1 ο Κεφάλαιο-Άνθρωπος και υγεία.

Transcript

1 1 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής 1 ο Κεφάλαιο-Άνθρωπος και υγεία. Γ Ι Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών 1.1.Παράγοντες που επηρεάζουν την Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων με τους κατάλληλους όρους υγεία του ανθρώπου Η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί Ι. Η έννοια της ομοιόστασης (εισαγωγή) σταθερές τις συνθήκες του εσωτερικού του A Ι. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής περιβάλλοντος (θερμοκρασία, συγκεντρώσεις Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή διάφορων συστατικών κτλ.), παρά τις εξωτερικές απάντηση μεταβολές, ονομάζεται Ποιος από τους παρακάτω μηχανισμούς δεν Κάθε διαταραχή της ομοιόστασης μπορεί να είναι ομοιοστατικός προκαλέσει την εκδήλωση διάφορων α. Ο μηχανισμός που ρυθμίζει την συγκέντρωση της. γλυκόζης στο αίμα. ΙΙ. Ομοιοστατικός μηχανισμός ρύθμισης β. Ο μηχανισμός που ρυθμίζει τα επίπεδα CO 2 στο θερμοκρασίας του ανθρωπίνου σώματος στους αίμα 36,6 ο C γ. Το ανοσοβιολογικό σύστημα A δ. Καμία από τις παραπάνω απαντήσεις δεν είναι ΙΙ.Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή σωστή. απάντηση Διαταραχές στην ομοιόσταση μπορεί να Οι μεταβολές της θερμοκρασίας του οφείλονται : περιβάλλοντος ανιχνεύονται από : α. Στους παθογόνους μικροοργανισμούς α. Το κέντρο των γενικών αισθήσεων του εγκεφάλου β. Στο κάπνισμα και στο αλκοόλ β. Τους θερμοϋποδόχεις του δέρματος γ. Σε ακραίες μεταβολές του περιβάλλοντος γ. Το ειδικό κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας του δ. Σε όλα τα παραπάνω εγκεφάλου Η κυρίως λειτουργία του ανοσοβιολογικού δ. Τους ιδρωτοποιούς αδένες και τα αιμοφόρα αγγεία συστήματος είναι : που βρίσκονται στην επιφάνεια του δέρματος. α. Η αναγνώριση και εξουδετέρωση των παθογόνων Το μήνυμα για αύξηση της θερμοκρασίας του μικροοργανισμών. ανθρωπίνου σώματος από τα ειδικά νευρικά σωμάτια β. Η ρύθμιση του ph του αίματος που βρίσκονται στην επιφάνεια του δέρματος γ. Η διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος στους 36,6 ο «αποστέλλεται»...: C α. στο κέντρο των γενικών αισθήσεων του δ. Η διατήρηση της συγκέντρωσης του νερού στο εγκεφάλου. ανθρώπινο σώμα σε σταθερά επίπεδα β. στους θερμοϋποδόχεις του δέρματος. B Ι Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος γ. στο ειδικό κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας του Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως εγκεφάλου. σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) δ. στους ιδρωτοποιούς αδένες και τα αιμοφόρα Ο άνθρωπος, αν και ζει σε ένα περιβάλλον που αγγεία που βρίσκονται στην επιφάνεια του δέρματος συνεχώς μεταβάλλεται, διαθέτει μηχανισμούς που Το μήνυμα στα αγγεία του δέρματος και στους μεταβάλλουν το εσωτερικό ιδρωτοποιούς αδένες από ποιο τμήμα του εγκεφάλου του περιβάλλον, εξασφαλίζοντας έτσι την εύρυθμη «αποστέλλεται» ; λειτουργία του οργανισμού και επομένως την α. από το κέντρο των ειδικών αισθήσεων επιβίωσή του. β. από το κέντρο των γενικών αισθήσεων Το ph του αίματος, πρέπει να είναι σταθερό γ. από το ειδικό κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας στο 7,4 δ. από το κέντρο των γενικών αισθήσεων και από το Κάθε διαταραχή της ομοιόστασης προκαλεί τον ειδικό κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας ταυτόχρονα θάνατο του οργανισμού. B Όταν διαταράσσεται η ομοιόσταση, ο ΙΙ Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως οργανισμός αντιδρά για να την αποκαταστήσει. σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) Η αδυναμία αποκατάστασης της ομοιόστασης Στην περίπτωση που βρεθούμε σε ένα χώρο μπορεί να οδηγήσει σε ανεπανόρθωτη βλάβη του με θερμοκρασία μεγαλύτερη από τους 36,6 C, η οργανισμού, ακόμη και στο θάνατο. θερμότητα που φθάνει συνεχώς από το περιβάλλον στο σώμα μας θα προκαλούσε αύξηση της θερμοκρασίας του, αν δεν αντιδρούσε ο εγκέφαλος Ο εγκέφαλος, με μηνύματα που αποστέλλει στους ιδρωτοποιούς αδένες και στα αγγεία της ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

2 2 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής επιφάνειας του δέρματος, προκαλεί έκκριση ιδρώτα και συστολή των αγγείων αντίστοιχα, ώστε να αποφευχθεί η αύξηση της θερμοκρασίας του ανθρωπίνου σώματος Τα αγγεία του δέρματος που έχουν διασταλεί φέρουν μεγάλες ποσότητες αίματος προς την επιφάνεια του δέρματος Ο ιδρώτας όταν εξατμίζεται, ψύχεται η επιφάνεια του δέρματος Η ψύξη της επιφάνειας του δέρματος οφείλεται και στη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων Το αίμα που φθάνει στα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος λόγω διαστολής των αγγείων ψύχεται εξαιτίας της εξάτμισης του ιδρώτα και επιστρέφοντας με την κυκλοφορία στο εσωτερικό του οργανισμού μας να αποτρέπει την αύξηση της θερμοκρασίας του, όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι μεγαλύτερη των 36,6 ο C. Γ ΙΙ Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω κειμένου ΘΕΜΑ : Ένας άνθρωπος βρίσκεται σε θερμοκρασία δωματίου μία κρύα νύχτα του χειμώνα, με αποτέλεσμα να διατηρεί άνετα τη θερμοκρασία του σώματος στους 36,6 ο C. Για κάποιο λόγο αναγκάζεται να βγει για λίγο έξω από το χώρο του δωματίου στο εξωτερικό περιβάλλον που η θερμοκρασία είναι κάτω από τους μηδέν βαθμούς της κλίμακας Κελσίου. Ποια θα είναι η αντίδραση του σώματος του ; Ποιες θα ήταν οι αντίστοιχες αντιδράσεις του σώματος του αν η θερμοκρασία στο εξωτερικό περιβάλλον ήταν 40 0 C ; Απάντηση Η θερμότητα που μεταφέρεται από το ανθρώπινο σώμα προς το περιβάλλον «τείνει» να μειώσει την θερμοκρασία του ανθρωπίνου σώματος. Όμως με μία διαδοχική σειρά αντιδράσεων του ανθρωπίνου σώματος ( λόγω αντίδρασης του εγκεφάλου) αποτρέπεται η μείωση της θερμοκρασίας του σώματος. Αρχικά έχουμε την των αγγείων που βρίσκονται στην επιφάνεια του δέρματος. Έχουμε των τριχών και. Το αποτέλεσμα όλων αυτών των αντιδράσεων είναι η θερμοκρασία του σώματος να, ισοσταθμίζοντας την απώλεια της θερμοκρασίας του ανθρωπίνου σώματος που οφείλεται στο γεγονός ότι θερμότητα μεταφέρεται από το σώμα προς το περιβάλλον.έτσι η θερμοκρασία του σώματος παραμένει σταθερή στους. Αν ο άνθρωπος αυτός βρισκόταν σε θερμοκρασία περιβάλλοντος υψηλή ( 40 0 C), οι αντίστοιχες αντιδράσεις του σώματος είναι : των αγγείων και που έχει ως αποτέλεσμα οι τρίχες να είναι κοντά στο. Αυτές οι αντιδράσεις έχουν ως αποτέλεσμα η θερμοκρασία του σώματος να ισοσταθμίζοντας την αύξηση της θερμοκρασίας που οφείλεται στην μεταφορά θερμότητας από το περιβάλλον προς το ανθρώπινο σώμα. Έτσι η θερμοκρασία του σώματος παραμένει σταθερή στους. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Το μήνυμα από το ειδικό κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας στους ιδρωτοποιούς αδένες προκαλεί: α.).έκκριση ιδρώτα β)εξάτμιση ιδρώτα γ)διαστολή αιμοφόρων αγγείων δ)όλα τα παραπάνω Οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί στον ανθρώπινο οργανισμό ρυθμίζουν: α)την θερμοκρασία του σώματος (δέρμα) στους 36,6 C. β)τα επίπεδα CΟ 2 στο αίμα. γ)την συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα. δ)το ph του αίματος στο 7,4. ε)όλα τα παραπάνω Οι θερμοϋποδοχείς βρίσκονται: α)στο δέρμα β)στο ειδικό κέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας του εγκεφάλου γ)στο κέντρο ειδικών αισθήσεων του εγκεφάλου δ)είναι νευρικά κύτταρα τα οποία μεταφέρουν την πληροφορία για μεταβολή της θερμοκρασίας Ο εγκέφαλος δέχεται το μήνυμα για μεταβολή της θερμοκρασίας: α)ειδικό κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας β)κέντρο ειδικών αισθήσεων του εγκεφάλου γ)κέντρο γενικών αισθήσεων του εγκεφάλου δ)κανένα από τα παραπάνω Ο εγκέφαλος στέλνει μηνύματα για την ρύθμιση της θερμοκρασίας: α)από το ειδικό κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας β)από το κέντρο γενικών αισθήσεων γ)από το κέντρο ειδικών αισθήσεων ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ (Σ) ή (Λ): Αδυναμία αποκατάστασης ομοιόστασης μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο (Σ) ή (Λ): Κάθε διαταραχή της ομοιόστασης οδηγεί στο θάνατο (Σ) ή (Λ): Κάθε διαταραχή της ομοιόστασης οδηγεί σε ασθένεια του οργανισμού. στην επιφάνεια του δέρματος. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

3 3 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Δωστε 5 παραδείγματα ομοιοστατικών μηχανισμών Το μέγιστο της ενζυμικής δραστηριότητας στο εσωτερικό του ανθρώπινου οργανισμού επιτυγχάνεται σε θερμοκρασία μεταξύ ο C. Σε χαμηλότερες ή υψηλότερες θερμοκρασίες από αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω,τα ένζυμα αδρανοποιούνται με δυσάρεστες επιπτώσεις για τον οργανισμό μας. Με ποιο τρόπο ο οργανισμός μας εξασφαλίζει την μη αδρανοποίηση των ενζύμων; ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Τι ονομάζεται ομοιόσταση; Η αδυναμία επαναφοράς της διαταραγμένης ομοιόστασης στα φυσιολογικά επίπεδα μπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε.. α. συναισθηματική φόρτιση β. υψηλή αρτηριακή πίεση γ. αύξηση της συγκέντρωσης της γλυκόζης στο αίμα δ. θάνατο Η ρύθμιση του επιπέδου του CO 2 στο αίμα του ανθρώπου γίνεται με α. την πρόσληψη τροφής. β. την αποβολή υγρασίας από το δέρμα. γ. ομοιοστατικό μηχανισμό. δ. αύξηση της συγκέντρωσης της γλυκόζης στο αίμα Οι παρακάτω εξειδικευμένες δομές του ανθρώπινου οργανισμού εμπλέκονται στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος α. ειδικό κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας στον εγκέφαλο. β. ειδικά νευρικά κύτταρα θερμοϋποδοχείς του δέρματος. γ. ιδρωτοποιοί αδένες και αιμοφόρα αγγεία στην επιφάνεια του δέρματος. Να γράψετε τις δομές αυτές με τη σειρά που ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια της ομοιοστατικής διαδικασίας της θερμορρύθμισης Η παραγωγή του ιδρώτα με ταυτόχρονη αγγειοδιαστολή των αγγείων του δέρματος τι αποτέλεσμα έχει στη θερμοκρασία του αίματος; Σε χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος, ποια θα είναι η αντίδραση των αιμοφόρων αγγείων του δέρματος που θα οδηγούσε, μετά το κατάλληλο σήμα του εγκεφάλου, στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος; Να εξηγήσετε την απάντησή σας Ένα υγιές άτομο μετακινείται από ένα χώρο με θερμοκρασία 25 ο C σε έναν άλλο με θερμοκρασία 35 ο C. 1. Με ποιο τρόπο θα «ειδοποιηθεί» ο εγκέφαλος του ανθρώπου για την αλλαγή αυτή; 2. Ποια θα είναι η αντίδραση του ειδικού κέντρου ρύθμισης της θερμοκρασίας, που βρίσκεται στον εγκέφαλο; 3. Ποιος ο ρόλος των αιμοφόρων αγγείων στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος; 4. Τι διαφορετικό θα συμβεί στη διαδικασία ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος όταν το άτομο επιστρέψει στο χώρο που έχει θερμοκρασία 25 ο C; ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

4 4 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Κατηγορίες παθογόνων μικροοργανισμών. ΙΙΙ. Μικροοργανισμοί-(εισαγωγή) A ΙΙΙ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Ποια από τα παρακάτω βακτήρια δεν «φιλοξενείται» στο εσωτερικό του ανθρώπου σε καμία περίπτωση : α. νιτροποιητικά β. βακτήρια Escherichia coli γ. νιτροποιητικά και βακτήρια Escherichia coli δ. Και τα νιτροποιητικά και τα βακτήρια Escherichia coli περνούν μέρος της ζωής τους στο εσωτερικό του ανθρώπου Ποια χρήσιμη χημική ουσία παράγει το βακτήριο Escherichia coli που δεν μπορεί να παράγει μόνος του ο άνθρωπος : α. βιταμίνη Κ β. βιταμίνη Α γ. Βιταμίνη C δ. Βιταμίνη D Ποιοι από τους παρακάτω μικροοργανισμούς χαρακτηρίζεται ως δυνητικά παθογόνος : α. νιτροποιητικά βακτήρια β. μικροοργανισμοί που αποικοδομούν την νεκρή οργανική ύλη γ. οργανισμοί που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ουσιών που είναι χρήσιμες στην διατροφή και την υγεία του ανθρώπου δ. Τα βακτήρια Ε.coli B ΙΙΙ Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) Πολλοί από τους μικροοργανισμούς, όπως για παράδειγμα τα νιτροποιητικά βακτήρια, περνούν όλη τη ζωή τους στο φυσικό περιβάλλον To σύνολο των μικροοργανισμών, προκειμένου να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν, περνούν ένα μέρος ή ολόκληρη τη ζωή τους στο εσωτερικό κάποιου πολυκύτταρου οργανισμού Όλοι οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο ως ξενιστή τους προκαλούν διαταραχές στην υγεία του Οι περισσότεροι όμως μικροοργανισμοί δεν είναι βλαβεροί για τον άνθρωπο, αλλά αντίθετα είναι χρήσιμοι ή και απαραίτητοι Ο άνθρωπος μπορεί να παράγει φαρμακευτικές ουσίες από μικρόβια Μπορεί να ζήσει βακτήριο στο έντερο του ανθρώπου που όχι μόνο δεν προκαλεί προβλήματα στην υγεία του ανθρώπου, αλλά συμβάλλει και στην άμυνα του οργανισμού Η μελέτη της δομής και των μηχανισμών αναπαραγωγής των παθογόνων μικροοργανισμών, πραγματοποιείται και για να αντιμετωπιστούν οι ασθένειες που οφείλονται σε αυτούς. Γ ΙΙΙ Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων Γενικά, ως ή χαρακτηρίζονται εκείνοι οι οργανισμοί τους οποίους δεν μπορούμε να διακρίνουμε με γυμνό μάτι, γιατί έχουν μέγεθος μικρότερο από 0,1 mm Οι μικροοργανισμοί που προκειμένου να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν, περνούν ένα μέρος ή ολόκληρη τη ζωή τους στο εσωτερικό κάποιου πολυκύτταρου οργανισμού χαρακτηρίζονται ως και ο οργανισμός που τους «φιλοξενεί» ως Οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο ως ξενιστή τους και μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στην υγεία του ονομάζονται Υπάρχουν μικροοργανισμοί που όταν βρίσκονται σε μικρό αριθμό και δε μεταναστεύουν σε άλλους ιστούς και όργανα, Αν όμως, για κάποιο λόγο, αυξηθούν (π.χ. επειδή ο ξενιστής παρουσιάζει μειωμένη αντίσταση) ή βρεθούν σε άλλους ιστούς, τότε προκαλούν την εκδήλωση ασθενειών. Οι μικροοργανισμοί αυτοί χαρακτηρίζονται ως. 2. Κατηγορίες παθογόνων μικροοργανισμών Ι. Ευκαρυωτικοί μικροοργανισμοί-πρωτόζωα Α Ι. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Ποιοι μικροοργανισμοί μαζί με τα πρωτόζωα είναι ευκαρυωτικοί α. βακτήρια β. βακτήρια και μύκητες γ. μύκητες δ. ιοί Τα πρωτόζωα είναι... α. μονοκύτταροι προκαρυωτικοί οργανισμοί. β. μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. γ. πολυκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί δ. ακυτταρικές μη αυτοτελείς μορφές ζωής Ποιο πρωτόζωο μεταδίδεται στον άνθρωπο μέσω των κουνουπιών: α. πλασμώδιο β. τρυπανόσωμα γ. ιστολυτική αμοιβάδα δ. τοξόπλασμα ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

5 5 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Το τρυπανόσωμα μεταδίδεται στον άνθρωπο μέσω : α. των κουνουπιών β. της μύγας τσε-τσε γ. του μολυσμένου νερού και τροφίμων δ. των κατοικιδίων ζώων Η ελονοσία και η ασθένεια του ύπνου προκαλούνται από : α. Το τοξόπλασμα και το τρυπανόσωμα αντίστοιχα. β. Το τρυπανόσωμα και την ιστολυτική αμοιβάδα αντίστοιχα. γ. Το τρυπανόσωμα και το πλασμώδιο αντίστοιχα. δ. Το πλασμώδιο και το τρυπανόσωμα αντίστοιχα Ποιο από τα παρακάτω πρωτόζωα προκαλεί δυσεντερία : α. Η ιστολυτική αμοιβάδα β. Το πλασμώδιο γ. Το τοξόπλασμα δ. Το τρυπανόσωμα Ποια από τις παρακάτω φράσεις αφορά το τοξόπλασμα: α. μεταδίδεται μέσω κουνουπιών και προκαλεί ελονοσία. β. μεταδίδεται μέσω της μύγας τσε-τσε και προκαλεί την ασθένεια του ύπνου γ. μεταδίδεται μέσω μολυσμένου νερού και τροφίμων και προκαλεί δυσεντερία δ. μεταδίδεται μέσω κατοικιδίων ζώων, προσβάλλει βασικά όργανα όπως τους πνεύμονες, το ήπαρ, τον σπλήνα και προκαλεί αποβολές στις εγκύους. Β Ι. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) Τα περισσότερα πρωτόζωα αναπαράγονται μονογονικά με διχοτόμηση Τα πρωτόζωα κινούνται είτε σχηματίζοντας ψευδοπόδια (αμοιβάδα) είτε με τις βλεφαρίδες ή τα μαστίγια που διαθέτουν. Γ Ι. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω κειμένου με τους σωστούς όρους. Κείμενο : Από τα παθογόνα πρωτόζωα είναι σκόπιμο να αναφερθούν το (μεταδίδεται από τα κουνούπια και προκαλεί ελονοσία), το (μεταδίδεται από τη μύγα τσετσέ και προκαλεί την ασθένεια του ύπνου), η (προκαλεί αμοιβαδοειδή δυσεντερία), το (μεταδίδεται από τα κατοικίδια ζώα, προσβάλλει βασικά όργανα όπως τους πνεύμονες, το ήπαρ και το σπλήνα και προκαλεί αποβολές στις εγκύους). ΙΙ. Ευκαρυωτικοί μικροοργανισμοί-μύκητες Α ΙΙ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Οι κοινοκυτταρικοί οργανισμοί... α. Αποτελούνται από κύτταρα χωρίς πυρήνες β. Είναι μονοκυτταρικοί οργανισμοί που στο κυτταρόπλασμα τους υπάρχει μόνο ένας πυρήνας γ. Αποτελούνται από πολλά κύτταρα (πολυκύτταροι) που διαθέτουν κοινό πυρήνα. δ. Διαθέτουν κυτταρόπλασμα με πολυάριθμους πυρήνες Οι απλούστερες νηματοειδείς δομές από τις οποίες αποτελούνται οι μύκητες ονομάζονται : α. Εκβλαστήματα β. Δερματόφυτα γ. Υφές δ. Κοινοκύτταρα Β ΙΙ. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) Οι μύκητες δεν ζουν ελεύθεροι στον αέρα,στο έδαφος στο νερό στα τρόφιμα και αναγκαστικά θα πρέπει να παρασιτούν σε άλλους οργανισμούς Πολλοί μύκητες πολλαπλασιάζονται μονογονικά με απλή διχοτόμηση, αλλά υπάρχουν και μύκητες που πολλαπλασιάζονται με εκβλάστηση. Γ ΙΙ. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων με τους σωστούς όρους Οι είναι ευκαρυωτικοί μονοκύτταροι ή κοινοκυτταρικοί οργανισμοί Στους μύκητες που πολλαπλασιάζονται με την διαδικασία της σχηματίζεται σε κάποιο σημείο του αρχικού κυττάρου ένα εξόγκωμα, το, το οποίο, όταν αναπτυχθεί αρκετά, είτε παραμένει ενωμένο με το γονικό οργανισμό είτε αποκόβεται από αυτόν και ζει πλέον ως αυτοτελής οργανισμός Τα νοσήματα που προκαλούνται στον άνθρωπο από παθογόνους μύκητες ονομάζονται Η Candida albicans ( η ), ανάλογα με το όργανο που προσβάλλει, μπορεί να προκαλέσει πνευμονική καντιντίαση, κολπίτιδα, στοματίτιδα Τα αποτελούν μια ειδική κατηγορία μυκήτων που προσβάλλουν το δέρμα, ιδιαίτερα το τριχωτό μέρος της κεφαλής, αλλά και τις μεσοδακτύλιες περιοχές των ποδιών προκαλώντας ερυθρότητα και έντονο κνησμό. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

6 6 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΙΙΙ. Προκαρυωτικοί μικροοργανισμοί-βακτήρια Α ΙΙΙ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Τα βακτήρια ως προκαρυωτικοί μικροοργανισμοί δε διαθέτουν : α. πυρήνα β. βλεφαρίδες και μαστίγια γ. ενδοσπόρια δ. κυτταρικό τοίχωμα Το γενετικό υλικό DNA των βακτηρίων βρίσκεται κατά κανόνα : α. στα ενδοσπόρια. β. στα ριβοσώματα. γ. στην πυρηνική περιοχή (πυρηνοειδές ). δ. εντός οργανωμένου πυρήνα Η σύνθεση των πρωτεϊνών στα βακτήρια πραγματοποιείται : α. στο κυτταρικό τοίχωμα β. στην κάψα γ. στα μεμβρανοειδή σωματίδια δ. στα ριβοσώματα Τα επιπλέον μόρια DNA στα βακτήρια ονομάζονται... : α. ενδοσπόρια β. πλασμίδια γ. πυρηνοειδές δ. ριβοσώματα Από το εσωτερικό τμήμα του βακτηρίου κυτταρόπλασμα) προς το εξωτερικό του περιβάλλον συναντάμε κατά σειρά : α. πλασματική μεμβράνη, κυτταρικό τοίχωμα, κάψα β. πλασματική μεμβράνη, κάψα,κυτταρικό τοίχωμα γ. κυτταρικό τοίχωμα, κάψα, πλασματική μεμβράνη δ. κάψα, κυτταρικό τοίχωμα, πλασματική μεμβράνη Τα ενδοσπόρια είναι : α. μεμβρανοειδή οργανίδια β. σημεία που πραγματοποιείται η σύνθεση των πρωτεϊνών γ. επιπλέον μόρια γενετικού υλικού δ. ανθεκτικές μορφές βακτηρίων Β ΙΙΙ. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) Τα βακτήρια είναι προκαρυωτικοί οργανισμοί Τα βακτήρια συνήθως σχηματίζουν συναθροίσματα τις αποικίες Τα βακτήρια αναπαράγονται κυρίως μονογονικά με απλή διχοτόμηση Η αναπαραγωγή των βακτηρίων απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα Ορισμένα βακτήρια, σε ευνοϊκές γι αυτά συνθήκες, όπως σε ακραίες θερμοκρασίες ή υπό τη δράση ακτινοβολιών, διαιρούνται κάθε 20 λεπτά Σε αντίξοες συνθήκες, πολλά βακτήρια μετατρέπονται σε ανθεκτικές μορφές, τα ενδοσπόρια Τα ενδοσπόρια είναι ενυδατωμένα κύτταρα με υψηλούς μεταβολικούς ρυθμούς Τα ενδοσπόρια είναι αφυδατωμένα κύτταρα με ανθεκτικά τοιχώματα και χαμηλούς μεταβολικούς ρυθμούς Όταν οι συνθήκες του περιβάλλοντος ξαναγίνουν ευνοϊκές, τα ενδοσπόρια βλαστάνουν δίνοντας το καθένα ένα βακτήριο Το βακτήριο Vibrio cholerae προκαλεί τη χολέρα, και το Treponema pallidum, προκαλεί τη σύφιλη. Γ ΙΙΙ. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Να συμπληρώσετε τα κενά στους παρακάτω πίνακες με τους σωστούς όρους (σημειώνοντας στο κάθε κενό του πίνακα το γράμμα που αντιστοιχεί στον όρο). Πίνακας-1 Όροι που θα χρησιμοποιήσετε για την συμπλήρωση του πίνακα-1 : α. Οργανίδια β. Μαστίγια γ. Ελεύθερα ριβοσώματα δ. Κυτταρικό τοίχωμα ε. Κάψα στ. Βλεφαρίδες ζ. Πυρηνοειδές ή πυρηνική περιοχή η. Οργανωμένο πυρήνα Πίνακας-2 Όροι που θα χρησιμοποιήσετε για την συμπλήρωση του πίνακα-2 : α. Κόκκος β. Σπειρύλλιο γ. Ραβδοειδές δ. Ελικοειδές ε. Σφαιρικό στ. Βάκιλος ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

7 7 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΙV. Ιοί Α IV. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Ποια από τις παρακάτω ασθένειες δεν οφείλεται σε ιό α. Η γρίπη β. Η πολιομυελίτιδα γ. Το AIDS δ. Η σύφιλη Ο ιός της πολιομυελίτιδας στον άνθρωπο προσβάλλει : α. Τα επιθηλιακά κύτταρα της αναπνευστικής οδού β. Τα επιθηλιακά κύτταρα του νωτιαίου μυελού γ. Τα νευρικά κύτταρα της αναπνευστικής οδού δ. Τα νευρικά κύτταρα του νωτιαίου μυελού Ο ιός της γρίπης στον άνθρωπο προσβάλλει α. Τα επιθηλιακά κύτταρα της αναπνευστικής οδού β. Τα επιθηλιακά κύτταρα του νωτιαίου μυελού γ. Τα νευρικά κύτταρα της αναπνευστικής οδού δ. Τα νευρικά κύτταρα του νωτιαίου μυελού Β IV. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) Το μικρό μέγεθος των ιών (20 έως 250 nm περίπου) αποτέλεσε αρχικά ανασταλτικό παράγοντα για τη μελέτη τους Οι ιοί όπως και τα βακτήρια μελετώνται διεξοδικά και με το οπτικό και με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο Το γενετικό υλικό ενός ιού μπορεί να είναι είτε DNA είτε RNA Το γενετικό υλικό ενός ιού περιλαμβάνει πληροφορίες μόνο για την σύνθεση των πρωτεϊνών του περιβλήματος. Τα ένζυμα που είναι απαραίτητα για τον πολλαπλασιασμό του, ο ιός τα «δανείζεται» σε κάθε περίπτωση από το κύτταρο-ξενιστή Το γενετικό υλικό ενός ιού μπορεί να διαθέτει την πληροφορία για την σύνθεση ενζύμων που είναι απαραίτητα για τον πολλαπλασιασμό του Οι ιοί εξασφαλίζουν από τον ξενιστή τους μηχανισμούς αντιγραφής, μεταγραφής και μετάφρασης, καθώς και τα περισσότερα ένζυμα που τους είναι απαραίτητα για τις λειτουργίες αυτές Η εξειδίκευση όμως των ιών δεν αφορά μόνο το είδος του οργανισμού αλλά και το είδος του κυττάρου ή του ιστού στον οποίο παρασιτούν. Γ IV. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων με τους σωστούς όρους Οι ιοί έχουν σχετικά απλή δομή. Αποτελούνται από ένα πρωτεϊνικό περίβλημα με χαρακτηριστική γεωμετρία, το, μέσα στo οποίο προφυλάσσεται το γενετικό τους υλικό Ορισμένοι ιοί διαθέτουν και ένα επιπλέον περίβλημα, το, το οποίο είναι λιποπρωτεϊνικής φύσης Με βάση το είδος του γενετικού τους υλικού, οι ιοί διακρίνονται σε ιούς και ιούς καθένας από τους οποίους ακολουθεί ιδιαίτερο κύκλο ζωής. Δ. Ερωτήσεις ανάπτυξης-προβλήματα γενικά στους μικροοργανισμούς Ένας ερευνητής στο εργαστήριο διαθέτει σε ειδικά δοχεία (τρυβλία) καλλιέργειες παθογόνων μικροοργανισμών. Μετά από λάθος που έγινε, χάθηκαν οι ετικέτες που ανέφεραν το είδος του οργανισμού που καλλιεργούνταν σε κάθε δοχείο. Χρησιμοποιείστε τις πληροφορίες που αναγράφονται κάτω από κάθε δοχείο, ώστε να βρείτε το είδος του οργανισμού που καλλιεργούνταν σε αυτά. Δοχείο-Α : Μικροοργανισμός που διαθέτει υφές και προκαλεί στοματίτιδα, πνευμονίαση ή κολπίτιδα Δοχείο-Γ : Μονοκύτταρος ευκαρυωτικός μικροοργανισμός που απομονώθηκε από τα ερυθροκύτταρα ασθενούς με ελονοσία. Δοχείο-E : Μικροοργανισμός που διαθέτει πλασμίδια, κάψα και πυρηνική περιοχή.απομονώθηκε από ασθενή που πάσχει από σύφιλη. Δοχείο-H : Μικροοργανισμός ευκαρυωτικός που απομονώθηκε, από τις μεσοδακτύλιες περιοχές των ποδιών. Πολλαπλασιάζεται και με εκβλάστηση Δοχείο-Β : Μικροοργανισμός που δεν διαθέτει πυρήνα, διαθέτει όμως ριβοσώματα και προκαλεί χολέρα Δοχείο-Δ : Μονοκύτταρος ευκαρυωτικός μικροοργανισμός που κινείται σχηματίζοντας ψευδοπόδια, που απομονώθηκε από ασθενή που πάσχει απο δυσεντερία. Δοχείο-Z : Μονοκύτταρος ευκαρυωτικός μικροοργανισμός που διαθέτει βλεφαρίδες και μαστίγια και απομονώθηκε από ασθενή με την ασθένεια του ύπνου. Δοχείο-Θ : Μονοκύτταρος ευκαρυωτικός μικροοργανισμός που μεταδόθηκε σε ασθενή, μέσω μολυσμένων κατοικιδίων ζώων ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Με τον όρο μικρόβια αναφερόμαστε: α) Σ όλους τους οργανισμούς που έχουν μέγεθος μικρότερο του 0,1mm β) Σ όλους τους οργανισμούς που προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο γ) Σ όλους τους οργανισμούς που για να επιβιώσουν απαιτείται η είσοδος τους σε οργανισμό ξενιστή δ) Σ όλους τους μονοκύτταρους οργανισμούς ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

8 8 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Προκαρυωτικοί οργανισμοί είναι: α) Βακτήρια β) Πρωτόζωα γ) Μύκητες δ) Ιοί Παθογόνοι μικροοργανισμοί είναι: α) Βακτήρια β) Πρωτόζωα γ) Μύκητες δ) Ιοί ε) Όλα τα παραπάνω Το βακτήριο Escherichia Coli: α) Προκαλεί ασθένειες στον ανθρώπινο οργανισμό σαν παθογόνος μικροοργανισμός β) Παράγει χημικές ουσίες που δεν μπορεί να παράγει από μόνος του ο ανθρώπινος οργανισμός γ) Συμβάλλει στην άμυνα του οργανισμού δ) Η φυσιολογική «κατοικία» του είναι το έντερο, εάν μεταναστεύσει σε άλλο ιστό προκαλεί ασθένειες ε) (α) & (β) στ) (β), (γ) & (δ) Εκβλάστημα: α) Εξόγκωμα του αρχικού κυττάρου που αφού αναπτυχθεί αποκολλάται από αυτό και ζει σαν αυτοτελείς οργανισμός β) Εξόγκωμα του αρχικού κυττάρου που αφού αναπτυχθεί παραμένει ενωμένο με τον οργανισμό γ) Το (α) και το (β) Τα πρωτόζωα κινούνται σχηματίζοντας: α) Ψευδοπόδια β) Βλεφαρίδες γ) Μαστίγια δ) Υφές ε) Όλα τα παραπάνω στ) (α), (β) & (γ) Οι μύκητες πολλαπλασιάζονται: α) Με μονογονική διχοτόμηση β) Με εκβλάστηση γ) (α) & (β) δ) Κανένα από τα παραπάνω Το πλασμώδιο είναι: Α) Πρωτόζωο Β) Μύκητας Γ) Ιος Δ) Βακτήριο Έχουν ραβδοειδές σχήμα : Α) Σπειρύλια Β) Βάκιλλοι Γ) Κόκκοι Έχουν σφαιρικό σχήμα : Α) Σπειρύλια Β) Βάκιλλοι Γ) Κόκκοι Έχουν ελικοειδές σχήμα : Α) Σπειρύλια Β) Βάκιλλοι Γ) Κόκκοι Διαθέτουν πυρηνική περιοχή : Α) Βακτήρια Β) Ιοί Γ) Πρωτόζωα Δ) Μύκητες Είναι πολυκύτταροι οργανισμοί Α) Βακτήρια Β) Ιοί Γ) Πρωτόζωα Δ) Μύκητες Είναι ακυτταρικές μορφές ζωής Α) Βακτήρια Β) Ιοί Γ) Πρωτόζωα Δ) Μύκητες Είναι προκαρυωτικοί οργανισμοί : Α) Βακτήρια Β) Ιοί Γ) Πρωτόζωα Δ) Μύκητες Διαθέτουν κάψα : Α) Βακτήρια Β) Ιοί Γ) Πρωτόζωα Δ) Μύκητες Κινούνται σχηματίζοντας ψευδοπόδια : Α) Βακτήρια Β) Ιοί Γ) Πρωτόζωα Δ) Μύκητες Δεν αναπαράγονται με μονογονική διχοτόμηση : Α) Βακτήρια Β) Ιοί Γ) Πρωτόζωα Δ) Μύκητες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ (Σ) ή (Λ): Όλα τα παράσιτα είναι παθογόνοι μικροοργανισμοί (Σ) ή (Λ): Τα πρωτόζωα είναι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί (Σ) ή (Λ): Οι μύκητες είναι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί (Σ) ή (Λ): Οι μύκητες είναι μονοκύτταροι ή πολυκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

9 9 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής (Σ) ή (Λ): Με μονογονική διχοτόμηση πολλαπλασιάζονται και τα πρωτόζωα και οι μύκητες (Σ) ή (Λ): Οι περισσότεροι μύκητες αποτελούνται από απλές νηματοειδής δομές της υφές (Σ) ή (Λ): Το πλασμώδιο μεταδίδεται από την μύγα τσε-τσε και το τρυπανόσωμα από τα κουνούπια (Σ) ή (Λ): Το πλασμώδιο και το τοξόπλασμα μεταδίδονται από τα κατοικίδια ζώα (Σ) ή (Λ): Το πλασμώδιο μεταδίδεται από τα κουνούπια, το τρυπανόσωμα από τις μύγες τσε-τσε και το τοξόπλασμα από τα κατοικίδια ζώα. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ ) Όλοι οι μικροοργανισμοί είναι παθογόνοι ; Αιτιολογήστε την απάντηση σας. Απάντηση : Ως χαρακτηρίζουμε το σύνολο των οργανισμών που έχουν μέγεθος μικρότερο από. Πολλοί μικροοργανισμοί είναι για τον άνθρωπο, όπως οι αποικοδομητές ή τα νιτροποιητικά που εκτελούν σημαντικές διεργασίες. Οι μικροοργανισμοί είναι αυτοί που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο ως προκαλώντας προβλήματα στην υγεία του. Το Ε.coli που ζει στο του ανθρώπου, όταν βρίσκεται σε μικρό αριθμό αποτελεί την φυσιολογική, παράγοντας ενώσεις που δεν μπορεί να παράγει ο άνθρωπος ( ) και συμβάλλοντας στην του οργανισμού. Αν για κάποιο λόγω αυξηθεί ο πληθυσμός τους και μεταναστεύσουν σε άλλους ιστούς τότε προκαλούν προβλήματα στην υγεία του ανθρώπου. Οι μικροοργανισμοί αυτοί ονομάζονται. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΤΕ ΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΜΕ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΤΙΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ 1.Πολυμυελίτιδα 2. Σύφιλη 3.Χολέρα 4.Γρίπη 5.Λοίμωξη από κάντιντα 6.Ελονοσία 7.Ασθένεια του ύπνου α.βακτηρια β.ιοι γ.μυκητεσ δ.πρωτοζωα ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΤΕ ΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΩΤΟΖΩΑ ΠΟΥ ΤΙΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ 1.ΠΛΑΣΜΩΔΙΟ 2.ΤΡΥΠΑΝΟΣΩΜΑ 3.ΙΣΤΟΛΥΤΙΚΗ ΑΜΟΙΒΑΔΑ 4.ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΑ Α.ΑΜΟΙΒΑΔΟΕΙΔΗΣ ΔΥΣΕΝΤΕΡΕΙΑ Β.ΕΛΟΝΟΣΙΑ Γ.ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ Δ.ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΤΕ ΤΑ ΠΡΩΤΟΖΩΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΤΟΥΣ 1.ΠΛΑΣΜΩΔΙΟ 2.ΤΡΥΠΑΝΟΣΩΜΑ Α.ΜΕΣΩ ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΩΝ Β.ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΜΥΓΑΣ ΤΣΕ-ΤΣΕ 3.ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΑ Γ.ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΚΟΥΝΟΥΠΙΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Οι ιοί είναι: α. παράσιτα β. ξενιστές γ. αποικοδομητές δ. παραγωγοί Το τρυπανόσωμα προκαλεί: α. δυσεντερία β. ελονοσία γ. ασθένεια του ύπνου δ. χολέρα Τι είναι τα ενδοσπόρια; Κάτω από ποιες περιβαλλοντικές συνθήκες σχηματίζονται τα ενδοσπόρια; Ποιος είναι ο ρόλος των ενδοσπορίων; Τα ενδοσπόρια σχηματίζονται από: α. φυτά β. DNA ιούς γ. βακτήρια δ. RNA ιούς Τι είναι τα δερματόφυτα; Η πολυομυελίτιδα οφείλεται σε α. βακτήριο. β. ιό. γ. πρωτόζωο. δ. μύκητα. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

10 10 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Οι περισσότεροι μικροοργανισμοί είναι χρήσιμοι ή και απαραίτητοι για τον άνθρωπο. Κάποιοι μικροοργανισμοί χαρακτηρίζονται ως δυνητικά παθογόνοι. Πότε βλάπτουν και πότε ωφελούν τον ανθρώπινο οργανισμό; Οι μύκητες είναι α. προκαρυωτικοί οργανισμοί. β. ευκαρυωτικοί οργανισμοί. γ. παθογόνα πρωτόζωα. δ. αυτότροφοι οργανισμοί Γιατί οι ιοί χαρακτηρίζονται ως υποχρεωτικά κυτταρικά παράσιτα; Τα πρωτόζωα είναι α. πολυκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. β. μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. γ. μονοκύτταροι προκαρυωτικοί οργανισμοί. δ. ακυτταρικές μορφές ζωής Ποια είναι η δομή του βακτηριακού κυττάρου; Οι ιοί διαθέτουν α. καψίδιο. β. κυτταρική μεμβράνη. γ. κυτταρικό τοίχωμα. δ. όλα τα παραπάνω Τα βακτήρια σε αντίξοες συνθήκες σχηματίζουν α. εκβλάστημα. β. ενδοσπόρια. γ. έλυτρα. δ. ψευδοπόδια Οι υφές παρατηρούνται α. στα βακτήρια. β. στους μύκητες. γ. στα πρωτόζωα. δ. στους ιούς Το τοξόπλασμα είναι α. βακτήριο β. δερματόφυτο γ. πρωτόζωο δ. ιός Τα βακτήρια διαθέτουν α. έλυτρο β. ψευδοπόδια γ. πυρήνα δ. κυτταρικό τοίχωμα Οι μύκητες αναπαράγονται και με εκβλάστηση. Να περιγράψετε αυτή τη διαδικασία Τα ενδοσπόρια σχηματίζονται από α. φυτά. β. βακτήρια. γ. πρωτόζωα. δ. ιούς Από νηματοειδείς δομές (υφές) αποτελούνται α. τα βακτήρια. β. τα πρωτόζωα. γ. οι μύκητες. δ. οι ιοί Το τρυπανόσωμα προκαλεί α. ελονοσία β. ασθένεια του ύπνου γ. δυσεντερία δ. πνευμονία Σε ποια κατηγορία παθογόνων μικροοργανισμών ανήκει το μικρόβιο που προκαλεί την πολιομυελίτιδα και ποια κύτταρα του ανθρώπου προσβάλλει; Τα βακτήρια διαθέτουν α. μιτοχόνδρια β. ριβοσώματα γ. χλωροπλάστες δ. πυρήνα Οι ιοί αποτελούνται από α. DNA και πολυσακχαρίτες β. νουκλεϊκό οξύ και πρωτεΐνες γ. RNA και πρωτεΐνες δ. νουκλεϊκό οξύ και κάποια επιπλέον γονίδια Η παρακάτω φράση είναι λανθασμένη.να την ξαναγράψετε σωστά χωρίς να αλλάξετε το υπογραμμισμένο τμήμα της. Τα βακτήρια και οι μύκητες είναι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. Μερικοί απ' αυτούς είναι παθογόνοι όπως λ.χ. το πλασμώδιο που προκαλεί τη χολέρα Τα βακτήρια διαθέτουν α. ενδοπλασματικό δίκτυο. β. κυτταρικό τοίχωμα. γ. διακριτό πυρήνα. δ. μιτοχόνδρια Το πλασμώδιο είναι α. προκαρυωτικός οργανισμός. β. μονοκύτταρος ευκαρυωτικός μικροοργανισμός. γ. παθογόνος ιός. δ. μονόκλωνο DNA. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

