσκόπιο Luxor Ο σχεδιασμός της επέμβασης με το LensX μπορεί να γίνει από το Verion Τα δεδομένα του Verion μεταφέρονται στο Centurion Αυτή η εικόνα προβάλλεται μέσα από τον προσοφθάλμιο φακό του μικροσκοπίου. Διακρίνονται οι θέσεις των τομών. μικροσκόπιο. Πολύ γρήγορα, όμως, συνηθίζει κανείς την εικόνα αυτή, που την προβάλλει όποτε χρειάζεται μέσω του ποδοδιακόπτη. Το Verion Image Guided System είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τον χειρουργό του πρόσθιου ημιμορίου που ασχολείται με τη διαθλαστική χειρουργικη του καταρράκτη. Μένει η πιθανότητα του ανθρώπινου λάθους στην εισαγωγή δεδομένων, διευκολύνει τον σχεδιασμό και την εκτέλεση της επέμβασης, δεν απαιτείται σημάδεμα του άξονα του αστιγματισμού προεγχειρητικά και μπορεί Η προβολή που δείχνει τη θέση του κυρτότερου άξονα να βοηθήσει στην επικέντρωση της καψουλόρηξης συμφωνα με την κλειστή κόρη. Το Verion Image Guided System αποτελεί ένα ακόμη βήμα στη σύγχρονη χειρουργική του καταρράκτη. Ο Παντελής Παπαδόπουλος είναι διευθυντής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Metropolitan και επισκέπτης καθηγητής οφθαλμολογίας στην Ιατρική Σχολή της Σλοβακίας. NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 15

16 κερατοειδής Η Ελληνική Τράπεζα Οφθαλμών, Δημόκριτος Γρηγόρης Γεωργαρίου: Πρώτο βραβείο Καινοτομίας SFEE 2014/15 Η Ελληνική τράπεζα οφθαλμών Γρηγόρης Γεωργαρίου (Ηellenic EyeBank Demokritos-HEBD)είναι μια νεοφυής εταιρεία έντασης γνώσης (εταιρεία spin off) του Εθνικού Κέντρου Ερευνας Δημόκριτος. Η τράπεζά μας φιλοδοξεί να γίνει η μεγαλύτερη τράπεζα κερατοειδούς στη Νοτιοανατολική Ευρώπη παρέχοντας πρωτοποριακές καινοτόμες υπηρεσίες στην οφθαλμολογική κοινότητα σε διεθνές επίπεδο. Από τη μεριά του Δημόκριτου στην εταιρεία ως ιδρυτικά μέλη μετέχουν οι ερευνήτριες Εφη Τσιλιμπάρη (επιστημονική Διευθύντρια του Ινστιτούτου Βιοεπιστημών) και Μαρίνα Σαγνού (υπεύθυνη της τράπεζας οστικών μοσχευμάτων). Επίσης εκκρεμεί η ένταξη της ερευνήτριας κας Δροσοπούλου που ειδικεύεται στα βλαστοκύτταρα, στο επιστημονικό δυναμικό της τράπεζας. Από τον οφθαλμολογικό χώρο στην HEBD ως ιδρυτικά μέλη συμμετέχουν 28 μέλη της ΕΕΕΦΔΧ και συγκεκριμένα οι οφθαλμίατροι κ.κ. Γιάννης Ασλανίδης, Τένια Βουδούρη, Σπύρος Γεωργαράς, Νίκος Γεωργιάδης, Παναγιώτης Γεωργουδής, Βασίλης Διακονής, Αρτέμης Κανδαράκης, Αναστάσιος Κανελλόπουλος, Κωνσταντίνος Καραμπάτσας, Γεράσιμος Κοψίνης, Γιώργος Κυμιωνής, Δημήτρης Κυρούδης, Γεωργία Κωστή, Βασίλης Λιαράκος, Αλέξανδρος Μαναίος, Δημήτρης Μικρόπουλος, Δημήτρης Μιλτσακάκης, Μίλτος Μπαλίδης, Χάρης Μπριλάκης, Σωτηρία Παλιούρα, Γιώργος Παυλόπουλος, Χαράλαμπος Σιγανός, Χρύσα Τερζίδου, Μιχάλης Τσάτσος, Θεόδωρος Φιλιππόπουλος, Αλέξανδρος Χαρώνης, Αναστάσιος Χαρώνης και Γιώργος Χαρώνης. Επίσης, έχει γίνει πρόσκληση για ένταξη στον ιδρυτικό πυρήνα της HEBD στους κ.κ. Βασίλη Τσίγκο, Κωνσταντίνο Σαμαρά, Κωνσταντίνο Δρούτσα και Παναγιώτη Ζαφειράκη. Ιδρυτικά μέλη είναι επίσης η Θεανώ Φρυδά Γεωργαρίου και ο οικονομολόγος Γιώργος Κολέτσος. Η Ελληνική Τράπεζα Οφθαλμών Γρηγόρης Γεωργαρίου πήρε ανάμεσα σε 220 ερευνητικά προγράμματα και άνω των 800 ερευνητών, το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό ΣΦΕΕ Innovation Project 2.0 τον οποίο οργάνωσε με επιτυχία για δεύτερη φορά, ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας τον Νοέμβριο του Ο συγκεκριμένος διαγωνισμός αφορά στην επιχειρηματικότητα στον χώρο της υγείας και άπτεται σε πρωτοποριακές και ριζοσπαστικές ιδέες καθώς και σε ιατρικές εφαρμογές. Η HEBD αναλύοντας τη σημερινή πραγματικότητα στον ελλαδικό και κυπριακό χώρο στο πεδίο των μεταμοσχεύσεων κερατοειδούς, έφτασε στα εξής συμπεράσματα: 1. Μια τράπεζα κερατοειδούς που εξυπηρετεί το πραγματικό συμφέρον του Ελληνα ασθενούς και οφθαλμιάτρου πρέπει να βασίζεται σε σταθερές επαγγελματικές βάσεις και όχι μόνο στην καλή προαίρεση των συντελεστών της. Με την προϋπόθεση οτι συμμορφώνεται απόλυτα με τον Ευρωπαϊκό κανονισμό, δεν μπορεί να αποτελέσει βιώσιμη μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα «επιχείρηση» αν δεν μπορεί να διεκπεραιώνει τουλάχιστον 350 μοσχεύματα κερατοειδούς ανά έτος (κοστολήγηση των υπηρεσιών της στο 50% του μέσου κοινοτικού όρου). Η συρρίκνωση του αριθμού και η σταδιακή εξαφάνιση των μικρών τραπεζών στην Ευρωπαϊκή Ενωση επιβεβαιώνει την άποψη οτι οι τράπεζες οφθαλμών εξελίσσονται σε πολύ λιγότερες αλλά ταυτόχρονα και στους μεγαλύτερους και πιο αποδοτικούς οργανισμούς που μετέχουν ενεργά στον εντοπισμό του πτωματικού δότη (World EyeBanking Congress 2015). 2. Στην ελληνική πραγματικότητα των μνημονίων, η τιμολόγηση των υπηρεσιών της τράπεζας Αναστάσιος Κ. Χαρώνης μπορεί να γίνει χωρίς καμία απολύτως επιπλέον Χειρουργός Οφθαλμίατρος επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων, με την επικοινωνία: απόδοση στην τράπεζα του ποσού που προκύπτει από τη διαφορά στα Κλειστά Ενιαία Νοσήλεια (ΚΕΝ) που αφορούν στις «μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς» μείον τις «σοβαρές επεμβάσεις κερατοειδούς που θα αποδίδονται στο μεταμοσχευτικό κέντρο για τις ολικές μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς και του ποσού που προκύπτει από τη διαφορά των ΚΕΝ για τις «μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς» μείον τις «λοιπές επεμβάσεις κερατοειδούς» για τις μεταμοσχεύσεις μερικού πάχους. Το ποσό που προκύπτει είναι περίπου το 50% του κόστους διαχείρισης των υπηρεσιών της τράπεζας μοσχευμάτων κερατοειδούς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Το κόστος αυτό «επιστρέφει» άμεσα στην ελληνική κοινωνία και μάλιστα πολλαπλασιαστικά σε νέες θέσεις εργασίας, επιπρόσθετο εισόδημα στους νέους επιστήμονες των ομάδων συγκομιδής, χρηματοδότηση εγχώριας έρευνας και δημιουργία προϋποθέσεων ανάκτησης επιπρόσθετων ευρωπαϊκών κονδυλίων 16 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

