Παθογόνοι μικροοργανισμοί

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Παθογόνοι μικροοργανισμοί"

Ελλάδιος Ζαφειρόπουλος
5 χρόνια πριν
Προβολές:

Βρίσκονται σχεδόν παντού στη γη και μπορούν να είναι και ευεργετικοί και επιβλαβείς για

1 Παθογόνοι μικροοργανισμοί 1) Ιοί 2) Μύκητες 3) Πρωτόζωα 4) Βακτήρια Οι μικροοργανισμοί είναι μικροσκοπικοί ζωντανοί οργανισμοί, πάρα πολύ μικροί για να είναι ορατοί με γυμνό μάτι. Βρίσκονται σχεδόν παντού στη γη και μπορούν να είναι και ευεργετικοί και επιβλαβείς για τους ανθρώπους. Αν και εξαιρετικά μικροί, οι μικροοργανισμοί έχουν ποικιλία σε μορφές και μεγέθη. 1

Οι ιοί είναι οι μικρότεροι από τους μικροοργανισμούς και είναι γενικά επιβλαβείς στους ανθρώπους. 1 Οι ιοί είναι οργανισμοί χωρίς κυτταρική δομή και δεν μπορούν να επιζήσουν μόνοι τους.

Με την εισαγωγή τους στο κύτταρο-ξενιστή, πολλαπλασιάζονται γρήγορα σε εκατομμύρια και καταστρέφουν το κύτταρο ξενιστή, στην πορεία!

Μεταφέρουν γενετικό υλικό από τον ιό στο κύτταρο ξενιστή. Νουκλεϊνικό οξύ: Είτε DNA ή RNA υλικό, αλλά τα κύτταρα των ιών σπάνια περιέχουν και τα δύο. Τα περισσότερα περιέχουν RNA υλικό.

2 Οι ιοί είναι οι μικρότεροι από τους μικροοργανισμούς και είναι γενικά επιβλαβείς στους ανθρώπους. 1 Οι ιοί είναι οργανισμοί χωρίς κυτταρική δομή και δεν μπορούν να επιζήσουν μόνοι τους. Χρειάζονται ένα κύτταρο «ξενιστή», προκειμένου να επιζήσουν και να αναπαραχθούν. Με την εισαγωγή τους στο κύτταρο-ξενιστή, πολλαπλασιάζονται γρήγορα σε εκατομμύρια και καταστρέφουν το κύτταρο ξενιστή, στην πορεία! Φάκελος: Διπλή λιπιδική στοιβάδα που συγκρατεί το γενετικό υλικό του ιού. Γλυκοπρωτεΐνες: Εξυπηρετούν 2 σκοπούς Προσδένουν τον ιό στο κύτταρο ξενιστή. Μεταφέρουν γενετικό υλικό από τον ιό στο κύτταρο ξενιστή. Νουκλεϊνικό οξύ: Είτε DNA ή RNA υλικό, αλλά τα κύτταρα των ιών σπάνια περιέχουν και τα δύο. Τα περισσότερα περιέχουν RNA υλικό. 2 Σποριάγγειο: Σχηματισμός του μύκητα που παράγει τα σπόρια. Σποριαγγειοφόρο: Νηματοειδής μίσχος πάνω στον οποίο σχηματίζεται το σποριάγγειο. Ριζοειδή: Οι υποκείμενες υφές (ρίζες) που χρησιμεύουν στην απορρόφηση τροφής Οι μύκητες είναι πολυκύτταροι οργανισμοί, σαν τα φυτά, που μπορούν να είναι και ευεργετικοί και επιβλαβείς στους ανθρώπους. Οι μύκητες λαμβάνουν την τροφή τους είτε από οργανικό υλικό που αποσυντίθεται (δηλ. είναι αποικοδομητές), είτε με τη συμβίωση, ως παράσιτα, σε έναν οικοδεσπότη (ξενιστή). Οι μύκητες μπορούν να είναι επιβλαβείς, με την πρόκληση μόλυνσης (κυρίως δερματικών παθήσεων στον άνθρωπο π.χ. «το πόδι του αθλητή») ή δηλητηρίασης, όταν καταναλωθούν ως τροφή. Άλλοι μπορούν να είναι ευεργετικοί ή αβλαβείς, π.χ. το πενικίλλιο που παράγει αντιβιοτικά (την πενικιλίνη) και το Agaricus που μπορεί να φαγωθεί (τα μανιτάρια). Στους μύκητες περιλαμβάνονται η μούχλα, τα μανιτάρια και ο περονόσπορος! Διαδίδονται μέσω του αέρα, σαν μικροί σκληροί σπόροι, όπως τα σπόρια. Όταν αυτά τα σπόρια μολύνουν το ψωμί ή τα φρούτα ανοίγουν και αναπτύσσονται υπό τις κατάλληλες συνθήκες (υγρασία). 2