11 11 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής δ. χρησιμοποιεί ξένα υλικά για τροφή. Ο πολλαπλασιασμός των ιών γίνεται α. μόλις αυτοί εγκαταλείψουν το κύτταρο στο οποίο Τα πρωτόζωα παρασιτούν. α. είναι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. β. στο εσωτερικό του κυττάρου ξενιστή. β. έχουν κυτταρικό τοίχωμα. γ. πριν αυτοί εισβάλουν στο κύτταρο ξενιστή. γ. δεν έχουν πυρήνα. δ. όταν έχουν αποθηκεύσει τα απαραίτητα για το δ. σχηματίζουν εκβλαστήματα. σκοπό αυτό νουκλεοτίδια από το εξωτερικό περιβάλλον. Ένας ερευνητής μελετά τις καλλιέργειες τεσσάρων μικροοργανισμών ( Α, Β,Γ και Δ). Ο Α έχει ως γενετικό Στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς ανήκουν υλικό RNA, ο B διαθέτει πλασμίδια, ο Γ παράγει α. τα βακτήρια και οι ιοί. εκβλαστήματα και ο Δ κινείται σχηματίζοντας β. οι μύκητες και τα πρωτόζωα. ψευδοπόδια. Ποιος μικροοργανισμός είναι βακτήριο γ. τα πρωτόζωα και οι ιοί.,ποιος μύκητας,ποιος πρωτόζωο και ποιος ιός ; δ. τα βακτήρια και τα πρωτόζωα Γιατί οι ιοί χαρακτηρίζονται ως υποχρεωτικά Βασικό χαρακτηριστικό των είναι ότι ενδοκυτταρικά παράσιτα ; λειτουργούν ως υποχρεωτικά ενδοκυτταρικά παράσιτα. Προκαρυωτικοί μικροοργανισμοί είναι α. οι μύκητες. Τα βακτήρια διαθέτουν β. οι ιοί. α. πυρήνα. γ. τα πρωτόζωα. β. ριβοσώματα. δ. τα βακτήρια. γ. μιτοχόνδρια δ. χλωροπλάστες. Τα πρωτόζωα α. δεν έχουν πυρήνα. Στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς β. είναι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. ανήκουν γ. είναι πολυκύτταρα παράσιτα. α. τα βακτήρια και τα πρωτόζωα. δ. είναι αυτότροφοι οργανισμοί. β. τα πρωτόζωα και οι ιοί γ. οι μύκητες και οι ιοί. Η ελονοσία οφείλεται σε δ. τα πρωτόζωα και οι μύκητες. α. βακτήριο. β. ιό γ. μύκητα. δ. πρωτόζωο. Τα ενδοσπόρια σχηματίζονται από α. φυτά. Τα πρωτόζωα είναι β. πρωτόζωα. α. οι πρώτοι οργανισμοί των τροφικών αλυσίδων. γ. βακτήρια. β. προκαρυωτικοί οργανισμοί με ελικοειδές σχήμα. δ. ιούς. γ. μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί δ. πρόδρομες μορφές παθογόνων ιών. Να χαρακτηρίσετε την παρακάτω πρόταση ως σωστή ή λάθος : Οι μικροοργανισμοί οι οποίοι, προκειμένου να Οι μύκητες είναι μικροοργανισμοί που περιβάλλονται επιβιώσουν και να αναπαραχθούν, περνούν μέρος ή από έλυτρο. ολόκληρη τη ζωή τους στο εσωτερικό κάποιου πολυκύτταρου οργανισμού, ονομάζονται Προκαρυωτικοί οργανισμοί είναι και ο οργανισμός που τους φιλοξενεί α. τα βακτήρια.. β. τα πρωτόζωα και τα βακτήρια γ. οι μύκητες. Τα νοσήματα που προκαλούνται στον άνθρωπο από δ. τα βακτήρια και οι ιοί. παθογόνους μύκητες ονομάζονται. Τα αποτελούν μια ειδική κατηγορία Ξενιστής ονομάζεται ο οργανισμός που μυκήτων που προσβάλλουν το δέρμα, ιδιαίτερα το α. φιλοξενεί κάποιο παράσιτο. τριχωτό μέρος της κεφαλής. β. έχει παράξενο τρόπο πολλαπλασιασμού. γ. ζει σε ξένο περιβάλλον, παρά τις συνήθειές του. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

12 12 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Η ελονοσία προκαλείται από α. το πλασμώδιο. β. το Vibrio cholerae. γ. το τοξόπλασμα. δ. δερματόφυτα Ενδοσπόρια σχηματίζουν α. οι μύκητες. β. τα βακτήρια. γ. οι ιοί. δ. τα πρωτόζωα Το βακτήριο Escherichia coli ανήκει στους δυνητικά παθογόνους μικροοργανισμούς. Ποιος είναι ο φυσιολογικός ρόλος του και κάτω από ποιες συνθήκες γίνεται παθογόνος; Τα ενδοσπόρια σχηματίζονται από α. φυτά. β. βακτήρια. γ. πρωτόζωα. δ. ιούς Από νηματοειδείς δομές (υφές) αποτελούνται α. τα βακτήρια. β. τα πρωτόζωα. γ. οι μύκητες. δ. οι ιοί Τα σπειρύλλια είναι μορφή: α. ιών. β. μυκήτων. γ. πρωτοζώων. δ. βακτηρίων Ποια είναι η δομή των ιών; Τι εξασφαλίζουν οι ιοί από τον ξενιστή τους; Το τρυπανόσωμα προκαλεί α. ελονοσία β. ασθένεια του ύπνου γ. δυσεντερία δ. πνευμονία Να γράψετε στο τετράδιό σας τα γράμματα της Στήλης Ι και, δίπλα σε κάθε γράμμα, έναν από τους αριθμούς της Στήλης ΙΙ, ώστε να προκύπτει η σωστή αντιστοίχιση. (Ένα στοιχείο της Στήλης ΙΙ περισσεύει) Στήλη Ι α. ελονοσία β. χολέρα γ. καντιντίαση δ. σύφιλη ε. αμοιβαδοειδής δυσεντερία. Στήλη ΙΙ 1.Vibrio cholerae 2. τοξόπλασμα 3. πλασμώδιο 4. ιστολυτική αμοιβάδα 5. Treponema pallidum 6. Candida albicans Τι είναι τα ενδοσπόρια και πότε δημιουργούνται ; Το τοξόπλασμα είναι : α. βακτήριο β. ιός γ. μύκητας δ. πρωτόζωο Το πρωτόζωο που προκαλεί την ασθένεια του ύπνου είναι α. το πλασμώδιο. β. το τοξόπλασμα. γ. το τρυπανόσωμα. δ. η αμοιβάδα Η ασθένεια χολέρα οφείλεται σε... α. βακτήριο. β. ιό. γ. μύκητα. δ. πρωτόζωο Οι ιοί έχουν την ικανότητα να πολλαπλασιάζονται α. στις τροφές. β. μόνο έξω από τα κύτταρα του ξενιστή. γ. μόνο μέσα στα κύτταρα του ξενιστή. δ. στην ατμόσφαιρα. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

13 13 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Μετάδοση και αντιμετώπιση των παθογόνων μικροοργανισμών I. Μετάδοση παθογόνων μικροοργανισμών Α I. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Σας δίνονται παρακάτω οι ορισμοί χρήσιμων εννοιών που αφορούν την μετάδοση, τον πολλαπλασιασμό και τον τρόπο που οι παθογόνοι μικροοργανισμοί προσβάλλουν την υγεία μας.εσείς μπροστά από κάθε ορισμό να γράψετε ( στα κενά που σας δίνονται) την σωστή έννοια : Η είσοδος ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον οργανισμό του ανθρώπου : Η εγκατάσταση και ο πολλαπλασιασμός ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον οργανισμό του ανθρώπου : Οι ασθένειες που προκαλούνται από παθογόνους μικροοργανισμούς : Προϋποθέσεις που πρέπει να ικανοποιεί μία ασθένεια για να θεωρηθεί λοιμώδης : Ουσίες που παράγουν τα μικρόβια, οι οποίες προκαλούν προβλήματα στην υγεία μας : Είδος τοξινών που βρίσκονται στο κυτταρικό τοίχωμα ορισμένων παθογόνων βακτηρίων και είναι υπεύθυνες για συμπτώματα όπως ο πυρετός, η πτώση της πίεσης του αίματος κ.ά : Είδος τοξινών που εκκρίνονται από τα παθογόνα βακτήρια και με την κυκλοφορία του αίματος διασπείρονται στο εσωτερικό του ανθρώπινου οργανισμού και προσβάλλουν, ανάλογα με τη φύση τους, συγκεκριμένα όργανα. Β I. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Σας δίνονται 2 κείμενα. Το πρώτο κείμενο αφορά τα κριτήρια του Κοχ, ενώ το δεύτερο αφορά τον τρόπο που μπορεί ένας παθογόνος μικροοργανισμός να εισέλθει στο ανθρώπινο σώμα. Εσείς να συμπληρώσετε τα κενά στα κείμενα, ώστε να προκύπτει το σωστό νόημα τους. Κείμενο-1 : Ο Ρ. Κοχ, μελετώντας το 1882 τον τρόπο μετάδοσης της -, διατύπωσε τις προϋποθέσεις αυτές που ονομάστηκαν «κριτήρια του Κοχ». Σύμφωνα με τα κριτήρια αυτά, μια ασθένεια οφείλεται σε έναν μικροοργανισμό, όταν ο μικροοργανισμός αυτός: Ανιχνεύεται στους ιστούς ή στα υγρά του ή στον οργανισμό ατόμων που πέθαναν από αυτή την. Μπορεί να και να στο εργαστήριο. Μπορεί να προκαλέσει την ίδια σε πειραματόζωα αλλά και να εκ νέου από αυτά. Κείμενο-2 : Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί μεταδίδονται στον άνθρωπο με την και το, με την επαφή με μολυσμένα, με τα σταγονίδια του ασθενούς ατόμου, με την επαφή με μολυσμένα άτομα, καθώς και με την επαφή με αντικείμενα που έχουν χρησιμοποιηθεί από μολυσμένο άτομο. Συνήθως εισέρχονται στον οργανισμό από κάποια ασυνέχεια του ή από τους που υπάρχουν σε κοιλότητες του οργανισμού όπως το, το, ο. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

14 14 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Γ I. Άσκηση με εικόνα Σας δίνεται μία εικόνα που σας δείχνει τον τρόπο μετάδοσης μίας λοιμώδους νόσου. Και με την βοήθεια της εικόνας καθώς και των κειμένων της προηγούμενης σελίδας να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν. Ερωτήσεις : α. Ποιος είναι ο παθογόνος μικροοργανισμός που προκαλεί την ασθένεια ; β. Ποια είναι τα κύτταρα ξενιστές του μικροβίου που δρα ως παράσιτο; γ. Ποια ασθένεια είναι στο συγκεκριμένο παράδειγμα το λοιμώδες νόσημα ; δ. Σε ποιον ιστό ή σε ποιο υγρό του ασθενούς μπορεί να ανιχνευθεί ο μικροοργανισμός που προκαλεί την ασθένεια. ε. Μέσω ποιου τρόπο μεταδίδεται ο συγκεκριμένος παθογόνος μικροοργανισμός στον άνθρωπο και πως εισέρχεται στο εσωτερικό του ανθρώπου ; Εικόνα άσκησης Γ Ι. II. Πρόληψη μετάδοσης παθογόνων μικροοργανισμών. Αντιβιοτικά. Α II. Άσκηση αντιστοίχισης Σας δίνονται παρακάτω ενέργειες που πρέπει να γίνουν, ώστε να αποφευχθεί η μόλυνση από παθογόνους μικροοργανισμούς. Σας δίνονται παρακάτω τρεις παθογόνοι μικροοργανισμοί, ο καθένας από αυτούς έχει τις ιδιαιτερότητες του όσον αφορά την δομή του, τον τρόπο που πολλαπλασιάζεται, τον τρόπο που προσβάλλει το ανθρώπινο σώμα. Εσείς να συμπληρώσετε τα κενά κελιά στον πίνακα που σας δίνεται με την λέξη της παρένθεσης,ώστε να προκύπτουν οι σωστές ενέργειες που πρέπει να γίνουν για να αποφευχθεί η μόλυνση από τον συγκεκριμένο παθογόνο μικροοργανισμό. Παθογόνοι μικροοργανισμοί : 1. Παθογόνο πρωτόζωο (αμοιβάδα) που προσβάλλει τον άνθρωπο μέσω μολυσμένων τροφών ή μέσω μολυσμένου νερού. 2. Ιός της γρίπης( Ιος-Α) που μεταδίδεται στον άνθρωπο μέσω των σταγονιδίων του βήχα ασθενούς ατόμου ή με έμμεση επαφή χρήση αντικειμένων που προηγουμένως έχουν χρησιμοποιηθεί από μολυσμένο άτομο-. 3. Ο ιός ( Ιός ΗΙV) που προκαλεί το ΑΙDS,το οποίο είναι αφροδίσιο νόσημα. Πίνακας : Α. Τακτικό πλύσιμο δέρματος, μαλλιών και ιδιαίτερα χεριών. Β. Καλή πλύση τροφίμων,όπως τα λαχανικά Γ. Παστερίωση γάλακτος στους 62 Ο C, για μισή ώρα. Δ. Η χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή. Ε. Τακτική χλωρίωση νερού Β II. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Τα αντιβιοτικά παράγονται από : α. βακτήρια, πρωτόζωα, ιούς. β. βακτήρια, μύκητες, ιούς γ. πρωτόζωα και ιούς δ. βακτήρια, μύκητες, φυτά Το πρώτο αντιβιοτικό παράχθηκε α. Από βακτήρια του γένους Penicillium β. Από μύκητες του γένους Penicillium. γ. Από φυτά του γένους Penicillium. δ. Από πρωτόζωα του γένους Penicillium Με ποιον μηχανισμό δρά η πενικιλλίνη : α. Παρεμποδίζει τη σύνθεση του κυτταρικού τοιχώματος των μικροοργανισμών. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

15 15 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής β. Αναστέλλει κάποια αντίδραση του μεταβολισμού των μικροοργανισμών. γ. Παρεμβαίνει στις λειτουργίες αντιγραφής, μεταγραφής και μετάφρασης του γενετικού υλικού των μικροοργανισμών. δ. Προκαλεί διαταραχές στη λειτουργία της πλασματικής μεμβράνης Με ποιον μηχανισμό μπορεί ένα αντιβιοτικό να αντιμετωπίσει την λοίμωξη από ιό : α. Παρεμβαίνοντας στις λειτουργίες αντιγραφής, μεταγραφής και μετάφρασης του γενετικού υλικού του ιού. β. Αναστέλλει κάποια αντίδραση του μεταβολισμού του ιού γ. Και το α και το β. δ. Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν λοίμωξη που οφείλεται σε ιό. Γ II. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες Σήμερα η αντιμετώπιση των βακτηριακών λοιμώξεων στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα αντιβιοτικά Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να παραχθούν από βακτήρια και μύκητες Το πρώτο αντιβιοτικό, η πενικιλίνη, ανακαλύφθηκε τυχαία Τα αντιβιοτικά δρουν αναστέλλοντας ή παρεμποδίζοντας κάποια ειδική βιοχημική αντίδραση του μικροοργανισμού Τα αντιβιοτικά δρουν επιλεκτικά, με την έννοια ότι κάθε αντιβιοτικό παρεμποδίζει την ανάπτυξη ενός είδους παθογόνου μικροοργανισμού, με συγκεκριμένο μηχανισμό Τα αντιβιοτικά δρουν επιλεκτικά, με την έννοια ότι βλάπτουν μόνο τους μικροοργανισμούς και όχι τα κύτταρα του ανθρώπου Επειδή τα αντιβιοτικά, γενικά, δρουν αναστέλλοντας την παραγωγή ουσιών στα βακτήρια, στους μύκητες και στα πρωτόζωα, δεν είναι αποτελεσματικά έναντι των ιών, καθώς αυτοί ανακαλύφθηκαν πρόσφατα και οι ερευνητές δεν μπόρεσαν ακόμη να παράγουν αντιβιοτικά που θα αναστείλουν τον πολλαπλασιασμό τους Επειδή τα αντιβιοτικά, γενικά, δρουν αναστέλλοντας την παραγωγή ουσιών στα βακτήρια, στους μύκητες και στα πρωτόζωα, δεν είναι αποτελεσματικά έναντι των ιών, καθώς αυτοί δε διαθέτουν δικό τους μεταβολικό μηχανισμό, αφού αποτελούν υποχρεωτικά κυτταρικά παράσιτα Η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία στελεχών βακτηρίων που είναι ανθεκτικά σε αυτά. IΙΙ-Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα A IΙΙ. Ερωτήσεις τύπου σωστό λάθος Να ελέγξετε την ορθότητα των παρακάτω προτάσεων. α. Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα μεταδίδονται μόνο με τη σεξουαλική επαφή και είναι ευρέως διαδεδομένα σε όλες τις χώρες του κόσμου αποτελώντας ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας. β. Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι, αυτά που μεταδίδονται κατά κύριο λόγο με τη σεξουαλική επαφή. Εκτός από τη σεξουαλική επαφή, τα περισσότερα από αυτά μπορούν να μεταδοθούν μέσω του αίματος ή των παραγώγων του (π.χ. σε περιπτώσεις μετάγγισης ή χρήσης μολυσμένης σύριγγας), καθώς και από τη μολυσμένη μητέρα στο έμβρυο. γ. Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα προκαλούν στειρότητα, νοσηρότητα ακόμη και θνησιμότητα, γι αυτό εξάλλου αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας. δ. Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα προκαλούν μόνο στειρότητα, καθώς αφορούν την σεξουαλική επαφή. Β ΙΙΙ. Ερώτηση επιλογής Στο παρακάτω κείμενο που σας δίνεται να επιλέξετε έναν από τους δύο όρους τις παρένθεσης, έτσι ώστε να αποδίδεται σωστά το νόημα του κειμένου. Κείμενο : Κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο αναφέρονται περίπου 250 ( χιλιάδες/εκατομμύρια) περιστατικά σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Έχει υπολογιστεί ότι το 1/3 από αυτά αφορά (εφήβους/νεογνά). Εκτός από τη (σεξουαλική/έμμεση) επαφή, τα περισσότερα από αυτά μπορούν να μεταδοθούν μέσω του (αίματος/ναρκωτικών) ή των παραγώγων (του/τους) όπως σε περιπτώσεις μετάγγισης ή χρήσης μολυσμένης σύριγγας, καθώς και από τη μολυσμένη μητέρα στο (έμβρυο/ ενήλικο τέκνο). Γ ΙΙΙ. Ερώτηση αντιστοίχισης. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

16 16 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Να αντιστοιχίσετε τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα της στήλης-ι με το είδος ( βακτήριο, πρωτόζωο, μύκητας, ιός) του μικροοργανισμού της στήλης-ιι που το προκαλεί. Στήλη-Ι 1. Σύφιλη 2.Γονοκοκκική ουρηθρίτιδα (ή γονόρροια) 3. Η λοίμωξη από τριχομονάδα. 4. Το AIDS. 5. Η λοίμωξη από χλαμύδια. 6. Ο απλός έρπητας. 7. Η λοίμωξη από κάντιντα. 8. Η λοίμωξη από ιούς των ανθρώπινων θηλωμάτων. 9. H ηπατίτιδα Β και C Στήλη-ΙΙ α. Βακτήριο β. Ιός γ. Μύκητας δ. Πρωτόζωο Δ. Επαναληπτικά θέματα στην μετάδοση και πρόληψη λοιμώξεων από παθογόνους μικροοργανισμούς Δίνονται 2 εικόνες ( εικόνα-α και εικόνα-β ) που δείχνουν τον τρόπο μετάδοσης δύο λοιμωδών νοσημάτων. Εικόνα-Α Εικόνα-B Γ. και στις δύο εικόνες ηπατίτιδα Β και C Δ. πλασμώδιο και αμοιβάδα αντίστοιχα α ιι. Ποια προϋπόθεση ( ως μέρος των κριτηρίων του Κοχ ) είναι σωστή για την εικόνα-α και ποιο για την εικόνα-β Α. Το πλασμώδιο ανιχνεύεται στο αίμα και στο ήπαρ ατόμου που πάσχει απο δυσεντερία και η αμοιβάδα ανιχνεύεται στο ήπαρ και στο πεπτικό σύστημα του ασθενούς που πάσχει από ελονοσία. Β. Το πλασμώδιο ανιχνεύεται στο πεπτικό σύστημα ατόμου που πάσχει από δυσεντερία και η αμοιβάδα ανιχνεύεται στο ήπαρ και στο αίμα του ασθενούς που πάσχει από ελονοσία. Γ. Το πλασμώδιο ανιχνεύεται στο αίμα και στο ήπαρ ατόμου που πάσχει από ελονοσία και η αμοιβάδα ανιχνεύεται στο ήπαρ και στο πεπτικό σύστημα του ασθενούς που πάσχει από δυσεντερία. Δ. Το πλασμώδιο και η αμοιβάδα ανιχνεύονται στο ήπαρ και στο αίμα, ατόμου που πάσχει μόνο από ελονοσία Σε ένα νοσοκομείο αφροδισίων νοσημάτων διακομίστηκαν τέσσερις ασθενείς ( ασθενής-α, ασθενής-β, ασθενής-γ και ασθενής-δ. Από τους ιστούς των τεσσάρων ασθενών απομονώθηκαν οι μικροοργανισμοί οι οποίοι προκαλούν την ασθένεια τους. Οι μικροοργανισμοί που απομονώθηκαν από τους ασθενείς Α, Β, Γ μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντιβιοτικό σε αντίθεση με τον μικροοργανισμό του ασθενούς Δ. Ο μικροοργανισμός που μόλυνε τον ασθενή Β μπορεί να αντιμετωπιστεί με το αντιβιοτικό πενικιλίνη και δεν διαθέτει οργανωμένο πυρήνα Ο μικροοργανισμός που μόλυνε τον ασθενή Γ διαθέτει πυρήνα και αποτελείτε από υφές. Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα που πάσχουν οι ασθενείς είναι : η ηπατίτιδα Β, η σύφιλη, η λοίμωξη από τριχομονάδα και η λοίμωξη απο κάντιντα Να βρείτε ποιο νόσημα εμφανίζει ο κάθε ασθενής. α. Με βάση τις εικόνες( Α και Β) που σας δίνονται να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής που ακολουθούν : α ι. Ποιο λοιμώδες νόσημα αφορά η εικόνα-α και ποιο η εικόνα-β Α. αμοιβαδοειδής δυσεντερία και ελονοσία αντίστοιχα. Β. ελονοσία και αμοιβαδοειδής δυσεντερία αντίστοιχα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Η είσοδος ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον οργανισμού ονομάζεται: α)μόλυνση β)λοίμωξη γ)ίωση δ)κανένα από τα παραπάνω Λοίμωξη ονομάζουμε: α)την είσοδο ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον άνθρωπο; β)την εγκατάσταση και πολλαπλασιασμό ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον άνθρωπο. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

17 17 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής γ)την είσοδο και εγκατάσταση βακτηριδίων και ιών γ)αναστέλλουν μια ειδική Βιοχημική αντίδραση του στον άνθρωπο. μικροοργανισμού που είναι απαραίτητη για τον δ)την ασθένεια που προκαλείται από βακτήρια και μεταβολισμό του. ιούς. δ) Αδρανοποιούν ένζυμα απαραίτητα για Η είσοδος ενός παθογόνου έκφραση του γενετικού υλικού των μικροοργανισμού στον άνθρωπο συνήθως γίνεται: μικροοργανισμών. α)από μια ασυνέχεια του δέρματος Ποιος είναι ο τρόπος δράσης της β)από τους βλεννογόνους που υπάρχουν στις Πενικιλίνης : διάφορες κοιλότητες του οργανισμού Α) Παρεμπόδιση της σύνθεσης του κυτταρικού γ)το (α) & (β) τοιχώματος δ) Κανένα από τα παραπάνω Β) Προκαλεί διαταραχές στην λειτουργία της Οι ενδοτοξίνες ορισμένων βακτηριδίων πλασματικής μεμβράνης εντοπίζονται: Γ) Αναστέλλουν μία αντίδραση του μεταβολισμού των α)στο κυτταρόπλασμα μικροοργανισμών. β) Στην κυτταρική μεμβράνη Για πιο λόγο δεν πρέπει να γίνεται γ) Στο κυτταρικό τοίχωμα αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών : δ) Στο (α) & (β) Α) Για οικονομικούς λόγους Οι εξωτοξίνες: Β) Γιατί η συχνή χρήση τους προκαλεί παρενέργειες α)προκαλούν πυρετό και πτώση του αίματος Γ) Γιατί η συχνή χρήση τους δημιουργεί στελέχη β)εντοπίζονται στο κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτηριδίων ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ : γ)ανάλογα με την φύση τους προσβάλουν (Σ) ή (Λ): Το πρώτο αντιβιοτικό, η πενικιλίνη συγκεκριμένα όργανα ανακαλύφθηκε τυχαία από τον Αλ. Φλέμινγκ το δ)διασπείρονται στο εσωτερικό του ανθρώπινου Σ) ή (Λ): Τα αντιβιοτικά μπορούν να οργανισμού μέσω της κυκλοφορίας του αίματος χρησιμοποιηθούν για λοιμώξεις που προκαλούνται ε)το (α) & (γ) από οποιονδήποτε παθογόνο μικροοργανισμό. στ)το (γ) & (δ) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ Τα αντιβιοτικά είναι ουσίες με Ορίστε τις έννοιες : μόλυνση, λοίμωξη, αντιμικροβιακή δράση που παράγονται: λοιμώδες νόσημα,κριτήρια του Κοχ, ενδοτοξίνες, α) Από όλα τα μικρόβια εξωτοξίνες, αντιβιοτικό. β)βακτήρια, μύκητες, ιούς Απάντηση : Η είσοδος ενός παθογόνου γ)βακτήρια, μύκητες, πρωτόζωα μικροοργανισμού ονομάζεται. δ)βακτήρια, μύκητες, φυτά Ο πολλαπλασιασμός και η εγκατάσταση ενός Τα αντιβιοτικά δεν είναι δραστικά: παθογόνου μικροοργανισμού ονομάζεται α)έναντι των βακτηριδίων. β)έναντι των ιών Η ασθένεια που προκαλείται από παθογόνο γ)έναντι των πρωτόζωων μικροοργανισμό ονομάζεται. δ)έναντι των μυκήτων Τα του είναι οι προϋποθέσεις Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα που πρέπει να ικανοποιεί μία ασθένεια για να μεταδίδονται στον άνθρωπο: θεωρηθεί. α)μέσω της σεξουαλικής επαφής Οι βρίσκονται στο κυτταρικό τοίχωμα β)μέσω του αίματος και παραγώγων του των, ενώ οι εκκρίνονται γ)από την μητέρα στο έμβρυο από τα παθογόνα και με την δ)με όλα τα παραπάνω κυκλοφορία του αίματος διασπείρονται στο Όταν λέμε ότι τα αντιβιοτικά δρουν εσωτερικό του ανθρώπου. επιλεκτικά εννοούμε: Τι εννοούμε όταν λέμε ότι τα αντιβιοτικά α)ότι δρουν εναντίων παθογόνων μικροοργανισμών δρουν επιλεκτικά ; όπως τα βακτήρια, αλλά δεν αντιμετωπίζουν όλους Απάντηση : Τα αντιβιοτικά μπορούν να τους παθογόνους μικροοργανισμούς στο σύνολο παρεμποδίσουν τους μηχανισμούς, τους. και του β)καταστρέφουν μόνο τους μικροοργανισμούς και γενετικού υλικού των καθώς και τον όχι τα ανθρώπινα κύτταρα. των κυττάρων των, όχι όμως και των κυττάρων. Έτσι τα δεν μπορούν να ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

18 18 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής παρεμποδίσουν τον των, ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους αφού αποτελούν υποχρεωτικά μικροοργανισμούς; Η ασθένεια ηπατίτιδα Β ( Αντιγραφής, αντιβιοτικά,ανθρωπίνων οφείλεται σε..,ενδοκυτταρικά,ιών, μεταγραφής, μετάφρασης, α. πρωτόζωο. β. βακτήριο. μεταβολισμός, μικροοργανισμών,παράσιτα, γ. ιό. δ. μύκητα. πολλαπλασιασμο ) Τα αντιβιοτικά δεν είναι Που οδηγεί η αλόγιστη χρήση αποτελεσματικά έναντι των αντιβιοτικών; α. βακτηρίων. β. πρωτοζώων. Γιατί οι φαρμακοβιομηχανίες προσανατολίζονται γ. ιών. δ. μυκήτων. στην δημιουργία νέων αντιβιοτικών; Με ποιους τρόπους μεταδίδονται οι Απάντηση: Η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών οδηγεί παθογόνοι μικροοργανισμοί στον άνθρωπο; στην δημιουργία ανθεκτικών στελεχών βακτηριδίων Ποιες είναι οι πύλες εισόδου των στα αντιβιοτικά. Κάποια βακτηριακά κύτταρα έχουν παθογόνων μικροοργανισμών στο ανθρώπινο σώμα; στο γενετικό τους υλικό πληροφορίες για την Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι τοξίνες αντιμετώπιση αντιβιοτικών. Η συχνή χρήση και πώς απειλούν την υγεία του ασθενούς; αντιβιοτικών προκαλεί την εξόντωση των Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να ικανοποιεί βακτηριακών κυττάρων που δεν έχουν στο γενετικό μια ασθένεια για να θεωρηθεί λοιμώδης; τους υλικό πληροφορίες για την αντιμετώπιση των Για την αντιμετώπιση παθογόνου αντιβιοτικών και την επιβίωση μόνο των βακτηριακών βακτηρίου χορηγείται στον ασθενή αντιβιοτικό. Με κυττάρων έχουν αυτή την πληροφορία. Στην συνέχεια ποιους μηχανισμούς δρουν τα αντιβιοτικά; έχουμε πολλαπλασιασμό αυτών των βακτηριακών Η πενικιλίνη παράγεται από κυττάρων με τελικό αποτέλεσμα (λόγω φυσικής α. βακτήριο β. μύκητα επιλογής) να υπάρχουν μόνο τα βακτηριακά κύτταρα γ. πρωτόζωο δ. ιό που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Επομένως είναι Μόλυνση ονομάζεται.: απαραίτητο να βρίσκονται νέα αντιβιοτικά ικανά να α. η παραγωγή ουσιών από παθογόνους αντιμετωπίσουν τους παθογόνους μικροοργανισμούς. μικροοργανισμούς. ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ β. η εγκατάσταση και ο πολλαπλασιασμός ενός Να αναφέρετε τους μηχανισμούς δράσης παθογόνου μικροοργανισμού σε έναν οργανισμό. των αντιβιοτικών. γ. η είσοδος ενός παθογόνου μικροοργανισμού σε Η σύφιλη οφείλεται σε: έναν οργανισμό. α. βακτήρια β. πρωτόζωα δ. η εκδήλωση των συμπτωμάτων μίας ασθένειας. γ. μύκητες δ. ιούς Ασθένεια βακτηριακής Τα λοιμώδη νοσήματα οφείλονται: αιτιολογίας είναι α. στην υπεριώδη ακτινοβολία α. το κοινό κρυολόγημα β. σε ακραίες τιμές θερμοκρασίας β. η ηπατίτιδα γ. σε παθογόνους μικροοργανισμούς γ. η πολιομυελίτιδα δ. στη ρύπανση της ατμόσφαιρας. δ. η γονόρροια Με ποιους τρόπους μπορεί να μεταδοθεί η Ποια είναι τα «κριτήρια του Κοχ»; ηπατίτιδα C; Η εγκατάσταση και ο Από ποιους μικροοργανισμούς παράγονται πολλαπλασιασμός ενός παθογόνου και με ποιους μικροοργανισμού στον οργανισμό μας μηχανισμούς δρουν τα αντιβιοτικά; ονομάζεται Η είσοδος ενός παθογόνου α. μόλυνση. β. αλλεργία. μικροοργανισμού στον ανθρώπινο γ. λοίμωξη. δ. μετάδοση. οργανισμό χαρακτηρίζεται ως Η παθογόνος δράση πολλών α. λοίμωξη. β. αλλεργία. μικροοργανισμών οφείλεται σε ουσίες που οι ίδιοι γ. μόλυνση. δ. μετάδοση παράγουν. Ποιες είναι οι ουσίες αυτές και τι Γιατί τα αντιβιοτικά δεν είναι συμπτώματα προκαλούν; αποτελεσματικά έναντι των ιών; Η είσοδος των παθογόνων Ποιοι κανόνες προσωπικής και δημόσιας μικροοργανισμών στον οργανισμό του υγιεινής, σε σχέση με τη διατροφή, αποτελούν ανθρώπου ονομάζεται αναγκαίες προϋποθέσεις για την αποφυγή μετάδοσης α. οίδημα. β. ανοσία. γ. λοίμωξη. δ. μόλυνση. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

19 19 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ασθένεια, που μπορεί να αντιμετωπισθεί με αντιβιοτικό, είναι α. η ηπατίτιδα C. β. το AIDS. γ. η πολυομυελίτιδα. δ. η γονοκοκκική ουρηθρίτιδα Η πενικιλίνη α. παρεμποδίζει τη σύνθεση του κυτταρικού τοιχώματος των βακτηρίων β. διασπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων γ. διασπά το καψίδιο των ιών δ. παρεμποδίζει τη σύνθεση της πλασματικής μεμβράνης Με ποιους τρόπους οι τοξίνες των βακτηρίων απειλούν την υγεία μας; Μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας Ι. Εισαγωγή Α Ι. Έρωτησεις τύπου σωστό-λάθος. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) H ανθρώπινη ζωή ξεκινά με τη δημιουργία του ζυγωτού κατά τη γονιμοποίηση Η επιβίωση του ανθρώπινου οργανισμού εξαρτάται από τη συντονισμένη λειτουργία των ιστών και των οργάνων του Εξωτερικοί παράγοντες δεν μπορούν να διαταράξουν τη συντονισμένη λειτουργία των ιστών και των οργάνων του ανθρώπου Στους εξωτερικούς παράγοντες δεν ανήκουν οι παθογόνοι μικροοργανισμοί ή οι ουσίες που παράγονται από αυτούς Οι μηχανισμοί άμυνας του ανθρωπίνου σώματος διακρίνονται σε εσωτερικούς και εξωτερικούς ανάλογα με τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα Όλοι οι μηχανισμοί άμυνας έχουν εξειδικευμένη δράση Οι μηχανισμοί ειδικής άμυνας έχουν εξειδικευμένη δράση, ενώ οι μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας έχουν γενικευμένη δράση Το αίμα, μόνο με τα έμμορφα συστατικά του (κύτταρα) συμμετέχει στους μηχανισμούς άμυνας του ανθρωπίνου σώματος Το αίμα αποτελείται από κύτταρα, αλλά και από ένα υγρό το πλάσμα συστατικά του οποίου συμμετέχουν στους μηχανισμούς άμυνας του ανθρωπίνου σώματος Όλα τα κύτταρα που συμμετέχουν στους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού μας προκύπτουν από τη διαφοροποίηση πολυδύναμων αιμοποιητικών κυττάρων, τα οποία βρίσκονται στον ερυθρό μυελό των οστών, που αποτελεί το κέντρο της αιμοποίησης. Β Ι. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Τι είναι το ζυγωτό ; α. Το κύτταρο από το οποίο προέρχονται μόνο τα κύτταρα του αίματος. β. Το κύτταρο από το οποίο προέρχονται μόνο τα κύτταρα του αίματος που συμμετέχουν στους μηχανισμούς άμυνας. γ. Το πρώτο κύτταρο του ανθρώπου από το οποίο προέρχονται όλα τα κύτταρα του ανθρωπίνου σώματος. δ. Το κύτταρο το οποίο συντονίζει τους ιστούς και τα όργανα του ανθρωπίνου σώματος. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

20 20 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Τι είναι τα πολυδύναμα αιμοποιητικά Ο ρόλος του ιδρώτα στην άμυνα του κύτταρα ; οργανισμού είναι : α. Τα κύτταρα του αίματος. α. Να καλύπτει κοιλότητες του οργανισμού μας, όπως β. Τα κύτταρα του αίματος που συμμετέχουν στους είναι οι βλεννογόνοι του πεπτικού ή του μηχανισμούς άμυνας του ανθρωπίνου σώματος. αναπνευστικού συστήματος γ. Τα κύτταρα από τα οποία προέρχονται τα κύτταρα β. Η φιλοξενία μη παθογόνων μικροοργανισμών στην του αίματος. επιφάνεια του δέρματος που ανταγωνίζονται τους δ. Τα κύτταρα που αποτελούν το κέντρο αιμοποίησης παθογόνους Που βρίσκονται τα πολυδύναμα γ. Να λειτουργεί ως φυσικό φράγμα στην είσοδο των αιμοποιητικά κύτταρα ; παθογόνων μικροοργανισμών α. Στο πλάσμα του αίματος δ. Με ουσίες που περιέχει να δημιουργεί δυσμενές β. Στον ερυθρό μυελό των οστών. χημικό περιβάλλον στα μικρόβια καθώς και η γ. Στα έμμορφα συστατικά του αίματος διάσπαση του κυτταρικού τοιχώματος των βακτηρίων δ. Στα συστατικά του πλάσματος που συμμετέχουν Ποια ουσία διασπά το κυτταρικό τοίχωμα στην άμυνα του οργανισμού. των βακτηρίων ; Ποιο από τα παρακάτω αποτελεί το κέντρο α. Η βλέννα αιμοποίησης ; β. Το σμήγμα α. Ο ερυθρός μυελός των οστών γ. Η λυσοζύμη β. Οι μηχανισμοί ειδικής και μη ειδικής άμυνας δ. Τα λιπαρά οξέα γ. Τα πολυδύναμα αιμοποιητικά κύτταρα Ποιος είναι ο ρόλος του σμήγματος στην δ. Τα έμμορφα συστατικά του αίματος. άμυνα του οργανισμού ; ΙΙ. Μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας που α. Μέσω των λιπαρών οξέων που περιέχει να παρεμποδίζουν την είσοδο ενός μικροοργανισμού δημιουργεί δυσμενές χημικό περιβάλλον στους στο ανθρώπινο σώμα. παθογόνους μικροοργανισμούς Α ΙΙ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής β. Μέσω της λυσοζύμης που περιέχει να διασπά το Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων. σωστή απάντηση γ. Μέσω της βλέννας που περιέχει να λειτουργεί ως Δέρμα φυσικός φραγμός στα μικρόβια Η κεράτινη στιβάδα είναι : δ. Μέσω της κεράτινης στιβάδας να ανταγωνίζεται α. Ουσίες που παράγονται από τους σμηγματογόνους τους παθογόνους και τους ιδρωτοποιούς αδένες του. μικροοργανισμούς β. Στρώμα νεκρών κυττάρων της επιδερμίδας. Βλεννογόνοι γ. Ένζυμο που διασπά το κυτταρικό τοίχωμα των Οι βλεννογόνοι του σώματος : βακτηρίων. α. παράγουν βλέννα δ. Μη παθογόνοι μικροοργανισμοί στη επιφάνεια β. αποτελούν μηχανισμό μη ειδικής άμυνας που του δέρματος παρεμποδίζουν την είσοδο των παθογόνων Ο ρόλος της κεράτινης στιβάδας του μικροοργανισμών από κοιλότητες του σώματος δέρματος είναι : γ. Εκκρίνουν και επιπλέον ουσίες σε κάποιες α. Λειτουργεί ως φραγμός στην είσοδο των περιπτώσεις που βοηθούν στην προστασία της μικροβίων. κοιλότητας που βρίσκονται β. Δημιουργεί δυσμενές χημικό περιβάλλον για τα δ. Όλα τα παραπάνω μικρόβια Η βλέννα... : γ. Διασπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων. α. υπάρχει στο δάκρυ και στο σάλιο και καταστρέφει δ. Καλύπτει κοιλότητες του οργανισμού μας το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων Το σμήγμα και ο ιδρώτας περιέχουν : β. διαθέτει βλεφαριδοφόρο επιθήλιο α. λυσοζύμη το σμήγμα και γαλατικό οξύ ο ιδρώτας. γ. Παγιδεύει τους μικροοργανισμούς και δεν β. γαλακτικό οξύ το σμήγμα και λυσοζύμη ο ιδρώτας. επιτρέπει την είσοδό τους στον οργανισμό. γ. γαλακτικό και λυσοζύμη το σμήγμα και λιπαρά δ. Εκκρίνει υδροχλωρικό οξύ. οξέα ο ιδρώτας Ποιος βλεννογόνος διαθέτει δ. γαλακτικό και λυσοζύμη ο ιδρώτας και λιπαρά οξέα βλεφαριδοφόρο επιθήλιο : το σμήγμα. α. Της αναπνευστικής οδού β. Του στομάχου γ. Του επιπεφυκότα δ. Της στοματικής κοιλότητας ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