17 κερατοειδής Απονομή βραβείου στον διαγωνισμό Innovation Project II του ΣΦΕΕ Αποδοχή αριστείου από τον Υπουργό Υγείας κ. Κουρουπλή, στην Τράπεζα Οφθαλμών Μερικά από τα ιδρυτικά μέλη της Τράπεζας Οφθαλμών έρευνας. Η τράπεζα φυσικά παραμένει ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. 3. Η τροφοδότηση της τράπεζας και εντέλει όλης της ελληνικής και κυπριακής επικράτειας, μπορεί να γίνει με τη συστηματική προσέγγιση του πτωματικού δότη σε ελάχιστα νοσοκομεία αναφοράς. Με αναγωγή των στοιχείων της γερμανικής αρχής ιστικών μοσχευμάτων DGFG (και διπλάσια εικαζόμενη άρνηση συνέναισης της οικογένειας για αφαίρεση του σκληροκερατοειδούς σε σχέση με τα γερμανικά δεδομένα) πρέπει να προσεγγίσουμε συστηματικά περίπου θανάτους ανα έτος για την εύρεση 250 εξαιρετικών δοτών (>500 Μοσχευμάτων). Tα συγκεκριμένα σχέδια τιμολόγησης που βασίζονται στα ΚΕΝ και αξιοποιησης του πτωματικού δότη (Metropolitan Procurement Plan by HEBD) έχουν ήδη συζητηθεί με τη νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και τον νέο πρόεδρο του ΕΟΜ. 4. Η σύμπραξη ιδιωτικής πρωτοβουλίας των Ελλήνων οφθαλμιάτρων με το Εθνικό Κέντρο Ερευνας Δημόκριτος είναι στρατηγικής σημασίας. Ενώνει τους οφθαλμιάτρους του ΕΣΥ, ακαδημαϊκού και ιδιωτικού τομέα, σε μια προσπάθεια που φιλοδοξεί ρεαλιστικά να υπερκαλύψει τις ανάγκες Ελλάδας και Κύπρου και να παρέχει τις δυνατότητες βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε όλους ανεξαίρετα τους Ελληνες και Κύπριους οφθαλμιάτρους. Θέτει, επίσης, τις βάσεις έμπρακτης και εμπράγματης βοήθειας προς τη νέα γενιά οφθαλμιάτρων, που θα εκπαιδευτούν και θα πλαισιώσουν τις ομάδες συγκομιδής, τα ερευνητικά προγράματα και τα προ-μεταπτυχιακά προγράμματα κλινικής απασχόλησης στα ιδιωτικά ινστιτούτα που πλαισιώνουν την προσπάθεια HEBD (νέο πρόγραμμα εγχώριων Υποτροφιών Γρηγόρης Γεωργαρίου). 5. Το πενταετές πρόγραμμα ανάπτυξης της HEBD προβλέπει τη διαμόρφωση δύο εργαστηριακών χώρων κρυοσυντήρησης και βιοκαλλιέργειας μοσχευμάτων (Αθήνα & Θεσσαλονίκη) και ενός συντονιστικού κέντρου, καθώς και την αξιοποίηση αυτόνομου κτηρίου 450μ 2 στο campus της Αγίας Παρασκευής που έχει προσφερθεί στην τράπεζά μας από τη διοίκηση του Δημόκριτου και που θα χρησιμοποιηθεί για την ίδρυση και λειτουργία Αυτόνομου Ινστιτούτου Οφθαλμολογικής έρευνας (Demokritos Eye Research Institute) παράλληλα με την λειτουργία της τράπεζας. Η ΗΕΒD στόχο έχει να αξιοποιήσει τη στενή σχέση της με την ΕΕΕΦΔΧ, την Ελληνική Εταιρεία Κερατοειδούς και το Κολέγιο Οφθαλμολογίας, καθώς και με την πρωτοποριακή ιδιωτική τράπεζα Αmnitrans της Ολλανδίας. Στόχο έχει να ενταχθεί άμεσα στην ευρωπαϊκή ομοσπονδία τραπεζών οφθαλμών (EEBA) καθώς και στην παγκόσμια οικογένεια τραπεζών οφθαλμών της SightLIFE. 6. Παράλληλα, ορισμένοι συντελεστές της HEBD μετά την επιτυχία στον διαγωνισμό ΣΦΕΕ Innovation Project 2.0, ίδρυσαν πρόσφατα την εταιρεία τεχνολογίας Appleye Tech ΑΕ Καινοτόμες Οφθαλμολογικές Εφαρμογές, η οποία έχει ήδη στο χαρτοφυλάκιο της τρεις καινοτόμους ελληνικής επινόησης ενδοφακούς (Gregory lens- A βραβείο ΕΕΕΦΔΧ 2014, CORSILens A βραβείο ΕΕΕΦΔΧ 2015 και Joker Lens ο τελευταίος θα ανακοινωθεί επισήμως το 2016), τα πρωτότυπα ενδοκερατικά περιοπτικά συστήματα συγκράτησης του μοσχεύματος κερατοειδούς χωρίς συμβατικά ράμματα (TA family of Rings), το καινοτόμο σύστημα διεγχειρητικής κερατοπρόσθεσης χωρίς ράμματα ΤΑ-KPRO(2016), το μοναδικό στον κόσμο σύστημα διενέργειας ολικού πάχους κερατοπλαστικής σε συνθήκες σταθερής πίεσης (Eyelock), δύο τουλάχιστον εφαρμογές τηλειατρικής για smartphones, (Appleye topography 1 και 2) κ.λπ. Η Αppleye Tech ΑΕ φιλοδοξεί να αποτελέσει την πρώτη ελληνική εταιρεία στον οφθαλμολογικό χώρο με καθαρά εξαγωγικό πρόσημο. Με φαντασία, εργατικότητα, μεθοδικότητα και προπάντων επιμονή, πιστεύουμε ότι θα μπορέσουμε σύντομα όχι μόνο να γίνουμε η πρώτη λειτουργική τράπεζα της Ελλάδας αλλα και μία από τις πλέον καινοτόμες παγκοσμίως. Ο κ. Αναστάσιος Κ Χαρώνης είναι συνιδρυτής της Τράπεζας Οφθαλμών Δημόκριτος, Γρηγόρης Γεωργαρίου NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 17

18 κερατοειδής Η πρώτη σύγχρονη Λαϊονική Τράπεζα Οφθαλμών στην Ελλάδα Την Τετάρτη 4 Μαρτίου 2015, μια ιστορική μέρα για τη Ελληνική Οφθαλμολογία, μετά από κόπους και πρoσπάθειες πέντε ετών, εγκαινιάστηκαν οι εγκαταστάσεις της Λαϊονικής Τράπεζας Οφθαλμών Αθηνών (ΛΑΤΟΑ). Η ΛΑΤΟΑ ιδρύθηκε το 2012 ως ανεξάρτητο ανθρωπιστικό, μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που μέλη του είναι κυρίως μέλη Λάιονς και καταξιωμένοι επιστήμονες του χώρου. Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε μετά από την υποτροφία της Ελληνικής Εταιρίας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής (ΕΕΦΔΧ) «Σπύρος Γεωργαράς» για το 2010 στον Οφθαλμίατρο Κωνσταντίνο Σαμαρά ο οποίος μετεκπαιδεύτηκε στη λειτουργία των Τραπεζών Οφθαλμών στις ΗΠΑ. Είχαμε την τιμή να εγκαινιάσει τη ΛΑΤΟΑ ο Διεθνής Πρόεδρος των Λάιονς Joe Preston μαζί με τους Κυβερνήτες του Ελληνικού Λαϊονισμού σε Ελλάδα και Κύπρο Αιμίλιο Χρυσόπουλο, και Μηνά Χατζηδάκη, το ΔΣ της ΛΑΤΟΑ, παρουσία του Μητροπολίτη Κυρίλλου, του Δημάρχου Κηφισιάς Γιώργου Θωμάκου και αρχών της τοπικής κοινωνίας, ένα γεγονός που έδωσε κύρος στη ΛΑΤΟΑ και στην ευρύτερη κοινωνία. Την Ελληνική Οφθαλμολογική Επιστημονικη κοινότητα αντιπροσώπευσαν ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής κ. Παντελής Παπαδόπουλος, ο Ειδ. Γραμματέας του Κωνσταντίνος Η. Σαμαράς Xειρουργός Οφθαλμίατρος επικοινωνία: kostis@lasersight.gr Ελληνικού Κολεγίου των Οφθαλμιάτρων κ. Ιωάννης Δατσέρης όπως και επιφανείς μεταμοσχευτικοί Χειρουργοί Οφθαλμίατροι μεταξύ των οποίων οι Μιχάλης Τραγάκης, Αναστάσιος Ξηρόκωστας, κ.λπ. Η Τράπεζα είναι πλέον έτοιμη νομικά να λειτουργήσει υπό τον έλεγχο του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Το οίκημα παραχωρήθηκε δωρεάν από τον Δήμο της Κηφισιάς στην οδό 1ης Μαΐου 14 στην Κ. Κηφισιά. Στη συνέχεια με πρωτοβουλία των Λάιονς της Κηφισιάς βρέθηκε χορηγός που ανέλαβε την κατασκευή-μετατροπή του εσωτερικού χώρου σε λειτουργικούς χώρους για τη ΛΑΤΟΑ όπως εργαστήριο με αποστειρωμένους χώρους, τύπου Δ κ.ά. Εξοπλίστηκε με τον βασικό τεχνικό εξοπλισμό χάρις στους χορηγούς και υπολείπεται μόνο η αγορά αναλώσιμων υλικών και η εκπαίδευση του προσωπικού για να λειτουργήσει. Η πρώτη σύγχρονη Ελληνική Τράπεζα Οι σύγχρονες τράπεζες οφθαλμών είναι πια απαραίτητες, καθώς έρχονται να καλύψουν ικανοποιητικά τις ανάγκες των ασθενών και χειρουργών σε οφθαλμικό ιστό. Μέσα από τη διαδικασία διαπίστευσης των τραπεζών οφθαλμών στις διεθνείς τραπεζικές ενώσεις, η μεταμόσχευση κερατοειδούς έχει γίνει ένας από τους ασφαλέστερους τρόπους μεταμόσχευσης ιστών σήμερα. Στην πραγματικότητα, οι χειρουργοί, προς όφελος των ασθενών τους, συνήθως μπορούν να προγραμματίσουν το είδος της χειρουργικής επέμβασης που θέλουν να πραγματοποιήσουν, να παραγγείλουν τον ιστό ειδικά προετοιμασμένο για τις ανάγκες του χειρουργού και του ασθενούς, και να τον παραλάβουν, όπου και όποτε χρειάζεται και πάντα στην ώρα του. Η Ελλάδα είναι μία από τις ελάχιστες αναπτυγμένες χώρες που δεν έχουν τη δική τους τράπεζα Ο διεθνής πρόεδρος των Λαϊονς, Joe Preston με τον Δήμαρχο Κηφισιάς, κ. Γ. Θωμάκο, και τον Μητροπολίτη Κύριλλο κατά τη διάρκεια του αγιασμού Ο αντιπρόεδρος της ΕΕΕΦΔΧ κ. Π. Παπαδόπουλος, ο Πρόεδρος της ΛΑΤΟΑ κ. Κ. Σαμαράς και ο γραμματέας του Κολεγίου οφθαλμιάτρων κ. Γ. Δατσέρης στα εγκαίνια Αποψη του εργαστηριού κατηγορίας Δ που γίνεται η επεξεργασία των μοσχευμάτων 18 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