Τα πρωτόζωα είναι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. Τα περισσότερα αναπαράγονται μονογονικά με διχοτόμηση.

Πολλά από αυτά τρέφονται από άλλους μικροοργανισμούς ή με διαλυμένες ουσίες του περιβάλλοντός τους.

ύπνου, η ιστολυτική αμοιβάδα που προκαλεί την αμοιβαδοειδή δυσεντερία κλπ.

οργανισμοί, που μπορούν να πολλαπλασιασθούν εκθετικά (κάποιοι απ αυτούς, κάθε 20 λεπτά!).

3 Τα πρωτόζωα είναι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. Τα περισσότερα αναπαράγονται μονογονικά με διχοτόμηση. 3 Κινούνται είτε σχηματίζοντας ψευδοπόδια (Αμοιβάδα) είτε με τις βλεφαρίδες (Paramecium) ή με μαστίγια (Ευγλήνη) που διαθέτουν. Πολλά από αυτά τρέφονται από άλλους μικροοργανισμούς ή με διαλυμένες ουσίες του περιβάλλοντός τους. Υπάρχουν πολλές ομάδες παθογόνων πρωτόζωων όπως το πλασμώδιο που μεταδίδεται από τα κουνούπια και προκαλεί ελονοσία, το τρυπανόσωμα που μεταδίδεται από τη μύγα τσετσέ και προκαλεί την ασθένεια του ύπνου, η ιστολυτική αμοιβάδα που προκαλεί την αμοιβαδοειδή δυσεντερία κλπ. Μόνιμα παρασκευάσματα Αριστερά: Ευγλήνη πράσινη μαστιγοφόρος άλγη - Μεγέθυνση: Χ400 Δεξιά: Παραμήκιο (Paramecium) βλεφαριδωτό - Μεγέθυνση: Χ400 4 Τα βακτήρια είναι μονοκύτταροι προκαρυωτικοί οργανισμοί, που μπορούν να πολλαπλασιασθούν εκθετικά (κάποιοι απ αυτούς, κάθε 20 λεπτά!). Κατά τη διάρκεια της κανονικής ανάπτυξής τους, μερικοί παράγουν ουσίες (τοξίνες) που είναι εξαιρετικά επιβλαβείς στους ανθρώπους και μας προκαλούν ασθένεια (π.χ. σταφυλόκοκκος). Τα βακτήρια μπορούν να διαιρεθούν απλά σε τρεις ομάδες, με βάση το σχήμα τους - κόκκοι, βάκιλοι και σπείρες. Οι κόκκοι μπορούν να αναλυθούν επίσης σε τρεις ομάδες, από το πώς οι κόκκοι τακτοποιούνται: σταφυλόκοκκοι (τσαμπιά), στρεπτόκοκκοι (αλυσίδες) και διπλόκοκκοι (ζευγάρια). Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν αυτές τις μορφές για να προσδιορίσουν ποια μόλυνση έχει ένας ασθενής. Μερικά βακτήρια είναι απολύτως αβλαβή στους ανθρώπους ενώ άλλα είναι εξαιρετικά ευεργετικά για μας (π.χ. οι γαλακτοβάκιλοι στη βιομηχανία τροφίμων) και ακόμα και απαραίτητα για την ανθρώπινη ζωή όπως εκείνα που συμμετέχουν στην αύξηση των φυτών, (π.χ. τα ριζοβακτήρια - Rhizobacterium). Τα αβλαβή βακτήρια καλούνται μη παθογόνα, ενώ τα επιβλαβή βακτήρια είναι γνωστά ως παθογόνα. Πάνω από 70% των βακτηρίων είναι αβλαβείς, μη παθογόνοι μικροοργανισμοί. Μόνιμο παρασκεύασμα: Βακτήρια Μεγέθυνση: Χ400 3