21 21 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ποιος βλεννογόνος εκκρίνει υδροχλωρικό οξύ : α. Της αναπνευστικής οδού β. Του στομάχου γ. Του επιπεφυκότα δ. Της στοματικής κοιλότητας Η λυσοζύμη περιέχεται : α. Στο δάκρυ στο σάλιο και στο σμήγμα β. Στο δάκρυ, στο σάλιο και στο υδροχλωρικό οξύ γ. Στο δάκρυ, στο σάλιο και στον ιδρώτα δ. Στο δάκρυ, στο σάλιο και στη βλέννα Έκτος από τη βλέννα το βλεννόγονο του επιπεφυκότα εκκρίνει : α. Υδροχλωρικό οξύ β. Δάκρυ γ. Σάλιο δ. Σμήγμα Το βλεφαριδοφόρο επιθήλιο α. Απομακρύνει μικροοργανισμούς που έχουν παγιδευτεί από τη βλέννα στην αναπνευστική οδό. β. Δημιουργεί δυσμενές περιβάλλον στη στοματική κοιλότητα για τους παθογόνους μικροοργανισμούς γ. Προστατεύει το στομάχι δ. Παγιδεύει τους παθογόνους μικροοργανισμούς λόγω της δομής του. Β Ι. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) Βασικό χαρακτηριστικό της μη ειδικής άμυνας είναι η δυνατότητα αντιμετώπισης οποιουδήποτε παθογόνου μικροοργανισμού Η μη ειδική άμυνα περιλαμβάνει μηχανισμούς που παρεμποδίζουν την είσοδο μικροοργανισμών στον άνθρωπο αλλά και μηχανισμούς που αντιμετωπίζουν γενικά τους μικροοργανισμούς, αν καταφέρουν να εισέλθουν σ αυτόν. Δέρμα Η είσοδος των μικροβίων στο ανθρώπινο σώμα μπορεί να γίνει μέσω του δέρματος, που καλύπτει κοιλότητες του οργανισμού μας, όπως είναι οι βλεννογόνοι του πεπτικού ή του αναπνευστικού συστήματος Το δέρμα εμποδίζει αποτελεσματικά την είσοδο των μικροβίων στον οργανισμό αποκλειστικά μέσω των ουσιών που παράγονται από τους σμηγματογόνους και τους ιδρωτοποιούς αδένες του Το γαλακτικό οξύ και η λυσοζύμη τα οποία περιέχονται στο σμήγμα, και τα λιπαρά οξέα, τα οποία περιέχονται στον ιδρώτα, δημιουργούν δυσμενές χημικό περιβάλλον για τα μικρόβια Η λυσοζύμη είναι ένζυμο που διασπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων Στην επιφάνεια του δέρματός μας φιλοξενούνται μη παθογόνοι μικροοργανισμοί που ανταγωνίζονται τους παθογόνους και εμποδίζουν την εγκατάστασή τους σ αυτήν. Βλεννογόνοι Οι μικροοργανισμοί παγιδεύονται στη βλέννα και με τη βοήθεια των βλεφαρίδων του επιθηλίου απομακρύνονται από την αναπνευστική οδό Στο βλεννογόνο του στομάχου εκκρίνεται το υδροχλωρικό οξύ, το οποίο καταστρέφει τα περισσότερα μικρόβια που εισέρχονται με την τροφή στο στόμαχο Η λυσοζύμη δρά και έναντι των ιών Η λυσοζύμη, η οποία, όπως αναφέρθηκε, έχει βακτηριοκτόνο δράση, βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες και στα δάκρυα και στο σάλιο και προστατεύει το βλεννογόνο του επιπεφυκότα και της στοματικής κοιλότητας αντίστοιχα. Γ ΙΙ. Άσκηση με εικόνα Σας δίνεται μία εικόνα της τομής του δέρματος. Α. Ποιος ( ή ποιοι) από τους όρους της εικόνας αποτελούν νεκρά κύτταρα της επιδερμίδας μας ; Β. Ποιος ( ή ποιοι) από τους όρους της εικόνας συμμετέχουν και στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος μας ; Γ. Ποιος ( ή ποιοι) από τους όρους της εικόνας μεταφέρουν το βασικότερο παράγοντα άμυνας του ανθρωπίνου σώματος στο δέρμα ; Δ. Ποιος ( ή ποιοι) από τους όρους της εικόνας παράγουν ουσίες που προστατεύουν την επιφάνεια του δέρματος από μικρόβια; Ε. Μετά από τραύμα ποιος (ή ποιοι) από τους όρους της εικόνας «ειδοποιούν» τον εγκέφαλο για την εισβολή παθογόνων μικροοργανισμών στο σώμα μας ; ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

22 22 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Σας δίνονται πέντε παράγοντες μη ειδικής άμυνας στην εικόνα III-Μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας που αντιμετωπίζουν τους μικροοργανισμούς μετά την είσοδό τους στον ανθρώπινο οργανισμό. Εισαγωγή Α ΙΙΙ. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων με τους σωστούς όρους Αν, ένα μικρόβιο καταφέρει να διαπεράσει τους μηχανισμούς άμυνας που παρεμποδίζουν την είσοδο ενός παθογόνου μικροοργανισμού (για παράδειγμα, λόγω διακοπής της συνέχειας του δέρματος από ένα τραύμα), θα έρθει αντιμέτωπο με μια δεύτερη γραμμή αμυντικών μηχανισμών, στους οποίους ανήκει η, η αντίδραση, ο και η δράση ορισμένων ουσιών, που αποτελούν επίσης μη αμυντικούς μηχανισμούς. Φαγοκυττάρωση Τα φαγοκύτταρα αποτελούν μια κατηγορία λευκών αιμοσφαιρίων και διακρίνονται στα και στα. Τα τελευταία, αφού διαφοροποιηθούν σε, εγκαθίστανται στους ιστούς. Β ΙΙΙ. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να ελέγξετε την ορθότητα των παρακάτω φράσεων ( Σωστό-Λάθος). Φαγοκυττάρωση Τα μακροφάγα εγκλωβίζουν το μικροοργανισμό, τον καταστρέφουν και εκθέτουν στην επιφάνειά τους κάποια τμήματά του. Αυτό εξυπηρετεί και του μηχανισμούς ειδικής άμυνας Η φαγοκυττάρωση δεν αντιμετωπίζει ιούς. Φλεγμονή Ο πόνος οφείλεται στον τραυματισμό των απολήξεων των νευρικών κυττάρων και στη δράση σ αυτά τοξινών που απελευθερώνονται από τους μικροοργανισμούς Το αίμα στην περιοχή του τραύματος θα πήξει με τη δημιουργία ενός πλέγματος πρωτεϊνικής σύστασης, το οποίο ονομάζεται ινώδες Το κοκκίνισμα, το οίδημα και ο πόνος οφείλονται στη συσσώρευση αίματος στο σημείο του τραύματος Τα φαγοκύτταρα έχουν την ιδιότητα να αναγνωρίζουν μόνο τις τοξίνες που εκκρίνουν τα παθογόνα μικρόβια. Έτσι προσελκύονται στο σημείο της φλεγμονής Το πύον είναι ένα παχύρρευστο κιτρινωπό υγρό που περιέχει τους νεκρούς μικροοργανισμούς που καταστράφηκαν από τα φαγοκύτταρα. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ Η λυσοζύμη που περιέχεται στα δάκρυα είναι ένα ένζυμο ικανό να διασπάσει το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων και επομένως να τα καταστρέψει πριν αυτά μπορέσουν να μολύνουν το μάτι. Το ίδιο ένζυμο βρίσκεται στο σάλιο και στον ιδρώτα και καταστρέφει τα βακτηριακά κύτταρα που τυχόν βρίσκονται μέσα στην τροφή ή πάνω στο δέρμα, αντίστοιχα. Α. Ποιος/οι παράγοντας/ες της εικόνας αποτελεί /ούν φυσικό φραγμό στην είσοδο των μικροβίων ; Β. Ποιος /οι παράγοντας/ες της εικόνας προκαλεί/ουν όξινο περιβάλλον που είναι δυσμενές για τα μικρόβια; Γ. Σε ποιον/ ους παράγοντες της εικόνας εκκρίνεται λυσοζύμη ; Δ. Σε ποιον /ους παράγοντες της εικόνας έχουμε παγίδευση των μικροβίων στη βλέννα ; Ε. Σε ποιον /ους παράγοντες της εικόνας έχουμε παγίδευση των μικροβίων στη βλέννα και στη συνέχεια απομάκρυνση του μικροβίου μέσω βλεφαρίδων ; ΣΤ. Που υπάρχει στην εικόνα λιπαρά οξέα και που υδροχλωρικό οξύ ;

23 23 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Το πλάσμα περιέχει αντιμικροβιακές ουσίες, οι οποίες καταστρέφουν τους μικροοργανισμούς ή ενεργοποιούν τη διαδικασία της φαγοκυττάρωσης. Πυρετός Ο πυρετός καταστέλλει την ενζυμική δραστηριότητα και στα ανθρώπινα κύτταρα Ο πυρετός ενισχύει τη δράση των φαγοκυττάρων Ο πυρετός δεν αντιμετωπίζει ιώσεις Ο πυρετός είναι αποτελεσματικός μόνο στην περίπτωση των ιών Ο πυρετός, εμποδίζει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων. Παράλληλα βέβαια παρεμποδίζεται και η λειτουργία των ενζύμων των κυττάρων, η οποία, σε περιπτώσεις ιώσεων, έχει ως αποτέλεσμα την αναστολή του πολλαπλασιασμού των ιών. Ουσίες με αντιμικροβιακή δράση Οι ιντερφερόνες ενεργοποιούνται μόνο στην περίπτωση ιών Οι ιντερφερόνες παράγονται από κύτταρα που δεν έχουν προσβληθεί από ιό για να παρεμποδιστεί ο πολλαπλασιασμός του σε περίπτωση που εισέλθει σε αυτά Οι ιντερφερόνες παράγονται από κύτταρα που έχουν προσβληθεί από ιό με αποτέλεσμα μέσω αυτών (των ιντερφερονών) να ειδοποιηθούν τα γειτονικά κύτταρα και να παράγουν πρωτεΐνες που θα παρεμποδίσουν τον πολλαπλασιασμό του ιού σε περίπτωση που αυτός καταφέρει να εισέλθει σε αυτά Το συμπλήρωμα και η προπερδίνη είναι ομάδα είκοσι και τριών πρωτεϊνών στον ορό του αίματος με αντιμικροβιακή δράση Το συμπλήρωμα και η προπερδίνη δρουν ανεξάρτητα. Γ ΙΙΙ.. Θέμα με εικόνα Θέμα Στην εικόνα-1 δείχνεται η φλεγμονώδης αντίδραση μετά τον τραυματισμό του δέρματος από αιχμηρό αντικείμενο. α. Να αναφέρετε τον όρο της εικόνας που συμμετέχει σε μηχανισμό μη ειδικής άμυνας τον οποίο «παρέκαμψαν» τα μικρόβια. β. Να αναφέρετε τον όρο ( ή τους όρους) της εικόνας που είναι υπεύθυνος ( υπεύθυνοι) για το σύμπτωμα του πόνου. γ. Να αναφέρεται τον όρο (ή τους όρους) της εικόνας που συμμετέχει ( συμμετέχουν) στο σύμπτωμα του κοκκινίσματος. δ. Να αναφέρετε τον όρο της εικόνας που αποτελεί ένα από τα συμπτώματα της φλεγμονής καθώς και τον όρο που αποτελεί την αιτία του συμπτώματος. ε. Να αναφέρετε τον όρο της εικόνας που αφορά μηχανισμό μη ειδικής άμυνας καθώς και τα κύτταρα, τα οποία αναφέρονται στην εικόνα, που την επιτελούν. ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΘΕΜΑ 1. Σας δίνονται τα παρακάτω στοιχεία του ανθρωπίνου σώματος. Α-Ερυθρός μυελός των οστών Β-Κεράτινη στιβάδα Γ-Βλέννα Δ-Στομάχι Ε-Δάκρυ Ζ-Σάλιο Η-Ιδρώτας Ι-Σμήγμα Θ-Βλεφαριδοφόρο επιθήλιο Κ-Πλάσμα ( περιέχει τον Ορό ) Σας δίνονται τα παρακάτω αντιγόνα. Λ-Φαγοκύτταρα Μ-Απολήξεις νευρικών κυττάρων Λ-Ιντερφερόνες Ν-Έμμορφα συστατικά του αίματος Αντιγόνο-Α : Πρωτόζωο που προσβάλλει την εντερική οδό Αντιγόνο-Β: Βακτήριο που βρίσκεται στην επιφάνεια αιχμηρού αντικειμένου. Αντιγόνο-Γ: Μύκητας που αναπτύσσεται στην επιφάνεια του δέρματος.προκαλεί δερματικές παθήσεις Αντιγόνο-Δ: Ιός που προσβάλλει την αναπνευστική οδό Σας δίνονται οι παρακάτω τρόποι μετάδοσης των παθογόνων μικροοργανισμών : Τρόπος-Α : Άμεση επαφή με μολυσμένο άτομο Τρόπος-Β: Μέσω αντικειμένου. Τρόπος-Γ: Μέσω μολυσμένου νερού και τροφίμων Τρόπος-Δ: Μέσω επαφής με μολυσμένο ζώο Τρόπος-Ε : Μέσω κοινής χρήσης σκευών Τρόπος-ΣΤ : Με έμμεση επαφή με μολυσμένο άτομο, κοινή χρήση αντικειμένου ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

24 24 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Σας δίνονται οι πιθανοί τρόποι εισόδου του παθογόνου μικροοργανισμού. Τρόπος εισόδου-α : Μέσω ασυνέχειας του δέρματος Τρόπος-Β: Μέσω κοιλότητας στομάχου ή στόματος (πεπτική οδός) Τρόπος-Γ: Μέσω κοιλότητας- αναπνευστικης οδού Σας δίνονται οι παρακάτω κανόνες προσωπικής και δημόσιας υγιεινής. Κανόνας-Α : Τακτικό πλύσιμο χεριών, δέρματος,μαλλιών Κανόνας-Β: Πλύσιμο λαχανικών, παστερίωση γάλακτος, χλωρίωση νερού. 1. Με βάση τα παραπάνω για κάθε αντιγόνο να συμπληρώσετε : Τον τρόπο μετάδοσης, τον πιθανό τρόπο εισόδου και τους κανόνες υγιεινής που πρέπει να τηρούνται (με το αντίστοιχο γράμμα τους). Αντιγόνο-Α : Αντιγόνο-Β : Αντιγόνο-Γ : Αντιγόνο-Δ : 2. Να αναφέρετε από τα στοιχεία του σώματος ( με το αντίστοιχο γράμμα). Σε κάθε απάντηση μπορεί να αντιστοιχούν παραπάνω από ένα στοιχεία. α. Ποιο στοιχείο παρεμποδίζει την είσοδο του αντιγόνου-α : β. Ποιο στοιχείο του σώματος πρέπει να παρακάμψει το αντιγόνο-β ώστε να ενεργοποιηθεί η φλεγμονή ; γ. Ποιο στοιχεία του σώματος αντιμετωπίζει τον πολλαπλασιασμό του αντιγόνο-γ δ. Ποιο στοιχείο αντιμετωπίζει την είσοδο του αντιγόνου-δ ε. Ποιο στοιχείο περιέχει λυσοζύμη. στ. Ποιο στοιχείο του σώματος (είδος κυττάρων)αντιμετωπίζει όλα τα αντιγόνα μετά την είσοδο τους στον οργανισμό. ( μηχανισμός μη ειδικής άμυνας) ζ. Ποιο στοιχείο του σώματος περιέχει τις ουσίες με αντιμικροβιακή δράση που ενεργοποιούνται μετά τη σύνδεση αντιγόνου-αντισώματος η. Ποιο στοιχείο του σώματος ενεργοποιείται μόνο στην περίπτωση του αντιγόνου-δ θ. Ποιο στοιχείο σχετίζεται με το αίμα ι. Ποιο στοιχείο «ειδοποιεί» τον οργανισμό για την είσοδο του αντιγόνου-β. κ. Ποιο στοιχείο αποτελεί κέντρο αιμοποίησης. λ. Ποιο στοιχείο αφορά αποκλειστικά μηχανισμούς ειδικής άμυνας. μ. Ποια στοιχεία του σώματος έχουν σχέση με τη φλεγμονή ν. Ποια στοιχεία του σώματος έχουν σχέση με τον πυρετό. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Η μη ειδική άμυνα περιλαμβάνει μηχανισμούς που μπορούν να αντιμετωπίσουν: α)βακτήρια β)ιούς γ)πρωτόζωα δ)όλα τα παραπάνω Ο ιδρώτας και το σμήγμα περιέχουν: α)λυσοζύμη Λιπαρά ο ιδρώτας. Γαλακτικό το σμήγμα. β)λυσοζύμη ο ιδρώτας. Γαλακτικό - Λιπαρά το σμήγμα. γ)λυσοζύμη - Γαλακτικό ο ιδρώτας. Λιπαρά το σμήγμα. δ)γαλακτικό - Λιπαρά ο ιδρώτας. Λυσοζύμη το σμήγμα Η λυσοζύμη: α)δημιουργεί δυσμενές χημικό περιβάλλον β)προκαλεί διαταραχές στη λειτουργία της κυτταρικής μεμβράνης γ)καταστρέφει το κυτταρικό τοίχωμα δ)παρεμβαίνει στην διαδικασία αντιγραφής του DNA Η λυσοζύμη περιέχεται: α)στον ιδρώτα, στο σμήγμα, στο σάλιο β)στον ιδρώτα, στο σμήγμα, στο δάκρυ γ)στον ιδρώτα, στο σάλιο, στο δάκρυ δ)στο σμήγμα, στο σάλιο, στο δάκρυ Στα φαγοκύτταρα ανήκουν: α)ουδετερόφιλα, μονοκύτταρα, μακροφάγα β)ουδετερόφιλα, πλασματοκύτταρα μακροφάγα γ)ουδετερόφιλα, ερυθροκύτταρα, μονοκύτταρα δ)κανένα από τα παραπάνω Ποια κατηγορία λευκών αιμοσφαιρίων αφού διαφοροποιηθεί εγκαθίσταται στους ιστούς: α)ουδετερόφιλα β)ουδετερόφιλα και μονοκύτταρα γ)μονοκύτταρα δ)κανένα από τα παραπάνω Οι ιντερφερόνες παράγονται από ένα κύτταρο που έχει προσβληθεί από : α. Ιό β. βακτήριο γ.πολυκύτταρο ευκαρυωτικό οργανισμό δ.μονοκύτταρο οργανισμό Το ινώδες είναι: α. Πρωτεϊνικό πλέγμα β. Το πύον γ. Ουσία με αντιμικροβιακή δράση δ.αντιγόνο ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

25 25 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ανήκει στους μηχανισμούς που αντιμετωπίζουν την είσοδο ενός παθογόνου μικροοργανισμού: α. Ο πυρετός β. Η φλεγμονή γ.οι βλεννογόνοι δ. Τα φαγοκύτταρα Τα φαγοκύτταρα προσελκύονται στο σημείο της φλεγμονής: α. Από ουσίες που εκκρίνουν τα τραυματισμένα κύτταρα β. Από ουσίες που εκκρίνουν οι παθογόνοι μικροοργανισμοί γ. Από αντιμικροβιακές ουσίες του πλάσματος. δ. Όλα τα παραπάνω Ποιο από τα παρακάτω συμπτώματα φλεγμονής δεν αφορά την συσσώρευση αίματος: α. πόνος β.πύον γ. Σχηματισμός ινώδους δ.φαγοκυττάρωση ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ ΣΩΣΤΟ-ΛΑΘΟΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω φράσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) Το δέρμα ανήκει στους μη ειδικούς μηχανισμούς άμυνας Η λυσοζύμη δεν καταπολεμά ιούς Τα πολυδύναμα αιμοποιητικά κύτταρα βρίσκονται στον ερυθρό μυελό των οστών Το βλεννογόνο της στοματικής κοιλότητας προστατεύεται από την λυσοζύμη του σάλιου Με φαγοκυττάρωση αντιμετωπίζονται και ιοί Ο πυρετός αντιμετωπίζει μόλυνση από ιούς και βακτήρια Η αναστολή ενζυμικής δραστηριότητας λόγω του πυρετού μπορεί να προκαλέσει καταστροφή τους και βλάβες στον οργανισμό Η προπερδίνη και το συμπλήρωμα βρίσκονται στον ορό του αίματος Η προπερδίνη δρα ανεξάρτητα από το συμπλήρωμα. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗΣ Να αντιστοιχίσετε τους όρους της στήλης-ι με τους όρους της στήλης-ιι ΣΤΗΛΗ-Ι ΣΤΗΛΗ-ΙΙ 1.Βλενογόννος αναπνευστικής οδού 2. Βλενογόννος στομάχου 3. Βλενογόννος Επιπεφυκότα 4. Βλενογόννος στοματικής κοιλότητας Α. Λυσοζύμη στο σάλιο Β.Υδροχλωρικό οξύ Γ.Βλεφαριδοφόρο επιθήλιο Δ.Λυσοζύμη στο δάκρυ Να αντιστοιχίσετε τους όρους της στήλης-ι με τους όρους της στήλης-ιι ΣΤΗΛΗ-Ι ΣΤΗΛΗ-ΙΙ 1.Ιντερφερόνες Α. Ομάδα 3 πρωτεϊνών 2. Συμπλήρωμα 3. Προπερδίνη Β. Ομάδα 20 πρωτεϊνών Γ.Ομάδα πρωτεϊνών αποκλειστικά με αντιιική δράση Να αντιστοιχίσετε τους όρους της στήλης-ι με τους όρους της στήλης-ιι ΣΤΗΛΗ-Ι ΣΤΗΛΗ-ΙΙ 1.Φλεγμονή Α. Σμήγμα 2.Φαγοκύτταρα 3. Βλεννογόνοι 4.Δέρμα Β. Υδροχλωρικό οξύ Γ. Οίδημα Δ. Ουδετερόφιλα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ Συμπλήρωσε τα παρακάτω κενά Η είναι ένα στρώμα νεκρών κυττάρων της επιδερμίδας μας Οι μηχανισμοί στο σώμα μας ανάλογα με την θέση τους διακρίνονται σε και, ενώ ανάλογα με τον τρόπο δράσης τους σε και Η λυσοζύμη η οποία υπάρχει στον ιδρώτα βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες και στα και στο Τα φαγοκύτταρα αποτελούν μία κατηγορία λευκών αιμοσφαιρίων και διακρίνονται σε και. Τα τελευταία αφού διαφοροποιηθούν σε εγκαθίστανται στους ιστούς Η φλεγμονή εκδηλώνεται με ένα σύνολο συμπτωμάτων στα οποία περιλαμβάνονται το,το, ο και η τοπική αύξηση της στην περιοχή του τραύματος Νεκρά και νεκροί αποτελούν το,ένα παχύρρευστο κιτρινωπό υγρό Το συμπλήρωμα και η προπερδίνη είναι ομάδα και πρωτεϊνών αντίστοιχα που βρίσκονται στον του αίματος. ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Οι ιντερφερόνες παράγονται από ορισμένα κύτταρα που έχουν μολυνθεί από: ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

26 26 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής α. βακτήριο β. πρωτόζωο γ. στους λεμφαδένες γ. ιό δ. μύκητα. δ. στον ερυθρό μυελό των οστών Με ποιους τρόπους ο πυρετός προστατεύει Το συμπλήρωμα και η τον οργανισμό μας από τους παθογόνους προπερδίνη συμβάλλουν στην μικροοργανισμούς; καταπολέμηση Να αναφέρετε ονομαστικά τα στάδια μιας α. των ιών φλεγμονής και να εξηγήσετε τη χρησιμότητα β. των βακτηρίων δημιουργίας του ινώδους. γ. των μυκήτων Να εξηγήσετε το ρόλο των μακροφάγων δ. όλων των παθογόνων μικροοργανισμών. κυττάρων στην άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού Τα δάκρυα περιέχουν..: Τα κύτταρα που παράγουν ιντερφερόνες α. λυσοζύμη β. υδροχλωρικό οξύ έχουν μολυνθεί από: γ. γαλακτικό οξύ γ. λιπαρά οξέα α. βακτήρια β. ιούς Μεταξύ των παραγόντων στους οποίους γ. πλασμώδια δ. πρωτόζωα. στηρίζεται η μη ειδική άμυνα του ανθρώπινου Ένα από τα συμπτώματα με τα οποία οργανισμού είναι εκδηλώνεται η φλεγμονή, μετά τον τραυματισμό του α. τα Β λεμφοκύτταρα δέρματος από αιχμηρό αντικείμενο και την είσοδο β. οι βλεννογόνοι παθογόνων μικροοργανισμών, είναι και ο πόνος. Πού γ. τα Τ λεμφοκύτταρα οφείλεται το σύμπτωμα αυτό; δ. τα αντισώματα Στο σάλιο, στον ιδρώτα και στα Το συμπλήρωμα αποτελείται από δάκρυα υπάρχει πρωτεΐνες που βρίσκονται στο... του α. βλέννα. β. συμπλήρωμα. αίματος. γ. ιντερφερόνη. δ. λυσοζύμη Το δέρμα του ανθρώπου Να περιγράψετε τα δύο χαρακτηριστικά α. παράγει λεμφοκύτταρα. που κάνουν τους μηχανισμούς ειδικής άμυνας να β. εκκρίνει υδροχλωρικό οξύ. ξεχωρίζουν από αυτούς της μη ειδικής άμυνας. γ. προκαλεί τον πυρετό Με ποιους τρόπους το δέρμα εμποδίζει δ. εμποδίζει αποτελεσματικά την είσοδο μικροβίων αποτελεσματικά την είσοδο των μικροοργανισμών στον οργανισμό. στον οργανισμό; Χημικές ουσίες που απελευθερώνονται Με ποιους τρόπους ο πυρετός συμβάλλει είτε από τραυματισμένα κύτταρα είτε από τους στην αντιμετώπιση μιας γενικευμένης μικροβιακής εισβολείς μικροοργανισμούς, προσελκύουν μόλυνσης; (φαγοκύτταρα/ κατασταλτικά Τ-λεμφοκύτταρα) τα Να περιγράψετε πώς ο βλεννογόνος της οποία φτάνουν με την κυκλοφορία του αίματος στην αναπνευστικής οδού συνιστά αποτελεσματικό περιοχή (της φλεγμονής/του μυελού των οστών). φραγμό στην είσοδο των μικροβίων στον ανθρώπινο Το δέρμα περιέχει δύο ειδών αδένες: τους οργανισμό. και τους Αν το δέρμα ενός ανθρώπου τραυματιστεί Τι είναι η λυσοζύμη και πού οφείλεται η από ένα αιχμηρό αντικείμενο και κάποιοι παθογόνοι αντιμικροβιακή δράση της; μικροοργανισμοί καταφέρουν να εισβάλουν στον Στο βλεννογόνο του... εκκρίνεται οργανισμό του ανθρώπου από το τραύμα, υδροχλωρικό οξύ που έχει αντιμικροβιακή δράση. εκδηλώνεται στη συγκεκριμένη περιοχή φλεγμονή Να χαρακτηρίσετε την παρακάτω πρόταση Στη φλεγμονή μεταξύ των άλλων προκαλείται τοπικό ως σωστή ή λάθος: οίδημα και σχηματίζονται ινώδες και πύον. Να Ο πυρετός είναι αντίδραση του οργανισμού που εξηγήσετε γιατί σχηματίζεται το ινώδες, πώς δρα το εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό και τη λειτουργία των πλάσμα στη συγκεκριμένη περιοχή και από τι λεμφοκυττάρων. σχηματίζεται το πύον Τα φαγοκύτταρα διακρίνονται στα Τι είναι η λυσοζύμη, πού εντοπίζεται και... και στα μονοκύτταρα ποια είναι η δράση της; Να εξηγήσετε πώς τα μακροφάγα Στον ορό του αίματος του ανθρώπινου συμμετέχουν στην άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού υπάρχει μια ομάδα είκοσι πρωτεϊνών με οργανισμού. αντιμικροβιακή δράση που λέγεται Τα φαγοκύτταρα παράγονται Να χαρακτηρίσετε την πρόταση που α. στο νωτιαίο μυελό ακολουθεί ως Σωστή ή Λανθασμένη: β. στο θύμο αδένα ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

27 27 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Το οίδημα, ο πόνος και η τοπική αύξηση της θερμοκρασίας είναι χαρακτηριστικά συμπτώματα της φλεγμονής Τα μακροφάγα είναι α. κύτταρα που προκαλούν πυρετό. β. μια κατηγορία λευκών αιμοσφαιρίων. γ. κύτταρα μνήμης. δ. κύτταρα που εκκρίνουν αντισώματα Να αναφέρετε ονομαστικά τους μηχανισμούς εσωτερικής μη ειδικής άμυνας με τους οποίους θα έρθει αντιμέτωπο ένα βακτήριο, μετά την είσοδό του στον οργανισμό Στο βλεννογόνο του στομάχου εκκρίνεται α. αμμωνία. β. υδροχλωρικό οξύ. γ. γλυκόζη. δ. λυσοζύμη Πώς ονομάζονται οι ειδικές πρωτεΐνες που παράγονται όταν κάποιος ιός μολύνει ένα ανθρώπινο κύτταρο; Ο βλεννογόνος της αναπνευστικής οδού αποτελεί φραγμό στην είσοδο μικροοργανισμών στον οργανισμό επειδή α. εκκρίνει τη βακτηριοκτόνο ουσία λυσοζύμη. β. διαθέτει βλεφαριδοφόρο επιθήλιο. γ. παράγει υδροχλωρικό οξύ. δ. παράγει μακροφάγα κύτταρα Όταν κάποιος ιός μολύνει ένα κύτταρο, προκαλεί την παραγωγή ειδικών πρωτεϊνών, των. Σε πρώτο στάδιο οι πρωτεΐνες αυτές ανιχνεύονται στο του μολυσμένου κυττάρου Ο βλεννογόνος της αναπνευστικής οδού αποτελεί φραγμό στην είσοδο μικροοργανισμών στον οργανισμό, επειδή α. διαθέτει βλεφαριδοφόρο επιθήλιο. β. εκκρίνει τη βακτηριοκτόνο ουσία λυσοζύμη. γ. παράγει υδροχλωρικό οξύ. δ. παράγει μακροφάγα κύτταρα Να χαρακτηρίσετε καθεμιά από τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα από τον αριθμό κάθε πρότασης, το γράμμα Σ, αν αυτή είναι Σωστή, ή το γράμμα Λ, αν αυτή είναι Λανθασμένη. α. Ο πυρετός είναι η αντίδραση του οργανισμού που εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό και τη λειτουργία των λεμφοκυττάρων. β. Το σάλιο και ο ιδρώτας ανήκουν στους μηχανισμούς ειδικής άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού Όταν κάποιος ιός μολύνει ένα κύτταρο, προκαλεί την παραγωγή ειδικών πρωτεϊνών, των Αν το δέρμα μας τραυματιστεί από ένα αιχμηρό αντικείμενο και κάποιοι παθογόνοι μικροοργανισμοί καταφέρουν να εισβάλουν στον οργανισμό μας από το τραύμα, εκδηλώνεται φλεγμονή στη συγκεκριμένη περιοχή.μερικά από τα συμπτώματα της φλεγμονής είναι το οίδημα, ο πόνος και το κοκκίνισμα στην περιοχή του τραύματος. Που οφείλεται η εμφάνιση καθενός από αυτά ; Τι είναι η λυσοζύμη, πού εντοπίζεται και ποια είναι η δράση της; Κατά την ενεργοποίηση των μηχανισμών μη ειδικής άμυνας, παράγονται ουσίες που δρουν αποκλειστικά για τους ιούς. Πώς ονομάζονται οι ουσίες αυτές και ποιος είναι ο μηχανισμός δράσης τους ; Η λυσοζύμη. α. παρεμποδίζει τη σύνθεση του κυτταρικού τοιχώματος των βακτηρίων β. διασπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων γ. διασπά το καψίδιο των ιών δ. παρεμποδίζει τη σύνθεση της πλασματικής μεμβράνης των πρωτοζώων Πώς συμβάλλει ο πυρετός στην καταπολέμηση των βακτηρίων; Ποιες ουσίες παράγονται από τους αδένες του δέρματος και ποια η δράση τους; Τα ουδετερόφιλα ανήκουν στα α. φαγοκύτταρα. β. παθογόνα βακτήρια. γ. λεμφοκύτταρα. δ. πρωτόζωα Το συμπλήρωμα είναι α. κατηγορία πρωτεϊνών, που παράγονται από τα Β λεμφοκύτταρα. β. μια σειρά πρωτεϊνών, που βρίσκονται στο πλάσμα και συμμετέχουν στη μη ειδική άμυνα. γ. κατηγορία κυττάρων του ανοσοβιολογικού συστήματος. δ. κατηγορία κυττάρων που παράγουν αντισώματα. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

28 28 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Μηχανισμοί ειδικής άμυνας Τι δεν παράγει ο οργανισμός κατά την Ανοσία-Ανοσοβιολογικό σύστημα-αντισώματα ανοσοβιολογική απόκριση Α Ι. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών. α. αντισώματα Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά με τον σωστό β. εξειδικευμένα κύτταρα όρο. γ. αντιγόνα Ι.Ανοσία δ. Το β. και γ :Η ικανότητα του ΙΙ-Ανοσοβιολογικό σύστημα οργανισμού να αναγνωρίζει οποιαδήποτε ξένη προς Α ΙΙ. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών αυτόν ουσία και να αντιδρά παράγοντας Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά με τον σωστό εξειδικευμένα κύτταρα και κυτταρικά προϊόντα, ώστε όρο. να την εξουδετερώσει : Η ξένη ουσία που : Όργανα του ανοσοβιολογικού προκαλεί την ανοσοβιολογική απόκριση. συστήματος όπου παράγονται για πρώτη φορά τα Β : και Τ λεμφοκύτταρα Χαρακτηριστικό μηχανισμών ειδικής άμυνας που αφορά το γεγονός ότι τα προϊόντα της : Όργανα του ανοσοβιολογικού ανοσοβιολογικής απόκρισης θα δράσουν μόνο συστήματος όπου παράγονται για 2 η ή επόμενη φορά εναντίον της ουσίας που προκάλεσε την παραγωγή τα Β και Τ λεμφοκύτταρα, αντιμετωπίζοντας τον τους. παθογόνο παράγοντα που προκάλεσε την : ανοσοβιολογική απόκριση Χαρακτηριστικό μηχανισμών ειδικής άμυνας που : Κύτταρα του είναι η ικανότητα του οργανισμού να «θυμάται» τα ανοσοβιολογικού συστήματος όπου αντιγόνα με τα οποία έχει έλθει σε επαφή, έτσι ώστε διαφοροποιούνται και ωριμάζουν για πρώτη φορά μετά από μια πιθανή δεύτερη έκθεσή του σ αυτά να στο θύμο αδένα. αντιδρά γρηγορότερα Ανοσία : Κύτταρα του Β Ι. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής ανοσοβιολογικού συστήματος τα οποία Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή ενεργοποιούνται από το εκτεθειμένο στην επιφάνεια απάντηση των μακροφάγων τμήμα του αντιγόνου και στη Ποια από τα παρακάτω δεν μπορεί να συνέχεια ενεργοποιούν τα Β-λεμφοκύτταρα ή άλλα δράσει ως αντιγόνο : είδη Τ-λεμφοκυττάρων μέσω ουσιών που εκκρίνουν. α. ένας ολόκληρος μικροοργανισμός ( πχ ιός, : βακτήριο) Κύτταρα του ανοσοβιολογικού συστήματος τα οποία β. ένα τμήμα ενός μικροοργανισμού ενεργοποιούνται από τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα γ. τοξικές ουσίες που παράγει ένας μικροοργανισμός και καταστρέφουν καρκινικά κύτταρα ή κύτταρα που δ. καμία από τις παραπάνω απαντήσεις δεν είναι έχουν προσβληθεί από ιό. σωστή : Ποια από τα παρακάτω μπορεί να δράσει ως Κύτταρα του ανοσοβιολογικού συστήματος που αντιγόνο : ανήκουν στα Τ-λεμφοκύτταρα τα οποία παράγονται α. Η γύρη μετά την έκθεση του οργανισμού σε ένα αντιγόνο και β. Συστατικά τροφίμων και φαρμάκων έχουν την ικανότητα να ενεργοποιούνται αμέσως γ. Ορός από άλλα άτομα ή ζώα μετά από επόμενη έκθεση του οργανισμού σ αυτό. δ. Όλα τα παραπάνω Τι παράγει ο οργανισμός κατά την : Κύτταρα του ανοσοβιολογική απόκριση ανοσοβιολογικού συστήματος οποία σταματούν την α. αντιγόνα ανοσοβιολογική απόκριση μετά την επιτυχή β. αντισώματα αντιμετώπιση του αντιγόνου. γ. αντιγόνα και αντισώματα : Κύτταρα του δ. καμία από τις παραπάνω απαντήσεις δεν είναι ανοσοβιολογικού συστήματος διαφοροποιούνται και σωστή. ωριμάζουν στο μυελό των οστών. Συνθέτουν και παρουσιάζουν στην επιφάνειά τους ειδικές πρωτεΐνες που ονομάζονται ανοσοσφαιρίνες ή αντισώματα : Κύτταρα του ανοσοβιολογικού συστήματος που ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

29 29 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής παράγουν και εκκρίνουν μεγάλες ποσότητες ΙΙΙ-Αντισώματα αντισωμάτων, ίδιων μ αυτά που υπήρχαν στην Α ΙΙΙ. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών επιφάνεια του Β-λεμφοκυττάρου από το οποίο Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω κειμένου προήλθαν. που περιγράφει την δομή του αντισώματος χρησιμοποιώντας τους όρους της εικόνας που σας : Κύτταρα του δίνεται. ανοσοβιολογικού συστήματος τα οποία ανήκουν στα Β λεμφοκύτταρα που ενεργοποιούνται αμέσως μετά από επόμενη έκθεση του οργανισμού στο ίδιο αντιγόνο. Β ΙΙ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Τα λεμφοκύτταρα είναι : α. λευκά αιμοσφαίρια, μικρά σφαιρικά με πολυλοβώδη πυρήνα β. ερυθρά αιμοσφαίρια, μικρά σφαιρικά με πολυλοβώδη πυρήνα γ. λευκά αιμοσφαίρια, μικρά σφαιρικά με σφαιρικό πυρήνα δ. ερυθρά αιμοσφαίρια, μικρά σφαιρικά με σφαιρικό πυρήνα. 1. Κείμενο : Το μόριο του αντισώματος αποτελείται Ανήκει στα πρωτογενή λεμφικά όργανα : από τέσσερις πολυπεπτιδικές αλυσίδες, δύο μεγάλες α. μυελός των οστών και δύο μικρές. Οι μεγάλες πολυπεπτιδικές αλυσίδες β. λεμφαδένες ονομάζονται και οι μικρές γ. σπλήνας. Οι αλυσίδες αυτές συνδέονται δ. αμυγδαλές μεταξύ τους με ομοιοπολικούς δεσμούς και Δεν ανήκει στα δευτερογενή λεμφικά σχηματίζουν μια δομή που μοιάζει με σφεντόνα ή με όργανα : α. λεμφικός ιστός κατά μήκος του γαστρεντερικού το γράμμα Υ. Η περιοχή του μορίου του αντισώματος σωλήνα. που συνδέεται με το αντιγόνο ονομάζεται β. σπλήνας και διαφέρει από γ. λεμφαδένες αντίσωμα σε αντίσωμα, δίνοντας τη δυνατότητα το δ. θύμος αδένα αντίσωμα να αναγνωρίζει και να συνδέεται με ένα Είναι δευτερογενή λεμφικά όργανα : συγκεκριμένο αντιγόνο. Αντίθετα, το υπόλοιπο α. Ο μυελός των οστών, οι λεμφαδένες, ο θύμος τμήμα του είναι ίδιο σε όλα τα αντισώματα και αδένας και οι αμυγδαλές. β. Ο θύμος αδένας, οι λεμφαδένες, οι αμυγδαλές αποτελεί τη και ο σπλήνας. του αντισώματος. γ. Οι λεμφαδένες, ο σπλήνας, οι αμυγδαλές και ο λεμφικός ιστός κατά μήκος του γαστρεντερικού Β ΙΙΙ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής σωλήνα Η σύνδεση αντιγόνου-αντισώματος δεν έχει δ. Ο μυελός των οστών, ο σπλήνας, οι αμυγδαλές και ως αποτέλεσμα ο λεμφικός ιστός κατά μήκος του γαστρεντερικού α. Την εξουδετέρωση του μικροοργανισμού. σωλήνα. β. Την εξουδετέρωση των αντισωμάτων Τα Β-λεμφοκύτταρα δεν διαθέτουν στην γ. Την αδρανοποίηση των παραγόμενων τοξινών. επιφάνεια τους : δ. Την αναγνώριση του μικροοργανισμού από τα α. ανοσοσφαιρίνες μακροφάγα με σκοπό την ολοκληρωτική του β. υποδοχείς αντισώματα καταστροφή. γ. ειδικές πρωτεΐνες οι οποίες αναγνωρίζουν το Η σχέση αντιγόνου αντισώματος ως σχέση συγκεκριμένο αντιγόνο που έχει εισέλθει στον κλειδιού-κλειδαριάς οφείλεται στο γεγονός ότι... : οργανισμό και συνδέονται μ αυτό. α. τα αντισώματα έχουν τέσσερις πολυπεπτιδικές δ. Ουσίες που ενεργοποιούν τα Τ-λεμφοκύτταρα ή αλυσίδες άλλα Β-λεμφοκύτταρα β. τα αντισώματα έχουν σχήμα Υ (σφεντόνας) ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

30 30 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής γ. τα αντισώματα έχουν δύο μεγάλες πολυπεπτιδικές αλυσίδες (βαριές) και δύο μικρές πολυπεπτιδικές αλυσίδες (ελαφριές). δ. τα αντισώματα διαθέτουν μεταβλητή και σταθερή περιοχή Τα αντισώματα αποτελούνται : α. από πολυπεπτιδικές αλυσίδες που αποτελούνται από αμινοξέα. β. από πολυπεπτιδικές αλυσίδες που αποτελούνται από αντιγόνα. γ. από ομοιοπολικές αλυσίδες που αποτελούνται από πεπτίδια. δ. από πολυπεπτιδικές αλυσίδες που αποτελούνται από ανοσοσφαιρίνες. ΘΕΜΑ Σας δίνεται η εικόνα που δείχνει την θέση των οργάνων του ανοσοβιολογικού συστήματος του ανθρώπου. IV- Στάδια ανοσοβιολογικής απόκρισης Α IV. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις με τους σωστούς όρους Η αντίδραση του ανοσοβιολογικού μας συστήματος στην είσοδο κάθε αντιγόνου συνιστά την ανοσοβιολογική απόκριση, η οποία διακρίνεται σε και Η ενεργοποιείται κατά την πρώτη επαφή του οργανισμού με ένα αντιγόνο Αρχικά, με την εμφάνιση του παθογόνου μικροοργανισμού, ενεργοποιούνται τα. Τα κύτταρα αυτά, εκτός από τη δυνατότητα που έχουν να καταστρέφουν το μικρόβιο, έχουν και την ικανότητα να εκθέτουν στην επιφάνειά τους τμήματα του μικροβίου που έχουν εγκλωβίσει και καταστρέψει, λειτουργώντας έτσι ως Το τμήμα του μικροβίου που εκτίθεται συνδέεται με μια πρωτεΐνη της επιφάνειας των μακροφάγων, χαρακτηριστική για κάθε άτομο, η οποία ονομάζεται Τελικά, τόσο με τη βοήθεια μιας ειδικής κατηγορίας Τ-λεμφοκυττάρων, που ονομάζονται, όσο και με τη βοήθεια των προϊόντων της ίδιας της ανοσοβιολογικής απόκρισης, αυτή ολοκληρώνεται και σταματά την κατάλληλη στιγμή Η ενεργοποιείται κατά την επαφή του οργανισμού με το ίδιο αντιγόνο για δεύτερη (ή επόμενη) φορά. Β ΙV. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Ποιο κύτταρο συμμετέχει στο 1 ο στάδιο της πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης ; α. πλασματοκύτταρο β. κύτταρο με ιούς γ. Β-λεμφοκύτταρο δ. βοηθητικό Τ-λεμφοκύτταρο Ποιο στοιχείο δεν προκαλεί με την ύπαρξη του στο σώμα μας ανοσοβιολογική απόκριση ; α. Ο ιός β. Οι ξένες πρωτεΐνες γ. Το κύτταρο με ιούς δ. Τ-λεμφοκύτταρο Ποια κύτταρα ενεργοποιούνται από τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα ; α. Μόνο τα Τ-λεμφοκύτταρα που διαφοροποιούνται σε κυτταροτοξικά. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ α. Ποια από τα ανθρώπινα όργανα της εικόνας ανήκουν στα πρωτογενή λεμφικά όργανα ; β. Ποια από τα ανθρώπινα όργανα της εικόνας δεν ανήκουν στο ανοσοβιολογικό σύστημα ; γ. Σε ποιο από τα ανθρώπινα όργανα της εικόνας διαφοροποιούνται και ωριμάζουν για πρώτη φορά τα Β-λεμφοκύτταρα και σε ποιο τα Τ-λεμφοκύτταρα. δ. Σε ποια από τα ανθρώπινα όργανα της εικόνας πραγματοποιείται η ανοσοβιολογική απόκριση ; ε. Ποιο ανθρώπινο όργανο της εικόνας διασπείρει τα προϊόντα της ανοσοβιολογικής απόκρισης σε όλο το ανθρώπινο σώμα,ώστε όπου βρίσκεται σ αυτό ο παθογόνος μικροοργανισμός που την προκάλεσε ( την ανοσοβιολογική απόκριση) να εξουδετερωθεί.