19 κερατοειδής οφθαλμών. Καλύπτοντας αυτή την επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί μια σύγχρονη, μη-κερδοσκοπική, μη-κυβερνητική, ανεξάρτητη τράπεζα οφθαλμών στην Αθήνα, ακολουθώντας το μοντέλο άλλων τραπεζών oφθαλμών στον κόσμο, η ΛΑΤΟΑ λειτουργεί στο πλαίσιο του επιχειρησιακού μοντέλου του μη κερδοσκοπικού, φιλανθρωπικού Ιδρυματος. Για να επιτύχει τους στόχους της, η ΛΑΤΟΑ λειτουργία πάνω σε δύο βασικές αρχές: α. Τον δυναμισμό ενός ανεξάρτητου, φιλανθρωπικού ιδρύματος, το οποίο επιλέγει τη στρατηγική του μακριά από πολιτικά ή συντεχνιακά συμφέροντα. Αποτελείται από επαγγελματίες που ασχολούνται με το υψηλό αγαθό της δωρεάς ιστών για τη θεραπεία των τυφλών, αλλά την ίδια στιγμή, έχουν ώς στόχο την ανάπτυξη του προσωπικού, προκειμένου να παρέχει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας. β. Την παροχή της ίδιας ποιότητας κερατοειδικού ιστού για τον καθένα σύμφωνα με τον κανόνα «first come, first served» χωρίς προτεραιότητα για συγκεκριμένο χειρουργό ή νοσοκομείο. Η παροχή ιστών της ίδιας ποιότητας σε όλους τους χειρουργούς και τελικά τους ασθενείς, είναι μείζονος σημασίας για την επιτυχία της ΛΑΤΟΑ. Εκτιμάται ότι λόγω της έλλειψης πρόσβασης και το υψηλό κόστος του ιστού κερατοειδούς, ένα ποσό τουλάχιστον ευρώ χάνεται ετησίως από τον Ελληνικό Κρατικό Προϋπολογισμό, λόγω του κόστους της αγοράς ιστού κερατοειδούς από το εξωτερικό για μεταμοσχεύσεις που πραγματοποιούνται στην Ελλάδα, το κόστος της χρηματοδότησης μεταμοσχεύσεων ασθενών που καταφεύγουν στο εξωτερικό για την πραγματοποίηση της επέμβασής τους συν το κόστος της διαφυγούσας εργασιακής παραγωγικότητας λόγω μη ικανοποιητικής θεραπείας των παθήσεων του κερατοειδούς στους Ελληνες. Η ΛΑΤΟΑ προτίθεται να παρέχει προσιτούς, υψηλής ποιότητας ιστούς πού συλλέχθηκαν στην Ελλαδα, με ελεύθερη πρόσβαση σε κάθε Ελληνα ασθενή και με εκτιμώμενη εξοικονόμηση ευρώ για το έτος 2018, μόνο από ιστούς κερατοειδούς προερχόμενους από τη ΛΑΤΟΑ συν τα πρόσθετα ευρώ από την ανακτημένη παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η λειτουργία της ΛΑΤΟΑ θα δράσει ως καταλύτης για την αύξηση του αριθμού των μεταμοσχεύσεων κερατοειδούς κοντά στα ετησίως το 2018, ποσοστό που είναι, επίσης, η εκτιμώμενη συνολική ζήτηση του κερατοειδούς ιστού για τον συνολικό ελληνικό πληθυσμό. Προφανώς η ΛΑΤΟΑ κρατώντας ένα κατ εκτίμηση 40% των τοπικών αναγκών της Ελλάδας σε ιστούς κερατοειδούς κατά το ίδιο έτος θα αποτελέσει παράδειγμα για τη δημιουργία πρόσθετων τραπεζών οφθαλμών (Ελληνική Τράπεζα Οφθαλμών ΑΧΕΠΑ, Τραπεζα Οφθαλμών «Γρ. Γεωργαρίου») για την κάλυψη της τοπικής ζήτησης σε ιστούς με παρόμοιο λειτουργικό μοντέλο. Σε αυτό το σημείο η ΛΑΤΟΑ θα έχει την επιλογή να γίνει η προτιμώμενη πάροχος ποιοτικών ιστών κερατοειδούς στην περιφέρεια της Ανατολικής Μεσογείου. Η Λαϊονική Τράπεζα Οφθαλμών Αθηνών (ΛΑ- ΤΟΑ) ως μια σύγχρονη τράπεζα Οφθαλμών θα πρέπει να μετασχηματιστεί από έναν παροχέα καθαρά μη επεξεργασμένων ιστών, σε παροχέα επεξεργασμένων ιστών (π.χ. pre-cut, Descemet s Membrane Grafts) από την αρχή όπως οι παγκόσμιες ανάγκες σαφώς απαιτούν. Λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογίας των βλαστικών κυττάρων, η οποία θα περιλαμβάνει επίσης νέες, αποτελεσματικές μεθόδους για την ανάπτυξη οφθαλμικού ιστού πριν από το τέλος αυτής της δεκαετίας, η ΛΑΤΟΑ θα πρέπει να ακολουθήσει τις εξελίξεις και σε ένα σημείο καμπής να πάρει τη στρατηγική απόφαση κοντά στο έτος να μεταβεί σε βιο-συνθετικά παραγόμενο αυτόλογο ιστό κερατοειδούς. Οι δυσκολίες Δυστυχώς η ελλειπής γνώση του θέματος της λειτουργίας των Τραπεζων Οφθαλμών και η ημιμάθεια μέρους της Ελληνικής επιστημονικής κοινότητας έχει οδηγήσει σε υπεραπλούστευση και υπεραισιοδοξία σε σχέση με τις δυσκολίες συλλογής ιστών σε ικανοποιητικούς αριθμούς από τους Ελληνες δότες οργάνων και ιστών. Ουσιάστικα είναι αδύνατη η συλλόγη ιστών σε πάνω από το 2,5% των πιθανών δοτών ενώ χώρες με πολύ πιο προχωρημένο πρόγραμμα τραπεζών οφθαλμών από ότι η Ελλάδα κυριολεκτικά πανηγυρίζουν με ποσόστα 0,5% (Κίνα) και 1% (Ινδία) επιτυχούς συλλογής ιστών από το σύνολο των πιθανών δοτών. Η εξήγηση δίνεται αναλυτικά παρακάτω (τα ποσοστά που χρησιμοποιούνται για το φιλτράρισμα του δείγματος του πληθυσμού έναντι των ποσοστών ανάκτησης κερατοειδούς βασίζονται σε παρόμοια στοιχεία από ανάλογες εργασίες και πλυθησμιακές συνθέσεις στις ΗΠΑ): Qualifying percentage for Cornea Retrieval NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 19

20 κερατοειδής Deaths in Attica Persons % of total Deaths in Attica (2007 ELSTAT figures) 35, ,0% Qualifying percent Deaths within hospitals 21,528 60,0% 60% Samples out of age range 6,458 18,0% 30% Consensus given + history checked 1,292 3,6% 20% Final donor check 1,098 3,1% 85% Laboratory tissue check 878 2,4% 80% Total corneas retrieved 1,757 2,4% 100% Από την τελετή αδελφοποίησης με την τράπεζα του Fabriano, Ιταλία Στην περιοχή του λεκανοπεδίου (Αττική, Αθήνα), για έναν πληθυσμό υπήρξαν θάνατοι το 2007 (σύμφωνα με τα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ), Από τα οποία εκτιμούμε ότι: Περίπου το 40% πεθαίνουν στο σπίτι, σε γηροκομεία είτε στον τόπο του ατυχήματος. Αυτά τα άτομα δεν υπολογίζονται αυτόματα για δωρεά ιστών, έτσι μόνο οι θάνατοι στα νοσοκομεία μπορούν να δημιουργήσουν ένα πιθανό τηλεφώνημα για τη ΛΑΤΟΑ. Από αυτούς, το 70% είναι πολύ νεαροί ή πολύ ηλικιωμένοι ή έχουν ιστορικό ενεργών λοιμώξεων, αφήνοντας δότες. Από αυτούς, το 80% των οικογενειών δεν μας δίνουν πληροφορίες για την κοινωνιολογικό ιστορικό του δότη για τη δωρεά οργάνων, καθώς και τη συγκατάθεσή τους, αφήνοντας δότες. Από αυτούς, η εξέταση του ιατρικού ιστορικού ή η περαιτέρω εξέταση του σώματος