ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΑ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΑ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΤΑΤΑΣ Κ. ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ. ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ Ο ΕΠΙΒΛΕΠOΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΣΗΜΑΚΗΣ ΨΥΧΟΥΔΑΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΤΑΤΑΣ Κ. ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ :ΑΣΗΜΑΚΗΣ ΨΥΧΟΥΔΑΚΗΣ Αυτή η έρευνα έγινε στην περιοχή του Κ Νευροκοπίου Δράμας και αφορά την καλλιέργεια της πατάτας η οποία φέρει Ονομασία Γεωγραφικής Ένδειξης. Παρουσιάζεται η τεχνική της καλλιέργειας κατά φάση και οικονομικά στοιχεία..η ερευνά έγινε με χρήση ερωτηματολογίου σε δείγμα 129 παραγωγών με προσωπική συνέντευξη. Στόχος ήταν ο προσδιορισμός του κόστους παραγωγής και η προβολή του μεγάλου προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί της περιοχής Νευροκοπίου με το υψηλό κόστος, αλλά και η μεθοδολογία με την οποία μπορούν με σωστές επιλογές να μειώσουν το κόστος παραγωγής και να αυξήσουν τα έσοδα τους. Η πατάτα αποτελεί μονοκαλλιέργεια για την περιοχή, και δεν έχει υλοποιηθεί προηγουμένη έρευνα. Ερευνήθηκε μέσα από την περιγραφική ανάλυση ο χρόνος και οι δαπάνες για κάθε είδος καλλιεργητικής εργασίας συναρτήσει με τις κλάσεις έκτασης αλλά και συναρτήσει με τις κλάσεις απόδοσης. Γενικά διαπιστώθηκε ότι οι παραγωγοί του δείγματος μπορούν να μειώσουν το κόστος παραγωγής. Προέκυψαν προτάσεις για τον τρόπο που θα μειωθεί το κόστος και επιβεβαιώθηκε η σπουδαιότητα του ανθρώπινου παράγοντα στην σωστή και αποτελεσματική διαχείριση των συντελεστών παραγωγής. 1

3 SUMMARY of Postgraduate Diploma Economy and productivity of potatoes in the region of Kato Nevrokopi Supervisor: Asimakis Psychoudakis The research has been conducted in the region of Kato Nevrokopi of the Prefercture of Drama in Greece and concerns the cultivation of potatoes signed as Products of Geographic Indication (PGI). We present the techniques of cultivation at each stage and economical elements. The research has been based on questionnaires addressed to a sample of 129 producers by the method of interviews. The aim was the determination of production cost and the emergence of the problems related with the high cost of production as far as the methodology allowing them to reduce the production cost and increase their incomes. The cultivation of potatoes is single-crop farming for the region and no previous research has been done about this subject. The descriptive analysis was oriented to the research of parameters such as time and cost for each stage of cultivation as dependence of the extend of fields as far as of the productivity. A general conclusion extracted form the sample is the possibility to reduce the cost of production. Proposals also resulted about the reduction of cost confirm the importance of human factor to a sound and effective administration of production factors. 2

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΕΛ 5 2.ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗ ΠΑΤΑΤΑΣ ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΩΣ ΤΡΟΦΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΩΣ ΤΡΟΦΗ ΖΩΩΝ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 12 3.ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ 13 4.ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ 5.1. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΥ ΛΗΘΑΡΓΟΣ ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΥ ΠΡΟΒΛΑΣΤΗΣΗ ΜΗΚΟΣ ΦΥΤΡΩΝ ΜΕΓΕΘΟΣ ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΒΛΑΣΤΩΝ ΑΝΑ ΤΕΜΑΧΙΟ ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΥ ΟΡΓΩΜΑ ΦΡΕΖΑ ΣΠΟΡΑ ΜΗΧΑΝΕΣ ΦΥΤΕΥΣΗΣ ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΟΝΙΑ ΛΙΠΑΝΣΗ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΟΤΙΣΜΑ ΑΠΟΦΥΛΛΩΣΗ -ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ -ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΠΑΤΑΤΑΣ ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ 37 3

5 6. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 6 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 6.1 ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ 37. ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΡΓΑΣΙΑ 40 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 40 ΠΙΝΑΚΑΣ 3 41 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 4 44 ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 48 ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΟΔΟΣ 50 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΑΙΙΑΝΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 53 ΠΙΝΑΚΑΣ 7 54 ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 58 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 61 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 64 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 65 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 68 4

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια του μεταπτυχιακού μου επέλεξα να ερευνήσω την οικονομικότητα και παραγωγικότητα της πατάτας στο Κ Νευροκόπι Δράμας. Στην περιοχή του Νευροκοπίου δεν έχει γίνει προηγούμενη έρευνα με αυτό το θέμα και αυτός ήταν ο λόγος που αποφάσισα να ασχοληθώ με το πρόβλημα του υψηλού κόστους παραγωγής που υπάρχει στην περιοχή. Το Νευροκοπι είναι μια ακριτική περιοχή της Ελλάδας όπου η πατάτα αποτελεί σχεδόν μονοκαλλιέργεια. Το 90% του αγροκτήματος Νευροκοπίου καλλιεργείται πατάτα και το υπόλοιπο 10% καλαμπόκι και σιτάρι και φασόλια. Η καλλιέργεια της πατάτας ξεκίνησε στο Νευροκόπι από το Η τεχνική της καλλιέργειας βελτιώθηκε με τα χρόνια,σχεδόν όλες οι εργασίες γίνονται με μηχανήματα αλλά υπάρχουν προβλήματα σε αυτήν που παραμένουν άλυτα. Το ιδιαίτερο μικροκλίμα της περιοχής διασφαλίζει υψηλής ποιότητας προϊόν αλλά πολλές φορές έχει αποδειχθεί ότι το κόστος παραγωγής ξεπερνά τα έσοδα των παραγωγών με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να καλύψουν συχνά τις βιοτικές τους ανάγκες. Το πρόβλημα του υψηλού κόστους παραγωγής υπάρχει λοιπόν εδώ και πολλά χρόνια.οι παραγωγοί ψάχνουν τρόπους να μειώσουν το κόστος παραγωγής πολλές φορές κάνοντας λάθος επιλογές π.χ επιλέγουν ένα φτηνό ζιζανιοκτόνο αλλά εξαιτίας της αναποτελεσματικότητας του αναγκάζονται να ξαναψεκάσουν με αποτέλεσμα να πληρώνουν τα διπλά χρήματα για την επίλυση του προβλήματος. Πολλές φορές επίσης θεωρούν ότι ο φτηνότερος πατατόσπορος μπορεί να βοηθήσει στην μείωση κόστους αλλά έχει αποδειχθεί ότι αυτό επίσης τους οδηγεί σε οικονομική απώλεια αφού πρέπει να ξανασπείρουν.οι παραγωγοί λοιπόν του Νευροκοπίου προσπαθούν να βρουν λύσεις για μείωση του κόστους γιατί βιώνουν το πρόβλημα. Τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα έχει πάρει μεγαλύτερη διάσταση διότι έχουν αυξηθεί οι τιμές των αγροτικών εφοδίων,το ενοίκιο και τα εργατικά χωρίς να έχει αυξηθεί η τιμή που πουλούν το προϊόν τους. 5

7 Στην έρευνα που ακολουθεί θα αναλύσουμε την τεχνική της καλλιέργειας κατά φάση αλλά και θα υπολογίσουμε το κόστος παραγωγής για την καλλιέργεια. Παρουσιάζεται το μέγεθος των εκμεταλλεύσεων και οι αποδόσεις αυτών,οι απαιτήσεις σε εργασία και κεφαλαίο. Επίσης έχει υπολογιστεί η ακαθάριστη πρόσοδος δηλαδή το προϊόν που παράγουν μέσα σε ένα χρονικό διάστημα εκφρασμένο σε χρήμα. Στην έρευνα μας παρουσιάζονται οι δαπάνες παραγωγής και το κόστος.τέλος τα οικονομικά αποτελέσματα της έρευνας αυτής. Επίσης η μελέτη περιλαμβάνει προτάσεις για μείωση του κόστους παραγωγής με βάση τα στοιχεία της έρευνας και αυτό προκύπτει μόνο όταν γίνεται ορθά υπολογισμένη χρήση των συντελεστών παραγωγής ώστε με μείωση του κόστους παραγωγής να έχουν περισσότερα έσοδα. Οι προτάσεις τεκμηριώνονται από τα οικονομικά στοιχειά που εμφανίζονται στους πίνακες και ευελπιστούμε να βοηθήσουν τους παραγωγούς του Νευροκοπίου να λύσουν το πρόβλημα τους. Η τιμή της πατάτας καθορίζεται από την προσφορά και την ζήτηση που υπάρχει για το προϊόν.σε χρονιές με υψηλή απόδοση έχοντας σχεδόν σταθερή τη ζήτηση έχουμε χαμηλές τιμές Το ίδιο συμβαίνει όταν οι αποδόσεις δε είναι ψηλές αλλά γίνεται εισαγωγή πατάτας από άλλες χώρες με δεδομένο ότι η ζήτηση παραμένει στα ίδια επίπεδα με αποτέλεσμα επίσης οι τιμές να είναι χαμηλές λόγω μεγάλης προσφοράς. Είναι σημαντικό να καταλάβουν οι παραγωγοί ότι ο ανθρώπινος παράγοντας ρυθμίζει και καθορίζει με τις αποφάσεις του και τον κατάλληλο προγραμματισμό την διασφάλιση καλύτερου εισοδήματος. 6