4 Τα μικρόβια είναι μονοκύτταροι ή πολυκύτταροι οργανισμοί και αν και μερικά από αυτά προκαλούν ασθένειες, άλλα είναι χρήσιμα και ωφέλιμα. Ένας από τους κύριους τρόπους με τους οποίους οι μικροοργανισμοί είναι ωφέλιμοι είναι στη βιομηχανία τροφίμων. Tα φυσικά προϊόντα-παράγωγα, που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της φυσιολογικής ανάπτυξης αυτών των μικροοργανισμών, χρησιμοποιούνται για να παρασκευασθούν πολλά από τα τρόφιμα, που θεωρούμε δεδομένα, σήμερα. Η ζύμωση προκαλεί μια χημική αλλαγή στα τρόφιμα. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία τα μικρόβια διασπούν (αποδομούν) τα σύνθετα σάκχαρα σε απλές ενώσεις, όπως διοξείδιο του άνθρακα και η αλκοόλη. Η ζύμωση αλλάζει το προϊόν από ένα τρόφιμο σε άλλο. Η ζύμωση του οξικού οξέος, από μικροοργανισμούς, παράγει το ξίδι. Η ζύμωση του γαλακτικού οξέος παράγει το γιαούρτι και το τυρί. Μερικοί μύκητες χρησιμοποιούνται επίσης για να μετατραπεί το τυρί σε «μπλε τυρί». Η ζύμη, γνωστή ως «μαγιά», σακχαρομύκητας (Saccharomyces cerevisiae), χρησιμοποιείται για να παραχθεί το ψωμί και τα προϊόντα ζύμης, μέσω της ζύμωσης. Το κρασί και η μπύρα παράγονται επίσης με τον ίδιο τρόπο, αν και το οινόπνευμα παράγεται μετά από τη ζύμωση, όταν οι μικροοργανισμοί αυξάνονται απουσία αέρα. Η βιομηχανία σοκολάτας στηρίζεται επίσης στα βακτήρια και τους μύκητες. Αυτοί οι οργανισμοί παράγουν οξύ, μέσω ζύμωσης, που διαβρώνει το σκληρό λοβό του καρπού και καθιστά ευκολότερη την παραλαβή των κόκκων του κακάο. Όταν τα βακτήρια στρεπτόκοκκος (Streptococcus thermophilous) ή γαλακτοβάκιλος (Lactobacillus bulgaricus) προστίθενται στο γάλα, διασπούν τα σάκχαρα κατά τη διάρκεια της ζύμωσης, μετατρέποντας το γάλα σε γιαούρτι. Το οξύ, που παράγεται στα γαλακτοκομικά προϊόντα, κατά την ζύμωση, επιτρέπει σε πολύ λίγους, ενδεχομένως επιβλαβείς, μικροοργανισμούς να επιζήσουν εκεί. Τα βακτήρια του γένους Γαλακτοβάκιλου (Lactobacillus) αναφέρονται γενικά ως χρήσιμα ή φιλικά βακτήρια. Τα φιλικά βακτήρια, που μας βοηθούν στην πέψη των τροφών, έχουν ονομαστεί προβιοτικά βακτήρια, που σημαίνει κυριολεκτικά «για καλύτερη ζωή». Είναι αυτά τα βακτήρια που βρίσκουμε στα γιαούρτια και τα προβιοτικά ροφήματα μας. 4

Σε τι χρησίμευε η μάσκα με τη μορφή πουλιού και τι δουλειά έκανε ο άνθρωπος που τη φορούσε; Η φιγούρα δεν ανήκει σε κάποιο βενετσιάνικο καρναβάλι ούτε χρησιμοποιούνταν για να τρομάζει μικρά παιδιά.