καθιστά το 15% ακατάλληλο για την ανάκτηση του κερατοειδούς χιτώνα, αφήνοντας δότες. Από τους κερατοειδείς που συλλέγονται και αξιολογούνται στο μικροσκόπιο, το 20% απορρίπτονται για χαμηλό αριθμό ή ελαττώματα των ενδοθηλιακών κυττάρων, αφήνοντας 878 δωρητές, ή κερατοειδείς, που διατίθεται για την τελική μεταμόσχευση (2,4% του συνόλου). Το μέγεθος της αγοράς πληροί τις προϋποθέσεις για τη λειτουργία μιας Τράπεζας Οφθαλμών, με πυκνή περιοχή απορροής (catchment area) σε ακτίνα 50 χιλιομέτρων καθιστώντας το έργο βιώσιμο και αξιόπιστο. Η ΛΑΤΟΑ θα προσπαθήσει να δημιουργήσει μια αλλαγή νοοτροπίας στην ελληνική κοινωνία σε σχέση με την ευαισθησία της στο θέμα των μεταμοσχεύσεων, γενικότερα, και την αποκατάσταση της όρασης μέσω της μεταμόσχευσης κερατοειδούς πιο ειδικά. Ενημερωτικά φυλλάδια, σεμινάρια και δημόσιες ομιλίες σε επιστημονικά συμπόσια θα διαμορφώσουν την κοινή γνώμη, προκειμένου να δραστηριοποιηθεί και να αλλάξει η νοοτροπία και η ευαισθητοποίηση των Ελλήνων σε σχέση με τις μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς. Το παρόν και το μέλλον Το Σάββατο 21 Μαρτίου 2015 στην Pescara, Ιταλία, έγινε η προγραμματισμένη Αδελφοποίηση της Λαϊονικής Τράπεζας Οφθαλμών Αθηνών με την Τράπεζα Οφθαλμών του Fabriano, Ιταλίας, μετά από πρόσκληση της Λέσχης Lions Fabriano, προκειμένου να συνάψουν δεσμούς αμοιβαίας φιλίας, συνεργασίας και ανταλλαγής επιστημονικών γνώσεων και ερευνητικών προγραμμάτων και τεχνογνωσίας, με απώτερο σκοπό να βελτιώσουν τις προσφερόμενες υπηρεσίες σε όλους εκείνους που θα απευθυνθούν στις Λαϊονικές Τράπεζες Οφθαλμών. Οι χειρουργοί οφθαλμίατροι που ασχολούνται με τις μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς, παγκοσμίως εδώ και 60 χρόνια έχουν αποκτήσει εμπιστοσύνη στους ιστούς προς μεταμόσχευση που προέρχονται από Λαϊονικές Τράπεζες Οφθαλμών, καθότι είναι ελεγμένοι και άριστης ποιότητας. Στις 14 Απριλίου 2015, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου της Παγκόσμιας Ενωσης των Τραπεζών Οφθαλμών, που έγινε στο San Diego των ΗΠΑ, ο Πρόεδρος της ΛΑ- ΤΟΑ Δρ Κωνσταντίνος Σαμαράς συναντήθηκε με την υπεύθυνη των Λαϊονικών Τραπεζών Οφθαλμών των Διεθνών Λεσχών Lions, Marilee Kadar, και ανακοινώθηκε ότι η ΛΑΤΟΑ είναι επίσημα μέλος των Λαϊονικών Τραπεζών Οφθαλμών παγκοσμίως και θα αποτελέσει ένα έργο προβολής τόσο για τη χώρα μας όσο και στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων και της Μεσογείου. ( Οι Λάιονς παρέχουν υποστήριξη στις τράπεζες Οφθαλμών για περισσότερο από 60 χρόνια. Σήμερα, υπάρχουν πάνω από 50 Λαϊονικές Τράπεζες Οφθαλμών σε 13 χώρες. Αυτή είναι η πιο σημαντική ομάδα υποστήριξης, και η μεγαλύτερη δύναμη της ΛΑΤΟΑ καθώς η οικογένεια των Λαϊονικών Τραπεζών είναι πρόθυμοι να παρέχουν κάθε είδους βοήθεια που θα μπορούσε να χρειαστεί, όπως την προσφορά εξοπλισμού, την παροχή συμβουλών-καθοδήγησης, εκπαίδευση του προσωπικού, κ.λπ. Πάνω από όλα όμως μελλοντικά χρειάζεται ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο εξειδικευμένο για τη λειτουργία Τραπεζών Οφθαλμών στην Ελλάδα και το οποίο θα στηρίζεται σε πέντε κύριους άξονες: 1. Να επιτρέπονται να συνιστώνται Τράπεζες Μοσχευμάτων Οφθαλμού, υπό τη μορφή μη κερδοσκοπικών νομικών προσώπων, οι οποίες θα χρηματοδοτούνται από τις εισφορές των μελών τους και θα μπορούν να είναι αποδέκτες πάσης φύσεως δωρεών, τρίτων φυσικών ή νομικών προσώπων. 2. Οι παραπάνω Τράπεζες Μοσχευμάτων Οφθαλμού να λειτουργούν, σύμφωνα με τους Νόμους και τις προϋποθέσεις που θέτει ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) και θα τίθενται υπό την εποπτεία του κράτους, ενώ θα μπορούν να συμμετάσχουν, κατόπιν συναίνεσης, στη συλλογή ιστών μέσω του εθνικού δικτύου συλλογής ιστών προς μεταμόσχευση από δότες σε δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, εξασφαλίζοντας κίνητρα επιπλέον χρηματοδότησης ή μοριοδότησης αυτών των νοσοκομείων, εάν εκπληρώνουν τους στόχους τους. 3. Οι παραπάνω Τράπεζες Μοσχευμάτων Οφθαλμού θα υποστηρίζονται από το κράτος με τη δυνατότητα σύναψης συνεργασιών με τα κατά τόπους νοσοκομεία για τη διανομή μοσχευμάτων οφθαλμού στους χειρουργούς οφθαλμιάτρους και προς ενίσχυση των ασθενών με τη δυνατότητα κάλυψης του κόστους για την επεξεργασία κάθε ιστού και των λειτουργικών δαπανών των Τραπεζών από τον αντίστοιχο ασφαλιστικό οργανισμό του εκάστοτε λήπτη (π.χ. ΕΟΠΥΥ). 4. Οι παραπάνω Τράπεζες Μοσχευμάτων Οφθαλμού αφού εξασφαλίσουν τη συγκατάθεση από τον συγγενή του δότη για τη συλλογή ιστών προς μεταμόσχευση θα μπορούν να έχουν ελεύθερη προσβαση σε όλα τα ιατρικά αρχεία του δότη χωρίς περαιτέρω συγκατάθεση. 5. Τέλος, το κράτος να αναλαμβάνει ενεργό συμμετοχή για την προώθηση της αξίας της δωρεάς οργάνων στον πάσχοντα πολίτη. Ενδεικτικά και μόνο με την π.χ. θέσπιση νόμιμης συγκατάθεσης από τον συγγενή του δότη, τηλεφωνικά για τη συλλογή ιστών από ένα συγγενικό δότη, όπως επίσης με τη χρήση ηλεκτρονικού φακέλου απομαγνητοφώνησης της συνομιλίας μεταξύ του συγγενούς και του τηλεφωνητή της Τράπεζας, ο οποίος και θα αποθηκεύεται για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δέκα (10) χρόνων. 20 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

21 τεχνολογία Φαινόμενα αλληλεπίδρασης laser με βιολογικούς ιστούς Η λέξη laser είναι το ακρωνύμιο του «light amplification by stimulated emission of radiation» -ενίσχυση φωτός μέσω εξαναγκασμένης εκπομπής-. Η χρήση των laser στον τομέα της φυσικής βοήθησε στη μελέτη αλληλεπίδρασης ακτινοβολίας και ύλης, όπως και στη φασματοσκοπία. Στη χημεία και κυρίως στη φωτοχημεία βοήθησε στην παραγωγή ισοτόπων (κυρίως ουρανίου και δευτερίου). Στη φυσική περιβάλλοντος αναπτύχθηκαν συστήματα Lidar για την ανίχνευση ατμοσφαιρικών ρυπαντών. Στον τομέα της Βιολογίας η χρήση των laser είναι κατά βάση διαγνωστική (μελέτη βιομορίων, φθορισμός DNA). Στην Ιατρική αποτελούν τόσο διαγνωστικό όσο και θεραπευτικό μέσο. Στην κατεργασία υλικών έχουμε εφαρμογές στην κοπή, στη συγκόλληση, στη λείανση και τη διάτρηση. Στον τομέα των οπτικών επικοινωνιών τα laser παρουσιάζουν πολλά πλεονεκτήματα, όπως τη δυνατότητα μεταφοράς μεγάλης ποσότητας πληροφορίας και με αρκετά μικρή απόσβεση μέσω της κυματοδήγησης με οπτικές ίνες. Χωρίς μέσο διάδοσης την οπτική ίνα η χρήση περιορίζεται μόνο σε εφαρμογές στην επικοινωνία μεταξύ δορυφόρων, δορυφόρου και σταθμού εδάφους και σε επικοινωνίες μικρών αποστάσεων, μεταξύ σταθμών