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΑΤΑΤΑ 2.1 ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ Η πατάτα κατάγεται από τη Νότιο Αμερική, που καλλιεργούνταν από τους κατοίκους του Περού. Βολιβίας, Κολομβίας, Ισημερινού και της Χιλής. Έχουν καθορισθεί δύο κέντρα στη Νότιο Αμερική όπου πρωτοπαρουσιάστηκαν φαγώσιμες ποικιλίες πατάτας. Όταν οι Ισπανοί έφθασαν στην Αμερική, βρήκαν την πατάτα να αποτελεί κύριο τρόφιμο των Ιθαγενών κατοίκων της. Η πρώτη γνωριμία των λεύκων ανθρώπων με την πατάτα έγινε περί το 1500 από τους Ισπανούς στρατιώτες., που κατέκτησαν τη χώρα. Στην Ευρώπη η πατάτα καλλιεργήθηκε αρχικά στην Ισπανία περί το 1534, στην Ιρλανδία δε περί το Από τα δύο αυτά κέντρα εισαγωγής διαδόθηκε σιγά-σιγά σε όλη την Ευρώπη. Το 1705 εισήχθη από τους Ιρλανδούς μετανάστες στις Ηνωμένες Πολιτείες και άρχισε να καλλιεργείται. Αρχικά οι Ευρωπαίοι δυσπιστούσαν στο νέο τρόφιμο γιατί πίστευαν ότι είναι δηλητηριώδες. Με τη διάδοση όμως των τεχνικών γνώσεων για την καλλιέργεια και την διατήρηση της πατάτας, και με την προπαγάνδα των ωφελιμοτήτων της από τις κυβερνήσεις και τους ειδικούς, η πατατοκαλλιέργεια επεκτάθηκε σε όλη την Ευρώπη γρήγορα, ιδίως κατά τους αλληλοδιάδοχους πολέμους και κατά τις σιτοδειες του 17ου και 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα στη Βόρειο και Κεντρική Ευρώπη, οπότε η χρήση της έσωσε τον πληθυσμό από τον λιμό. Στην Ελλάδα η καλλιέργεια της πατάτας μόλις συμπληρώνει χρονικό διάστημα 150χρονων. Πρώτα εισήχθη στην Κέρκυρα το 1800 από προοδευτικό καλλιεργητή και διαδόθηκε στο νησί. Το 1817 δημοσιεύθηκε εκεί και φυλλάδιο του Παραμιθιώτη «Η καλλιέργεια των γεώμηλων».από την Κέρκυρα διαδόθηκε και στα άλλα νησιά του Ιονίου. Στην λοιπή Ελλάδα η πατάτα εισήχθη αμέσως μετά από την απελευθέρωση, από τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, το 1828, οπότε καλλιεργήθηκε πρώτη φόρα στην Αίγινα. Εντούτοις μέχρι το 1880 η ντόπια παραγωγή δεν έφθανε για τις ανάγκες της κατανάλωσης, γι'αυτο γινόταν εισαγωγή πατάτας από το εξωτερικό ιδίως από την Μάλτα και την Τεργέστη. Μετά την διάδοση της 7

9 φυλλοξήρας του αμπελιού στη Γαλλία και λοιπή Ευρώπη, για να προστατευθεί η εγχώριος αμπελουργία, απαγορεύτηκε η εισαγωγή από το εξωτερικό πολλών φυτών μεταξύ αυτών και οι πατάτες, οπότε αναπτύχθηκε η ντόπια παραγωγή τους γρήγορα, σε σημείο να καλύπτει τις ανάγκες της χώρας για βρώσιμη πατάτα, περιορίσθηκε δε η παραγωγή μόνο σε πατατόσπορο και σε μικρές ποσότητες για κάλυψη της εποχιακής ελλείψεως Πλήρης αυτάρκεια φαγώσιμης πατάταςπραγματοποιήθηκε μόνο τα τελευταία μεταπολεμικά χρόνια, με αυξανόμενα περισσεύματα προς εξαγωγή 2. 2 Βοτανικά χαρακτηριστικά της πατάτας. Η πατάτα (solanum tuberosum L.) ανήκει στην οικογένεια SOLANACEAE (η οποία περιλαμβάνει τα κυριότερα καλλιεργούμενα κηπευτικά είδη (τομάτα, μελιτζάνα, πιπεριά κ.λπ.). (Λαχανοκομία, Κ.Γ Δημητράκης, εκδόσεις Αγρότυπος) Η πατάτα είναι ποώδες, ετήσιο φυτό (βιολογικός κύκλος 3-5 μήνες), με πλούσια θαμνώδη ανάπτυξη. Το φυτό πολλαπλασιάζετε αγενώς με τεμάχια κονδύλων. Αναπτύσσει μόνο δευτερογενείς ρίζες. Βλαστοί: Προέρχονται από τους οφθαλμούς των κονδύλων. Είναι μεγάλοι, τετραγωνικής διατομής, ύψους Από το υπόγειο τμήμα βλαστού του φυτού εκπτύσσονται στόλωνες οι οποίοι είναι υπόγειοι και σχηματίζουν λίγο πριν την άνθιση ένα κόνδυλο ο καθένας. Μετά το σχηματισμό του κονδύλου σταματάει η κατά μήκος αύξηση του στόλωνα και αρχίζει η κατά πάχος αύξηση του με την ταυτόχρονη αποθήκευα η νερού και αμύλου. Φύλλα: Είναι σύνθετα με 7-11 αντίθετα φυλλάρια ελλειπτικά και χνουδωτά. Τα φύλλα ξεχωρίζουν ανάλογα με την ποικιλία, σε αριθμό, μέγεθος, πρόσφυση στο στέλεχος, σχήμα και σχημα του ελάσματος, τρόπο διάταξης στον κεντρικό άξονα, χνούδι κ.λπ. (Εικόνα 1). Άνθη: Φέρονται σε ταξιανθίες και είναι μικρά πενταμερή. Η στεφάνη έχει χρώμα ιώδες πορφυρό, υπόλευκο ή κίτρινο (Εικόνα 2). Έχει πέντε στήμονες που σχηματίζουν κώνο. Η ωοθήκη είναι συνήθως δίχωρη και ο στύλος μακρύς. Είναι ερμαφρόδιτα και κατά κανόνα αυτόστειρα και πολλές φορές και γόνιμα, όποτε δίνουν καρπούς. 8

10 Καρπός: Ράγα, σφαιρική, πράσινου χρώματος, που περιέχει από σπόρους. Ο καρπός δε χρησιμοποιείται στην καλλιέργεια της πατάτας, αλλά μόνο σε προγράμματα βελτίωσής της. Ριζικό σύστημα: Η ρίζα είναι ανεπτυγμένη, αλλά με μικρή ικανότητα διείσδυσης σε πολύ συνεκτικά εδάφη γι' αυτό καταλαμβάνει σχεδόν στο σύνολο της τα ανώτερα 25 εκ του εδάφους. Κόνδυλοι: Διαφέρουν ανάλογα με την ποικιλία σε σχήμα, μέγεθος και χρώμα επιδερμίδας. Τεμαχισμένοι κόνδυλοι με ένα συνήθως οφθαλμό χρησιμοποιούνται ως "σπόρος". Είναι τροποποιημένος βλαστός για αποθήκευση θρεπτικών στοιχείων και εφοδιασμένος με μάτια διατεταγμένα σπειροειδώς πάνω στον κόνδυλο, τα οποία είναι πιο πυκνά προς την κορυφή. Σε νεαρή ηλικία καλύπτεται από επιδερμίδα που ξεκολλάει εύκολα. Κάτω από την επιδερμίδα υπάρχει το φλοιώδες τμήμα. Όσο ωριμάζει ο κόνδυλος, τα εξωτερικά στρώματα των κυττάρων του φλοιώδους τμήματος φελλοποιούνται και έτσι σχηματίζεται η φλούδα (φλοιός), που είναι εφοδιασμένη με φακίδια για ανταλλαγή αερίων. Στο εσωτερικό κάθε κονδύλου βρίσκεται η σάρκα που χωρίζεται από το φλοιώδες μέρος, με ένα δακτύλιο αγγείων. Χρήσεις των κονδύλων: α) τηγάνισμα, β) βράσιμο, γ) τσίπς, δ) σκόνη. Εικόνα 1. Φύλλο πατάτας. Εικόνα 2. Ανθος πατάτας. 9

11 2.3 Κλιματικές απαιτήσεις Η πατατοκαλλιεργεια μπορεί και προσαρμόζεται εύκολα σε διάφορα κλιματικά περιβάλλοντα. Για τη μέγιστη όμως παραγωγή (ποσοτική και ποιοτική) προτιμά δροσερό περιβάλλον με θερμοκρασίες C (ορtimum 17 C), με νεφοσκεπή ουρανό και σταθερή χορήγηση νερού. Πάνω από τους 29 C δεν σχηματίζονται κόνδυλοι ή οι κόνδυλοι που έχουν ή 5η σχηματιστεί δεν αυξάνονται κατ' όγκο, λόγω της αυξημένης αναπνοής των φυτών, η οποία καταναλώνει όλους τους παραγόμενους υδατάνθρακες με αποτέλεσμα να μείνει μικρή ποσότητα για αποθήκευση. Επίσης για την παραγωγή κονδύλων είναι απαραίτητη η ύπαρξη αρκετής εδαφικής υγρασίας. Είναι φυτό μακράς φωτοπεριόδου και απαιτεί πάνω από 14 ώρες φώς, για να ανθίσει και να ωριμάσει τους καρπούς. Ωστόσο, παρ' ότι η άνθιση και η καρποφορία ευνοούνται από μακρά φωτοπερίοδο, οι μεγαλύτερες αποδόσεις παίρνονται όταν το μήκος της ημέρας δεν ξεπερνά τις 12 ώρες. Για το λόγο αυτό τις μεγαλύτερες μέρες του έτους παίρνονται ζωηροί βλαστοί και ευνοείται η άνθιση, ενώ τις μικρές ημέρες ευνοείται η ανάπτυξη των κονδύλου/. 2.4 Εδαφικές απαιτήσεις Η πατάτα προτιμά εδάφη ελαφρά, καλά αεριζόμενα και καλά κατεργασμένα, με πλούσια οργανική ουσία και ρη= 4,8-5,2 καθώς και γόνιμα εδάφη με καλή στράγγιση. Τα αμμώδη-αμμοπηλώδη εδάφη, θεωρούνται τα καταλληλότερα. Συνεκτικά εδάφη δίνουν παραγωγή κατώτερης ποιότητας, κακοσχηματισμένους και μικρούς κονδύλους. Τα εν λόγω εδάφη δεν προσφέρονται για την καλλιέργεια πατάτας, όπως και τα υπερβολικά ξηρά εδάφη. Η πατάτα είναι αρκετά απαιτητικό φυτό σε θρεπτικά στοιχεία. Συνιστάται η συμμετοχή της σε πολυετή προγράμματα αμειψισποράς. 10

