Παραγωγική Ανθοκομία. Γλαδίολος. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Transcript

1 TEI Πελοποννήσου Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία Θέμα Παραγωγική Ανθοκομία Ποικιλίες Καλλιέργεια Απαιτήσεις Γλαδίολος Προβλήματα Ασθένειες Εχθροί Γεώργιος Δημόκας * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου 12 / 10 / 2015 * Σημειώσεις Δρ. Χρήστος Λύκας Επίκουρος Καθηγητής Π.Θ.

2 Εισαγωγή Ο γλαδίολος ή ξίφιο είναι φυτό ενδημικό της Ν. Αφρικής και περιοχών της Μεσογείου. Τα αφρικανικά είδη είναι διπλοειδή ενώ τα μεσογειακά πολυπλοειδή Οι περισσότερες καλλιεργούμενες ποικιλίες προέρχονται από τη διασταύρωση των ειδών G. natalensis και G. oppositiflorus που έγιναν κυρίως στο Βέλγιο. G. natalensis G. oppositiflorus

3 Μεσογειακό είδος Αφρικανικό είδος

4 Βοτανικά χαρακτηριστικά Ο γλαδίολος ανήκει στην οικογένεια Iridaceae, στην κατηγορία των βολβωδών φυτών. Ο βολβός του γλαδίολου είναι ψευδοβολβός ο οποίος ονομάζεται κόρμος και είναι μεταμορφωμένοςσυμπιεσμένος βλαστός με γόνατα, μεσογονάτια διαστήματα, οφθαλμούς και μεμβρανώδη φύλλα. Τα φύλλα (χιτώνες) αλληλοκαλύπτονται στη βάση και σκεπάζουν ολόκληρο το κόρμο ενώ ο αριθμός του κυμαίνεται από Σκουρόχρωμα φύλλα κόρμων υποδηλώνου ότι προήλθαν από κόρμο που άνθισε την προηγούμενη χρονιά ενώ ανοιχτόχρωμα φύλλα ότι προήλθαν από ανάπτυξη κορμιδίων. Η διάμετρος των κόρμων κυμαίνεται από 3-6cm.

5 Κόρμος γλαδίολου

6

7 Μορφολογικά χαρακτηριστικά Ο γλαδίολος είναι ποώδες φυτό με λογχοειδή φύλλα και άνθη σε ταξιανθία στάχυ. Οι ταξιανθίες φέρονται στην άκρη ενός ισχυρού στελέχους. Ο αριθμός των ανθέων ανά ταξιανθία μπορεί να φτάσει μέχρι 30 ή και περισσότερα ανάλογα με την ποικιλία. Ο αριθμός των ανθέων ανά ταξιανθία επηρεάζετε επίσης από το μέγεθος του κόρμου, από τις συνθήκες διατήρησής του, την εποχή φύτευσης και τις καλλιεργητικές συνθήκες.

8 Μορφολογικά χαρακτηριστικά του φυτού

9 Πολλαπλασιασμός Ο πολλαπλασιασμός των φυτών γίνεται με κόρμους οι οποίοι προέρχονται από τα θυγατρικά κορμίδια. Τα κορμίδια (15-40) παράγονται από το μητρικό κόρμο ο οποίος συρρικνώνεται μετά την ανάπτυξη των φύλλων και της ταξιανθίας. Το μέγεθος των κορμιδίων κυμαίνεται από 0,5 έως 1,8 cm. Τα κορμίδια καλλιεργούνται αρκετές περίοδοι μέχρι να φτάσουν σε ικανοποιητικό μέγεθος για να διατεθούν ως πολλαπλασιαστικό υλικό για την παραγωγή ανθέων. Στο τέλος της καλλιεργητικής περιόδου ένας από τους θυγατρικούς κόρμους φτάνει στο μέγεθος του αρχικού μητρικού.