που έχουν οπτική επαφή. H έρευνα στον τομέα των laser συνεχίζεται αμείωτη. Στόχος πλέον των προσπαθειών που γίνονται είναι η παραγωγή ακτινοβολίας μικρότερου μήκους κύματος από τα διαθέσιμα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον τομέα της νανοτεχνολογίας την ανάπτυξη συστημάτων μεγαλύτερης ισχύος για εφαρμογή στη βιομηχανία και την πυρηνική φυσική όπου απαιτούνται τεράστια ποσά ενέργειας για διαδικασίες, όπως η θερμοπυρηνική σύντηξη και η δημιουργία παλμών μικρότερης διάρκειας κυρίως στην Ιατρική, όπου το ζητούμενο είναι η καλύτερη ποιότητα αποδόμησης και η ελαχιστοποίηση του βάθους θερμικής καταστροφής των παρακείμενων από τον ακτινοβολούμενο υγιών ιστών. Σήμερα, με την ανάπτυξη των παλμικών laser, έχουν επιτευχθεί παλμοί διάρκειας nanosecond, picosecond και femtosecond (10-9, και sec, αντίστοιχα) και αντίστοιχα ισχύος της τάξης των GW και TW (10 9 και watt, αντίστοιχα). Σε εξέλιξη είναι η έρευνα για τη δημιουργία laser με διάρκεια παλμών της τάξης των attosecond (10-18 s ) και ισχύ που θα φτάνει τα peta-watt (10 15 ).[1,2] Ιδιαίτερο ενδιαφέρων υπάρχει στα φαινόμενα που προκύπτουν κατά την αλληλεπίδραση παλμών laser με βιολογικούς ιστούς, ειδικά στην κλίμακα των femtosecond και attosecond. Αυτό συμβαίνει Κωνσταντίνος Μπαχάρης, PhD Βιοφυσικός επικοινωνία: cbacharis@yahoo.gr Προσπίπτουσα ακτινοβολία Ανακλώμενη ακτινοβολία διότι όταν μια δέσμη Η/Μ κύματος προσπίπτει πάνω στην επιφάνεια ενός ιστού μπορεί να υποστεί 4 διαφορετικές διεργασίες: ανάκλαση, σκέδαση, απορρόφηση και διάθλαση. Η ανάκλασή της μειώνεται όταν η δέσμη προσπίπτει κάθετα στον ιστό. Η σκέδαση οφείλεται στην ανομοιογένεια της σύστασης του ιστού (που συνεπάγεται διαφορετικό δείκτη διάθλασης των συστατικών) και μπορεί να περιοριστεί με μικρότερο άνοιγμα και διάμετρο της δέσμης (spot size) και αύξηση της απορροφητικότητας του ιστού για συγκεκριμένο μήκος κύματος ακτινοβολίας. Τέλος, η διάθλαση έχει να κάνει με το πάχος του ιστού εφόσον η δέσμη δεν έχει απορροφηθεί πλήρως. (Σχήμα 1) [3]. Η βιολογική δράση της ακτινοβολίας laser εξαρτάται κάθε φορά από τους παρακάτω αλληλένδετους παράγοντες: (α) Τις φυσικές παραμέτρους της δέσμης, όπως το μήκος κύματος, η πυκνότητα ενέργειας και ισχύος, η διάρκεια του παλμού, ο συνολικός χρόνος αλληλεπίδρασης της ακτινοβολίας με τον ιστό και η ποιότητα της δέσμης (β) Τις οπτικές ιδιότητες του ιστού (ανάκλαση, διάδοση, διάχυση και απορρόφηση), (γ) Τις φυσικές ιδιότητες του ιστού (π.χ. πυκνότητα, σύσταση, δομή), (δ) Τις θερμικές ιδιότητες του ιστού (π.χ. θερμική αγωγιμότητα, ειδική θερμότητα, χρόνος θερμικής αποκατάστασης και συντελεστής απορρόφησης) και (ε) Τις μηχανικές ιδιότητες του ιστού (π.χ. μέτρο ελαστικότητας, αντοχή σε εφελκυσμό) [4]. Τα κυριότερα φαινόμενα αλληλεπίδρασης της ακτινοβολίας laser με έναν ιστό περιγράφονται συνοπτικά παρακάτω: Απορρόφηση ακτινοβολίας Σχήμα 1. Αλληλεπίδραση ακτινοβολίας laser με βιολογικό ιστό Σκέδαση ακτινοβολίας Διάθλαση ακτινοβολίας NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 21

22 τεχνολογία Α. Φωτοχημικό φαινόμενο: Η φωτοχημική δράση της ακτινοβολίας laser διακρίνεται στη μονο-φωτονική και στη πολυ-φωτονική διέγερση του υλικού. Η απορρόφηση ενός φωτονίου ενέργειας μεγαλύτερης ή ίσης από το ενεργειακό χάσμα του υλικού (μονοφωτονική απορρόφηση) προκαλεί τη διέγερση των ηλεκτρονίων και οδηγεί στην άμεση διάσπαση των χημικών δεσμών του και επομένως στη φωτοχημική μετατροπή του υλικού. Η διαδοχική απορρόφηση δύο ή περισσότερων φωτονίων (πολυφωτονική απορρόφηση) μπορεί να οδηγήσει στην έμμεση διάσπαση των δεσμών του υλικού όταν η συνολική ενέργεια απορρόφησης γίνει ικανή να ξεπεράσει το φράγμα δυναμικού του υλικού [6]. Γίνεται αντιληπτό, μέσω της γνωστής σχέσης c = λ ν, c η ταχύτητα του φωτός, ν η συχνότητα της ακτινοβολίας, ότι πλεονέκτημα για φωτοχημική δράση έχουν κυρίως τα laser χαμηλού μήκους κύματος (λ), όπως τα υπεριώδη. Τα laser αυτής της κατηγορίας έχουν φωτόνια με ενέργεια σε επίπεδα συγκρίσιμα με τις ενέργειες των χημικών δεσμών και σαν αποτέλεσμα τους σπάνε πιο εύκολα [5]. Η όλη διαδικασία απορρόφησης φωτονίων από τα μόρια ενός ιστού έχει ως αποτέλεσμα μία σειρά από φωτοβιοχημικές αντιδράσεις που προκαλλούν αλλαγές στη δομή και τις ιδιότητες του ιστού. Με βάση το φωτοχημικό φαινόμενο, laser, όπως τα ιόντα αργού (Ar κορυφές στα 488και 514,5 nm) και το ArF (Argon-fluoride, 193nm) που ανήκει στα excimer laser, βρίσκουν σημαντικές εφαρμογές στην ιατρική (φωτοδυναμική θεραπεία και διαθλαστική διαμόρφωση του κερατοειδούς, αντίστοιχα). [7]. Β. Φωτομηχανικό φαινόμενο: Η παραγωγή φωτομηχανικών φαινομένων περιορίζεται στις δέσμες υψηλής ισχύος και μικρής διάρκειας παλμών (nanosecond ή picosecond), όπως αυτές που παράγονται από τα laser διακοπτόμενου Nd-YAG (1,06μm μήκος κύματος). Τα laser αυτά δίνουν τέτοιες πυκνότητες ισχύος της ακτινοβολίας (της τάξης W/cm 2 και πάνω) που έχουμε μια οπτικά δημιουργούμενη έκρηξη και παραγωγή ενός στιγμιαίου και τοπικά ιονισμένου πλάσματος. H διαδικασία αυτή, αναφέρεται ως φωτο-διηλεκτρική διάσπαση, και συμβαίνει στο εστιακό επίπεδο της δέσμης. Τα δυναμικά ιονισμού αντιστοιχούν σε πολλαπλάσια της ενέργειας των φωτονίων του συγκεκριμένου μήκους κύματος, επομένως η δημιουργία πλάσματος προϋποθέτει πολυφωτονικές διαδικασίες. Κάθε ηλεκτρόνιο που απελευθερώνεται από μία πολυφωτονική διαδικασία μπορεί με την κατάλληλη αύξηση της ενέργειάς του από το πεδίο ακτινοβολίας να ιονίσει ένα άλλο άτομο του ιστού αποσπώντας του έτσι ένα νέο ηλεκτρόνιο. Η επαναλαμβανόμενη αυτή διαδικασία οδηγεί σε μια χιονοστιβάδα ηλεκτρονίων η οποία γρήγορα δημιουργεί την πυκνότητα πλάσματος. Η δημιουργία του πλάσματος κατά μια έννοια θωρακίζει τον ιστό, καθώς συνεχίζει και μετά την απορρόφηση της ακτινοβολίας. Το υδροδυναμικό κρουστικό κύμα-shockwave- που ακολουθεί τη δημιουργία του πλάσματος, αρχικά διαδίδεται με υπερηχητική ταχύτητα και οδηγεί στην αποδόμηση του υλικού. Η ένταση του φαινομένου εξαρτάται από την πίεση που θα δημιουργηθεί (μειώνεται με ρυθμό r -1, με r την απόσταση από το σημείο δημιουργίας του) και τη διάρκεια του (με ένταση των φαινομένων ανάλογα αυτής) και μπορεί να σχίσει τον ιστό κάτι που είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στις τομές των ημιδιαφανών μεμβρανών του οφθαλμού (π.