12 2.5 ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ Ως τροφή τον ανθρώπου. Οι πατάτες για τις εύκρατες περιοχές της υδρογείου αποτελούν το πολυτιμότερο μετά το σιτάρι, γεωργικό προϊόν Αποτελεί το δεύτερο σε σημασία λαχανοκομικό φυτό στη χώρα μας μετά την τομάτα Είναι ένα από τα πιο θρεπτικά και υγιεινά φυτά, συγχρόνως και από τα πιο φθηνά, γεωργικά προϊόντα. Περιέχει άφθονο άμυλο που την κάνει πλούσια σε θερμίδες και ικανή να προμηθεύσει στον οργανισμό υδατάνθρακες, λευκώματα, μεταλλικά άλατα. Αυτό γίνεται φανερό σε σχέση με τα άλλα τρόφιμα: 500 γραμμάρια πατάτες βρασμένες είναι ισοδύναμες με 290 γραμμάρια (μέτρια παχύ) βοδινό κρέας. Επίσης 3 κιλά πατάτες περιέχουν αζωτούχες ουσίες και άμυλο όσο 1 κιλό.ψωμί. Οι βιταμίνες που περιέχουν οι πατάτες έχουν μεγάλη βιολογική αξία. Οι βιταμίνες Α βρίσκονται σε ελάχιστες ποσότητες. Σε μεγάλες ποσότητες βρίσκονται οι βιταμίνες της ομάδας Β (Β1, Β2, Β5, και Β6 ). Τέλος η βιταμίνη C υπάρχει σε αφθονία στην πατάτα. Η πατάτα με τα πολύτιμα συστατικά της καταπολεμά τον αθριτισμό, εξυπηρετεί τον διαβητικό και προσφέρει διαιτητικές υπηρεσίες σε όλα τα νοσήματα που έχουν ανάγκη διαίτης Ως τροφή των ζώων Για την κτηνοτροφία, εφόσον γίνονται καλλιέργειες ειδικές, χρησιμοποιούνται ποικιλίες με μεγάλους κονδύλους, λευκόσαρκους και υδαρείς. Υπολογίζεται ότι από τη συνολική πατατοπαραγωγή, στην Ελλάδα, διατίθεται για την κτηνοτροφία 2-4- %. Γενικά οι πατάτες, ως κτηνοτροφή, θεωρούνται ισοδύναμες σε θρεπτική αξία με το 1/4-1/5 καλαμποκαλεύρου ή κριθάλευρου ίσου βάρους. Οι πατάτες μπορούν να δοθούν ως κόνδυλος, ως πατατάλευρο ή ως ξηρές πατάτες υπό μορφή ξεσμάτων. Τέλος τα οινοπνευματοποιεία που χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη πατάτες, παράγουν υποπροϊόντα πολτώδη υλικά, που και αυτά χρησιμοποιούνται ως τροφή των ζώων. 11

13 2.5.3 Ως πρώτη ύλη βιομηχανιών Καλλιεργούνται για τον σκοπό αυτό ειδικές ποικιλίες όψιμες, πολύ παραγωγικές, πλούσιες σε άμυλο. Το. κύρια βιομηχανικά προϊόντα είναι το άμυλο και η αλκοόλη Τα υποπροϊόντα της ο μύλο βιομηχανίας χρησιμοποιούνται ως λιπάσματα, άλλα υπολείμματα της ως ζωοτροφές. Η αλκοόλη από πατάτες χρησιμοποιείται για παραλογή οινοπνευματωδών ποτών (ούζο, λικέρ κλπ). Από 100 κιλά πατάτες παράγονται 12 κιλά οινόπνευμα. Από 1 στρέμμα πατατοκαλλιέργειας υπολογίζεται ότι παράγονται κιλά οινόπνευμα. Τέλος το άμυλο της πατάτας χρησιμοποιείται για παραγωγή βουτιλικής αλκοόλης, ακετόνης και άλλων ουσιών που ενδιαφέρουν την αρωματοποιία και τα καλλυντικά. Το υπέργειο τμήμα του φυτού, μετά την συγκομιδή, εφόσον δεν χρησιμοποιείται αλλιώς μετατρέπεται σε φυτικό λίπασμα. 2.6 ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Η Χημική ανάλυση της πατάτας δίνει: νερό... 77,18% υδατάνθρακες 15,40% πρωτεΐνες... 2,04% λίπη... 0,11% Ινες... 2,51% Μεταλλικά άλατα 1,02% βιταμίνες... Ε,Κ,Β2,0 12

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Το λεκανοπέδιο Νευροκοπίου καταλαμβάνει συνολική έκταση 873,552 στρεμ είναι ο μεγαλύτερος Δήμος σε ολόκληρη την Ελλάδα. Αποτελεί το μισό βόρειο τμήμα του Νομού Δράμας καθώς και το ¼ της συνολικής έκτασης του Νομού. Έχει υψόμετρο 600 τ.μ συνορεύει βόρεια με την Βουλγαρία,νότια με τον Δήμο Προσοτσάνης,ανατολικά με την Κοινότητα Σιδηρονέρου και δυτικά με τον Νομό Σερρών. Ο Δήμος Νευροκοπίου περιλαμβάνει τα εξής δημοτικά διαμερίσματα Κάτω Νευροκοπίου, Αχλαδέας, Βαθυτόπου, Βώλακα, Γρανίτη,Δασωτού,Εξοχής Καταφύτου,Κάτω Βροντούς, Λευκογείων Μικροκλεισούρας,Μικρομηλιάς,Οχυρού Παγονερίου, Περιθωρίου,Ποταμών,Χρυσοκεφάλου με σύνολο κατοίκων 8.026χιλ πληθυσμό. Το Νευροκόπι η ακριτική περιοχή της Ελλάδας βρίσκεται στο Νομό Δράμας και είναι γνωστή εκτός από τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα και για την επώνυμη πατάτα του η οποία το 2000 κατοχύρωσε Ονομασία Γεωγραφικής Ένδειξης από την ΕΕ. Το αγρόκτημα Νευροκοπίου έχει έκταση στρ. 3.2 ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Η περιοχή Κάτω Νευροκοπίου, είναι ηπειρωτικό οροπέδιο εύκρατης ζώνης, με υψόμετρο 600 μέτρα πάνω από την θάλασσα και απόσταση 60 km από αυτήν και περιβάλλεται από ορεινούς δασωμένους όγκους. Για το λόγο αυτό, ο χειμώνας είναι βαρύς και μεγάλης διάρκειας το καλοκαίρι δε δροσερότερο των πεδινών περιοχών, με θερμοκρασίες C την ημέρα και C την νύχτα. 13

15 ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Κ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Στην περιοχή καλλιεργούνται κάθε χρόνο στρέμματα με πατάτες. Η καλλιέργεια εμφανίζεται στο λεκανοπέδιο στα μέσα του Εφαρμόζονται σύγχρονες και βελτιωμένες τεχνικές σε όλες τις φάσεις παραγωγής και διακίνησης Από αναλύσεις που έγιναν, προκύπτει ότι η πατάτα Κάτω Νευροκοπίου έχει κατά κανόνα καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, κυρίως ως προς το ποσοστό περιεκτικότητας σε ξηρά ουσία που είναι μερικές ποσοστιαίες μονάδες μεγαλύτερο από τον μέσο όρο άλλων περιοχών. Η περιεκτικότητα σε ξηρά ουσία είναι το κυριότερο στοιχείο ανάλυσης για τον προσδιορισμό της ποιότητας της πατάτας, η οποία κυμαίνεται από 18,4 έως 25,9 %, επιπλέον παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά υδατανθράκων και σακχάρων, συγκρινόμενες με πατάτες άλλων γεωγραφικών περιοχών. Λόγω των προαναφερόμενων κλιματικών συνθηκών η περιοχή θεωρείται άκρως κατάλληλη για την καλλιέργεια. Η πατάτα Κάτω Νευροκοπίου είναι γνωστή σε όλη την Ελλάδα και φημίζεται για τα γευστικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της. Η ποιοτική υπεροχή της οφείλεται κυρίως στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής και κατά δεύτερο λόγω στην μακρόχρονη εμπειρία των πατατοκαλλιεργητών και την τεχνική υποστήριξη των γεωπόνων. Η πατάτα, λόγω της βοτανικής της προέλευσης, απαιτεί ως φυτό υψηλή ηλιοφάνεια.θερμοκρασίες όχι υψηλές (ορtimum 30 C) την μέρα, δροσερές την νύχτα (14-18 C) και εδάφη ελαφρά. Τα εδαφοκλίματικά αυτά χαρακτηριστικά, προσιδιάζουν σχεδόν απόλυτα σε αυτά που επικρατούν στο οροπέδιο του Κάτω Νευροκοπίου, τα οποία αναλυτικότερα περιγράφονται ως εξής Η διαφορά θερμοκρασίας ημέρας-νύχτας, βοηθά στην υψηλή συσσώρευση αμύλου-ξηράς ουσίας και άλλων σημαντικών ουσιών (πρωτεΐνες, βιταμίνες κ.α.). 14