31 31 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής β. Μόνο τα Β-λεμφοκύτταρα γ. Τα Β-λεμφοκύτταρα ή τα Τ-λεμφοκύτταρα δ. Μόνο τα πλασματοκύτταρα Ποια κύτταρα συμμετέχουν στην χυμική ανοσία ; α. Β-λεμφοκύτταρο και πλασματοκύτταρο β. Τ-λεμφοκύτταρο και βοηθητικό Τ-λεμφοκύτταρο γ. Β-λεμφοκύτταρο και κυτταροτοξικό Τ- λεμφοκύτταρο δ. Πλασματοκύτταρο και κυτταροτοξικό Τ-λεμφοκύτταρο Ποιο στοιχείο αντιμετωπίζει το αντιγόνο στο αίμα και στη λέμφο ; α. Οι ξένες πρωτεΐνες β. Το Β-λεμφοκύτταρο πριν την ενεργοποίηση του γ. Τα αντισώματα δ. Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα με ουσίες που εκκρίνουν Ποιο κύτταρο διαθέτει τα αντισώματα στην επιφάνεια του, χωρίς όμως να τα εκκρίνει στο αίμα και στη λέμφο α. Τ-λεμφοκύτταρο β. Β-λεμφοκύτταρο γ. Πλασματοκύτταρο δ. Βοηθητικό Τ- λεμφοκύτταρο Ποιο κύτταρο παράγει και εκκρίνει στο αίμα και στη λέμφο τα αντισώματα που αντιμετωπίζουν το αντιγόνο που προκάλεσε την ανοσοβιολογική απόκριση ; α. Βοηθητικό Τ-λεμφοκύτταρο β. Β-λεμφοκύτταρο γ. Πλασματοκύτταρο δ. Κυτταροτοξικό Τ-λεμφοκύτταρο Ποια από τα αντιγόνα της εικόνας προκάλεσε τη διαδικασία της κυτταρικής ανοσίας ; α. βακτήρια β. πρωτόζωα γ. μύκητες δ. ιοί Ποιο από τα κύτταρα της εικόνας δεν συμμετέχει στη διαδικασία της κυτταρικής ανοσίας α. πλασματοκύτταρο β. βοηθητικό Τ-λεμφοκύτταρο γ. Τ-λεμφοκύτταρο δ. κυτταροτοξικό Τ-λεμφοκύτταρο Ποιο κύτταρο της εικόνας προκαλεί την λύση του κύτταρου με ιούς. α. Β-λεμφοκύτταρο β. Βοηθητικό Τ-λεμφοκύτταρο γ. Κυτταροτοξικό Τ- λεμφοκύτταρο δ. Πλασματοκύτταρο Στο παρακάτω σχεδιάγραμμα δείχνεται ο τρόπος αντιμετώπισης ενός αντιγόνου (ιού) που εισήλθε για πρώτη φορά στον άνθρωπο. Με βάση το σχεδιάγραμμα να βρείτε ποια είναι τα κύτταρα ( 1,2,3,4,5, 6 και 7) καθώς και τις πρωτεΐνες ( 1,2 και 3) 1ο στάδιο ανοσοβιολογικής απόκρισης (αναγνώριση μικροβίου) ιός (αντιγόνο) εγκλωβισμός αντιγόνου καταστροφή αντιγόνου κύτταρο-1 πρωτεΐνη-1 ενεργοποίηση κύτταρο-2 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

32 32 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής V-Τύποι ανοσίας - Ενεργητική και παθητική ανοσία A V. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Να επιλέξετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Ο φυσικός τρόπος ενεργοποίησης της ενεργητικής ανοσίας επιτυγχάνεται.. : α. Με επαφή του ανθρώπου με το αντιγόνο που βρίσκεται στο περιβάλλον του. β. Με τη χορήγηση εμβολίου γ. Με τη χορήγηση ορού αντισωμάτων δ. Μέσω του μητρικού γάλακτος Ο τεχνητός τρόπος ενεργοποίησης της ενεργητικής ανοσίας επιτυγχάνεται με : α. Τη χορήγηση ορού αντισωμάτων που έχουν παραχθεί από άλλο άτομο ή ζώο β. Τη χορήγηση νεκρών ή εξασθενήμενων αντιγόνων γ. Τη χορήγηση φυσιολογικών αντιγόνων από το περιβάλλον. δ. Τη χορήγηση αντισωμάτων από τη μητέρα στο έμβρυο μέσω πλακούντα Η επίτευξη της παθητικής ανοσίας φυσιολογικά πραγματοποιείται α. Με την άμεση επαφή του ατόμου με αντιγόνο. β. Με την χορήγηση εμβολίου που περιέχει νεκρούς ή εξασθενισμένους μικροοργανισμούς ή τμήματα τους. γ. Με τη μεταφορά αντισωμάτων από τη μητέρα στο έμβρυο μέσω πλακούντα ή με τη μεταφορά αντισωμάτων από τη μητέρα στο νεογνό μέσω του μητρικού γάλακτος. δ. Με τη χορήγηση ορού αντισωμάτων που έχουν παραχθεί από άλλο άτομο ή ζώο Η επίτευξη της παθητικής ανοσίας πραγματοποιείται τεχνητά με : α. τη χορήγηση εμβολίου που περιέχει νεκρά αντιγόνα β. τη χορήγηση εμβολίου που περιέχει τμήματα μικροοργανισμών γ. τη μεταφορά αντισωμάτων μέσω του μητρικού γάλακτος δ. Τη χορήγηση ορού που περιέχει έτοιμα αντισώματα που έχουν παραχθεί από άλλο άτομο ή ζώο. Β V. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) Η ανοσία, διακρίνεται σε ενεργητική και παθητική με βάση το αν τα αντισώματα παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό ή αν παρέχονται στον οργανισμό έτοιμα αντισώματα που έχουν παραχθεί από άλλο οργανισμό Η ενεργητική ανοσία μπορεί να ενεργοποιηθεί μόνο με έναν τρόπο, με τη χορήγηση εμβολίου Το εμβόλιο, όπως θα έκανε και ο ίδιος ο μικροοργανισμός, ενεργοποιεί τον ανοσοβιολογικό μηχανισμό, για να παραγάγει αντισώματα και κύτταρα μνήμης Το άτομο που εμβολιάζεται δεν εμφανίζει συνήθως τα συμπτώματα της ασθένειας μπορεί όμως να τη μεταδίδει για κάποιο χρονικό διάστημα Στην παθητική ανοσία χορηγούνται στον οργανισμό έτοιμα αντισώματα που έχουν παραχθεί από άλλο οργανισμό Παθητική ανοσία μπορεί να επιτευχθεί φυσιολογικά με τη μεταφορά αντισωμάτων από τη μητέρα στο έμβρυο διαμέσου του μητρικού γάλακτος και με τη μεταφορά αντισωμάτων από τη μητέρα στο νεογνό διαμέσου του πλακούντα Η δράση της παθητικής είναι άμεση αλλά η διάρκειά της είναι παροδική. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

33 33 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Εισαγωγή γ. στο νευρικό σύστημα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ δ. στα πρωτογενή λεμφικά όργανα Τι μπορεί να δράσει ως αντιγόνο; Τα καρκινικά κύτταρα καταστρέφονται από α)ολόκληρος μικροοργανισμός τα : β)ένα τμήμα του α. βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα γ)οι τοξικές ουσίες που παράγονται β. Πλασματοκύτταρα από αυτόν γ. Κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα δ)όλα τα παραπάνω δ. Κατασταλτικά Τ-λεμφοκύτταρα Ένα συγκεκριμένο προϊόν ανοσοβιολογικής Τα λεμφοκύτταρα είναι : απόκρισης δρα: α. μικρά σφαιρικά με πολυλοβώδη πυρήνα α)μόνο εναντίον της ουσίας που το προκάλεσε και με β. μικρά ευθύγραμμα με σφαιρικό πυρήνα μεγαλύτερη ταχύτητα στην πρώτη είσοδο του στον γ. μικρά στρογγυλά με σφαιρικό πυρήνα ανθρώπινο οργανισμό ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ ΣΩΣΤΟ-ΛΑΘΟΣ β)μόνο εναντίον της ουσίας που το προκάλεσε και με (Σ) ή (Λ): Τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα μεγαλύτερη ταχύτητα στην 2 η είσοδο του στον ενεργοποιούνται από τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα. ανθρώπινο οργανισμό (Σ) ή (Λ): Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα γ)εναντίον της ουσίας που το προ-κάλεσε ενεργοποιούν μόνο άλλα είδη Τ-λεμφοκυττάρων πρωταρχικά αλλά και ουσιών με παρόμοια δομή και ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ μεγαλύτερη ταχύτητα κατά την 2 η είσοδο των ουσιών Η ικανότητα του οργανισμού να αναγνωρίζει στον ανθρώπινο οργανισμό ξένη προς αυτόν ουσία και να αντιδρά Τα δευτερογενή λεμφικά όργανα είναι: παράγοντας α)σπλήνα & αμυγδαλές ονομάζεται. β)σπλήνα & μυελός των οστών Η ξένη ουσία που προκαλεί την γ)λεμφαδένες & θύμος αδένα δ)λεμφαδένες & λεμφικός ιστός Ονομάζεται. ε)(α) & (γ) Τα κύτταρα που απαρτίζουν το στ)(α) & (δ) ανοσοβιολογικό σύστημα είναι κυρίως τα Ποια κύτταρα απαρτίζουν το τα οποία ανήκουν στα ανοσοβιολογικό σύστημα: α)λευκά αιμοσφαίρια και διακρίνονται σε και β)φαγοκύτταρα γ)λεμφοκύτταρα Τα Τ-λεμφοκύτταρα διαφοροποιούνται και δ)το (α) & (γ) ωριμάζουν στον ενώ τα Η διαφοροποίηση και η ωρίμανση των Τ- Β-λεμφοκύτταρα διαφοροποιούνται και ωριμάζουν λεμφοκυττάρων και Β-λεμφοκυττάρων γίνεται: στον των. α)στον μυελό των οστών και στον θύμο αδένα Το μόριο του αντισώματος αποτελείτε από αντίστοιχα 4 πολυπεπτιδικές αλυσίδες 2 μεγάλες και 2 μικρές. β)στον θύμο αδένα και στον μυελό των οστών Οι μεγάλες πολυπεπτιδικές αλυσίδες αντίστοιχα ονομάζονται και οι μικρές γ)στον μυελό των οστών. δ)στον θύμο αδένα Η περιοχή του μορίου του αντισώματος που Είναι πρωτογενές λεμφικό όργανο: συνδέεται το αντιγόνο ονομάζεται α. Λεμφαδένες β. Θύμος αδένα.το υπόλοιπο τμήμα του γ. Σπλήνας δ. Αμυγδαλές αντισώματος αποτελεί την Τα κύτταρα που εκκρίνουν μεγάλες. ποσότητες αντισωμάτων είναι: α. Πλασματοκύτταρα Αντισώματα. β. Β-λεμφοκύτταρα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ γ. Κατασταλτικά Τ-λεμφοκύτταρα Το αντίσωμα είναι μια πρωτεΐνη που δ. Βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα. περιέχει: Ο λεμφικός ιστός κατά μήκος του α)2 μεγάλες και 2 μικρές πολύπεπτιδικές αλυσίδες. γαστρεντερικού σωλήνα ανήκει: β)2 ελαφριές και 2 βαριές πολυπεπτιδικές αλυσίδες. α. στο αναπνευστικό σύστημα γ)μια μεταβλητή περιοχή και μια σταθερή περιοχή. β. στο ανοσοβιολογικό σύστημα δ)όλα τα παραπάνω. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

34 34 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Τα αντισώματα: Δ) Τμήμα αντιγόνου α)είναι πρωτεΐνες; Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις β)έχουν σχήμα Υ; ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) γ)έχουν όλα την ίδια δομή; Α) Το αντιγόνο ιστιοσυμβατότητας βρίσκεται στην δ)τα (α) & (β) κυτταρική μεμβράνη του μακροφάγου Η σύνδεση αντιγόνου αντισώματος έχει ως Β) Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα ενεργοποιούνται αποτέλεσμα: από τα Β-λεμφοκύτταρα α)την εξουδετέρωση του μικροοργανισμού Γ) Τα κατασταλτικά Τ-λεμφοκύτταρα εξοντώνουν β)την αδρανοποίηση των τοξινών του μικροοργανισμούς και καρκινικά κύτταρα γ)την αναγνώριση του οργανισμού από τα μικροφάγα Δ) Τα Τ-λεμφοκύτταρα ενεργοποιούν τα μακροφάγα με σκοπό την ολοκληρωτική καταστροφή Ε) Η διαδικασία που αφορά τον πολλαπλασιασμό και δ)όλα τα παραπάνω την διαφοροποίηση των Β-λεμφοκυττάρων ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ ΣΩΣΤΟ-ΛΑΘΟΣ ονομάζεται κυτταρική ανοσία (Σ) ή (Λ): Η ικανότητα κάθε αντισώματος να ΣΤ) Πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση συμβαίνει αναγνωρίζει το αντιγόνο οφείλεται στην αλληλουχία μόνο κατά την 1 η επαφή με το αντιγόνο των αμινοξέων της μεταβλητής περιοχής. Ζ) Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα διεγείρουν το Στάδια ανοσοβιολογικής απόκρισης. πολλαπλασιασμό των κυτταροτοξικών Ποια από τα παρακάτω κύτταρα Τ-λεμφοκυττάρων. ονομάζονται και αντιγονοπαρουσιαστικά: Να συμπληρώσετε τα κενά με την Α) μακροφάγα κατάλληλη λέξη : Β) Τ-λεμφοκύτταρα Α)Το τμήμα του κατεστραμμένου μικροβίου Γ) Β-λεμφοκύτταρα συνδέεται με μία πρωτεΐνη της επιφάνειας των Δ) Πλασματοκύτταρα μακροφάγων χαρακτηριστική για κάθε άτομο το Τα Τ-λεμφοκύτταρα :.Τα Α) Παράγουν αντισώματα κύτταρα που ενεργοποιούνται πρώτα είναι τα Β) Ενεργοποιούνται από τα μακροφάγα. Τα Γ) Ενεργοποιούν τα μακροφάγα μακροφάγα ονομάζονται και Δ) συμμετέχουν στην χυμική ανοσία Τα Β-λεμφοκύτταρα : Β) Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα με ουσίες που Α) Ενεργοποιούν τα Τ-λεμφοκύτταρα εκκρίνουν ενεργοποιούν τα Β) συμμετέχουν στην κυτταρική ανοσία. Τα Β-λεμφοκύτταρα Γ) είναι κοκκιώδη λευκά αιμοσφαίρια διαφοροποιούνται σε και Δ) συμμετέχουν στην χυμική ανοσία Τα μακροφάγα : Αντισώματα σε μεγάλες ποσότητες παράγουν τα Α) είναι φαγοκύτταρα ενώ τα Β) συμμετέχουν στην χυμική ανοσία θα Γ) ενεργοποιούνται από τα βοηθητικά Τ- ενεργοποιηθούν σε επόμενη έκθεση του οργανισμού λεμφοκύτταρα στο ίδιο αντιγόνο. Η παραπάνω διαδικασία Για την ανάπτυξη της δευτερογενούς ονομάζεται. ανοσολογικής απόκρισης υπεύθυνα είναι τα : Γ) Κύτταρα μολυσμένα από ιό ή καρκινικά κύτταρα Α) Αντισώματα καταστρέφονται από τα Β) Αντιγόνα τα οποία έχουν ενεργοποιηθεί από Γ) μακροφάγα τα.η παραπάνω Δ) λεμφοκύτταρα μνήμης. διαδικασία αποτελεί την Μεγάλες ποσότητες ανοσοσφαιρινών. παράγονται από τα : Δ) Ο τερματισμός της ανοσοβιολογικής απόκρισης Α) Φυσικά κύτταρα φονιάδες επιτυγχάνεται με την βοήθεια των Β) Μακροφάγα αλλά Γ) Πλασματοκύτταρα και από τα προϊόντα της Δ) Κυτταροτοξικά Τ Είναι το αντιγόνο ιστιοσυμβατότητας: Α) Κύτταρο Β) Υποδοχέας στην μεμβράνη των μακροφάγων Γ) Πρωτεΐνη ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

35 35 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ενεργητική και παθητική ανοσία παραχθεί από άλλον οργανισμό διακρίνεται σε Το εμβόλιο δεν περιέχει : και. Α) Αντιγόνα Η ενεργητική ανοσία επιτυγχάνεται με Β) Νεκρούς μικροοργανισμούς φυσικό τρόπο κατά την άμεση επαφή του ατόμου με Γ) Εξασθενημένους μικροοργανισμούς το. Δ) Αντισώματα Η ενεργητική ανοσία επιτυγχάνεται τεχνητά Παθητική ανοσία επιτυγχάνεται φυσικά: με την χρήση. Α) Με εμβόλιο Το εμβόλιο περιέχει νεκρούς ή εξασθενημένους Β) Με ορό ή τους. Γ) Μέσω μητρικού γάλακτος Το εμβόλιο όπως και ο ίδιος ο Δ) Με άμεση επαφή του ατόμου με αντιγόνο ενεργοποιεί το Ενεργητική ανοσία επιτυγχάνεται φυσικά : σύστημα με τελικό αποτέλεσμα την Α) Με εμβόλιο παραγωγή αντισωμάτων και Β) Με ορό κυττάρων. Γ) Μέσω μητρικού γάλακτος Στην ανοσία χορηγούνται Δ) Με άμεση επαφή του ατόμου με αντιγόνο έτοιμα που έχουν παραχθεί από άλλο Παθητική ανοσία επιτυγχάνεται τεχνητά: οργανισμό Α) Με εμβόλιο Παθητική ανοσία μπορεί να επιτευχθεί Β) Με ορό φυσικά με τη μεταφορά από την Γ) Μέσω μητρικού γάλακτος μητέρα στο έμβρυο μέσω και από την Δ) Με άμεση επαφή του ατόμου με αντιγόνο μητέρα στο μέσω του μητρικού Ενεργητική ανοσία επιτυγχάνεται τεχνητά : γάλακτος. Α) Με εμβόλιο Σε ενήλικο άτομο παθητική ανοσία Β) Με ορό επιτυγχάνεται τεχνητά με χορήγηση που Γ) Μέσω μητρικού γάλακτος περιέχει έτοιμα Δ) Με άμεση επαφή του ατόμου με αντιγόνο Η δράση της παθητικής ανοσίας Ο ορός περιέχει : είναι αλλά η παροδική. Α) Αντιγόνα ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Β) Αντισώματα Η δράση των Τ λεμφοκυττάρων στο σύνολό Γ) Τμήματα μικροοργανισμών της αποτελεί την... ανοσία. Δ) Ισταμίνη Ένας άνθρωπος μολύνεται για πρώτη φορά Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω φράσεις ως σωστές από έναν παθογόνο μικροοργανισμό. Μετά από δύο (Σ) ή λανθασμένες (Λ) : μήνες, εκτίθεται για δεύτερη φορά στον ίδιο Η ενεργητική ανοσία έχει πιο άμεση δράση μικροοργανισμό. Πώς ονομάζεται η ανοσολογική από την παθητική ( ) αντίδραση του οργανισμού, μετά από κάθε έκθεση Η δράση της παθητικής ανοσίας είναι στο συγκεκριμένο μικροοργανισμό; παροδική ( ) Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών Η ενεργητική ανοσία επιτυγχάνεται μέσω αντιδράσεων, ως προς το χρόνο παραγωγής των ορού αντισωμάτων αντισωμάτων; Όταν τα αντισώματα παράγονται από τον Παθητική ανοσία επιτυγχάνεται με ίδιο τον οργανισμό έχουμε παθητική ανοσία ( ) χορήγηση: Ο ορός αντισωμάτων προέρχεται από α. ορού αντισωμάτων αντισώματα που παρήχθησαν σε άνθρωπο ή ζώο. β. εμβολίου Η μεταφορά αντισωμάτων στο νεογνό γ. αντιβιοτικού επιτυγχάνεται μέσω πλακούντα ενώ στο έμβρυο δ. ιντερφερόνης. μέσω του μητρικού γάλακτος ( ) Ποιο από τα παρακάτω όργανα Συμπληρώστε τα παρακάτω κενά: χαρακτηρίζεται πρωτογενές λεμφοειδές όργανο; Η δηλαδή η ικανότητα του α. σπλήνας οργανισμού να παράγει κύτταρα και κυτταρικά β. αμυγδαλές προϊόντα τα που συμβάλλουν στην γ. θύμος αδένας καταπολέμηση των. δ. γαστρεντερικός σωλήνας Η ανοσία ανάλογα με το αν παράγει τα Μεγάλες ποσότητες ανοσοσφαιρινών αντισώματα ο ίδιος ο οργανισμός ή αν έχουν εκκρίνονται από: α. φυσικά κύτταρα φονιάδες ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

36 36 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής β. μακροφάγα Η παθητική ανοσία αποκτάται γ. πλασματοκύτταρα α. με τον θηλασμό. δ. βοηθητικά Τ λεμφοκύτταρα. β. με τον εμβολιασμό Ποιες λειτουργίες επιτελούν τα Τ γ. με προηγούμενη μόλυνση. λεμφοκύτταρα; δ. με αντιβιοτικά Να αναφέρετε τους ρόλους των Η παθητική ανοσία αποκτάται με : αντισωμάτων. α. ορό αντισωμάτων Ένας άνθρωπος μολύνεται από ένα β. αντιβιοτικό παθογόνο βακτήριο που παράγει μία εξωτοξίνη. Στον γ. εμβόλιο άνθρωπο αυτό δεν εκδηλώνεται ασθένεια. Να δ. προπερδίνη εξηγήσετε τους πιθανούς λόγους για τους οποίους ο Δευτερογενές λεμφικό όργανο άνθρωπος αυτός δεν νοσεί. είναι ο Οι οροί περιέχουν α. σπλήνας. α. αντιγόνα. β. θύμος αδένας. β. Β λεμφοκύτταρα. γ. μυελός των οστών. γ. αντισώματα. δ. πνεύμονας. δ. λυσοζύμη Να περιγράψετε το δεύτερο Στα πρωτογενή λεμφικά στάδιο της πρωτογενούς ανοσοβιολογικής όργανα ανήκει απόκρισης. α. ο σπλήνας Να εξηγήσετε πώς θα β. οι αμυγδαλές. προστατευτεί ο οργανισμός ενός γ. ο μυελός των οστών. ανθρώπου, ο οποίος έρχεται σε επαφή με δ. το πάγκρεας. το μικρόβιο της πολιομυελίτιδας, αν κατά Ένας άνθρωπος τρυπήθηκε από το παρελθόν είχε κάνει εμβόλιο για την σκουριασμένο καρφί και κινδυνεύει να μολυνθεί από ασθένεια αυτή. το βακτήριο του τετάνου. Στο συγκεκριμένο άνθρωπο Να ξαναγράψετε την χορηγήθηκε αντιτετανικός ορός, που περιέχει παρακάτω πρόταση σωστά, χωρίς να αντισώματα έναντι του συγκεκριμένου βακτηρίου. αλλάξετε το υπογραμμισμένο τμήμα Τι τύπος ανοσίας επιτυγχάνεται με τη χορήγηση του Τα αντισώματα είναι μεγάλα μόρια αντιτετανικού ορού; Με ποιους άλλους τρόπους πολυσακχαριτών. Αποτελούνται από επιτυγχάνεται φυσιολογικά ο παραπάνω τύπος τέσσερις ανόμοιες πολυνουκλεοτιδικές ανοσίας; αλυσίδες Στην περίπτωση που τα αντισώματα Οι οροί που χρησιμοποιούνται παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό ενός για την παθητική ανοσοποίηση, ανθρώπου έναντι οποιουδήποτε αντιγόνου, τι τύπος περιέχουν.: ανοσίας επιτυγχάνεται και με ποιους τρόπους μπορεί α. λεμφοκύτταρα που αντιμετωπίζουν την προσβολή. να ενεργοποιηθεί ο ανθρώπινος οργανισμός για β. έτοιμα αντισώματα. αυτόν τον τύπο ανοσίας; γ. μακροφάγα ικανά να καταστρέψουν τον παθογόνο Οι οροί, μέσω των οποίων επιτυγχάνεται παράγοντα. παθητική ανοσία, περιέχουν Οταν ένας παθογόνος παράγοντας α. νεκρούς μικροοργανισμούς. καταφέρει να ξεπεράσει τους φυσικούς φραγμούς και β. εξασθενημένους μικροοργανισμούς. να προσβάλλει τον ανθρώπινο οργανισμό τότε, γ. τμήματα μικροοργανισμών. μεταξύ άλλων, συμβαίνουν: δ. έτοιμα αντισώματα. α. παραγωγή αντισωμάτων Ποιοι παράγοντες μπορούν να δράσουν ως β. ενεργοποίηση αντιγόνα; μακροφάγων(φαγοκυττάρων) Ποια είναι τα πρωτογενή και ποια τα γ. αντίδραση αντιγόνου-αντισώματος δευτερογενή λεμφικά όργανα του ανοσοβιολογικού δ. ενεργοποίηση Β λεμφοκυττάρων συστήματος και πού πραγματοποιείται η ε. αναγνώριση αντιγόνου από Τ Η (Τ 4 ) ανοσολογική απόκριση; λεμφοκύτταρα Κάθε αντίσωμα συνδέεται εκλεκτικά με το Τοποθετήστε τα παραπάνω βήματα της συγκεκριμένο αντιγόνο που προκάλεσε την ανοσοβιολογικής απάντησης του οργανισμού στη παραγωγή του. Ποιο είναι το αποτέλεσμα της σωστή σειρά. σύνδεσης αντιγόνου αντισώματος; ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

37 37 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Σε ποια κατηγορία ενώσεων (βιομορίων) β. Τα Β-λεμφοκύτταρα διαφοροποιούνται και ανήκουν τα αντισώματα και ποια είναι τα βασικά ωριμάζουν στο μυελό των οστών. δομικά χαρακτηριστικά τους; Τι ονομάζουμε ανοσία; Αντιγόνο είναι μία ξένη ουσία που Ένας άνθρωπος προσβάλλεται από το ίδιο α. υπάρχει μόνο σε βακτήρια. παθογόνο βακτήριο που είχε προσβληθεί και στο β. προκαλεί ανοσοβιολογική απόκριση του παρελθόν αλλά δεν ασθενεί. Ποια κύτταρα μνήμης οργανισμού. ενεργοποιούνται για την αντιμετώπιση του γ. δεν υπάρχει στους ανθρώπους. βακτηρίου; Να εξηγήσετε γιατί ο άνθρωπος αυτός δεν δ. υπάρχει μόνο στη γύρη των ανθέων. εκδηλώνει τα συμπτώματα της ασθένειας, μετά από Η περιοχή του μορίου του αντισώματος τη δεύτερη προσβολή. που συνδέεται Να αναφέρετε τους φυσικούς τρόπους με με το αντιγόνο ονομάζεται τους οποίους επιτυγχάνεται παθητική ανοσία. Πώς α. μεταβλητή περιοχή. επιτυγχάνεται παθητική ανοσία με τεχνητό τρόπο; β. σταθερή περιοχή Η τεχνητή παθητική ανοσία επιτυγχάνεται γ. βαριά περιοχή. με τη χορήγηση ορού. Ένας ορός περιέχει δ. πρωτογενής περιοχή. α. αντιγόνα Με ποιους τρόπους μπορεί ένας άνθρωπος β. ιντερφερόνες. να αποκτήσει γ. έτοιμα αντισώματα. α. ενεργητική ανοσία; δ. βιταμίνες. β. παθητική ανοσία; Η σταθερή περιοχή του αντισώματος..: Αν συγκριθούν μεταξύ τους η ενεργητική α. είναι ίδια σε όλα τα αντισώματα. και η παθητική ανοσία, β. είναι αυτή που συνδέεται με το αντιγόνο. α. ποια από τις δύο λειτουργεί ταχύτερα και γιατί; γ. αποτελείται από πολυσακχαρίτες. β. ποια προσφέρει μακροχρόνια προστασία και γιατί; δ. παράγει αντιγόνα Ένας ταξιδιώτης επισκέπτεται μία χώρα, Ποια είναι τα δευτερογενή λεμφικά στην οποία καταγράφεται επιδημία τετάνου, χωρίς όργανα και τι συμβαίνει σε αυτά; να έχει εμβολιαστεί. Κατά την επίσκεψή του Τα εμβόλια περιέχουν τραυματίζεται. Θα κάνει τότε εμβόλιο ή ορό για να α. αντισώματα. εξασφαλίσει την υγεία του και γιατί; β. Β-λεμφοκύτταρα Κατά τη διάρκεια της πρωτογενούς γ. εξασθενημένους μικροοργανισμούς. ανοσοβιολογικής απόκρισης του οργανισμού, η οποία δ. λυσοζύμη. ακολουθεί την είσοδο ενός αντιγόνου, Ανήκουν στα δευτερογενή λεμφικά όργανα ενεργοποιούνται, μεταξύ άλλων, και οι παρακάτω α. οι αμυγδαλές. κατηγορίες λεμφοκυττάρων: β. οι πνεύμονες. Β λεμφοκύτταρα γ. οι νεφροί. Βοηθητικά Τ λεμφοκύτταρα δ. οι ιδρωτοποιοί αδένες. Κατασταλτικά Τ λεμφοκύτταρα Οι μηχανισμοί ειδικής άμυνας διαθέτουν α. Γράψτε με ποια σειρά ενεργοποιούνται δύο χαρακτηριστικά που τους κάνουν να ξεχωρίζουν οι κατηγορίες αυτές των λεμφοκυττάρων από τους μηχανισμούς μη ειδικής άμυνας. Ποια είναι κατά τη διάρκεια της ανοσοβιολογικής αυτά; απόκρισης του οργανισμού Με τη βοήθεια ποιων παραγόντων β. Ποια απ αυτά διαφοροποιούνται και ολοκληρώνεται και σταματά, την κατάλληλη στιγμή, η ωριμάζουν στο θύμο αδένα και ποιες οι ανοσοβιολογική απόκριση; λειτουργίες τους; Ένας άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει Τα Τ - λεμφοκύτταρα ενεργητική ανοσία χωρίς να το γνωρίζει ή να το α. ωριμάζουν στο πάγκρεας. επιθυμεί. Να εξηγήσετε πώς μπορεί να συμβεί αυτό. β. διαφοροποιούνται σε μακροφάγα Σε ποια περίπτωση μπορεί ένα άτομο να γ. παράγουν αντισώματα. μολυνθεί από παθογόνο παράγοντα που προκαλεί δ. διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στο θύμο αδένα. κάποια γνωστή νόσο, χωρίς το άτομο αυτό να Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω φράσεις νοσήσει; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. ως σωστές ή λανθασμένες Τα αντισώματα παράγονται α. Η πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση από ενεργοποιείται κατά την πρώτη επαφή του α. τα βοηθητικά Τ λεμφοκύτταρα. οργανισμού με ένα αντίσωμα. β. τα πλασματοκύτταρα. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

38 38 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής γ. τα κυτταροτοξικά Τ λεμφοκύτταρα. δ. τα φαγοκύτταρα Με ποιους τρόπους μπορεί να προκληθεί ενεργητική ανοσία στον ανθρώπινο οργανισμό; Δευτερογενές λεμφικό όργανο είναι ο α. σπλήνας. β. θύμος αδένας. γ. μυελός των οστών. δ. πνεύμονας Τα κύτταρα που παράγουν ανοσοσφαιρίνες είναι τα: α. μακροφάγα. β. πλασματοκύτταρα. γ. Τ κυτταροτοξικά λεμφοκύτταρα. δ. ουδετερόφιλα Να εξηγήσετε τους τρόπους με τους οποίους επιτυγχάνεται τεχνητή ανοσία Η κυτταρική ανοσία περιλαμβάνει τη δράση των α. κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων και των κατασταλτικών Τ-λεμφοκυττάρων β. βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων και των Β λεμφοκυττάρων γ. βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων και των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων δ. κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων και των Β- λεμφοκυττάρων Πρωτογενές λεμφικό όργανο αποτελεί α. ο σπλήνας β. το ήπαρ γ. ο θύμος αδένας δ. οι λεμφαδένες Πρωτογενή λεμφικά όργανα είναι: α. ο μυελός των οστών και οι λεμφαδένες β. ο μυελός των οστών και ο θύμος αδένας γ. οι αμυγδαλές και οι λεμφαδένες δ. ο θύμος αδένας και ο σπλήνας Αντισώματα παράγονται από τα α. Τ - λεμφοκύτταρα. β. Β - λεμφοκύτταρα. γ. ουδετερόφιλα. δ. μακροφάγα Η χυμική ανοσία οφείλεται α. στα Τ λεμφοκύτταρα. β. στον πυρετό. γ. στη λέμφο. δ. στα Β λεμφοκύτταρα Ένας άνθρωπος μολύνεται ταυτόχρονα από ένα είδος βακτηρίου και από έναν ιό με συνέπεια να ασθενεί. Ο οργανισμός του παράγει αμέσως αντισώματα εναντίον του βακτηρίου, ενώ τα αντισώματα κατά του ιού παράγονται με καθυστέρηση Για ποιο είδος αντιγόνου ενεργοποιείται η πρωτογενής και για ποιο η δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση; Να περιγράψετε τη διαδικασία με την οποία ενεργοποιούνται τα λεμφοκύτταρα που αντιμετωπίζουν αποκλειστικά τον ιό. Ποια είναι η διαφορά και ποια είναι η ομοιότητα στη δομή των αντισωμάτων που εξουδετερώνουν το βακτήριο, με τη δομή των αντισωμάτων που εξουδετερώνουν τον ιό; Τα κύτταρα που παράγουν ανοσοσφαιρίνες είναι τα: α. μακροφάγα. β. πλασματοκύτταρα. γ. Τ κυτταροτοξικά λεμφοκύτταρα. δ. ουδετερόφιλα Να εξηγήσετε τους τρόπους με τους οποίους επιτυγχάνεται τεχνητή ανοσία. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

39 39 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ασκήσεις με διαγράμματα που αφορούν την ανοσοβιολογική απόκριση ΘΕΜΑ 1 ο Δίνονται τα παρακάτω διαγράμματα που δείχνουνε την μεταβολή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων, που παράγονται για τρεις μικροοργανισμούς Α, Β,Γ, στο αίμα και στη λέμφο του ανθρωπίνου σώματος σε συνάρτηση με το χρόνο. συγκέντρωση αντισωμάτων συγκέντρωση αντισωμάτων μόλυνση μόλυνση Αντισώματα για το μικρόβιο Α συγκέντρωση αντισωμάτων χρόνος Αντισώματα για το μικρόβιο Β χρόνος μόλυνση Αντισώματα για το μικρόβιο Γ χρόνος Ι.)Με βάση τα παραπάνω διαγράμματα να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες. 1. Για το μικρόβιο Α χορηγήθηκε στον άνθρωπο ορός αντισωμάτων ( ) 2. Το μικρόβιο Γ εισήλθε για πρώτη φορά στον άνθρωπο ( ) 3. Το μικρόβιο Β εισήλθε και προηγούμενη φορά στον άνθρωπο ( ) 4. Το μικρόβιο Γ προκάλεσε δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση ( ) 5. Το μικρόβιο Β προκάλεσε πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση ( ) 6. Το μικρόβιο Α αντιμετωπίστηκε άμεσα και ο άνθρωπος δεν ασθένησε από το συγκεκριμένο μικρόβιο ( ) 7. Το μικρόβιο Α αν εισέλθει επόμενη φορά στον άνθρωπο θα προκαλέσει πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση, γιατί αντιμετωπίστηκε παροδικά, δηλαδή μόνο για εκείνη την συγκεκριμένη χρονική στιγμή 8. Το μικρόβιο Α αν εισέλθει επόμενη φορά στον άνθρωπο θα προκαλέσει δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση καθώς στον άνθρωπο αναπτύχθηκαν κύτταρα μνήμης που θα αντιμετωπίσουν κατά την επόμενη είσοδο το συγκεκριμένο μικρόβιο. 9. Ο άνθρωπος για το μικρόβιο Γ είχε εμβολιαστεί στο παρελθόν ( ) 10. Ο άνθρωπος για το μικρόβιο Γ εμβολιάζεται την χρονική στιγμή της μόλυνσης στο διάγραμμα ( ) 11. Ο άνθρωπος για το μικρόβιο Β είχε εμβολιαστεί στο παρελθόν ( ) 12. Ο άνθρωπος για το μικρόβιο Β εμβολιάζεται την χρονική στιγμή της μόλυνσης στο διάγραμμα ( ) 13. Ο άνθρωπος ασθενεί από τα μικρόβια Α και Γ ( ) 14. Ο άνθρωπος ασθενεί από τα μικρόβια Α και Β ( ) 15. Ο άνθρωπος ασθενεί μόνο από το μικρόβιο Β (φυσικός τρόπος ανοσίας ) ( ) 16. Ο άνθρωπος δεν ασθενεί από τα μικρόβια Α και Γ ΘΕΜΑ 2 ο. Σε μία περιοχή παρατηρείται επιδημία μίας μολυσματικής ασθένειας που οφείλεται σε ένα παθογόνο βακτήριο.τρεις ταξιδιώτες επισκέπτονται την περιοχή. Ο ταξιδιώτης -Ι είχε εμβολιαστεί έναντι του παθογόνου βακτηρίου.ο ταξιδιώτης -ΙΙ και ο ταξιδιώτης -ΙΙΙ δεν είχαν εμβολιαστεί έναντι του παθογόνου βακτηρίου.κατά την παραμονή τους στην περιοχή ο ταξιδιώτης -Ι και ο ταξιδιώτης -ΙΙ μολύνονται από το συγκεκριμένο βακτήριο ενώ ο ταξιδιώτης -ΙΙΙ δεν μολύνεται από το συγκεκριμένο βακτήριο.οι τρεις ταξιδιώτες εισέρχονται στο νοσοκομείο την ίδια ημέρα όπου γίνονται οι απαραίτητες ενέργειες : ( ορός αντισωμάτων, εμβόλιο ) Στον ένα από τους τρεις ταξιδιώτες χορηγήθηκε ορός αντισωμάτων, ενώ σε έναν από τους ταξιδιώτες χορηγήθηκε εμβόλιο. Στο αίμα και στη λέμφο των τριών παραπάνω ανθρώπων είχαμε την καταγραφή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων σε σχέση με το χρόνο. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

40 40 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Διάγραμμα θέματος-2 συγκέντρωση αντισωμάτων καμπύλη-γ καμπύλη-α καμπύλη-β ΘΕΜΑ 3 ο. Σε έναν άνθρωπο εισήλθε ένα αντιγόνο (ιός) για πρώτη φορά. Στον άνθρωπο αυτό παρατηρήθηκε παραγωγή ιντερφερονών καθώς και αντισωμάτων. Συγκέντρωση (αντιγόνων, ιντερφερονών, αντισωμάτων) καμπύλη-α καμπύλη-β καμπύλη-γ χρόνος 5η 10η 15η 20η 25η 30η ημέρες χρονική στιγμή χορήγησης εμβολίου-ορού Με βάση το παραπάνω διάγραμμα να συμπληρώσετε σωστά τα κενά στις παρακάτω φράσεις. 1. Η καμπύλη-α παριστάνει την μεταβολή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων στον ταξιδιώτη -, η καμπύλη-β στον ταξιδιώτη- και η καμπύλη-γ στο ταξιδιώτη-. 2. Για τον ταξιδιώτη - καμία ενέργεια δεν είναι απαραίτητη αφού δεν κινδυνεύει από το συγκεκριμένο βακτήριο. 3. Στον ταξιδιώτη- επειδή έπρεπε το μικρόβιο να αντιμετωπιστεί άμεσα του χορηγήθηκε ορός αντισωμάτων. 4. Ο ταξιδιώτης- προληπτικά εμβολιάστηκε έναντι του παθογόνου μικροβίου. 5. Την χρονική στιγμή ( στο παρελθόν ) που ο ταξιδιώτης-ι εμβολιάστηκε έναντι του συγκεκριμένου βακτηρίου η καμπύλη- αντιστοιχεί στη μεταβολή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων σε συνάρτηση με το χρόνο στο αίμα και στη λέμφο του ανθρώπου. 6. Η καμπύλη- αντιστοιχεί στην παθητική ανοσία με τεχνητό τρόπο. μόλυνση από τον ιό Με βάση το παραπάνω διάγραμμα να απαντήσετε τις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. 1. Ποια από τις παρακάτω καμπύλες αντιστοιχεί στα αντιγόνα : Α. ) Η καμπύλη Α Β.) Η καμπύλη Β Γ.) Η καμπύλη Γ 2. Ποια από τις παρακάτω καμπύλες αντιστοιχεί στα αντισώματα : Α. ) Η καμπύλη Α Β.) Η καμπύλη Β Γ.) Η καμπύλη Γ 3. Ποια από τις παρακάτω καμπύλες αντιστοιχεί στις ιντερφερόνες : Α. ) Η καμπύλη Α Β.) Η καμπύλη Β Γ.) Η καμπύλη Γ 4. Ποιο από τα παρακάτω χρονικά διαστήματα αντιστοιχεί στο 1ο στάδιο ανοσοβιολογικής απόκρισης ( αναγνώριση ιού ) Α.) μόλυνση-5η ημέρα Β.) μόλυνση-10η ημέρα Γ.) 5η -15η ημέρα Δ.) 10η -20η ημέρα 5. Σε ποιο από τα παρακάτω χρονικά διαστήματα αντιστοιχεί το 2ο στάδιο ανοσοβιολογικής απόκρισης (αντιμετώπιση ιού,παραγωγή αντισωμάτων) Α.) μόλυνση-10η ημέρα Β.) 10η -20η ημέρα Γ.) 10η -30η ημέρα Δ.) 20η -30η ημέρα ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