χ. ινώδεις θύλακας φακού, ίνες υαλώδους) και στη λιθοτριψία. Ενα επιπλέον πλεονέκτημα της εφαρμογής του φωτομηχανικού φαινομένου, είναι ότι η επακόλουθη θερμική καταστροφή περιορίζεται στη μηχανικά κατεστραμμένη περιοχή. Γ. Φωτοθερμικό φαινόμενο: Το φαινόμενο αυτό παρουσιάζεται καθώς η εισερχόμενη ακτινοβολία διαχέεται και απορροφάται από το υλικό-ιστός προκαλώντας έτσι τη θέρμανση και τη διέγερσή του. Η διέγερση των μορίων οφείλεται στη μη ελαστική κρούση τους με τα άλλα γειτονικά μόρια και έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της κινητικής τους ενέργειας, μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα πολύ γρήγορα (1-100ps) και έχει ως αποτέλεσμα την τοπική θέρμανση του ιστού. Σε μικροσκοπικό επίπεδο η ενέργεια που συσσωρεύεται στο υλικό μέσω της ακτινοβολίας του laser, απορροφάται από τα μόρια του προκαλώντας την ταλάντωση και την περιστροφή τους, που ακολουθείται από θερμικές μη ακτινοβολητικές διαδικασίες και μη θερμικές ακτινοβολητικές διαδικασίες. Οι μη ακτινοβολητικές διαδικασίες οδηγούν στη θέρμανση του υλικού. Οι ακτινοβολητικές διαδικασίες όπως ο φθορισμός, και η φωταύγεια προκαλούν ως δευτερογενές αποτέλεσμα τη θέρμανση του υλικού. Κατά το φωτοθερμικό φαινόμενο έχουμε τη διάδοση θερμικών κυμάτων στην επιφάνεια και στον όγκο του υλικού όπου απορροφήθηκε η ακτινοβολία, τα οποία προκαλούν μεταβολή της θερμοκρασίας του, οδηγώντας σε αλλαγή των θερμικών και οπτικών ιδιοτήτων του π.χ. μεταβολή του συντελεστή απορρόφησης και της ειδικής θερμότητας, ανάλογα με τη θερμοκρασία που αναπτύσσεται στο υλικό. Αναλυτικά τα διαφορετικά αποτελέσματα που προκύπτουν με την αύξηση της θερμοκρασίας είναι: (Πίνακας 1, Σχήμα 2). Με την επιλογή των κατάλληλων laser και των υπόλοιπων παραμέτρων της ακτινοβόλησης (διάρκεια παλμού, πυκνότητα ενέργειας), το φωτοθερμικό φαινόμενο βρίσκει σημαντικές εφαρμογές σε πολλούς επιστημονικούς τομείς. Φωτοθερμική δράση παρουσιάζουν κυρίως τα laser του υπέρυθρου, όπως το Er:YAG, το CO 2 και το HO:YAG, καθώς το νερό και άλλα μόρια που συναντώνται στους ιστούς όπως το κολλαγόνο-παρουσιάζουν υψηλή απορρόφηση σε αυτή την περιοχή του φάσματος [8]. Υπερθερμία Πίνακας 1. Ιστολογικές μεταβολές του ιστού συναρτήσει της αύξησης της θερμοκρασίας [8] Θερμοκρασία Ιστολογικές αλλαγές C Υπερθερμία (θάνατος των κυττάρων) 50 C Μείωση των ενζυματικών λειτουργιών 60 C Μετουσίωση των πρωτεϊνών (πήξη) 80 C Συγκόλληση του κολλαγόνου 100 C Δημιουργία ατμού C Απανθράκωση C πυράκτωση καύση Πήξη Δέσμη laser \\ Ιστός Ατμοποίηση Απανθράκωση Σχήμα 2. Σχηματική αναπαράσταση των ιστολογικών μεταβολών συναρτήσει της θερμοκρασίας Η επίδραση της ακτινοβολίας laser στους ιστούς, όπως προαναφέρθηκε, εξαρτάται από τις οπτικές, θερμικές, μηχανικές ιδιότητες του ιστού όπως και από το μήκος κύματος της ακτινοβολίας, τη λειτουργία του laser (παλμική ή 22 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

23 τεχνολογία Ρυθμός αποδόμησης (μm/παλμό) Κατώφλι αποδόμησης Φωτοχημική - θερμική επίδραση στον ιστό Πυκνότητα ενέργειας (J/cm 2 ) Δημιουργία πλάσματος Φωτοαποδόμηση του ιστού Σχήμα 3. Σχηματική αναπαράσταση της καμπύλης του ρυθμού αποδόμησης για έναν βιολογικό ιστό συνεχής), τη διάρκεια του παλμού, από την πυκνότητα ενέργειας και ισχύος (Σχήμα 3) καθώς και από τον συνολικό χρόνο αλληλεπίδρασης. Τα αποτελέσματα της ακτινοβόλησης ενός ιστού εξαρτώνται από τη συνδυασμένη δράση όλων αυτών των παραγόντων, καθορίζοντας τον βαθμό και την ποιότητα της αποδόμησης καθώς και το εύρος της θερμικής καταστροφής λόγω διάχυσης της θερμότητας. Ακολουθεί μια σύντομη σχετικά ανάλυση όλων των παραπάνω. Εχει αποδειχθεί τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πειραματικό επίπεδο ότι η παλμική (pulsed mode) λειτουργία των laser υπερτερεί έναντι της συνεχούς (continuous wave-cw). Στις περιπτώσεις παλμικής λειτουργίας η δέσμη έχει τη μορφή ενός «τραίνου» παλμών, μεγάλης συνήθως επαναληπτικότητας και μικρής χρονικής διάρκειας, επιτρέποντας έτσι την ψύξη των ιστών στα ενδιάμεσα των διαδοχικών παλμών χρονικά διαστήματα. Εχουμε έτσι μικρότερα ποσά θερμότητας που διαχέονται στους παρακείμενους ιστούς και ενδεχομένως τους καταστρέφουν, καθώς η θερμική καταστροφή είναι συνάρτηση του χρόνου έκθεσης [6]. Στην περιοχή του κοντινού και μεσαίου υπέρυθρου, όπου επικεντρώθηκε αυτή η μελέτη, η αποδόμηση των ιστών είναι αποτέλεσμα κυρίως των μικροεκρήξεων του θερμαινόμενου νερού, δηλ. η δράση των laser είναι κυρίως φωτοθερμική. Το νερό αποτελεί περίπου το 10% στους σκληρούς ιστούς και το 55-90% στους μαλακούς. Η πίεση που αναπτύσσεται κατά την εκτόνωση των παραγόμενων, στο εσωτερικό του ιστού, ατμών υπερνικά τις μηχανικές δυνάμεις του με αποτέλεσμα οι ίνες του να σχίζονται και τελικά ο ιστός να αποδομείται. Πρόσφατες έρευνες, όμως, δηλώνουν την ανάγκη εισαγωγής πιο πολύπλοκων μοντέλων περιγραφής της αποδόμησης που να λαμβάνουν υπόψη και τα μηχανικά φαινόμενα που εξελίσσονται στο περιβάλλον στερεό μέσο. Η % περιεκτικότητα ενός ιστού σε νερό καθορίζει τις οπτικές και θερμικές του ιδιότητες, αλλά όχι τις μηχανικές (όπως αντοχή σε πίεση) Υποθέτοντας ότι έχουμε ομοιόμορφη κατανομή νερού στον ιστό και ότι δεν υπάρχει άλλος συστατικό που να απορροφά αρκετά, για ένα δεδομένο μήκος κύματος ακτινοβολίας, ισχύει η παρακάτω σχέση των συντελεστών απορρόφησης για τον ιστό και το νερό αντίστοιχα: α ιστού = α νερού,λ ω% όπου ω% είναι το ποσοστό που καταλαμβάνει το νερό στον ιστό, καθορίζοντας έτσι τις οπτικές ιδιότητες του ιστού. Ανάλογη σχέση ισχύει για τις θερμικές ιδιότητες, με τη θερμική αγωγιμότητα και κατά συνέπεια τη διάχυση να εξαρτώνται από το ποσοστό του νερού. Σχήμα 4. Τρισδιάστατη απεικόνιση της μορφής μιας Gaussian δέσμης και μιας επίπεδης ομογενούς (flat homogeneous) [9]. NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 23