10 Μητρικός κόρμος-θυγατρικός κόρμοςκορμίδια

11 Στάδια ανάπτυξης θυγατρικού κόρμου-κορμιδίων

12 Εξαγωγή-Συντήρηση κορμιδίων Η εξαγωγή των κορμιδίων γίνεται τους καλοκαιρινούς μήνες. Διατηρούνται σε θερμοκρασία ο C για δύο μήνες. Μουσκεύονται για 2 ημέρες σε χλιαρό νερό θερμοκρασίας 32 ο C για να μαλακώσουν τα μεμβρανώδη φύλλα. Τα κορμίδια που επιπλέουν καταστρέφονται ενώ τα υπόλοιπα συσκευάζονται σε δικτυωτά σακιά και εμβαπτίζονται για 30 λεπτά σε διάλυμα μυκητοκτόνου θερμοκρασίας ο C. Στη συνέχεια ξεπλένονται με κρύο νερό για 10 λεπτά και ακολουθεί στέγνωμα με αέρα. Τα κορμίδια τοποθετούνται σε αβαθή τελάρα και τοποθετούνται σε ψυγεία με θερμοκρασία 2-4 ο C μέχρι τη φύτευσή τους. Η διακοπή του λήθαργου επιτυγχάνεται σε διάστημα 2-4 μηνών.

13 Φύτεφση Ανάπτυξη κορμιδίων Πριν από τη φύτευσή τους τα κορμίδια τοποθετούνται σε χώρους με θερμοκρασία 24 ο C για 1-3 εβδομάδες μέχρι να υπάρξει ένδειξη έκπτυξης των ριζών. Τοποθέτηση των κορμιδίων σε νερό για 2 ημέρες συμβάλλει στην ομοιόμορφη βλάστησή τους. Τα καρμίδια φυτεύονται σε ελαφρά εδάφη με ph 5,8 έως 6,5. Πριν από τη φύτευση ενσωματώνονται Ν: 2,5-3,0 Kg/στρ. P: 1,1-1,3 Kg/στρ. Κ: 2,2-2,5 Kg/στρ. Μετά τη φύτευση εφαρμόζονται μηνιαίες λιπάνσεις. Η καλλιεργητική περίοδο για την ανάπτυξη των κορμιδίων είναι 5-6 μήνες. Τα μεγαλύτερης διαμέτρου κορμίδια φυτεύονται για 1-2 χρονιές ενώ τα μικρότερα για 2-3 μέχρι να φτάσουν το επιθυμητό μέγεθος.

14 Τα κορμίδια φυτεύονται σε αυλάκια πλάτους cm που απέχουν cm μεταξύ τους. Το βάθος φύτευσης είναι 7-8 cm. Φυτεύονται φυτά/m 2 ή φυτά/στρ. Δεδομένου ότι αντιστοιχούν κορμίδια διαμέτρου 1 cm ανά Kg, τότε για τη φύτευση ενός στρέμματος απαιτούνται Kg. Μετά την εκρίζωση συγκομίζονται 90 περίπου κορμίδια μεγέθους 1,3 cm από κάθε m 2 εδάφους που είχε φυτευτεί με μικρά κορμίδια. Κορμίδια με διάμετρο 1,3-2,5 cm φυτεύονται για μία ακόμη χρονιά πριν τελικά διατεθούν στην αγορά για παραγωγή φυτών από τα οποία θα προκύψουν δρεπτά άνθη. Κορμίδια με διάμετρο μικρότερη από 1,3 cm φυτεύονται για 2 ακόμη χρονιές πριν διατεθούν στην αγορά.

15 Κορμίδιο 1,3 cm και κορμός που μπορεί να διατεθεί στο εμπόριο

16 Παραγωγή κορμών Χρησιμοποιούνται κορμίδια 1,3-2,5 cm τα οποία υφίστανται την ίδια μεταχείριση που περιγράφηκε προηγούμενα για μικρότερα κορμίδια με μόνη διαφορά ότι η θερμοκρασία του διαλύματος είναι μικρότερη (46 ο C) και ο χρόνος εμβάπτισης είναι 15 λεπτά. Τα κορμίδια φυτεύονται σε βάθος 6-8 cm σε γραμμές που απέχουν μεταξύ τους 60-80cm. Τοποθετούνται κορμίδια/m ανάλογα με το μέγεθός τους. Οι απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία είναι οι ίδιες με αυτές που αναφέρθηκαν για την ανάπτυξη των κορμιδίων. Οι αρδεύσεις σταματάνε 2-3 εβδομάδες πριν τη συγκομιδή. Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας αφαιρείται το ανθικό στέλεχος για να αυξηθεί το μέγεθος του κορμού. Μετά τη συγκομιδή οι κόρμοι καθαρίζονται και εμβαπτίζονται σε διάλυμα μυκητοκτόνου.