41 41 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής 6. Σε ποιο από τα παρακάτω χρονικά διαστήματα έχουμε την ενεργοποίηση των κατασταλτικών Τ- λεμφοκυττάρων με σκοπό τον τερματισμό της ανοσοβιολογικής απόκρισης μετά από επιτυχή αντιμετώπιση του αντιγόνου. Α.) μόλυνση-10η ημέρα Β.) 10η -20η ημέρα Γ.) 10η -30η ημέρα Δ.) 20η -30η ημέρα 7. Σε ποιο χρονικό διάστημα έδρασαν τα πλασματοκύτταρα : Α.) μόλυνση-10η ημέρα Β.) 10η -20η ημέρα Γ.) 10η -30η ημέρα Δ.) 20η -30η ημέρα 8. Σε ποιο χρονικό διάστημα τα μακροφάγα ενεργοποίησαν τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα : Α.) μόλυνση-10η ημέρα Β.) 10η -20η ημέρα Γ.) 10η -30η ημέρα Δ.) 20η -30η ημέρα 9. Οι ιντερφερόνες σε ποια κατηγορία παθογόνων μικροοργανισμών εκτός των ιών,ενεργοποιούνται : Α. βακτήρια Β. μύκητες Γ. πρωτόζωα Δ. καμία, ενεργοποιούνται μόνο στην περίπτωση προσβολής από ιό. 10. Ποια ειδική κατηγορία λεμφοκυττάρων καταστρέφει κύτταρα που έχουν προσβληθεί από ενδοκυτταρικά παράσιτα (ιός ) : Α.) βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα Β.) Β-λεμφοκύτταρα Γ.) κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα Δ.) πλασματοκύτταρα. ΘΕΜΑ 4 ο Σας δίνονται παρακάτω δύο διαγράμματα που αφορούν την απόκτηση ανοσίας σε δύο άτομα Α και Β. Άτομο-Α Άτομο-Β Συγκέντρωση Καμπύλη-α Συγκέντρωση 1η μόλυνση Καμπύλη-γ 1η μόλυνση Καμπύλη-β Καμπύλη-δ 2η μόλυνση 2η μόλυνση ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ Χρόνος Χρόνος Με βάση τα παραπάνω διαγράμματα να απαντήσετε στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής που ακολουθούν 1. Σε ποιο ή ποια άτομα έχουμε ενεργητική ανοσία ; α. Μόνο στο άτομο-α β. Μόνο στο άτομο-β γ. Ούτε στο άτομο-α, ούτε στο άτομο-β δ. Και στο άτομο-α και στο άτομο-β 2. Σε ποιο ή ποια άτομα έχουμε παθητική ανοσία ; α. Μόνο στο άτομο-α β. Μόνο στο άτομο-β γ. Ούτε στο άτομο-α, ούτε στο άτομο-β δ. Και στο άτομο-α και στο άτομο-β 3. Σε ποιο ή ποια άτομα η ανοσία δηλαδή η στέρηση νόσου με παραγωγή αντισωμάτων από τον ίδιο τον οργανισμό αποκτήθηκε με φυσικό τρόπο ; α. Μόνο στο άτομο-α β. Μόνο στο άτομο-β γ. Ούτε στο άτομο-α, ούτε στο άτομο-β δ. Και στο άτομο-α και στο άτομο-β 4. Σε ποιο ή ποια άτομα η ανοσία δηλαδή η στέρηση νόσου με παραγωγή αντισωμάτων από τον ίδιο τον οργανισμό αποκτήθηκε με τεχνητό τρόπο ; α. Μόνο στο άτομο-α β. Μόνο στο άτομο-β γ. Ούτε στο άτομο-α, ούτε στο άτομο-β δ. Και στο άτομο-α και στο άτομο-β 5. Σε ποιο ή ποια άτομα πιθανόν να εκδηλώθηκαν συμπτώματα νόσου ; α. Μόνο στο άτομο-α β. Μόνο στο άτομο-β

42 42 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής γ. Ούτε στο άτομο-α, ούτε στο άτομο-β δ. Και στο άτομο-α και στο άτομο-β 6. Σε ποιο ή ποια άτομα είχαμε χορήγηση εμβολίου; α. Μόνο στο άτομο-α β. Μόνο στο άτομο-β γ. Ούτε στο άτομο-α, ούτε στο άτομο-β δ. Και στο άτομο-α και στο άτομο-β 7. Σε ποιο ή ποια άτομα είχαμε χορήγηση ορού αντισωμάτων; α. Μόνο στο άτομο-α β. Μόνο στο άτομο-β γ. Ούτε στο άτομο-α, ούτε στο άτομο-β δ. Και στο άτομο-α και στο άτομο-β 8. Κατά τη δεύτερη μόλυνση η ποσότητα των αντισωμάτων που παράγεται.. : α. Είναι μεγαλύτερη της 1ης β. Είναι μικρότερη της 1ης γ. Είναι ίση με της 1ης δ. Δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε από το διάγραμμα 9. Καμπύλες αντιγόνων είναι. : α. Η α και η β β. Η α και η γ γ. Η β και η γ δ. Η β και η δ 10. Καμπύλες αντισωμάτων είναι. α. Η α και η β β. Η α και η γ γ. Η β και η γ δ. Η β και η δ ΘΕΜΑ 5 ο Σας δίνονται 2 καμπύλες αντιγόνων ( Α και Β) καθώς και δύο τρόποι αντιμετώπισης τους. Συγκέντρωση Συγκέντρωση 1. Ποιο ή ποια από τα δύο αντιγόνα προσβάλλει τα επιθηλιακά κύτταρα της αναπνευστικής οδού ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανένα από τα δύο. 2. Ποιο ή ποια από τα δύο αντιγόνα διαθέτει ως γενετικό υλικό RNA ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανένα από τα δύο. 3. Ποιο ή ποια από τα δύο αντιγόνα προκαλεί την ενεργοποίηση της χυμικής ανοσίας ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανένα από τα δύο. 4. Ποιο ή ποια από τα δύο αντιγόνα προκαλεί την ενεργοποίηση της κυτταρικής ανοσίας ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανένα από τα δύο. 5. Ποιο ή ποια από τα δύο αντιγόνα είναι υποχρεωτικό ενδοκυτταρικό παράσιτο ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανένα από τα δύο. 6. Ποιο ή ποια από τα δύο αντιγόνα μπορεί να διαθέτει έλυτρο ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β Αντιγόνο-Α γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανένα από τα δύο. 7. Ποιο ή ποια από τα δύο αντιγόνα μπορεί να προσβάλλει τον οργανισμό μας μέσω τοξινών που Χρόνος παράγει ; α. Το αντιγόνο-α Χορήγηση αντιβιοτικού β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανένα από τα δύο. Αντιγόνο-Β 8. Ποιο ή ποια αντιγόνα αντιμετωπίζεται με τη διαδικασία της φαγοκυττάρωσης ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β Χρόνος γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β Παραγωγή ιντερφερονών δ. Κανένα από τα δύο. 9. Ποιο ή ποια από τα δύο αντιγόνα μπορεί να είναι κύτταρο ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ Με βάση τα παραπάνω να απαντήσετε στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής που ακολουθούν.

43 43 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής δ. Κανένα από τα δύο. ΘΕΜΑ 6 ο Ένας άνθρωπος μολύνεται τη χρονική στιγμή t 1 από έναν παθογόνο ιό. Τη χρονική στιγμή t 4, μολύνεται ξανά από τον ίδιο ιό. Στο παρακάτω διάγραμμα,δίνεται σε κάθε περίπτωση η μεταβολή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων σε σχέση με το χρόνο. Α. Να εντοπίσετε δύο διαφορές στη μορφή των καμπυλών Απάντηση : Στην καμπύλη Β σε σχέση με τη καμπύλη Α είχαμε πιο άμεσα παραγωγή αντισωμάτων και σε μεγαλύτερη ποσότητα. Β. Να αιτιολογήσετε την ύπαρξη αυτών των διαφορών. Απάντηση : Η καμπύλη-(β) περιγράφει τη δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση, ενώ η καμπύλη-(α) την πρωτογενή. Τη χρονική στιγμή t 4 ο ιός εισήλθε για δεύτερη φορά στον οργανισμό. Είχαν παραχθεί για αυτόν B και T λεμφοκύτταρα μνήμης. Η ενεργοποίηση των κυττάρων μνήμης έχει ως αποτέλεσμα την άμεση παραγωγή αντισωμάτων και σε μεγαλύτερη ποσότητα σε σχέση με την ποσότητα που παράγεται κατά την πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση. Τη χρονική στιγμή t 1, ο ιός εισέρχεται για πρώτη φορά στον ανθρώπινο οργανισμό. Κατά το χρονικό διάστημα t 1 έως και t 2, δεν έχουμε παραγωγή αντισωμάτων καθώς απαιτείται χρόνος για την αναγνώριση του ιού ως ξένο σώμα. Στο χρονικό αυτό διάστημα τα μακροφάγα δρουν ως αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα. Εγκλωβίζουν τον ιό στο εσωτερικό τους και τον καταστρέφουν. Τμήματα του κατεστραμμένου ιού συνδέονται με ειδικές πρωτεΐνες στην επιφάνεια των μακροφάγων που ονομάζονται αντιγόνα ιστοσυμβατότητας Στη συνέχεια έχουμε την ενεργοποίηση των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων. Γ. Να αναφέρετε τα είδη των κυττάρων του ανοσοβιολογικού συστήματος που ενεργοποιούνται κατά το χρονικό διάστημα t2-t3. Απάντηση : Ο ιός ως υποχρεωτικό ενδοκυτταρικό παράσιτο πρέπει να αντιμετωπιστεί εκτός από το αίμα και τη λέμφο και στο εσωτερικό των ανθρωπίνων κυττάρων. Κατά τη χυμική ανοσία, ο ιός αντιμετωπίζεται στο αίμα και στη λέμφο. Ενεργοποιούνται τα Β-λεμφοκύτταρα, τα οποία ως πλασματοκύτταρα παράγουν μεγάλες ποσότητες των αντισωμάτων, που εκκρίνονται στο αίμα και στη λέμφο, τα οποία αντιμετωπίζουν τον συγκεκριμένο ιό. Τα κυτταροτοξικά-τ συμμετέχουν στην κυτταρική ανοσία καταστρέφοντας κύτταρα προσβεβλημένα από τον ιό. Δ. Μετά τη χρονική στιγμή t3 και αφού το αντιγόνο έχει αντιμετωπιστεί επιτυχώς, σταματά η παραγωγή αντισωμάτων. Ποια κατηγορία λεμφοκυττάρων είναι υπεύθυνη για τον τερματισμό της ανοσοβιολογικής απόκρισης ; Απάντηση : Τα κατασταλτικά-τ τερματίζουν την ανοσοβιολογική απόκριση. ΘΕΜΑ 7ο Δίνεται στο παρακάτω διάγραμμα οι μεταβολές της συγκέντρωσης ενός παθογόνου βακτηρίου που εισέρχεται για πρώτη φορά στον ανθρώπινο οργανισμό και των αντισωμάτων που παράγονται για αυτό. Συγκέντρωση μόλυνση Καμπύλη-Α 5η 10η Καμπύλη-Β Χρόνος σε ημέρες Α. Ποια καμπύλη αντιστοιχεί στα αντιγόνα και ποια στα αντισώματα ; Απάντηση : Η καμπύλη-α αντιστοιχεί στα αντιγόνα και η καμπύλη-β στα αντισώματα. Β. Σε ποιο χρονικό διάστημα έχουμε την δράση των μακροφάγων και παράλληλα την ενεργοποίηση των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων ; ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

44 44 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Απάντηση: Τα μακροφάγα δρουν και τα βοηθητικά Τ- λεμφοκύτταρα ενεργοποιούνται από τη στιγμή της μόλυνσης μέχρι την 5η ημέρα Γ. Σε ποιο χρονικό διάστημα τα Β-λεμφοκύτταρα ενεργοποιούνται, με αποτέλεσμα να διαφοροποιούνται σε πλασματοκύτταρα παράγοντας αντισώματα ; Απάντηση : Η χυμική ανοσία πραγματοποιείται από την 5 η ημέρα έως και τη 10 η. Δ. Από ποια ημέρα με τη δράση των κατασταλτικών Τ- λεμφοκυττάρων τερματίζει η ανοσοβιολογική απόκριση. Απάντηση : Από τη 10 η ημέρα. Ε. Γιατί για το συγκεκριμένο αντιγόνο μπορεί να μην είναι απαραίτητη η διαδικασία της κυτταρικής ανοσίας ; Απάντηση : Η διαδικασία της κυτταρικής ανοσίας ενεργοποιείται όταν το αντιγόνο είναι ενδοκυτ-ταρικό παράσιτο όπως ο ιός. Επίσης ενεργοποιείται όταν το αντιγόνο είναι καρκινικό κύτταρο ή κύτταρο μοσχεύματος. ΘΕΜΑ 8 ο Στα παρακάτω διαγράμματα απεικονίζονται οι μεταβολές αντιγόνων και αντισωμάτων που αφορούν τεχνητό τρόπο απόκτησης ανοσίας. Συγκέντρωση αντιγόνων Συγκέντρωση αντισωμάτων αντισώματα που θα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το αντιγόνο κατά τη φυσική 2 η είσοδο του παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό. Έχουμε πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση. Αρχικά η ποσότητα των αντιγόνων είναι σταθερή γιατί είναι νεκρά ή εξασθενημένα, άρα είναι αδύνατον να πολλαπλασιαστούν. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα που απαιτείται για την αναγνώριση τους ως ξένο σώμα από τον οργανισμό, 1 ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης, αντιμετωπίζονται από το ανοσοβιολογικό σύστημα και ο αριθμός τους μειώνεται μέχρι την σταδιακή εξαφάνιση τους. Β. Ποια καμπύλη αφορά την επίτευξη παθητικής ανοσίας με τεχνητό τρόπο ; Να αιτιολογήσετε τη μορφή της καμπύλης. Απάντηση : Η καμπύλη των αντισωμάτων αφορά τον ορό, όπου με την χορήγησή του έχουμε επίτευξη παθητικής ανοσίας με τεχνητό τρόπο. Αρχικά η ποσότητα των έτοιμων αντισωμάτων είναι υψηλή. Επειδή τα αντισώματα δεν παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό, ο αριθμός τους μειώνεται καθώς αντιμετωπίζουν τα αντιγόνα. Γ. Σε ποια περίπτωση χρησιμοποιείται ο κάθε τύπος ανοσίας και γιατί ; Απάντηση :Όταν ένας άνθρωπος μολύνεται για πρώτη φορά από ένα επικίνδυνο αντιγόνο, τότε του χορηγούμε ορό αντισωμάτων. Η δράση της παθητικής ανοσίας είναι άμεση. Όμως επειδή δεν παράγονται κύτταρα-μνήμης, αφού δεν ενεργοποιήθηκε το ανοσοβιολογικό σύστημα του ανθρώπου, η δράση της είναι παροδική. Δηλαδή αν εισέλθει και δεύτερη φορά το ίδιο αντιγόνο, το ανοσοβιολογικό σύστημα δεν θα το αναγνωρίσει. Η ενεργητική ανοσία έχει μακροχρόνια δράση και χρησιμοποιείται για μόνιμη προστασία έναντι ενός αντιγόνου. ΘΕΜΑ 9 ο Στο παρακάτω διάγραμμα δείχνεται η μεταβολή σε συνάρτηση με το χρόνο των ιντερφερονών και των αντισωμάτων που παράγονται μετά την πρώτη είσοδο ενός παθογόνου μικροβίου. Συγκέντρωση Καμπύλη-Α Καμπύλη-Β Α. Ποια καμπύλη αφορά το εμβόλιο ; Τι είδος ανοσίας έχουμε σε αυτή την περίπτωση ( ενεργητική ή παθητική) και τι είδος ανοσοβιολογικής απόκρισης ; Να αιτιολογήσετε την μορφή της καμπύλης. Απάντηση : Η καμπύλη των αντιγόνων αφορά το εμβόλιο. Η ανοσία είναι ενεργητική γιατί τα χρόνος Α. Ποια καμπύλη αντιστοιχεί στα αντισώματα και ποια στις ιντερφερόνες ; ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

45 45 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Απάντηση : Η καμπύλη-α αντιστοιχεί στις ιντερφερόνες και η καμπύλη-β στα αντισώματα. Β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. Απάντηση : Οι ιντερφερόνες είναι μηχανισμός μη ειδικής άμυνας, ενώ τα αντισώματα ειδικής. Ο μηχανισμός μη ειδικής άμυνας δεν απαιτεί για τη δράση του την αναγνώριση του αντιγόνου ως ξένο σώμα. Αντίθετα τα αντισώματα για να παραχθούν κατά την πρώτη είσοδο του αντιγόνου απαιτείται αρχικά η αναγνώριση του. Άρα η παραγωγή ιντερφερονών είναι πιο άμεση από την παραγωγή αντισωμάτωνκάτι που αποτυπώνεται και στο διάγραμμα. Γ. Τι είναι το μικρόβιο και ποια κατηγορία λεμφοκυττάρων ενεργοποιούνται επιπλέον για αυτή την κατηγορία μικροβίων ; Απάντηση : Το μικρόβιο είναι ιός και ενεργοποιούνται επιπλέον τα κυτταροτοξικά-τ για την αντιμετώπιση του. ΘΕΜΑ 10 ο Ένας άνθρωπος τραυματίζεται από σκουριασμένο καρφί και μολύνεται για πρώτη φορά από το βακτήριο του τετάνου. Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζονται σε καμπύλες οι μεταβολές των ποσοτήτων του βακτηρίου και των αντισωμάτων. αντιγόνο. Η καμπύλη των αντιγόνων εμφανίζει το μέγιστο τη χρονική στιγμή t 2.Εκείνη τη χρονική αρχίζει και η μείωση στον αριθμό των αντιγόνων λόγω καταστροφής τους από τα αντισώματα.τη χρονική στιγμή t 3 έχουμε την πλήρη καταστροφή των αντιγόνων και στη συνέχεια τη χρονική στιγμή t 4 τα αντισώματα μηδενίζονται καθώς δεν υπάρχει αντιγόνο για να αντιμετωπίσουν. Απάντηση Β. Η δράση της παθητικής ανοσίας είναι άμεση αλλά η διάρκεια της παροδική. Όταν τα αντισώματα παράγονται από τον ίδιο τον άνθρωπο, παράλληλα ο οργανισμός του ανθρώπου παράγει και κύτταρα μνήμης προκειμένου να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα το ίδιο το αντιγόνο κατά την επόμενη είσοδο του στον οργανισμό. Όμως στην περίπτωση της παθητικής ανοσίας δεν παράγει ο ίδιος ο ανθρώπινος οργανισμός τα αντισώματα με αποτέλεσμα να μην έχουμε κύτταρα μνήμης για το βακτήριο του τετάνου. Άρα αν εισέλθει τη χρονική στιγμή t 5 το βακτήριο του τετάνου, θα έχουμε πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση. ΘΕΜΑ 11 ο Να παρατηρήσετε προσεκτικά το διάγραμμα που ακολουθεί. Σε αυτό παρουσιάζονται οι αλλαγές ως προς τον αριθμό των ιών της γρίπης και των αντισωμάτων που παράγονται στον οργανισμό του ανθρώπου έναντι του ιού, καθώς και οι μεταβολές της θερμοκρασίας του οργανισμού στη διάρκεια της ασθένειας. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΟΣ Α. Να εξηγήσετε ποια καμπύλη αντιστοιχεί στα αντιγόνα και ποια στα αντισώματα. Τι είδος ανοσίας έχουμε στην περίπτωση αυτή ; Β.Ο ίδιος άνθρωπος μολύνεται από το ίδιο βακτήριο τη χρονική στιγμή t 5. Να εξηγήσετε τι είδος ανοσίας θα εκδηλωθεί (πρωτογενής ή δευτερογενής) Απάντηση Η καμπύλη-α αντιστοιχεί στα βακτήρια, ενώ η καμπύλη-β στα αντισώματα. Τη χρονική στιγμή t 1 ο άνθρωπος προσβάλλεται για πρώτη φορά από το βακτήριο του τετάνου. Δεν διαθέτει κύτταρα-μνήμης για το συγκεκριμένο αντιγόνο. Το ανοσοβιολογικό του σύστημα απαιτεί κάποιο χρόνο για να αναγνωρίσει το αντιγόνο ως ξένο σώμα. Τη χρονική στιγμή t 2 προκειμένου ο άνθρωπος αυτός να μην νοσήσει, του χορηγούν ορό αντισωμάτων. Έχουμε παθητική ανοσία με τεχνητό τρόπο.επειδή τα αντισώματα δεν παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό, αρχικά έχουμε την χρονική στιγμή t 2,τη μέγιστη ποσότητα αντισωμάτων, η οποία μειώνεται καθώς τα αντισώματα συνδέονται με το Να συγκρίνεται τις καμπύλες στα στάδια της επώασης, της ασθένειας και της ανάρρωσης αιτιολογώντας την απάντηση σας. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

46 46 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Απάντηση : Στο στάδιο της επώασης έχουμε τη μόλυνση από τον ιό. Ο αριθμός των ιών αυξάνεται εκθετικά αφού πολλαπλασιάζεται μέσα στα ανθρώπινα κύτταρα. Στο στάδιο αυτό δεν έχουμε παραγωγή αντισωμάτων, άρα ο ιός εισήλθε για πρώτη φορά στον ανθρώπινο οργανισμό. Σε αυτό το χρονικό διάστημα απαιτείται χρόνος για την αναγνώριση του ιού ως ξένο σώμα από το ανοσοβιολογικό σύστημα. Στο στάδιο της ασθένειας έχουμε τη μη φυσιολογική αύξηση της θερμοκρασίας του ανθρωπίνου σώματος στους 41 ο C αντί για 36,6 o C. Με αυτόν τον τρόπο καταστέλλεται η δράση των ενζύμων των ανθρωπίνων κυττάρων, ώστε να παρεμποδιστεί ο πολλαπλασιασμός των ιών στο εσωτερικό τους και ενισχύεται η δράση των φαγοκυττάρων. Τα αντισώματα ως μηχανισμός ειδικής άμυνας απαιτούν κάποιο χρονικό διάστημα για την παραγωγή τους σε ποσότητες ικανές να καταστρέψουν πλήρως το αντιγόνο. Στο στάδιο της ανάρρωσης τα αντιγόνα έχουν καταστραφεί, μετά από τη σύνδεση τους με τα αντισώματα. Η σύνδεση αντιγόνου-αντισώματος ενεργοποιεί το συμπλήρωμα και τα μακροφάγα που καταστρέφουν τον ιό. Ακολουθεί η «πτώση» του πυρετού και ο τερματισμός της ανοσοβιολογικής απόκρισης, με μηδενισμό και της ποσότητας των αντισωμάτων. Ο τερματισμός επιτυγχάνεται με τη δράση των κατασταλτικών Τ-λεμφοκυττάρων και των προϊόντων της ίδιας της ανοσοβιολογικής απόκρισης ΘΕΜΑ 12 ο Μόνιμη δράση Εμβολιασμός στο παρελθόν Μόλυνση στο παρελθόν με φυσικό τρόπο ΘΕΜΑ 13 ο Ο Νίκος και η Δανάη, μαθητές της Γ Λυκείου, μολύνονται από τον ίδιο παθογόνο μικροοργανισμό. Η Εικόνα 1 παρουσιάζει τις μεταβολές στις συγκεντρώσεις των αντιγόνων και των αντισωμάτων στον Νίκο και η Εικόνα 2 τις αντίστοιχες μεταβολές στη Δανάη. α. Να προσδιορίσετε ποια από τις καμπύλες Α και Β στην Εικόνα 1 αντιστοιχεί στα αντιγόνα και ποια στα αντισώματα. Να προσδιορίσετε ποια από τις καμπύλες Γ και Δ στην Εικόνα 2 αντιστοιχεί στα αντιγόνα και ποια στα αντισώματα. β. Ποιος είναι ο τύπος της ανοσίας (ενεργητική ή παθητική), που παρουσιάζει ο Νίκος και ποιος είναι ο τύπος της ανοσίας που παρουσιάζει η Δανάη; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. γ. Να εξηγήσετε τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους έχει επιτευχθεί ο τύπος ανοσίας της Δανάης, όπως τον προσδιορίσατε στο ερώτημα β. δ. Ποιος τύπος ανοσοβιολογικής απόκρισης ενεργοποιείται στη Δανάη; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας, σύμφωνα με την Εικόνα 2. ε. Στην περίπτωση που η Δανάη μολυνθεί από ιό, να ονομάσετε τα κύτταρα που ενεργοποιούνται κατά την ανοσοβιολογική της απόκριση. Οι 3 καμπύλες παριστάνουν την μεταβολή στην συγκέντρωση των αντισωμάτων. Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με τους όρους Α,Β και Γ: Εμβόλιο τη χρονική στιγμή του διαγράμματος Ορός Παθητική ανοσία Ενεργητική ανοσία Άμεση δράση Παροδική δράση ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

47 47 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑ 1. ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ 1 ο Άπαντηση : 1. Η καμπύλη Α αντιστοιχεί στα αντιγόνα και η καμπύλη Β στα αντισώματα. Από την χρονική στιγμή της μόλυνσης μέχρι και την 10 η ημέρα απαιτήθηκε χρόνος για την αναγνώριση του αντιγόνου από τον οργανισμό ( 1 ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης σελ 37 σχολικού βιβλίου ). Την 10 η ημέρα ξεκινά η παραγωγή αντισωμάτων ( 2 ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης α.χυμική ανοσία σελ σχολικού βιβλίου) Τα αντισώματα συνδέονται με τα αντιγόνα προκαλώντας την καταστροφή τους (Αποτελέσματα σύνδεσης αντιγόνου-αντισώματος σελ 36 σχολικού ). Την 25 η ημέρα που τα αντιγόνα έχουν εξουδετερωθεί με την βοήθεια των κατασταλτικών Τ-λεμφοκυττάρων και των προϊόντων της ίδιας της ανοσοβιολογικής απόκρισης σταματά η έκκριση των αντισωμάτων. 2. Σελ 33 σχολικού ιιι) Πυρετός «Ο οργανισμός μας.φαγοκυττάρων» σελ 34. Προσοχή στην απάντηση δεν συμπεριλαμβάνεται η αντιμετώπιση των βακτηρίων «εμποδίζει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων» 3. Θα ενεργοποιηθούν τα Β-μνήμης όπου θα διαφοροποιηθούν σε πλασματοκύτταρα και τα Τ- μνήμης. Στα Τ-μνήμης περιλαμβάνονται τα κυτταροτοξικά και βοηθητικά. Τέλος συμμετέχουν και τα κατασταλτικά Τ-λεμφοκύτταρα. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

48 48 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΘΕΜΑ 2. ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ 2. Απάντηση : Α. Τα αντισώματα παράγονται από τα πλασματοκύτταρα. Τα πλασματοκύτταρα προέρχονται από τα Β-λεμφοκύτταρα μετά από ενεργοποίηση τους από τα βοηθητικά Τ- λεμφοκύτταρα. Β. Παρατηρούμε από το διάγραμμα ότι για το μικρόβιο α είχαμε ταχύτερη έκκριση αντισωμάτων και σε μεγαλύτερη ποσότητα σε σχέση με το μικρόβιο β.το μικρόβιο α προκάλεσε δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση ενώ το μικρόβιο β πρωτογενή. Για το μικρόβιο α το οποίο είχε εισέλθει και προηγούμενη φορά στον οργανισμό ( ή ο άνθρωπος είχε εμβολιαστεί έναντι του συγκεκριμένου αντιγόνου) υπήρχαν Β και Τ λεμφοκύτταρα μνήμης τα οποία ξεκίνησαν άμεσα την παραγωγή αντισωμάτων και σε μεγαλύτερη ποσότητα από το μικρόβιο β. Αντίθετα το μικρόβιο β εισήλθε για πρώτη φορά στον οργανισμό άρα απαιτήθηκε κάποιο χρονικό διάστημα για την αναγνώριση του ( 1 ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης σελ 37 σχολικού βιβλίου ). Γ) Η ασθένεια οφείλεται στο μικρόβιο β. Για το μικρόβιο α η παραγωγή αντισωμάτων ήταν άμεση με αποτέλεσμα το άτομο να μην ασθενεί και πιθανότατα δεν αντιλαμβάνεται ότι μολύνθηκε. Αντίθετα για το μικρόβιο β μεσολάβησε κάποιο χρονικό διάστημα από την είσοδο του μέχρι την παραγωγή αντισωμάτων ( Το χρονικό διάστημα που απαιτήθηκε για την αναγνώρισή του ), σε αυτό το χρονικό διάστημα ο άνθρωπος εμφάνισε τα συμπτώματα της ασθένειας. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

49 49 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΘΕΜΑ 3. ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ 3. Απάντηση : Κατά την είσοδο των μικροοργανισμών στο εσωτερικό του ανθρώπινου οργανισμού απαιτήθηκε κάποιο χρονικό διάστημα για να ξεκινήσει η παραγωγή αντισωμάτων. Ο μικροοργανισμός εισήλθε πρώτη φορά στον άνθρωπο και απαιτήθηκε κάποιος χρόνος για την αναγνώριση του μικροοργανισμού σαν ξένο σώμα(1 ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης σελ 37 σχολικού ). Ο μικροοργανισμός αν και δεν υπήρχαν αντισώματα για αυτόν κατά την είσοδο του δεν μπόρεσε να πολλαπλασιαστεί.πιθανόν η καμπύλη α να παριστάνει εξασθενημένους μικροοργανισμούς όπου χρησιμοποιήθηκαν για τον εμβολιασμό του ανθρώπου έναντι του συγκεκριμένου μικροοργανισμού( τεχνητός τρόπος ενεργητικής ανοσίας ) Τα κύτταρα που ενεργοποιήθηκαν είναι : Μακροφάγα, βοηθητικά Τ- λεμφοκύτταρα, Β-λεμφοκύτταρα και συγκεκριμένα τα πλασματοκύτταρα που παρήγαγαν τα αντισώματα, Κυτταροτοξικά Τ- λεμφοκύτταρα εάν το μικρόβιο ήταν ιός και τα κατασταλτικά Τ- λεμφοκύτταρα. Για τον συγκεκριμένο μικροοργανισμό παρήχθησαν Β- μνήμης και Τ-μνήμης που θα αντιμετωπίσουν κατά την 2 η (η την επόμενη ) επαφή του ανθρώπου για τον συγκεκριμένο μικροοργανισμό ( Δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση σελ 39) ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

50 50 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΘΕΜΑ 4. ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ 4. Απάντηση : 1. Το διάγραμμα Α παριστάνει την ανοσοβιολογική απόκριση του Νίκου,ενώ το διάγραμμα Β παριστάνει την ανοσοβιολογική απόκριση του Γιώργου 2. Ο Νίκος έχει εμβολιαστεί στο παρελθόν έναντι του χρονική στιγμή της μόλυνσης άμεση παραγωγή αντισωμάτων (καμπύλη Α ) παραγωγή αντισωμάτων μετά απο 2 ημέρες απο τη στιγμή της μόλυνσης ( καμπύλη Β) 1ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης (καμπύλη Β) (μόλυνση-2η ημέρα) Καμπύλη δευτερογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης : Το άτομο έχει ήδη εμβολιαστεί έναντι του συγκεκριμένου αντιγόνου ή έχει ξαναέρθει σε επαφή με το συγκεκριμένο αντιγόνο Καμπύλη πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης : Το άτομο έρχεται 1η φορά σε επαφή με το αντιγόνο, ή εμβολιάζεται εκείνη τη χρονική στιγμή παθογόνου παράγοντα της ιλαράς. Εξασθενημένοι ή νεκροί μικροοργανισμοί ή τμήματα τους που προκαλούν την ιλαρά είχαν εμβολιαστεί στο Νίκο με αποτέλεσμα ο οργανισμός του να είχε παράγει Β και Τ μνήμης για τα συγκεκριμένα αντιγόνα που προκαλούν την ιλαρά. Ο Γιώργος αντίθετα δεν είχε στο παρελθόν εμβολιαστεί έναντι του παθογόνου παράγοντα που προκαλεί την ιλαρά και ούτε είχε έρθει ποτέ σε επαφή με αντιγόνα που προκαλούν την ασθένεια. Την χρονική στιγμή της μόλυνσης για τον Νίκο τα Β και Τ λεμφοκύτταρα μνήμης ενεργοποιήθηκαν, ξεκίνησε άμεσα η παραγωγή αντισωμάτων ( στην συγκεκριμένη άσκηση υπήρχαν αντισώματα για τον παθογόνο παράγοντα της ιλαράς και πριν την μόλυνση, που παραγόταν από Β-μνήμης ) και μάλιστα σε μεγαλύτερη ποσότητα από την αντίστοιχη ποσότητα του Γιώργου. Ο Νίκος σε αυτή την περίπτωση δεν ασθενεί και πιθανότατα δεν αντιλαμβάνεται ότι μολύνθηκε. Αντίθετα ο Γιώργος δεν είχε Β και Τ μνήμης αφού έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με το συγκεκριμένο αντιγόνο ( παθογόνο παράγοντα της ιλαράς ). Από την στιγμή της μόλυνσης μέχρι την παραγωγή αντισωμάτων μεσολαβούν 2 ημέρες ( δες διάγραμμα Β ). Αυτό το χρονικό διάστημα είναι απαραίτητο για την αναγνώριση του παθογόνου παράγοντα ως ξένο σώμα ( γράφουμε το 1 ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης.) 3. Ο Νίκος τη στιγμή που εμβολιάστηκε με το συγκεκριμένο αντιγόνο ερχόταν πρώτη φορά σε επαφή με το αντιγόνο(εξασθενημένο αντιγόνο) και δεν υπήρχαν Β και Τ μνήμης για αυτό. Απαιτούνται πάνω από 2 μέρες σύμφωνα με το διάγραμμα Β για να αρχίσει η παραγωγή αντισωμάτων - άρα και Β, Τ μνήμης- αφού απαιτείται χρόνος για την αναγνώριση του εξασθενισμένου αντιγόνου του εμβολίου από τα αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα και τα βοηθητικά Τ- λεμφοκύτταρα. Άρα αν ο παθογόνος παράγοντας της ιλαράς ( φυσιολογικό αντιγόνο) προσέβαλε το Νίκο την ίδια ημέρα με τον εμβολιασμό του η καμπύλη-β (πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση) θα απέδιδε την ανοσοβιολογική απόκριση στο Νίκο. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

51 51 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΘΕΜΑ 5. Καμπύλη-Α Τα αντισώματα άμεσα βρίσκονται σε πολύ μεγάλη ποσότητα και μειώνονται καθώς συνδέονται με τα αντιγόνα εμβόλιο ή ορός αντισωμάτων χρονική στιγμή παραγωγής αντισωμάτων για χρονική στιγμή την καμπύλη Β χορήγησης ορού (εμβόλιο) αντισωμάτων(καμπύλη Α) και εμβολίου (Καμπύλη Β) 1ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής (ημέρα χορήγησης απόκρισης εμβολίου 1η έως και την 3η) (χρόνος αναγνώρισης του εξασθενημένου αντιγόνου) ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ 5. Απάντηση : Α. Η καμπύλη Α αφορά τον ορό αντισωμάτων ενώ η καμπύλη Β το εμβόλιο Β. Στον ορό αντισωμάτων έχουμε άμεσα με την χορήγηση του μία μεγάλη ποσότητα αντισωμάτων ( καμπύλη Α, 1 η ημέρα ) αφού ο σκοπός του είναι τη χρονική στιγμή που χορηγείται να αντιμετωπίσει άμεσα το αντιγόνο. Αντίθετα στο εμβόλιο χορηγούμε εξασθενημένα αντιγόνα ή νεκρά ή τμήματα τους που εισέρχονται για πρώτη φορά στον άνθρωπο. Ο σκοπός χορήγησης τους είναι η ανάπτυξη κυττάρων μνήμης για το συγκεκριμένο αντιγόνο. Από την χρονική στιγμή της χορήγησής του εμβολίου ( 1 η ημέρα ) μέχρι την χρονική στιγμή που παράγονται αντισώματα για τα αντιγόνα του εμβολίου ( 3 η ημέρα ) απαιτείται χρόνος για την αναγνώριση τους από το ανοσοβιολογικό σύστημα του ανθρώπου ( γράφουμε το 1 ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης ) Γ. Ο ορός (παθητική ανοσία με τεχνητό τρόπο ) αντιμετωπίζει άμεσα το αντιγόνο αλλά και παροδικά. Για το συγκεκριμένο αντιγόνο δεν παράγονται Β και Τ μνήμης, αφού δεν έχουμε ανοσοβιολογική απόκριση από τον ίδιο τον άνθρωπο ( τα αντισώματα του ορού έχουν παραχθεί από άλλο οργανισμό ) Αντίθετα στο εμβόλιο έχουμε παραγωγή κυττάρων μνήμης που θα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά κατά την επόμενη είσοδο του, το αντιγόνο. Άρα η προστασία του εμβολίου είναι μακράς διάρκειας. Επομένως η περίπτωση φυσικής ανοσίας μακράς διάρκειας ( ενεργητική ) αφορά την καμπύλη-β ( του εμβολίου ) ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

52 52 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΘΕΜΑ 6. Ποσότητα αντισωμάτων (καμπύλη Α ) Δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση (καμπύλη Α) Ποσότητα αντισωμάτων (καμπύλη Β ) Μεγαλύτερη ποσότητα αντισωμάτων για την καμπύλη-α σε σχέση με την καμπύλη-β πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση (καμπύλη Β) ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ 6. Παρατηρούμε ότι για το βακτήριο (καμπύλη Α) είχαμε μεγαλύτερη συγκέντρωση αντισωμάτων από ότι για τον ιό (καμπύλη Β) Στο βακτήριο είχαμε ενεργοποίηση Β και Τ μνήμης, δηλαδή δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος είτε είχε ξαναέρθει σε επαφή με το βακτήριο ( φυσικός τρόπος ενεργητικής ανοσίας) ή είχε εμβολιαστεί έναντι του βακτηρίου ( τεχνητός τρόπος ενεργητικής ανοσίας) με αποτέλεσμα την παραγωγή Β και Τ μνήμης για το βακτήριο. Αντίθετα ο ιός εισήλθε για πρώτη φορά στον άνθρωπο με αποτέλεσμα να μην υπήρχαν τα κύτταρα μνήμης όπως στο βακτήριο με αποτέλεσμα να έχουμε πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση, άρα και μειωμένη συγκέντρωση αντισωμάτων σε σχέση με το βακτήριο που προκάλεσε δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση. Το αντιβιοτικό παρεμποδίζει τις διαδικασίες της αντιγραφής, μεταγραφής και μετάφρασης καθώς και μπλοκάρει αντιδράσεις που αποτελούν μέρος του μεταβολισμού των κυττάρων μόνο σε κύτταρα μικροοργανισμών και όχι στα ανθρώπινα κύτταρα, δηλαδή τα αντιβιοτικά δρουν επιλεκτικά. Οι ιοί ως υποχρεωτικά ενδοκυτταρικά παράσιτα χρησιμοποιούν τους μηχανισμούς των ανθρωπίνων κυττάρων που δεν μπορούν να παρεμποδιστούν από τα αντιβιοτικά, άρα η λοίμωξη από ιούς δεν αντιμετωπίζεται από αντιβιοτικά. Οι ιντερφερόνες (μηχανισμός μη ειδικής άμυνας) ενεργοποιούνται μόνο κατά την προσβολή ανθρωπίνων κυττάρων από ιούς. Αυτές παράγονται από κύτταρα που έχουν προσβληθεί από ιούς και συνδέονται με γειτονικά ανθρώπινα κύτταρα. Τα ανθρώπινα κύτταρα που έχουν «ειδοποιηθεί» από τις ιντερφερόνες παράγουν άλλες πρωτεΐνες που θα παρεμποδίσουν τον πολλαπλασιασμό των ιών που τυχόν θα εισβάλλουν σε αυτά. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

53 53 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΘΕΜΑ 7. χρονική στιγμή παραγωγής ιντερφερονών 1η είσοδο του αντιγόνου απαιτείται χρόνος για την αναγνώριση του αντιγόνου (μόλυνση-4η ημέρα) χρονική στιγμή παραγωγής αντισωμάτων ιντερφερόνες: μηχανισμός μη ειδικής άμυνας-δεν απαιτείται αναγνώριση του αντιγόνου, δρουν πιο γρήγορα απο τους μηχανισμούς ειδικής άμυνας ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ 7. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος μολύνθηκε από ιό, αφού ενεργοποιήθηκε ένας μηχανισμός μη ειδικής άμυνας, οι ιντερφερόνες, που παράγονται από ανθρώπινα κύτταρα που στο εσωτερικό τους πολλαπλασιάζονται ιοί. Οι ιντερφερόνες ειδοποιούν γειτονικά ανθρώπινα κύτταρα να παράγουν ουσίες που θα παρεμποδίσουν τον πολλαπλασιασμό του ιού σε αυτά. Ο ιός εισήλθε για πρώτη φορά στο συγκεκριμένο άνθρωπο. Τη χρονική στιγμή της μόλυνσης παρατηρούμε ότι είχαμε παραγωγή ιντερφερονών (μηχανισμός μη ειδικής άμυνας ) που δρά άμεσα χωρίς να απαιτείται η αναγνώριση του ιού σαν ξένο σώμα. Οι ιντερφερόνες είναι ένας μηχανισμός που αντιμετωπίζει τον ιό πριν την ενεργοποίηση των μηχανισμών ειδικής άμυνας, παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη του μικροβίου το χρονικό διάστημα που δεν παράγονται αντισώματα ( μόλυνση-4 η ημέρα ). Στο χρονικό διάστημα ( από τη στιγμή της μόλυνσης μέχρι την 4 η ημέρα που ξεκινά η παραγωγή αντισωμάτων) που δεν παράγονται αντισώματα έχουμε την αναγνώριση του ιού σαν ξένο σώμα ( 1 ο στάδιο,πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης ).Μετά την παραγωγή αντισωμάτων οι ιοί καταστρέφονται, με αποτέλεσμα να σταματά και η παραγωγή ιντερφερονών. Τα κύτταρα που ενεργοποιούνται κατά την πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση στην περίπτωση που το αντιγόνο είναι ιός είναι τα μακροφάγα (αντιγονοπαρουσιαστικά ) και βοηθητικά Τ- λεμφοκύτταρα που συμμετέχουν στην αναγνώριση του ιού ( 1 ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης), τα Β-λεμφοκύτταρα που διαφοροποιούνται σε πλασματοκύτταρα που παράγουν τα αντισώματα για τον ιό ( αντιμετώπιση ιού στο αίμα και στη λέμφο- χυμική ανοσία ), τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα που καταστρέφουν τα κύτταρα που στο εσωτερικό τους πολλαπλασιάζεται ο ιός (κυτταρική ανοσία) και τέλος τα κατασταλτικά Τ- λεμφοκύτταρα που τερματίζουν την ανοσοβιολογική απόκριση μετά από επιτυχή αντιμετώπιση του αντιγόνου. Τα Β-λεμφοκύτταρα διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στον μυελό των οστών. Μετά την ενεργοποίηση τους διαφοροποιούνται και ωριμάζουν σε πλασματοκύτταρα και Β-μνήμης. Τα πλασματοκύτταρα παράγουν μεγάλες ποσότητες αντισωμάτων που συνδέονται με το συγκεκριμένο αντιγόνο που προκάλεσε τον πολλαπλασιασμό τους και το καταστρέφουν στο αίμα και στη λέμφο ( χυμική ανοσία ). Αντίστοιχα τα Β-μνήμης ενεργοποιούνται κατά την επόμενη είσοδο του συγκεκριμένου αντιγόνου στον ανθρώπινο οργανισμό πυροδοτώντας την δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