16 Επιπλέον, η μεγάλη διάρκεια του χειμώνα (χαμηλές θερμοκρασίες), οδηγεί σε μία μόνο καλλιέργεια ανά έτος Έτσι, η ωρίμαση των φυτειών είναι πλήρης και αβίαστη, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη κονδύλων πατάτας πλούσιων σε άμυλο και ξηρά ουσία. Τα εδάφη της περιοχής είναι αμμοπηλώδη, άριστα για καλή ανάπτυξη των κονδύλων. Από τα παραπάνω αποδεικνύεται ότι οι εδαφοκλιματικές συνθήκες της συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής συμβάλλουν, ώστε η πατάτα Κάτω Νευροκοπίου να αποδίδει όλους τους βιολογικούς χαρακτήρες των κονδύλων, ώστε αυτοί να αποκτούν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που τους κατατάσσουν σε. υψηλή ποιοτική κατηγορία. Επειδή η πατάτα Κάτω Νευροκοπίου έχει άριστη ποιότητα και είναι γνωστή σε όλη την Ελλάδα από πολύ παλιά, το προϊόν διακινείται επώνυμα, (γεγονός που αποδεικνύεται από τα εκάστοτε στατιστικά, εμπορικά, παραγωγικά και λοιπά δελτία της περιοχής}, καθόσον έχει καθιερωθεί στη συνείδηση του καταναλωτή ως ιδιαίτερο ποιοτικό προϊόν και προτιμάται από πατάτες άλλων περιοχών. 15

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4.ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 4.1 ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ Η έρευνα έγινε σε δείγμα 129 παραγωγών από τα ηλεκτρονικά αρχεία της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ν.Δράμας του ΟΣΔΕ. Η επιλογή έγινε ανά 15 παραγωγούς οι οποίοι ήταν από το λεκανοπέδιο Κ. Νευροκοπίου. Τα ερωτηματολόγια απαντήθηκαν με συνέντευξη προσωπική και με πολλές δυσκολίες για να βρεθεί προσωπικός χρόνος και να γίνουν οι συναντήσεις μετά από τηλεφωνική επικοινωνία. 4.2 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Το ερωτηματολόγιο διαμορφώθηκε σε συνεργασία με τον επιβλέπον καθηγητή κ. Ψυχουδάκη Α. Οι ερωτήσεις ήταν απλά διατυπωμένες ώστε οι παραγωγοί του δείγματος να μπορούν να απαντήσει με ευκολία και ειλικρίνεια.πριν την διανομή του τελικού ερωτηματολογίου έγινε δοκιμή σε παραγωγούς και έγιναν μικρές τροποποιήσεις. 4.3 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Τα στοιχειά που συγκεντρώθηκαν από την έρευνα αφορούν την έρευνα το χρόνο εργασίας,το κόστος εργασίας,χρήση γης, αξία γης χρήση μηχανημάτων,φαρμάκων λιπασμάτων χρόνο και κόστος αρδεύσεων,αξία σπόρου. Οι μεταβλητές υποβλήθηκαν καταχωρήθηκαν στο excel και έγιναν κατηγοριοποιήσεις αυτών με βάση τις κλάσεις απόδοσης και έκτασης. Στην συνεχεία έγινε επεξεργασία των δεδομένων και τα αποτελέσματα σχολιάζονται στα παρακάτω κεφάλαια και παρουσιάζονται σε πίνακες. 16

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 5.Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ 5.1 Προέλευση πατατόσπορου Για τις ανάγκες της πατατοκαλλιέργειας σε σπόρο χρησιμοποιείται περίπου κιλα, από τους οποίους ο πιστοποιημένος ανέρχεται το 80%, ενώ το υπόλοιπο 20% εξασφαλίζεται από τους ίδιους τους καλλιεργητές. Όμως, το 90% περίπου του πιστοποιημένου σπόρου εισάγεται (κυρίως από την Ολλανδία,Γαλλια.) Επομένως η περιοχή μας, ως προς τον πιστοποιημένο πατατόσπορο εξαρτάται σχεδόν από το εξωτερικό, ενώ για το υπόλοιπο μέρος ο σπόρος δεν είναι πιστοποιημένος, με όλες τις επιπτώσεις που συνεπάγεται αυτό (π.χ. σε έλλειψη αποδοτικών ποικιλιών, σε ποιότητα κλπ.). 5.2 Λήθαργος πατατόσπορου Η ανοιξιάτικη φύτευση της πατάτας γίνεται με κονδύλους φθινοπωρινής εσοδείας, που οι οφθαλμοί τους βγήκαν από το λήθαργο. Για τη διακοπή του λήθαργου των οφθαλμών της πατάτας εφαρμόστηκε επίσης με επιτυχία η γιββερελλίνη, η θειουρία, το CS 2 κλπ. Μετά τη διακοπή του λήθαργου του πατατόσπορου (φυσιολογικά ή με χημικά μέσα) οι οφθαλμοί του εκβλαστάνουν εφόσον η θερμοκρασία ξεπερνάει τους 5 ο C περίπου. Κατά συνέπεια, ο χρόνος φυτεύσεως των κονδύλων στον αγρό καθορίζεται από τη θερμοκρασία εδάφους. 17

19 5.3 Προβλάστηση. Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται σε μεγάλη κλίμακα πριν από τη φύτευση στον αγρό, η λεγόμενη προβλάστηση του πατατόσπορου σε χώρους με φως και ευνοϊκή θερμοκρασία. Οι παραγωγοί του δείγματος γνωρίζουν ότι ο πατατόσπορος με καλά ανεπτυγμένα φύτρα κατά τη φύτευση, φυτρώνει πολύ πιο γρήγορα και κανονικά στο χωράφι, παρά ο σπόρος με λίγο ή καθόλου φανερή ανάπτυξη φύτρων. Διαφορές στο φύτρωμα μέχρι δυο εβδομάδες είναι πολύ συνηθισμένες. Εάν η βλαστική περίοδος είναι μικρή (για παράδειγμα λιγότερο από 120 ημέρες) τέτοια διαφορά στο φύτρωμα μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα μια διαφορά παραγωγής της τάξης των 500 kg/στρ. Ακόμα, ο χρόνος μεταξύ της φύτευσης και του φυτρώματος εγκυμονεί διάφορους κινδύνους και επομένως, το γρήγορο φύτρωμα είναι πάντα επιθυμητό. Από τους 2 5 ο C, όπου διατηρείται ο πατατόσπορος, μεταφέρεται σε χώρους με θερμοκρασία 6 8 ο C, όπου γίνεται η εκβλάστηση των οφθαλμών, αρχικά χωρίς φως. 18

20 Με βάση την εμπειρία τους οι παραγωγοί γνωρίζουν ότι όταν το μήκος των φύτρων φτάσει το 0,5 cm περίπου, η προβλάστηση συνεχίζεται στην ίδια θερμοκρασία αλλά με φως (ημέρας ή τεχνητό), ώστε να πρασινίσουν και να σκληραγωγηθούν τα φύτρα. Η προβλάστηση ολοκληρώνεται όταν τα φύτρα γίνουν 1,5 2,5 cm και ακολουθεί η φύτευση. Κατά την προβλάστηση οι κόνδυλοι πρέπει να φωτίζονται επαρκώς για τους εξής λόγους: α) για σκληραγώγηση των φύτρων που πρασινίζουν, ισχυροποιούνται και δε σπάζουν κατά τη φύτευση. β) για αποφυγή της μεγάλης επιμήκυνσης των φύτρων που συμβαίνει στο σκοτάδι. Γι αυτό η προβλάστηση γίνεται κατά προτίμηση σε μονόστρωμα τελάρα, ώστε όλοι οι κόνδυλοι να δέχονται αρκετό φως. Ο φυσικός φωτισμός εξασφαλίζεται με τη χρησιμοποίηση για προβλάστηση ειδικών αποθηκών που έχουν παράθυρα ή θερμοκηπίων.. Σε αποθήκες χωρίς παράθυρα ο φωτισμός κατά την προβλάστηση εξασφαλίζεται με λάμπες φθορισμού (μία λάμπα 40 Watt για κάθε 4 5m 2 χώρου). Αν πρόκειται να καθυστερήσει η φύτευση λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, οι προβλαστημένοι κόνδυλοι τοποθετούνται ξανά σε χαμηλότερη θερμοκρασία (5 6 ο C) για επιβράδυνση της αύξησης των βλαστών. Επίσης, αν καθυστερήσει η φύτευση και μεγαλώσουν πολύ τα φύτρα, είναι δυνατόν αυτά να κοπούν για να εκβλαστήσουν άλλοι οφθαλμοί, πράγμα που γίνεται σε 1 2 εβδομάδες, και έτσι μπορεί να γίνει η φύτευση με κονδύλους που έχουν μικρά φύτρα που δε σπάζουν εύκολα. 5.4 Μήκος φύτρων Ο σχηματισμός καλά ανεπτυγμένων και ζωηρών φύτρων σε πατατόσπορο απαιτεί τουλάχιστον 4 6 εβδομάδες, εάν διατεθούν τα κατάλληλα μέσα προβλάστησης. Το πλεονέκτημα του καλά προβλαστημένου σπόρου είναι ότι αυξάνει την πιθανότητα μιας υγιούς καλλιέργειας με μια αισθητά μεγαλύτερη παραγωγή, όταν η βλαστική περίοδος είναι μικρή. 19