24 τεχνολογία Για την καλύτερη ακρίβεια των ιατρικών εφαρμογών με laser, η απορροφητικότητα είναι ένας σημαντικός παράγοντας, γιατί όσο μεγαλύτερη είναι καθιστά αμελητέα τα φαινόμενα σκέδασης της ακτινοβολίας, περιορίζει τη θερμική διάχυση και προκαλεί επιφανειακά κυρίως φαινόμενα προσθέτοντας έτσι ακρίβεια σε κάθε μέθοδο. Η επιλογή του κατάλληλου laser σε σχέση με τις κύριες χρωμοφόρες κάθε ιστού δίνει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αν και η παρουσία Γκαουσσιανής δέσμης (με μέγιστη ένταση στο κέντρο και ομοιόμορφη μείωσή της στην περιφέρεια) είναι επιθυμητή και η πλέον ιδανική για καλή ποιότητα αποδόμησης, (τα τελευταίας τεχνολογίας laser χρησιμοποιούν υπέρ-γκαουσσιανή δέσμη), είναι φανερό ότι η λιγότερο αποδοτική περιφέρεια της δέσμης είναι πιθανόν, να ενισχύει την αλλοίωση των παρακείμενων ιστών σε θερμοκρασίες Τ<1000C, ώστε να αυξηθεί η έκταση της θερμικής καταστροφής και ουσιαστικά να μην συνεισφέρει στην αποδόμηση. Στο Σχήμα 4 φαίνεται η κατανομή ακτινοβολίας σε μια Gaussian δέσμη και σε επίπεδη δέσμη. Στην περιοχή δε του υπεριώδους ο μηχανισμός δράσης του ArF laser στον κερατοειδή είναι φωτοαποδόμηση (ablative photodecomposition).η δράση αυτή είναι κατά βάση φωτοχημική και λαμβάνει χώρα κυρίως στις ίνες κολλαγόνου ενώ το ενδιάμεσο νερό απορροφά ελάχιστο ποσοστό ακτινοβολίας. Η απορρόφηση της ενέργειας των φωτονίων οδηγεί σε διάσπαση των μορίων κολλαγόνου και δημιουργείται βαθμίδα πίεσης η οποία τείνει να αποκολλήσει τα θραύσματα από την επιφάνεια. Η πίεση στην επιφάνεια, όπου είναι και πιο έντονη, φτάνει τα 100bar.Τα θραύσματα απομακρύνονται με υπερηχητική ταχύτητα σε διεύθυνση κάθετη στην επιφάνεια. Η όλη διάρκεια της διαδικασίας απομάκρυνσης είναι της τάξης των μs. Οσο βαθύτερα βρίσκεται η ίνα κολλαγόνου τόσο μειώνεται η ενέργεια η οποία έχει εναποτεθεί σε αυτήν, ενώ αντίθετα οι επιφανειακές διασπώνται σε μικρότερα τμήματα τα οποία είναι ευκολότερο να απομακρυνθούν από την επιφάνεια. Υπάρχει ωστόσο ένα κρίσιμο βάθος (το οποίο εξαρτάται από την ένταση της ακτινοβολίας) πάνω από το οποίο, το ακτινοβολούμενο υλικό απομακρύνεται από το υπόστρωμα. Σε περίπτωση που η πυκνότητα ενέργειας είναι χαμηλότερη από ένα συγκεκριμένο κατώφλι (ablation threshold) η διαδικασία φωτοεκτομής δεν πραγματοποιείται. Το κατώφλι φωτοεκτομής για τον ανθρώπινο κερατοειδή είναι ~40-50 mj/cm 2. Ο ρυθμός με τον οποίο πραγματοποιείται η φωτοαποδόμηση ablation rate ή d δείχνει πόσα μm ιστού απομακρύνονται ανά παλμό και είναι ανάλογος της έντασης της ακτινοβολίας, του αριθμού των παλμών, της διάρκειας του παλμού, της συχνότητας ακτινοβόλησης (repetition rate) και γενικά περιγράφεται με μια σχέση της μορφής : F d = 0,3 ln F THREE Οπου F είναι η πυκνότητα ενέργειας σε J/cm 2 και F THRE το κατώφλι της αποδόμησης στις ίδιες μονάδες. Με τη βοήθεια αυτού του τύπου έχουμε τις παρακάτω παρατηρήσεις: Αν F<F THRE, τότε έχουμε αφαίρεση ελάχιστου υλικού (<<0,05μm/παλμό) Οσο το F αυξάνεται τότε μεγαλώνει και το βάθος αποδόμησης (Σχήμα 5) Αν F F THRE, τότε ισχύει ακριβώς η παραπάνω σχέση Eνώ αν F>>F THRE, τότε η σχέση τείνει να γίνει γραμμική, δηλ. d F F 0 Με F 0 η πυκνότητα ενέργειας λίγο πάνω από το κατώφλι αποδόμησης. Οι συνηθέστερες τιμές στις οποίες γίνονται οι επεμβάσεις της διαθλαστικής χειρουργικής είναι mJ/cm 2 με ρυθμό αποδόμησης ~ 0,25μm/παλμό. Κατά τη διάρκεια της φωτοαποδόμησης επιπλέον φαινόμενα που μπορεί να προκύψουν ταξινονομούνται, όπως παρακάτω: 1. Θερμική δράση. Η περίσσεια της ενέργειας που δεν πάει στην αποδόμηση, μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια των θραυσμάτων ή συνεισφέρει στην αύξηση της θερμότητας των γύρω περιοχών ως και ~8 ο C. Η δράση δε αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση του ρυθμού επαναληπτικότητας repetition rate του laser καθώς και στην επικείμενη αύξηση της πυκνότητας ενέργειας. 2. Ακουστικά κύματα. Η αποδόμηση συνοδεύεται από ακουστικά κύματα ταχύτητας 1630m/sec στο στρώμα του κερατοειδούς και το φαινόμενο αυτό των ακουστικών κυμάτων παρουσιάζεται με καθυστέρηση 10nsec. από τη στιγμή που ο παλμός laser έρθει σε επαφή με τον κερατοειδή. Για τον περιορισμό αυτού του φαινομένου, σημασία έχει η διάμετρος της παλμού της δέσμης να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη. Ο προσδιορισμός επομένως των κατάλληλων παραμέτρων της ακτινοβολίας laser καθώς και ο τρόπος ελέγχου της διάχυσης της θερμοκρασίας στην επιφάνεια του κερατοειδούς στη διάρκεια της φωτοαποδόμησής του είναι καθοριστικοί παράγοντες που συντελούν για να υπάρξει το ιδεατό αποτέλεσμα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σχήμα O. Svelto, Αρχές των lasers,εκδόσεις Συμμετρία, Αθήνα Α. Α. Σεραφετινίδης, Εισαγωγή στην Οπτοηλεκτρονική, Εκδόσεις Συμμετρία, Αθήνα Lisa Carroll, Tatyana R. Humphreys, Laser-tissue interactions, Clinics in Dermatology, 2006, Volume24, pages Μ. Μακροπούλου, Α. Παπαγιάννης, Εφαρμογές των lasers στη Βιοϊατρική και το Περιβάλλον, Αθήνα Alfred Vogel, Vasan Venugopalan, Mechanisms of pulsed laser ablation of biological tissue, Chemical Revue, 2003, issue 103, pages J.A.S. Carruth, A.L. Mc Kenzie, Ιατρικά laser: Επιστήμη και κλινική εφαρμογή, Εκδόσεις Συμμετρία, Αθήνα NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

25 Με άλλο μάτι ΚΑΡΑΟΛΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Η πανήγυρις των οδωνυμίων Αφορμή για την παρουσίαση του παρακάτω κειμένου μου έδωσε η περιήγησή μου, κατά τη διάρκεια του 29ου Διεθνούς Συνεδρίου της ΕΕΕΦΔΧ, στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας και τις καθέτους της. Εκεί, λοιπόν, συνάντησα την οδό Καραολή και Δημητρίου που συνεχίζει ψηλότερα ως Λουκιανού. Θυμήθηκα τότε το πρόσφατο βιβλίο του φίλου Κρίτωνα Σαλπιγκτή με τίτλο «ΚΑΡΑΟΛΗΣ ΚΑΙ ΔΗ- ΜΗΤΡΙΟΥ Η πανήγυρις των οδωνυμίων και η τρίτη αγχόνη» Εκδόσεις: ΑΙΓΑΙΟΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2014, πραγματεύεται το γεγονός της συγκεκριμένης ονοματοδοσίας. Με την άδεια του συγγραφέα το παρουσιάζω. Πέτρος Ράσογλου Χειρουργός Οφθαλμίατρος Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΕΕΦΔΧ επικοινωνία: Την 1η Απριλίου 1955 ξεκίνησε ο αγώνας της ΕΟ- ΚΑ για την αποτίναξη της βρετανικής κυριαρχίας της Κύπρου και της ένωσης της Μεγαλονήσου με την Ελλάδα. Οι Βρετανοί αντιμετώπισαν ως τρομοκρατική οργάνωση την ΕΟΚΑ και εκτέλεσαν διά απαγχονισμού δύο μέλη της που συνέλαβαν τον Μιχαλάκη Καραολή και τον Ανδρέα Δημητρίου. Ως αντίδραση στην πράξη αυτή, τα ονόματά τους πλημμύρισαν δρόμους και πλατείες. Στην Ερμούπολη της Σύρου επιλέχτηκε να ονομαστεί Καραολή και Δημητρίου η οδός που βρίσκεται το πρώτο γυμνάσιο της νεότερης Ελλάδας, το οποίο κατασκευάστηκε το 1834, με σχέδια του αρχιτέκτονα Γ. Γκάλαχερ. Από αυτό αποφοίτησαν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Ανδρέας Συγγρός, ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, ο ζωγράφος Κωσταντίνος Βολανάκης, ο ποιητής Αριστομένης Προβελέγγιος και άλλοι. Σήμερα στεγάζεται εκεί τμήμα του Πανεπιστημίου του Αιγαίου. Στα Χανιά η