54 54 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΘΕΜΑ 8. απαιτείται Πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση χρόνος για την αναγνώριση του μικροβίου-1ο στάδιο ( ενεργητική ανοσία με φυσικό πρωτογενούς ανοσοβιολογικής τρόπο) απόκρισης μόνιμη δράση-παράγονται κύτταρα μνήμης πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση (διάγραμμα- Α) Δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση (διάγραμμα-β ) αντισώματα σε μεγαλύτερη ποσότητα από το διάγραμμα-α άμεση παραγωγή αντισωμάτων ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ 8. α. Στο νεογνό είχαμε χορήγηση έτοιμων αντισωμάτων μέσω του μητρικού γάλακτος ( παθητική ανοσία με φυσικό τρόπο) τα οποία αντιμετώπισαν άμεσα το βακτήριο με αποτέλεσμα το νεογνό να μην νοσήσει. β. Για το παιδί ηλικίας 5 ετών είχαμε πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση που για το βακτήριο περιλαμβάνει 3 στάδια : 1 ο ενεργοποίηση βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων, 2 ο ενεργοποίηση Β- λεμφοκυττάρων (χυμική ανοσία), 3 ο τερματισμός ανοσοβιολογικής απόκρισης. Μετά την επιτυχή αντιμετώπιση του αντιγόνου,τερματίζεται η ανοσοβιολογική απόκριση με την δράση των κατασταλτικών Τ-λεμφοκυττάρων καθώς και των προϊόντων της ίδιας της ανοσοβιολογικής απόκρισης. γ. Για το νεογνό είχαμε παθητική ανοσία που η δράση ήταν άμεση, αλλά και παροδική,δηλαδή δεν είχαμε την παραγωγή κυττάρων μνήμης για το συγκεκριμένο βακτήριο. Στο παιδί 5 ετών είχαμε ενεργητική ανοσία με φυσικό τρόπο,που η δράση της δεν είναι άμεση, με αποτέλεσμα ο οργανισμός εκείνη την στιγμή να νοσεί.η δράση όμως της ενεργητικής ανοσίας είναι μόνιμη, αφού σε αυτό το είδος ανοσίας έχουμε την παραγωγή κυττάρων μνήμης,που θα αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά το αντιγόνο (βακτήριο) κατά την επόμενη είσοδο του στον οργανισμό. Μετά από 5 χρόνια τα αδέλφια προσβάλλονται ξανά από το ίδιο βακτήριο. Στο παιδί που είχαμε την ενεργητική ανοσία, άρα και κύτταρα μνήμης,η 2 η είσοδο του βακτηρίου προκάλεσε τη δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση που αντιστοιχεί στο διάγραμμα-β. Στο διάγραμμα-β παρατηρούμε ότι έχουμε παραγωγή αντισωμάτων άμεσα και σε μεγαλύτερη ποσότητα από το διάγραμμα-α. Για το παιδί που δεν υπήρχαν κύτταρα μνήμης έχουμε την πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση του διαγράμματος-α.απαιτείται κάποιο χρονικό διάστημα από την είσοδο του βακτηρίου (μόλυνση) μέχρι την παραγωγή αντισωμάτων ( 1 ο στάδιο πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης ) ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

55 55 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Σύνδρομο επίκτητης H νόσος του AIDS δεν μεταδίδεται α. Με τη μετάγγιση αίματος ή με τη χρήση της ίδιας ανοσολογικής ανεπάρκειας(aids) σύριγγας (κυρίως από τοξικομανείς). A. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής β. Με τη σεξουαλική επαφή ενός φορέα και ενός Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή υγιούς ατόμου. απάντηση γ. Μέσω κουνουπιών Εισαγωγή δ. Κατά τον τοκετό από μητέρα-φορέα στο νεογνό Η χρονιά που ανιχνεύτηκε το AIDS είναι : Δεν ανήκει στις προφυλάξεις που παίρνει να α παίρνει ο άνθρωπος προκειμένου να περιορισθεί η β μετάδοση της νόσου του AIDS : γ α. Ο έλεγχος του αίματος που προορίζεται για δ μεταγγίσεις Το AIDS οφείλεται... β. Η χρησιμοποίηση συρίγγων μιας χρήσης και μόνο α. Στο ρετροϊό SIV μία φορά από ένα άτομο. β. Στο ρετροϊό HIV γ. Η πλήρης αποστείρωση των χειρουργικών και των γ. Στον αδενοϊό ΗΙV οδοντιατρικών εργαλείων. δ. Στον ρεοϊό HIV δ. Η κοινή χρήση σκευών φαγητού μεταξύ υγιών Δομή του ιού ατόμων και φορέων Ο ΗΙV : Διάγνωση της ασθένειας α. Είναι DNA ιός και ανήκει στους ρετροϊούς Η διάγνωση της ασθένειας είναι δυνατόν να β. Είναι RNA ιός και ανήκει στους ρετροϊούς πραγματοποιηθεί με εξέταση αίματος μετά την γ. Είναι RNA ιός και ανήκει στους ρεοϊούς παρέλευση... δ. Είναι DNA ιός και ανήκει στους αδενοϊούς α. 6 ετών από τη στιγμή της μόλυνσης Ο ιός HIV διαθέτει... : β. 6 μηνών από τη στιγμή της μόλυνσης α. Το γενετικό υλικό ( DNA) και ένα πρωτεϊνικό γ. 6 ωρών από τη στιγμή της μόλυνσης περίβλημα το καψίδιο δ. 6 ημερών από τη στιγμή της μόλυνσης β. Το γενετικό υλικό ( RNA) και ένα πρωτεϊνικό Περιγραφή των σταδίων της ασθένειας περίβλημα το καψίδιο O ιός ΗΙV μετά την είσοδο του στον γ. Το γενετικό υλικό ( RNA), ένα πρωτεϊνικό άνθρωπο συνδέεται : περίβλημα το καψίδιο και το ένζυμο αντίστροφη α. Με ειδικούς υποδοχείς που υπάρχουν στην μεταγραφάση πλασματική μεμβράνη των βοηθητικών Τ- δ. Το γενετικό υλικό ( RNA), ένα πρωτεϊνικό λεμφοκυττάρων περίβλημα το καψίδιο, το ένζυμο αντίστροφη β. Με ειδικούς υποδοχείς που υπάρχουν στην μεταγραφάση και ένα λιποπρωτεινικής φύσης πλασματική μεμβράνη των Β-λεμφοκυττάρων. περίβλημα το έλυτρο. γ. Με ειδικούς υποδοχείς που υπάρχουν στην Ο ιός HIV κυρίως προσβάλλει... πυρηνική μεμβράνη των βοηθητικών Τ- α. Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα, τα κυτταροτοξικά λεμφοκυττάρων Τ-λεμφοκύτταρα και τα νευρικά κύτταρα δ. Με ειδικούς υποδοχείς που υπάρχουν στην β. Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα, τα κυτταροτοξικά πυρηνική μεμβράνη των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκύτταρα και τα κατασταλτικά Τ-λεμφοκυττάρων. Τ-λεμφοκύτταρα Το RNA του ιού : γ. Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα, τα κυτταροτοξικά α. Αρχικά μετατρέπεται σε δίκλωνο DNA που Τ-λεμφοκύτταρα και τα Β-λεμφοκύτταρα αργότερα γίνεται μονόκλωνο DNA δ. Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα, β. Αρχικά μετατρέπεται σε μονόκλωνο DNA που τα Β-λεμφοκύτταρα και τα νευρικά κύτταρα. αργότερα γίνεται δίκλωνο DNA Μετάδοση της ασθένειας γ. Αρχικά από μονόκλωνο RNA μετατρέπεται σε Ο ιός ΗΙV ανιχνεύεται σε μεγάλες δίκλωνο RNA. συγκεντρώσεις συνήθως... : δ. Αρχικά από δίκλωνο RNA μετατρέπεται σε α. Στο αίμα, στις κολπικές εκκρίσεις και στο μονόκλωνο RNA. εγκεφαλονωτιαίο υγρό Από τη στιγμή της μόλυνσης μέχρι την β. Στο αίμα, στο σπέρμα και στις κολπικές εκκρίσεις ανίχνευση του ιού στο αίμα μεσολαβούν : γ. Στο σάλιο, στο δάκρυ και στον ιδρώτα α. 6 ημέρες έως 6 εβδομάδες δ. Στο αίμα, στο σπέρμα και στο μητρικό γάλα β. 6 εβδομάδες έως 6 χρόνια γ. 7 έως και 10 χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

56 56 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής δ. 6 εβδομάδες έως 6 μήνες Η τυπική συμπτωματολογία της ασθένειας εμφανίζεται συνήθως από τη στιγμή της μόλυνσης : α. Μετά από 7-10 μήνες β. Μετά από 7-10 εβδομάδες γ. Μετά από 7-10 χρόνια δ. Μετά από 6 εβδομάδες-6 μήνες Αντιμετώπιση της ασθένειας Τα φάρμακα AZT, DCC... α. καθυστερούν την ανάπτυξη του ιού παρεμποδίζοντας την αντίστροφη μεταγραφή. β. χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των ευκαιριακών λοιμώξεων γ. παρεμποδίζουν την σύνδεση του ιού με τη πλασματική μεμβράνη των βοηθητικών Τ- λεμφοκυττάρων δ. επιβραδύνουν το ρυθμό που μεταλλάσσεται ο ιός. Β. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ). Εισαγωγή Η εξασθένηση της λειτουργίας του ανοσοβιολογικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού ονομάζεται ανοσοβιολογική ανεπάρκεια H επίκτητη ανοσοβιολογική ανεπάρκεια κληρονομείται στους απογόνους Σύμφωνα με τις γνώμες των ειδικών, ο ιός του AIDS προήλθε από συνεχείς μεταλλάξεις ενός ιού που προσβάλλει τον αφρικανικό πίθηκο Είναι άγνωστο πως μεταδόθηκε για πρώτη φορά ο ιός από τον πίθηκο στον άνθρωπο. Δομή του ιού Όλοι οι RNA ιοί ανήκουν στους ρετροϊούς Το ένζυμο αντίστροφη μεταγράφαση μπορεί να συνθέσει DNA χρησιμοποιώντας ως μήτρα ένα μόριο RNA To λιποπρωτεϊνικής έλυτρο περιβάλλεται από το πρωτεινικό καψίδιο Οι ρετροιοί δεν διαθέτουν δικά τους ένζυμα, ότι ένζυμα χρειάζονται τα «δανείζονται» από το κύτταρο-ξένιστη Οι ρετροϊοί διαθέτουν όλα τα απαραίτητα ένζυμα για την αναπαραγωγή τους Ο ιός ΗΙV εισβάλλει σε συγκεκριμένα κύτταρα, αφού σε αυτά υπάρχουν ειδικοί υποδοχείς στην επιφάνειά τους που προσδένεται. Μετάδοση της ασθένειας Ο ιός HIV υπάρχει στο αίμα και στο μητρικό γάλα, αλλά στο αίμα βρίσκεται σε πολύ μεγάλες συγκεντρώσεις σε σχέση με το μητρικό γάλα Ο ιός HIV ανιχνεύεται στο σπέρμα, στις κολπικές εκκρίσεις, στο σάλιο και στα δάκρυα, στα δύο τελευταία ανιχνεύεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις Η νόσος του AIDS κληρονομείται από τη μητέρα-φορέα στο έμβρυο Ο ιός HIV επειδή βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στο αίμα μεταδίδεται μέσω μετάγγισης μολυσμένου αίματος Ο ιός HIV επειδή δεν βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στο σάλιο και στον ιδρώτα δεν μεταδίδεται μέσω ασπασίας, χειραψίας κοινωνικών εκδηλώσεων και χρήση κοινών σκευών φαγητού μεταξύ υγιών ατόμων και φορέων. Διάγνωση της ασθένειας H ύπαρξη ειδικών αντισωμάτων ή ειδικών κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων για τον ιό HIV στον οργανισμό του ατόμου δε σημαίνει αυτόματα και ανοσία Ο ιός HIV συνυπάρχει στο μολυσμένο άτομο με τα αντισώματα που έχουν παραχθεί γι αυτόν. Περιγραφή των σταδίων της ασθένειας Ο πολλαπλασιασμός του γενετικού υλικού του ιού πραγματοποιείται μόνο με τη χρήση της αντίστροφης μεταγραφάσης, χωρίς να αξιοποιούνται οι μηχανισμοί του κυττάρου Αρχικά από το DNA του ιού συντίθεται μονόκλωνο RNA, το οποίο στη συνέχεια μετατρέπεται σε δίκλωνο RNA Συνήθως το δίκλωνο DNA του ιού συνδέεται με το DNA του κυττάρου-ξενιστή Όταν ο ιός βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση δεν μεταδίδεται από φορέα σε υγιή Όταν το γενετικό υλικό του ιού είναι ανενεργό, ο ιός βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση και το άτομο θεωρείται φορέας του ιού Το άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό HIV μπορεί να μεταδίδει τον ιό χωρίς να το γνωρίζει κατά τα πρώτα στάδια της νόσου Η τυπική συμπτωματολογία της ασθένειας εμφανίζεται 6 μήνες από τη στιγμή της μόλυνσης από τον ιό HIV Μετά από αρκετά χρόνια (συνήθως 7 έως 10), διάστημα κατά το οποίο το ανοσοβιολογικό σύστημα ενεργοποιείται από πολλά αντιγόνα, εκδηλώνεται η τυπική συμπτωματολογία της ασθένειας (υψηλός πυρετός, έντονες λοιμώξεις, διάρροιες) Η δράση του ιού ΗΙV δεν επηρεάζει τη χυμική ανοσία. Αντιμετώπιση της ασθένειας Η ικανότητα του ιού να μεταλλάσσεται με ταχύτατους ρυθμούς καθιστά αδύνατη την αντιμετώπισή του από το ανοσοβιολογικό σύστημα και δυσκολεύει τη θεραπεία της νόσου. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

57 57 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Τα φάρμακα ΑΖΤ,DCC δεν έχουν σοβαρές παρενέργειες Οι ευκαιριακές λοιμώξεις, που οφείλονται σε παθογόνους μικροοργανισμούς, στα πρώτα στάδια της νόσου του AIDS είναι αδύνατον να αντιμετωπιστούν φαρμακευτικά Η παρασκευή εμβολίου βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο, εξαιτίας προβλημάτων που οφείλονται στην πολυμορφικότητα που παρουσιάζει ο ιός με την ικανότητα που έχει να μεταλλάσσεται. Κοινωνικό πρόβλημα Η ενημέρωση όσον αφορά τον περιορισμό της μετάδοσης της νόσου του AIDS είναι αποτελεσματικότερη από την φαρμακευτική αντιμετώπιση της νόσου Τα ποσοστά κρουσμάτων της ασθένειας αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς και σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής η νόσος έχει πάρει τη μορφή πανδημίας. Γ. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών Να συμπληρώσετε τα κενά με τους κατάλληλους όρους. Εισαγωγή Μία από τις σοβαρότερες ασθένειες είναι το Σύνδρομο της Ανοσοβιολογικής Ανεπάρκειας (ΑΙDS), που οφείλεται στον ιό. Μετάδοση της ασθένειας Να συμπληρωθούν τα κενά με τους κατάλληλους όρους Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί με τη μετάγγιση ή με τη χρήση της ίδιας (κυρίως από τοξικομανείς). Μπορεί επίσης να μεταδοθεί και κατά τη σεξουαλική επαφή ενός φορέα και ενός υγιούς ατόμου. Δεν αποκλείεται μετάδοση του ιού και κατά τον τοκετό, από τη μητέρα - φορέα προς το. Κατόπιν όλων αυτών είναι εμφανές ποιες προφυλάξεις πρέπει να παίρνει ο άνθρωπος, για να περιοριστεί η μετάδοση της νόσου. Κάποιες από αυτές είναι, ο έλεγχος του αίματος που προορίζεται για,η χρησιμοποίηση συρίγγων μιας χρήσης και μόνο φορά από άτομο και η χρήση προφυλακτικού κατά τη επαφή. Διάγνωση της ασθένειας Να συμπληρωθούν τα κενά με τους κατάλληλους όρους Η διάγνωση της νόσου γίνεται είτε με την ανίχνευση του του ιού είτε με την ανίχνευση των ειδικών για τον ιό στο αίμα του ασθενούς. Περιγραφή των σταδίων της ασθένειας Ο ΗΙV τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα εισάγοντας το γενετικό του υλικό στο εσωτερικό τους. Το του ιού γίνεται. Το DNA του ενσωματώνεται στο του - και παραμένει ανενεργό. Ο ιός βρίσκεται σε περίοδο. Στην φάση του του ιού το γενετικό του υλικό ενεργοποιείται με αποτέλεσμα μετά την λύση του κυττάρου οι νέοι ιοί να μολύνουν άλλα κύτταρα. Με αυτό τον τρόπο ολοκληρώνεται ο ζωής του ιού. ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Ο ιός HIV προσβάλλει κυρίως : Α) Τα νευρικά κύτταρα, τα κατασταλτικά Τ- λεμφοκύτταρα και τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα Β) Τα νευρικά κύτταρα, τα κατασταλτικά Τ- λεμφοκύτταρα και τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα Γ) Τα νευρικά κύτταρα, τα κυτταροτοξικά Τ- λεμφοκύτταρα και τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα Δ) Τα ουδετερόφιλα, τα κυτταροτοξικά Τ- λεμφοκύτταρα και τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα Σε ποιο από τα παρακάτω υγρά ο ιός ΗΙV βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις Α) Σάλιο Β) Ιδρώτας Γ) Εγκεφαλαιονωτιαίο υγρό Δ) Αίμα Ο ιός ΗΙV συνδέεται με ειδικούς υποδοχείς που βρίσκονται στην επιφάνεια των : Α) Β-λεμφοκυττάρων Β) Πλασματοκυττάρων Γ) Βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων Δ) Κατασταλτικών Τα-λεμφοκυττάρων Ο ιός HIV είναι : Α) Ρεοϊός Β) Αδενοϊός Γ) Ερπητοϊός Δ) Τίποτα από τα παραπάνω Τα φάρμακα AZT, DCC χρησιμοποιούνται : Α) Για την πρόληψη του AIDS Β) Για την παρεμπόδιση σύνδεσης του ιού με τους ειδικούς υποδοχείς στην επιφάνεια των νευρικών κυττάρων Γ) Για την παρεμπόδιση της αντίστροφης μεταγραφάσης Δ) Για την αντιμετώπιση των ευκαιριακών λοιμώξεων Πότε ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά η ασθένεια του AIDS: Α) 1979 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

58 58 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Β) 1980 Γ) 1981 Δ) Ο ιός του ΑΙDS προήλθε από συνεχείς μεταλλάξεις ενός ιού που προσβάλλει Α) Τον αφρικάνο πίθηκο Β) Το κουνούπι Γ) Τα επιθηλιακά κύτταρα των πνευμόνων Ανήκει στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα : Α) Καρκίνος Β) Χολέρα Γ) Ελονοσία Δ) AIDS Η ανίχνευση του ιού μετά την μόλυνση είναι δυνατόν να επιτευχθεί : Α) Μετά από 6 ώρες Β) Μετά από ένα μήνα Γ) Μετά από 6 ημέρες Δ) Μετά από 6 εβδομάδες Η τυπική συμπτωματολογία της ασθένειας εμφανίζεται συνήθως μετά από: Α) 7 μήνες από την στιγμή της μόλυνσης Β) 7 εβδομάδες από την στιγμή της μόλυνσης Γ) 7 χρόνια από την στιγμή της μόλυνσης Δ) 7 ώρες από την στιγμή της μόλυνσης Να σημειώσετε στον παρακάτω πίνακα με (+) τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να μεταδοθεί η ασθένειας του AIDS και με (-) τους τρόπους με τους οποίους δεν μεταδίδεται. Τοκετός Ασπασμός Χειραψία Κοινή χρήση σύριγγας Μέσω κουνουπιού Μέσω σεξουαλικής επαφής Φορέα-υγιούς ατόμου Κοινή χρήση σκευών Μέσω σάλιου Μέσω μετάγγισης αίματος Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίζεται η δομή του ιού HIV A B B Σε τι αντιστοιχούν τα γράμματα Α,Β,Ε και Κ A E K ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Το AIDS οφείλεται σε: α. βακτήριο β. ιό γ. μύκητα δ. πρωτόζωο Με ποιους τρόπους μεταδίδεται το AIDS; Ο ιός HIV περιέχει α. DNA. β. RNA. γ. DNA και αντίστροφη μεταγραφάση. δ. RNA και αντίστροφη μεταγραφάση Σε ποια κατηγορία ιών ανήκει ο ιός ΗΙV; Να περιγράψετε τη δομή του ιού ΗΙV. Ποιες κατηγορίες ανθρώπινων κυττάρων προσβάλλει ο ιός ΗΙV; Ποιες προφυλάξεις συμβάλλουν στον περιορισμό της μετάδοσης της νόσου που προκαλείται από τον HIV; Ο ιός που προκαλεί το σύνδρομο της επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας ονομάζεται Ποιο από τα βήματα της ανοσοβιολογικής απάντησης παρεμποδίζει ο HIV (ιός που προκαλεί το AIDS); Ο ιός της επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας του ανθρώπου (HIV) μεταδίδεται με α. κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων. β. επαφή με αστικά λύματα. γ. μετάγγιση μολυσμένου αίματος. δ. τσίμπημα μολυσμένου εντόμου Ποια από τις κατηγορίες των Τ- λεμφοκυττάρων προσβάλλεται από τον ιό ΗΙV, ποιες οι επιπτώσεις στο ανοσοβιολογικό σύστημα μετά από μια τέτοια προσβολή ; Ο ιός HIV α. αποκλείεται να μεταδοθεί κατά τον τοκετό από τη μητέρα-φορέα προς το νεογνό. β. μεταδίδεται με τη χειραψία και την κοινή χρήση σκευών. γ. ανιχνεύεται κυρίως στο αίμα, στο σπέρμα και στις κολπικές εκκρίσεις. δ. δεν διαθέτει έλυτρο Ο ιός HIV ανήκει σε μία κατηγορία RNA ιών που ονομάζονται Το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (AIDS) έχει αποδειχθεί ότι α. μεταδίδεται με χειραψία. β. οφείλεται στον ιό HIV. γ. μεταδίδεται με το σάλιο. δ. οφείλεται στο βακτήριο E. coli Με ποιους τρόπους μεταδίδεται η νόσος του AIDS; ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

59 59 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ο ιός HIV έχει ικανότητα να με ταχύτατους ρυθμούς. Αυτό καθιστά αδύνατη την αντιμετώπισή του από το του ανθρώπου και δυσκολεύει τη θεραπεία του συνδρόμου Πώς και πότε γίνεται η διάγνωση του ιού HIV; Ποια είναι η πορεία του ΗΙV από την είσοδό του στον ανθρώπινο οργανισμό μέχρι να βρεθεί στη λανθάνουσα κατάσταση; Η ασθένεια του AIDS οφείλεται σε : α. ρετροϊό β. ερπητοϊό γ. μύκητα δ. πρωτόζωο Ποια είδη κυττάρων του ανθρώπου προσβάλλει ο ιός HIV και για ποιό λόγο προσβάλλει αυτά ; Με ποιους τρόπους επιμηκύνεται αρκετά ο χρόνος επιβίωσης των ασθενών με AIDS; Είναι δυνατόν να αντιμετωπισθεί ο ιός HIV σήμερα με εμβολιασμό ; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας Τι είναι η αντίστροφη μεταγραφάση και ποιος ο ρόλος της; Ποια στάδια ακολουθεί ο ιός HIV από την είσοδο του στον οργανισμό του ανθρώπου, μέχρι να βρεθεί σε λανθάνουσα κατάσταση; Ένας άνθρωπος μολύνεται ταυτόχρονα από ένα παθογόνο βακτήριο και από τον ιό HIV. Η χορήγηση αντιβιοτικών δεν είναι αποτελεσματική για τον ένα από τους δύο μικροοργανισμούς που μολύνουν το συγκεκριμένο άνθρωπο. Να αιτιολογήσετε γιατί συμβαίνει αυτό Τα παρακάτω διαγράμματα απεικονίζουν τη μεταβολή της συγκέντρωσης του HIV και των βοηθητικών Τ λεμφοκυττάρων, σε σχέση με το χρόνο, σε έναν άνθρωπο που μολύνθηκε από τον ιό και οδηγείται τελικά στο θάνατο. λεμφοκυττάρων μετά τον πρώτο χρόνο από τη μόλυνση και μέχρι το θάνατο του ανθρώπου. Γ1. Ποια καμπύλη απεικονίζει τη μεταβολή της συγκέντρωσης του HIV και ποια τη μεταβολή της συγκέντρωσης των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας Γ2. Με ποιους τρόπους επιμηκύνεται αρκετά ο χρόνος επιβίωσης των ασθενών με AIDS; Γ3. Πώς γίνεται η διάγνωση της νόσου του AIDS; Γ4. Ποια είδη κυττάρων του ανθρώπου προσβάλλει ο HIV και για ποιο λόγο προσβάλλει τα κύτταρα αυτά ; Οι καμπύλες Α και Β στο διάγραμμα Ι απεικονίζουν τις μεταβολές του HIV και των βοηθητικών Τ- λεμφοκυττάρων στο διάστημα των πρώτων 12 εβδομάδων μετά τη μόλυνση. Οι ίδιες καμπύλες Α και Β συνεχίζουν στο διάγραμμα ΙΙ, απεικονίζοντας τις μεταβολές του HIV και των βοηθητικών Τ- ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

60 60 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής 2 ο Κεφάλαιο: Άνθρωπος και περιβάλλον. Ερωτήσεις τύπου σωστό λάθος στην εισαγωγή Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λάνθασμένες (Λ) Η επιστήμη της οικολογίας δεν μελετά τον άνθρωπο και μελετά μόνο τα είδη των υπολοίπων ζωικών και φυτικών οργανισμών του περιβάλλοντος Για την οικολογία δεν είναι απαραίτητη η μελέτη των σχέσεων μεταξύ αβιοτικών και βιοτικών παραγόντων αφού αυτές οι σχέσεις δεν επηρεάζουν τα χαρακτηριστικά των οργανισμών Τα οικοσυστήματα ως συστήματα μελέτης της επιστήμης της οικολογίας περιλαμβάνουν και βιοτικούς παράγοντες και αβιοτικούς παράγοντες, αλλά και τις σχέσεις μεταξύ τους. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών στην εισαγωγή. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων με τους σωστούς όρους Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την. Το είναι ένα σύστημα μελέτης που περιλαμβάνει τους παράγοντες μιας περιοχής, δηλαδή το σύνολο των οργανισμών που ζουν σ' αυτήν, τους παράγοντες της περιοχής, καθώς και τo σύνολο των αλληλεπιδράσεων που αναπτύσσονται μεταξύ τους. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής στα συστατικά των οικοσυστημάτων-βιοτικοί παράγοντες. Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Τους οργανισμούς ανάλογα με τον τρόπο που εξασφαλίζουν την τροφή, τους χωρίζουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες που είναι : α. Οι παραγωγοί και οι καταναλωτές. β. Οι αυτότροφοι και οι ετερότροφοι. γ. Οι παραγωγοί και οι αυτότροφοι. δ. Οι καταναλωτές και οι αυτότροφοι Οι οργανισμοί σε ένα οικοσύστημα διακρίνονται : α. Σε παραγωγούς, σε φυτά και σε αποικοδομητές β. Σε παραγωγούς, σε καταναλωτές και σε βακτήρια και μύκητες γ. Σε αυτότροφους και αποικοδομητές δ. Σε παραγωγούς, σε καταναλωτές και σε αποικοδομητές Δεν ανήκουν στους παραγωγούς : α. Τα φύκη. β. Τα κυανοβακτήρια. γ. Τα βακτήρια του εδάφους που τρέφονται με νεκρή οργανική ύλη. δ. Τα δέντρα Ανήκει στους καταναλωτές πρώτης τάξης : α. Ένα φυτό β. Ένα φυτοφάγο ζώο ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ Εισαγωγή : Οικολογία και οικοσυστήματα. Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής στην εισαγωγή Να σημειώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Το οικοσύστημα περιλαμβάνει : α. Μόνο βιοτικούς παράγοντες β. Μόνο βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες γ. Μόνο βιοτικούς παράγοντες και τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους. δ. Βιοτικούς παράγοντες, αβιοτικούς παράγοντες,σχέσεις αλληλεπίδρασης όλων των παραγόντων Τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους : α. Ανήκει στους αβιοτικούς παράγοντες,αλλά όχι και στο οικοσύστημα β. Ανήκει στους αβιοτικούς παράγοντες,αλλά και στο οικοσύστημα αφού επηρεάζουν την ανάπτυξη των φυτών. γ. Ανήκει στους βιοτικούς παράγοντες,αλλά όχι και στο οικοσύστημα. δ. Ανήκει στους βιοτικούς παράγοντες,αλλά και στο οικοσύστημα Σχέσεις μεταξύ βιοτικών παραγόντων (ζωντανών οργανισμών ) αποτελούν : α. Σχέση θηρευτή-θηράματος β. Το ύψος της βροχόπτωσης που επηρεάζει το είδος της βλάστησης γ. Το κλίμα (θερμοκρασία) που επηρεάζει τα είδη των φυτών που αναπτύσσονται σε ένα δάσος δ. Η ποσότητα των θρεπτικών συστατικών του εδάφους που επηρεάζει το μέγεθος των φυτών Αποτελεί σημαντικό αβιοτικό παράγοντα ενός οικοσυστήματος : α. Οι θηρευτές β. Η βροχόπτωση γ. Τα παράσιτα δ. Οι ξενιστές Η οικολογία μελετά : α. Τους ζωντανούς οργανισμούς και τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους. β. Τον τρόπο που το κλίμα και γενικά οι αβιοτικοί παράγοντες του περιβάλλοντος επιδρούν στους οργανισμούς γ. Τον τρόπο που ο άνθρωπος επηρεάζει με τις δραστηριότητες του το περιβάλλον του. δ. Όλα τα παραπάνω.

61 61 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής γ. Ένα σαρκοφάγο ζώο που τρέφεται αποκλειστικά με φυτοφάγα ζώα. δ. Ένα σαρκοφάγο ζώο που δεν αποτελεί τροφή για κανέναν οργανισμό του οικοσυστήματος Ανήκει στους καταναλωτές δεύτερης τάξης : α. Σαρκοφάγα ζώα που τρέφονται με πολλά είδη οργανισμών β. Καταναλωτής που χρησιμοποιεί για τροφή και φυτά και ζώα. γ. Σαρκοφάγα ζώα που τρέφονται αποκλειστικά με φυτοφάγα ζώα. δ. Σαρκοφάγα ζώα που τρέφονται αποκλειστικά με σαρκοφάγα ζώα. Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος στα συστατικά των οικοσυστημάτων-βιοτικοί παράγοντες Οι παραγωγοί μπορούν να παράγουν από απλές ουσίες του περιβάλλοντος,πολύπλοκες οργανικές ενώσεις Οι ετερότροφοι οργανισμοί μπορούν να διαχωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τους καταναλωτές και τους αποικοδομητές Οι αποικοδομητές μετατρέπουν τις πολύπλοκες οργανικές ουσίες σε απλές ανόργανες για να επαναχρησιμοποιηθούν από τα φυτά Οι καταναλωτές δεν μπορούν να διακριθούν σε μονοκύτταρους και πολυκύτταρους καθώς δεν υπάρχουν μονοκύτταροι καταναλωτές. Ερωτήσεις στους όρους βιοκοινότητα-βιότοποςπληθυσμός Με βάση την παρακάτω εικόνα να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν Γ. Ένα είδος (Ε) υπήρχε παλαιότερα στο συγκεκριμένο βιότοπο : α. Δεν ανήκει πλέον στη βιοκοινότητα β. Θεωρούμε ότι ανήκει στη βιοκοινότητα Δ. Το είδος (Δ) δεν υπήρχε παλαιότερα στο συγκεκριμένο βιότοπο,αλλά μετανάστευσε σε αυτόν για εύρεση τροφής : α. Δεν ανήκει πλέον στη βιοκοινότητα β. Θεωρούμε ότι ανήκει στη βιοκοινότητα Ε. Το (Α) αποτελεί θήραμα για το (Β) που είναι θηρευτής του, η συγκεκριμένη σχέση περιλαμβάνεται : α. Στην έννοια του βιότοπου β. Στην έννοια του οικοσυστήματος γ. Στην έννοια της βιοκοινότητας δ. Στο β και γ ΣΤ. Το (Β) αποτελεί θήραμα για το (Γ) και το (Δ) που είναι θηρευτές του και έχουν μεταξύ τους σχέση ανταγωνισμού. Η βιοκοινότητα περιλαμβάνει : α. Το σύνολο των πληθυσμών (Α), (Β),(Γ) και (Δ) β. Το σύνολο των πληθυσμών (Α), (Β),(Γ) και (Δ) και το γεγονός ότι ο (Β) αποτελεί θήραμα για τους (Γ) και (Δ). γ. Το σύνολο των πληθυσμών (Α), (Β),(Γ) και (Δ) και το γεγονός ότι ο (Β) αποτελεί θήραμα για τους (Γ) και (Δ), και ότι ο (Γ) και (Δ) είναι ανταγωνιστές δ. Το σύνολο των πληθυσμών (Α), (Β),(Γ) και (Δ) και το γεγονός ότι ο (Β) αποτελεί θήραμα για τους (Γ) και (Δ), ότι ο (Γ) και (Δ) είναι ανταγωνιστές και ότι ο (Β) είναι θηρευτής του (Α) που είναι παραγωγός. Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών στη ροή ενέργειας στα οικοσυστήματα Τα οικοσυστήματα που υπάρχουν στον πλανήτη μας εισάγουν την ενέργεια που είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της δομής τους με τη μορφή της ενέργειας. Τα οικοσυστήματα αυτά χαρακτηρίζονται ως. Στα ετερότροφα οικοσυστήματα, η εισαγωγή ενέργειας γίνεται με τη μορφή ενώσεων. Ένα παράδειγμα ετερότροφου οικοσυστήματος είναι μια πόλη Στα φυσικά οικοσυστήματα είναι απαραίτητη η ενέργειας που πραγματοποιείται από τους παραγωγούς. Η ενέργεια διανέμεται μέσω της τροφικής αλυσίδας στους. Η της ύλης πραγματοποιείται από τους αποικοδομητές Σε ένα οικοσύστημα ο ρόλος και των παραγωγών και των αποικοδομητών και των καταναλωτών είναι αναγκαίος. Θεωρητικά όμως ένα οικοσύστημα μπορεί να υπάρξει χωρίς. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ Α. Ένα άτομο (Α) μπορεί να αναπαραχθεί και να δώσει απογόνους α. Με ένα άτομο Α β. Με ένα άτομο Β γ. Με οποιοδήποτε άτομο του οικοσυστήματος Β. Τα 3 άτομα (Γ) αποτελούν : α. Έναν βιότοπο β. Έναν πληθυσμό γ. Μία βιοκοινότητα

62 62 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Σε ένα ετερότροφο οικοσύστημα δεν είναι αναγκαία β)αποικοδομητές και η ύπαρξη των. γ)καταναλωτές Στο φυσικό οικοσύστημα μίας λίμνης το δ)ετερότροφοι. φυτοπλαγκτόν χρησιμοποιείται ως τροφή από το (Σ) ή (Λ): Οι οργανισμοί ανάλογα με τον τρόπο ζωοπλαγκτόν.το ζωοπλαγκτόν από τα μικρά ψάρια, που εξασφαλίζουν την τροφή τους διακρίνονται σε τα μικρά ψάρια από τα μεγάλα ψάρια κ.ο.κ. Στο παραγωγούς και καταναλωτές. οικοσύστημα αυτό, ο οργανισμός που εισάγει την (Σ) ή (Λ): Οι οργανισμοί ανάλογα με τον τρόπο ενέργεια είναι και το που εξασφαλίζουν την τροφή τους διακρίνονται σε οικοσύστημα χαρακτηρίζεται αυτότροφους και ετερότροφους Ο κύριος ρόλος των αποικοδομητών είναι: Σε ένα ενυδρείο που υπάρχουν μικρά και μεγάλα α)μετατροπή οργανικής ύλης σε ανόργανη ψάρια που «ταΐζονται» με έτοιμη τροφή, αυτό β)μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε χημική αποτελεί ένα οικοσύστημα. γ)σύνθεση οργανικής ύλης από ανόργανη Ποιες από τις παρακάτω φράσεις ορίζει το Το ζωοπλαγκτόν ανήκει: οικοσύστημα: Α) Στους παραγωγούς α)η σχέση μεταξύ φυτών και ζώων Β) Στους καταναλωτές β)η σχέση μεταξύ κλίματος και ζωών Γ) Στους αβιοτικούς παράγοντες γ)η σχέση μεταξύ οργανισμών και μεταξύ αυτών και Δ) Στους ιούς του περιβάλλοντος Αντιστοιχίστε τους οργανισμούς της στήλης Ι Ένα οικοσύστημα δεν περιλαμβάνει: με τα στοιχεία της στήλης ΙΙ Α)Αβιοτικούς παράγοντες ΣΤΗΛΗ Ι ΣΤΗΛΗ ΙΙ Β) Βιοτικούς παράγοντες 1.Φύτοπλαγκτόν Α.Καταναλωτής 2 ης τάξης Γ) Σχέσεις μεταξύ αβιοτικών και βιοτικών 2.Ζωοπλαγκτόν Β.Καταναλωτής 1 ης τάξης παραγόντων 3.Καρκινοειδή Γ. Παραγωγός Δ) Καμία από τις παραπάνω απαντήσεις δεν είναι (Με δεδομένο ότι στο θαλάσσιο οικοσύστημα σωστή. υπάρχουν μόνο αυτά τα είδη) Στους αβιοτικούς παράγοντες ανήκει: Το φυτοπλαγκτόν ανήκει: α)ένας μύκητας α) Στους παραγωγούς β)ένα βακτήριο β) Στους καταναλωτές γ)το νερό. γ) Στα πρωτόζωα (Σ) ή (Λ): Η οικολογία μελετά τις σχέσεις των Ως αυτότροφος οργανισμός μπορεί να οργανισμών με τους βιοτικούς και τους αβιοτικούς χαρακτηριστεί: παράγοντες του περιβάλλοντος τους. α) Η αλεπού Oι παραγωγοί : β) Ο βάτραχος Α) Είναι αυτότροφοι γ) Η βελανιδιά Β) Είναι ετερότροφοι Αντιστοιχίστε τους οργανισμούς της στήλης Ι Γ) Διακρίνονται σε καταναλωτές και αποικοδομητές με τα στοιχεία της στήλης ΙΙ Δ) Διακρίνονται σε πρώτης,δεύτερης και τρίτης ΣΤΗΛΗ Ι ΣΤΗΛΗ ΙΙ τάξης 1.Κυανοβακτήρια Α.Αποικοδομητής Οι παραγωγοί : 2.Βακτήρια του Β.Ετερότροφος Α) Τρέφονται με καταναλωτές 1 ης τάξης εδάφους οργανισμός Β) Τρέφονται με καταναλωτές 2 ης τάξης 3.Φυτοφάγο ζώο Γ. Παραγωγός Γ) Παράγουν γλυκόζη από CO Οι καταναλωτές διακρίνονται: Δ) Μετατρέπουν την νεκρή οργανική ύλη σε α)καταναλωτές 1 ης, 2 ης και 3 ης τάξης ανόργανη. β)μονοκύτταρους και πολυκύτταρους Οι αποικοδομητές είναι : γ)φυτοφάγους και σαρκοφάγους Α) Καταναλωτές 1 ης τάξης δ)όλα τα παραπάνω. Β) Καταναλωτές 2 ης τάξης Ως καταναλωτές 1 ης τάξης χαρακτηρίζονται: Γ) Αυτότροφοι α)τα σαρκοφάγα ζώα Δ) Ετερότροφοι β)τα φυτοφάγα ζώα Οι οργανισμοί ενός οικοσυστήματος που γ)οι αποικοδομητές έχουν την δυνατότητα να φωτοσυνθέτουν Να συμπληρώσετε τα κενά με τις λέξεις που ονομάζονται: δίνονται στις παρενθέσεις : α)αυτότροφοι ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