21 5.5 Μέγεθος πατατόσπορου Ο πατατόσπορος έχει άριστο μέγεθος όταν έχει μικρή διάμετρο 3,5 6,5 cm ή βάρος περίπου gr, οι παραγωγοί του δείγματος μας χρησιμοποιούν το 50% χονδρό σπόρο διαμέτρου cm και το 50% ψιλό 28-35cm ή cm. Μεγαλύτεροι κόνδυλοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για φύτευση, αφού κοπούν σε δύο ή περισσότερα κομμάτια. Τα κομμάτι αυτά, πρέπει να έχουν το καθένα βάρος gr και τουλάχιστον δύο μάτια. Μικρότερα κομμάτια με ένα μάτι μπορεί να δώσουν αδύνατους βλαστούς. Δεν πρέπει να κόβονται οι κόνδυλοι ενώ είναι ακόμη ψυχροί, δηλ. μόλις βγουν από το ψυγείο. Για αποφυγή σήψης στις επιφάνειες κοπής, συνιστάται αυτές να σκονίζονται με κάποιο μυκητοκτόνο (Captan, Maneb, Zineb κλπ.). Εφόσον δεν είναι δυνατό να φυτευτούν αμέσως οι κομμένοι κόνδυλοι, συνιστάται να διατηρούνται για 7 10 ημέρες σε θερμοκρασία ο C και σχετική υγρασία 80 90%, για επούλωση των τραυμάτων με τη δημιουργία φελλώδους ιστού. Η επούλωση των τραυμάτων του κομμένου πατατόσπορου μειώνει τους κινδύνους σήψης που είναι αυξημένοι ιδίως όταν η θερμοκρασία εδάφους πέφτει κάτω από 10 ο C. Η φύτευση μικρού πατατόσπορου έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία λίγων βλαστών ανά κόνδυλο. Το αντίθετο συμβαίνει με το μεγάλο πατατόσπορο, δηλ. από αυτόν προκύπτουν πολλοί (πιθανόν ζωηρότεροι) βλαστοί. 5.6 Αριθμός βλαστών ανά τεμάχιο πατατόσπορου. Ο αριθμός βλαστών ανά πατατόσπορο εξαρτάται κυρίως από την ποικιλία και το μέγεθος του κονδύλου, αλλά επηρεάζεται και από τις συνθήκες αποθήκευσης και προβλάστησής του.μεγάλος αριθμός βλαστών ανά πατατόσπορο συνεπάγεται την παραγωγή πολλών μικρών κονδύλων, ενώ μικρός αριθμός βλαστών έχει σαν αποτέλεσμα την παραγωγή λίγων και μεγάλων κονδύλων. 20

22 Ο αριθμός βλαστών ανά m 2 επηρεάζεται από την πυκνότητα φύτευσης. Επίσης, όταν όλες οι άλλες συνθήκες είναι ίδιες, τότε στα ελαφρά εδάφη αναπτύσσονται περισσότεροι βλαστοί, απ ό,τι σε βαρύτερα. Ο αριθμός φυτών (ομάδες βλαστών που προήλθαν από ένα κόνδυλο) συνήθως είναι ανά στρέμμα. 5.7 ΟΡΓΩΜΑ Συνήθως η προηγούμενη καλλιέργεια σε ένα πατατοχώραφο είναι το σιτάρι. Η καλαμιά δέχεται ένα καλοκαιρινό ή φθινοπωρινό όργωμα. Αυτό δεν αναιρεί ότι πολλές φορές η προηγούμενη καλλιέργεια ήταν επίσης πατάτα. Την άνοιξη (Μαρτιος Απρίλιος) γίνεται ένα κανονικό όργωμα όταν το χωράφι έρθει στον ρόγο του, το λεγόμενο Ταφ. Επίσης μέρος παραγωγών κάνει ριπερ και κυρίως αυτοί που έχουν μεγάλους ελκυστήρες. Στο δείγμα μας από τους 129 παραγωγούς ρίπερ κάνουν 40 παραγωγοί.oπως προέκυψε από το δείγμα των παραγωγών ο χρόνος κατά στρέμμα για το όργωμα είναι κατά μέσο όρο 1 ώρα/5 στρέμματα. 5.8 Φρέζα. Στο τέλος του Μαρτίου έως και αρχές Μαΐου ακολουθεί φρεζάρισμα που βοηθά στο ψιλοχωμάτιασμα του εδάφους, οπότε εάν το χωράφι είναι ελαφρύ έως μέτριο παίρνει τέλεια υφή και είναι έτοιμο για σπορά. Από τα στοιχεία του δείγματος ο χρόνος που απαιτείτε για φρεζάρισμα είναι 30 λεπτά/στρέμμα. 21

23 5.9 Σπορά Φύτευση των κονδύλων Ο χρόνος φύτευσης εξαρτάται από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος και τον επιθυμητό χρόνο συγκομιδής. Για αποφυγή προσβολής των κονδύλων και των νεαρών βλαστών από ασθένειες καθώς και για γρήγορη βλάστηση και ανάπτυξη, συνιστάται η θερμοκρασία εδάφους να είναι άνω των 10 C, αλλά μερικές φορές για πρωίμιση της συγκομιδής μπορούν να φυτευτούν οι κόνδυλοι σε έδαφος θερμοκρασίας τουλάχιστον 5 6 C (υπάρχει όμως πιθανότητα αποτυχίας). Κατά το φύτεμα οι παραγωγοί γνωρίζουν ότι πρέπει να υπάρχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις: Α) Ο πατατόσπορος πρέπει να τοποθετηθεί σε ομοιόμορφο και σωστό βάθος και σε ακριβείς αποστάσεις πάνω στη γραμμή. Β) Ο πατατόσπορος πρέπει να τοποθετηθεί σε υγρό, αλλά όχι μουσκεμένο χώμα που να την στεγνώσει πριν από το παράχωμα. Γ) Η απόσταση μεταξύ των γραμμών πρέπει να είναι ομοιόμορφη σε όλο το μήκος, άν και οι περισσότερες εργασίες είναι μηχανοποιημένες. Δ) Ο πατατόσπορος δεν πρέπει να είναι σε απ' ευθείας επαφή με τα λιπάσματα. Ε) Τα φύτρα του προβλαστημένου πατατόσπορου δεν πρέπει να πληγώνονται. Το Κ. Νευροκόπι περίοδο φύτευσης έχει Απρίλιο Μάιο και Συγκομιδή Σεπτέμβριο. Με βάση τα στοιχεία του δείγματος η φύτευση γίνεται από το 80% των παραγωγών αρχές Μαΐου και μόνο ένα 20 % φυτεύει τέλη Απριλίου. Με βάση τα στοιχεία του δείγματος για τη φύτευση ενός στρέμματος απαιτούνται kg κόνδυλοι χονδροί ή kg κόνδυλοι ψηλοί, ανάλογα με το μέγεθός τους και τις αποστάσεις φύτευσης. Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι Σπουντα Αγκρια Μορφωνα κ.λ.π Οι παραγωγοί του δείγματος κατά 80% καλλιεργούν Σπούντα και 20% Αγκρια kg 22

24 Οι παραγωγοί σπέρνουν στην απόσταση που απαιτεί η ποικιλία και με βάση τη γονιμότητα και υγρασία εδάφους και το μέγεθος κονδύλων που πρέπει να παραχθούν. Για τις ποικιλίες Σπουντα και Αγκρια οι αποστασεις δινονται πιο κατω. Σε γόνιμα εδάφη με επαρκή υγρασία, η φύτευση γίνεται πυκνότερα για μεγαλύτερη απόδοση και αποφυγή σχηματισμού υπερβολικά μεγάλων και ανομοιόμορφων κονδύλων. Σε ανόργανα, γόνιμα και επαρκώς υγρά εδάφη, η απόσταση των φυτών επί της γραμμής είναι συνήθως cm και μεταξύ των γραμμών cm. Όταν τα εδάφη είναι μικρότερης γονιμότητας, τότε η απόσταση επί της γραμμής μπορεί να αυξηθεί στα 35 cm περίπου. Σε οργανικά εδάφη, συνιστάται πυκνότερη φύτευση (γιατί συνήθως είναι γονιμότερα) ως εξής: Αποστάσεις φυτών επί της γραμμής cm και μεταξύ των γραμμών cm περίπου. Οι παραγωγοί του δείγματος εμπειρικά γνωρίζουν να ρυθμίζουν τις σπαρτικές αλλά και ποιες αποστάσεις θα υπάρχουν με βάση τον τύπο των χωραφιών τους. Η φύτευση γίνεται με ειδικές φυτευτικές μηχανές που είναι δυνατόν ταυτόχρονα να εφαρμόζουν το λίπασμα ή και το ζιζανιοκτόνο. Το βάθος φύτευσης εξαρτάται από το είδος του εδάφους. Σε ελαφρά εδάφη (που συγκρατούν λιγότερη υγρασία και θερμαίνονται ευκολότερα) η φύτευση γίνεται βαθύτερα (12 15 cm) ενώ σε βαρύτερα εδάφη γίνεται σε βάθος 7 10 cm. Οι παραγωγοί γνωρίζουν ότι φύτευση σε μεγαλύτερο βάθος από το κανονικό, συνεπάγεται καθυστέρηση στο φύτρωμα και πιθανόν αδυναμία μερικών βλαστών να βγουν στην επιφάνεια. 23