17 Συνήθως συνήθως πάνω από κορμοί με μέγεθος μεγαλύτερο από 2,5 cm και ταυτόχρονα συγκομίζονται και πολλά μικρότερα κορμίδια. Κορμοί που συγκομίζονται το καλοκαίρι βρίσκονται σε λήθαργο για τη διακοπή του χρειάζεται να αποθηκευτούν σε θερμοκρασία 2-4 ο C για 3-4 μήνες. Ο λήθαργος των κορμών του γλαδίολου οφείλεται στην ενδογενή παραγωγή του αμπσισικού οξέως. Η διακοπή του λήθαργου μπορεί να διακοπεί με εφαρμογή αιθυλενίου ή με συνδυασμό χαμηλών θερμοκρασιών και βενζυλαδενίνης.

18 Τοποθέτηση κορμών σε δίχτυ για απολύμανση

19 Παραγωγή δρεπτών ανθέων

20 Απαιτήσεις σε έδαφος Η καλύτερη παραγωγή ανθέων γίνεται σε εδάφη βαθιά με επαρκή αερισμό και πολύ καλή στράγγιση. Το κατάλληλο ph είναι 5,8-6,5. Τα αλκαλικά εδάφη επιδρούν δυσμενώς στο χρώμα των ανθέων.

21 Προετοιμασία του εδάφους Κατεργασία του εδάφους σε βάθος 30 cm. Το πρώτο όργωμα γίνεται υποχρεωτικά το φθινόπωρο ενώ τα υπόλοιπα (1-2) την άνοιξη. Το φρεζάρισμα γίνεται λίγες ημέρες πριν τη φύτευση.

22 Εποχή φύτευσης Η εποχή της φύτευσης εξαρτάται από το προγραμματισμό της συγκομιδής. Η άνθιση πραγματοποιείται σε εβδομάδες από τη φύτευση ανάλογα με τη ποικιλία και την εποχή φύτευσης. Πρώιμη φύτευση το Δεκέμβριο-Ιανουάριο γίνεται σε θερμές περιοχές ή στο θερμοκήπιο και χρησιμοποιούνται πρώιμες ποικιλίες. Η άνθιση γίνεται μετά από εβδομάδες. Κανονική φύτευση γίνεται Φεβρουάριο-μέσα Ιουλίου και χρησιμοποιούνται μεσοπρώιμες ποικιλίες. Η άνθιση γίνεται μετά από εβδομάδες. Όψιμη φύτευση γίνεται από τα μέσα Ιουλίου- Νοέμβριο. Χρησιμοποιούνται όψιμες ποικιλίες και χρειάζονται εβδομάδες για να ανθίσουν.

23 Αποστάσεις φύτευσης Οι αποστάσεις και η πυκνότητα φύτευσης εξαρτώνται από την εποχή φύτευση, τον τρόπο άρδευσης και από το αν η φύτευση γίνεται στην ύπαιθρο ή στο θερμοκήπιο. Όταν η άρδευση γίνεται με καταιονισμό τότε η φύτευση γίνεται σε απλές γραμμές που απέχουν μεταξύ τους cm και φυτεύονται κορμοί ανά τρέχον μέτρο. Αν η άρδευση γίνεται με σταλακτηφόρο σωλήνα τότε η φύτευση γίνεται σε διπλές γραμμές που απέχουν μεταξύ τους cm ενώ οι διάδρομοι έχουν πλάτος cm. Στην περίπτωση αυτή φυτεύονται 8-12 κορμοί ανά τρέχον μέτρο. Και στις δύο περιπτώσεις φυτεύονται κορμοί/στρ.

24 Βάθος φύτευσης Το βάθος φύτευσης εξαρτάται από το μέγεθος του κόρμου, την εποχή φύτευσης, και τη σύσταση του εδάφους. Το βάθος φύτευσης κυμαίνεται από cm. Μικρότερο είναι το βάθος φύτευσης όταν οι κόρμοι είναι μικροί, όταν το έδαφος είναι αμμώδες ή αμμοπηλώδες και όταν ή φύτευση είναι πρώιμη. Μεγαλύτερο είναι το βάθος φύτευσης όταν οι κόρμοι είναι μεγάλοι, όταν το έδαφος είναι βαρύ και όταν ή φύτευση είναι όψιμη.