63 63 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Η είναι η επιστήμη που μελετά τις (Σ) ή (Λ): Μια πόλη αποτελεί ετερότροφο σχέσεις των με τους οικοσύστημα. παράγοντες του περιβάλλοντος του Είναι ετερότροφο οικοσύστημα: όπως το και τους άλλους Α)Μία πόλη. Β) Ένα δάσος Το περιλαμβάνει Γ) Ένα φυτό, παράγοντες Να αντιστοιχίσετε τους όρους της στήλης Ι με καθώς και τις σχέσεις μεταξύ τους τις φράσεις της στήλης ΙΙ ( οικοσύστημα, βιοτικούς, οικολογία, αβιοτικούς (2) ΣΤΗΛΗ Ι ΣΤΗΛΗ ΙΙ,κλίμα,οργανισμών, οργανισμούς.) 1.Βιοκοινότητα Α.Οι οργανισμοί ενός Να επιλέξετε μόνο μία λέξη από αυτές που οικοσυστήματος υπάρχουν στις παρενθέσεις. που ανήκουν στο ίδιο είδος Οι οργανισμοί ανάλογα με τον τρόπο που 2.Βιότοπος Β. Το μέρος όπου ζει μία εξασφαλίζουν την τροφή τους διακρίνονται σε βιοκοινότητα αυτότροφους και ( ετερότροφους /αποικοδομητές ). 3.Πληθυσμός Γ.Το σύνολο των πληθυσμών ενός Οι ( παραγωγοί/καταναλωτές ) έχουν την ικανότητα οικοσυστήματος να φωτοσυνθέτουν,δηλαδή να παράγουν την τροφή και οι σχέσεις μεταξύ τους. τους αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια, για αυτό οι οργανισμοί αυτοί ονομάζονται (αυτότροφοι/ετερότροφοι) Ποιος είναι ο ρόλος των παραγωγών και των Οι ετερότροφοι οργανισμοί χωρίζονται σε αποικοδομητών σε ένα αυτότροφο οικοσύστημα ; ( καταναλωτές/παραγωγούς) και αποικοδομητές. Η εισαγωγή σε ένα αυτότροφο Οι καταναλωτές διακρίνονται σε 1 ης τάξης που είναι οικοσύστημα πραγματοποιείται από τους τα ( φυτοφάγα / σαρκοφάγα) ζώα.. Οι παραγωγοί μετατρέπουν την Σε ( 2 ης / 3 ης ) τάξης που ανήκουν τα σαρκοφάγα ζώα ενέργεια σε.η χημική που τρέφονται με φυτοφάγα ζώα κ.ο.κ. ενέργεια στην συνέχεια μέσω της τροφικής αλυσίδας Στους (καταναλωτές/αποικοδομητές ) ανήκουν τα μεταφέρεται στους υπόλοιπους οργανισμούς του βακτήρια που τρέφονται με νεκρή οργανική ύλη Συμπληρώστε τα παρακάτω κενά ( οικοσυστήματος,παραγωγούς, ενέργειας, ηλιακή 1. Οι παραγωγοί έχουν την ικανότητα να,χημική). δηλαδή να μετατρέπουν το διοξείδιο Ο ρόλος των είναι η ανακύκλωση του άνθρακα της ατμόσφαιρας σε και της ύλης. Στα οικοσυστήματα οι άλλους υδατάνθρακες. Οι παραγωγοί μετατρέπουν απλές ενώσεις ( διοξείδιο του άνθρακα ) χαρακτηρίζονται ως. σε πολύπλοκες (πχ ) που είναι Οι άλλοι οργανισμοί ενός οικοσυστήματος απαραίτητες στους ζωντανούς οργανισμούς. χαρακτηρίζονται ως. Οι μετατρέπουν τις 2. Το οικοσύστημα είναι το σύστημα μελέτης της πολύπλοκες ενώσεις ξανά σε απλές προκειμένου να επιστήμης της. είναι ξανά διαθέσιμες από τους. Περιλαμβάνει τους ( παραγωγοί,παραγωγούς, αποικοδομητές, που αποτελούν τους ζωντανούς αποικοδομητών,γλυκόζη). οργανισμούς μίας περιοχής, καθώς και Στα ετερότροφα η εισαγωγή και τις σχέσεις που ενέργειας γίνεται με την μορφή της αναπτύσσονται μεταξύ τους. μέσω των τροφών που παράγονται σε 3. Οι ετερότροφοι οργανισμοί διακρίνονται σε οικοσυστήματα και. ( αυτότροφα,χημικής,οικοσυστήματα) Οι οργανισμοί του ίδιου είδους που ζουν σε Μπορεί ένα οικοσύστημα να υπάρξει χωρίς ένα σύστημα αποτελούν: παραγωγούς και αποικοδομητές ; α)πληθυσμό Να χαρακτηρίσετε την παραπάνω πρόταση ως σωστή β)βιοκοινότητα (Σ) ή λανθασμένη (Λ) : γ)οικοσύστημα α. Για ένα αυτότροφο οικοσύστημα ( ) (Σ) ή (Λ): Το σύνολο των πληθυσμών β. Για ένα ετερότροφο οικοσύστημα ( ) διαφορετικών ειδών που ζουν στο οικοσύστημα σε μια δεδομένη χρονική στιγμή αποτελεί την βιοκοινότητα. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

64 64 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Για την διατήρηση ενός οικοσυστήματος είναι Ποιοι οργανισμοί ανήκουν στους απαραίτητη: αποικοδομητές και ποια η σημασία τους για το α)η εισαγωγή ενέργειας οικοσύστημα; β) Η διανομή στους οργανισμούς της Μικροοργανισμοί του εδάφους γ)η ανακύκλωση των χημικών στοιχείων που τρέφονται με νεκρή οργανική ύλη δ)όλα τα παραπάνω είναι οι ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ α. παραγωγοί Ποιος από τους παρακάτω οργανισμούς β. καταναλωτές πρώτης τάξης χαρακτηρίζεται ως αυτότροφος; γ. αποικοδομητές α. αλεπού β. βάτραχος δ. αυτότροφοι οργανισμοί γ. βελανιδιά δ. ψύλλος Να ξαναγράψετε σωστά την παρακάτω Ποιος από τους παρακάτω παράγοντες πρόταση χωρίς να αλλαχθεί το υπογραμμισμένο χαρακτηρίζεται ως αβιοτικός; τμήμα της. α. μύκητας β. φυτό Οι καταναλωτές πρώτης τάξης είναι είτε φυτοφάγα γ. βακτήριο δ. νερό. είτε σαρκοφάγα ζώα. Η τροφή τους είναι είτε οι Τα άτομα του ίδιου είδους που ζουν σε μια παραγωγοί είτε οι αποικοδομητές. συγκεκριμένη περιοχή αποτελούν έναν Οι οργανισμοί που εξασφαλίζουν ενέργεια... μετατρέποντας οργανικές ενώσεις που υπάρχουν στη Οι... μετατρέπουν τη νεκρή νεκρή οργανική ύλη σε ανόργανες, ονομάζονται οργανική ύλη σε ανόργανη Ως καταναλωτές πρώτης τάξεως είναι το σύνολο των πληθυσμών χαρακτηρίζονται: διαφορετικών ειδών που συνυπάρχουν και α. τα σαρκοφάγα ζώα αλληλεπιδρούν σε συγκεκριμένο χώρο όπου, μαζί με β. τα βακτήρια και οι μύκητες τα αβιοτικά στοιχεία του περιβάλλοντος, συγκροτούν γ. τα φυτοφάγα ζώα το.... δ. οι αποικοδομητές Οι οργανισμοί ενός οικοσυστήματος, οι οποίοι Το φυτοπλαγκτόν ανήκει: ανήκουν στο ίδιο είδος, αποτελούν έναν α. στους παραγωγούς. β. στους καταναλωτές Οι παραγωγοί είναι οργανισμοί που γ. στους αποικοδομητές φωτοσυνθέτουν δ. στα πρωτόζωα. και γι αυτό χαρακτηρίζονται ως Τι ονομάζεται οικοσύστημα; οργανισμοί Ποιοι μικροοργανισμοί χαρακτηρίζονται ως Αποικοδομητές καλούνται αποικοδομητές και ποιος είναι ο ρόλος τους στη α. οι οργανισμοί που τρέφονται με νεκρή οργανική λειτουργία του οικοσυστήματος; ύλη Οι οργανισμοί ενός είδους που β. όλοι οι ετερότροφοι οργανισμοί. ζουν σε συγκεκριμένη περιοχή αποτελούν γ. οι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί. α. έναν πληθυσμό. β. ένα βιότοπο. δ. οι καταναλωτές τρίτης ή μεγαλύτερης τάξης. γ. μία βιοκοινότητα. δ. μία πυραμίδα Αυτότροφος οργανισμός είναι : Οι πολυκύτταροι φυτικοί οργανισμοί, τα φύκη α. ο βάτραχος. και τα κυανοβακτήρια υπάγονται στους παραγωγούς. β. το τοξόπλασμα. Ποιοι οργανισμοί χαρακτηρίζονται ως παραγωγοί; γ. ο κότσυφας Ως αυτότροφοι οργανισμοί δ. το θυμάρι. χαρακτηρίζονται Τα φύκη είναι: α. οι καταναλωτές Α τάξης. α. παραγωγοί. β. οι παραγωγοί. β. καταναλωτές α τάξης. γ. οι αποικοδομητές. γ. καταναλωτές β τάξης. δ. οι καταναλωτές Β τάξης. δ. αποικοδομητές Στους αβιοτικούς παράγοντες Το σύνολο των διαφορετικών ενός οικοσυστήματος περιλαμβάνονται πληθυσμών που ζουν σε ένα α. οι μύκητες. οικοσύστημα και οι σχέσεις που β. τα βακτήρια. αναπτύσσονται μεταξύ τους αποτελούν: γ. οι παραγωγοί. α. τον βιότοπο. β. τη βιόσφαιρα. δ.ηλιοφάνεια γ. τη βιοκοινότητα. δ. το είδος. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

65 65 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ποια οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται ως β. παραγωγοί. ετερότροφα; Να εξηγήσετε με ένα παράδειγμα. γ. καταναλωτές α τάξης Στα ετερότροφα οικοσυστήματα η εισαγωγή δ. αποικοδομητές. ενέργειας γίνεται με Βιότοπος ονομάζεται.: α. το άζωτο. α. κάθε οικοσύστημα. β. τη μορφή χημικών ενώσεων. β. η περιοχή στην οποία ζει ένας πληθυσμός ή μία γ. το οξυγόνο. βιοκοινότητα. δ. την υπεριώδη ακτινοβολία. γ. μια περιοχή στην οποία διεξάγεται βιολογική Το σύνολο των διαφορετικών έρευνα. πληθυσμών που ζουν σε μια περιοχή και δ. μια περιοχή στην οποία ζουν ζωικοί οργανισμοί. οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ Από τους παρακάτω οργανισμούς τους αποτελούν χαρακτηρίζεται ως ετερότροφος α. μία βιοκοινότητα. α. το θυμάρι. β. το φίδι. β. ένα οικοσύστημα. γ. η βελανιδιά. δ. το πεύκο. γ. ένα βιότοπο Τι ονομάζεται οικοσύστημα; δ. τη βιόσφαιρα Τα φυτοφάγα ζώα χαρακτηρίζονται ως Στους βιοτικούς παράγοντες μιας α. καταναλωτές γ τάξης. περιοχής περιλαμβάνονται β. αποικοδομητές φυτών. α. τα βακτήρια του εδάφους. γ. παραγωγοί. β. η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας. δ. καταναλωτές α τάξης. γ. το ph του εδάφους Ως αυτότροφοι οργανισμοί χαρακτηρίζονται δ. η υγρασία της ατμόσφαιρας. οι Ως αυτότροφοι οργανισμοί α. καταναλωτές α τάξης. χαρακτηρίζονται..: β. αποικοδομητές. α. οι καταναλωτές. γ. καταναλωτές β τάξης. β. οι παραγωγοί. δ. παραγωγοί. γ. οι αποικοδομητές Να γράψετε στο τετράδιό σας δ. όλοι οι οργανισμοί. τους παρακάτω παράγοντες ενός Τεχνητά οικοσυστήματα είναι λιμναίου οικοσυστήματος και δίπλα σε α. τα δέλτα των ποταμών. καθένα από αυτούς το γράμμα Α, αν β. οι καλλιεργούμενοι αγροί. πρόκειται για αβιοτικό παράγοντα, ή το γ. οι κοραλλιογενείς ύφαλοι. γράμμα Β, αν πρόκειται για βιοτικό δ. τα τροπικά δάση. παράγοντα Οι οργανισμοί μιας περιοχής που ανήκουν στο 1. βάτραχος ίδιο είδος 2. μύκητες αποτελούν 3. άνεμος α. ένα οικοσύστημα. β. ένα βιότοπο. 4. νερό γ. μία βιοκοινότητα. δ. έναν πληθυσμό. 5. φυτοπλαγκτόν Τι μελετά η επιστήμη της οικολογίας; Η χελώνα είναι Το ζωοπλαγκτόν ανήκει : α. αυτότροφος οργανισμός, επειδή βρίσκει μόνη της α. παραγωγούς την τροφή της. β. καταναλωτές β. αποικοδομητής, επειδή τρώει νεκρά φύλλα. γ. αβιοτικούς παράγοντες γ. ετερότροφος οργανισμός, επειδή καταναλώνει δ. ιούς. φυτά Το 2 ο τροφικό επίπεδο περιλαμβάνει.: δ. παραγωγός, επειδή παράγει απορρίμματα. α. παραγωγούς Να χαρακτηρίσετε την παρακάτω πρόταση ως β. φυτοφάγους οργανισμούς. σωστή ή λανθασμένη: γ. σαρκοφάγους οργανισμούς που τρώνε Οι αποικοδομητές συμπεριλαμβάνονται στην φυτοφάγους οργανισμούς. κατηγορία των καταναλωτών. δ. σαρκοφάγους οργανισμούς που τρώνε άλλους σαρκοφάγους οργανισμούς Τι ονομάζεται βιοκοινότητα; Τα φυτοφάγα ζώα χαρακτηρίζονται ως α. καταναλωτές β τάξης. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

66 66 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Χαρακτηριστικά οικοσυστημάτων Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος στο μέγεθος και όρια οικοσυστημάτων Το μέγεθος ενός οικοσυστήματος καθορίζεται μόνο από τον ερευνητή που το μελετά Τα όρια ενός οικοσυστήματος κάποιες φορές είναι δυνατόν να καθοριστούν Το έντερο του ανθρώπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως οικοσύστημα μελέτης της Ε.coli Ο πυρήνας της Γης αποτελεί οικοσύστημα. Ερωτήσεις Ασκήσεις στην ισορροπία και ποικιλότητα οικοσυστήματος Δίνονται 2 οικοσυστήματα (Α) και (Β). Το οικοσύστημα (Α) είναι μία καλλιέργεια σιταριού και το (Β) είναι ένα δάσος όπου φυτρώνει και μία ποικιλία άγριου σιταριού. Οικοσύστημα-Α (α) Σιτάρι Οικοσύστημα-B (α) Σιτάρι (ε) Ηλιοφάνεια (β) Τρωκτικά που τρέφονται με σιτάρι (ζ) Βροχόπτωση (δ) Θρεπτικά συστατικά εδάφους (ε) Ηλιοφάνεια η. Δέντρα του δάσους (β) Τρωκτικά που τρέφονται με σιτάρι (ζ) Βροχόπτωση (γ) Αρπακτικά πτηνά που τρέφονται με τρωκτικά (γ) Αρπακτικά πτηνά που τρέφονται με τρωκτικά (δ) Θρεπτικά συστατικά εδάφους θ. Ποώδη φυτά λ. Πεσμένα φύλλα, καρποί από τα δέντρα κ. Ανώτεροι θηρευτές (αρκούδες, λύκοι) ι. Μικρά φυτοφάγα ζώα Α. Να σημειώσετε τους αβιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες των οικοσυστημάτων (Α) και (Β) Β. Να αναφέρετε ποιο οικοσύστημα εμφανίζει μεγαλύτερη ποικιλότητα. Μεγαλύτερη ποικιλότητα εμφανίζει το οικοσύστημα. Γ. Να επιλέξετε τη σωστή λέξη των παρενθέσεων ώστε να προκύπτει ο μηχανισμός αυτορρύθμισης που διαθέτει το οικοσυστήματα-α, μετά από διατάραξη της ισορροπίας του. Θεωρούμε ότι μία παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας σε συνδυασμό με πολύ υψηλές θερμοκρασίες είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του πληθυσμού των σιταριών. Μηχανισμός αυτορρύθμισης : Ο πληθυσμός των σιτηρών λόγω ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών (μειώθηκε/αυξήθηκε). Η ισορροπία του οικοσυστήματος (διαταράχθηκε/επανήλθε) και το οικοσύστημα αντιδρά για να την (διαταράξει/ επαναφέρει). Αρχικά ο πληθυσμός των τρωκτικών που τρέφονται από τα σιτηρά (αυξάνεται/ μειώνεται) Αντίστοιχα ο πληθυσμός των αρπακτικών πτηνών που τρέφονται από τα τρωκτικά ( μειώνεται/αυξάνεται). Έτσι στο οικοσύστημα επήλθε μία νέα κατάσταση ( δυναμικής/στατικής) ισορροπίας. Όταν η βροχόπτωση και η θερμοκρασία επανέλθουν στα φυσιολογικά επίπεδα ο πληθυσμός των σιτηρών (μειώνεται/αυξάνεται). Αντίστοιχα ο πληθυσμός των τρωκτικών ( αυξάνεται/ μειώνεται). Ο αριθμός των αρπακτικών πτηνών ( μειώνεται/ αυξάνεται ). Διαμορφώνεται μία νέα κατάσταση ισορροπίας στο οικοσύστημα. Δ. Μία σπάνια νόσος αφανίζει ολοκληρωτικά τον πληθυσμό των σιτηρών και στο οικοσύστημα-α και στο οικοσύστημα-β. Ποιο οικοσύστημα θα καταρρεύσει, ποιο θα διατηρήσει την ισορροπία του και γιατί ; ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ. Μέγεθος-Όρια Σημειώστε με (+) όσα από τα παρακάτω αποτελούν ένα οικοσύστημα: Φεγγάρι ( ) Παχύ έντερο ανθρώπου ( ) Ο πυρήνας της γης ( ) Βιόσφαιρα ( ) Λίμνη ( ) Πόλη ( ) Δέντρο ( ) Το μέγεθος ενός οικοσυστήματος καθορίζεται: α)από το μέγεθος του βιότοπου β)από την έκταση που καταλαμβάνουν οι παραγωγοί γ. Από τον μελετητή που το ερευνά (Σ) ή (Λ): Τα όρια ενός οικοσυστήματος σε κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατόν να καθοριστούν Κατά την μελέτη ενός οικοσυστήματος ο μελετητής καθορίζει: α)τους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες του β)τους παραγωγούς και τους καταναλωτές του γ)το μέγεθος και τα όρια του δ)την ροή ενέργειας σ αυτό. Ισορροπία-ποικιλότητα (Σ) ή (Λ): Η ισορροπία ενός οικοσυστήματος είναι στατική (Σ) ή (Λ): Η αυξημένη ποικιλότητα ενός οικοσυστήματος έχει ως αποτέλεσμα αυτό να ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

67 67 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής διαθέτει και περισσότερους μηχανισμούς αυτορρύθμισης (Σ) ή (Λ) : Τα φυσικά οικοσυστήματα έχουν μεγαλύτερη ποικιλότητα από τεχνητά (Σ) ή (Λ) : Όσο μεγαλύτερη είναι η ποικιλότητα ενός οικοσυστήματος τόσο σταθερότερο είναι αυτό Ένα οικοσύστημα με μεγάλη ποικιλότητα διαθέτει και περισσότερους μηχανισμούς αυτορρύθμισης. Που οφείλεται αυτό; α)στην μεγαλύτερη ποικιλία σχέσεων μεταξύ βιοτικών παραγόντων β)στην μεγαλύτερη ποικιλία σχέσεων μεταξύ βιοτικών - αβιοτικών παραγόντων γ)στην μικρότερη ποικιλία μεταξύ βιοτικών παραγόντων Στην παρακάτω ερώτηση σας δίνεται η απάντηση ημισυμπληρωμένη.συμπληρώστε τα κενά με τους όρους των παρενθέσεων ώστε να προκύψει ολοκληρωμένη η αιτιολόγηση Ερώτηση: Ένα οικοσύστημα όσο μεγαλύτερη ποικιλότητα έχει τόσο πιο σταθερό είναι. Να ελέγξετε την ορθότητα της παραπάνω πρότασης,αιτιολογώντας την απάντησή σας. Απάντηση: Η πρόταση είναι σωστή. Ένα οικοσύστημα όσο μεγαλύτερη έχει,τόσο πιο σταθερό είναι. Το όταν διαθέτει μεγάλο αριθμό ειδών,διαθέτει και μεγαλύτερη ποικιλία τροφικών. ( σχέσεων, οικοσύστημα, ποικιλότητα.) Εάν ένα για κάποιο λόγο εξαφανιστεί,τότε σε ένα οικοσύστημα με πολλά είδη η εξαφάνιση του δεν θα έχει επιπτώσεις στον των άλλων ειδών που μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάποιο άλλο οργανισμό για τροφή. ( πληθυσμό, είδος, οργανισμών) Αν όμως το δεν διέθετε άλλους οργανισμούς που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για οι οργανισμοί που τρέφονταν με το είδος που εξαφανίστηκε θα αφανίζονταν και αυτοί. Για αυτό το που χαρακτηρίζεται από μεγάλη είναι πιο σταθερό από τους καλλιεργούμενους που χαρακτηρίζονται από ποικιλότητα. ( αγρούς,δάσος, ποικιλότητα, οικοσύστημα, μικρή,τροφή ) ισορροπημένο είναι. Γιατί συμβαίνει αυτό; Το τμήμα του φλοιού της γης και της ατμόσφαιρας που επιτρέπει την ύπαρξη ζωής ονομάζεται α. βιόσφαιρα. β. βιότοπος. γ. οικοσύστημα. δ. βιοκοινότητα Ένα οικοσύστημα είναι περισσότερο ισορροπημένο..: α. όσο μεγαλύτερη ποικιλότητα έχει. β. όσο μικρότερη ποικιλότητα έχει. γ. αν αποτελείται μόνο από καταναλωτές. δ. αν αποτελείται μόνο από αποικοδομητές Τι ονομάζεται βιοκοινότητα και τι βιόσφαιρα; ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Όσο μεγαλύτερη ποικιλότητα έχει ένα οικοσύστημα, τόσο πιο ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

68 68 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής 2.2.Ροή ενέργειας-τροφικές αλυσίδες,τροφικά πλέγματα και τροφικές πυραμίδες Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής στις τροφικές αλυσίδες : Μεταξύ ενός παραγωγού(π), ενός καταναλωτή 1 ης τάξης (Κ 1 ) και ενός καταναλωτή 2 ης τάξης (Κ 2 ), η τροφική αλυσίδα τους είναι : α. (Π) (Κ 1 ) (Κ 2 ) β. (Π) (Κ 1 ) (Κ 2 ) γ. (Π) (Κ 1 ) (Κ 2 ) δ. (Π) (Κ 1 ) (Κ 2 ) Δίνεται η παρακάτω τροφική αλυσίδα μεταξύ 4 υποθετικών οργανισμών (Α), (Β), (Γ), (Δ) (Α) (Β) (Γ) (Δ) Ο καταναλωτής 2 ης τάξης είναι ο : α. (Α) β. (Β) γ. (Γ) δ. (Δ) Έχουμε τρεις οργανισμούς : Ποώδες φυτό, Σαύρα και Αετός. Η τροφική αλυσίδα που σχηματίζουν οι παρακάτω οργανισμοί είναι : α. Ποώδες φυτό Σαύρα Αετός β. Ποώδες φυτό Σαύρα Αετός γ. Ποώδες φυτό Αετός Σαύρα δ. Ποώδες φυτό Αετός Σαύρα Σας δίνεται η παρακάτω τροφική αλυσίδα : Ποώδες φυτό Έντομο Μικρό πτηνό Μεγάλο πτηνό Ποιος από τους παρακάτω οργανισμούς είναι ο ανώτερος θηρευτής: α. Ποώδες φυτό β. Έντομο γ. Μικρό πτηνό δ. Μεγάλο πτηνό Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος στις τροφικές αλυσίδες Μία τροφική αλυσίδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να απεικονίσει το σύνολο των ποιοτικών τροφικών σχέσεων ενός οικοσυστήματος Τα βέλη μίας τροφικής αλυσίδας χρησιμοποιούνται για να δείξουν τη ροή ενέργειας από τον παραγωγό στους καταναλωτές, αλλά και αντίστροφα από τους καταναλωτές στους παραγωγούς Τα βέλη μίας τα βέλη θα δείχνουν πάντα τη ροή ενέργειας ανάμεσα στους οργανισμούς που έχουν σχέση καταναλισκόμενου - καταναλωτή. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής στα τροφικά πλέγματα : Δίνεται το παρακάτω τροφικό πλέγμα των υποθετικών οργανισμών (Α), (Β), (Γ) και (Δ) (Δ) (Β) (Γ) (A) Πόσες τροφικές αλυσίδες υπάρχουν στο πλέγμα : α. Μία β. Δύο γ. Καμία δ. Τέσσερις Σας δίνονται οι εξής οργανισμοί : Φράουλα, Λέμμινγκ (τρωκτικό) και Αρκούδα. Ποιο πλέγμα περιγράφει σωστά τις ποιοτικές τροφικές σχέσεις του οικοσυστήματος : α. γ. (Αρκούδα) (Φράουλα) (Λέμμινγκ) (Λέμμινγκ) (Φράουλα) (Αρκούδα) β. δ. (Αρκούδα) (Φράουλα) (Λέμμινγκ) (Λέμμινγκ) (Φράουλα) (Αρκούδα) Αν ένα τροφικό πλέγμα ενός θαλάσσιου οικοσυστήματος αποτελείται από τους παρακάτω οργανισμούς : Φυτοπλαγκτόν, ζωοπλαγκτόν, γαρίδες και θαλασσοπούλια. Αν σας έλεγαν ότι ένας από τους παραπάνω οργανισμούς μπορεί να χρησιμοποιήσει δύο είδη οργανισμών για τροφή, αυτός πιθανόν να είναι : α. Φυτοπλαγκτόν β. Ζωοπλαγκτόν γ. Γαρίδες δ. Θαλασσοπούλια Ερωτήσεις τύπου σωστό- λάθος στα πλέγματα Τις ποιοτικές τροφικές τις απεικονίζουμε με τροφικές αλυσίδες και πλέγματα, ενώ τις ποσοτικές με τροφικές πυραμίδες Αν θέλουμε να απεικονίσουμε τις ποιοτικές τροφικές ενός οικοσυστήματος, προτιμούμε τις τροφικές αλυσίδες από τα τροφικά πλέγματα, σαν πιο απλός τρόπος απεικόνισης. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

69 69 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενών στα πλέγματα Δίνεται το παρακάτω τροφικό πλέγμα που απεικονίζει τις ποιοτικές τροφικές σχέσεις ενός υποθετικού οικοσυστήματος. Αρκούδα Κουκουβάγια Δίνεται το παρακάτω πλέγμα που απεικονίζει τις ποιοτικές τροφικές σχέσεις ενός θαλάσσιου οικοσυστήματος. Καρχαρίας Θαλάσσια χελώνα Κορυδαλλός Πέρδικα Αλεπού Κοράλια Ψάρι παπαγαλάκι Σπόγγοι Μέδουσες Μικρά ψάρια centrarchidae Ψάρια r.canadum Χέλι Μικρά έντομα Ελάφι Λέμμινγκ Άλγη (Φύκη) Αστερίας Zωοπλαγκτόν Φυτοπλαγκτόν Πέρκα γαρίδες Ψάρια c.fulvus Μεγάλα δένδρα (φύλλα,καρποί) Αγριοφράουλες Οι τροφικές αλυσίδες του πλέγματος είναι : 1. Μεγάλα δένδρα 2. Μεγάλα δένδρα 3. Μεγάλα δένδρα 4. Μεγάλα δένδρα 5. Αγριοφράουλες 6. Αγριοφράουλες 7. Αγριοφράουλες 8. Αγριοφράουλες 9. Αγριοφράουλες 10. Βολβοί 11. Βολβοί 12. Βολβοί Βολβοί από λουλούδια Α. Να γράψετε τις τροφικές αλυσίδες που αποτελούν το παρακάτω πλέγμα Β. Η ανθρώπινες δραστηριότητες μειώνουν αισθητά τον πληθυσμό των θαλασσίων χελωνών. Να αναφέρετε τους οργανισμούς που επηρεάζονται από αυτή την αλλαγή. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής στις τροφικές πυραμίδες Το πρώτο τροφικό επίπεδο σε μία τροφική πυραμίδα ανήκει πάντα : α. στους παραγωγούς β. στους καταναλωτές 1 ης τάξης γ. στους καταναλωτές 2 ης τάξης δ. στους αποικοδομητές Το τρίτο τροφικό επίπεδο σε μία τροφική πυραμίδα ανήκει : α. στους παραγωγούς β. στους καταναλωτές 1 ης τάξης γ. στους καταναλωτές 2 ης τάξης δ. στους καταναλωτές 3 ης τάξης Τα εμβαδά σε μία τροφική πυραμίδα, μπορούν να απεικονίζουν : α. Την ενέργεια των τροφικών επιπέδων β. Τον πληθυσμό των τροφικών επιπέδων γ. Τη βιομάζα των τροφικών επιπέδων δ. Όλα τα παραπάνω Αν στο τροφικό επίπεδο των παραγωγών ενός οικοσυστήματος που αποτελείται από τέσσερα τροφικά επίπεδα, είναι δεσμευμένα 10 6 KJ. Το ποσό ενέργειας που χάνεται κατά τη μετάβαση στο αμέσως επόμενο τροφικό επίπεδο είναι : α KJ β ΚJ γ. 0, KJ δ. 0, KJ Σε ένα οικοσύστημα με παρασιτικές τροφικές σχέσεις, ποια πυραμίδα θα εμφανιστεί ως ανεστραμμένη : α. ενέργειας β. βιομάζας γ. πληθυσμού δ. καμία ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

70 70 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος στις τροφικές πυραμίδες Οι τροφικές πυραμίδες απεικονίζουν τις ποσοτικές τροφικές σχέσεις ενός οικοσυστήματος Το εμβαδόν που δίνεται σε κάθε ορθογώνιο είναι ανάλογο με το μέγεθος της μεταβλητής που απεικονίζεται στο συγκεκριμένο τροφικό επίπεδο Η ενέργεια, με τη μορφή της χημικής ενέργειας που εμπεριέχεται στην τροφή των οργανισμών, περνάει από το ανώτερο στο κατώτερο τροφικό επίπεδο (των παραγωγών) Ένα μέρος της χημικής ενέργειας μετατρέπεται με την κυτταρική αναπνοή σε αξιοποιήσιμες μορφές ενέργειας ( όπως η θερμότητα) Υπάρχουν οργανισμοί που μπορούν να αλλάζουν τις διατροφικές τους συνήθειες ανάλογα με την εποχή, αλλά και από στάδιο σε στάδιο της ζωής. Ερωτήσεις με εικόνα πάνω στις τροφικές πυραμίδες Σας δίνετε η παρακάτω εικόνα μίας απλής τροφικής σχέσης ενός οικοσυστήματος. Β. Αν στο τροφικό επίπεδο των παραγωγών είναι δεσμευμένα 10 7 KJ, η ενέργεια των υπόλοιπων τροφικών επιπέδων είναι : Ενέργεια 2 ου : Ενέργεια 3 ου : Ενέργεια 4 ου : Γ. Αν στο 4 ο τροφικό επίπεδο είναι δεσμευμένα 10KJ/Kg η τροφική πυραμίδα βιομάζας είναι(γράφοντας στο κάθε τροφικό επίπεδο τη βιομάζα του) : Δίνεται η παρακάτω τροφική πυραμίδα Α. Να τοποθετήσετε τους οργανισμούς στα παρακάτω επίπεδα της τροφικής πυραμίδας ( γράφοντας τον αντίστοιχο όρο στα ορθογώνια). Α. Να βρείτε το ποσοστό της ενέργειας που χάνεται μεταξύ 2 ου και 3 ου τροφικού επιπέδου Β. Να βρείτε το ποσό της ενέργειας που χάνεται μεταξύ 3 ου και 4 ου τροφικού επιπέδου Γ. Αν στο τροφικό επίπεδο των ανώτερων καταναλωτών είναι δεσμευμένα 0,5Κcal/1Kg οργανικής μάζας, να γράψετε την πυραμίδα βιομάζας του οικοσυστήματος. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

71 71 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Δίνονται 2 πυραμίδες πληθυσμών σε δύο διαφορετικά οικοσυστήματα Σας δίνετε η τροφική πυραμίδα ενός οικοσυστήματος Οικοσύστημα-Α Οικοσύστημα-B Μπορείτε να εντοπίσετε σε ποιο οικοσύστημα εμφανίζεται ( ή εμφανίζονται παρασιτικές τροφικές σχέσεις και αν υπάρχουν ( ή υπάρχει ) να αναφέρετε ποια ( ή ποιες ) είναι ; Δίνονται δύο τροφικές πυραμίδες που στην κορυφή τους βρίσκεται ο άνθρωπος. Αν στο τροφικό επίπεδο των παραγωγών (δημητριακά) είναι δεσμευμένα 10 6 KJ,και ο μέσος άνθρωπος χρειάζεται 5000KJ ενέργεια για να επιβιώσει, να βρείτε τον πληθυσμό που μπορεί να υποστηρίξει το οικοσύστημα αν : α. Ο άνθρωπος τρέφεται απ ευθείας με δημητριακά β. Ο άνθρωπος τρέφεται με κρέας φυτοφάγων ζώων που τρέφονται με δημητριακά. Α. Να βρείτε την ενέργεια που χάνετε μεταξύ 2 ου και 3 ου τροφικού επιπέδου Β. Αν στο 2 ο τροφικό επίπεδο είναι δεσμευμένα 6Kcal/Kg, να γράψετε την τροφική πυραμίδα βιομάζας του οικοσυστήματος( με αριθμούς). Γ. Να σχεδιάσετε ( χωρίς αριθμούς) τη μορφή που θα έχει η πυραμίδα πληθυσμού του συγκεκριμένου οικοσυστήματος Σε ένα οικοσύστημα, τους καρπούς μίας βελανιδιάς, τα φύλλα της καθώς και άλλα μέρη της τα χρησιμοποιούν για τροφή μία μικρή κοινότητα 10 τρωκτικών. Κάθε τρωκτικό «φέρει» μία ομάδα 100 παρασιτικών εντόμων που χρησιμοποιούν το αίμα των τρωκτικών για τροφή. Σε κάθε παρασιτικό έντομο υπάρχουν σπειροχαίτες (βακτήρια) που συμβιώνουν στην επιφάνεια του δέρματος των τρωκτικών. Αν η βιομάζα της βελανιδιάς είναι 1000Κg και η ενέργεια που περικλείεται στους ιστούς της είναι 10KJ/Kg, να σχεδιάσετε ( με αριθμούς) τις τροφικές πυραμίδες ενέργειας, βιομάζας και πληθυσμού του παραπάνω οικοσυστήματος. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

72 72 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Να βρείτε τις τροφικές αλυσίδες που Η απεικόνιση των ποιοτικών τροφικών αποτελούν το παρακάτω πλέγμα σχέσεων γίνεται: α) Με τροφικές αλυσίδες β ) Με τροφικά πλέγματα γ) Με τροφικές πυραμίδες δ) (α) & (β) Τα βέλη σε μια τροφική αλυσίδα δείχνουν την ροή ενέργειας μεταξύ: α)παραγωγών και καταναλωτών β)καταναλωτών γ)οργανισμών που έχουν σχέση κατάναλισκόμενου καταναλωτή Το τροφικό πλέγμα: Τροφικά επίπεδα-τροφικές πυραμίδες. α)αποτελείται από τροφικές αλυσίδες Τροφικές Πυραμίδες: β) Απεικονίζει ποιοτικές τροφικές σχέσεις Απεικονίζουν τις ποσοτικές σχέσεις μεταξύ των γ)(α) & (β) οργανισμών ενός οικοσυστήματος Η απεικόνιση του συνόλου των ποιοτικών ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ τροφικών σχέσεων σε ένα οικοσύστημα γίνεται Μια τροφική πυραμίδα μπορεί να απεικονίζει: με: α)την μεταβολή της δεσμευμένης ενέργειας από το Α) Τροφικές αλυσίδες ένα τροφικό επίπεδο στο άλλο. Β) Τροφικές πυραμίδες β)την μεταβολή της βιομάζας Γ) Τροφικά πλέγματα γ)την μεταβολή του πληθυσμού Δ) Ανεστραμμένες τροφικές πυραμίδες δ)όλα τα παραπάνω ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ Ποια πυραμίδα μπορεί να εμφανιστεί και Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως ως ανεστραμμένη : σωστές ή λανθασμένες. Α) Ενέργειας Β) Πληθυσμού (Σ) ή (Λ): Τροφική αλυσίδα. Η τροφική αλυσίδα Γ) Βιομάζας Δ) Καμία απεικονίζει ποιοτικές τροφικές σχέσεις μεταξύ οργανισμών, όπου οι καταναλωτές τρέφονται με ένα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ είδος οργανισμού (Σ) ή (Λ): Τροφικά πλέγματα. Το τροφικό πλέγμα απεικονίζει τις τροφικές σχέσεις μεταξύ οργανισμών, όπου ένας καταναλωτής μπορεί να τρέφεται με περισσότερα από ένα είδος οργανισμών (Σ) ή (Λ): Η τροφική αλυσίδα ως απλός τρόπος απεικόνισης ποιοτικών τροφικών σχέσεων προτιμάται από το τροφικό πλέγμα (Σ) ή (Λ): Το τροφικό πλέγμα είναι πιο ρεαλιστικός τρόπος απεικόνισης ποιοτικών τροφικών σχέσεων. ΠΥΡΑΜΙΔΑ -1 ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ Οι σχέσεις σε ΠΥΡΑΜΙΔΑ-2 ένα οικοσύστημα απεικονίζονται με τροφικά ή. ( πλέγματα, ποιοτικές,τροφικές, αλυσίδες ) Οι αλυσίδες χρησιμοποιούνται για την περιγραφή σχέσεων όταν ένας οργανισμός τρέφεται αποκλειστικά μόνο από ένα είδος. Ο πιο ρεαλιστικός τρόπος είναι η απεικόνιση των (Σ) ή (Λ): Οι παραγωγοί βρίσκονται πάντα στο τροφικών σχέσεων με ένα δίκτυο το κορυφαίο επίπεδο μιας τροφικής αλυσίδας. ( τροφικών, τροφικές,πλέγμα) ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

73 73 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής (Σ) ή (Λ): Οι καταναλωτές 1 ης τάξης καταλαμβάνουν το πρώτο τροφικό επίπεδο μιας πυραμίδας ενέργειας (Σ) ή (Λ) Η πυραμίδα-1 είναι τροφική πυραμίδα ενέργειας (Σ) ή (Λ) Η πυραμίδα-2 είναι τροφική πυραμίδα πληθυσμού (Σ) ή (Λ) Στο οικοσύστημα της πυραμίδας-2 έχουμε παρασιτικές τροφικές σχέσεις (Σ) ή (Λ) Η πυραμίδα-1 σε ένα οικοσύστημα με παρασιτικές τροφικές σχέσεις μπορεί να εμφανιστεί ανεστραμμένη (Σ) ή (Λ) Οι παραγωγοί έχουν δεσμευμένη την μικρότερη βιομάζα. ΣΥΝΤΟΜΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Η βιομάζα είναι η ξηρή μάζα των : Α) Παραγωγών Β) Καταναλωτών Γ) Αποικοδομητών Δ) Όλων των οργανισμών του οικοσυστήματος Η ενέργεια που μεταφέρεται από ένα τροφικό επίπεδο στο αμέσως επόμενο είναι : Α) μειωμένη κατά 10% Β) αυξημένη κατά 10% Γ) μειωμένη κατά 90% Δ) αυξημένη κατά 90% Ποια πυραμίδα μπορεί να είναι ανεστραμμένη: Α) Βιομάζας Β) Πληθυσμού Γ) Ενέργειας Δ) Καμία Τα τροφικά πλέγματα : Α) Αποτελούνται από πολλές τροφικές αλυσίδες. Β) Χρησιμοποιούνται για τη περιγραφή ποσοτικών τροφικών σχέσεων. Γ) περιγράφουν ποιοτικές τροφικές σχέσεις σε χερσαία οικοσυστήματα. Δ) περιγράφουν σχέσεις αβιοτικών-βιοτικών παραγόντων Το εμβαδόν ποιου ορθογωνίου σε μία τροφική πυραμίδα ενέργειας είναι μεγαλύτερο : Α) Παραγωγών Β) Καταναλωτών 1 ης Γ) Καταναλωτών 2 ης Δ) Καταναλωτών 3 ης Το εμβαδόν ποιου ορθογωνίου σε μία τροφική πυραμίδα πληθυσμού οικοσυστήματος με παρασιτικές σχέσεις είναι μεγαλύτερο : Α) Παραγωγών Β) Καταναλωτών 1 ης Γ) Καταναλωτών 2 ης Δ) Καταναλωτών 3 ης Σε ποιο τροφικό επίπεδο ανήκει ένας καταναλωτής 1 ης τάξης: Α) 1 ο Β) 2 ο Γ) 3 ο Δ) 4 ο Αντιστοιχίστε τους όρους της στήλης Ι με τους όρους της στήλης ΙΙ. ΣΤΗΛΗ Ι ΣΤΗΛΗ ΙΙ 1.Τροφική Α. Απεικόνιση ποσοτικών τροφικών αλυσίδα σχέσεων 2.Τροφικό Β. Δίκτυο που απεικονίζει των πλέγμα σύνολο 3.Τροφική πυραμίδα των ποιοτικών τροφικών σχέσεων Γ. Απεικόνιση ποιοτικών τροφικών σχέσεων μεταξύ οργανισμών που τρέφονται μόνο από ένα είδος οργανισμών Να διατάξετε τους παρακάτω οργανισμούς κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελούν μία τροφική αλυσίδα: Φυτοπλαγκτόν,, υδρόβια πτηνά, έντομα, ζωοπλαγκτόν,βάτραχος. Με δεδομένο ότι η ενέργεια που περικλείεται στο ζωοπλαγκτόν είναι ΚJ να βρείτε την ενέργεια που περικλείεται σε όλους τους οργανισμούς Ένα υποθετικό οικοσύστημα αποτελείτε από βελανιδιές, ποντικούς και φίδια. Να περιγράψετε τον μηχανισμό αυτορρύθμισης του οικοσυστήματος που επαναφέρει την ισορροπία μετά από μια ασθένεια των βελανιδιών όπου είχε ως αποτέλεσμα την μείωση του αριθμού τους Σε ένα αυτότροφο υδάτινο οικοσύστημα μελετήθηκαν τέσσερα είδη οργανισμών Α, Β, Γ,Δ οι οποίοι σχηματίζουν μια τροφική αλυσίδα. Η βιομάζα των Α είναι 1.000Kg,των Β Kg των Γ Kg των Δ Κg. Α) Ποιοι οργανισμοί είναι παραγωγοί και ποιοι καταναλωτές 1 ης,2 ης και 3 ης τάξης Β) Εάν η ενέργεια που περικλείετε στους παραγωγούς είναι 10 8 KJ να υπολογίσετε την ενέργεια που χάνεται μεταξύ 2 ο και 3 ο τροφικού επιπέδου. ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Ως ανεστραμμένη πυραμίδα μπορεί να χαρακτηριστεί α. μια τροφική πυραμίδα ενέργειας. β. μια τροφική πυραμίδα βιομάζας. γ. μια τροφική πυραμίδα πληθυσμού με παρασιτικές σχέσεις. δ. κάθε τροφική πυραμίδα ενέργειας και βιομάζας. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