25 5.10 Μηχανές φύτευσης Σε ό,τι αφορά τους τρόπους διανομής των κονδύλων, υπάρχουν μηχανές ημιαυτόματες και αυτόματες. 1.Μηχανές ημιαυτόματες Είναι οι μηχανές που χρειάζονται εργάτη για την τροφοδοσία των εξαρτημάτων διανομής του σπόρου. Βασικά, ανήκουν σε δύο κατηγορίες: αυτές που δε διαθέτουν εξαρτήματα αυλακώματος παραχώματος. αυτές που είναι εφοδιασμένες με τέτοια όργανα (πλήρεις). 24

26 Οι πρώτες χρησιμοποιούνται σε χωράφια που έχουν ήδη, αναγκαστικά, αυλακωθεί, ενώ η κάλυψη των κονδύλων γίνεται μετά, με μηχανές παραχώματος. Αντίθετα, οι δεύτερες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο σε εδάφη αυλακωμένα, όσο και σε ισοπεδωμένα. Οι ημιαυτόματες μηχανές έχουν το πλεονέκτημα, χάρη στον τρόπο που εργάζονται, να μπορούν να σπείρουν και ανομοιόμορφους, σε σχήμα και μέγεθος, κονδύλους, ακόμα και κομματιασμένους ή προβλαστημένους. Οι ημιαυτόματες μηχανές, άλλοτε έχουν ειδικά δοχεία για το σπόρο και άλλοτε έχουν απλά ένα ειδικό επίπεδο χώρο, όπου τοποθετούνται τα δοχεία κιβώτια κλπ. με το σπόρο, όπως έρχονται από την αποθήκη. Αυτά προσαρμόζονται με τέτοιον τρόπο, ώστε να διευκολύνεται ο εργάτης που τροφοδοτεί το διανομέα. Η ικανότητα τροφοδοσίας από τον εργάτη κυμαίνεται σε μεγάλα όρια: από 60 μέχρι 120 κονδύλους στο λεπτό, όπως έχει αποδειχτεί στην πράξη Γενικά, οι ημιαυτόματες μηχανές αποτελούνται από περισσότερα σπαρτικά "σώματα" (2 6), κάθε ένα από τα οποία αντιστοιχεί σε μία γραμμή σποράς, όμοια μεταξύ τους και συνδεδεμένα στο ίδιο πλαίσιο (σασί).από το δείγμα των παραγωγών του Κ. Νευροκοπιου το 30% χρησιμοποιεί ημιαυτόματες μηχανές. Χρόνος σποράς για αυτό το είδος μηχανής όπως προκύπτει από το δείγμα μας είναι 8 στρέμματα /ώρα. 25

27 2.Μηχανές αυτόματες Οι μηχανές αυτές χρησιμοποιούνται μόνο σε επίπεδο έδαφος και δε χρειάζονται εργάτες για την τροφοδοσία του σπόρου. Είναι απαραίτητα εφοδιασμένες με εξαρτήματα αυλακώματος και παραχώματος του σπόρου, ανάλογα με εκείνα των ημιαυτόματων μηχανών. Οι μηχανές αυτές είναι, γενικά, ημιφερόμενες, συνδεδεμένες στον ελκυστήρα και σπέρνουν από 2 μέχρι 6 σειρές. Με κατάλληλη ρύθμιση του αυτόματου διανομέα και με κανονικό, ομοιόμορφο μέγεθος σπόρου, λειτουργούν με αρκετά αυξημένη ταχύτητα και επομένως μεγάλη ικανότητα έργου. Γι' αυτό προβλέπεται ότι θα αντικαταστήσουν τις ημιαυτόματες τουλάχιστον σε χωράφια καλά ισοπεδωμένα, μεγάλης έκτασης και εφόσον διατίθεται τυποποιημένος, ομοιόμορφος σπόρος. Από το δείγμα των παραγωγών του Κ. Νευροκοπιου το 70% χρησιμοποιεί αυτόματες μηχανές. Χρόνος σποράς για αυτό το είδος μηχανής όπως προκύπτει από το δείγμα μας είναι 16 στρέμματα /ώρα. Παρατηρούμε λοιπόν ότι οι αγρότες μπορούν να κερδίσουν χρόνο στη σπορά με χρήση αυτόματων σπαρτικών μηχανών. 26

28 Παράχωμα Κατά τη φύτευση οι κόνδυλοι τοποθετούνται στον πυθμένα των αυλακιών και καλύπτονται με χώμα στα πιο πάνω αναφερόμενα βάθη ή καλύπτονται τμηματικά καθώς αναπτύσσονται οι βλαστοί. Με το τμηματικό "παράχωμα" (γαιοσώρευση) της βάσης των αναπτυσσόμενων βλαστών δημιουργούνται περισσότεροι στόλωνες ανά βλαστό (γιατί μεγαλύτερο τμήμα της βάσης τους σκεπάζεται με χώμα και βρίσκεται στο σκοτάδι) και επίσης, οι σχηματιζόμενοι κόνδυλοι δεν κινδυνεύουν να εκτεθούν στο φως και να πρασινίσουν καθώς μεγαλώνουν. Το τμηματικό παράχωμα της βάσης των βλαστών γίνεται σε 2 3 στάδια με τη χρήση αυλακωτήρα, ο οποίος ανοίγοντας αυλάκια μεταξύ των γραμμών των φυτών, ρίχνει το χώμα στη βάση των βλαστών. Όταν τελειώσουν οι γαιοσωρεύσεις τα φυτά βρίσκονται επάνω σε σαμάρια και τα αυλάκια που δημιουργήθηκαν χρησιμοποιούνται για το πότισμα. Η καλή φύτευση αποτελεί πολύ σημαντικό στοιχείο της εξέλιξης της καλλιέργειας γιατί εάν δεν γίνει σωστά και υπάρχουν απώλειες τότε θα επιβαρυνθεί ο παραγωγός με έξοδα επανασποράς και αυτό αυξάνει το κόστος παραγωγής. 27

29 5.11 Ζιζανιοκτονία Σήμερα δεν υπάρχει πατατοχώραφο που να μην γίνεται ζιζανιοκτονία με χημικά μέσα, βοτάνισμα ή σκάλισμα πολύ σπάνια γίνεται και εκείνο μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Αναφέρουμε τα κυριότερα ζιζάνια με την σειρά σπουδαιότητας για την περιοχή Νευροκοπίου. 1. Μουχρίτσα 2. Ρεπανίδα 3. Βλήτο 4. Λουβουδιά 5. Αγριοτιπεριά 6. Αγριάδα Ζιζανιοκτόνα υπάρχουν αρκετά στην αγορά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην πατάτα. Η εκλογή του ζιζανιοκτόνου που θα χρησιμοποιήσουμε, εξαρτάται από τους παρακάτω παράγοντες, α) Είδος ζιζανίων που θέλουμε να καταπολεμήσουμε β) Καιρικές συνθήκες γ) Ποικιλία της πατατοκαλλιέργειας δ) Το κόστος του ζιζανιοκτόνου κατά στρέμμα Οι παραγωγόι του δειγματος αφού σταθμίσει όλους του παραπάνω παράγοντες, θα διαλέξει και το καταλληλότερο ζιζανιοκτόνο, ή συνδυασμό ζιζανιοκτόνων. Γενικά τα ζιζανιοκτόνα της πατάτας μπορούμε να τα κατατάξουμε σε δυο κατηγορίες ανάλογα με τον χρόνο και τον τρόπο εφαρμογής τους, και τις καιρικές συνθήκες που προτιμούν. Υπάρχουν σκευάσματα που χρησιμοποιούνται πριν τη σπορά και άλλα μετά την σπορά. Οι παραγωγοί του δείγματος χρησιμοποιούν σκευάσματα μετασπαρτικα. Η χημική ζιζανιοκτονία στην πατάτα με ζιζανιοκτόνα, γίνεται 20 ημέρες μετά το φύτεμα του φυτού και συνήθως και πριν το φύτρωμα των ζιζανίων (αν και μερικές ουσίες έχουν κάποια δράση και στα αναπτυσσόμενα ζιζάνια). Τα σκευάσματα που χρησιμοποιούν είναι το σενκορ και το στομπ. 28