25 Υπαίθρια καλλιέργεια γλαδίολου Κόρμοι έτοιμοι για μεταφύτευση

26 Θερμοπκηπιακή καλλιέργεια γλαδίολου

27 Η φύτευση των κόρμων πρέπει να γίνεται με το κώνο των φύλλων προς τα επάνω. Σε περίπτωση που η φύτευση γίνει ανάποδα τότε καθυστερεί ή βλάστηση και τα ανθικά στελέχη είναι κακοσχηματισμένα Ανάπτυξη του νεαρού φυτού σε κανονικά φυτεμένο κόρμο Ανάπτυξη του νεαρού φυτού σε κόρμο που έχει φυτευτεί με λάθος θέση

28

29 Λίπανση Η λίπανση διαφέρει ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες, το τύπο του εδάφους και τη μέθοδο της άρδευσης. Η λίπανση δεν επηρεάζει μόνο την τρέχουσα καλλιέργεια αλλά λόγω της παραγωγής του νέου κόρμου και την παραγωγή των ανθέων την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Η ανεπαρκή λίπανση οδηγεί σε: μειωμένο αριθμό ανθέων ανά μονάδα επιφανείας του εδάφους παραγωγή ανθικών στελεχών με μικρό ύψος μικρή διάμετρο ανθοφόρου στελέχους μικρό μήκος ταξιανθίας μικρό αριθμό ανθέων σε κάθε ταξιανθία μικρό μέγεθος θυγατρικού κόρμου.

30 Ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία Σε ελαφρά εδάφη πρέπει να είναι διαθέσιμα ανά στρέμμα: 7-12 Kg N 7-15 Kg P και 9-15 Kg K Τα στοιχεία Ca, Mg, Fe και B ενσωματώνονται στο έδαφος κατά την προετοιμασία.

31 Εφαρμογή λιπασμάτων Η λίπανση της καλλιέργειας γίνεται σε 4 φάσεις: 1.Βασική πριν από τη φύτευση 2.Επιφανειακή όταν έχουν εκπτυχθεί 2-3 φύλλα 3.Επιφανειακή όταν έχει εμφανιστεί η ταξιανθία 4.Επιφανειακή δύο εβδομάδες μετά την άνθιση Η τελευταία λίπανση έχει σκοπό την ανάπτυξη των θυγατρικών κόρμων και των μικρότερων κορμιδίων.

32 Άρδευση Η άρδευση δεν είναι απαραίτητη για μικρό χρονικό διάστημα μετά τη φύτευση γιατί τα φυτά δεν προσροφούν νερό. Η εδαφική υγρασία επαρκεί στο στάδιο αυτό Η επιφάνεια του εδάφους πρέπει να είναι στεγνή ώστε να δημιουργηθεί βαθύ ριζικό σύστημα. Η πρώτη άρδευση γίνεται όταν εμφανιστούν 2-3 φύλλα και στη συνέχεια κάθε εβδομάδα. Για κάθε άρδευση απαιτούνται τουλάχιστον 30 mm νερό. Όταν εμφανιστεί η ταξιανθία οι γίνονται 2 αρδεύσεις την εβδομάδα.

33 Υποστύλωση της καλλιέργειας Είναι απαραίτητη ιδιαίτερα σε υπαίθρια καλλιέργεια. Γίνεται με σύρματα ή δικτυωτά πλαίσια. Μπορεί να βοηθήσει και η συσσώρευση εδάφους κοντά στη γραμμή φύτευσης.

34 Ανθοφορία Η ημερομηνία άνθισης εξαρτάται από: Την ποικιλία (πρώιμες, μεσοπρώιμες, όψιμες ποικιλίες). Την εποχή φύτευσης (σε ανοιξιάτικες και φθινοπωρινές φυτεύσεις απαιτούνται περισσότερες ημέρες για να ανθίσουν τα φυτά από ότι στις καλοκαιρινές). Τις συνθήκες διατήρησης (αν οι κορμοί συντηρήθηκαν στους 2 o C απαιτούνται περισσότερες ημέρες από ότι αν συντηρήθηκαν σε υψηλότερη θερμοκρασία). Το μέγεθος των κόρμων (οι μεγάλου μεγέθους κόρμοι είναι προϊμότεροι) Το βάθος φύτευσης των κόρμων (κόρμοι που φυτεύονται βαθύτερα από άλλους του ίδιου μεγέθους καθυστερούν στην άνθισή τους κατά μερικές ημέρες).

35 Ο σχηματισμός της ανθικής καταβολή συμπίπτει με την έκπτυξη του έκτου φύλλου. Ένα μήνα μετά εμφανίζονται οι ανθοφόροι οφθαλμπό που διογκώνονται σε 7-10 ημέρες. Η διόγκωση των οφθαλμών, η έκπτυξη των ανθέων και η ωρίμανσή τους γίνεται πάντα από κάτω προς τα επάνω.