74 74 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Πού οφείλεται το γεγονός ότι μόνο το 10% περίπου της ενέργειας ενός τροφικού επιπέδου περνάει στο επόμενο, ενώ το 90% της ενέργειας χάνεται; Η κατάταξη των καταναλωτών σε τροφικά επίπεδα δεν είναι πάντοτε εύκολη. Να εξηγήσετε τους λόγους Ως ανεστραμμένη πυραμίδα μπορεί να χαρακτηρισθεί α. μια τροφική πυραμίδα ενέργειας. β. μια τροφική πυραμίδα βιομάζας. γ. οποιαδήποτε τροφική πυραμίδα ενέργειας και βιομάζας. δ. μια τροφική πυραμίδα πληθυσμού με παρασιτικές τροφικές σχέσεις Να χαρακτηρίσετε την παρακάτω πρόταση ως σωστή ή λανθασμένη: Τα τροφικά πλέγματα αποτελούνται από πολλές διαπλεκόμενες τροφικές αλυσίδες Πόσο είναι το ποσοστό της ενέργειας που χάνεται κατά τη μετάβαση από ένα τροφικό επίπεδο στο επόμενο και σε ποιους λόγους οφείλεται η απώλεια αυτή; Η ενέργεια που μεταφέρεται από ένα κατώτερο τροφικό επίπεδο στο αμέσως επόμενο..: α. ελαττώνεται κατά 90%. β. παραμένει σταθερή. γ. διπλασιάζεται. δ. μειώνεται κατά 10%. Ασκήσεις στα τροφικά πλέγματα και στις τροφικές αλυσιδες Σε ένα οικοσύστημα οι ποσοτικές τροφικές σχέσεις περιγράφονται με την βοήθεια 2 μεγεθών, της ενέργειας και της βιομάζας των τροφικών επιπέδων. Έστω ότι έχουμε ένα υποθετικό οικοσύστημα που οι ποιοτικές τροφικές σχέσεις του μπορούν να απεικονιστούν με μία τροφική αλυσίδα. Ενέργεια : (ΚJ) Το 90% της ενέργειας δηλαδή τα ΚJ από τα ΚJ του 1ο τροφικού επιπέδου χάνονται (θερμότητα, νεκρή οργανική ύλη κ.α.) Βιομάζα: (Κg) Από το ένα τροφικό επίπεδο στο άλλο περνά μόνο το 10% (1/10) δηλαδή μόνο ΚJ από τα ΚJ του 1ο τροφικού επιπέδου Από το ένα τροφικό επίπεδο στο άλλο περνά μόνο το 10% (1/10) δηλαδή μόνο 1000 Κg από τα 10000Kg του 1ο τροφικού επιπέδου Το 90% της βιομάζας δηλαδή τα 9000Κg από τα Κg του 1ο τροφικού επιπέδου χάνονται (θερμότητα, νεκρή οργανική ύλη κ.α.) Η ενέργεια και η βιομάζα ενός τροφικού επιπέδου σχετίζονται μεταξύ τους. Υπάρχει περίπτωση να μας δώσουν και την μεταξύ τους σχέση για ένα συγκεκριμένο τροφικό επίπεδο. Τότε εμείς μπορούμε να υπολογίσουμε την ενέργεια ενός τροφικού επιπέδου αν ξέρουμε την βιομάζα ή αντίστροφα να υπολογίσουμε την βιομάζα αν γνωρίζουμε την ενέργεια του τροφικού επιπέδου. Ενέργεια : (ΚJ) Βιομάζα: (Κg) Σχέση μεταξύ ενέργειας - βιομάζας στο 1ο τροφικό επίπεδο =10ΚJ/Kg Έστω ότι στο 1ο τροφικό επίπεδο του παραπάνω οικοσυστήματος γνωρίζαμε μόνο την ενέργεια που είναι δεσμευμένη στο τροφικό επίπεδο Ε 1o = ΚJ και την σχέση ενέργειας-βιομάζας =10 KJ/Kg. Μπορούμε να υπολογίσουμε τη βιομάζα(χ) του 1ο τροφικού επιπέδου ως εξής : ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

75 75 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ενέργεια KJ (Ενέργεια 1o τροφικού επιπέδου ) 10ΚJ X; Kg (Βιομάζα 1ο τροφικο επιπέδου ) 1Κg Χ 10ΚJ = KJ 1Κg KJ 1Κg Χ = 10ΚJ KJ 1Κg Χ = = Kg 10ΚJ Βιομάζα ΘΕΜΑ 1 ο Έχουμε ένα οικοσύστημα που αποτελείται από ποώδη φυτά, κάμπιες, κότσυφες και κουκουβάγιες.οι ποιοτικές τροφικές σχέσεις του οικοσυστήματος μπορούν να απεικονιστούν με μία τροφική αλυσίδα. Αν η ενέργεια στο τροφικό επίπεδο των παραγώγων είναι KJ και στο 3ο τροφικό επίπεδο υπάρχουν δεσμευμένα 5KJ/Kg. Α.) Να σχεδιάσετε την τροφική αλυσίδα του οικοσυστήματος. Β.) Να υπολογίσετε την ενέργεια και τη βιομάζα όλων των τροφικών επιπέδων. Γ.) Να αιτιολογήσετε τους λόγους της απώλειας, τόσο της ενέργειας όσο και της βιομάζας κατά την μετάβαση από το ένα τροφικό επίπεδο στο αμέσως επόμενο. Απάντηση : Α.) Ποώδη φυτά Κάμπιες Κότσυφες Κουκουβάγιες Β.) Στο 1ο τροφικό επίπεδο (παραγωγοί) ανήκουν τα ποώδη φυτά. Στο παραπάνω οικοσύστημα έχουμε το 2ο τροφικό επίπεδο που ανήκουν οι κάμπιες, το 3ο που ανήκουν οι κότσυφες και το 4ο που ανήκουν οι κουκουβάγιες. Αφού έχουμε την ενέργεια του 1ο τροφικού επιπέδου μπορούμε να υπολογίσουμε την ενέργεια σε όλα τα τροφικά επίπεδα. Ποώδη Ενέργεια : (ΚJ) Ενέργεια : (ΚJ) φυτά Ποώδη φυτά Κάμπιες Κότσυφες Ε 2ο Ε 3ο Ε 4ο 10% 10% 10% Κάμπιες Κότσυφες Κουκουβάγιες Κουκουβάγιες Τη βιομάζα μπορούμε να την υπολογίσουμε στο 3ο τροφικό επίπεδο όπου έχουμε τη σχέση ενέργειαςβιομάζας =5KJ/Kg. Ενέργεια Σχέση μεταξύ ενέργειας - βιομάζας στο 3ο τροφικό επίπεδο =5ΚJ/Kg (κότσυφες) KJ (Ενέργεια 3o τροφικού επιπέδου ) ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ ΚJ X; (Βιομάζα 3ο τροφικο επιπέδου ) 1Κg Χ 5ΚJ = KJ 1Κg Χ = KJ 1Κg 5ΚJ Βιομάζα Χ = KJ 1Κg = 2000 Kg 5ΚJ Έχοντας την βιομάζα στο 3ο τροφικό επίπεδο μπορούμε να υπολογίσουμε τις βιομάζες σε όλα τα τροφικά επίπεδα. Ποώδη Κάμπιες Κότσυφες Κουκουβάγιες Βιομάζα : (Κg) Βιομάζα : (Κg) φυτά B 1o Ποώδη φυτά B 2ο 2000 B 4ο 10% 10% 10% Κάμπιες Κότσυφες Κουκουβάγιες Γ.) Η ενέργεια, με τη μορφή της χημικής ενέργειας που εμπεριέχεται στην τροφή των οργανισμών, περνάει από το κατώτερο τροφικό επίπεδο (των παραγωγών) στο ανώτερο. Έχει υπολογιστεί ότι μόνο το 10% περίπου της ενέργειας ενός τροφικού επιπέδου περνάει στο επόμενο, καθώς το 90% της ενέργειας χάνεται. Αυτό οφείλεται στο ότι: Ένα μέρος της χημικής ενέργειας μετατρέπεται με την κυτταρική αναπνοή σε μη αξιοποιήσιμες μορφές ενέργειας (π.χ. θερμότητα). Δεν τρώγονται όλοι οι οργανισμοί. Ορισμένοι οργανισμοί πεθαίνουν. Ένα μέρος της οργανικής ύλης αποβάλλεται με τα κόπρανα, τα οποία αποικοδομούνται. Σε γενικές γραμμές, η ίδια πτωτική τάση(της τάξης του 90%) που παρουσιάζεται στις τροφικές πυραμίδες ενέργειας εμφανίζεται και στις τροφικές πυραμίδες βιομάζας, καθώς, όταν μειώνεται η ενέργεια που προσλαμβάνει κάθε τροφικό επίπεδο από το προηγούμενό του, είναι λογικό να μειώνεται και η ποσότητα της οργανικής ύλης που μπορούν να συνθέσουν οι οργανισμοί του και συνεπώς μειώνεται η βιομάζα του. ΘΕΜΑ 2 ο Σε ένα οικοσύστημα οι οργανισμοί κατατάσσονται σε έξι τροφικά επίπεδα. Αν η ενέργεια στο τροφικό επίπεδο των καταναλωτών 2ης τάξης είναι 10 4 KJ και στο 5ο τροφικό επίπεδο υπάρχουν δεσμευμένα 10KJ/Kg, να σχεδιάσετε τις τροφικές πυραμίδες ενέργειας και βιομάζας του

76 76 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής οικοσυστήματος ( υπολογίζοντας την ενέργεια και τη βιομάζα κάθε τροφικού επιπέδου.) Απάντηση : Ενέργεια 1ο (παραγωγών)= 10 6 KJ Ενέργεια 2ο (1ης τάξης)= 10 5 KJ Ενέργεια3ο (2ης τάξης)= 10 4 ΚJ Ενέργεια 4ο (3ης τάξης)= 10 3 KJ Ενέργεια5ο (4ης τάξης)= 10 2 KJ Ενέργεια 6ο (5ης τάξης)= 10KJ Για το 5ο τροφικό επίπεδο υπολογίζουμε την βιομάζα με την βοήθεια της σχέσης που μας δίνεται ( 10ΚJ/Kg) :Βιομάζα=10 2 ΚJ (1Kg/10KJ)=10Kg Αφού υπολογίσουμε τη βιομάζα στο 5ο τροφικό επίπεδο, μπορούμε να υπολογίσουμε τη βιομάζα σε όλα τα τροφικά επίπεδα. Βιομάζα 1ο (παραγωγών)= 100,000Kg Βιομάζα 2ο (1ης τάξης)= Kg Βιομάζα3ο (2ης τάξης)= 1.000Kg Βιομάζα 4ο (3ης τάξης)= 100Kg Βιομάζα5ο (4ης τάξης)= 10Kg Βιομάζα 6ο (5ης τάξης)= 1Kg Το 90% της ενέργειας χάνεται γιατί ένα μέρος της χημικής ενέργειας μετατρέπεται με την κυτταρική αναπνοή σε μη αξιοποιήσιμες μορφές ενέργειας (π.χ. θερμότητα), δεν τρώγονται όλοι οι οργανισμοί, ορισμένοι οργανισμοί πεθαίνουν και ένα μέρος της οργανικής ύλης αποβάλλεται με τα κόπρανα, τα οποία αποικοδομούνται. ΘΕΜΑ 4 ο Δίνεται το παρακάτω τροφικό πλέγμα που απεικονίζει τις ποιοτικές τροφικές σχέσεις σε ένα υποθετικό οικοσύστημα ΘΕΜΑ 3 ο Σε ένα υδάτινο οικοσύστημα υπάρχουν 4 είδη οργανισμών ( Α, Β,Γ,Δ) που η μεταξύ τους ποιοτική τροφική σχέση μπορεί να απεικονιστεί με μία τροφική αλυσίδα Η βιομάζα του τροφικού Α. Να γράψετε όλες τις τροφικές αλυσίδες που επιπέδου του οργανισμού Δ είναι Kg, του υπάρχουν στο πλέγμα. οργανισμού Α Κg,του Β 100 Kg και του Γ Β. Να κατατάξετε τους οργανισμούς του 1.000Kg. Αν στο τροφικό επίπεδο των καταναλωτών οικοσυστήματος σε τροφικά επίπεδα. 3ης τάξης υπάρχουν δεσμευμένα 5KJ/Kg, να Γ. Αν ο οργανισμός 7 αφανίζονταν, να περιγράψετε σχεδιάσετε την τροφική αλυσίδα του οικοσυστήματος τις μεταβολές στους πληθυσμούς όλων των, να υπολογίσετε τις ενέργειες όλων των τροφικών υπολοίπων οργανισμών του οικοσυστήματος που επιπέδων καθώς και να υπολογίσετε την ενέργεια επιφέρει η συγκεκριμένη μεταβολή. που χάνεται κατά την μετάβαση από το 1ο στο 2ο Απάντηση τροφικό επίπεδο, αιτιολογώντας τους λόγους της Α. Οι τροφικές αλυσίδες είναι : απώλειας αυτής. (1) (5) (8) (10) Απάντηση : Η τροφική αλυσίδα είναι : (2) (5) (8) (10) Δ Α Γ Β (3) (5) (8) (10) Στο τροφικό επίπεδο (4ο ) των καταναλωτών 3ης (3) (6) (8) (10) τάξης (που μας δίνει σχέση ενέργειας-βιομάζας) (4) (7) (9) (10) υπολογίζω την ενέργεια του 4ο τροφικού επιπέδου. Β. Στο 1ο τροφικό επίπεδο ως παραγωγοί ανήκουν οι Ενέργεια =100Kg (5KJ/Kg)=500KJ οργανισμοί : (1),(2),(3) Με τη βοήθεια της ενέργειας του 4ο τροφικού Στο 2ο τροφικό επίπεδο ως καταναλωτές 1ης τάξης επιπέδου βρίσκω την ενέργεια όλων των τροφικών ανήκουν οι οργανισμοί : επιπέδων. (5),(6), (7) Ενέργεια 1ο (παραγωγών)= KJ Στο 3ο τροφικό επίπεδο ως καταναλωτές 2ης τάξης Ενέργεια 2ο (1ης τάξης)= KJ ανήκουν οι οργανισμοί : Ενέργεια3ο (2ης τάξης)= 5.000KJ (8),(9) Ενέργεια 4ο (3ης τάξης)= 500KJ Στο 4ο τροφικό επίπεδο ως καταναλωτής 3ης τάξης Η ενέργεια που χάνεται κατά την μετάβαση από το 1ο ανήκει ο (10) στο 2ο τροφικό επίπεδο είναι : Γ. Ο (7) αφανίζεται, ο( 9) που τρέφεται αποκλειστικά Ενέργεια = Ενέργεια 1ο (παραγωγών)- Ενέργεια 2ο από τον (7) και δεν έχει (1ης τάξης)= εναλλακτική πηγή τροφής αφανίζεται. Ενέργεια = = KJ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

77 77 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Ο (4) που αποτελούσε τροφή για τον 7, από τη στιγμή που δεν χρησιμοποιείται πλέον ως τροφή αυξάνεται. Ο 10 είχε ως πηγή τροφής δύο είδη οργανισμών το (8) και το (9). Ο 10 πλέον στρέφεται αποκλειστικά για τροφή στον οργανισμό (8) ο οποίος μειώνεται. Ο 6 αποτελεί πηγή τροφής για τον οργανισμού (8) με αποτέλεσμα ο ίδιος να αυξάνεται. Ο 5 αποτελεί πηγή τροφής για τον (8), ο οποίος μειώθηκε, άρα ο 5 αυξάνεται. Η αύξηση του (5) έχει ως αποτέλεσμα οι οργανισμοί (1), (2) που αποτελούν πηγή τροφής για τον (5) να μειώνονται. Ο οργανισμός 3 χρησιμοποιείται ως πηγή τροφής και από τον (5) και από τον (6)οι οποίοι αυξήθηκαν. Άρα ο οργανισμός (3) μειώνεται. ΘΕΜΑ 5 ο Δίνονται 2 οικοσυστήματα (οικοσύστημα-α και οικοσύστημα-β) μηχανισμοί αυτορρύθμισης που την αποκαθιστούν. Ο αφανισμός του οργανισμού 1 στο οικοσύστημα-β είχε ως αποτέλεσμα ο οργανισμός 2 να στραφεί για τροφήστις εναλλακτικές πηγές τροφής που είχε, τους οργανισμούς 5, 6. Το αποτέλεσμα είναι ο αφανισμός του 1 να μην έχει ως αποτέλεσμα τον αφανισμό και άλλων ειδών. Αντίθετα στο οικοσύστημα-α ο αφανισμός του 1 είχε ως αποτέλεσμα και την εξαφάνιση του 2 που δεν έχει άλλη εναλλακτική πηγή τροφής. Ομοίως ο αφανισμός του 2 προκαλεί την εξαφάνιση του 3 και κατά συνέπεια και του 4. Οικοσύστημα-Α Οικοσύστημα-Β Α. Στο οικοσύστημα-α μία μεταβολή μειώνει τον πληθυσμό του οργανισμού -3, να περιγράψετε τον μηχανισμό αυτορρύθμισης που διατηρεί την ισορροπία στο οικοσύστημα-α Β. Μία αιτία έχει ως αποτέλεσμα τον πλήρη αφανισμό του οργανισμού 1. Να εξηγήσετε γιατί το οικοσύστημα-α με την μειωμένη ποικιλότητα καταρρέει σε αντίθεση με το οικοσύστημα-β. Απάντηση : Α. Η μείωση του 3 έχει ως αποτέλεσμα και την μείωση του 4 που τρέφεται άμεσα από αυτόν. Ο οργανισμός 2 που χρησιμοποιείται ως τροφή από τον 3 αυξάνεται. Η αύξηση του 2 έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του 1 που χρησιμοποιείται ως τροφή από τον 2. Β. Πράγματι, όσο μεγαλύτερη ποικιλότητα έχει ένα οικοσύστημα, τόσο πιο ισορροπημένο είναι. Αυτό συμβαίνει, γιατί τα οικοσυστήματα με μεγαλύτερη ποικιλότητα παρουσιάζουν και μεγαλύτερη ποικιλία σχέσεων μεταξύ των βιοτικών παραγόντων τους. Έτσι, όποτε μια μεταβολή διαταράσσει την ισορροπία τους, υπάρχουν αρκετοί διαθέσιμοι Παράδειγμα. Δίνεται το παραπάνω τροφικό πλέγμα. Α) Σε ποιο τροφικό επίπεδο ανήκουν οι οργανισμοί : Αλεπού, φίδια και αρουραίοι Β) Εάν η χρήση εντομοκτόνου οδηγήσει στον αφανισμό τον ακρίδων ποια μεταβολή θα παρατηρηθεί στους πληθυσμούς των φιδιών και της αγριάδας και γιατί ; Γ.)Αν η συνολική βιομάζα των ακρίδων είναι 32 Kg και η μέση βιομάζα ενός φιδιού είναι 80 g, να υπολογίσετε τον αριθμό των φιδιών που μπορεί να υποστηριχθεί από το συγκεκριμένο τροφικό πλέγμα. Απάντηση Α) Στις τροφικές αλυσίδες του πλέγματος : 1.Αγριάδα ακρίδες φίδια αλεπούδες 2.Αγριάδα ακρίδες φίδια κουνάβια αλεπούδες 3. Ραδίκια ακρίδες φίδια αλεπούδες 4. Ραδίκια ακρίδες φίδια κουνάβια αλεπούδες 5. Ραδίκια σαλιγκάρια κουνάβια αλεπούδες 6. Ραδίκια σαλιγκάρια αρουραίοι αλεπούδες 7.Ραδίκια αρουραίοι αλεπούδες 8.Βολβοί αρουραίοι αλεπούδες Η αλεπού συμπεριφέρεται ως καταναλωτής 3 ης τάξης στις τροφικές αλυσίδες 1,3,,5,6. Ανήκει στο 4 ο τροφικό επίπεδο Η αλεπού συμπεριφέρεται ως καταναλωτής 4 ης τάξης στις τροφικές αλυσίδες 2,4. Ανήκει στο 5 ο τροφικό επίπεδο ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

78 78 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Η αλεπού συμπεριφέρεται ως καταναλωτής 2 ης τάξης στις τροφικές αλυσίδες 7,8. Ανήκει στο 3 ο τροφικό επίπεδο. Την αλεπού συμβατικά την κατατάσσουμε στο ανώτερο τροφικό επίπεδο από το οποίο προσπορίζεται την τροφή της άρα ανήκει στο 5 ο τροφικό επίπεδο Το φίδι στις τροφικές αλυσίδες 1,2,3,4 συμπεριφέρεται ως καταναλωτής 2 ης τάξης και ανήκει στο 3 ο τροφικό επίπεδο Ο αρουραίος στις τροφικές αλυσίδες 7,8 συμπεριφέρεται ως καταναλωτής 1 ης τάξης και ανήκει στο 2 ο τροφικό επίπεδο Ο αρουραίος στην τροφική αλυσίδα 6 συμπεριφέρεται ως καταναλωτής 2 ης τάξης, ανήκει στο 3 ο τροφικό επίπεδο Τον αρουραίο συμβατικά την κατατάσσουμε στο ανώτερο τροφικό επίπεδο από το οποίο προσπορίζεται την τροφή του άρα ανήκει στο 3 ο τροφικό επίπεδο Β) Ο αφανισμός των ακρίδων έχει ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση των φιδιών που δεν έχουν εναλλακτικό τρόπο να τραφούν. Η αγριάδα επειδή δεν χρησιμοποιείται για τροφή από κανένα οργανισμό αυξάνεται. Γ.) Αφού η συνολική βιομάζα των ακρίδων είναι 32Kg,των φιδιών που αποτελούν το αμέσως επόμενο τροφικό επίπεδο θα είναι 32/10=3,2Kg. Ο αριθμών των φιδιών είναι ίσος με τη συνολική βιομάζα όλων των φιδιών διά της μέσης βιομάζας του ενός φιδιού. Αριθμός φιδιών=3200g/80g=40 Άσκηση Α. Σε ποιο τροφικό επίπεδο ανήκουν οι οργανισμοί 7,10,6 Β. Μια μεταβολή στο οικοσύστημα έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του πληθυσμού του οργανισμού 9. Τι μεταβολές παρατηρούνται στο οικοσύστημα; Γ. Μία νόσο αφανίζει πλήρως τον οργανισμό 5. Το οικοσύστημα θα επιβιώσει και χωρίς τον οργανισμό 5; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. Άσκηση Σε μία καλλιέργεια σιταριού σχηματίζεται η τροφική αλυσίδα. ΣΙΤΑΡΙ ΠΟΝΤΙΚΙ ΦΙΔΙ ΑΕΤΟΣ Το παραπάνω οικοσύστημα μπορεί να επαναφέρει την ισορροπία του στην περίπτωση που μια μεταβολή σε αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του σιταριού; Άσκηση Δίνονται 2 οικοσυστήματα Α και Β όπου στις τροφικές πυραμίδες βιομάζας ο κορυφαίος καταναλωτής είναι ο άνθρωπος. A B τόνοι δημητριακά τόνοι δημητριακά Σε ποιο από τα 2 οικοσυστήματα ο πληθυσμός των ανθρώπων είναι μεγαλύτερος (Δίνεται ότι το μέσο βάρος των ανθρώπων των οικοσυστημάτων είναι 80Κg.) Άσκηση Έστω ότι σε ένα οικοσύστημα υπάρχουν 8 είδη καταναλωτών: Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, καθώς και οι παραγωγοί από τους οποίους τρέφονται οι καταναλωτές πρώτης τάξης. Το είδος Α τρέφεται από τα είδη Β και Γ. Το είδος Β τρέφεται από το είδος Δ. Το είδος Γ τρέφεται από το είδος Ε. Το είδος Δ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

79 79 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής τρέφεται από τα Ζ, Θ και το είδος Ε τρέφεται από τα είδη Ζ και Η. α)σχεδιάστε το τροφικό πλέγμα της βιοκοινότητας β) Πόσα τροφικά επίπεδα υπάρχουν και ποια είδη περιλαμβάνει το καθένα; γ)εάν στο επίπεδο των παραγωγών είναι δεσμευμένα 40 KJ/Kg και η βιομάζα των καταναλωτών 2 ης τάξης είναι Kg, πόση ενέργεια περιέχεται στην βιομάζα των κορυφαίων καταναλωτών; Άσκηση Α. Να εξηγήσετε σε ποιο τροφικό επίπεδο ανήκουν οι παρακάτω οργανισμοί: σκουμπρί, σαρδέλα, φώκια. Β. Αν μειωθεί σημαντικά ο πληθυσμός της σουπιάς, να εξηγήσετε ποιες επιπτώσεις θα παρατηρηθούν στους πληθυσμούς των: κωπηπόδων, διατόμων, σκουληκιών. Άσκηση Άσκηση Α. Να γράψετε όλες τις τροφικές αλυσίδες που συγκροτούν το πλέγμα αυτό. Β. Ποιοι οργανισμοί του τροφικού πλέγματος είναι οι παραγωγοί; Γ. Αν η συνολική βιομάζα των σαλιγκαριών είναι 40 kg και η μέση βιομάζα ενός κότσυφα είναι 80 g, να υπολογίσετε τον αριθμό των κοτσυφιών που μπορεί να υποστηριχθεί από το συγκεκριμένο τροφικό πλέγμα. Δ. Εάν η χρήση τοξικών χημικών ουσιών στην περιοχή οδηγήσει τον πληθυσμό των σαλιγκαριών σε αφανισμό, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στον πληθυσμό των κοτσυφιών και των ποωδών φυτών στο συγκεκριμένο οικοσύστημα; Άσκηση Α. Να γράψετε τις τροφικές αλυσίδες που υπάρχουν στο πλέγμα αυτό και να ονομάσετε τους καταναλωτές της 2 ης τάξης. Β. Αν η βιομάζα των εντόμων είναι 10 Kg, να υπολογίσετε τη βιομάζα των βατράχων και των υδρόβιων φυτών. Αιτιολογήστε την απάντηση σας. Γ. Μια νόσος αφανίζει, πρακτικά, τον πληθυσμό των καραβίδων. Τι θα συμβεί στο φυτοπλαγκτόν, στις γαρίδες και στα νερόφιδα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Σε κάποιο νησί Α ενός νησιωτικού συμπλέγματος έχει καταγραφεί το παραπάνω τροφικό πλέγμα. Λόγω μιας ηφαιστειακής έκρηξης σε παρακείμενο νησί Β ένας μεγάλος αριθμός σπίνων μεταναστεύει στο νησί Α. Ο αριθμός των σπίνων στο νησί Α έχει τώρα διπλασιαστεί. Α. Ποιο θα είναι το άμεσο αποτέλεσμα για τον πληθυσμό των φιδιών και των αλεπούδων του νησιού Α και γιατί; Β. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα για τους παραγωγούς που αποτελούν την τροφή των σπίνων στο νησί Α και γιατί; Γ. Αν η βιομάζα των βελανιδιών που αποτελούν την τροφή των σπίνων στο νησί Α είναι 1800 Kg ποια θα ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

80 80 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής είναι η βιομάζα των σπίνων πριν τη μετανάστευση και γιατί; Άσκηση Άσκηση Α. Ποιοι οργανισμοί είναι οι παραγωγοί και ποιοι οι καταναλωτές πρώτης τάξης; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Β. Ένας μύκητας προσβάλλει και αφανίζει τους βολβούς των φυτών του συγκεκριμένου οικοσυστήματος. Ποιος πληθυσμός θα επηρεαστεί άμεσα και γιατί; Γ. Με ποιον τρόπο θα επηρεαστεί ο πληθυσμός των ακρίδων, μετά τον αφανισμό των βολβών; Άσκηση Α. Να γράψετε τις τροφικές αλυσίδες που υπάρχουν στο πλέγμα αυτό και να ονομάσετε τους καταναλωτές της 2 ης τάξης. Β. Αν η βιομάζα των φυτοφάγων εντόμων είναι 18 Kg να υπολογίσετε τη βιομάζα των εντομοφάγων ψαριών και των νούφαρων. Γ. Μια μυκητιακή νόσος αφανίζει, πρακτικά, τον πληθυσμό των καραβίδων. Να περιγράψετε τα αποτελέσματα που θα έχει η αλλαγή αυτή στους υπόλοιπους πληθυσμούς που συγκροτούν το παραπάνω τροφικό πλέγμα. Άσκηση Α. Ποιοι είναι οι παραγωγοί και ποιοι οι καταναλωτές δεύτερης τάξης; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Β. Ποιο επίπεδο έχει τη μικρότερη βιομάζα στην παραπάνω πυραμίδα και γιατί; Γ. Μια σύντομη πυρκαγιά περιορίζει μόνον τον πληθυσμό των ποωδών φυτών. Ποιος άλλος πληθυσμός θα επηρεαστεί άμεσα και γιατί; Δ. Μετά την πυρκαγιά, θα επηρεαστεί ο πληθυσμός των ακρίδων; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Α. Ποιοι είναι οι παραγωγοί και ποιοι οι καταναλωτές 2 ης τάξης στη συγκεκριμένη τροφική πυραμίδα; Β. Εάν η βιομάζα των σαλιγκαριών είναι 2000 kg, να υπολογίσετε τη βιομάζα σε κάθε ένα από τα άλλα τροφικά επίπεδα και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Γ. Εάν το μέσο βάρος μιας κουκουβάγιας είναι 2 kg, να βρείτε πόσες κουκουβάγιες μπορούν να εξασφαλίσουν την τροφή τους μέσα σε αυτή την τροφική πυραμίδα. Άσκηση Η βιομάζα των μικρών ψαριών είναι 10 8 kg. Να υπολογίσετε τη βιομάζα των υπόλοιπων τροφικών επιπέδων του οικοσυστήματος και να σχεδιάσετε την τροφική πυραμίδα της βιομάζας. Με δεδομένο ότι το μέσο βάρος κάθε κορυφαίου καταναλωτή είναι 2,5 kg, να υπολογίσετε τον αριθμό των κορυφαίων καταναλωτών που μπορούν να εξασφαλίσουν την τροφή τους μέσω αυτής της τροφικής αλυσίδας. Αν η ενέργεια που εμπεριέχεται στα μεγάλα ψάρια είναι 10 kj/kg, να υπολογίσετε την ενέργεια που εμπεριέχεται σε κάθε τροφικό επίπεδο. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

81 81 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. δ. Μετά από τυχαία χρήση εντομοκτόνου Άσκηση παρατηρήθηκε δραματική μείωση στον πληθυσμό των πεταλούδων. Τι αναμένεται να συμβεί στον Αν η βιομάζα των μικρών εντομοφάγων πουλιών πληθυσμό των φιδιών; είναι 2000 Kg να υπολογιστούν: Άσκηση Σ ένα χερσαίο οικοσύστημα α) η βιομάζα καθεμιάς από τις υπόλοιπες ομάδες θεωρούμε ότι λειτουργεί η παρακάτω τροφική κατά μήκος της αλυσίδας. αλυσίδα: β) ο αριθμός των γερακιών που μπορεί η αλυσίδα χορτάρι ακρίδες μικρά εντομοφάγα ζώα αυτή να υποστηρίξει, αν η μέση βιομάζα κάθε φίδια αρπακτικά πτηνά γερακιού είναι 2,0 Kg. Κάθε ομάδα καταναλωτών τρέφεται αποκλειστικά γ) Αν η ενέργεια που εμπεριέχεται στις κάμπιες είναι από οργανισμούς της αμέσως προηγούμενης ομάδας. 8 KJ/Kg, να υπολογίσετε την ενέργεια που Εάν η βιομάζα των μικρών εντομοφάγων ζώων είναι εμπεριέχεται σε καθεμιά από τις τρεις τελευταίες 2Χ10 3 kg και η ενέργεια που εμπεριέχεται στην ομάδα ομάδες της αλυσίδας. των ακρίδων είναι 8 KJ/kg, να υπολογιστούν: Άσκηση Στο οικοσύστημα ενός α. η βιομάζα καθεμιάς από τις υπόλοιπες ομάδες απομονωμένου νησιού μελετήθηκαν τέσσερα είδη κατά μήκος της αλυσίδας. Επίσης να σχεδιαστεί και η χερσαίων οργανισμών Α, Β, Γ, Δ οι οποίοι τροφική πυραμίδα. σχηματίζουν μία τροφική αλυσίδα. Κάθε ένα από τα β. η ενέργεια που εμπεριέχεται σε κάθε ομάδα. διαφορετικά είδη οργανισμών αποτελεί ένα τροφικό γ. ο αριθμός των αρπακτικών πτηνών που μπορεί η επίπεδο. Όλοι οι οργανισμοί κάθε τροφικού επιπέδου αλυσίδα αυτή να υποστηρίξει, αν η μέση βιομάζα τρέφονται αποκλειστικά με οργανισμούς του κάθε πτηνού είναι 1,0 kg. προηγούμενου τροφικού επιπέδου. Η βιομάζα στο Άσκηση Σ' ένα παράλιο οικοσύστημα, στο τροφικό επίπεδο των οργανισμών Α είναι 300 kg, των οποίο θεωρούμε ότι δεν υπάρχουν μετακινήσεις των οργανισμών Β είναι kg, των οργανισμών Γ πληθυσμών, ζουν σαρδέλες (τρέφονται με είναι kg και των οργανισμών Δ είναι kg. ζωοπλαγκτόν), γλάροι, φυτοπλαγκτόν, λαυράκια Α. Ποιο είδος οργανισμών είναι (σαρκοφάγα), ζωοπλαγκτόν. α) οι παραγωγοί, Α. Τοποθετήστε τα παραπάνω στην β) οι καταναλωτές πρώτης τάξης, κατάλληλη σειρά ώστε να συγκροτηθεί μια απλή γ)οι καταναλωτές δεύτερης τάξης τροφική αλυσίδα. και Β. Αν η βιομάζα του πληθυσμού της σαρδέλας είναι δ) οι καταναλωτές τρίτης τάξης;. 100 kg να υπολογίσετε τη βιομάζα που έχει ο Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. πληθυσμός των λαυρακιών αλλά και το Β. Αν η ενέργεια που περιέχεται στο τροφικό επίπεδο φυτοπλαγκτόν. των παραγωγών είναι 10 8 kj, να υπολογίσετε την Γ. Σε περίπτωση που αντί τροφικής αλυσίδας θα ενέργεια που χάνεται μεταξύ του δεύτερου και του μπορούσε να δημιουργηθεί τροφικό πλέγμα, ποιος τρίτου τροφικού επιπέδου. από τους καταναλωτές μπορεί να συμπεριφέρεται Να αναφέρετε τους λόγους της απώλειας αυτής. ταυτόχρονα ως καταναλωτής δύο τάξεων και ποιων; Γ. Πώς η εξάλειψη των καταναλωτών β τάξης μπορεί Άσκηση Στο οικοσύστημα του φυλλοβόλου να οδηγήσει το παραπάνω οικοσύστημα σε δάσους, οι φυτικοί οργανισμοί κατά το χειμώνα ερημοποίηση; μειώνουν την παραγωγή τους κυρίως λόγω της Άσκηση Σ ένα χερσαίο οικοσύστημα πτώσης των φύλλων τους και της ελάττωσης της υπάρχουν πεταλούδες, βάτραχοι, ποώδη φυτά και διάρκειας της ημέρας. φίδια, που εντάσσονται σε μια τροφική αλυσίδα. Αν Α. Ποια αλλαγή θα γίνει το χειμώνα στη βιομάζα των θεωρηθεί ότι κάθε ομάδα καταναλωτών τρέφεται καταναλωτών πρώτης τάξης και δεύτερης τάξης και αποκλειστικά από οργανισμούς της αμέσως γιατί; προηγούμενης ομάδας και ότι η βιομάζα των Β. Ποια εκτιμάτε ότι θα είναι η αλλαγή στη βιομάζα πεταλούδων είναι 400 Κg: και στη δραστηριότητα των αποικοδομητών το α. Ποια είναι η τροφική αλυσίδα στο χειμώνα και γιατί; παραπάνω οικοσύστημα; Γ. Την άνοιξη που η μέρα μεγαλώνει και τα φύλλα β. Να υπολογίσετε τη βιομάζα κάθε ομάδας της εμφανίζονται ξανά, ποια αλλαγή θα συμβεί στην τροφικής αλυσίδας. παραγωγή οργανικής ύλης στο δάσος και ποια στη γ. Με δεδομένο ότι η μέση βιομάζα ενός δραστηριότητα των αποικοδομητών και γιατί; φιδιού είναι 0,5 Kg, πόσα φίδια μπορεί να στηρίξει το συγκεκριμένο οικοσύστημα; ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

82 82 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής Άσκηση Σε ένα χερσαίο οικοσύστημα υπάρχουν δέκα βελανιδιές. Σε καθεμιά από αυτές ζουν κάμπιες και πρωτόζωα. Α. Να σχεδιάσετε και να εξηγήσετε τη μορφή της πυραμίδας που απεικονίζει τις ποσοτικές σχέσεις των παραπάνω οργανισμών. Β. Διατηρώντας μόνο τους παραγωγούς του παραπάνω οικοσυστήματος, να σχεδιάσετε το τροφικό πλέγμα που προκύπτει με τους εξής επιπλέον οργανισμούς: ποντίκια, γεράκια, φίδια, θεωρώντας ότι το γεράκι τρέφεται με ποντίκια και φίδια. Άσκηση Σε ένα οικοσύστημα υπάρχουν 5 (πέντε) πεύκα, που φιλοξενούν συνολικά (δέκα χιλιάδες) κάμπιες, σε κάθε μία από τις οποίες παρασιτούν 500 (πεντακόσια) πρωτόζωα. Να σχεδιάσετε την τροφική πυραμίδα πληθυσμού του παραπάνω οικοσυστήματος. Nα εξηγήσετε τη μορφή της τροφικής πυραμίδας πληθυσμού του παραπάνω οικοσυστήματος. Άσκηση Στην Εικόνα παρουσιάζεται το τροφικό πλέγμα ενός αυτότροφου οικοσυστήματος. Ποια από τις δύο τροφικές αλυσίδες είναι περισσότερο αποδοτική από ενεργειακή άποψη για τον Αετό; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. α. Να γράψετε τις διαφορετικές τροφικές αλυσίδες που υπάρχουν στην εικόνα. β. Σε ποιο τροφικό επίπεδο ανήκουν οι οργανισμοί: μελίγκρα, κοτσύφι, γεράκι, γρασίδι, κάμπια και βελανιδιά της Εικόνας ; γ. Η βιομάζα των κοτσυφιών είναι 120 Kg και η βιομάζα των δρυοκολαπτών είναι 80 Kg (Εικόνα ). Να υπολογίσετε τη βιομάζα κάθε τροφικού επιπέδου και να κατασκευάσετε την τροφική πυραμίδα βιομάζας του τροφικού πλέγματος. Να αιτιολογήστε την απάντησή σας. δ. Εάν η μέση βιομάζα ενός γερακιού είναι 1 Kg, να υπολογίσετε τον αριθμό των γερακιών τα οποία μπορούν να εξασφαλίσουν την τροφή τους στο οικοσύστημα της Εικόνας. Παρουσιάζονται δύο τροφικές αλυσίδες Α και Β. Δίνεται ότι η ποσότητα της βιομάζας του γρασιδιού και στις δυο τροφικές αλυσίδες είναι ίση. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ

83 83 Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρφιρής 2.3.Βιογεωχημικοί κύκλοι Εισαγωγή στους βιογεωχημικούς κύκλους. Α. Σας δίνεται ένα απλό σχεδιάγραμμα των βιογεωχημικών κύκλων : Οργανισμοί-(1) Ο κύκλος του άνθρακα Α. Με βάση το παρακάτω διάγραμμα να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις που ακολουθούν. (α) (β) (β) (1) (2) (3) (4) (β) (β) Αβιοτικό περιβάλλον νερό, ατμόσφαιρα,έδαφος Απλές ουσίες που περιέχουν C,S,N,O,H,P Ζωντανοί οργανισμοί : Πολύπλοκες ουσίες που περιέχουν C,S,N,O,H,P (γ) (γ) (γ) (γ) Οργανισμοί-(2) Και με βάση το παραπάνω διάγραμμα να απαντήσετε τις ερωτήσεις που ακολουθούν : Ποιοι είναι οι οργανισμοί- (1) : α. Οι παραγωγοί β. Οι αποικοδομητές Ποιοι είναι οι οργανισμοί- (2) : α. Οι παραγωγοί β. Οι αποικοδομητές Ερωτήσεις τύπου σωστό-λάθος στην εισαγωγή : Τα οικοσυστήματα τροφοδοτούνται διαρκώς με ενέργεια από τον ήλιο Η ενέργεια και η ύλη είναι ανακυκλώσιμες Ο πλανήτης δέχεται ελάχιστα ποσά ύλης από το Διάστημα Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με τη συμμετοχή βιολογικών, γεωλογικών και χημικών διαδικασιών Οι αποικοδομητές δεν συμμετέχουν στους βιογεωχημικούς κύκλους αφού η νεκρή οργανική ύλη δεν ανακυκλώνεται Ποιοι από τους οργανισμούς του σχήματος είναι οι παραγωγοί : α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) Ποιοι από τους οργανισμούς του σχήματος είναι οι καταναλωτές 1 ης τάξης : α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) Ποιοι από τους οργανισμούς του σχήματος είναι οι ανώτεροι καταναλωτές : α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) Ποια από τις διαδικασίες του σχήματος είναι η φωτοσύνθεση : α. (α) β. (β) γ. (γ) Ποια από τις διαδικασίες του σχήματος είναι η αποικοδόμηση : α. (α) β. (β) γ. (γ) Ποια από τις διαδικασίες του σχήματος είναι η κυτταρική αναπνοή : α. (α) β. (β) γ. (γ) Ποια από τις διαδικασίες του σχήματος απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα και δεσμεύει οξυγόνο : α. (α) β. (β) γ. (γ) Ποια από τις διαδικασίες του σχήματος δεσμεύει διοξείδιο του άνθρακα και απελευθερώνει οξυγόνο : α. (α) β. (β) γ. (γ) Ποιοι οργανισμοί του σχήματος επιστρέφουν τον C της νεκρής ύλης στην ατμόσφαιρα : α. (α) β. (β) γ. (γ) δ. Αποικοδομητές. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τηλ