οδός Καραολή και Δημητρίου (παλαιότερα οδός Νοέλ) περνά μπροστά από το βυζαντινό τείχος. Στην Καβάλα με απόφαση η οποία ελήφθη αμέσως, ονομάστηκε Καραόλη και Δημητρίου ο κεντρικός πεζόδρομος στο ωραιότερο λιμάνι της πόλης. Στην Αλεξανδρούπολη, η ομώνυμη οδός είναι παραλιακή και στην αρχή της βρίσκεται το ωραιότατο λιθόκτιστο κτήριο του ΟΣΕ, με τα λαξευμένα αγκωνάρια, το γνωστό με την ονομασία Direction. Στη Δράμα, μόλις μαθεύτηκε ότι τους απαγχόνισαν, συνήλθε εκτάκτως το δημοτικό συμβούλιο και, με πνεύμα αποδοκιμασίας των Βρετανών, μετονόμασε την οδό Τσώρτσιλ σε Εθνικής Αμύνης και την οδό Σκόμπυ σε Καραολή και Δημητρίου. Στην πόλη της Θεσσαλονίκης επιλέχθηκε η κεντρική οδός που ενώνει διαγωνίως την πλατεία Δημοκρατίας (παλαιότερα Βαρδαρίου) με την πλατεία Διοικητηρίου. Η οδός αυτή το 1923 είχε ονομαστεί Διοικητηρίου. Το 1945 μετονομάστηκε σε Λόυδ Τζωρτζ προς τιμήν του διατελέσαντος πρωθυπουργού της Αγγλίας στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, οποίος απεβίωσε τη χρονιά εκείνη, για να εκφραστεί η ελληνική συμπάθεια προς τους συμμάχους μας στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή η οδός επελέγη πολύ επιτυχημένα από τον Δήμο Θεσσαλονίκης 1956 για να μετονομαστεί σε Καραολή και Δημητρίου, των Κυπρίων, προκειμένου να εκφραστεί με την αποκαθήλωση του ονόματος του Λόυδ Τζωρτζ και η αποκαθήλωση των Βρετανών από το βάθρο του συμμάχου και φίλου. Ο Δήμος Πειραιά επέλεξε να ξηλώσει και αυτός με δηκτική διάθεση από μια κεντρική οδό το όνομα του Αγγλου Ναυάρχου Μπητ και να τη μετονομάσει σε Καραολή και Δημητρίου. Στην οδό αυτή βρίσκονται σήμερα το κτίριο του Πανεπιστημίου του Πειραιά, η Δημοτική Πινακοθήκη με το άγαλμα Η Νεότης του γλύπτη Γ. Καστριώτη μπροστά της, καθώς και πολλά νεοκλασικά κτήρια, όπως το παλιό ταχυδρομείο κ.λπ. Ο Δήμος Αθηναίων, για να τιμήσει με πιο καυστικό τρόπο τη μνήμη τους, έδωσε το όνομά τους στο χαμηλότερο τμήμα της οδού Λουκιανού, το οποίο ξεκινά από τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας και φτάνει ως τον πρώτο δρόμο που συναντάμε ανηφορίζοντας, στην οδό Υψηλάντη. Διότι στο πρώτο αυτό τμήμα της οδού Λουκιανού στο Κολωνάκι βρισκόταν η βρετανική πρεσβεία. Πιο ενοχλητική μετονομασία οδού για τους Βρετανούς δεν γινόταν. Κάθε μέρα, οι διπλωμάτες, υπάλληλοι, αλλά και οι Αγγλοι υπήκοοι, οι οποίοι θα πήγαιναν για ένα θέμα τους να επισκεφθούν την πρεσβεία, θα έβλεπαν στην πινακίδα του Δήμου το όνομα των δύο απαγχονισμένων. Δεδομένου, όμως, ότι κατείχαν όλο το οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Βασιλίσσης Σοφίας, Καραολή και Δημητρίου, Υψηλάντη, Πλούταρχου, έχτισαν τη δεκαετία του 60, με είσοδο από την οδό Πλουτάρχου, ένα νέο μεγάλο κτήριο για την πρεσβεία τους, δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Πτωχοκομείου, και το παλαιότερο οίκημα της οδού Καραολή και Δημητρίου το μετέτρεψαν σε οικία του Πρέσβη. Το οίκημα δεν είναι τυχαίο. Υπήρξε η αθηναϊκή κατοικία που ετοίμασε για τον Ελευθέριο Βενιζέλο η δεύτερη σύζυγός του, η Ελενα, το γένος Σκυλίτση- Στεφάνοβικ. Χτίστηκε μεταξύ των ετών 1930 και 1932, με σχέδια του διάσημου αρχιτέκτονα Αναστασίου Μεταξά, μελετητή του Παναθηναϊκού Σταδίου των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων του Η ίδια το παραχώρησε το 1936, μετά από τον θάνατό του, στην αγγλική κυριαρχία, κατά μία φήμη έναντι συμβολικού τιμήματος μιας αγγλικής λίρας, ώστε η πράξη να θεωρηθεί πώληση. Η αγγλική πλευρά, αντιθέτως, η οποία έως τότε στέγαζε την πρεσβεία της στην πλατεία Κλαυθμώνος, ισχυρίζεται ότι κατέβαλε τίμημα λιρών, αναγνωρίζοντας και τη γενναιοδωρία της πωλήτριας, η οποία είχε ξοδέψει λίρες για να το χτίσει. Η ίδια μάλιστα χάρισε στον πρέσβη σερ Σιντνεϊ Ουότερλο και το ολοκαίνουργιο και θωρακισμένο αμάξι του Βενιζέλου, μάρκας Πακάρ. [Εικόνες 1 και 2] Η φήμη της δωρεάς της οικίας στο αγγλικό Δημόσιο δεν αποκλείεται να ευσταθεί, αφού και το γνωστό Μαιευτήριο Ελενα (αρχικώς Μαρίκας Ηλιάδη), ολο- NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 25

26 Με άλλο μάτι Εικόνα 1 Η αθηναϊκή οικία του Ελευθέριου Βενιζέλου προς τα τέλη της δεκαετίας του 1930 στη γωνία της τότε οδού Λουκιανού με τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας. Εικόνα 2 Το ίδιο κτίσμα σήμερα. Η αθηναϊκή οικία Βενιζέλου, αφού πρώτα χρησιμοποιήθηκε ως βρετανική πρεσβεία, αποτελεί πλέον την οικία του Βρετανού πρέσβη. Η πρεσβεία μεταφέρθηκε σε κτήριο που χτίστηκε στο ίδιο οικόπεδο με είσοδο από την οδό Πλουτάρχου. Η λήψη της δεύτερης φωτογραφίας έγινε λίγο ψηλότερα από τη γωνία με τη Βασ. Σοφίας. κληρώθηκε το 1932 χάρη σε δωρεά της ιδίας, στη μνήμη της θανούσης φίλης της. Δεν ήταν η μόνη δωρεά της. Στο Λονδίνο η Ελενα Βενιζέλου δώρισε σε γηροκομείο οικοπεδική έκταση αξίας λιρών, ενώ στο Παρίσι και στην Αθήνα συνέβαλε στην ανέγερση νοσοκομείων του Ερυθρού Σταυρού. Στη Χίο ίδρυσε το Σκυλίτσειον Νοσοκομείο και στην Αθήνα τη Σχολή Νοσοκόμων Μαιών Βιργινίας Σκυλίτση και μία σχολή για προβληματικά παιδιά. Στην πατρίδα του συζύγου της, στα Χανιά, δωρεές της αποτελούν το Βενιζέλειο Στάδιο, το Βενιζέλειο Ωδείο, οι παιδικές εξοχές των Αγίων Αποστόλων,η Εικόνα 3 Η Ελενα Σκυλίτση στο πλευρό του Ελευθέριου Βενιζέλου, αμέσως μετά από τον γάμο τους το 1921 στο Λονδίνο. διάνοιξη της οδού του Θερίσου, ενώ συνέβαλε στη δημιουργία του υδραγωγείου Μουρνιών και του Πατριωτικού Ιδρύματος περίθαλψης προσφύγων. Προσέφερε, επίσης, υποτροφίες σε Χανιώτες φοιτητές για να σπουδάσουν στο εξωτερικό. Τέλος, όταν η ίδια δώρισε στο ελληνικό Δημόσιο το οίκημα της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο, για ποιον λόγο να αποτελεί έκπληξη το να χαρίσει και την οικία του συζύγου της στην Αθήνα στο αγγλικό Δημόσιο; Στο γράμμα, μάλιστα, με το οποίο απάντησε στις ευχαριστίες του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών Αντονι Ηντεν για το ευνοϊκό κλείσιμο της συμφωνίας, έγραφε ότι: «Νιώθω βαθιά ικανοποίηση ξέροντας πως το παλιό μου σπίτι αποτελεί τώρα ιδιοκτησία του Βρετανικού Δημοσίου και πως μπορεί έτσι να βοηθήσει [...] να εξυπηρετούνται στην Ελλάδα τα συμφέροντα της χώρας όπου γεννήθηκα [...] για την οποία ο αείμνηστος σύζυγος μου έτρεφε σ ολόκληρη τη ζωή του, όπως και εγώ, αισθήματα βαθυτάτου θαυμασμού». Σημειωτέον ότι και ο γάμος της με τον Ελευθέριο Βενιζέλο έγινε στο Χάι-γκέιτ του Λονδίνου. [Εικόνα 3] 26 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