30 Σενκόρ (metribuzin 70% βρέξιμη σκόνη). Δόση γραμμάρια ανά στρέμμα. Στην ποικιλία Σπούντα,, μπορεί να ψεκαστεί και σε φυτρωμένες πατάτες. Έχει πολύ καλά αποτελέσματα εναντίον της ρεπανίδας και γενικά όλων των πλατύφυλλων ζιζανίων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολύ καλά αποτελέσματα εναντίον των ζιζανίων κολλητσίδα και Παλαμίδας όταν όλα τα φυτά των ζιζανίων είναι φυτρωμένα. Η δράση του είναι περιορισμένη στην μουχρίτσα. Ιδιαίτερα όταν μετά την εφαρμογή ακολουθήσει ξηρός καιρός τα αποτελέσματα είναι μηδαμινά. Το στομπ καλύπτει το ίδιο φάσμα ζιζανίων και γιαυτο βλέπουμε ότι χρησιμοποιείται επίσης από το δείγμα μας. Η δοσολογία του είναι ml/στρ. Οι παραγωγοί στο δείγμα μας χρησιμοποιούν το Sencor κατά 49% με δοσολογία κατά μέσο όρο 70 γρ/στρ και το Stomp κατά 51% με δοσολογία κατά μέσο όρο 350 ml/στρ. Ο χρόνος που απαιτείται για την εφαρμογή της ζιζανιοκτονιας είναι κατά μέσο όρο 5 λεπτά/στρέμμα. Μπορεί να γίνει και μηχανική καταπολέμηση ζιζανίων όταν απαιτηθεί. Η κατεργασία του εδάφους για την καταστροφή των ζιζανίων πρέπει να γίνεται σε μικρό βάθος (μέχρι 5 cm) για να μην καταστρέφεται το μεγαλύτερο μέρος του ριζικού συστήματος του φυτού που βρίσκεται στα επάνω 25 cm περίπου του εδάφους. Η κατεργασία του εδάφους πρέπει να σταματά όταν αρχίζουν τα φυτά να ανθίζουν, δηλαδή στο χρόνο που συμπίπτει με την κονδυλοποίηση, για αποφυγή ζημιών στους στόλωνες και νεαρούς κονδύλους Λίπανση Η πατάτα έχει ανάγκη από την προσθήκη κοπριάς και χημικών λιπασμάτων προκειμένου να δώσει μια καλή παραγωγή. Η ποσότητα των λιπασμάτων που είναι απαραίτητο να προστεθούν, εξαρτάται από την ποικιλία που θα καλλιεργηθεί, τη γονιμότητα του εδάφους, το κλίμα της περιοχής, το μήκος της βλαστικής περιόδου κλπ. Μέσα Απριλίου έως και αρχές Μαΐου γίνεται η λίπανση.οι ανάγκες της καλλιέργειας της πατάτας σε μικροστοιχεία είναι 30 μονάδες Άζωτο, 15 μονάδες Φώσφορο και Κάλιο 30 μονάδες για αναμενόμενη παραγωγή πάνω 29

31 από 5 τον/στρέμμα.. Επίσης μετά από μεγάλο αριθμό εδαφολογικών αναλύσεων που έγιναν στην περιοχή του Κ. Νευροκοπιου τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ενώ υπάρχει επάρκεια όλων των μακροστοιχείων λειτουργούν ανταγωνιστικά και τα φυτά χρειάζονται επιπλέον λίπανση. Είναι και ο τρόπος σκέψης των παραγωγών ότι καλλιέργεια χωρίς λίπανση δεν έχει την προσδοκόμενη απόδοση. Η ποσότητα λιπάσματος που χρησιμοποιούν ειναι κιλά /στρέμμα και κιλά ώστε να διασφαλίσουν τις απαιτούμενες μονάδες. Επίσης ένα 20% του δείγματος κάνει επεμβάσεις διαφυλλικά με Μαγνήσιο όταν μετά από εδαφολογικές αναλύσεις τους προτείνετε από Γεωπόνους της περιοχής.στις καλλιέργειες που εφαρμόζεται οι αναλύσεις έδειξαν αναγκαιότητα 10 μονάδων Μαγνησίου. Η λίπανση γίνεται με λιπασματοδιανομεα και με βάση τα στοιχεία του δείγματος απαιτούνται κατά μέσο όρο 6 λεπτά /στρέμμα. Η εφαρμογή των λιπασμάτων μπορεί να γίνει σε όλη την επιφάνεια της φυτείας ή σε γραμμές κοντά στον πατατόσπορο. Στη δεύτερη περίπτωση το λίπασμα δε θα πρέπει να έρχεται σε άμεση επαφή με τον πατατόσπορο, γιατί μπορεί να προκαλέσει ζημιές στα φύτρα και στη ρίζα του κονδύλου. Όταν για τη φύτευση των κονδύλων χρησιμοποιούνται ειδικές φυτευτικές μηχανές, τότε το λίπασμα τοποθετείται 3 4 cm κάτω από τον πατατόσπορο και σε απόσταση 6 8 cm απ αυτό Φυτοπροστασία Η πατάτα προσβάλλεται από ένα μεγάλο αριθμό ζωικών εχθρών και παθογόνων οργανισμών, οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές τόσο στο χωράφι όσο και κατά τη διάρκεια της αποθήκευσής τους. Από τους ζωικούς εχθρούς οι πιο σημαντικοί είναι: Ο χρυσονηματώδης της πατάτας (Globodera rostochiensis). Ο χρυσονηματώδης προσβάλλει τις ρίζες και προκαλεί μεγάλες κίτρινες κηλίδες στα φυτά, που παραμένουν νάνα ή ξεραίνονται. Τα διάφορα έντομα εδάφους, όπως είναι τα σιδηροσκούληκα (Agriotes sp., οικ. Elateridae) τα οποία τρυπούν τους κονδύλους και ανοίγουν 30

32 κάθετες στοές προς το κέντρο τους και οι αγρότιδες (Agrotis sagetum, οικ. Noctuidae) που κατά τη διάρκεια της νύχτας ανοίγουν τρύπες στους κονδύλους σαν κι αυτές που κάνουν οι ποντικοί. Ο δορυφόρος της πατάτας (Leptinotarsa decemlineata), ένα μικρό κολεόπτερο, που κατατρώγει κυρίως σαν προνύμφη, αλλά και σαν τέλειο, το φύλλωμα και τα μαλακά στελέχη και σε μικρό διάστημα μπορεί να απογυμνώσει ολόκληρο το φυτό. Η φθοριμαία (Pthorimaea operculella), η προνύμφη της οποίας προκαλεί σοβαρές ζημιές κυρίως στις αποθήκες, αλλά και στο χωράφι. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα που προκαλούν στους κονδύλους είναι ακανόνιστες στοές δίπλα στα μάτια, τις οποίες φράσσουν εξωτερικά με τις ακαθαρσίες τους. Οι αφίδες (Myzus persicae, Macrosiphum euphorbiae, Aphis fabae, Aphis nasturtii), σοβαροί εχθροί της πατάτας, κυρίως επειδή αποτελούν φορείς ιών. Οι παραγωγοί για να λύσουν τα προβλήματα που τους δημιουργούν οι προσβολές από έντομα χρησιμοποιούν κυρίως όπως προκύπτει από το δείγμα actara σε ποσοστό 15% με μέσο όρο δοσολογίας 12 γρ/στρέμμα και profil σε ποσοστό 85% με μέσο όρο δοσολογίας επισης 12 γρ /στρέμμα. Η χρήση των σκευασμάτων γίνεται με ψεκάστηκα πολύ καλά πλυμενα και η διάλυση των σκευασμάτων γίνεται σε κιλά νερό/στρέμμα τόσο για το actara όσο και για το profil. Η καθαρότητα των βυτίων αποτελεί σοβαρό λογο για να μην δημιουργούνται προβλήματα στην καλλιέργεια.. Η χρήση των πιο πάνω σκευασμάτων γίνεται αφού ο παραγωγός διαπιστώσει την ύπαρξη του προβλήματος και η συχνότητα των ψεκασμών επίσης έχει σχέση με το μέγεθος της προσβολής.οι παραγωγοί του δείγματος σχεδόν κατά 99% έκαναν δυο επεμβάσεις με εντομοκτόνο. Από τις μυκητολογικές ασθένειες σημαντικότερες είναι: 31

33 Ο όψιμος περονόσπορος (Phytophthora infestans), η ανάπτυξη του οποίου ευνοείται από θερμοκρασίες ο C, σχετική υγρασία πάνω από 75%, ομίχλη και συχνές βροχοπτώσεις. Ο μύκητας προσβάλλει τα φύλλα και τους βλαστούς και σε μικρό διάστημα μπορεί να καταστραφεί όλο το φυτό. Στους κονδύλους δημιουργούνται εκτεταμένες σκωριόχρωμες κηλίδες ελαφρά βυθισμένες και ξερό σάπισμα. Ο πρώιμος περονόσπορος (Alternaria solani), που θεωρείται παράσιτο αδυναμίας, γιατί προσβάλλει κυρίως τα αδύνατα φυτά. Στα φύλλα προκαλεί το σχηματισμό μικρών κηλίδων με συγκεντρωτικούς δακτύλιους. Οι κόνδυλοι προσβάλλονται κυρίως όταν είναι ανώριμοι και αναπτύσσεται ξερή σήψη. Η ριζοκτονίαση (Rhizoctonia solani) που προκαλεί μεγάλες ζημιές κατά την περίοδο του φυτρώματος (προσβολή φύτρων) και στην αρχή της βλαστικής περιόδου. Η παρουσίαση της αρρώστιας ευνοείται όταν μετά τη σπορά ακολουθήσει βροχερός και ψυχρός καιρός. Άλλοι μύκητες που προσβάλλουν τους κονδύλους της πατάτας είναι: Spongospora subterranea (σπογγοσπορίωση), Spondylocladium solani (αργυρόχρωση), Phoma exigua var. foneata (γάγγραινα κονδύλων), μύκητες του γένους Fysarium που προκαλούν την ξερή σήψη των κονδύλων κ.ά. Μεταξύ των βακτηρίων που προσβάλλουν την πατάτα, ένα από τα πιο διαδομένα είναι ο Streptomyces ή Actinomyces scabies που προσβάλλει τους κονδύλους και τους καθιστά ακατάλληλους για οποιαδήποτε χρήση, το Pseudomonas solanacearum που προκαλεί αδρομύκωση των φυτών και το Corynebacterium sapedonisum που προκαλεί χαρακτηριστική σήψη στους κονδύλους και μάρανση των φυτών. Τέλος, το βακτήριο Erwinia atroceptica προκαλεί υγρή σήψη των κονδύλων στο χωράφι και στην αποθήκη, μαύρισμα και σάπισμα της βάσης του στελέχους στα φυτά που προέρχονται από μολυσμένο πατατόσπορο. Η πατάτα προσβάλλεται ακόμη, από περισσότερους από 30 ιούς ή σύμπλοκα ιών, που προκαλούν σοβαρές οικονομικές ζημιές. Από τους 32