36 Ποικιλία ιομένη για παραγωγή δίχρωμων ανθέων Ποικιλίες με διαφορετικό χρωματισμό ανθέων

37 Συγκομιδή Συνήθως η συγκομιδή γίνεται όταν τα 2 κατώτερα άνθη της ταξιανθίας έχουν ανοίξει. Μαζί με το στέλεχος της ταξιανθίας κόβονται και 2-3 φύλλα. Το στάδιο συγκομιδής εξαρτάται από: Την ποικιλία (ορισμένες ποικιλίες ανοίγουν τα άνθη του με πιο γρήγορο ρυθμό). Την απόσταση από την αγορά (αν η απόσταση είναι μεγάλη τότε η ταξιανθία κόβεται όταν τα 3-4 άνθη της βάσης δείχνουν το χρώμα τους χωρίς να έχουν ανοίξει ακόμη). Τις συνθήκες που επικρατούν κατά τη συγκομιδή (σε θερμό καιρό η ταξιανθία συγκομίζεται χωρίς να έχουν ανοίξει τα άνθη)

38 Ποιότητα προϊόντος Τα κριτήρια ταξινόμησης σε κατηγορίες είναι το μήκος του ανθικού στελέχους και ο αριθμός των ανθέων ανά ταξιανθία. Κατηγορία Μήκος ανθικού στελέχους (cm) Ελάχιστος αριθμός ανθέων ανά στέλεχος Extra Special A B C

39 Συσκευασία-Διατήρηση Συσκευάζονται ανά 10 ανθικά στελέχη της ίδιας κατηγορίας σε δέματα και τυλίγονται με υλικό συσκευασίας. Τα δέματα διατηρούνται όρθια σε θερμοκρασία 4-6 o C σε διάλυμα συντηρητικού. Η όρθια τοποθέτηση των ανθικών στελεχών εμποδίζει τη κάμψη των άκρων. Η απορρόφηση σακχαρόζης πριν την τοποθέτηση σε χαμηλή θερμοκρασία συντήρησης ευνοεί το άνοιγμα των ανθέων.

40 Φροντίδα των κορμών Μετά τη συγκομιδή των ανθέων οι κόρμοι παραμένουν στο έδαφος για 4-10 εβδομάδες μέχρι να ωριμάσουν. Όταν οι συνθήκες είναι ξηροθερμικές τότε η άρδευση συνεχίζεται και μετά τη συγκομιδή. 2-3 εβδομάδες μετά την εκρίζωση οι κόρμοι καθαρίζονται και ξεχωρίζονται από το συρρικνωμένο αρχικό κόρμο. Χωρίζονται σε μεγέθη και ακολουθεί η ειδική διαδικασία για την προστασία από εχθρούς και ασθένειες. Ακολουθεί η διαδικασία για τη διακοπή του λήθαργου

41 Προβλήματα θρέψης Έλλειψη Ca προκαλεί σχίσιμο του στελέχους της ταξιανθίας κάτω από το δεύτερο ή τρίτο άνθος και σε σοβαρές περιπτώσεις προκαλεί τη πτώση των ανθοφόρων οφθαλμών ή τη σήψη τους. Σχίσιμο στο περιχείλωμα των φύλλων, η παραμόρφωση αυτών και η καχεκτική ανάπτυξη της ταξιανθίας οφείλεται κυρίως στη τροφοπενία βορείου. Ξήρανση της άκρης των φύλλων ή της ταξιανθίας οφείλεται σε τοξικότητα F αλλά και σε κατακράτηση υπερβολικής ποσότητας νερού στο έδαφος, κατεστραμμένο ριζικό σύστημα, πυκνή φύτευση ή προσβολή από ασθένειες και νηματώδεις.

42 Εχθροί Αφίδες Θρίπες Τετράνυχοι Νηματώδεις Ασθένειες Φουζαρίωση (κορμούς, ρίζες, φύλλωμα) Βοτρύτης (φύλλα, άνθη, λαιμό, κορμούς) Ξηρή σήψη (κορμούς, ρίζες, λαιμό, βάσεις φύλλων) Σκληρή σήψη (κορμούς και φύλλα) Βακτηρίωση (φύλλα, κορμούς, βλαστό στο ύψος του εδάφους). Ιοί (μωσαϊκό του καπνού, κηλίδωση της ντομάτας, μωσαϊκό του αγγουριού και κίτρινο μωσαϊκό του φασολιού)

43

44 Προσβολή από Ιούς