5 Σε τι χρησίμευε η μάσκα με τη μορφή πουλιού και τι δουλειά έκανε ο άνθρωπος που τη φορούσε; Η φιγούρα δεν ανήκει σε κάποιο βενετσιάνικο καρναβάλι ούτε χρησιμοποιούνταν για να τρομάζει μικρά παιδιά. Ήταν η στολή προστασίας των γιατρών που θεράπευαν την πανούκλα από τον 14ο μέχρι και τον 17ο αιώνα. Κάθε κομμάτι της στολής προστάτευε τον γιατρό από την ασθένεια που εξαφάνισε το 1/3 του πληθυσμού της ηπείρου, αν και αργότερα αποδείχτηκε ότι μάλλον αύξανε τις πιθανότητες επέκτασης της ασθένειας γιατί μολύνονταν τα υφάσματα. Η μάσκα, που αποτελούσε και το σήμα κατατεθέν των θεραπευτών της χολέρας, είχε τη μορφή πτηνού. Στο ράμφος της μάσκας τοποθετούσαν αρωματικά βότανα, όπως μέντα, γαρύφαλλο, μύρο, ροδοπέταλα και λάβδανο. Ο κόσμος τότε πίστευε ότι η ασθένεια μεταφερόταν με τον αέρα και η μάσκα χρησίμευε για την προστασία του γιατρού. Μία από τις θεωρίες των γιατρών ήταν ότι η ασθένεια προερχόταν από τα πουλιά και αν φορούσε τη μάσκα, η μόλυνση θα μεταφερόταν στα ρούχα και δεν θα άγγιζε τον ίδιο. Τα ρούχα ήταν δερμάτινα, επικαλυμμένα με κερί και δεν υπήρχε ούτε εκατοστό δέρματος ακάλυπτο και απροστάτευτο. Τα μάτια τους προστατεύονταν από γυαλιά με κόκκινους φακούς και στο κεφάλι, εκτός από την μάσκα, φορούσαν και το χαρακτηριστικό πλατύγυρο καπέλο, Ήταν το καπέλο που φορούσαν όλοι οι γιατροί της εποχής για να ξεχωρίζουν από τους απλούς πολίτες. Είχαν πάντα μαζί του ένα μπαστούνι, το οποίο χρησιμοποιούσαν για να εξετάζουν τους ασθενείς, χωρίς να τους ακουμπούν. Μία απ τις χρήσεις του μπαστουνιού ήταν να ξυλοκοπήσουν τον ασθενή για τιμωρία, καθώς πίστευαν ότι πανούκλα τον προσέβαλε εξαιτίας των αμαρτιών του. Πολλοί από τους γιατρούς που θεράπευαν την πανούκλα ήταν στην πραγματικότητα κομπογιαννίτες, που παρίσταναν τους ειδικούς για να πάρουν την μεγάλη αμοιβή που τους επιφύλασσε το επικίνδυνο επάγγελμά τους. Τους προσλάμβανε ολόκληρη η πόλη κι όχι κάποιος ιδιώτης, έτσι οι γιατροί έπρεπε να ασχοληθούν και με τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, λειτουργώντας σαν ένα είδος κοινωνικής ασφάλισης του 14ου αιώνα. Βέβαια, πολλές φορές δεν προσέφεραν απολύτως τίποτα στον ασθενή, γιατί δεν είχαν τις απαραίτητες γνώσεις. Υπήρχε μία περίπτωση γιατρού ο οποίος λίγες ημέρες πριν να φορέσει την προστατευτική στολή δούλευε ως μπακάλης και δεν ήξερε καν γραφή και ανάγνωση... 5

Σχετικά έγγραφα

Μικροοργανισμοί: είναι οι οργανισμοί ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ που δεν μπορούμε να Η τους ΜΙΚΡΟΒΙΑ διακρίνουμε με γυμνό μάτι (μέγεθος < 0,1 mm)

Μικροοργανισμοί: είναι οι οργανισμοί ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ που δεν μπορούμε να Η τους ΜΙΚΡΟΒΙΑ διακρίνουμε με γυμνό μάτι (μέγεθος < 0,1 mm) Πού και πώς ζουν 1. στο φυσικό περιβάλλον (νιτροποιητικά βακτήρια)