34 σημαντικότερους ιούς θεωρούνται ο ιός του καρουλιάσματος των φύλλων και ο ιός της ράβδωσης, στους οποίους υπολογίζεται ότι οφείλεται το 80% των ζημιών που αποδίδονται σε ιούς. Και οι δύο μεταδίδονται με τις αφίδες και ιδιαίτερα με τη Myzus persicae και αντιμετωπίζονται με διάφορα μέτρα που αφορούν την καταπολέμηση των αφίδων, καθώς και με τη χρήση πιστοποιημένου πατατόσπορου. Τέλος, αρκετά συχνά εμφανίζονται ορισμένες φυσιολογικές ανωμαλίες, που οφείλονται σε δυσμενείς συνθήκες του περιβάλλοντος. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν: Η κοίλη καρδιά, όταν οι κόνδυλοι μεγαλώνουν με συνθήκες που ευνοούν την ταχεία αύξηση, όπως π.χ. ακανόνιστα ποτίσματα ή βροχοπτώσεις μετά από μια περίοδο ξηρασίας. Στα ελαφρά εδάφη και σε μερικές ευαίσθητες ποικιλίες, η ακανόνιστη εδαφική υγρασία μπορεί να προκαλέσει το σχηματισμό στη σάρκα του κονδύλου ακανόνιστων διάσπαρτων κηλίδων που έχουν το χρώμα σκουριάς, μια φυσιολογική ανωμαλία που είναι γνωστή σαν σκωριόχρωμη κηλίδωση. Η μαύρη καρδιά σχηματίζεται όταν οι κόνδυλοι διατηρούνται για αρκετό διάστημα σε θερμοκρασία 0 ο C ή ο C και ταυτόχρονα υπάρχει έλλειψη οξυγόνου λόγω κακού αερισμού. Το πρασίνισμα των κονδύλων εκδηλώνεται όταν αυτοί παραμείνουν για αρκετό διάστημα εκτεθειμένοι στον ήλιο. Τότε η ποιότητά τους υποβαθμίζεται και επιπλέον, γίνονται ακατάλληλοι για κατανάλωση, γιατί αναπτύσσονται αλκαλοειδείς ουσίες. Το σημαντικότερο πρόβλημα της περιοχής από τα προαναφερθέντα είναι ο περονόσπορος ο οποίος αντιμετωπίζεται με διασυστηματικά εντομοκτόνα τα οποία δεν ξεπλένονται από τη βροχή, η διάρκεια τους είναι 20 ημέρες αλλά υπάρχει ο κίνδυνος του εθισμού και γιαυτο διαπιστώνουμε ότι οι παραγωγοί του δείγματος εναλλάσσουν τα μυκητοκτόνα. Το πρόγραμμα που εφαρμόζουν οι παραγωγοί μας είναι το εξής. Πρώτος ψεκασμός όταν τα πατατόφυτα φθάσουν στην πλήρη ανάπτυξη (μετά την ανθοφορία) με ριντομίλ 33

35 αλιετ ή ακτάρα και ακολουθεί δεύτερος ψεκασμός μετά 10 ημέρες χρησιμοποιώντας όμως κάποιο άλλο σκεύασμα.δηλαδή εάν ψέκασε με αλλιετ η επόμενη εφαρμογή θα είναι με ριντομίλ ή ακτάρα. Σε περίοδο έντονης προσβολής κάνει ψεκασμούς περισσότερες φορές. Οι δοσολογίες που χρησιμοποιούν για acrobat,rindomil aliet 250 gr/στρέμμα τα οποία χρησιμοποιούν εναλλακτικά Πότισμα Οι παραγωγοί μας γνωρίζουν εξαιτίας της πολύχρονης εμπειρίας τους ότι το πρώτο πότισμα γίνεται όταν οι οι πατάτες έχουν μέγεθος καρυδιού και ποτέ νωρίτερα.αν το πότισμα γίνει νωρίτερα τα φυτά οδηγούνται σε βλαστομανία. Εκτός και εάν οι καιρικές συνθήκες είναι μη κανονικές. Στη συνέχεια φροντίζουν να μην διψάσει η καλλιέργεια διότι αυτό θα έχει επιπτώσεις τόσο στην ποιότητα όσο και στην ποσότητα της πατάτας. Ποτίζουν όταν η εδαφικής υγρασία βρίσκεται στο σημείο μάρανσης.ο πρακτικός τρόπος για να το διαπιστώνουν οι παραγωγοί του δείγματος είναι να παίρνουν μια χούφτα χώμα από το βάθος του ριζοστρώματος και να την κάνουν ένα μικρό μπαλάκι το οποίο βάζουν να κυλήσει στην παλάμη τους,εάν αυτός σπάει σημαίνει ότι πέρασαν το σημείο μάρανσης και πρέπει να ποτίσουν. Γίνονται 3 και 4 ποτίσματα με βάση τον τύπο του εδάφους αλλά και τις καιρικές συνθήκες. Με βάση τα στοιχεία του δείγματος ο χρόνος που απαιτείται ανά στρέμμα για πότισμα είναι 1 ώρα. Υπάρχει δυκτιο στην περιοχή για την χρήση του οποίου οι παραγωγοί πληρώνουν στο ΤΟΕΒ Νευροκοπίου το αντίτιμο με βάση τα στρέμματα τους Ο πιο συνηθισμένος τρόπος ποτίσματος είναι η τεχνική βροχή. Χρησιμοποιούν μεγάλα καρούλια ή μικρά μπεκ τα οποία ρίχνουν ομοιόμορφα το νερό και κάνουν μικρότερη ζημιά στην υφή του εδάφους.οι αποστάσεις μεταξύ των μπεκ είναι 1,2 φορές μεγαλύτερη από την ακτίνα εκτοξεύσεως του νερού.αυτό σημαίνει ότι εάν τα μπεκ που έχουμε ρίχνουν νερό στα 15 μέτρα, η απόσταση μεταξύ των δυο μπεκ θα είναι 15*1,2=18 μέτρα. 34

36 Το νερό που δίνουν οι παραγωγοί στην καλλιέργεια είναι αυτό που απαιτείται και το ελέγχουν σκάβοντας μετά από 24 ώρες ώστε να δουν ότι η υγρασία έφτασε σε βάθος εκ Αποφύλλωση -Συγκομιδή πατάτας. Όταν πλέον οι πατάτες πλησιάζουν στο στάδιο της συγκομιδής γίνεται η αποφύλλωση με το σκεύασμα reglon σε δοσολογία από 200 έως 300γρ/στρέμμα με χρήση ψεκαστικών. Ο χρόνος ανά στρέμμα με βάση τα στοιχεία του δείγματος για αποφύλλωση είναι 5 λεπτά/στρέμμα.μετά την αποφύλλωση ακολουθεί μετά από 10 ημέρες η συγκομιδή Η συγκομιδή της πατάτας γίνεται όταν οι κόνδυλοι ωριμάσουν εντελώς, οπότε τα φύλλα και οι βλαστοί μαραίνονται, κιτρινίζουν, ζαρώνουν, ξηραίνονται και πέφτουν τα φύλλα. Αυτό συνήθως γίνεται πρώτα στα φύλλα και στους πλάγιους βλαστούς, ενώ παραμένει χλωρός για αρκετό διάστημα ακόμη ο κύριος βλαστός και πιθανόν τα φύλλα της κορυφής.. Κατά την πλήρη ωρίμανση, οι κόνδυλοι αποσπώνται εύκολα από τα ριζώματα, και η φλούδα του κονδύλου γίνεται σκληρότερη, αντέχει περισσότερο, έχει χρώμα ώριμης πατάτας και δεν ξεφλουδίζεται τρίβοντας με το χέρι. Οι καλλιεργητές της περιοχής αφήνουν την πατάτα αφού μαραθούν εντελώς τα φύλλα και οι βλαστοί των φυτών, άλλες ημέρες μέσα στο χώμα μέχρι να συμπληρωθεί πλήρως η ωρίμανση των κονδύλων και μετά την εξάγουν. Η συγκομιδή γίνεται με ξηρό καιρό και όχι βροχερό, ενώ το έδαφος πρέπει επίσης να είναι ξηρό και όχι υγρό. Το πότισμα σταματά το αργότερο μία εβδομάδα προηγουμένως, ώστε κατά την ξήρανση των συγκομιζομένων κονδύλων, να στεγνώνουν γρήγορα για να αποθηκευτούν και να διατηρηθούν καλύτερα. Οι παραγωγοί με τα μέλη της οικογένειας τους και μισθωτούς εργάτες γης ακολουθούν τον πατατοεξαγωγέα ο οποίος φέρνει στην επιφάνεια τις πατάτες με απόδοση 1.5 στρ/ώρα. Η συγκομιδή της πατάτας γίνεται με το χέρι. Γίνεται διαλογή σε χοντρές και ψιλές και οι πατάτες τοποθετούνται σε μεγάλες πλαστικές κλούβες.ο χρόνος συγκομιδής ανά στρέμμα είναι 16 ώρες /στρέμμα/άτομο. Στον αγρό ο Γεωπόνος του συσκευαστηρίου της ΕΑΣ ή ο έμπορος που θα αγοράσει την πατάτα κάνει μια προεκτίμηση της φύρας και ενημερώνει τον παραγωγό για την τιμή που του προσφέρει. 35